Dejstva Na Objekte Po EC-Brujic

1
DEJSTVA NA OBJEKTE
FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA, NOVI SAD

DEPARTMAN ZA GRAĐEVINARSTVO
2
SADRŽAJ
0. O PREDMETU
1. UVOD
2. SOPSTVENE TEŽINE
3. KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE
4. SAOBRAĆAJNA DEJSTVA ZA DRUMSKE MOSTOVE
5. DEJSTVA SNEGA
6. DEJSTVA VETRA
7. TERMIČKA DEJSTVA
8. PRITISCI TEČNOSTI I TLA
9. SEIZMIČKA DEJSTVA
SADRŽAJ
3
GLAVA 0
O PREDMETU
1 TRIVIA
2 OBRAZOVNI CILJ, ISHOD,
LITERATURA…
3 ISPIT, OCENA…
4 PROGRAM, PLAN
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 4
0.1 → TRIVIA
PREDMET: DEJSTVA NA OBJEKTE

GODINA: OSNOVNE STUDIJE, IV SEMESTAR
FOND ČASOVA: 2 + 0 (28 + 0)
ESPB: 3 BODA
NASTAVNIK: DOC. DR ZORAN BRUJIĆ
PREDUSLOV: NEMA
METODE: PREDAVANJA, TESTOVI, KONSULTACIJE
KONTAKT: KANCELARIJA LG 210 - KONSULTACIJE
BLOG: HTTP://DEJSTVA.BLOGSPOT.COM/
E-MAIL: ZBRUJIC@UNS.AC.RS
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 5
0.2 → OBRAZOVNI CILJ, ISHOD, LITERATURA
OBRAZOVNI CILJ
ОSPОSОBLЈАVАNJЕ STUDЕNАTА ZА АNАLIZU RАZLIČITIH DЕЈSTАVА NА GRАĐЕVINSKЕ ОBЈЕKTЕ I
NJIHОVЕ TЕMЕLЈЕ
ISHOD OBRAZOVANJA (STEČENA ZNANJA)

PОZNАVАNJЕ PRIRОDЕ PОЈЕDINIH DЕЈSTАVА NА ОBЈЕKTЕ, KОNSTRUKCIЈU I TЕMЕLЈЕ RАDI
NJIHОVОG АDЕKVАTNОG ОBUHVАTАNJА PRI АNАLIZI KОNSTRUKCIЈА U GRАĐЕVINАRSTVU
LITERATURA
EVROPSKI STANDARDI EN 1990, EN 1991…
ZBIRKA JUGOSLOVENSKIH PRAVILNIKA I STANDARDA ZA GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE –
KNJIGA 1 – DEJSTVA, GF, BEOGRAD, 1995.
MATERIJAL S PREDAVANJA
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 6
0.3 → ISPIT, OCENA…
PREDMET:
1. PREDISPITNE OBAVEZE (MAX 30 POENA)
Redovno pohađanje nastave
Testovi
2. ISPIT (MAX 70 POENA)
DA BI POLOŽIO PREDMET, STUDENT JE U OBAVEZI:

- DA ISPUNI PREDISPITNE OBAVEZE,
- DA POLOŽI ISPIT, I
- DA U ZBIRU SAKUPI MINIMALNO 55 POENA.
UKOLIKO STUDENT NE POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE:

- NEMA PRAVO POLAGANJA ISPITA,
- NAREDNE GODINE PONAVLJA PREDMET.
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 7
PREDISPITNE OBAVEZE – REDOVNOST POHAĐANJA NASTAVE:

MINIMALNO 17 OD 26 ČASOVA (P1 = 1 ILI P1 = 0)
PREDISPITNE OBAVEZE – TESTOVI
SASTOJE SE IZ 3 TESTA. SVAKI TEST „POKRIVA“ ORIJENTACIONO TREĆINU GRADIVA
SVAKI TEST JE DIMENZIONISAN NA 10 POENA(MAX. 30 POENA)
TESTOVI SE RADE U ČETIRI TERMINA:
- Termin 1: Test 1 se polaže u šestoj nedelji
- Termin 2: Test 2 se polaže u desetoj nedelji
- Termin 3: Test 3 se polaže u četrnaestoj nedelji
- Termin 4: Svaki student ima pravo da polaže jedan test
UKUPAN BROJ POENA (P2) ZA TESTOVE JE ZBIR POENA S TRI TESTA
DA BI POLOŽIO PREDISPITNE OBAVEZE, MORA BITI ZADOVOLJENO: P = P1 X P2 ≥ 10
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 8
ISPIT
ORGANIZUJE SE U REDOVNIM ISPITNIM TERMINIMA. POLAŽE SE PISMENO.
PISMENI ISPIT SE SMATRA POLOŽENIM UKOLIKO JE STUDENT OSTVARIO REZULTAT OD
NAJMANJE 55 BODOVA OD 100 (IP).
BROJ POENA ZA ISPIT PREDSTAVLJA 70% PRETHODNOG BROJA: IS = 0.7 X IP

OCENA
UKUPAN BROJ POENA JE ZBIR POENA ZA PREDISPITNE OBAVEZE I ZA ISPIT: O = P + IS ≥ 55
55 ≤ O < 65 ocena 6
65 ≤ O < 75 ocena 7
75 ≤ O < 85 ocena 8
85 ≤ O < 95 ocena 9
95 ≤ O ≤ 100 ocena 10
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 9
NAPOMENE
UKOLIKO STUDENT NE POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE:
- NEMA PRAVO POLAGANJA ISPITA,
- NAREDNE GODINE PONAVLJA PREDMET.
POLOŽENE PREDISPITNE OBAVEZE OBEZBEĐUJU STUDENTU PRAVO POLAGANJA ISPITA U
NAREDNA TRI SEMESTRA (ZAKLJUČNO S FEBRUARSKIM ROKOM 2018. GODINE). UKOLIKO U
OVOM ROKU NE POLOŽI PREDMET, STUDENT MORA DA PONOVI PREDMET.
MOGUĆE JE DA STUDENT POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE I DA POLOŽI ISPIT, A DA JOŠ UVEK

NEMA POLOŽEN PREDMET. OVO SE MOŽE DOGODITI KADA JE P < 16.5. U TOM SLUČAJU,
STUDENT PONAVLJA ISPIT DOK NE OSTVARI DOVOLJAN BROJ POENA DA BI UKUPAN BROJ
POENA BIO BAR 55.
SADRŽAJ GLAVA 0
0 → O PREDMETU 10
0.4 → PROGRAM, PLAN
PROPISI, KLASIFIKACIJA DEJSTAVA, ZNAČAJ , POTREBA… NAPOMENE:

STALNA DEJSTVA SPISAK DEJSTAVA KOJA SE ANALIZIRAJU U OKVIRU
PREDMETA NIJE I KONAČAN. NEKA OD DEJSTAVA SE
KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE
IZUČAVAJU KASNIJE, U OKVIRU DRUGIH PREDMETA.
KORISNA DEJSTVA ZA MOSTOVE
U OKVIRU PREDMETA NEĆE SVA NAVEDENA DEJSTVA BITI
DEJSTVA SNEGA RAZMATRANA U POTPUNOSTI. KOMPLIKOVANIJE
ANALIZE POJEDINIH DEJSTAVA PODRAZUMEVAJU VIŠI
STEPEN ZNANJA.
DEJSTVA VETRA
TERMIČKA DEJSTVA
PRITISCI TEČNOSTI I TLA

INCIDENTNA DEJSTVA
DEJSTVA IZAZVANA KRANOVIMA I OPREMOM
SEIZMIČKA DEJSTVA
SADRŽAJ
11
GLAVA 1
UVOD 1 POTREBA ZA ANALIZOM

DEJSTAVA
2 IZBOR PROPISA
3 O EVROKODOVIMA
4 KLASIFIKACIJE DEJSTAVA
5 EVROKOD 0:
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI
DEJSTAVA
6 PRIMERI
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 12
1.1 → POTREBA
GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU NA NAČIN DA BEZ OŠTEĆENJA (ILI S

OGRANIČENIM OŠTEĆENJIMA) PRIME I PRENESU UTICAJE OD DEJSTAVA KOJIMA MOGU BITI
IZLOŽENE TOKOM SVOG EKSPLOATACIONOG VEKA.
DEJSTVO U ELEMENTIMA KONSTRUKCIJE INDUKUJE UTICAJE (SILE U PRESECIMA,

POMERANJA, ROTACIJE…). POD DEJSTVOM, KONSTRUKCIJA SE DEFORMIŠE I NAPREŽE.
NA OSNOVU UTICAJA, ELEMENTI KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU/DIMENZIONIŠU. PROJEKTUJU

SE ZA UTICAJE KOJE PROIZVODE RAZLIČITE KOMBINACIJE DEJSTAVA. NAČELNO, RAZMATRAJU SE
NAJNEPOVOLJNIJE („U RAZUMNOJ MERI“) KOMBINACIJE KOJE SE OČEKUJU TOKOM
EKSPLOATACIONOG VEKA KONSTRUKCIJE.
KOREKTNA PROCENA UTICAJA JE POSLEDICA (IZMEĐU OSTALOG) KOREKTNE PROCENE
(ANALIZE) INTENZITETA, VRSTE, PRIRODE, PRAVCA… DEJSTAVA KOJA „NAPADAJU“
KONSTRUKCIJU.
ZAHTEV ZA RACIONALNIM PROJEKTOVANJEM POVEĆAVA ZNAČAJ ANALIZE DEJSTAVA.
PRAVILNA ANALIZA DEJSTAVA JE, TIME, PRVI KORAK KA DOBRO PROJEKTOVANOJ KONSTRUKCIJI
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 13
1.2 → IZBOR PROPISA
GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTU SAGLASNO ODREDBAMA PROPISA (STANDARDI,

NORME, PRAVILNICI…) KOJI SU VAŽEĆI U NEKOJ DRŽAVI (REGIONU).
PROPISIMA SE DEFINIŠU SVI ASPEKTI PRORAČUNA GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE. PO PRAVILU,

REČ JE O VRLO OBIMNOM SETU PRAVILA, PRINCIPA, PROCEDURA, POSTUPAKA, NAČINA
PRORAČUNA…
U SRBIJI JE U TOKU USKLAĐIVANJE DOMAĆE GRAĐEVINSKE REGULATIVE S EVROPSKOM –

STANDARDI EVROKODOVI ZA KONSTRUKCIJE.
OČEKUJE SE DA PRIMENA EVROKOD STANDARDA U SRBIJI POSTANE OBAVEZNA U NAREDNIH

NEKOLIKO GODINA.
NJIMA ĆE U POTPUNOSTI BITI „STAVLJENA VAN SNAGE“ AKTUELNA DOMAĆA TEHNIČKA

REGULATIVA.
ZATO JE OVAJ PREDMET KONCIPIRAN DA „PRATI“ ODREDBE EVROPSKIH STANDARDA.

SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 14
1.3 → O EVROKODOVIMA
EVROKODOVI SU SKUP EVROPSKIH STANDARDA (EN – EUROPEAN NORMS) NAMENJENIH ZA

PROJEKTOVANJE ZGRADA I INŽENJERSKIH KONSTRUKCIJA KAO I DRUGIH RADOVA I PROIZVODA
U GRAĐEVINARSTVU.
NASTALI SU IZ TEŽNJE DA SE USAGLASI TEHNIČKA REGULATIVA U OBLASTI GRAĐEVINSKOG

PROJEKTOVANJA.
POČETAK RADA NA EVROKODOVIMA SE VEZUJE ZA KRAJ 1980-TIH.

POČETKOM XXI OBJAVLJUJU SE PRVI FINALNI STANDARDI.
OD 2010. GODINE SU OBAVEZUJUĆI U ZEMLJAMA EU.
EVROKODOVIMA SE USPOSTAVLJA NIZ OPŠTIH PRINCIPA I PRAVILA ZA PRORAČUN SVIH VRSTA

GRAĐEVINSKIH KONSTRUKCIJA.
POJEDINE DRŽAVE MOGU, NACIONALNIM ANEKSIMA, DA KONKRETAN PRORAČUN PRILAGODE
DOMAĆIM USLOVIMA ILI ZAHTEVIMA.
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 15
DELOVI:
EN 1990: (EUROCODE 0) OSNOVE PRORAČUNA KONSTRUKCIJA

EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE
EN 1992: (EUROCODE 2) PRORAČUN BETONSKIH KONSTRUKCIJA
EN 1993: (EUROCODE 3) PRORAČUN ČELIČNIH KONSTRUKCIJA
EN 1994: (EUROCODE 4) PRORAČUN SPREGNUTIH KONSTRUKCIJA
EN 1995: (EUROCODE 5) PRORAČUN DRVENIH KONSTRUKCIJA
EN 1996: (EUROCODE 6) PRORAČUN ZIDANIH KONSTRUKCIJA
EN 1997: (EUROCODE 7) GEOTEHNIČKI PRORAČUN
EN 1998: (EUROCODE 8) PRORAČUN SEIZMIČKI OTPORNIH KONSTRUKCIJA
EN 1999: (EUROCODE 9) PRORAČUN KONSTRUKCIJA OD ALUMINIJUMSKIH LEGURA
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 16
EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE
DEO 1-1 EN 1991-1-1 ZAPREMINSKE TEŽINE, SOPSTVENA TEŽINA, KORISNA

OPTEREĆENJA ZA ZGRADE
DEO 1-2 EN 1991-1-2 DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE IZLOŽENE POŽARU

DEO 1-3 EN 1991-1-3 DEJSTVA SNEGA
DEO 1-4 EN 1991-1-4 DEJSTVA VETRA
DEO 1-5 EN 1991-1-5 TERMIČKA DEJSTVA
DEO 1-6 EN 1991-1-6 DEJSTVA PRILIKOM IZVOĐENJA
DEO 1-7 EN 1991-1-7 INCIDENTNA DEJSTVA
DEO 2 EN 1991-2 SAOBRAĆAJNA OPTEREĆENJA MOSTOVA
DEO 3 EN 1991-3 DEJSTVA INDUKOVANA KRANOVIMA I MAŠINAMA
DEO 4 EN 1991-4 SILOSI I REZERVOARI
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 17
1.4 → KLASIFIKACIJE DEJSTAVA
U PROCESU PROJEKTOVANJA, RAZLIČITE KARAKTERISTIKE PREMA NEPOSREDNOSTI DELOVANJA

DEJSTAVA MOGU DA BUDU OD ZNAČAJA U POJEDINIM
IZBORIMA.
NEPOSREDNA DEJSTVA
Sile
ZATO JE DEJSTVA NEOPHODNO KLASIFIKOVATI NA NAČIN
DA KLASIFIKACIJAMA BUDU OBUHVAĆENE SVE Koncentrisana, linijska, površinski ili
KARAKTERISTIKE KOJE MOGU BITI OD ZNAČAJA PRILIKOM zapreminski raspodeljena
PROJEKTOVANJA. Izražavaju se u jedinicama sile ili sile po jedinici
dužine, površine, zapremine
POSREDNA (INDIREKTNA) DEJSTVA

Ne izražavaju se u obliku sile
Sistemske i prinudne deformacije i pomeranja
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 18
PREMA NAČINU PONAŠANJA PREMA PRAVCU DELOVANJA

KONSTRUKCIJE
Masa, m [kg] (PREMA PRIRODI) VERTIKALNA
STATIČKAOsnovno
DEJSTVA svojstvo materije Najčešće su gravitaciona – težine ⌂⌂
NeMera inercije
izazivaju (lenjosti, sile
inercijalne tromosti) tela
u elementima Usmerena vertikalno naniže
konstrukcije
Nezavisna od gravitacije
HORIZONTALNA
Težina, G [N]
Nepromenljiva ili sporo promenljiva
Sila koja deluje na telo (mase m) u Usmerena horizontalno ili pretežno
Naneta polako horizontalno
gravitacionom polju
DINAMIČKA
IstoDEJSTVA
telo (neke mase) ima različitu težinu DEJSTVA PROIZVOLJNOG PRAVCA
u različitim gravitacionim poljima
Izazivaju inercijalne sile u elementima
konstrukcije
Proizvod mase i ubrzanja zemljine teže:
𝑚 𝑔 [N]ili= naglo
𝐺 =promenljiva
Brzo [kg] x [m/s ]2
aplicirana
𝑔 ubrzanje zemljine teže
na Zemlji: 𝑔 = 9.81 m/s2
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 19
PREMA PROMENI U VREMENU (EUROCODE 0 : EN 1990)

STALNA DEJSTVA, G
SOPSTVENA TEŽINA KONSTRUKTIVNIH I NEKONSTRUKTIVNIH ELEMENATA, TEŽINA
NEPOKRETNE OPREME, TEŽINA KOLOVOZNOG ZASTORA…
INDIREKTNA DEJSTVA SKUPLJANJA, NEJEDNAKIH SLEGANJA… SILE PREDNAPREZANJA

PROMENLJIVA DEJSTVA, Q
KORISNA OPTEREĆENJA, DEJSTVA VETRA, SNEGA…
SAOBRAĆAJNA DEJSTVA, DEJSTVA KRANOVA I MAŠINA…
NEKAD I SEIZMIČKA DEJSTVA
INCIDENTNA DEJSTVA, A
EKSPLOZIJE, UDARI, SUDARI…
SEIZMIČKA DEJSTVA, AE
NEKAD SE IZDVAJAJU KAO POSEBNA VRSTA
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 20
1.5 → EVROKOD 0: KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DEJSTAVA
KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) JE NJEGOVA NORMALNA (GAUSS-OVA) RASPODELA

GLAVNA REPREZENTATIVNA VREDNOST I MORA DA BUDE
ODREĐENA KAO SREDNJA, GORNJA, DONJA ILI
NOMINALNA.
KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) SE

ODREĐUJE: MEDIJANA
STANDARDNA DEVIJACIJA (PREVOJ)
- KAO JEDNA SREDNJA VREDNOST (FK), U VARIJANSA
SITUACIJAMA KADA JE VARIJACIJA DEJSTVA TOKOM
EKSPLOATACIONOG VEKA MALA. USVAJA SE
Ukupna površina ispod Gauss-ove zvonaste krive je
tačno 1.
SREDNJA VREDNOST. ⌂⌂
Dve Gauss-ove krive koje imaju isto μ, ali različitu
- KAO DVE VREDNOSTI, DONJA I GORNJA (FK,INF I vrednost σ, ona sa većim σ je šira i niža nego ona
FK,SUP), AKO SE VARIJACIJA DEJSTVA NE MOŽE druga. ⌂⌂
SMATRATI MALOM. KORISTI PRAVILO 5%-NOG
Dve Gauss-ove krive sa jednakim σ i različitim μ imaju
FRAKTILA ⌂⌂
grafike koji izgledaju istovetno, osim što su pomereni
- KAO JEDNA NOMINALNA VREDNOST, KADA po x-osi za iznos razlike dve vrednosti μ.
STATISTIČKA RASPODELA NIJE POZNATA KOEFICIJENT VARIJACIJE
𝜎
U SLUČAJEVIMA KADA JE KONSTRUKCIJA OSETLJIVA NA 𝑐 =
𝜇
PROMENE DEJSTVA (NPR. PREDNAPREZANJE), MORAJU
BITI KORIŠĆENE DVE VREDNOSTI. Smatra se malim ako je manji od 5 ili 10%.
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 21
1.5 → EVROKOD 0: KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DEJSTAVA
STANDARDIZACIJA RASPODELE
STANDARDNA NORMALNA DISTRIBUCIJA JE ONA

KOD KOJE JE: I .
PROIZVOLJNA NORMALNA RASPODELA SE
SVODI NA STANDARDNU SMENOM:
KADA POSTAJE:
5%-NI FRAKTIL STANDARDNE RASPODELE…

… JE DEFINISAN VREDNOŠĆU ~1.65
10%-NI FRAKTIL STANDARDNE RASPODELE…
… JE DEFINISAN VREDNOŠĆU ~1.28
SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 22
1.6 → PRIMERI
# PRIMER 1.1 # PRIMER 1.2

Projektom je predviđeno da je intenzitet Projektom je predviđeno da je intenzitet
neke sile, Fk, od nekog dejstva jednak 40 kN. neke sile, Fk, od nekog dejstva jednak 40 kN.
Ako je koeficijent varijacije jednak 0.1, Ako je koeficijent varijacije jednak 0.05,
odrediti donju Fk,inf i gornju Fk,sup vrednost sile odrediti donju Fk,inf i gornju Fk,sup vrednost sile
baziranu na 5%-nom fraktilu. baziranu na 10%-nom fraktilu.
## ##
Koeficijent varijacije: 𝑐 = 0.1 Koeficijent varijacije: 𝑐 = 0.05
Medijana: 𝜇 = 40.0 kN Medijana: 𝜇 = 40.0 kN
Standardna devijacija: 𝜎=𝑐 𝜇 = 4.0 kN Standardna devijacija: 𝜎=𝑐 𝜇 = 2.0 kN
Standardizacija rasp.: 𝐹 =𝑧 𝜎+𝜇 Standardizacija rasp.: 𝐹 =𝑧 𝜎+𝜇
5%-ni fraktil → 𝑧 = ±1.65 5%-ni fraktil → 𝑧 = ±1.28
𝐹 , = −1.65 4.0 + 40.0 = 33.40 kN 𝐹 , = −1.28 2.0 + 40.0 = 37.44 kN
𝐹 , = +1.65 4.0 + 40.0 = 46.60 kN 𝐹 , = +1.28 2.0 + 40.0 = 42.56 kN

SADRŽAJ GLAVA 1
1 → UVOD 23
1.6 → PRIMERI
# PRIMER 1.3 # PRIMER 1.4

Kugla čija je težina na Zemlji 1.0 kN, na Ako je težina kugle na Mesecu, gde je
Mesecu padne sa visine od 2 m za 1.5 s. ubrzanje mesečeve teže šest puta manje
nego na zemlji, jednaka 1.0 kN, kolika je
Kolika je težina kugle na Mesecu? masa kugle?
## ##
... ...
... ...
Rešenje: ⌂ Rešenje: ⌂
0.181 kN 611.62 kg
SADRŽAJ
24
GLAVA 2
SOPSTVENE TEŽINE
1 SOPSTVENE TEŽINE
GRAĐEVINSKIH ELEMENATA
2 ZAPREMINSKE TEŽINE
GRAĐEVINSKIH MATERIJALA
3 ZAPREMINSKE TEŽINE
USKLADIŠTENIH MATERIJALA
4 PRIMERI
SADRŽAJ GLAVA 2
2 → SOPSTVENE TEŽINE 25
2.1 → SOPSTVENE TEŽINE GRAĐEVINSKIH ELEMENATA
SOPSTVENA TEŽINA GRAĐEVINSKIH OBJEKATA SE KONSTRUKCIJSKI ELEMENTI SU ONI KOJI FORMIRAJU

KLASIFIKUJE KAO STALNO DEJSTVO I OBUHVATA: KONSTRUKCIJU OBJEKTA:
- TEŽINE KONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA - LINIJSKI I POVRŠINSKI ELEMENTI,
- TEŽINE NEKONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA - GREDE, PLOČE, STUBOVI, ZIDOVI…

NEKONSTRUKCIJSKI ELEMENTI OBUHVATAJU:
- TEŽINE NEPOKRETNE OPREME
- KROVNI POKRIVAČ, OBLOGE, POKRIVKE,
NAJČEŠĆE SE PREDSTAVLJAJU JEDNOM
KARAKTERISTIČNOM VREDNOŠĆU, GK. - RUKOHVATE, PARAPETE, IVIČNJAKE,
RETKO, KADA VARIJACIJA DEJSTVA NIJE MALA, ALI I - ZIDNU OBLOGU,

KADA JE KONSTRUKCIJA OSETLJIVA NA PROMENU - SPUŠTENE PLAFONE, TERMIČKU IZOLACIJU,
STALNOG DEJSTVA, MORAJU DA SE KORISTE DVE
- TEŽINU ZEMLJE I ZASTORA…
VREDNOSTI, DONJA I GORNJA (GINF I GSUP).
NEPOKRETNA OPREMA OBUHVATA:
POKRETNE PREGRADE SE TRETIRAJU KAO KORISNO
PROMENLJIVO OPTEREĆENJE. - OPREMU LIFTOVA I POKRETNIH STEPENICA,
- OPREMU ZA GREJANJE, VENTILACIJU,
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SOPSTVENE TEŽINE SE - ELEKTRO-OPREMU,

ODREĐUJU NA OSNOVU NOMINALNIH DIMENZIJA I - CEVI BEZ NJIHOVOG SADRŽAJA,
KARAKTERISTIČNIH VREDNOSTI ZAPREMINSKIH TEŽINA.
- KABLOVSKE RAZVODE I CEVOVODE...
SADRŽAJ GLAVA 2
2.2 → ZAPREMINSKE TEŽINE GRAĐEVINSKIH MATERIJALA
ZAPREMINSKE TEŽINE – BETON (EN 1991-1-1) ZAPREMINSKE TEŽINE – MALTER (EN 1991-1-1)
LAKI BETONI: - Cementni 19.0 23.0 kN/m3
- Klasa LC 1.0 9.0 10.0 kN/m3 - Gipsani 12.0 18.0 kN/m3
- Klasa LC 1.2 10.0 12.0 kN/m3 - Produžni 18.0 20.0 kN/m3
- Klasa LC 1.4 12.0 14.0 kN/m3 - Krečni 12.0 18.0 kN/m3
- Klasa LC 1.6 14.0 16.0 kN/m3

- Klasa LC 1.8 16.0 18.0 kN/m3 ZAPREMINSKE TEŽINE – OSTALO (EN 1991-1-1)
- Klasa LC 2.0 18.0 20.0 kN/m3 - Staklo oko 25.0 kN/m3
BETON UOBIČAJENE TEŽINE - Akrilna ploča 12.0 kN/m3
- Sve klase 24.0 kN/m3 - Penasto staklo 1.4 kN/m3
TEŠKI BETONI - Škriljac 28.0 kN/m3
- Sve klase preko 24.0 kN/m3

DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH TEŽINA.
Armirani beton + 1.0 kN/m3 KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI, SREDNJE
Neočvrsli beton + 1.0 kN/m3 VREDNOSTI SE ODREĐUJU KONKRETAN
PROJEKAT/SITUACIJU.
SADRŽAJ GLAVA 2
ZAPREMINSKE TEŽINE – DRVO (EN 1991-1-1) ZAPREMINSKE TEŽINE – METALI (EN 1991-1-1)
DRVO - Čelik 77.0 78.5 kN/m3
- Od – Klasa C14 3.5 kN/m3 - Aluminijum 27.0 kN/m3
- Do – Klasa C40 5.0 kN/m3 - Bakar 87.0 89.0 kN/m3
- Od – Klasa D30 6.4 kN/m3 - Mesing, bronza 83.0 85.0 kN/m3
- Do – Klasa D70 10.8 kN/m3 - Liveno gvožđe 71.0 72.5 kN/m3
LAMELIRANA LEPLJENA GRAĐA - Kovano gvožđe 76.0 kN/m3
- Od – Homogena GL24h 3.7 kN/m3 - Cink 71.0 72.0 kN/m3
- Do – Homogena GL36h 4.4 kN/m3 - Olovo 112.0 114.0 kN/m3
- Od – Kombinovana GL24c 3.5 kN/m3

- Do – Kombinovana GL36c 4.2 kN/m3
Šperploča 4.5 7.0 kN/m3 DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH TEŽINA.
Iverice 7.0 8.0 kN/m3 KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI, SREDNJE
Vlaknaste ploče oko 8.0 kN/m3 VREDNOSTI SE ODREĐUJU KONKRETAN
PROJEKAT/SITUACIJU.
SADRŽAJ GLAVA 2
ZAPREMINSKE TEŽINE – ELEM. ZA ZIDANJE ZIDOVI OD OPEKE (JUS)

GRAĐ. OPEKA I BLOKOVI (JUS) - Puna opeka 15.0 19.0 kN/m3
- Puna opeka od 18.0 kN/m3 - Šuplja opeka 11.5 14.5 kN/m3
- Šuplja opeka 8.2 13.5 kN/m3 - Gas-silikat blok 6.0 16.0 kN/m3
- Perforirana opeka 11.5 14.5 kN/m3 - Vatrostalna opeka 20.0 kN/m3
- Silikatna opeka 17.0 kN/m3 - Fasadna opeka 19.0 kN/m3
- Vatrostalna 18.5 30.0 kN/m3

- Kiselo-otporna opeka 22.0 kN/m3
- Fasadna opeka 18.0 kN/m3
DATE SU SREDNJE VREDNOSTI ZAPREMINSKIH TEŽINA.
PRIRODNI KAMEN (EN 1991-1-1)
KADA SU DATI INTERVALI VREDNOSTI, SREDNJE
- Granit, bazalt 27.0 30.0 kN/m3 VREDNOSTI SE ODREĐUJU KONKRETAN
- Bazaltna lava 24.0 kN/m3 PROJEKAT/SITUACIJU.
- Zbijeni krečnjak 20.0 20.9 kN/m3

- Vulkanski tuf 20.0 kN/m3
- Škriljac 28.0 kN/m3
SADRŽAJ GLAVA 2
2.3 → ZAPREMINSKE TEŽINE USKLADIŠTENIH MATERIJALA
USKLADIŠTENI MATERIJALI:
ZAPREMINSKE TEŽINE I UGLOVI UNUTRAŠNJEG
TRENJA ZA SIPKE MATERIJALE.
MATERIJALI (EN 1991-1-1):

- ZA ZIDANJE I IZGRADNJU
- POLOPRIVREDNI
- NAMIRNICE
- TEČNOSTI
- ČVRSTA GORIVA
- INDUSTRIJSKI I OSTALI
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 2.1 # PRIMER 2.1A

Kolika je sopstvena težina unutrašnjeg zida od Koliko je opterećenje tavanice sopstvenom
opeke, koji sačinjavaju: težinom unutrašnjeg zida od opeke iz
prethodnog zadatka visine 3.1m?
- cementni malter (zapreminska težina ##
γcm=21.0 kN/m3, debljina 1.5cm), Rešenje, gz, se traži u obliku težina jednog metra
- zid od pune opeke (zapreminska težina dužnog [kN/m].
γz= 16.0 kN/m3, debljine 20.0cm), i gz = 3.1 m x 3.915 kN/m2 =
- produžni malter (zapreminska težina = 12.137 kN/m
γpm= 20.0 kN/m3, debljine 2.0cm).
# PRIMER 2.1B
##
Rešenje, gz, se traži u obliku težina jednog Kolika je ukupna sopstvena težina unutrašnjeg
kvadratnog metra [kN/m2]. zida od opeke iz prethodnog zadatka ako je
dugačak 4.2 m? Kolika je masa zida?
gz = 0.015 m x 21.0 kN/m3 + ##
+ 0.20 m x 16.0 kN/m3 + Rešenje, Gz, se traži u obliku težine [kN].
+ 0.02 m x 20.0 kN/m3 = Gz = 4.2 m x 12.137 kN/m =
= 3.915 kN/m2 = 50.973 kN

mz = Gz / g =
= 50973 N / 9.81 m/s2 =
= 5196.02 kg = 5.196 t
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 4 # PRIMER 4A
Koliko je stalno opterećenje ploče od Kolika je sopstvena težina pune AB ploče
konstrukcije poda koju sačinjavaju: debljine 20 cm?
- sloj hidroizolacije (zapreminska težina ##
γhz=5.0 kN/m3, debljine 2.0cm), Rešenje, gp, se traži u obliku težina jednog
kvadratnog metra [kN/m2].
- sloj termoizolacije (zapreminska težina
γtz= 5.5 kN/m3, debljine 7.0cm), Zapreminska težina armiranog betona:
γAB= 24.0 + 1.0 = 25.0 kN/m3,
- cementna košuljica (zapreminska težina
γck= 21.0 kN/m3, debljine 3.0cm), i gp = 0,2 m x 25.0 kN/m3 =
- keramičke pločice, (zapreminska težina = 5.0 kN/m2
γkp= 20.0 kN/m3, debljine 1.0cm).
# PRIMER 4B
##
Rešenje, gp, se traži u obliku težina jednog Koliko je ukupna težina i masa pune ploče sa
kvadratnog metra [kN/m2]. podom, ako se prostire na površini od 20m2?
##
gp = 0.02 m x 5.0 kN/m3 + Rešenje, Gp, se traži u obliku težine [kN].
+ 0.07 m x 5.5 kN/m3 + Gp = 20.0 m2 x (1.315 + 5.0) kN/m2 =
+ 0.03 m x 21.0 kN/m3 = = 126.30 kN
+ 0.01 m x 20.0 kN/m3 = mp = Gp / g =
= 1.315 kN/m2 = 12.874 t
SADRŽAJ GLAVA 2
2.4 → PRIMERI
# PRIMER 2.2 # PRIMER 2.2A

Odrediti sopstvenu težinu AB stuba šupljeg, Koliko je ukupna težina i masa stuba iz
prstenastog, poprečnog preseka, spoljašnjeg prethodnog zadatka ako je dugačak 3.2m?
poluprečnika 35cm i unutrašnjeg poluprečnika
20cm. ##
Rešenje, Gs, se traži u obliku težine [kN].
##
Rešenje, gs, se traži u obliku težina jednog Gs = 3.2 m x 6.48 kN/m =
dužnog metra [kN/m]. = 20.736 kN
Površina preseka stuba: ms = Gs / g =
As = (0.352-0.22)x3.1416 = = 2113.76 kg = 2.114 t
= 0.2592 m2 # PRIMER 2.3
Zapreminska težina armiranog betona: Kolika je masa čelične kocke stranice 10cm?
γAB = 24.0 + 1.0 = 25.0 kN/m3.
##
gs = 0.2592 m2 x 25.0 kN/m3 +
Zapreminska težina čelika: γS = 78.5 kN/m3.
= 6.48 kN/m
Težina kocke: G = (0.1m)3 x 78.5 kN/m3 =
= 78.5 N
Masa kocke: m = 78.5 / 9.81 =
= 8.002 kg
SADRŽAJ
33
GLAVA 3
KORISNA DEJSTVA 1 UVOD

2 STAMBENE, DRUŠTVENE,
ZA ZGRADE TRGOVAČKE I
ADMINISTRATIVNE ZGRADE
3 POVRŠINE ZA SKLADIŠTENJE I
INDUSTRIJSKU UPOTREBU
4 GARAŽE I SAOBRAĆAJNE
POVRŠINE ZA VOZILA
5 KROVOVI
6 HORIZONTALNA DEJSTVA NA
PREPREKE
SADRŽAJ GLAVA 3
3 → KORISNA DEJSTVA ZA ZGRADE 34

3.1 → UVOD
KORISNA DEJSTVA SU ONA KOJA POTIČU OD ANALIZIRAJU SE KAO:

UOBIČAJENOG KORIŠĆENJA OBJEKTA. NAČELNO,
- JEDNAKOPODELJENA (KN/M2),
FUNKCIJA SU NAMENE KONKRETNOG PROSTORA.
- LINIJSKA (KN/M), ILI
OBUHVATAJU:
- KONCENTRISANA (KN).
- UOBIČAJENU UPOTREBU OD LJUDI
SPECIFIČNA OPTEREĆENJA, NPR. TEŠKOM OPREMOM,
- NAMEŠTAJ I POKRETNE PREDMETE (USKLADIŠTENA
SU PREDMET PROJEKTNOG ZADATKA, A NE
ROBA, POKRETNE PREGRADE, SADRŽAJ
RAZMATRANOG STANDARDA.
KONTEJNERA…)
KAKO INTENZITETI KORISNOG OPTEREĆENJA NA
- VOZILA
POJEDINIM POVRŠINAMA (PODOVI, KROVOVI…) ZAVISE
- RETKE DOGAĐAJE POPUT KONCENTRACIJE LJUDI OD NAMENE PROSTORA, OVI MORAJU BITI
(PLANIRANI DOGAĐAJI ILI POŽARI…) ILI NAMEŠTAJA KLASIFIKOVANI U KATEGORIJE UPOTREBE ZAVISNO OD
(DEJSTVA TOKOM ADAPTACIJA, NA PRIMER). VRSTE/NAMENE OBJEKTA/PROSTORA/POVRŠINE.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.1 → UVOD
VRSTE/NAMENE OBJEKTA/PROSTORA/POVRŠINE: Vrsta/namena

Kateg
Opis
orija
1. STAMBENE, DRUŠTVENE, TRGOVAČKE I A Stambene površine
ADMINISTRATIVNE ZGRADE, KATEGORIJE A DO D.
Stambene,
društvene, B Kancelarijske površine
2. POVRŠINE ZA SKLADIŠTENJE I INDUSTRIJSKU trgovačke i
OPREMU, KATEGORIJE E, Površine na kojima je
administrativne C
moguće okupljanje ljudi
zgrade
3. GARAŽE I SAOBRAĆAJNE POVRŠINE ZA VOZILA, D Prodajne površine
KATEGORIJE F I G,
Površine osetljive na
Površine za
4. KROVOVI, KATEGORIJE H DO K. E1 nagomilavanje
skladištenje i
materijala
industrijsku
KORISNA DEJSTVA NA HORIZONTALNIM POVRŠINAMA SE opremu E2 Industrijska upotreba
PREDSTAVLJAJU U RASPODELJENOM (KN/M2) I U
Saobraćajne i parking
KONCENTRISANOM (KN) OBLIKU. MORA SE SPROVESTI Garaže i F
saobraćajne površine (<30 kN)
PRORAČUN I ZA RASPODELJENO I ZA KONCENTRISANO
površine za Saobraćajne i parking
DEJSTVO. RASPODELJENO DEJSTVO JE, NAJČEŠĆE, vozila G
površine (>30 kN)
MERODAVNO NA „GLOBALNOM“ NIVOU, A
H Krovovi koji se ne koriste
KONCENTRISANO NA „LOKALNOM“ NIVOU.
RASPODELJENO I KONCENTRISANO OPTEREĆENJE SE I
Krovovi koji se koriste,
Krovovi A-D
MEĐUSOBNO ISKLJUČUJU. NIJE PREDVIĐENO
KOMBINOVANJE KONCENTRISANOG SA DRUGIM Krovovi posebne
K
namene
PROMENLJIVIM DEJSTVIMA.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.2 → STAMBENE, DRUŠTVENE, TRGOVAČKE I ADMINISTRATIVNE ZGRADE
Specifična
Kategorija Primer
namena
Sobe u stambenim zgradama i kućama, spavaće sobe i
A Stambene površine odeljenja u bolnicama, spavaće sobe u hotelima i
prenoćištima, kuhinje i toaleti.
Kancelarijske
B Kancelarije.
površine
C1: Površine sa stolovima (u školama, restoranima,
čitaonicama, trpezarijama…)
C2: Površine s nepokretnim stepeništima (u crkvama,
pozorištima, bioskopima, učionicama, čekaonicama…)
C3: Površine bez prepreka za kretanje (u muzejima,
Površine na kojima
izložbenim prostorima, površine u javnim i administrativnim
C je moguće
zgradama, hotelima, bolnicama…)
okupljanje ljudi
C4: Površine sa mogućim fizičkim aktivnostima (plesne
dvorane, gimnastičke sale, pozornice…)
C5: Površine osetljive na veliko okupljanje (zgrade za javne
događaje, koncertne dvorane, sportske dvorane
uključujući tribine, terase; železničke platforme
D1: Površine u maloprodajnim radnjama
D Prodajne površine
D2: Površine u robnim kućama
Moguće su dodatne pod-kategorizacije
SADRŽAJ GLAVA 3

KORISNA DEJSTVA NA PODOVIMA, BALKONIMA I Kategorija

qk Qk
STEPENIŠTIMA ZGRADA: [kN/m2] [kN]
- KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI Podovi 1.5 – 2.0 2.0 – 3.0
- PODEBLJANO – PREPORUČENE VREDNOSTI. A Stepeništa 2.0 – 4.0 2.0 – 4.0
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE MORA DA BUDE Balkoni 2.5 – 4.0 2.0 – 3.0

RAZMATRANO DA DELUJE U BILO KOJOJ TAČKI NA PODU, B Kancelarije 2.0 – 3.0 1.5 – 4.5
BALKONU ILI STEPENIŠTU.
C1 2.0 – 3.0 3.0 – 4.0
2.5 – 7.0
C2 3.0 – 4.0
SOPSTVENA TEŽINA POKRETNIH PREGRADA MOŽE DA (4.0)
BUDE ANALIZIRANA PREKO JEDNAKOPODELJENOG C C3 3.0 – 5.0 4.0 – 7.0
OPTEREĆENJA, KOJE SE DODAJE OSTALIM KORISNIM
DEJSTVIMA: C4 4.0 – 5.0 3.5 – 7.0
- 0.5 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 1.0 KN/M C5 5.0 – 7.5 3.5 – 4.5
- 0.8 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 2.0 KN/M 3.5 – 7.0

D1 4.0 – 5.0
D (4.0)
- 1.2 KN/M2 – ZA PREGRADE TEŽINE ≤ 3.0 KN/M
D2 4.0 – 5.0 3.5 – 7.0
- TEŽE PREGRADE – DETALJNIJA ANALIZA.
SADRŽAJ GLAVA 3

UMANJENJE KORISNOG DEJSTVA ZA VEĆE POVRŠINE: KOEFICIJENTI KOMBINACIJE (EN 1990):

- ZA KATEGORIJE A DO D, VREDNOST OVOG
KOEFICIJENT REDUKCIJE: KOEFICIJENTA JE 0.7.
- UKOLIKO JE KORISNO DEJSTVO DOMINANTNO

DEJSTVO, TREBA USVOJITI DA JE JEDNAK 1.0.
M2,
– OPTEREĆENA POVRŠINA,
– KOEFICIJENT KOMBINACIJE.
ZA KATEGORIJE C I D NE VAŽI DONJI LIMIT (0.6).
UMANJENJE ZA VEĆI BROJ OPTEREĆENIH SPRATOVA:
ZA PROJEKTOVANJE VERTIKALNIH ELEMENATA.
KOEFICIJENT REDUKCIJE:
– BROJ SPRATOVA.
– KOEFICIJENT KOMBINACIJE.
SADRŽAJ GLAVA 1

DRUGE REPREZENTATIVNE VREDNOSTI PROMENLJIVOG DEJSTVA (EN 1990)

Osim karakterističnim vrednostima, Qk, promenljiva dejstva se predstavljaju i:
- Vrednošću za kombinacije - 𝜓 𝑄 ,
- Čestom vrednošću - 𝜓 𝑄 ,
- Kvazi-stalnom vrednošću - 𝜓 𝑄 .
Faktorima redukcije se obuhvata manja verovatnoća istovremene pojave dva nezavisna
promenljiva opterećenja (ne samo korisna).
Pritom, od svih nezavisnih promenljivih opterećenja čije se istovremeno dejstvo razmatra,
jedno dejstvo je dominantno i, time, neredukovano ili u manjem stepenu redukovano,
zavisno od vrste kombinacije dejstava.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.3 → POVRŠINE ZA SKLADIŠTENJE I INDUSTRIJSKU UPOTREBU
Kategorija Specifična namena Primer

Površine osetljive na
nagomilavanje
Površine za skladištenje, uključujući skladištenje knjiga i
E1 skladištenog
drugih dokumenata.
materijala, uključujući
pristupne površine
E2 Industrijska upotreba --
SADRŽAJ GLAVA 3

KORISNA DEJSTVA NA POVRŠINAMA ZA SKLADIŠTENJE, Kategorija

qk Qk
KATEGORIJA E1: [kN/m2] [kN]
- KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI E1 7.5 7.0

E Prema specifičnom
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE MORA DA BUDE E2
slučaju
RAZMATRANO DA DELUJE U BILO KOJOJ TAČKI NA PODU,
BALKONU ILI STEPENIŠTU.
SADRŽAJ GLAVA 3

DEJSTVA IZAZVANA VILJUŠKARIMA

VILJUŠKARI SE KLASIFIKUJU U 6 KLASA, U ZAVISNOSTI OD SOPSTVENE TEŽINE, DIMENZIJA I TERETA KOJI
DIŽU. ZA SVAKU KLASU JE DEFINISANO KARAKTERISTIČNO VERTIKALNO STATIČKO DEJSTVO.
ZA VILJUŠKARE TEŽE OD 110 KN – TAČNIJA ANALIZA.

Teret koji se diže
Ukupna dužina,
Klasa viljuškara
Širina osovina,
Ukupna širina,
opterećenje,
Sopstvena
Osovinsko
Qk [kN]
težina
a [m]
b [m]
l [m]
[kN]
[kN]
FL1 21 10 0.85 1.00 2.60 26

FL2 31 15 0.95 1.10 3.00 40
FL3 44 25 1.00 1.20 3.30 63
FL4 60 40 1.20 1.40 4.00 90
FL5 90 60 1.50 1.90 4.60 140

FL6 110 80 1.80 2.30 5.10 170
SADRŽAJ GLAVA 3

Klasa Qk [kN]
STATIČKO DEJSTVO, QK, SE UVEĆAVA PREKO
DINAMIČKOG KOEFICIJENTA, Φ, DA BI SE DOBILA FL1 26
DINAMIČKA (EKVIVALENTNA STATIČKA) FL2 40
KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA: FL3 63
,
FL4 90
ZA PNEUMATSKE GUME, FL5 140
ZA PUNE GUME. FL6 170
VERTIKALNO OPTEREĆENJE SE APLICIRA NA DVE

KVADRATNE POVRŠI 0.2X0.2 M, PREMA SKICI.
HORIZONTALNO DEJSTVO (UBRZANJE ILI KOČENJE) SE

MOGU ODREDITI KAO 30% VERTIKALNIH STATIČKIH (BEZ
DINAMIČKOG KOEFICIJENTA):
SADRŽAJ GLAVA 3

3.4 → GARAŽE I SAOBRAĆAJNE POVRŠINE ZA VOZILA
Kateg
Specifična namena Primer
KORISTE SE DVA MODELA OPTEREĆENJA:
orija
- OSOVINSKO OPTEREĆENJE, QK,
Saobraćajne i
parking površine za - JEDNAKOPODELJENO OPTEREĆENJE, QK.
laka vozila (ne više Garaže, parking
F od 30kN bruto težine površine, OSOVINSKO DEJSTVO SE OBAVEZNO RAZMATRA ZA
vozila i ne više od 8 parking hale LOKALNE UTICAJE. JEDNAKOPODELJENO DEJSTVO MOŽE
sedišta, ne BITI KORIŠĆENO ZA ODREĐIVANJE GLOBALNIH UTICAJA.
uključujući vozača) DVA MODELA SU MEĐUSOBNO ISKLJUČIVA (ILI-ILI).
Saobraćajne i
Prilazi, dostavne OSOVINSKO OPTEREĆENJE SE APLICIRA PREKO DVE
parking površine za
zone, pristupne KVADRATNE POVRŠI, PREMA SKICI:
srednja vozila (više
G zone za
od 30kN, ali manje
vatrogasna - ZA KATEGORIJU F: A = 100 MM
od 160kN, na dve
vozila
osovine) - ZA KATEGORIJU G: A = 200 MM
qk Qk
Kategorija
[kN/m2] [kN]
F 1.5 – 2.5 10.0 – 20.0
G 5.0 40.0 – 90.0

SADRŽAJ GLAVA 3

3.5 → KROVOVI
Kateg ZA KROVOVE KATEGORIJE H DEFINIŠU SE DVA

Specifična namena
orija ALTERNATIVNA DEJSTVA:
Krovovi koji se ne koriste, osim za - JEDNAKOPODELJENO OPTEREĆENJE, QK,
H uobičajeno održavanje i
popravke - KONCENTRISANO OPTEREĆENJE, QK.
Krovovi koji se koriste saglasno TAKOĐE, KROVOVI MORAJU BITI ANALIZIRANI I NA
I
kategorijama A do D (G) DEJSTVO SILE OD 1.5 KN RASPODELJENE NA
Krovovi koji se koriste za KVADRATNOJ POVRŠINI STRANICE 50 CM.
posebne namene, kao što su,
K
npr., površine za sletanje
helikoptera ZA KROVOVE KATEGORIJE I DEFINIŠU SE ISTA DVA
ALTERNATIVNA DEJSTVA ZAVISNO OD KATEGORIJE
(A DO G) KOJOJ KONKRETAN KROV ODGOVARA.
NE DEFINIŠU SE POSEBNE VREDNOSTI DEJSTVA.
ZA KROVOVE KATEGORIJE K DEFINIŠE SE

KONCENTRISANO STATIČKO KARAKTERISTIČNO
OPTEREĆENJE I (RELATIVNO MALA) POVRŠINA PREKO
KOJE SE PRENOSI, KAO I NAČIN OBUHVATANJA
DINAMIČKOG „PREKORAČENJA“.
SADRŽAJ GLAVA 3

3.5 → KROVOVI
Kategorija
qk Qk ZA KATEGORIJU H, MOŽE DA BUDE PRETPOSTAVLJENO
[kN/m2] [kN] DA OPTEREĆENJE QK DELUJE SAMO NA POVRŠINI A
0.0 – 1.0 0.9 – 1.5 (PREPORUČENO: 10 M2).
H
(0.4) (1.0)
ZA KATEGORIJU K, STATIČKO DEJSTVO QK SE UVEĆAVA

DINAMIČKIM KOEFICIJENTOM:
,
Opterećenje pri Opterećena

Klasa Qk
Kategorija poletanju površina
helikoptera [kN]
[kN] [m x m]
HC1 ≤ 20 kN 0.2 x 0.2 20.0
K
HC2 ≤ 60 kN 0.3 x 0.3 60.0
SADRŽAJ GLAVA 3

3.6 → HORIZONTALNA DEJSTVA NA PREPREKE
LINIJSKO HORIZONTALNO OPTEREĆENJE NA PARAPETE I Kategorija qk

PREGRADNE ZIDOVE, KOJI DELUJU KAO PREPREKE. opterećene površine [kN/m]
DEFINIŠE SE KAO LINIJSKI JEDNAKOPODELJENO NA VISINI A 0.2 – 1.0 (0.5)

PARAPETA, ALI NE NA VEĆOJ VISINI OD 1.2 M. B i C1 0.2 – 1.0 (0.5)
C2, C3, C4 i D 0.8 – 1.0

PREPREKE ZA VOZILA I PARAPETI ZA PARKIRALIŠTA C5 3.0 – 5.0
E 0.8 – 2.0
F Prepreke za vozila
G Prepreke za vozila
SADRŽAJ
48
GLAVA 4
1 UVOD
2 MODELI VERTIKALNOG
OPTEREĆENJA ZA GRANIČNA
STANJA
1 KOLOVOZ I
SAOBRAĆAJNA DEJSTVA 2
NOMINALNE TRAKE
LM1
3 LM2
ZA DRUMSKE MOSTOVE 4
5
LM3
LM4
6 RASPROSTIRANJE
KONCENTRISANOG OPT.
3 MODELI HORIZONTALNOG
OPTEREĆENJA
4 OPTEREĆENJE PEŠAČKIH
STAZA
5 GRUPE OPTEREĆENJA
SADRŽAJ GLAVA 4
4 → SAOBRAĆAJNA DEJSTVA ZA DRUMSKE MOSTOVE 49

4.1 → UVOD
EUROCODE EN 1991-2 SAOBRAĆAJNA DEJSTVA NA MOSTOVE SU MULTI-

KOMPONENTALNA DEJSTVA – DEFINIŠU SE U OBLIKU
DOMEN:
GRUPE OPTEREĆENJA.
- MOSTOVI OPTEREĆENE DUŽINE DO 200 M,
- NORMALNE, PREDVIDIVE SITUACIJE.
DEFINIŠU SE, U EN 1991-2, RAZLIČITI

MODELI OPTEREĆENJA:
- MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA PRORAČUN

PREMA GRANIČNIM STANJIMA,
- MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA,

- MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA PRORAČUN
NA ZAMOR,
- INCIDENTNA OPTEREĆENJA,
- OPTEREĆENJA NA PEŠAČKE PARAPETE,
- OPTEREĆENJA NA OSLONAČKE STUBOVE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2 → MODELI VERTIKALNOG OPTEREĆENJA ZA GRANIČNA STANJA
ZA VERTIKALNA DEJSTVA, DEFINIŠU SE ČETIRI MODELA NIVOI INTENZITETA ZA MODELE LM1 I LM2
OPTEREĆENJA – LM1 DO LM4 (LM –LOAD MODEL): ODGOVARAJU KARAKTERISTIČNIM, ČESTIM I KVAZI-
PERMANENTIM REPREZENTATIVNIM VREDNOSTIMA.
- LM1: GLAVNI MODEL OPTEREĆENJA KOJI
UKLJUČUJE KONCENTRISANA OPTEREĆENJA - Vrednošću za kombinacije - 𝜓 𝑄 ,
(TANDEM SYSTEM; TS) I UNIFORMNO - Čestom vrednošću - 𝜓 𝑄 ,
RASPODELJENO OPTEREĆENJE. PRIMENJUJE SE ZA
SVE MOSTOVE. - Kvazi-stalnom vrednošću - 𝜓 𝑄 .
- LM2: MODEL OPTEREĆENJA KOJI UKLJUČUJE JEDNU

OSOVINU VOZILA S DVA TOČKA, KAO DODATAK NA
PRETHODNI MODEL. PRIMENJUJE SE ZA KRATKE
KONSTRUKTIVNE ELEMENTE, RASPONA 3 DO 7 M.
- LM3: MODEL KOJIM SE OBUHVATA DEJSTVO

PRELASKA IZUZETNIH KONVOJA VOZILA. DEFINIŠE SE
KAO SET SPECIJALNIH VOZILA.
- LM4: MODEL KOJIM SE OBUHVATA RAVNOMERNO

OPTEREĆENJE (UKLJUČUJUĆI I DINAMIČKE EFEKTE)
NAVALOM LJUDI. DEFINIŠE SE KAO RAVNOMERNO
RASPODELJENO INTENZITETA 5.0 KN/M2.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.1 → KOLOVOZ I NOMINALNE TRAKE
Širina
Broj Širina traka,
ZA APLICIRANJE RAZLIČITIH MODELA OPTEREĆENJA, Širina kolovoza, w
traka, nl wl
preostale
OSNOVNI KONCEPT PREDVIĐA PODELU ŠIRINE KOLOVOZA površine
NA NOMINALNE (NOTIONAL) TRAKE. w < 5.4 m 1 3.0 m w – 3.0 m
ŠIRINOM KOLOVOZA, W, SE SMATRA UNUTRAŠNJE
5.4 m < w < 6.0 m 2 w/2 0
(„SVETLO“) RASTOJANJE IZMEĐU IVIČNJAKA ILI
GRANIČNIKA.
6.0 m < w INT(w/3) 3.0 m w – 3.0 x nl
KOLOVOZ KOJI SE SASTOJI IZ DVA TRAJNO ODVOJENA
DELA SE TRETIRA KAO DVA KOLOVOZA.
PRIVREMENA PREPREKA SE RAZMATRA DVOJAKO:

IGNORIŠE SE NJENO POSTOJANJE I RAZMATRA SE KAO
TRAJNA.
ŠIRINA KOLOVOZA SE DELI U NAJVEĆI CEO BROJ

NOMINALNIH TRAKA, KOJE SU, NAČELNO, ŠIRINE 3 M.
NOMINALNE TRAKE NISU FIZIČKE TRAKE.
SAMO ZA KOLOVOZE ŠIRINE IZMEĐU 5.4 I 6.0 M,
NOMINALNA TRAKA JE MANJE ŠIRINE.
RAZLIKA IZMEĐU ŠIRINE KOLOVOZA I ZBIRNE ŠIRINE

NOMINALNIH TRAKA JE ŠIRINA PREOSTALE POVRŠINE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.1 → KOLOVOZ I NOMINALNE TRAKE
NUMERACIJA NOMINALNIH TRAKA # PRIMER 4.1

TRAKA KOJA ODGOVARA NAJNEPOVOLJNIJEM EFEKTU SE Dat je presek kolovoza:
NUMERIŠE KAO TRAKA 1, SLEDEĆA NAJNEPOVOLJNIJA
KAO TRAKA 2 I TAKO REDOM. RAZMATRAJU SE
ALTERNATIVNI RASPOREDI I NUMERACIJE.
AKO JE KOLOVOZ, NA ISTOJ PLOČI, TRAJNO RAZDVOJEN,

SVAKI DEO SE ZASEBNO DELI U TRAKE I PREOSTALE Jedinstvena ploča, privremena prepreka
POVRŠINE. MEĐUTIM, NUMERACIJA TRAKA JE SAMO w = 24.5 m, 8 traka, 0.5 m preostala širina
JEDNA (SAMO JEDNA TRAKA JE TRAKA 1). PRITOM,
Jedinstvena ploča, trajna prepreka
NEOPHODNO JE RAZMATRATI ALTERNATIVNE
NUMERACIJE. w = 2 x 11.0 m, 2 x 3 trake, 2 preostale površine
(jedna na svakom delu), samo jedna Traka 1.
AKO JE KOLOVOZ PRIVREMENO RAZDVOJEN, CELA ŠIRINA
Nezavisne ploče
KOLOVOZA, UKLJUČUJUĆI I PREPREKU, SE DELI U TRAKE I
NUMERIŠE. w = 2 x 11.0 m, 2 x 3 trake, 2 preostale površine
(jedna na svakom delu), svaki deo ima nezavisnu
AKO SU DELOVI KOLOVOZA NA RAZLIČITIM PLOČAMA numeraciju (dve Trake 1).
OSLONJENIM NA ISTE OSLONAČKE STUBOVE, SVAKI SE Za analizu sub-strukture – jedinstvena numeracija

DEO DELI I NUMERIŠE ZASEBNO. MEĐUTIM, ZA ANALIZU (samo jedna Traka 1).
OSLONAČKIH ELEMENATA KORISTI SE JEDINSTVENA

NUMERACIJA.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.2 → LM1: GLAVNI KARAKTERISTIČNI MODEL
MODELOM LM1 SE PREDSTAVLJAJU NAJČEŠĆA TANDEM SISTEM

SAOBRAĆAJNA DEJSTVA.
DVOOSOVINSKI TANDEM SISTEM MOŽE BITI SAMO
SASTOJI SE OD: JEDAN U TRACI. NE MOŽE BITI APLICIRAN PARCIJALNO.
LOCIRA SE U SREDINU TRAKE I „PUTUJE“ PODUŽNO.
- UNIFORMNOG RASPODELJENOG OPTEREĆENJA
(UDL – UNIFORMLY DISTRIBUTED LOAD), I OSOVINSKO OPTEREĆENJE SE RAVNOMERNO DELI NA
DVA TOČKA, A ODREĐUJE SE REDUKCIJOM
- TANDEM SISTEMA KONCENTRISANOG OPTEREĆENJA
KARAKTERISTIČNOG, FAKTOROM USKLAĐIVANJA:
(TS) KOJI UKLJUČUJE DVE OSOVINE.
MAKSIMALNO TRI NOMINALNE TRAKE MOGU BITI

OPTEREĆENE TANDEM SISTEMOM SILA. NACIONALNIM
ANEKSOM OVAJ BROJ MOŽE BITI SMANJEN.
KONTAKTNA POVRŠINA TOČKA TREBA DA BUDE UZETA

KVADRATNOM, 0.4 M X 0.4 M.
UNIFORMNO OPTEREĆENJE…
… ODREĐUJE SE REDUKCIJOM KARAKTERISTIČNOG:
APLICIRA SE SAMO U „NEPOVOLJNIM“ DELOVIMA.

SADRŽAJ GLAVA 4

TS UDL TANDEM SISTEM

Osovinsko Raspodeljeno
Lokacija
opterećenje, opterećenje,
Qk qk
UNIFORMNO OPTEREĆENJE…
Traka 1 300 kN 9.0 kN/m2
Traka 2 200 kN 2.5 kN/m2 VREDNOSTI DATE U TABELI VEĆ UKLJUČUJU I UVEĆANJA
Traka 3 100 kN 2.5 kN/m2 IZAZVANA DINAMIČKOM PRIRODOM OPTEREĆENJA.
Ostale trake 0 2.5 kN/m2 FAKTORI REDUKCIJE (PREPORUKA) ZAVISE OD

INTENZITETA SAOBRAĆAJA (KLASA 1 – TEŽAK
Preostala površina 0 2.5 kN/m2 INTERNACIONALNI SAOBRAĆAJ, KLASA 2 – OSTALO).
Saobra αq – αq –
Broj traka αQ
ćaj Traka 1 Trake > 1
Jedna Klasa 1 1.0 1.0 1.0

traka
Klasa 2 0.9 0.7 1.0
Dve i više Klasa 1 1.0 1.0 1.0

traka
Klasa 2 0.8 1.0 1.0
SADRŽAJ GLAVA 4

PRAKTIČAN PRISTUP:
- PRVO TREBA POZICIONIRATI TANDEM SISTEME U
NAJNEPOVOLJNIJI (NAJNEPOVOLJNIJE) POLOŽAJE.
- TRAKA 1 MOŽE BITI DEFINISANA PREMA UTICAJIMA

IZAZVANIM TANDEM SISTEMIMA.
- UNIFORMNO OPTEREĆENJE SE APLICIRA SAMO NA

NEPOVOLJNE DELOVE, IDENTIFIKOVANE UTICAJIMA
OD TANDEM SISTEMA.
ZA ANALIZU LOKALNIH UTICAJA, TANDEM SISTEMI U DVE

SUSEDNE TRAKE MOGU BITI EKSCENTRISANI –
PRIBLIŽENI JEDAN DRUGOM, MAKSIMALNO NA SVETLO
RASTOJANJE OD 10 CM.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.3 → LM2: KARAKTERISTIČNI MODEL
TANDEM SISTEMOM IZ MODELA LM1 NISU U POTPUNOSTI APLICIRA SE KAO JEDNAKOPODELJENO PREKO DVE
POKRIVENI SVI LOKALNI EFEKTI OD VOZILA RAZLIČITE VRSTE. PRAVOUGAONE POVRŠI SA SKICE.
ZATO, POSEBNO ZA POTREBE VERIFIKACIJE KRATKIH
OSIM LOKALNIH EFEKATA, OVIM MODELOM SE
KONSTRUKCIONIH ELEMENATA, PRETHODNI MODEL
POKRIVAJU I EFEKTI VOZILA SA SPECIFIČNIM
OPTEREĆENJA SE DOPUNJUJE DODATNIM,
KONTAKTNIM POVRŠIMA TOČKOVA.
KOMPLEMENTARNIM, MODELOM OPTEREĆENJA – LM2.
ČINI GA JEDNOOSOVINSKO OPTEREĆENJE:

𝑸 𝒂𝒌
- ODGOVARA OSNOVNOM KARAKTERISTIČNOM

OPTEREĆENJU OD 400 KN, U KOJE JE VEĆ UKLJUČENA I
DINAMIČKA AMPLIFIKACIJA.
- REDUKUJE SE FAKTOROM USKLAĐIVANJA ČIJA JE

PREPORUČENA VREDNOST JEDNAKA FAKTORU ,U
FUNKCIJI INTENZITETA (KLASE) SAOBRAĆAJA.
Broj traka Saobraćaj βQ = αQ

Klasa 1 1.0
Jedna traka
Klasa 2 0.9
Klasa 1 1.0
Dve i više traka
Klasa 2 0.8
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.4 → LM3: SPECIJALNA VOZILA
EN 1991-2: ANNEX A
MODELOM OPTEREĆENJA LM3 SE DEFINIŠE SET
STANDARDIZOVANIH VOZILA, KOJIMA SE OBUHVATA EFEKAT
SPECIJALNIH KONVOJA.
NISU PRAVA VOZILA U PITANJU.

PRORAČUNSKA ANALIZA BAZIRANA NA OVOM OPTEREĆENJU
MORA BITI PREDMET PROJEKTNOG ZADATKA.
ZA KONVOJE UKUPNE TEŽINE VEĆE OD 3600 KN,

PROJEKTNOM DOKUMENTACIJOM (ILI NACIONALNIM
ANEKSOM) MORAJU BITI DATI SPECIFIČNI ZAHTEVI I PRAVILA
APLICIRANJA.
SADRŽAJ GLAVA 4

SADRŽAJ GLAVA 4

OPTEREĆENJE LM3 SE APLICIRA U TRACI 1 (I TRACI 2,

UKOLIKO JE ŠIRINOM ZAHVATA). CENTRIRANJE PREMA
SKICI.
RAZMACI – PREMA TABELI.

SADRŽAJ GLAVA 4

MOŽE SE SMATRATI DA SE SPECIJALNA VOZILA:

- KREĆU MALOM BRZINOM (DO 5 KM/H), ILI
- KREĆU NORMALNOM BRZINOM (70 KM/H). KOMBINUJE SE SA OPTEREĆENJEM LM1.
PRINCIP DAT NA SKICI.
UKOLIKO SE RAZMATRA KRETANJE MALOM BRZINOM,
APLICIRA SE SAMO STATIČKO VERTIKALNO OPTEREĆENJE.
UKOLIKO SE RAZMATRA KRETANJE NORMALNOM

BRZINOM, STATIČKO OPTEREĆENJE TREBA UVEĆATI
DINAMIČKIM KOEFICIJENTOM:
L – DUŽINA MOSTA.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.5 → LM4: LJUDSKA NAVALA
MODELOM OPTEREĆENJA LM4 SE PREDSTAVLJAJU

EFEKTI LJUDSKE NAVALE, U KOJE JE UKLJUČENA I
DINAMIČKA AMPLIFIKACIJA.
(ZABRANJENO MARŠIRANJE)
APLICIRA SE PREKO CELE POVRŠINE MOSTA (NE SAMO
PREKO KOLOVOZNOG DELA) U INTENZITETU OD
5.00 kN/m2
ANALIZIRA SE PRIMARNO KOD MOSTOVA U URBANIM
ZONAMA, GDE SPORTSKI, KULTURNI ILI TOME SLIČNI
DOGAĐAJI MOGU BITI PRAĆENI LJUDSKOM NAVALOM.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.2.6 → RASPROSTIRANJE KONCENTRISANOG OPTEREĆENJA
KONCENTRISANA OPTEREĆENJA IZ LM1 I LM2 SU

DEFINISANA KAO RAVNOMERNO RASPODELJENA PO
PRAVOUGAONIM POVRŠINAMA GORNJE IVICE
KOLOVOZA.
PRORAČUNSKI, OPTEREĆENJE SE RASPODELJUJE NA

UVEĆANU POVRŠINU U NIVOU SREDNJE RAVNI
KOLOVOZNE PLOČE, PRAVILOM 45°.
KOD ORTOTROPNIH PLOČA, DO SREDNJE RAVNI GORNJE
PLOČE.
SADRŽAJ GLAVA 4

4.3 → MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA
SILE KOČENJA I UBRZAVANJA

PODUŽNA SILA KOJA DELUJE U NIVOU GORNJE IVICE KOLOVOZA.
IZRAČUNAVA SE KAO DEO MAKSIMALNOG VERTIKALNOG OPTEREĆENJA KOJE ODGOVARA LM1, ZA KOJE
SE OČEKUJE DA JE APLICIRANO U TRACI 1.
RASTE S DUŽINOM MOSTA L.

W1 JE ŠIRINA TRAKE 1.
KOČENJE – NEGATIVNO UBRZANJE.

SADRŽAJ GLAVA 4

4.3 → MODELI HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA
CENTRIFUGALNE I DRUGE POPREČNE SILE

ZA KOLOVOZE U KRIVINI.
APLICIRA SE KAO KONCENTRISANA SILA, QTK, U PRAVCU POLUPREČNIKA KRIVINE, NA BILO KOM MESTU
DUŽ MOSTA.
VEĆ SU UKLJUČENI DINAMIČKI EFEKTI.
QV – UKUPNA TEŽINA VERTIKALNOG KONCENTRISANOG OPTEREĆENJA TANDEM SISTEMOM U MODELU

OPTEREĆENJA LM1.
R – RADIJUS KRIVINE.
TEORIJSKI:
SADRŽAJ GLAVA 4

4.4→ OPTEREĆENJE PEŠAČKIH STAZA
ZA DRUMSKE MOSTOVE, OPTEREĆENJE PEŠAČKIH (I

BICIKLISTIČKIH) STAZA SE DEFINIŠE:
- KAO POVRŠINSKO, RAVNOMERNO RASPODELJENO

OPTEREĆENJE,
- KAO KONCENTRISANO OPTEREĆENJA, .

PREPORUČENA VREDNOST - POVRŠINSKO:
KONCENTRISANO OPTEREĆENJE:
- BILO KOJI (NAJNEPOVOLJNIJI) POLOŽAJ.
- NA POVRŠINI 10 X 10 CM.
- PREPORUČENA VREDNOST:
- KORISTI SE ZA LOKALNE EFEKTE

- NE KOMBINUJE SE SA OSTALIM OPTEREĆENJIMA
SADRŽAJ GLAVA 4

4.5→ GRUPE OPTEREĆENJA
ISTOVREMENOST DELOVANJA POJEDINIH MODELA.

- Karakteristična vrednost - 𝑄 ,
- Vrednost za kombinacije - 𝜓 𝑄 ,
- Česta vrednost - 𝜓 𝑄 ,
- Kvazi-stalna vrednost - 𝜓 𝑄 .
SADRŽAJ GLAVA 4

SADRŽAJ GLAVA 4

SADRŽAJ GLAVA 4

ISTOVREMENOST DELOVANJA POJEDINIH MODELA.

- Karakteristična vrednost - 𝑄 ,
- Vrednost za kombinacije - 𝜓 𝑄 ,
- Česta vrednost - 𝜓 𝑄 ,
- Kvazi-stalna vrednost - 𝜓 𝑄 .
SADRŽAJ
70
GLAVA 5
DEJSTVA SNEGA
1 UVOD
2 OPTEREĆENJE OD SNEGA NA
TLO
3 OPTEREĆENJE OD SNEGA NA
KROVOVE
SADRŽAJ GLAVA 5
5 → DEJSTVA SNEGA 71
5.1 → UVOD
EUROCODE EN 1991-1-3 UOBIČAJENI USLOVI – SLUČAJ A:

ODNOSI SE NA LOKACIJE ČIJA NADMORKSA VISINA NE - ODGOVARAJU LOKACIJAMA NA KOJIMA NIJE
PRELAZI 1500 M (MOŽE BITI KORIGOVANO U NA). VEROVATNA POJAVA IZUZETNIH SNEŽNIH PADAVINA I
IZUZETNIH SNEŽNIH SMETOVA
DEJSTVA SNEGA SE KLASIFIKUJU KAO:
IZUZETNI USLOVI (INCIDENTNA DEJSTVA) – SLUČAJ B:
- PROMENLJIVA,
- MOGUĆNOST POJAVE IZUZETNIH SNEŽNIH
- NEPOKRETNA,
PADAVINA I/ILI
- STATIČKA.
- MOGUĆNOST POJAVE IZUZETNIH SNEŽNIH
U POJEDINIM SITUACIJAMA, IZUZETNO OPTEREĆENJE SMETOVA.
SNEGOM MOŽE BITI TRETIRANO I KAO INCIDENTNO.
SLUČAJEVI:
VEZUJE SE ZA POJEDINE GEOGRAFSKE LOKACIJE.
- A – NORMALNI SLUČAJ (BEZ IZUZETNIH PADAVINA
ZAPREMINSKA TEŽINA SNEGA:
ILI SMETOVA)
- Svež sneg 1.0 kN/m3,
- B1 – IZUZETNE PADAVINE
- Slegnut sneg (nekoliko sati ili dana posle
padanja) 2.0 kN/m3, - B2 – IZUZETNI SMETOVI
- Star sneg (nekoliko nedelja ili meseci posle - B3 – IZUZETNE PADAVINE I SMETOVI
padanja) 2.5 – 3.5 kN/m3,
- Vlažan sneg 4.0 kN/m3.
SADRŽAJ GLAVA 5
5.2 → OPTEREĆENJE OD SNEGA NA TLO
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI EVROPSKE MAPE SNEGA

KARAKTERISTIČNA VREDNOST OPTEREĆENJA OD SNEGA KLIMATSKA PODRUČJA:
NA TLO, SK, PREDSTAVLJA GORNJU VREDNOST
1. ALPSKO PODRUČJE
PROMENLJIVOG OPTEREĆENJA, ODREĐENU NA BAZI 2%-
NE GODIŠNJE VEROVATNOĆE PREKORAČENJA 2. CENTRALNO ISTOČNO PODRUČJE
(ODGOVARA POVRATNOM PERIODU PREKORAČENJA OD
3. GRČKA
50 GODINA).
4. IBERIJSKO POLUOSTRVO
MOŽE SE KORISTITI:
5. MEDITERANSKO PODRUČJE
- VREDNOST DATA ODGOVARAJUĆIM MAPAMA U
NACIONALNOM ANEKSU 6. CENTRALNO ZAPADNO PODRUČJE
- VREDNOST RAZLIČITA OD ONE DATE MAPAMA, ZA 7. ŠVEDSKA
SPECIJALNE USLOVE. PODRAZUMEVA SE KORIŠĆENJE
RELEVANTNIH STATISTIČKIH ANALIZA DUGOTRAJNO
8. UJEDINJENO KRALJEVSTVO I R. IRSKA
REGISTROVANIH POUZDANIH PODATAKA U BLIZINI 9. NORVEŠKA
LOKACIJE. PODRAZUMEVA SE I SAGLASNOST
INVESTITORA I ODOBRENJE REVIZIJE.
SADRŽAJ GLAVA 5
REZULTATI SA 2600 METEOROLOŠKIH STANICA. REZULTATI SA 2600 METEOROLOŠKIH STANICA.

PRIMER: ALPSKO PODRUČJE
STATISTIČKA ANALIZA:
- ZONIRANJE
- KRIVE PROMENE
SADRŽAJ GLAVA 5
ZA SVAKO KLIMATSKO PODRUČJE (IZUZEV ZA OSTALE DRŽAVE – NACIONALNI ANEKS:

NORVEŠKU), DEFINISANE SU RAZLIČITE ZONE. , SA
ČEŠKA, ISLAND, POLJSKA…
RAZLIČITIM VREDNOSTIMA SK ZA NULTU NADMORSKU
VISINU.
SVAKOJ ZONI ODGOVARA BROJ ZONE, Z (Z = 1, 2…).
Klimatska područja:
1. Alpsko područje
2. Centralno istočno područje
3. Grčka
4. Iberijsko poluostrvo
5. Mediteransko područje
6. Centralno zapadno područje
7. Švedska
8. Ujedinjeno Kraljevstvo i R. Irska
9. Norveška
SADRŽAJ GLAVA 5
ZAVISNO OD ZONE (Z) I NADMORSKE VISINE (A),

OPTEREĆENJE OD SNEGA NA TLO SE ODREĐUJE
RAZLIČITO ZA SVAKO KLIMATSKO PODRUČJE:
- sk – karakteristično opterećenje od snega

na tlo [kN/m2],
- A – nadmorska visina [m],
- Z – broj zone u okviru područja.
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI DATE MAPAMA I

IZRAZIMA NE MOGU BITI UMANJENE (MOGU BITI
SAMO UVEĆANE) KADA SE KORISTE DRUGAČIJE
ODREĐENE VREDNOSTI.
SRBIJA
- MAPE JOŠ NISU IZRAĐENE
- SRPS:
SADRŽAJ GLAVA 5
VREDNOSTI SK SE ODNOSE NA POVRATNI PERIOD OD 50 GODINA.

UKOLIKO JE PRORAČUNSKI POTREBNA VREDNOST OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO ZA NEKI DRUGI POVRATNI PERIOD,
N, MOŽE SE ODREDITI KORIŠĆENJEM SLEDEĆEG IZRAZA:
- opterećenje od snega na tlo sa povratnim periodom od n godina,

- karakteristično opterećenje od snega na tlo (pov. period od 50 godina),
- godišnja verovatnoća prekoračenja:
,
– koeficijent varijacije max godišnjeg
opterećenja snegom (u NA).
SADRŽAJ GLAVA 5
IZUZETNO OPTEREĆENJE SNEGOM DRUGE REPREZENTATIVNE VREDNOSTI

ZA LOKACIJE KOD KOJIH SE MOŽE OČEKIVATI IZUZETNO - VREDNOST ZA KOMBINACIJE (COMBINATION VALUE)
OPTEREĆENJE SNEGOM, PRORAČUNSKA VREDNOST
IZUZETNOG OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO SE
- ČESTA VREDNOST (FREQUENT VALUE)
ODREĐUJE IZ:
- KVAZI-STALNA VREDNOST (QUASI-PERMANENT)

- PRORAČUNSKA VREDNOST IZUZETNOG
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA TLO, ZA DATU LOKACIJU
(A – ACCIDENTAL; D - DESIGN);
- KARAKTERISTIČNA VREDNOST OPTEREĆENJA OD
SNEGA NA TLO, ZA DATU LOKACIJU;
- KOEFICIJENT IZUZETNOG DEJSTVA SNEGA

- PREPORUČENO:
- PREDMET NACIONALNOG ANEKSA

SADRŽAJ GLAVA 5
# PRIMER 5.1 70
𝑠 = 0.402 4 − 0.03 1+ =
Na mapi je prikazana lokacija grada Larisa u 917
Grčkoj, koji se nalazi na 70m nadmorske visine. = 1.587 𝑘𝑁/𝑚
𝑝𝑝. 𝑉 = 0.5
1
𝑃 = = 0.01
100
𝑠 =𝑠 1.118 = 1.775 𝑘𝑁/𝑚
Odrediti proračunsku vrednost opterećenja od

snega na tlo za povratni period od 100 god.
##
Zona: Z=4
Nadmorska visina: A = 70 m
SADRŽAJ GLAVA 5
5.3 → OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVOVE
PRIRODA OPTEREĆENJA ŠEME OPTEREĆENJA KOJE MORAJU DA BUDU UZETE U

OBZIR:
SLOJEVI SNEGA NA KROVU MOGU ZAUZETI MNOGE
RAZLIČITE KONFIGURACIJE, ZAVISNO OD: - OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVU BEZ SMETOVA
(MIRNO PADANJE, BEZ PRERASPODELE)
- Oblika krova,
- Termalnih karakteristika krova, - OPTEREĆENJE OD SNEGA NA KROVU SA
SMETOVIMA (VETROM PRERASPODELJEN SNEG).
- Hrapavosti površine krova,
- Količine toplote generisane pod krovom,
- Blizine susednih objekata,
- Okolnog terena,
- Lokalnih klimatskih uslova (vetrovitost, varijacije
temperature, padavine…)
SADRŽAJ GLAVA 5
UTICAJ VETRA NA KONFIGURACIJU OPTEREĆENJA OD

SNEGA
SADRŽAJ GLAVA 5
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA KROVU MORA DA BUDE OPTEREĆENJE OD SNEGA DELUJE VERTIKALNO I ODNOSI
ODREĐENO NA SLEDEĆI NAČIN: SE NA HORIZONTALNU PROJEKCIJU POVRŠINE KROVA.
- ZA STALNE I PROLAZNE SITUACIJE:

𝒊 𝒆 𝒕 𝒌
- ZA INCIDENTNE PRORAČUNSKE SITUACIJE U KOJIMA

JE IZUZETNO OPTEREĆENJE OD SNEGA INCIDENTNO
DEJSTVO:
𝒊 𝒆 𝒕 𝑨𝒅
KADA SE PRETPOSTAVLJA VEŠTAČKO UKLANJANJE ILI
- ZA INCIDENTNE PRORAČUNSKE SITUACIJE U KOJIMA PRERASPODELA SNEGA, KROV TREBA DA BUDE
JE IZUZETNI SNEŽNI SMET INCIDENTNO DEJSTVO: PRORAČUNAT ZA ODGOVARAJUĆE ŠEME.
𝒊 𝒌
ŠEME OPTEREĆENJA DATE U EN 1991-1-3 SE ODNOSE
I - KARAKTERISTIČNA VREDNOST I SAMO NA PRIRODNO NAPADAO SNEG.
PRORAČUNSKA VREDNOST IZUZETNOG OPTEREĆENJA OD
SNEGA NA TLO, ZA DATU LOKACIJU
U PODRUČJIMA SA MOGUĆOM KIŠOM PREKO SNEGA
- KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI
(PRAĆENO OTAPANJEM I MRŽNJENJEM) OPTEREĆENJA
- TERMIČKI KOEFICIJENT OD SNEGA TREBA DA BUDU UVEĆANA, POSEBNO KADA
SNEG I LED MOGU DA SPREČE KANALISANO ODVOĐENJE
- KOEFICIJENT OBLIKA OPTEREĆENJA
VODE (MOŽE BITI DEFINISANO NACIONALNIM
ANEKSOM).
SADRŽAJ GLAVA 5
TERMIČKI KOEFICIJENT,
KORISTI SE DA BI SE UZELO U OBZIR SMANJENJE
OPTEREĆENJA OD SNEGA NA KROVU SA VISOKOM
KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI,
TERMIČKOM PROVODLJIVOŠĆU ( ),
PRI IZBORU KOEFICIJENTA TREBA DA BUDE RAZMATRAN POSEBNO ZA KROVOVE POKRIVENE STAKLOM, ZBOG
BUDUĆI RAZVOJ LOKACIJE. TOPLJENJA IZAZVANOG GUBITKOM TOPLOTE.
KOEFICIJENT TREBA DA BUDE UZET KAO 1.0 UKOLIKO ZA U TAKVIM SLUČAJEVIMA SE KORISTE VREDNOSTI
RAZLIČITE TOPOGRAFIJE NIJE DRUGAČIJE ODREĐENO. KOEFICIJENTA MANJE OD 1.0 (PREDMET NACIONALNOG
ANEKSA I POSEBNIH STANDARDA).
PREPORUČENE VREDNOSTI SU DATE U TABELI (MOGU
BITI KORIGOVANE NACIONALNIM ANEKSOM). U SVIM OSTALIM SLUČAJEVIMA: .
SADRŽAJ GLAVA 5
KOEFICIJENTI OBLIKA,
ZAVISE OD NAGIBA KROVNE RAVNI, .
DEFINIŠU SE DVA OSNOVNA KOEFICIJENTA OBLIKA:
I
OVIM KOEFICIJENTIMA JE DEFINISAN INTENZITET SNEGA

NA POJEDINIM KROVNIM RAVNIMA.
BEZ OBZIRA NA NAGIB KROVNE RAVNI, U SITUACIJAMA

KADA POSTOJE SNEGOBRANI ILI DRUGE PREPREKE KOJE
SPREČAVAJU KLIZANJE SNEGA, ILI KADA SE, U DONJEM
DELU, KROV ZAVRŠAVA PARAPETOM, KOEFICIJENT NE
SME BITI UZET MANJIM OD 0.8.
SADRŽAJ GLAVA 5
KROVOVI NA JEDNU VODU ISTRAŽIVANJIMA (VAZDUŠNI TUNELI) JE POKAZANO ZA

VELIKE POVRŠINE RAVNIH KROVOVA (KVADRATNE
KORISTI SE JEDINSTVENA ŠEMA, KAKO ZA OPTEREĆENJE POVRŠINE DUŽINE PREKO 30M), DISTRIBUCIJA SNEGA
BEZ, TAKO I ZA OPTEREĆENJE SA SMETOVIMA.
MOŽE BITI NE-UNIFORMNA.
KORISTI SE KOEFICIJENT OBLIKA MAKSIMALNA DEBLJINA SNEGA ODGOVARA
KOEFICIJENTU OBLIKA KOJI JE OKO 1.0.
PRIMER: MAKSIMALNA ORDINATA JE 1.08, PROSEČNO

OPTEREĆENJE ODGOVARA KOEFICIJENTU OD 0.77.
SADRŽAJ GLAVA 5
DVOVODNI KROVOVI
KORISTI SE KOEFICIJENT OBLIKA , KOJI JE ZA SVAKU
KROVNU POVRŠ FUNKCIJA NAGIBA TE KROVNE POVRŠI:
ZA ANALIZU OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ SMETOVA

ANALIZIRA SE SLUČAJ OPTEREĆENJA 1 SA SKICE. ŠEME
OPTEREĆENJA OD SNEGA SA SMETOVIMA SU
„POKRIVENE“ SLUČAJEVIMA 2 I 3, PREMA SKICI.
ŠEME SA SMETOVIMA MOGU BITI
PROMENJENE/DOPUNJENE NACIONALNIM ANEKSOM.
SADRŽAJ GLAVA 5
TESTERASTI KROVOVI ZA ISZUZETNE SNEŽNE SMETOVE, RAZMATRA SE

OPTEREĆENJE OD SNEGA U UVALI.
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ SMETOVA
ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM (SLUČAJ 1).
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA SA SMETOVIMA JE
ODREĐENA KOEFICIJENTIMA OBLIKA I (SLUČAJ 2)
Primetiti:
Koeficijent oblika 𝜇 je
funkcija srednje vrednosti
ugla nagiba dve susedne
krovne ravni.
SADRŽAJ GLAVA 5
CILINDRIČNI KROVOVI
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA BEZ SMETOVA
ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM 0.8 (SLUČAJ 1), ALI
SAMO NA DELU KROVA GDE NAGIB KROVNE RAVNI NIJE
VEĆI OD 60°.
ŠEMA OPTEREĆENJA OD SNEGA SA SMETOVIMA

ODREĐENA JE KOEFICIJENTOM (FUNKCIJA ODNOSA
H/B). PRIKAZANA JE SKICOM – SLUČAJ 2.
ZA SLUČAJ OPTEREĆENJA SA SMETOVIMA, U NA

MOGU BITI DATE ALTERNATIVNI OBLICI OPTEREĆENJA.
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI KOEFICIJENT SE USVAJA JEDNAKIM 0.8.

SMETOVI NA ISPUSTIMA I PREPREKAMA KOEFICIJENT SE ODREĐUJE IZ:
U USLOVIMA VETROVITOSTI, POJAVA SMETOVA MOŽE
DA NASTANE NA BILO KOM KROVU KOJI IMA PREPREKE. ℎ
ZA PRIBLIĆNO HORIZONTALNE KROVOVE, KORISTI SE 𝛾 – zapreminska težina snega (uzima se 2.0 kN/m3)
UVEĆANJE OPTEREĆENJA OD SNEGA U ZONI PREPREKE,
PREMA SKICI.
DUŽINA JE DEFINISANA KAO:
ℎ
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI
SNEG KOJI VISI PREKO IVICE
U PRORAČUNU DELOVA KROVA KOJI SU KONZOLNO
PREPUŠTENI PREKO ZIDOVA TREBA DA BUDE UZET U
OBZIR SNEG KOJI VISI PREKO IVICE ZIDA, KAO DODATAK
OPTEREĆENJU NA TAJ DEO KROVA.
DEFINIŠE SE KAO LINIJSKO OPTEREĆENJE:
𝑠 – najgori slučaj opterećenja bez smetova,

𝛾 – zapreminska težina snega – uzima se 3.0 kN/m3
Koeficijent k: 𝑘 = ≤𝑑 𝛾
SADRŽAJ GLAVA 5
LOKALNI UTICAJI
OPTEREĆENJE NA SNEGOBRANE
OPTEREĆENJE OD SNEGA NA SNEGOBRANE I DRUGE
PREPREKE SNEGOM KOJI KLIZI SE ODREĐUJE NA BAZI
PRETPOSTAVKE DA JE KOEFICIJENT TRENJA IZMEĐU
SNEGA I KROVA JEDNAK NULI.
SILA JE U PRAVCU NAGIBA KROVA.
b – rastojanje u osnovi snegobrana ili prepreka

α – nagib krovne ravni.
SADRŽAJ GLAVA 5
KROVOVI KOJI SE GRANIČE (ILI SU BLISKI) KRATAK NIŽI DEO:

SA VISOKIM GRAĐ. OBJEKTIMA
NAGOMILAVANJE SMETOVA NA SPOJU S VISOKIM
(VIŠIM) OBJEKTIMA.
KOEFICIJENT :
𝜇 - koeficijent oblika opterećenja od snega usled

klizanja snega sa gornjeg krova:
- Za α ≤ 15⁰ 𝜇 =0
- Za α > 15⁰ 𝜇 = 0.5 𝜇
𝜇 - koeficijent oblika opterećenja od snega usled

vetra:
𝑏 +𝑏 𝛾 ℎ
𝜇 = ≤ , γ = 2 𝑘𝑁/𝑚
2 ℎ 𝑠
Dužina 𝑙 :
5𝑚 ≤ 𝑙 = 2 ℎ ≤ 15𝑚
SADRŽAJ
92
GLAVA 6
1 UVOD
2 AERODINAMIČKI PRITISAK VETRA
3 BRZINA VETRA
1 FUNDAMENTALNA BRZINA VETRA
2 OSNOVNA BRZINA VETRA
3 SREDNJA BRZINA VETRA
4 TURBULENCIJA VETRA
4 PRITISAK VETRA
5 DEJSTVO VETRA
DEJSTVA VETRA 6 KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE
1 VERTIKALNI ZIDOVI ZGRADA
PRAVOUGAONIH OSNOVA
2 RAVNI KROVOVI
3 JEDNOVODNI KROVOVI
4 DVOVODNI KROVOVI
5 ČETVOROVODNI KROVOVI
SADRŽAJ GLAVA 6
6 → DEJSTVA VETRA 93
6.1 → UVOD
PRIRODA VETRA KAO OPTEREĆENJE, VETAR JE DINAMIČKO OPTEREĆENJE

SLUČAJNOG KARAKTERA KOJE SE, NAJČEŠĆE, TRETIRA
VETAR JE HORIZONTALNO ILI PRIBLIŽNO HORIZONTALNO KAO KVAZI-STATIČKO, A DELUJE U HORIZONTALNOM
TURBULENTNO VAZDUŠNO STRUJANJE U ATMOSFERI.
PRAVCU.
SMER VETRA JE KA ZONI NIŽEG VAZDUŠNOG PRITISKA.
PRIKAZ DEJSTVA VETRA
DEJSTVA VETRA FLUKTUIRAJU U TOKU VREMENA.
KONSTRUKCIJE SU IZLOŽENE DEJSTVU KOJE SE (BRZO) DEJSTVO VETRA PRIKAZUJE SE PREKO UPROŠĆENOG
MENJA I U INTENZITETU I U PRAVCU. SKUPA PRITISAKA ILI SILA, ČIJI JE UTICAJ EKVIVALENTAN
EKSTREMNIM UTICAJIMA TURBULENTNOG VETRA.
SREDNJA BRZINA VETRA I UDARI VETRA.
DELUJU DIREKTNO KAO PRITISAK (POZITIVAN-
KLASIFIKACIJA
NEGATIVAN) NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE ZATVORENIH PROMENLJIVA NEPOKRETNA DEJSTVA.
KONSTRUKCIJA, A ZBOG POROZNOSTI SPOLJAŠNJE
POVRŠINE, I INDIREKTNO – NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE. KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI
PRITISCI VETRA DELUJU NA POVRŠINE U VIDU SILA POVRATNI PERIOD OD 50 GODINA (2% GODIŠNJA
UPRAVNIH NA POVRŠINU KONSTRUKCIJE ILI OBLOGE. VEROVATNOĆA PREKORAČENJA).
KADA SU VELIKE POVRŠINE IZLOŽENE BRIŠUĆEM

DEJSTVU VETRA, MOGU DA BUDU ZNAČAJNE I SILE
TRENJA KOJE DELUJU TANGENCIJALNO NA POVRŠINU.
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
UTICAJ KRUTOSTI KONSTRUKCIJE

KRUTE KONSTRUKCIJE, ZBOG MALIH POMERANJA,
REAGUJU DIREKTNO NA DEJSTVO VETRA. OVO
OMOGUĆAVA PRIMENU STATIČKE ANALIZE U KOJOJ SU
DEFORMACIJE DIREKTNO PROPORCIONALNE
OPTEREĆENJU.
FLEKSIBILNE KONSTRUKCIJE „POJAČAVAJU“ ODGOVOR

NA DEJSTVO VETRA KROZ REZONANCU NA SVOJSTVENIM
FREKVENCIJAMA OSCILOVANJA KONSTRUKCIJE
(DINAMIČKA INTERAKCIJA). OSCILOVANJE KONSTRUKCIJE
MOŽE BITI UZROKOM POVEĆANJA DEJSTVA VETRA –
AEROELASTIČNI ODGOVOR.
VITKE, VISOKE, DUGAČKE… KONSTRUKCIJE SU OSETLJIVE

NA DINAMIČKU INTERAKCIJU: DUGAČKI MOSTOVI,
NEBODERI, JARBOLI, DIMNJACI…
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
TACOMA NARROWS BRIDGE

Tacoma most je sagrađen preko
zalivskog tesnaca Pudget Sound u
američkoj državi Washington.
Ukupne dužine od skoro dva
kilometra, najveći raspon mosta je
bio 853m. Izgrađen je u sistemu
visećeg mosta. Otvoren je 1. jula
1940.
Samo četiri meseca kasnije, 7.
novembra 1940., vetar brzine oko
60km/h ga je doveo u rezonantno
torziono stanje perioda oko 5s. Za
posledicu je ovo imalo višemetarska
torziona pomeranja krajeva mosta.
Nakon skoro sat vremena ovakvog
oscilovanja most se srušio.
Žrtve: pas u automobilu 
SADRŽAJ GLAVA 6
6.1 → UVOD
OPTEREĆENJE VETROM JE REZULTAT SADEJSTVA VIŠE

UTICAJA PREDSTAVLJENIH ODGOVARAJUĆIM
VELIČINAMA:
FIZIČKE OSOBINE VAZDUHA SRPS
- Gustina
- Kinematička viskoznost
PRIRODA VETRA:
- Pravac vetra
- Brzina vetra (osnovna, turbulencija)
TEREN OKO OBJEKTA:

- Topografija terena
- Hrapavost terena
OSOBINE KONSTRUKCIJE:
- Materijal konstrukcije
- Krutost konstrukcije (dinamičke karakteristike)
- Oblik konstrukcije/objekta
SADRŽAJ GLAVA 6
6.2 → DINAMIČKI PRITISAK VETRA
DINAMIČKI PRITISAK VETRA JE KVAZI-STATIĆKI PRITISAK GUSTINA VAZDUHA

KOJI ODGOVARA STACIONARNOM KRETANJU FLUIDA
ZAVISI OD NADMORSKE VISINE, TEMPERATURE I
(VAZDUHA).
VAZDUŠNOG PRITISKA KOJI SE, U REGIONU, OČEKUJE ZA
ODREĐUJE SE BERNOULLI-JEVOM FORMULOM VREME OLUJA.
(OSNOVNA VEZA IZMEĐU BRZINE I PRITISKA VETRA):
STANDARDNO, U PRORAČUN SE UVODI GUSTINA KOJA
ODGOVARA PODNOŽJU OBJEKTA I TEMPERATURI OD
+15°C.
PREPORUČENA PRORAČUNSKA VREDNOST GUSTINE
VAZDUHA JE:
𝑞 – dinamički pritisak fluida [kN/m2]

𝜌 – gustina fluida [kg/m3]
GUSTINA OPADA S NADMORSKOM VISINOM. PREMA
𝑣 – brzina kretanja fluida [m/s] SRPS – SLEDEĆIM LINEARNIM PRAVILOM:
𝐻
𝜌 = 1.225 −
8000𝑚
SADRŽAJ GLAVA 6
6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.1 → FUNDAMENTALNA VREDNOST
BRZINA VETRA SE SASTOJI IZ: FUNDAMENTALNA VREDNOST OSNOVNE

- SREDNJE (MEAN), I BRZINE VETRA
- FLUKTUIRAJUĆE KOMPONENTE. 𝒃,𝟎
SREDNJA BRZINA VETRA, , SE ODREĐUJE IZ

OSNOVNE (BASIC) BRZINE VETRA, , KOJA ZAVISI OD Interval osrednjavanja – 10 min.
VETROVITOSTI PODRUČJA I PROMENE VETRA PO VISINI U
FUNKCIJI HRAPAVOSTI I TOPOGRAFIJE TERENA.
OSNOVNA BRZINA VETRA JE FUNKCIJA

FUNDAMENTALNE OSNOVNE BRZINE VETRA, , . … JE KARAKTERISTIČNA DESETOMINUTNA SREDNJA
BRZINA VETRA, NEZAVISNA OD PRAVCA I DOBA GODINE,
MERENA NA VISINI OD 10M IZNAD TLA, NA
OTVORENOM ZEMLJANOM TERENU SA NISKOM
VEGETACIJOM.
karakteristična – povratni period od

50 godina (godišnja verovatnoća
prekoračenja – 2%)
SADRŽAJ GLAVA 6
FUNDAMENTALNA VREDNOST OSNOVNE BRZINE VETRA STATISTIČKOM ANALIZOM, FISHER-TIPPET-OVOM

SE ODREĐUJE ZA NEKU LOKACIJU NA OSNOVU FORMULOM, ODREĐUJE SE FUNDAMENTALNA
PRIKUPLJENIH ANEMOGRAFSKIH ZAPISA U DUGOM VREDNOST.
VREMENSKOM PERIODU (15 GOD.).
UKOLIKO PODACI NE ODGOVARAJU ZADATOJ
ANALIZOM EKSTREMA, ODREĐUJU SE GODIŠNJI TOPOGRAFIJI, HRAPAVOSTI ILI VISNI MERENJA, IZMERENI
MAKSIMUMI OSREDNJENIH BRZINA ZA INTERVAL PODACI SE MOGU KORIGOVATI NA NAČIN DA
OSREDNJAVANJA OD 10 MINUTA (NA GODIŠNJEM ODGOVARAJU ZADATIM USLOVIMA.
NIVOU, TRAŽI SE ONAJ DESTOMINUTNI INTERVAL U KOM
NEKI PRIMERI:
JE PROSEČNA BRZINA VETRA TE GODINE BILA NAJVEĆA).
SADRŽAJ GLAVA 6

VREDNOSTI FUNDAMENTALNE BRZINE VETRA SE DAJE

TABELAMA ILI MAPAMA.
OBIČNO SE DAJE ZA NULTU NADMORSKU VISINU, PA SE

ZA KONKRETNU LOKACIJU KORIGUJE (UVEĆAVA).
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.2 → OSNOVNA BRZINA VETRA
OSNOVNA BRZINA VETRA DRUGI POVRATNI PERIODI:

KOREKCIJA OSNOVNE BRZINE VETRA ZA POVRATNE
𝒃
PERIODE, R, RAZLIČITE OD 50 GODINA SE OBAVLJA
…PREDSTAVLJA FUNDAMENTALNU BRZINU KORIGOVANU KOREKCIJOM PRETHODNE VREDNOSTI:
KOEFICIJENTIMA PRAVCA I SEZONSKOG DELOVANJA:
, ,
- KOEFICIJENT PRAVCA (DIRECTIONAL FACTOR)

- SEZONSKI KOEFICIJENT (SEASSONAL FACTOR) PREPORUČENE VREDNOSTI SU:
PREPORUČENA VREDNOST ZA OBA KOEFICIJENTA JE 1.0, , , , [GOD.]
ALI MOGU BITI DEFINISANE DRUGE VREDNOSTI
NACIONALNIM ANEKSIMA.
SEZONSKI KOEFICIJENT MOŽE DA SE KORISTI ZA
PRIVREMENE KRATKOTRAJNE GRAĐEVINE.
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.3 → SREDNJA BRZINA VETRA
SREDNJA (MEAN) BRZINA VETRA KATEGORIJE HRAPAVOSTI

TERENA
𝒎
TERENI OKO OBJEKTA SE KLASIFIKUJU U
… OBUHVATA PROMENU BRZINE VETRA S VISINOM I
JEDNU OD 5 KATEGORIJA HRAPAVOSTI
UTICAJ OKOLNOG TERENA NA BRZINU VETRA.
TERENA, KOJE SU GRADIRANE OD MANJE
KA VIŠE HRAPAVIM:
- KATEGORIJA 0
- KATEGORIJA I
- KATEGORIJA II
UTICAJ OKOLNOG TERENA SE OBUHVATA S OBZIROM - KATEGORIJA III
NA:
- KATEGORIJA IV
- HRAPAVOST POVRŠINE TERENA (ROUGHNESS),
PREKO KOEFICIJENTA HRAPAVOSTI, I
OPISI KATEGORIJA
- TOPOGRAFIJU TERENA (OROGRAPHY), PREKO
KOEFICIJENTA TOPOGRAFIJE:
SADRŽAJ GLAVA 6

KOEFICIJENT HRAPAVOSTI 𝑣 𝑧 =𝑐 𝑧 𝑐 𝑧 𝑣
… SE UZIMA U OBZIR ZBOG PROMENE SREDNJE BRZINE

VETRA NA LOKACIJI USLED:
- VISINE IZNAD NIVOA TLA, Z,

- HRAPAVOSTI TLA NA TERENU NAVETRENO OD
KONSTRUKCIJE U RAZMATRANOM PRAVCU VETRA
PREPORUČENO:
ZA
ZA
𝑧 - dužina hrapavosti,
.
𝑘 - koeficijent terena: 𝑘 = 0.19
,
𝑧 = 200 𝑚
SADRŽAJ GLAVA 6

KOEFICIJENT TOPOGRAFIJE 𝑣 𝑧 =𝑐 𝑧 𝑐 𝑧 𝑣
… SE UZIMA U OBZIR KADA TOPOGRAFIJA TERENA TOPOGRAFIJA PODRAZUMEVA JOŠ I OBUHVATANJE

POVEĆAVA BRZINE VETRA ZA VIŠE OD 5%. UTICAJA KONSTRUKCIJA I PREPREKA U OKOLINI.
UTICAJI TOPOGRAFIJE MOGU DA BUDU ZANEMARENI

KADA JE PROSEČNI NAGIB NAVETRENOG TERENA MANJI
OD 3°. NAVETRENI TEREN MOŽE DA BUDE RAZMATRAN
DO RAZDALJINE DESETOSTRUKE VISINE IZOLOVANIH
TOPOGRAFSAKIH OBJEKATA.
NA USAMLJENIM BRDIMA, GREBENIMA I STRMINAMA

NASTAJU RAZLIČITE BRZINE VETRA U ZAVISNOSTI OD
NAVETRENOG NAGIBA:
NAJVEĆE POVEĆANJE BRZINE NASTAJE U BLIZINI VRHA

NAGIBA I ODREĐUJE SE PREKO KOEFICIJENTA
TOPOGRAFIJE.
- samo kvalitativno -
SADRŽAJ GLAVA 6

6.3 → BRZINA VETRA : 6.3.4 → TURBULENCIJA VETRA
INTENZITET TURBULENCIJE, , NA VISINI , ZA :

DEFINISAN JE KAO STANDARDNA DEVIJACIJA
TURBULENCIJE PODELJENA SREDNJOM BRZINOM VETRA:
ZA :
KOMPONENTA TURBULENCIJE IMA SREDNJU VREDNOST

0 (NULA) I STANDARDNU DEVIJACIJU :
- KOEFICIJENT TERENA (VIDETI KOEF. HRAPAVOSTI)

- KOEFICIJENT TURBULENCIJE, PREPORUČENO 1.0
SADRŽAJ GLAVA 6

6.4 → PRITISAK VETRA
OSNOVNI PRITISAK VETRA UDARNI PRITISAK VETRA

ODGOVARA OSNOVNOJ BRZINI VETRA: (PEAK VELOCITY PRESSURE)
... NA VISINI UKLJUČUJE FLUKTUACIJE SREDNJE I
ODREĐUJE SE DIREKTNO, KAO DINAMIČKI PRITISAK: KRATKOTRAJNE BRZINE.
PREPORUČENO:
KG - GUSTINA VAZDUHA,
PRORAČUNSKA VREDNOST (NAČELNO, ZAVISI OD
NADMORSKE VISINE)
- KOEFICIJENT IZLOŽENOSTI – ODNOS UDARNOG I

OSNOVNOG PRITISKA VETRA:
SADRŽAJ GLAVA 6

6.5 → DEJSTVO VETRA
PRITISAK VETRA NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE NETO PRITISAK VETRA NA ZID, KROV ILI ELEMENT
KONSTRUKCIJE JE ZBIR (SA ODGOVARAJUĆIM ZNACIMA)
Indeks e - external
PRITISAKA VETRA KOJI DELUJU SA SPOLJAŠNJE I
UNUTRAŠNJE STRANE.
𝑧 - referentna visina za spoljašnji pritisak,
POZITIVAN PRITISAK – PRITISKUJUĆE DEJSTVO
𝑞 𝑧 - udarni pritisak vetra za visinu 𝑧 ,
NEGATIVAN PRITISAK – SIŠUĆE DEJSTVO
𝑐 - koeficijent pritiska za spoljašnji pritisak vetra.
PRIMERI:
PRITISAK VETRA NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE

INDEKS I – INTERNAL
𝑧 - referentna visina za unutrašnji pritisak,

𝑐 - koeficijent pritiska za unutrašnji pritisak vetra.

SADRŽAJ GLAVA 6

SILA VETRA DRUGI NAČIN JE VEKTORSKI ZBIR SILA ODREĐENIH ZA

SPOLJAŠNJI I UNUTRAŠNJI PRITISAK, KAO I SILA TRENJA:
𝒘
- SPOLJAŠNJE SILE:
… ZA CELU KONSTRUKCIJU ILI ELEMENT SE ODREĐUJE:
,
- KORIŠĆENJEM KOEFICIJENATA SILE, ILI
Š
- IZRAČUNAVANJEM SILE IZ POVRŠINSKIH PRITISAKA. - UNUTRAŠNJE SILE:

SILA VETRA SE MOŽE DIREKTNO ODREDITI KORIŠĆENJEM
,
KOEFICIJENTA SILE, :
Š
- SILE TRENJA ( - KOEF. TRENJA):

…, ILI SE MOŽE ODREDITI VEKTORSKIM ZBIROM SILA PO
SVIM KONSTRUKTIVNIM ELEMENTIMA:
/ - SPOLJAŠNJI/UNUTRAŠNJI PRITISAK NA POJEDINU
POVRŠINU NA VISINI /
- KONSTRUKCIONI FAKTOR,
- UDARNI PRITISAK VETRA ZA REFERENTNU
VISINU, ,
- REF. POVRŠINA KONSTRUKCIJE/ELEMENTA

SADRŽAJ GLAVA 6

KONSTRUKCIJSKI FAKTOR U SVIM OSTALIM SITUACIJAMA (S IZUZETKOM

MOSTOVA), ALI I KAO ALTERNATIVA DATIM JEDINIČNIM
Structural factor = Size factor x Dynamic factor
VREDNOSTIMA, KONSTRUKCIJSKI FAKTOR SE PRECIZNIJE
𝒔 𝒅 ODREĐUJE.
OVIM FAKTOROM (PROIZVODOM FAKTORA) SE

OBUHVATAJU EFEKTI NEISTOVREMENE POJAVE UDARNOG
- Procedura izostavljena (EN 1991-1-4: 6.3) -
PRITISKA VETRA PO CELOJ KONSTRUKCIJI ( ) I
NEPOVOLJNIH EFEKATA VIBRIRANJA KONSTRUKCIJE
USLED TURBULENCIJE ( ).
MOŽE DA SE USVOJI:
- Za zgrade visine manje od 15m

- Za fasade i krovne elemente s periodom
oscilovanja većim od 5Hz
- Za ukrućene okvirne konstrukcije niže od 100m s
odnosom visina/širina manjim od 4
- Za dimnjake kružnog preseka i visine manje od
60m, s odnosom visina/širina manjim od 6.5
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE
:: PONOVLJENO :: KOEFICIJENTI SPOLJAŠNJEG PRITISKA ZA ZGRADE I

DELOVE ZGRADA ZAVISE OD DIMENZIJA OPTEREĆENE
POVRŠINE (MANJA POVRŠINA – VEĆA VREDNOST
PRITISAK VETRA NA SPOLJAŠNJE POVRŠINE KOEFICIJENTA).
Indeks e - external
𝑧 - referentna visina za spoljašnji pritisak,

𝑐 - koeficijent pritiska za spoljašnji pritisak vetra.
Vrednosti za koeficijent 𝑐 , su pogodne za proračun

PRITISAK VETRA NA UNUTRAŠNJE POVRŠINE malih elemenata i elemenata za pričvršćavanje,
površine do 1 m2.
INDEKS I – INTERNAL
Vrednosti za koeficijent 𝑐 , se primenjuju za
površine veće od 10 m2.
𝑧 - referentna visina za unutrašnji pritisak,
Između – preporučena je linearna interpolacija.
𝑐 - koeficijent pritiska za unutrašnji pritisak vetra.

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.1 → VERTIKALNI ZIDOVI
VERTIKALNI ZIDOVI ZGRADA REFERENTNE VISINE, , ZAVISE OD ODNOSA VISINE I

PRAVOUGAONE OSNOVE DUŽINE ZGRADE (ℎ ) I UVEK SU JEDNAKE GORNJIM
VREDNOSTIMA VISINA RAZLIČITIH DELOVA ZIDOVA.
ZONA D KOD PRAVOUGAONIH ZGRADA, ZA PRAVCE U
INTERVALU .
ODNOSI SE I NA ZIDOVE ZA ZAŠTITU OD VETRA. ZGRADA S VISINOM MANJOM OD ŠIRINE:
- ℎ
- RAZMATRA SE KAO JEDAN DEO

- REFERENTNA VISINA – VISINA ZGRADE
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.1 → VERTIKALNI ZIDOVI
ZGRADA S VISINOM MANJOM OD DVOSTRUKE ŠIRINE: ZGRADA S VISINOM VEĆOM OD DVOSTRUKE ŠIRINE:
- ℎ - ℎ
- RAZMATRA SE KAO DA SE SASTOJI IZ DVA DELA: - RAZMATRA SE KAO DA SE SASTOJI IZ VIŠE DELOVA:
- Donji deo do visine b - Donjeg i gornjeg dela visine b
- Gornji deo – iznad visine b - Srednjeg dela koji može da bude podeljen na
trake jednake visine ℎ
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE : 6.6.1 → VERTIKALNI ZIDOVI
ZONE DUŽINA :
ℎ
– DIMENZIJA UPRAVNA NA VETAR
– DIMENZIJA PARALELNA VETRU
SLUČAJ
- Zone A, B i C na paralelnim vertikalnim površinama
SADRŽAJ GLAVA 6

SLUČAJ SLUČAJ
- SAMO ZONA A NA PARALELNIM VERTIKALNIM - Zone A i B na paralelnim vertikalnim površinama
POVRŠINAMA
SADRŽAJ GLAVA 6

KOEFICIJENTI SPOLJAŠNJEG PRITISKA
Za ℎ/𝑑 > 5 – druga procedura (ne razmatra se)

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.2 → RAVNI KROVOVI
RAVNI KROVOVI Dužina :

KROVOVI S NAGIBOM MANJIM OD 5°.
REFERENTNA VISINA JE VISINA RAVNI KROVA ILI, KOD
PARAPETA ILI ZAOBLJENIH STREHA:
POVRŠINA RAVNOG KROVA SE DELI NA ZONE.

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.2 → RAVNI KROVOVI
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.3 → JEDNOVODNI KROVOVI
JEDNOVODNI KROVOVI
REFERENTNA VISINA: ℎ

DUŽINA : ℎ
SADRŽAJ GLAVA 6

SADRŽAJ GLAVA 6

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.4 → DVOVODNI KROVOVI
DVOVODNI KROVOVI

DUŽINA : ℎ
SADRŽAJ GLAVA 6

SADRŽAJ GLAVA 6

SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.5 → ČETVOROVODNI KROVOVI
ČETVOROVODNI KROVOVI

DUŽINA : ℎ
SADRŽAJ GLAVA 6

6.6 → KOEFICIJENTI PRITISKA ZA ZGRADE: 6.6.5 → ČETVOROVODNI KROVOVI
SADRŽAJ
126
GLAVA 7
TERMIČKA DEJSTVA 1 UVOD

2 POJMOVI, DEFINICIJE
3 PRIKAZ DEJSTAVA
4 TEMPERATURNE PROMENE
KOD ZGRADA
5 DIJAGRAM PROVOĐENJA
TOPLOTE
SADRŽAJ GLAVA 7
7 → TERMIČKA DEJSTVA 127

7.1 → UVOD
TERMIČKA DEJSTVA SE KLASIFIKUJU KAO: PRINCIPI I KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI TERMIČKIH

DEJSTAVA SE DAJU ZA PRIMENU KOD PRORAČUNA
- PROMENLJIVA, I
KONSTRUKCIJA KOJE SU IZLOŽENE DNEVNIM I
- INDIREKTNA. SEZONSKIM PROMENAMA TEMPERATURE.
TERMIČKA DEJSTAVA NA KONSTRUKCIJU ILI ELEMENT KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SE ODNOSE, PRE SVEGA,
KONSTRUKCIJE SU ONA DEJSTVA KOJA NASTAJU USLED NA MAKSIMALNE, , I MINIMALNE, ,
PROMENE TEMPERATURNOG POLJA UNUTAR TEMPERATURE VAZDUHA U HLADU (SHADE AIR
ODREĐENOG INTERVALA VREMENA. TEMPERATURES).
EVROKODOM (EN 1991-1-5) SE DAJU KOD KONSTRUKCIJA KOJE NISU IZLOŽENE ZNAČAJNIM
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI (UKOLIKO NIJE DRUGAČIJE TERMIČKIM DEJSTVIMA (DNEVNIM I SEZONSKIM
NAGLAŠENO). TEMPERATURNIM PROMENAMA), ANALIZA OVIH
DEJSTAVA MOŽE DA IZOSTANE.
KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SU ONE SA GODIŠNJOM
VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA OD 2% (ODGOVARA
POVRATNOM PERIODU OD 50 GODINA).
OVDE SE ANALIZIRAJU SAMO ZGRADE.
SADRŽAJ GLAVA 7

7.1 → UVOD
ELEMENTI KONSTRUKCIJA MORAJU DA BUDU

OBEZBEĐENI OD TEMPERATURNIH NAPREZANJA , BILO
UKLJUČIVANJEM TERMIČKIH DEJSTAVA U PRORAČUN,
BILO PROJEKTOVANJEM DILATACIONIH RAZDELNICA
(IZBEGAVANJEM/UMANJENJEM TEMPERATURNIH
UTICAJA).
SADRŽAJ GLAVA 7

7.2 → POJMOVI, DEFINICIJE
TERMIČKA DEJSTAVA NA KONSTRUKCIJU ILI ELEMENT MAKSIMALNA TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU,

KONSTRUKCIJE SU ONA DEJSTVA KOJA NASTAJU USLED TMAX , JE VREDNOST MAKSIMALNE TEMPERATURE U
PROMENE TEMPERATURNOG POLJA UNUTAR HLADU SA GODIŠNJOM VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA
ODREĐENOG INTERVALA VREMENA. OD 0.02 (ŠTO JE EKVIVALENTNO SREDNJEM
POVRATNOM PERIODU OD 50 GODINA), KOJA JE
TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU JE TEMPERATURA
ZASNOVANA NA MAKSIMALNIM REGISTROVANIM
IZMERENA TERMOMETRIMA POSTAVLJENIM U BELO
VREDNOSTIMA MERENIM SVAKOG SATA.
OBOJENU DRVENU KUTIJU, SA OTVOROM ZATVORENIM
NIZOM PARALELNO POSTAVLJENIH TRAKA KOJE MINIMALNA TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU, TMIN,
PROPUŠTAJU VAZDUH I ŠTITE OD KIŠE, POZNATU POD JE VREDNOST MINIMALNE TEMPERATURE U HLADU SA
NAZIVOM “STEVENSON-OV EKRAN“. GODIŠNJOM VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA OD 0.02
(ŠTO JE EKVIVALENTNO SREDNJEM POVRATNOM
PERIODU OD 50 GODINA), KOJA JE ZASNOVANA NA
MINIMALNIM REGISTROVANIM VREDNOSTIMA MERENIM
SVAKOG SATA.
POČETNA TEMPERATURA, T0, JE TEMPERATURA

ELEMENTA KONSTRUKCIJE KOJA ODGOVARA
RELEVANTNOM STANJU (FAZI) NJEGOVOG UGRAĐIVANJA
U KONSTRUKCIJU, NAKON KOGA JE SPREČENO NJEGOVO
SLOBODNO POMERANJE.
SADRŽAJ GLAVA 7

7.3 → PRIKAZ DEJSTAVA
DNEVNE I SEZONSKE PROMENE TEMPERATURE VAZDUHA RASPORED TEMPERATURE UNUTAR POJEDINAČNOG

U HLADU, SUNČEVO ZRAČENJE, REFLEKTOVANO ELEMENTA KONSTRUKCIJE SE MOŽE RAZLOŽITI
ZRAČENJE, I TOME SLIČNO, IZAZIVAJU PROMENE (DEKOMPONOVATI) NA SLEDEĆA ČETIRI SASTAVNA DELA:
RASPOREDA TEMPERATURE UNUTAR POJEDINIH
- RAVNOMERNA KOMPONENTA TEMPERATURE, ∆TU
ELEMENATA KONSTRUKCIJE.
- LINEARNO PROMENLJIVA KOMPONENTA
VELIČINA TERMIČKIH EFEKATA ZAVISIĆE OD LOKALNIH
TEMPERATURNE RAZLIKE OKO OSE Z-Z, ∆TMY
KLIMATSKIH USLOVA, OD ORJENTACIJE KONSTRUKCIJE,
OD NJENE UKUPNE MASE, OD NJENIH ZAVRŠNIH SLOJEVA - LINEARNO PROMENLJIVA KOMPONENTA
(NA PRIMER: OBLOGA KOD ZGRADA), I U SLUČAJU TEMPERATURNE RAZLIKE OKO OSE Y-Y, ∆TMZ
KONSTRUKCIJE ZGRADA OD REŽIMA GREJANJA I
- NELINEARNA KOMPONENTA TEMPERATURNE
VENTILACIJE I TERMIČKE IZOLACIJE.
RAZLIKE, ∆TE. ONA IZAZIVA SISTEM SOPSTVENIH
MEĐUSOBNO URAVNOTEŽENIH NAPONA, KOJI NE
IZAZIVAJU ODVOJEN EFEKAT OD OPTEREĆENJA NA
ELEMENT.
SADRŽAJ GLAVA 7

7.3 → PRIKAZ DEJSTAVA
DILATACIJE I REZULTUJUĆI NAPONI ZAVISE OD: VREDNOSTI KOEFICIJENTA LINEARNE TERMIČKE

DILATACIJE ZA RAZLIČITE MATERIJALE:
- GEOMETRIJE I GRANIČNIH USLOVA RAZMATRANOG
ELEMENTA
- FIZIČKIH SVOJSTAVA PRIMENJENOG MATERIJALA. ALUMINIJUM, ALU-LEGURE 24∙10-6 /°K

NERĐAJUĆI ČELIK 16∙10-6 /°K
KOEFICIJENT LINEARNE TERMIČKE DILATACIJE, 𝑻 KONSTRUKCIJSKI ČELIK 12∙10-6 /°K
KADA SE OBJEKAT ZAGREVA ILI HLADI, NJEGOVA DUŽINA BETON 10∙10-6 /°K
SE MENJA PROPORCIONALNO NJEGOVOJ ORIGINALNOJ
LAKOAGREGATNI BETON 7∙10-6 /°K
DUŽINI I PROPORCIONALNO PROMENI TEMPERATURE.
ZIDANI MATERIJAL (6 - 10) ∙10-6 /°K
RAZLIČITI MATERIJALI SE RAZLIČITO ŠIRE – IMAJU
RAZLIČITE KOEFICIJENTE LINEARNE TERMIČKE DILATACIJE. DRVO U PRAVCU VLAKANA 5∙10-6 /°K
DRVO UPRAVNO NA VLAKNA (30 - 70) ∙10-6 /°K
𝑻
SADRŽAJ GLAVA 7

7.4 → TEMPERATURNE PROMENE KOD ZGRADA
TERMIČKA DEJSTVA NA ZGRADE USLED KLIMATSKIH I ODREĐIVANJE TEMPERATURA

RADNIH TEMPERATURNIH PROMENA POTREBNO JE
RAZMATRATI PRI PRORAČUNU ZGRADA KADA POSTOJI
TERMIČKA DEJSTVA NA ZGRADE USLED KLIMATSKIH I
RADNIH TEMPERATURNIH PROMENA POTREBNO JE
MOGUĆNOST DA GRANIČNA STANJA NOSIVOSTI ILI
RAZMATRATI U SKLADU SA PRINCIPIMA I PRAVILIMA
UPOTREBLJIVOSTI BUDU PREKORAČENA USLED
DATIM U OVOM POGLAVLJU UZIMAJUĆI U OBZIR
TERMIČKIH POMERANJA I/ILI NAPONA.
NACIONALNE (REGIONALNE) PODATKE I ISKUSTVO.
PROMENE ZAPREMINE I/ILI NAPONI USLED
TEMPERATURNIH PROMENA MOGU TAKOĐE ZAVISITI OD:
KLIMATSKI UTICAJI MORAJU DA BUDU ODREĐENI
RAZMATRANJEM PROMENE TEMPERATURE VAZDUHA U
- SENKE OKOLNIH OBJEKATA, HLADU I SUNČEVOG ZRAČENJA.
- KORIŠĆENJA RAZLIČITIH MATERIJALA SA RAZLIČITIM EKSPLOATACIONI UTICAJI (USLED GREJANJA,

KOEFICIJENTIMA TERMIČKOG ŠIRENJA I PROVOĐENJA TEHNOLOŠKIH ILI INDUSTRIJSKIH PROCESA), MORAJU DA
TOPLOTE, BUDU RAZMATRANI U SAGLASNOSTI S KONKRETNIM
PROJEKTOM I PROJEKTNIM ZADATKOM.
- KORIŠĆENJA RAZLIČITIH OBLIKA POPREČNOG
PRESEKA SA RAZLIČITOM RAVNOMERNOM
TEMPERATUROM.
SADRŽAJ GLAVA 7

ODREĐIVANJE TEMPERATURA (NASTAVAK) KAO DODATAK PRETHODNIM TEMPERATURNIM

RAZLIKAMA, TREBA DA BUDU RAZMATRANI I LOKALNI
KLIMATSKA I EKSPLOATACIONA TERMIČKA DEJSTVA NA
UTICAJI USLED TERMIČKIH DEJSTAVA, KADA SU
KONSTRUKCIONI ELEMENT MORAJU DA BUDU
RELEVANTNI (NA PRIMER, NA OSLONCIMA ILI
ODREĐENA PRIMENOM SLEDEĆIH OSNOVNIH VELIČINA
ELEMENTIMA ZA VEZU KONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA I
(U SKLADU S RANIJOM DEKOMPOZICIJOM):
ELEMENATA OBLOGE).
- KOMPONENTE RAVNOMERNE TEMPERATURE, ,
DATE PREKO RAZLIKE IZMEĐU PROSEČNE
TEMPERATURE, , ELEMENTA I NJEGOVE POČETNE KOMPONENTA RAVNOMERNE TEMPERATURE SE
TEMPERATURE, ; DEFINIŠE KAO SLEDEĆA RAZLIKA:
- KOMPONENTE LINEARNE PROMENE TEMPERATURE,

DATE PREKO RAZLIKE , IZMEĐU TEMPERATURA – PROSEČNA TEMPERATURA KONSTRUKCIJSKOG
NA SPOLJAŠNJOJ I UNUTRAŠNJOJ POVRŠINI ELEMENTA USLED KLIMATSKIH TEMPERATURA U ZIMSKOJ
POPREČNOG PRESEKA, ILI NA POVRŠINAMA I LETNJOJ SEZONI, KAO I USLED EKSPLOATACIONIH
POJEDINIH SLOJEVA; TEMPERATURA.
- TEMPERATURNE RAZLIKE, , RAZLIČITIH DELOVA

KONSTRUKCIJE, DATE PREKO RAZLIKE PROSEČNIH
TEMPERATURA TIH DELOVA.
SADRŽAJ GLAVA 7

NAČELNO, VELIČINE TEMPERATURNIH RAZLIKA , TEMPERATURA U UNUTRAŠNJOSTI OBJEKTA,

I , KAO I PROSEČNE TEMPERATURE, , TREBA
- LETO: PREP.
DA BUDU ODREĐENE U SAGLASNOSTI S REGIONALNIM
PODACIMA ILI, UKOLIKO OVI NISU NA RASPOLAGANJU, - ZIMA: PREP.
NAREDNIM PRAVILIMA:
MOGUĆE JE NACIONALNIM ANEKSIMA DATI I DRUGE

PROSEČNA TEMPERATURA TREBA DA BUDE VREDNOSTI, POPUT PRIMERA:
ODREĐENA KORIŠĆENJEM TEMPERATURNOG DIJAGRAMA
PROVOĐENJA TOPLOTE, KAO PROSEČNA TEMPERATURA
KONSTRUCIJSKOG ELEMENTA ZIMI I LETI.
ZA JEDNOSLOJNE ELEMENTE, PROSEČNA TEMPERATURA

MOŽE BITI PRIBLIŽNO ODREĐENA KAO SREDNJA
VREDNOST UNUTRAŠNJE I SPOLJAŠNJE TEMPERATURE:
KOD „SENDVIČ“ ELEMENATA, JE PROSEČNA

TEMPERATURA KONKRETNOG SLOJA, PROISTEKLA IZ
ODREĐENOG DIJAGRAMA PROVOĐENJA TOPLOTE.
SADRŽAJ GLAVA 7

TEMPERATURA SPOLJAŠNJE SREDINE,

DEFINIŠE SE POSEBNO:
- ZA NADZEMNE DELOVE
- ZA PODZEMNE DELOVE
SADRŽAJ GLAVA 7

SADRŽAJ GLAVA 7

7.4 → DIJAGRAM PROVOĐENJA TOPLOTE
# PRIMER 7.1
Za letnju sezonu, odrediti temperaturu
unutrašnje, Tin, i spoljašnje sredine, Tout,
prema Evrokodu, za fasadni zid zgrade
tamno obojene površine okrenut prema
jugu. Maksimalna temperatura vazduha u
hladu je 32⁰C.
##
Fasadni zid → nadzemni deo objekta.
Leto → 𝑇 = 𝑇 = 20°𝐶
Leto, tamno obojena površina →
𝑇 =𝑇 + 𝑇 = 32 + 42 = 74°𝐶
SADRŽAJ GLAVA 7

VREDNOSTI MAKSIMALNIH I MINIMALNIH # PRIMER 7.2

TEMPERATURA VAZDUHA U HLADU, SA GODIŠNJOM
Ako su karakteristične temperature za neku
VEROVATNOĆOM P (RAZLIČITOM OD 0.02) DA BUDU lokaciju:
PREKORAČENE
- 𝑇 = −38.1 °𝐶, i
ODGOVARA DUŽIM ILI KRAĆIM POVRATNIM PERIODIMA,
- 𝑇 = 26.5 °𝐶,
, OD 50 GODINA.
odrediti vrednosti minimalne i maksimalne
GODIŠNJA VEROVATNOĆA: temperature koje odgovaraju povratnom
periodu od 200 godina.
##
𝑅 = 200 𝑔𝑜𝑑. → 𝑝 = = 0.005
Iz tabele:
𝑇 , . = 𝟏. 𝟐𝟏 −38.1 = −46.10 °𝐶
𝑇 , . = 𝟏. 𝟎𝟕 26.5 = 28.36 °𝐶
SADRŽAJ GLAVA 7

TOPLOTNA PROVODLJIVOST, TOPLOTNA OTPORNOST SLOJA,

… JE KARAKTERISTIKA MATERIJALA – SPOSOBNOST … OBRNUTO JE PROPORCIONALNA TOPLOTNOJ
MATERIJALA DA SPROVODI TOPLOTU. PROVODLJIVOSTI, A DIREKTNO PROPORCIONALNA
DEBLJINI SLOJA:
JEDINICA: ℎ
TOPLOTNE OTPORNOSTI UNUTRAŠNJE I SPOLJAŠNJE

POVRŠINE:
UKUPNA TOPLOTNA OTPORNOST SISTEMA

SASTAVLJENOG OD NIZA SLOJEVA:
ℎ
SADRŽAJ GLAVA 7

UKUPNA TOPLOTNA OTPORNOST SISTEMA

SASTAVLJENOG OD NIZA SLOJEVA:
TEMPERATURA U NEKOJ TAČKI SENDVIČ ZIDA:

SADRŽAJ GLAVA 7

# PRIMER 7.3 𝑅 =𝑅 + 𝑅 +𝑅 =
Za unutrašnju temperaturu od 35⁰C i = 0.15 + 0.01177 + 0.1125 + 3.3333 + 0.04 =
spoljašnju od -25⁰C, dati dijagram promene = 3.6476
temperature kroz fasadni zid koji se sastoji iz .
sledećih slojeva (koristiti Rin = 0.15 m2K/W): 𝑇 = 35 −
.
60 = 32.533 °𝐶
- unutrašnji sloj maltera debljine 2cm 𝑇 = 35 −

. .
60 = 32.339 °𝐶
(λ = 1.70W/m/K), .
. . .
- betonski zid debljine 18cm 𝑇 = 35 − 60 = 30.488 °𝐶
.
(λ = 1.60 W/m/K), . ⋯ .
𝑇 = 35 − 60 = −24.342 °𝐶
.
- fasadna termo-izolacija debljine 10cm
(λ = 0.03 W/m/K).
##
𝑇 −𝑇 = 60 °𝐶
𝑅 = 0.15, 𝑅 = 0.04 𝑚 𝐾/𝑊
.
𝑅 = = = 0.011765 𝑚 𝐾/𝑊
.
.
𝑅 = = = 0.1125 𝑚 𝐾/𝑊
.
.
𝑅 = = = 3.3333 𝑚 𝐾/𝑊
.
SADRŽAJ
142
GLAVA 8
PRITISCI TEČNOSTI I TLA

1 PRITISCI TEČNOSTI
2 PRITISCI TLA
1 VERTIKALNI PRITISCI TLA
2 HORIZONTALNI PRITISCI
TLA
SADRŽAJ GLAVA 8
8 → PRITISCI TEČNOSTI I TLA 143

8.1 → PRITISCI TEČNOSTI
PRITISAK TEČNOSTI SLOBODNE POVRŠI U NEKOJ TAČKI JE TEČNOST DELUJE UVEK UPRAVNIM PRITISKOM NA
FUNKCIJA DUBINE, , TAČKE U ODNOSU NA NIVO POVRŠINU SUDA/REZERVOARA.
POVRŠINE I ZAPREMINSKE TEŽINE TEČNOSTI, .
PRITISAK RASTE LINEARNO S DUBINOM :
SADRŽAJ GLAVA 8

ZAPREMINSKE TEŽINE POJEDINIH TEČNOSTI:

SADRŽAJ GLAVA 8

# PRIMER 8.1 Zapreminska težina vode: 𝛾 = 10.0 𝑘𝑁/𝑚
U rezervoaru je voda, dimenzije su date u Pritisci:

metrima. Nacrtati shemu opterećenja
𝑝 = 0.5 10.0 = 5.0 𝑘𝑁/𝑚
zidova rezervoara vodom. Ne zaboraviti
jedinicu opterećenja. 𝑝 = 2.5 10.0 = 25.0 𝑘𝑁/𝑚
𝑝 = 4.5 10.0 = 45.0 𝑘𝑁/𝑚
##
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA
RASTRESITO (NEKOHERENTNO) TLO, SA STANOVIŠTA COULOMB-OV (KULONOV) ZAKON LOMA:

POPUNJAVANJA PROSTORA SE NALAZI NEGDE IZMEĐU
SMIČUĆA NOSIVOST TLA JE ZBIR DVE KOMPONENTE:
TEČNOSTI I ČVRSTOG TELA. SLOBODNO NASUTI, OVI
MATERIJALI FORMIRAJU STABILAN NAGIB POD UGLOM - TRENJA, I
KOJI, GRUBO, ODGOVARA UGLU UNUTRAŠNJEG TRENJA
- KOHEZIJE.
MATERIJALA.
KOHEZIJA:
– KOHEZIJA,
– UGAO UNUTRAŠNJEG TRENJA,
KOHERENTNO TLO, POPUT GLINE, MOŽE DO ODREĐENE
DUBINE IMATI VERTIKALNE STRANE (PONAŠATI SE PO- - NORMALNI NAPON.
PUT ČVRSTOG TELA) BEZ BILO KAKVIH POTPORA, ŠTO JE
POSLEDICA KOHEZIJE. ALI, SA PORASTOM DUBINE, A
POSEBNO SA PRODOROM VODE U TLO (KADA SE
KOHEZIJA ZNAČAJNO REDUKUJE), VERTIKALNE STRANE
SE OBRUŠAVAJU POTISNUTE MASOM TLA
HORIZONTALNO.
KOHEZIJA:
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA : 8.2.1 → VERTIKALNI PRITISCI TLA
VERTIKALNI PRITISAK TLA ODGOVARA TEŽINI TLA IZNAD POTOPLJENO TLO:

POSMATRANE TAČKE NA NEKOJ DUBINI, ℎ:
- NEUTRALNI NAPON OD VODE ( ℎ) SE PRENOSI
ℎ
PORAMA JEDNAKO U SVIM PRAVCIMA
– ZAPREMINSKA TEŽINA TLA . - EFEKTIVNI NAPON U TLU SE PRENOSI DODIRNIM
POVRŠINAMA ČVRSTIH ČESTICA.
UKOLIKO JE POVRŠINA TLA OPTEREĆENA ZAPREMINSKA TEŽINA TLA ISPOD NIVOA VODE JE
(BESKONAČNO): ZAPREMINSKA TEŽINA ZASIĆENOG TLA, .
ℎ
– POVRŠINSKO OPTEREĆENJE .
SADRŽAJ GLAVA 8

# PRIMER 8.2 𝑝 , = 18.5 2.0 = 37.0

Odrediti promenu vertikalnih pritisaka tla s
∆𝑝 = 9.81 3.0 = 29.42
dubinom za profil tla sa skice. , ,
∆𝑝 , , = 20.0 − 9.81 3.0 = 30.58
𝑝 , = 37.0 + 29.42 + 30.58 = 97.0
##
SADRŽAJ GLAVA 8

RASPROSTIRANJE VERTIKALNOG PRITISKA PO ŠIRINI SUPERPONIRANJE VERTIKALNIH PRITISAKA

- KONAČNA OPTEREĆENA POVRŠINA - MEĐUSOBNA UDALJENOST TEMELJA
- NAPON SE PRIBLIŽNO (GRUBO) PROSTIRE POD - MALO ODSTOJANJE MOŽE UZROKOVATI
UGLOM UNUTRAŠNJEG TRENJA, . PREKORAČENJE DOPUŠTENIH NAPONA U TLU NA
NEKOJ DUBINI.
,
SADRŽAJ GLAVA 8

8.2 → PRITISCI TLA : 8.2.2 → HORIZONTALNI PRITISCI TLA
POPUT TEČNOSTI, HORIZONTALNI PRITISAK TLA SE STANJE MIROVANJA PODRAZUMEVA KRUTU PRITISNUTU
POVEĆAVA SA DUBINOM, H, GRUBO KONSTRUKCIJU, KOJA POD HORIZONTALNIM PRITISKOM
POJEDNOSTAVLJENO, NA SLEDEĆI NAČIN: TLA TRPI SAMO ZANEMARLJIVO MALU DEFORMACIJU.
KOEFICIJENT JE ZAVISAN NE SAMO OD VRSTE TLA,

ℎ NEGO I OD NAČINA NASIPANJA I KOMPAKTIZACIJE TLA.
TAKO JE, NA PRIMER, EKSPERIMENTALNO UTVRĐENO DA
ILI, AKO IMA POVRŠINSKOG OPTEREĆENJA: SE ZA NEKOHERENTNA (PESKOVITA, ŠLJUNKOVITA) TLA
OVAJ KOEFICIJENT KREĆE U RASPONU OD 0.4, ZA
ℎ NEKOMPAKTIRANO, DO 0.6 ZA VISOKO KOMPAKTNO
TLO. ZA KOHERENTNA TLA DOSTIŽE VREDNOSTI OD 0.4
– KOEFICIJENT HORIZONTALNOG PRITISKA TLA. DO 0.8.
ZAVISNO OD TOGA DA LI SE PRITISNUTA KONSTRUKCIJA ZA ODREĐIVANJE KOEFICIJENTA , U PRORAČUNSKE
POMERA, RAZLIKUJU SE: SVRHE, UOBIČAJENO SE KORISTI IZRAZ BRINCH-
- STANJE MIROVANJA (ODGOVARA MU KOEFICIJENT HANSEN-A, KOJIM JE U FUNKCIJI UGLA UNUTRAŠNJEG
HORIZONTALNOG PRITISKA TLA U STANJU TRENJA :
MIROVANJA, )
- AKTIVNO STANJE (KOEFICIJENT )
- PASIVNO STANJE (KOEFICIJENT )
SADRŽAJ GLAVA 8

AKTIVNO I PASIVNO STANJE U TLU UKOLIKO SE ZID POMERA OD TLA, STVARAJU SE USLOVI
ZA AKTIVNO STANJE U TLU.
POD DEJSTVOM PRITISKA TLA, KONSTRUKCIJE/ZIDOVI SE
POMERAJU, KAKO ZBOG KONSTRUKCIJSKE DEFORMACIJE UKOLIKO SE ZID POMERA KA TLU, STVARAJU SE USLOVI
(UGIB), TAKO I ZBOG ČINJENICE DA SE NALAZE U ZA PASIVNO STANJE U TLU.
STIŠLJIVOM TLU, KOJE DOZVOLJAVA NJEGOVO GLOBALNO
POMERANJA KOJA SU REDA VELIČINE 0.1 -0.5% VISINE
POMERANJE.
ZIDA VEĆ MOGU DA BUDU DOVOLJNA ZA PROMENU
ČAK I VRLO MALA POMERANJA, REDA VELIČINE 0.1 ÷ PRITISKA U STANJU MIROVANJA – PRELAZ IZ STANJA
0.5% VISINE ZIDA, IZAZIVAJU PAD ILI RAST (PRELAZAK U ELASTIČNE RAVNOTEŽE U AKTIVNO ILI PASIVNO STANJE
AKTIVNO ILI PASIVNO STANJE) HORIZONTALNOG PRAĆENO SMICANJEM DUŽ DVE FAMILIJEKLIZNIH
PRITISKA. POVRŠI.
U OBA SLUČAJA, PRELAZ IZ ELASTIČNE RAVNOTEŽE U

AKTIVNO ILI PASIVNO STANJE PRAĆENO JE SMICANJEM
DUŽ DVE FAMILIJE POVRŠINA KLIZANJA.
SADRŽAJ GLAVA 8

UKOLIKO SE ZID POMERA OD TLA, FORMIRA SE AKTIVNI I PASIVNI PRITISCI ODGOVARAJU SLOMU U TLU,
(IDEALIZOVANA) KLIZNA RAVAN AB, TE PRIZMA TLA ABC A KOEFICIJENT HORIZONTALNOG PRITISKA MOŽE UZETI
KOJA KLIZEĆI PO OVOJ RAVNI OPTEREĆUJE ZID AKTIVNIM SVE VREDNOSTI IZMEĐU.
PRITISKOM TLA.
UKOLIKO SE, U SUPROTNOM, ZID POMERA KA TLU,

FORMIRA SE KLIZNA RAVAN AD, A PRIZMA ACD SADA
„ZAHVATA“ VEĆU ZAPREMINU TLA. ODGOVARAJUĆI
PRITISAK JE PASIVNI PRITISAK TLA.
AKTIVNI PRITISAK – MANJI OD PRITISKA U MIROVANJU.

PASIVNI PRITISAK – VEĆI OD PRITISKA U MIROVANJU.
SADRŽAJ GLAVA 8

AKTIVNI PRITISAK TLA, PREMA IZRAZU RANKINE-A, ZA HORIZONTALNU POVRŠINU TLA ( ):

ODREĐUJE SE NA BAZI PRETPOSTAVKE O NAGIBU KLIZNIH
RAVNI U ODNOSU NA VERTIKALU OD .
ZA KOSU POVRŠINU TLA ( ):

SADRŽAJ GLAVA 8

PASIVNI PRITISAK TLA, PREMA IZRAZU RANKINE-A, ZA HORIZONTALNU POVRŠINU TLA ( ):

ODREĐUJE SE NA BAZI PRETPOSTAVKE O NAGIBU KLIZNIH
RAVNI U ODNOSU NA VERTIKALU OD .
ZA KOSU POVRŠINU TLA ( ):

SADRŽAJ GLAVA 8

IZRAZI ZA HORIZONTALNI PRITISAK TLA SU IZVEDENI ZA # Primer za vežbu 8.3

NEKOHERENTNA TLA. Potporni zid na slici je visine 12m. Zapreminska
težina tla je 19.0 kN/m3, a ugao unutrašnjeg trenja
ZA KOHERENTNA TLA, PREMA EN1997-1, TREBA je 28°. Intenzitet korisnog opterećenja na površini je
KORISTITI: 25 kN/m2. Kolika je ordinata
horizontalnog pritiska tla na
- ZA AKTIVNI PRITISAK: potporni zid na dubini od 8.5m.
- ZA PASIVNI PRITISAK: # Primer za vežbu 8.4
, Ukopan rezervoar kružne osnove (poluprečnih 5.5m)

sa skice ima najnižu tačku na dubini od 8m, a
najvišu na dubini od 1.5m u odnosu na horizontalnu
površ tla. Zapreminska težina tla je 18.5 kN/m3, a
IAKO SU DATI KOEFICIJENTI IZVEDENI ZA NEKOHRENTNA ugao unutrašnjeg trenja tla je 27°. Intenzitet
ravnomerno raspodeljenog opterećenja na površini
TLA, PREPORUČUJE SE, KAO KONZERVATIVNA, NJIHOVA
tla je 25 kN/m2. Kolika je ordinata horizontalnog
PRIMENA I ZA KOHERENTNA, KOD AKTIVNOG STANJA U pritiska tla (stanje mirovanja) u najnižoj tački zida
TLU. rezervoara? Koliko je
ukupno opterećenje tlom
na gornju kružnu ploču
rezervoara (u kN)?
SADRŽAJ
156
GLAVA 9
SEIZMIČKA DEJSTVA
1 UVOD
2 ELASTIČNI SPEKTRI
ODGOVORA
3 PROJEKTNI SPEKTRI
ODGOVORA
4 METODE ANALIZE
SADRŽAJ GLAVA 9
9 → SEIZMIČKA DEJSTVA 157

9.1 → UVOD
ZEMLJINA KORA NIJE JEDINSTVENA ČVRSTA SMICANJE BLOKOVA MOŽE BITI RAZLIČITIH PRAVACA,
POVRŠINA, NEGO, PRE, PREDSTAVLJA MOZAIK VERTIKALNO, HORIZONTALNO, KOSO ILI KOMBINOVANO.
BLOKOVA KOJI SE DODIRUJU NA ŠAVOVIMA
ISPUNJENIM MANJE ČVRSTIM MATERIJALOM.
ZEMLJINA KORA JE IZDELJENA NA 15 GLAVNIH

(VELIKIH) TEKTONSKIH PLOČA DEBLJINE OKO 100
KM. OVE SU, DALJE, PODELJENE NA MANJE I MIKRO-
PLOČE.
MEĐU BLOKOVIMA SE NEPREKIDNO ODIGRAVAJU

MEĐUSOBNA RELATIVNA POMERANJA, ZBOG ČEGA SE
NA SPOJU AKUMULIRA OGROMNA KOLIČINA
ELASTIČNE ENERGIJE, A BLOKOVI SU U STANJU
NAPETE OPRUGE.
KADA U JEDNOM TRENUTKU NAPREZANJE

MATERIJALA ŠAVOVA DOSTIGNE GRANIČNU
ČVRSTOĆU, DOLAZI DO PUCANJA ŠAVA I NAGLOG
RELATIVNOG POMERANJA DVA NAPREGNUTA BLOKA,
TJ. DO NAGLOG OSLOBAĐANJA AKUMULIRANE
ENERGIJE, TE DO POJAVE VIBRACIONOG KRETANJA
POVRŠINE – ZEMLJOTRESA
SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
MESTO (ZONA) GDE JE DOŠLO DO SMICANJA BLOKOVA ZATO, ZEMLJOTRES SE U NEKOJ TAČKI ODLIKUJE
JE HIPOCENTAR ILI ŽARIŠTE (F), A NJEGOVA PROJEKCIJA NEPRAVILNIM OSCILATORNIM KRETANJEM PODLOGE,
NA POVRŠINI TLA JE EPICENTAR (E). NJIHOVA VREMENSKI ZNAČAJNO DUŽIM OD TRAJANJA
MEĐUSOBNA UDALJENOST JE DUBINA HIPOCENTRA. „POREMEĆAJA“ U HIPOCENTRU, BEZ STABILNE PERIODE
NAJRAZORNIJI ZEMLJOTRESI SE ODLIKUJU DUBINAMA ILI AMPLITUDE.
IZMEĐU 60 I 300KM. RASTOJANJE X PREDSTAVLJA
EPICENTRALNO, A RASTOJANJE R – HIPOCENTRALNO
RASTOJANJE TAČKE A KOBE 1995
OD HIPOCENTRA SE ŠIRE DVE VRSTE SEIZMIČKIH TALASA,
PODUŽNI I POPREČNI, KOJI SE PROSTIRU RAZLIČITIM
BRZINAMA. MEĐUTIM, NA POVRŠINI, DOMINANTNU
ULOGU IMAJU RAZNI POVRŠINSKI TALASI KOJI MALO
PRODIRU U UNUTRAŠNJOST (DUBINU), TE SE MOGU
SMATRATI DVODIMENZIONALNIM.
RAZLIČITE VRSTE TALASA PROSTIRU RAZLIČITIM

BRZINAMA, BRZINA PROSTIRANJA TALASA, GENERALNO,
OPADA SA GUSTINOM MATERIJALA KROZ KOJI PROLAZE…
ZATO SE ZEMLJOTRES U NEKOJ TAČKI UVEK MANIFESTUJE
KAO KOMBINACIJA RAZLIČITIH VRSTA TALASA KOJI SU
PROŠLI RAZLIČITE PUTEVE I, EVENTUALNO, BILI
REFLEKTOVANI.
SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
POSLEDICE JAKIH ZEMLJOTRESA

SADRŽAJ GLAVA 9

9.1 → UVOD
DRUGI NEWTON-OV ZAKON AKCELEROGRAMI

MASA ( ) SE SUPROTSTAVLJA SOPSTVENOM UBRZANJU ZEMLJOTRESNO DEJSTVO (POBUDA) – NEPRAVILNO
( ) INERCIJALNOM SILOM ( ): OSCILATORNO KRETANJE PODLOGE – NEPRAVILNA
OSCILATORNA PROMENA UBRZANJA.
SADRŽAJ GLAVA 9

9.2 → ELASTIČNI SPEKTRI ODGOVORA
ZA POZNATU POBUDU, ZA SISTEM SA JEDNIM

STEPENOM SLOBODE, JEDNE VREDNOSTI PERIODA
OSCILOVANJA, MOGUĆE JE ODREDITI, KAO REŠENJE,
FUNKCIJU VREMENSKE PROMENE UBRZANJA MASE.
OD KOMPLETNOG REŠENJA ZABELEŽIMO SAMO

EKSTREMNU VREDNOST APSOLUTNOG UBRZANJA. ZA
DRUGE SVOJSTVENE PERIODE UČINIMO TO ISTO I
SVAKOM ZAPISU (POBUDI) ODGOVARAĆE JEDNA
IZLOMLJENA KRIVA NA DIJAGRAMU KOJI NA
HORIZONTALNOJ OSI IMA PERIODE OSCILOVANJA, A NA
VERTIKALNOJ EKSTREMNA UBRZANJA.
NIZ RAZLIČITIH POBUDA ĆE REZULTOVATI MOGUĆNOŠĆU

FORMIRANJA GLATKE OBVOJNICE – ELASTIČNOG
SPEKTRA ODGOVORA KONSTRUKCIJE, KOJA SE, U
SREĐENOM OBLIKU, MOŽE KORISTITI ZA ODREĐIVANJE
SEIZMIČKIH SILA KOJE TOKOM ZEMLJOTRESA MOGU
NAPASTI GRAĐEVINU.
SADRŽAJ GLAVA 9

EVROKOD 8 (EN1998-1) ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA

EVROKODOM SE PRED PROJEKTOVANJE (I IZVOĐENJE) ZEMLJOTRESNO KRETANJE NEKE TAČKE POVRŠI TLA DATO
KONSTRUKCIJE U SEIZMIČKOJ OBLASTI POSTAVLJAJU JE ELASTIČNIM SPEKTROM ODGOVORA UBRZANJA TLA,
SLEDEĆI ZAHTEVI: KOJI IMA ISTI OBLIK ZA OBA NIVOA SEIZMIČKOG
DEJSTVA, POSEBNO ZA:
- OBJEKAT NE SME DA SE SRUŠI, ILI, MORA DA BUDE
U STANJU DA IZDRŽI SEIZMIČKA DEJSTVA BEZ - HORIZONTALNO, I
LOKALNOG ILI GLOBALNOG RUŠENJA.
- VERTIKALNO SEIZMIČKO DEJSTVO.
PROJEKTNO SEIZMIČKO DEJSTVO KOJE ODGOVARA
OVOM ZAHTEVU JE IZRAŽENO U SMISLU HORIZONTALNO SEIZMIČKO DEJSTVO SE OPISUJE SA DVE
REFERENTNOG SEIZMIČKOG DEJSTVA SA 10% MEĐUSOBNO NEZAVISNE KOMPONENTE, A VERTIKALNA
VEROVATNOĆOM PREKORAČENJA U 50 GODINA, ILI S JEDNOM.
SA POVRATNIM PERIODOM OD 475 GODINA.
- ZAHTEV OGRANIČENIH OŠTEĆENJA, ILI,

KONSTRUKCIJA MORA DA BUDE U STANJU DA IZDRŽI
DEJSTVO VEĆE VEROVATNOĆE POJAVE BEZ POJAVE
OŠTEĆENJA. SEIZMIČKO DEJSTVO IMA 10%
VEROVATNOĆU PREKORAČENJA U 10 GODINA I
POVRATNI PERIOD OD 95 GODINA.
DVA NIVOA SEIZMIČKOG DEJSTVA.

SADRŽAJ GLAVA 9

KLASIFIKACIJA TLA
UTICAJ LOKALNIH USLOVA TLA NA SEIZMIČKO DEJSTVO SE UZIMAJU U OBZIR KLASIFIKACIJOM TLA NA TIPOVE A DO E
(ZA TIPOVE S1 I S2 SU POTREBNE POSEBNE STUDIJE ZA DEFINISANJE SEIZMIČKOG DEJSTVA).
SADRŽAJ GLAVA 9

HORIZONTALNI ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA
– ELAST. SPEKTAR ODGOVORA

PERIOD VIBRACIJA SISTEMA S JEDNIM STEPENOM SLOBODE
– PROJEKTNO UBRZANJE TLA ZA TLO TIPA A

– FAKTOR TLA (ZAVISI OD TIPA TLA)
- MESTA LOMA FUNKCIJE
– FAKTOR KORELACIJE PRIGUŠENJA ( , ZA PRIGUŠENJE OD 5%)
SADRŽAJ GLAVA 9

… HORIZONTALNI ELASTIČNI SPEKTAR ODGOVORA

FAKTOR TLA, , I GRANICE INTERVALA ( ) SU FUNKCIJA TIPA TLA, PREMA TABELI:
PROJEKTNO UBRZANJE TLA JE PROIZVOD FAKTORA ZNAČAJA I REFERENTNOG MAKSIMALNOG UBRZANJA TLA:
ZGRADE SE SAGLASNO ZNAČAJU I TEŽINI POSLEDICA EVENTUALNOG RUŠENJA KLASIFIKUJU U 4 KATEGORIJE, A

ZNAČAJ SE KVANTIFIKUJE FAKTOROM ZNAČAJA :
SADRŽAJ GLAVA 9

OBLICI HORIZONTALNOG ELASTIČNOG SPEKTRA ODGOVORA ZA RAZLIČITE TIPOVE TLA

SADRŽAJ GLAVA 9

9.3 → PROJEKTNI SPEKTRI ODGOVORA
U SKLADU S KONCEPTOM ASEIZMIČKOG REDUKCIJA ELASTIČNOG SPEKTRA SE OSTVARUJE

PROJEKTOVANJA, KOJIM SE PREDVIĐA DA SE UVOĐENJEM FAKTORA PONAŠANJA , KOJI JE VEĆI OD
KONSTRUKCIJA ZEMLJOTRESNIM DEJSTVIMA 1.0 I PREDSTAVLJA (PRIBLIŽNO) ODNOS SEIZMIČKIH SILA
SUPROTSTAVLJA U NELINEARNOM DOMENU, KOJE BI DELOVALE NA KONSTRUKCIJU KAD BI NJEN
KONSTRUKCIJE SE PRORAČUNAVAJU NA MANJE ODGOVOR BIO ELASTIČAN I SILA KOJE MOGU DA SE
SEIZMIČKE SILE OD ONIH KOJE ODGOVARAJU KORISTE U ELASTIČNOJ ANALIZI, A KOJE JOŠ UVEK
LINEARNOM ODGOVORU (PREDSTAVLJENE ELASTIČNIM OBEZBEĐUJU ZADOVOLJAVAJUĆI ODGOVOR
SPEKTROM). KONSTRUKCIJE.
SA IDEJOM IZBEGAVANJA POTREBE KORIŠĆENJA

KOMPLIKOVANE EKSPLICITNE NELINEARNE
ANALIZE, PODRAZUMEVA SE PRIMENA ELASTIČNE
ANALIZE ZASNOVANE NA REDUKOVANOM
SPEKTRU ODGOVORA – PROJEKTNI SPEKTAR ZA
ELASTIČNU ANALIZU.
SADRŽAJ GLAVA 9

9.3 → PROJEKTNI SPEKTRI ODGOVORA
HORIZONTALNI PROJEKTNI SPEKTAR ODGOVORA
– PROJEKTNI SPEKTAR ODGOVORA

PERIOD VIBRACIJA SISTEMA S JEDNIM
STEPENOM SLOBODE
– PROJEKTNO UBRZANJE TLA ZA TLO TIPA A

– FAKTOR TLA (ZAVISI OD TIPA TLA)
- MESTA LOMA FUNKCIJE
– FAKTOR PONAŠANJA
– FAKTOR DONJE GRANICE SPEKTRA ( )
SADRŽAJ GLAVA 9

9.4 → METODE ANALIZE
OSNOVNE METODE ANALIZE ZA ODREĐIVANJE METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA

SEIZMIČKOG DEJSTVA:
METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA JE, NAČELNO (UZ
- METODA EKVIVALENTNIH BOČNIH SILA (NAČELNO ZADOVOLJENJE ODREĐENOG SETA KRITERIJUMA I ŠIRE),
PRIMENLJIVA SAMO ZA REGULARNE ZGRADE), PRIMENLJIVA KOD KONSTRUKCIJA ZGRADA ČIJI SU
PERIODI SLOBODNIH VIBRACIJA ( ) ZA DVA GLAVNA
- MULTI-MODALNA SPEKTRALNA ANALIZA
(PRIMENLJIVA ZA SVE TIPOVE ZGRADA). HORIZONTALNA PRAVCA MANJI OD I OD ,A
KOJE SU REGULARNE PO VISINI.
UKUPNA HORIZONTALNA SILA (SILA U OSNOVI, ), ZA
SVAKI PRAVAC, ODREĐUJE SE PREMA:
- ORDINATA PROJEKTNOG SPEKTRA ZA PERIOD

PRVOG TONA OSCILOVANJA ( ),
– UKUPNA MASA ZGRADE IZNAD TEMELJA,
– KOREKCIONI FAKTOR:
ZA ZGRADE PREKO DVA SPRATA SA
PERIODOM ,
U SVIM OSTALIM SLUČAJEVIMA.
SADRŽAJ GLAVA 9

UKUPNA SILA (SILA U OSNOVI, ) SEMOŽE

RASPODELITI NA POJEDINE ETAŽE PRAVILOM:
, - MASE -TOG I -TOG SPRATA,

ℎ ,ℎ - VISINSKI POLOŽAJ MASA I ,
- SEIZMIČKA SILA ZA -TI SPRAT.
OČIGLEDNO, ZBIR SVIH POJEDINIH SPRATNIH SILA JE

JEDNAK UKUPNOJ SILI U OSNOVI:
SADRŽAJ GLAVA 9

# PRIMER 9.1 Kako je 𝑇 < 𝑇 < 𝑇 , to je (slajd 167):
Višespratna zgrada ima 4 etaže različite

𝑆 𝑇 = 2.5 𝑎 𝑆 =
visine: prva – 4.8m, druga – 4.0m, ostale –
3.5m. Klasifikovana je kao objekat III klase . .
značaja. U nivou svake etaže je = 2.5 3.53 1.2 =
.
koncentrisana masa od 750t. Osnovni period
Kako je 𝑇 = 𝑇 = 1.10 𝑠, to je:
oscilovanja konstrukcije je 1.10s. Referentno
maksimalno ubrzanje tla je 0.3g, a faktor 𝑺𝒅 𝑻𝟏 =
𝟏.𝟑𝟐𝟒
= 𝟏. 𝟐𝟎𝟑
𝒎
ponašanja je 𝑞 = 4. Tlo je tipa B. 𝟏.𝟏𝟎 𝒔𝟐
Ukupna masa (tabela): 𝑚 = 3000 𝑡

Dati su izrazi sa slajda 167 i gornja tabela sa
slajda 164. Ukupna seizmička sila:
## 𝐹 =𝑆 𝑇 𝑚 𝜆 = 1.203 3 × 10 𝑘𝑔 1 =
III klasa značaja - 𝛾 = 1.20
𝐹 = 3609 𝑘𝑁
𝑇 = 1.10 𝑠, 𝑎 = 0.3 𝑔 = 0.3 9.81 = 2.94
Sprat, 𝑖 Masa, 𝑚 Visina, ℎ 𝑚 ℎ 𝑚 ℎ /Σ
Projektno ubrzanje: 𝑎 =𝛾 𝑎 = 3.53 1 750 t 4.8 m 3600 0.1151
Slajd 164, tabela, za tlo tipa B: 2 750 t 8.8 m 6600 0.2110

3 750 t 12.3 m 9225 0.2950
𝑆 = 1.20, 𝑇 = 0.15 𝑠, 𝑇 = 0.5 𝑠, 𝑇 = 2.0 𝑠
4 750 t 15.8 m 11850 0.3789
Kako je: 𝑇 = 1.10 𝑠 > 2 𝑇 = 1.0 𝑠, to je: 𝜆 = 1
𝚺 3000 t 31275 1.00
SADRŽAJ GLAVA 9

… NASTAVAK
Raspodela ukupne seizmičke sile po
spratovima (tabela):
𝑭𝟏 = 𝟎. 𝟏𝟏𝟓𝟏 𝑭𝒃 = 𝟒𝟏𝟓. 𝟒𝟎 𝒌𝑵
𝑭𝟐 = 𝟎. 𝟐𝟏𝟏𝟎 𝑭𝒃 = 𝟕𝟔𝟏. 𝟓𝟎 𝒌𝑵
𝑭𝟑 = 𝟎. 𝟐𝟗𝟓𝟎 𝑭𝒃 = 𝟏𝟎𝟔𝟒. 𝟔𝟔 𝒌𝑵
𝑭𝟒 = 𝟎. 𝟑𝟕𝟖𝟗 𝑭𝒃 = 𝟏𝟑𝟔𝟕. 𝟒𝟓 𝒌𝑵
Sprat, 𝑖 Masa, 𝑚 Visina, ℎ 𝑚 ℎ 𝑚 ℎ /Σ

1 750 t 4.8 m 3600 0.1151
2 750 t 8.8 m 6600 0.2110
3 750 t 12.3 m 9225 0.2950
4 750 t 15.8 m 11850 0.3789
𝚺 3000 t 31275 1.00

Dejstva Na Objekte Po EC-Brujic

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dejstva Na Objekte Po EC-Brujic

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

FAKULTET TEHNIČKIH NAUKA, NOVI SAD

PREDMET: DEJSTVA NA OBJEKTE

METODE: PREDAVANJA, TESTOVI, KONSULTACIJE

KONTAKT: KANCELARIJA LG 210 - KONSULTACIJE

ISHOD OBRAZOVANJA (STEČENA ZNANJA)

DA BI POLOŽIO PREDMET, STUDENT JE U OBAVEZI:

- DA U ZBIRU SAKUPI MINIMALNO 55 POENA.

UKOLIKO STUDENT NE POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE:

PREDISPITNE OBAVEZE – REDOVNOST POHAĐANJA NASTAVE:

BROJ POENA ZA ISPIT PREDSTAVLJA 70% PRETHODNOG BROJA: IS = 0.7 X IP

MOGUĆE JE DA STUDENT POLOŽI PREDISPITNE OBAVEZE I DA POLOŽI ISPIT, A DA JOŠ UVEK

PROPISI, KLASIFIKACIJA DEJSTAVA, ZNAČAJ , POTREBA… NAPOMENE:

PRITISCI TEČNOSTI I TLA

UVOD 1 POTREBA ZA ANALIZOM

GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU NA NAČIN DA BEZ OŠTEĆENJA (ILI S

DEJSTVO U ELEMENTIMA KONSTRUKCIJE INDUKUJE UTICAJE (SILE U PRESECIMA,

NA OSNOVU UTICAJA, ELEMENTI KONSTRUKCIJE SE PROJEKTUJU/DIMENZIONIŠU. PROJEKTUJU

GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE SE PROJEKTU SAGLASNO ODREDBAMA PROPISA (STANDARDI,

PROPISIMA SE DEFINIŠU SVI ASPEKTI PRORAČUNA GRAĐEVINSKE KONSTRUKCIJE. PO PRAVILU,

U SRBIJI JE U TOKU USKLAĐIVANJE DOMAĆE GRAĐEVINSKE REGULATIVE S EVROPSKOM –

OČEKUJE SE DA PRIMENA EVROKOD STANDARDA U SRBIJI POSTANE OBAVEZNA U NAREDNIH

NJIMA ĆE U POTPUNOSTI BITI „STAVLJENA VAN SNAGE“ AKTUELNA DOMAĆA TEHNIČKA

ZATO JE OVAJ PREDMET KONCIPIRAN DA „PRATI“ ODREDBE EVROPSKIH STANDARDA.

EVROKODOVI SU SKUP EVROPSKIH STANDARDA (EN – EUROPEAN NORMS) NAMENJENIH ZA

NASTALI SU IZ TEŽNJE DA SE USAGLASI TEHNIČKA REGULATIVA U OBLASTI GRAĐEVINSKOG

POČETAK RADA NA EVROKODOVIMA SE VEZUJE ZA KRAJ 1980-TIH.

EVROKODOVIMA SE USPOSTAVLJA NIZ OPŠTIH PRINCIPA I PRAVILA ZA PRORAČUN SVIH VRSTA

EN 1990: (EUROCODE 0) OSNOVE PRORAČUNA KONSTRUKCIJA

EN 1991: (EUROCODE 1) DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE

DEO 1-1 EN 1991-1-1 ZAPREMINSKE TEŽINE, SOPSTVENA TEŽINA, KORISNA

DEO 1-2 EN 1991-1-2 DEJSTVA NA KONSTRUKCIJE IZLOŽENE POŽARU

U PROCESU PROJEKTOVANJA, RAZLIČITE KARAKTERISTIKE PREMA NEPOSREDNOSTI DELOVANJA

POSREDNA (INDIREKTNA) DEJSTVA

PREMA NAČINU PONAŠANJA PREMA PRAVCU DELOVANJA

PREMA PROMENI U VREMENU (EUROCODE 0 : EN 1990)

INDIREKTNA DEJSTVA SKUPLJANJA, NEJEDNAKIH SLEGANJA… SILE PREDNAPREZANJA

KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) JE NJEGOVA NORMALNA (GAUSS-OVA) RASPODELA

KARAKTERISTIČNA VREDNOST DEJSTVA (FK) SE

STANDARDNA NORMALNA DISTRIBUCIJA JE ONA

5%-NI FRAKTIL STANDARDNE RASPODELE…

# PRIMER 1.1 # PRIMER 1.2

𝐹 , = −1.65 4.0 + 40.0 = 33.40 kN 𝐹 , = −1.28 2.0 + 40.0 = 37.44 kN

𝐹 , = +1.65 4.0 + 40.0 = 46.60 kN 𝐹 , = +1.28 2.0 + 40.0 = 42.56 kN

# PRIMER 1.3 # PRIMER 1.4

SOPSTVENA TEŽINA GRAĐEVINSKIH OBJEKATA SE KONSTRUKCIJSKI ELEMENTI SU ONI KOJI FORMIRAJU

- TEŽINE KONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA - LINIJSKI I POVRŠINSKI ELEMENTI,

- TEŽINE NEKONSTRUKCIJSKIH ELEMENATA - GREDE, PLOČE, STUBOVI, ZIDOVI…

RETKO, KADA VARIJACIJA DEJSTVA NIJE MALA, ALI I - ZIDNU OBLOGU,

KARAKTERISTIČNE VREDNOSTI SOPSTVENE TEŽINE SE - ELEKTRO-OPREMU,

- Klasa LC 1.0 9.0 10.0 kN/m3 - Gipsani 12.0 18.0 kN/m3

- Klasa LC 1.2 10.0 12.0 kN/m3 - Produžni 18.0 20.0 kN/m3

- Klasa LC 1.4 12.0 14.0 kN/m3 - Krečni 12.0 18.0 kN/m3

- Klasa LC 1.6 14.0 16.0 kN/m3

TEŠKI BETONI - Škriljac 28.0 kN/m3

- Sve klase preko 24.0 kN/m3

- Od – Klasa C14 3.5 kN/m3 - Aluminijum 27.0 kN/m3

- Do – Klasa C40 5.0 kN/m3 - Bakar 87.0 89.0 kN/m3

- Od – Klasa D30 6.4 kN/m3 - Mesing, bronza 83.0 85.0 kN/m3

- Do – Klasa D70 10.8 kN/m3 - Liveno gvožđe 71.0 72.5 kN/m3

LAMELIRANA LEPLJENA GRAĐA - Kovano gvožđe 76.0 kN/m3

- Od – Homogena GL24h 3.7 kN/m3 - Cink 71.0 72.0 kN/m3

- Do – Homogena GL36h 4.4 kN/m3 - Olovo 112.0 114.0 kN/m3

- Od – Kombinovana GL24c 3.5 kN/m3