Οι Συλλογές του Ε.Μ.

Ε
Οι συλλογές του Μουσείου
περιλαμβάνουν περισσότερα από
οκτώ χιλιάδες πρωτότυπα αντικείμενα, υλικά
κατάλοιπα 2.300 ετών εβραϊκής παρουσίας στην
Ελλάδα.

Τον πυρήνα των συλλογών του, εκτός από λίγα

αντικείμενα που είχε συγκεντρώσει μετά τον
Πόλεμο ο τότε πρόεδρος της Ισραηλιτικής
Κοινότητας Αθηνών, Ασέρ Μωυσής, αποτέλεσαν
τα αντικείμενα που επεστράφησαν από τη Βουλγαρική Κυβέρνηση με την άνοδο του
κομμουνισμού στην εξουσία. Πρόκειται για προσωπικά αντικείμενα, κοσμήματα,
είδη οικιακής χρήσης, συναγωγικά σκεύη και έγγραφα, που ανήκαν στους Εβραίους
των πόλεων της Αν. Μακεδονίας και Θράκης και κατασχέθηκαν μετά το 1941, όταν η
περιοχή περιήλθε σε βουλγαρική κατοχή. Τα κατασχεμένα είδη είχαν καταγραφεί
λεπτομερώς και αποτέλεσαν το πρώτο σημαντικό και ενιαίο εκτεταμένο σύνολο
αντικειμένων της συλλογής.

Αυτό το πρώτο υλικό συνεχώς αυξανόταν, κυρίως από δωρεές ιδιωτών και
κοινοτήτων, αρχικά από την περιοχή της Θεσσαλίας, τη Ρόδο και τα Ιωάννινα. Εκτός
από σπάνια βιβλία και εκδόσεις του 17oυ - 19oυ αιώνα, το διάστημα 1977 - 1982
συγκεντρώθηκε σημαντικός αριθμός λειτουργικών υφασμάτων της οθωμανικής
περιόδου, που έμελλε να αποτελέσουν έναν από τους σημαντικότερους πόλους
ενδιαφέροντος τόσο των ειδικών ερευνητών, όσο και των απλών επισκεπτών. Το
1984 παραχωρήθηκε στο Μουσείο η εσωτερική επίπλωση, υφάσματα και σκεύη της
συναγωγής της Πάτρας, μετά τη διάλυση της εκεί εβραϊκής κοινότητας λόγω
έλλειψης μελών. Αυτά τα θρησκευτικά αντικείμενα είναι πολύ σημαντικά, πολύτιμα
και αναντικατάστατα, αφού προέρχονται, ως επί το πλείστον, από συναγωγές και
κοινότητες που υπάρχουν πια.

Μέσα από αυτά τα αποκτήματα οργανώθηκαν οι πρώτες τυπικές ειδολογικές

κατηγορίες: ιερών σκευών, οικιακών και προσωπικών αντικειμένων, αλλά και
αντικειμένων, στοιχείων, εγγράφων σχετικών με το Ολοκαύτωμα. Στη συνέχεια
ακολούθησαν δωρεές ιδιωτών και κοινοτήτων από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό
και νέα αποκτήματα εμπλούτισαν τη συλλογή. Η μετεγκατάσταση του Ε.Μ.Ε σε νέο
κτήριο (1998) επέφερε αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος του κοινού και πολυάριθμες
νέες δωρεές αντικειμένων.

Γενικά, τα τελευταία χρόνια (2000 - 2005) το Μουσείο δέχεται περί τις 250-300 νέες
προσθήκες στις συλλογές του κάθε χρόνο. Αυτές οι σπάνιες συλλογές που συνεχώς
εμπλουτίζονται με νέο υλικό, καλύπτουν περισσότερους από τέσσερις αιώνες
εβραϊκής ζωής στην Ελλάδα, υπολογίζοντας ότι τα παλαιότερα υφάσματα και
προγαμιαία συμβόλαια χρονολογούνται στο 16o αιώνα μ.Χ.
 Κατηγορίες
Αντικειμένων
Τα πρωτότυπα αντικείμενα των συλλογών του Μουσείου είναι οργανωμένα
σε πλήθος ειδολογικών κατηγοριών. Από τις μεγαλύτερες κατηγορίες είναι
τα βιβλία, που περιλαμβάνουν Προσευχολόγια, Ψαλμούς, βιβλία της
Πεντατεύχου (Τορά) βιβλία σχολιασμού ιερών κειμένων, Καμπαλά, καθώς
και βιβλία ιστορικά, σχολικά, εγχειρίδια, εθνογραφικά, λογοτεχνικά, ποιητικές
συλλογές, ημερολόγια και λευκώματα, που χρονολογούνται από το 16o αι.

Επίσης, ιδιαίτερα ευμεγέθης και αντιπροσωπευτική είναι η κατηγορία των

ενδυμάτων, που περιλαμβάνουν παραδοσιακές ενδυμασίες (18ος - 20ος αι.) και αστικά
ενδύματα (19oς - 20oς αι.), γυναικεία, ανδρικά και παιδικά, καθώς και μεγάλη ποικιλία
από αξεσουάρ ένδυσης. Ακόμη, βρεφικά ενδύματα, ενδύματα περιτομής και
ενδύματα προσευχής. Ιδιαίτερη υποκατηγορία αποτελούν τα προικώα χειροποίητα
ρούχα, εσώρουχα, νυχτικά, πουκάμισα, φορέματα, καθώς και οικιακά υφάσματα
σεντόνια, πετσέτες, παπλώματα, καλύμματα μαξιλαριών, κεντήματα, τσεβρέδες και
δαντέλες.
Ξεχωριστή υποκατηγορία αποτελούν οι στρατιωτικές στολές και τα ενθύμια και η
Συλλογή του Ολοκαυτώματος που περιλαμβάνει στολές από στρατόπεδα
συγκέντρωσης και υφασμάτινα κίτρινα αστέρια.

Όσον αφορά στα τελετουργικά και συναγωγικά υφάσματα, υπάρχει μεγάλος

αριθμός και καλή αντιπροσώπευση όλων των ειδών, που συναντώνται στη
ρωμανιώτικη και σεφαραδίτικη παράδοση. Επίσης, οι συλλογές του Ε.Μ.Ε. περιέχουν
πλήθος συναγωγικών αντικειμένων, όπως μενορότ, τικκίμ, ριμμονίμ, κυλίνδρους
της Πεντατεύχου, ταχσσιτίμ, δείκτες ανάγνωσης, καθώς και την επίπλωση της
Συναγωγής της Πάτρας.

Αξιόλογη κατηγορία αποτελούν τα οικιακά σκεύη, που περιλαμβάνουν σερβίτσια,

μαχαιροπήρουνα, μπολ και ταψιά, κηροπήγια και άλλα, καθώς και τα οικιακά
τελετουργικά σκεύη, όπως μεζουζότ, μεγγιλότ, χανουκιγιότ, σκεύη για μυρωδικά,
κηροπήγια του Σσαμπάτ και καντήλια.

Σπάνια και σημαντικά δείγματα περιέχει και η κατηγορία των χειρογράφων, η οποία
περιλαμβάνει πιστοποιητικά περιτομής (αλεφιότ), προγαμιαία συμβόλαια
(κετουμπότ), κυλίνδρους της Εσθήρ (μεγγιλότ), προσωπικά ημερολόγια, ποικίλη
αλληλογραφία, καρτ ποστάλ και οθωμανικά φιρμάνια του 19oυ αι. Επίσης, το Ε.Μ.Ε.
διαθέτει πλήθος εγγράφων. Μερικές χαρακτηριστικές κατηγορίες είναι
πιστοποιητικά, βεβαιώσεις, ταυτότητες, διαβατήρια, μεταναστευτικά και στρατιωτικά
έγγραφα, τηλεγραφήματα, μετοχές και χρεόγραφα. Πολλά από αυτά ανήκουν στη
Συλλογή του Ολοκαυτώματος. Στις συλλογές του Ε.Μ.Ε. ανήκουν ακόμη ζωγραφικά
έργα, σχέδια και χαρακτικά, πρωτότυπες φωτογραφίες και αρνητικά, παιδικά
παιχνίδια, διάφορα είδη υποδημάτων, νομίσματα, αναθηματικές και επιτάφιες
επιγραφές.

Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν επίσης αρχεία εφημερίδων και

αποκομμάτων, Αρχεία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που περιέχουν σπάνια
 ιστορικά έγγραφα, τη Βουλγαρική Συλλογή, από κοσμήματα,
ρολόγια, αναπτήρες και άλλα έγγραφα, τιμαλφή και προσωπικά
αντικείμενα και τη Συλλογή Έργων Τέχνης.

Στη νεοσύστατη Συλλογή Έργων Τέχνης του Εβραϊκού Μουσείου περιλαμβάνονται

σύγχρονα έργα τέχνης Ελλήνων Εβραίων και Χριστιανών καλλιτεχνών, πολλά από τα
οποία έχουν εκτεθεί σε κάποια από τις περιοδικές εικαστικές εκθέσεις, που έχει
πραγματοποιήσει το Ε.Μ.Ε. στο Χώρο Σύγχρονης Τέχνης που διαθέτει. Η Συλλογή
Έργων Τέχνης δημιουργήθηκε ως διέξοδος στις ανησυχίες του Μουσείου για την
πολύπλευρη κάλυψη του θέματός του, αλλά και σε ανταπόκριση στην επιθυμία του
κοινού να γνωρίσει, πέρα από την ιστορική πορεία και παράδοση των Ελλήνων
Εβραίων, και άλλες πλευρές της ανθρώπινης έκφρασης που τους αφορούν, όπως η
μουσική, η λογοτεχνία και οι καλές τέχνες. Σηματοδοτεί μια διεύρυνση της
θεματολογίας του Μουσείου, ένα άνοιγμα σε καλλιτέχνες πέρα από τα όρια της
Κοινότητας, μια προσπάθεια να διατηρεί πάντα ζωντανό το ενδιαφέρον του κοινού
προτείνοντας νέα οπτική σε θέματα ιστορίας, παράδοσης, πίστης, ταυτότητας, μνήμης
και συνύπαρξης, μέσα από την τέχνη.

Συλλεκτική Πολιτική
Το Μουσείο φροντίζει να εμπλουτίζει διαρκώς τις συλλογές του. Συλλέγει
αποκλειστικά οτιδήποτε σχετίζεται με την καθημερινή και τη θρησκευτική ζωή, την
ιστορική πορεία, την προφορική ή τη γραπτή παράδοση, την πολιτισμική ζωή, τις
επαγγελματικές επιλογές και γενικά όλες τις εκφάνσεις του ανθρώπινου βίου, όσον
αφορά στο εβραϊκό στοιχείο του Ελλαδικού χώρου.

Το 95% των εισαγωγών στη συλλογή προέρχεται από δωρεές, κατά κύριο λόγο
ιδιωτών, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Κατά τα άλλα, δεν γίνεται συστηματική
έρευνα αγοράς, ούτε υπάρχουν σταθερά διαθέσιμα κονδύλια για αγορές
αντικειμένων. Κατά καιρούς, έμποροι ιστορικών αντικειμένων απευθύνονται στο
Μουσείο για κάποιο αντικείμενο, που έχει έρθει στην κατοχή τους και το Μουσείο,
μετά από σχετική έρευνα και τεκμηρίωση, δρα κατά περίπτωση. Συχνά για να
καλυφθεί το κόστος παρόμοιων αγορών, εξασφαλίζεται έκτακτη χορηγία από τους
Φίλους του Μουσείου.

Το Ε.Μ.Ε., προκειμένου να εμπλουτίσει τη συλλογή του, έχει προβεί σε αγορές

αντικειμένων, με κορυφαία αυτή ενός σπάνιου βενετικού χειρογράφου του 1642, που
αφορά στην Εβραϊκή Κοινότητα της Κέρκυρας. Το χειρόγραφο αποκτήθηκε με
πλειοδότηση σε δημοπρασία του οίκου Sotheby‘s του Λονδίνου.

Δανειστική Πολιτική
Το Μουσείο διατηρεί μία αυστηρή δανειστική πολιτική και έχει δημιουργήσει ειδικά
έγγραφα για το δανεισμό, αλλά και για τη δωρεά αντικειμένων. Το ίδιο δέχεται
αντικείμενα από δανεισμό μόνο για περιοδικές εκθέσεις και για συγκεκριμένα
χρονικά διαστήματα. Είναι ανοιχτό σε προτάσεις για βραχυχρόνιο δανεισμό
 αντικειμένων της συλλογής του σε άλλα ιδρύματα, αλλά και σε
περιπτώσεις μακροχρόνιου δανεισμού, υπό μορφή όμως ανανεώσιμων
διετών ή τριετών συμφωνιών. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της
σπανιότητας των αντικειμένων που διαθέτει, αλλά και για λόγους
εσωτερικής ευελιξίας και δυνατότητας εξυπηρέτησης πολλαπλών
αναγκών.

Στο πλαίσιο της συνεργασίας του με άλλα μουσεία διεθνώς, το Ε.Μ.Ε.

έχει δανείσει ένα πάνινο κίτρινο «Άστρο του Δαυίδ», μετά από αίτηση
του Imperial War Museum (Αυτοκρατορικού Πολεμικού Μουσείου του Λονδίνου).
Πρόκειται για ένα τριετές ανανεώσιμο δάνειο, που έχει συμπεριληφθεί σε σχετικό
έκθεμα στη μόνιμη έκθεση του I.W.M. για το Ολοκαύτωμα.

Ερευνητική Πολιτική
Οι συλλογές παίζουν ζωτικό ρόλο στην πολιτική έρευνας των μουσείων. Ένας από
τους σκοπούς της συλλεκτικής δραστηριότητας για μια μουσειακή συλλογή είναι ότι
κάθε συλλογή αποτελεί μόνιμο υλικό έρευνας για τις μελλοντικές γενεές.

Το 1978, το Ε.Μ.Ε. ξεκίνησε μια πρώτη έρευνα πεδίου στην Εβραϊκή Κοινότητα της
Αθήνας, κυρίως για να συλλεχθούν πληροφορίες που θα υποστήριζαν την
τεκμηρίωση της μουσειακής συλλογής. Το 1980, με την οικονομική υποστήριξη του
Memorial Foundation for the Jewish Culture, ξεκίνησε μια προσπάθεια
φωτογράφησης της εβραϊκής κληρονομιάς, ακόμα και σε κοινότητες έρημες και
αδρανείς μετά το 1945. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του φωτογραφικού
αρχείου του Μουσείου και τον εμπλουτισμό του με φωτογραφίες μνημείων, που την
εποχή εκείνη σώζονταν ακόμη, αν και εγκατελειμμένα.

Από το 2000 έχει ξεκινήσει μια πρωτότυπη εργασία συγκέντρωσης και έκδοσης
επιγραφικού αρχαιολογικού υλικού, με τη συνεργασία και υποστήριξη του
Υπουργείου Πολιτισμού. Στόχος αυτού του μακροπρόθεσμου προγράμματος του
Ε.Μ.Ε. είναι η συγκρότηση CORPUS επιγραφών εβραϊκού περιεχομένου και
ενδιαφέροντος από τον 3o αιώνα π.Χ. έως τον 16o αιώνα μ.Χ. από ολόκληρο τον
ελλαδικό χώρο. Το προϊόν που θα προκύψει θα είναι η δίγλωσση έκδοση όλων των
επιγραφών, με μετάφραση των εβραϊκών κειμένων, που πιθανώς θα εντοπιστούν. Η
εργασία αυτή θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για το κοινό και τους ερευνητές, καθώς θα
συγκεντρώσει υλικό διασκορπισμένο και ενδεχομένως άγνωστο.

Το Ε.Μ.Ε. συμμετέχει σε διεθνή και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Διεξάγει

συνεχείς έρευνες και συμβάλλει στην κατάρτιση εξειδικευμένων μελετών γύρω από
την ιστορία, θρησκευτική παράδοση και καθημερινή ζωή των Ελλήνων Εβραίων.
Συλλέγει άρθρα και εκδόσεις σχετικά με τα παραπάνω θέματα και διατηρεί αρχεία
γραπτών και προφορικών μαρτυριών σχετικών με πλήθος θεμάτων της αρμοδιότητάς
του. Έχει μεθοδεύσει τη συλλογή, καταγραφή και έκδοση Ρωμανιώτικων λαϊκών και
θρησκευτικών μουσικών θεμάτων, ενώ σχεδιάζει και την έκδοση αντίστοιχων
Σεφαραδίτικων. Ακόμα, συγκεντρώνει προφορικές μαρτυρίες από επιζώντες του
Ολοκαυτώματος, όπως και στοιχεία άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - συνταγές,
ποιήματα, τραγούδια, παροιμίες, παραμύθια κλπ. Τα αποτελέσματα των ερευνών του
 δημοσιεύονται, μεταξύ άλλων, στη
δίγλωσση περιοδική επιθεώρηση The
Jewish Museum of Greece Νewsletter
που εκδίδει το Μουσείο δυο φορές το χρόνο.

Τεκμηρίωση και Αρχειοθέτηση

Η καταγραφή και τεκμηρίωση της συλλογής αποτελεί αναγκαιότητα, διότι
εγγυάται την ασφάλειά της, αρχειοθετεί την πληροφορία που συνδέεται με τα
αντικείμενα, κάνοντας εφικτή την πρόσβαση σε αυτήν και καθιστώντας την
διαχρονική. Οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν μεγαλύτερες δυνατότητες για
πληροφόρηση και επεξεργασία πάνω σε θέματα τεκμηρίωσης, ανάκτησης,
συντήρησης και δικτύωσης με σκοπό την ανταλλαγή πληροφοριών.

Η ψηφιακή καταγραφή της συλλογής του Ε.Μ.Ε. ολοκληρώθηκε το 2003. Το

σύστημα που τηρείται δεν ακολουθεί κάποιο από τα διεθνή πρότυπα, άλλα είναι μια
απλή βάση δεδομένων, προσαρμοσμένη από το ίδιο το προσωπικό έτσι, ώστε να
καλύπτει τις ανάγκες τεκμηρίωσης του Μουσείου. Τα πεδία των δεδομένων
περιλαμβάνουν τον αριθμό του αντικειμένου, την ημερομηνία εισαγωγής, τη
θεματική του ενότητα, τα κύρια υλικά κατασκευής του, την περιγραφή και τις
διαστάσεις του, τον τόπο προελεύσεώς του, την κατάστασή διατήρησής, τον τρόπο
απόκτησης, τον δωρητή ή πωλητή, την τυχόν σύνδεσή του με άλλα αντικείμενα της
συλλογής, την ακριβή τοποθεσία έκθεσης ή φύλαξής του, τον αριθμό των
ομοθεματικών αντικειμένων, τη σύνδεσή του με το φωτογραφικό αρχείο, σημειώσεις
αρχείου και σημειώσεις συντήρησης.

Το αρχείο αυτό είναι εύχρηστο και ευέλικτο και στο άμεσο μέλλον θα εμπλουτιστεί
και με άλλα πεδία, όπως βιβλιογραφικές αναφορές και συμμετοχή σε περιοδικές
εκθέσεις ή άλλες δράσεις

Προστασία και Ασφαλιστική Πολιτική

Η ασφάλεια και προστασία των φυλασσόμενων μουσειακών αντικειμένων αποτελεί
βασική και διαρκή μέριμνα κάθε μουσείου. Η πολιτική ασφάλειας και προστασίας
του Ε.Μ.Ε. περιλαμβάνει τη φιλοσοφία του σε θέματα συστηματικής και
προληπτικής συντήρησης και τα μέτρα που λαμβάνει για την πρόβλεψη των φυσικών
καταστροφών και των καταστροφών από τον ανθρώπινο παράγοντα.

Στο Ε.Μ.Ε. η ασφάλεια από φυσικές καταστροφές επιτυγχάνεται χάρη στα

συστήματα πυρασφάλειας και συναγερμού πλημμύρας, ενώ τα έπιπλα και οι βάσεις
στήριξης είναι κατασκευασμένα έτσι, ώστε να είναι σταθερά σε περίπτωση σεισμού.
Η ασφάλεια από τον ανθρώπινο παράγοντα επιτυγχάνεται με σύγχρονο σύστημα
συναγερμού που συνδέεται με ιδιωτική εταιρεία φύλαξης και λειτουργεί τις ώρες που
το Μουσείο είναι κλειστό και με φύλακα τις ώρες λειτουργίας του. Υπάρχει επίσης
σύστημα παρακολούθησης και μαγνητοσκόπησης με κάμερες. Η προστασία από τις
καταστροφές που προέρχονται από τη χρήση της συλλογής επιτυγχάνεται, στην
περίπτωση της αποθηκευμένης συλλογής, με την περιορισμένη πρόσβαση και την
καταγραφή όλων των μετακινήσεων των αντικειμένων. Στους εκθεσιακούς χώρους
 επιτυγχάνεται με τον περιορισμό σχεδόν όλων των εκθεμάτων μέσα
σε ειδικές προθήκες και συνολικά με την ημερολογιακή καταγραφή
όλων των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη συλλογή και με τη
χάραξη συγκεκριμένων προδιαγραφών για το σωστό χειρισμό των
αντικειμένων, για τις οποίες είναι ενήμερο όλο το προσωπικό.
Τέλος, διενεργείται εβδομαδιαίος έλεγχος και εποπτεία όλης της συλλογής - τόσο
στους εκθεσιακούς όσο και στους αποθηκευτικούς χώρους.

Στο σύνολό της η συλλογή είναι ασφαλισμένη για ενδεχόμενη κλοπή, πυρκαγιά,
πλημμύρα, σεισμό και τρομοκρατικές ενέργειες, ενώ κάποιες κατηγορίες σημαντικών
αντικειμένων είναι ασφαλισμένες ξεχωριστά. Τα αντικείμενα που εξέρχονται από το
Μουσείο για να συμμετάσχουν σε περιοδικές εκθέσεις, ασφαλίζονται επιπλέον για
την μεταφορά τους και για την παραμονή τους. Επιπλέον, το Ε.Μ.Ε. είναι
ασφαλισμένο για την προσωρινή έκθεση εισερχόμενων δανείων από άλλα μουσεία ή
ιδιώτες.

Προσβασιμότητα
Η θέση του Μουσείου στο κέντρο της Αθήνας, δίπλα στην τουριστική περιοχή και
στα μουσεία της Πλάκας, σχετικά κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης και
σε κάποια από τα μεγαλύτερα κοσμικά ξενοδοχεία, είναι εύκολα προσιτή, ειδικά από
τους αλλοδαπούς επισκέπτες, που το εντάσσουν στην τουριστική τους περιήγηση.

Οι διάφορες υπηρεσίες για τους επισκέπτες, όπως οι εκθέσεις, οι εκδηλώσεις, τα

εκπαιδευτικά προγράμματα και η βιβλιοθήκη, είναι διαθέσιμες σε όλο το κοινό του
Μουσείου. Η πρόσβαση στα αρχεία και στην αποθηκευμένη συλλογή είναι
περιορισμένη μόνο για ειδικούς ερευνητές με κάποια διαπιστευτήρια και κατόπιν
έγγραφης αίτησης.

Αποθήκευση των Συλλογών

Ο ρόλος και η πολιτική του Μουσείου στην έκθεση, στην εκπαίδευση και στην
έρευνα έχουν άμεση επίδραση στο σχεδιασμό της αποθηκευτικής πολιτικής του,
καθώς και των αποθηκευτικών χώρων και συστημάτων. Στο σχεδιασμό των
αποθηκευτικών χώρων οι παράγοντες που λήφθηκαν υπόψη ήταν η φύση της
συλλογής και ο χώρος που απαιτείται για τη φύλαξή της, η προστασία της συλλογής,
ο έλεγχος των περιβαλλοντικών συνθηκών και η ασφάλεια των αντικειμένων από
φυσικές καταστροφές και τον ανθρώπινο παράγοντα.

Ακόμη, η χρήση της συλλογής, με βάση την πολιτική του Μουσείου όσον αφορά στις
περιοδικές εκθέσεις, τα εκπαιδευτικά και τα ερευνητικά προγράμματα καθόρισε πόσο
ορατή και προσβάσιμη έπρεπε να είναι η συλλογή, για να επιτρέπει, εκτός των
άλλων, τον περιοδικό έλεγχο των αντικειμένων.

Άλλοι παράγοντες ήταν η πολιτική του Μουσείου, όσον αφορά στον εμπλουτισμό της
συλλογής και τη μελλοντική επέκτασή της και η ανάγκη άμεσης πρόσβασης και
επικοινωνίας με χώρους σχετικών δραστηριοτήτων, όπως ο χώρος καταγραφής και
 τεκμηρίωσης, η κάλυψη της
οποίας συνεισφέρει πολλαπλώς
στην ασφάλεια των αντικειμένων.

Αποθηκευτικοί χώροι Ε.Μ.Ε

Οι αποθηκευτικοί χώροι στο νέο κτήριο του Ε.Μ.Ε. σχεδιάστηκαν με μεγάλη
προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παράγοντες που μπορεί να επιδράσουν στα
αντικείμενα, αφού θα στεγάζουν το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής για μεγάλο
χρονικό διάστημα. Διαμορφώθηκε στο υπόγειο επίπεδο ένας στεγανός μονωμένος
χώρος συνολικής έκτασης 150 m2, με αυτόνομο κύκλωμα κλιματισμού, που
περιλαμβάνει τρεις αποθηκευτικούς χώρους διαφορετικών διαστάσεων, έναν
προθάλαμο και ένα ακόμη δωμάτιο, που χρησιμοποιείται για την υποδοχή και την
διαχείριση των αντικειμένων. Με αυτόν τον τρόπο έγινε δυνατή η διάκριση της
συλλογής σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος και το υλικό των αντικειμένων και η
δημιουργία χώρων σχετικών δραστηριοτήτων σε άμεση επικοινωνία με τις αποθήκες.
Όπως και οι υπόλοιποι χώροι του Μουσείου, οι αποθηκευτικοί χώροι είναι εύκολα
προσβάσιμοι μέσω του ανελκυστήρα.

Τα αποθηκευμένα αντικείμενα της συλλογής έχουν κατανεμηθεί ως εξής:

• Room I: Αντικείμενα κατασκευασμένα κυρίως από ανόργανα υλικά

(μεταλλικά, κεραμικά, γυάλινα, λίθινα).
• Room II: Αντικείμενα κατασκευασμένα κυρίως από οργανικά υλικά, εκτός
από υφάσματα (βιβλία, έγγραφα, ζωγραφικά έργα, φωτογραφίες, ξύλινα
αντικείμενα και άλλα).
• Room III: Υφάσματα, κοστούμια, γούνες, εξαρτήματα ενδυμασιών.

Οι χώροι αυτοί έχουν εξοπλιστεί με ειδικά διαμορφωμένα μεταλλικά έπιπλα

αποθήκευσης, υψηλών προδιαγραφών, κατασκευασμένα στη Γερμανία. Τα έπιπλα,
που περιλαμβάνουν συρταριέρες με σταθερό ή κλιμακούμενο ύψος συρταριών,
ντουλάπια με γυάλινες συρόμενες πόρτες και σύστημα με κινητές ντουλάπες
συρόμενες σε οδηγούς, είναι σταθερά, ανθεκτικά και αρκετά βαθιά ώστε να
στηρίζουν τα αντικείμενα σε όλο τους το μήκος. Ανοίγουν χωρίς κίνδυνο για το υλικό
που περιέχουν και τα αντικείμενα είναι προσιτά με ασφάλεια. Όλες οι μονάδες
κλείνουν ερμητικά και έχουν κλειδαριές, ενώ επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα
στο εσωτερικό τους.

Τα αντικείμενα μέσα στις μονάδες αποθήκευσης είναι κατανεμημένα είτε θεματικά

(ανόργανα, έγγραφα, ξύλινα), είτε χρονολογικά (βιβλία), είτε βάση μεγέθους
(φωτογραφίες), ανάλογα με την περίπτωση. Για επιπλέον προστασία
χρησιμοποιούνται ειδικά υλικά απαλλαγμένα από οξέα, όπως χαρτιά, κουτιά και
χαρτόνια με αλκαλικό απόθεμα, αφρός και θυλάκια πολυαιθυλενίου, φάκελοι και
χαρτιά photo safe, πολυεστερικά φιλμ, πολυαμιδικές και χάρτινες ταινίες και
βαμβακερά υφάσματα.

Οι αποθηκευτικοί χώροι διατηρούν όλο το εικοσιτετράωρο σταθερές περιβαλλοντικές

συνθήκες, που ανταποκρίνονται στα κατάλληλα επίπεδα τιμών για τα συγκεκριμένα
υλικά. Εκτός από τα κλιματιστικά σώματα που ρυθμίζουν τη θερμοκρασία και την
 υγρασία στους χώρους, χρησιμοποιούνται
και αυτόνομοι αφυγραντές για επιπλέον
έλεγχο της υγρασίας. Οι θερμοϋγρασιακές
συνθήκες παρακολουθούνται με ηλεκτρονικούς
θερμοϋδρογράφους.

Όλα τα αντικείμενα διαθέτουν ένα μοναδικό

αριθμό, ο οποίος αναγράφεται ευκρινώς πάνω στα
υλικά συσκευασίας σε ετικέτες με ειδικό
μεταλλικό υπόστρωμα. Στις εισόδους των χώρων υπάρχουν τοπογραφικές λίστες με
όλα τα περιεχόμενα αντικείμενα, που διευκολύνουν τον εντοπισμό τους.

Το τέταρτο δωμάτιο χρησιμοποιείται ως χώρος υποδοχής και διαχείρισης των

αντικειμένων προς αποθήκευση. Τηρείται βιβλίο μετακινήσεων των αντικειμένων,
ημερολόγιο εργασιών και αρχεία δελτίων συντήρησης και ελέγχων των
περιβαλλοντικών συνθηκών. Τέλος, στον προθάλαμο υπάρχει ένας χώρος φύλαξης
των σύγχρονων έργων τέχνης, που ανήκουν στη συλλογή του Μουσείου.

Οι αποθήκες, για λόγους ασφαλείας, λειτουργούν υπό καθεστώς περιορισμένης

πρόσβασης. Η πυρασφάλεια επιτυγχάνεται με ανιχνευτές καπνού και με εξοπλισμό
πυρόσβεσης, όπως και στο υπόλοιπο κτήριο. Επίσης οι πόρτες του επιπέδου αυτού
είναι πυράντοχες. Όλα τα αντικείμενα και τα έπιπλα είναι ανυψωμένα από το έδαφος
και δεν έχουν άμεση επαφή με τους τοίχους, ενώ υπάρχει σύστημα συναγερμού για
πλημμύρα. Περιοδικά πραγματοποιείται αποτίμηση της κατάστασης των αποθηκών
και υποβάλλεται με έγγραφη αναφορά στο Διοικητικό Συμβούλιο.

Προληπτική και Συστηματική

Συντήρηση
Προληπτική συντήρηση είναι το σύνολο των συντονισμένων ενεργειών που
αποσκοπούν στη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος, προκειμένου να
επιβραδυνθεί η ταχύτητα φθοράς των πολιτιστικών αγαθών. Οι παράμετροι που
μπορεί να αποτελέσουν φθοροποιούς παράγοντες είναι οι περιβαλλοντικές συνθήκες,
τα φυσικά φαινόμενα και ο ανθρώπινος παράγοντας.

Τα έτη 1996 - 1997, ενόψει της μετακόμισης του Ε.Μ.Ε. στις νέες του εγκαταστάσεις,
το τμήμα προληπτικής συντήρησης ανέλαβε την απογραφή των αντικειμένων της
συλλογής (1996 - 1997), την καταγραφή της κατάστασης διατήρησής τους και τη
συσκευασία για την προστασία τους κατά τη μεταφορά. Τέλος, σχεδίασε και
επέβλεψε τη βιολογική απολύμανση των αντικειμένων, που ήταν κατασκευασμένα
από οργανικά υλικά, πριν αυτά εγκατασταθούν στις νέες τους θέσεις.

Στο καινούριο κτίριο του Ε.Μ.Ε. εκπονήθηκε ειδική μελέτη για τον καθορισμό της
πολιτικής προστασίας της συλλογής στους αποθηκευτικούς χώρους του Μουσείου,
καθώς και των διαδικασιών πρόσβασης και χειρισμού των αντικειμένων. Η
αποθηκευμένη συλλογή χωρίστηκε, ανάλογα με το υλικό κατασκευής των
αντικειμένων, σε τρεις διαφορετικούς χώρους, έτσι ώστε να διασφαλιστούν οι
κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες κατά περίπτωση.

Το Ε.Μ.Ε. έχει επιλέξει να δώσει άμεση προτεραιότητα στην προληπτική συντήρηση

της συλλογής του έναντι της συστηματικής, με σκοπό τη σωστή διαφύλαξη των
αντικειμένων της αποθηκευμένης συλλογής. Συνήθως, οι περιπτώσεις που έχουν
άμεση ανάγκη συστηματικής συντήρησης και, κυρίως, οι περιπτώσεις αντικειμένων
που πρόκειται να συμμετέχουν σε περιοδικές εκθέσεις, εντός ή εκτός των
εγκαταστάσεων του Μουσείου, αναλαμβάνονται από εξειδικευμένους εξωτερικούς
συνεργάτες στα ιδιωτικά τους εργαστήρια. Μετά από την εμπειρία οχτώ ετών
λειτουργίας, παρατηρήθηκε ότι το σύστημα αυτό διαχείρισης έχει πολύ καλά
αποτελέσματα. Το οικονομικό κόστος συντήρησης και λειτουργίας του συστήματος
είναι μικρό και προβλέψιμο, ενώ επανειλημμένοι έλεγχοι απέδειξαν ότι η
αποθηκευμένη συλλογή διατηρείται σε σταθερή κατάσταση και προστατεύεται
αποτελεσματικά.