مفتاح الانشاء دوم شرح مصباح الانشاء از مولانا گلریز رضا مصباحی

www.ataunnabi.blogspot.
com
www.izharunnabi.wordpress.com
www.ataunnabi.blogspot.com
:‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
‫‪www.ataunnabi.blogspot.com‬‬
‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)2‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ہلمجۺوقحؼۺقحبۺرتممجۺ و انرشوفحمظۺںیہ‬
‫اتفمحۺاالاشنءرشحۺابصمحۺاالاشنءۺدوؾ‬ ‫‪:‬‬ ‫انؾۺاتکب‬

‫ۺومالانۺسیفنۺادمحۺابصمیح‪،‬ۺااتسذۺاجہعمۺارشہیفۺ‬ ‫‪:‬‬ ‫فنصمٍٍٍ‬
‫دمحمۺلگ رزیۺۺراضابصمیحۺ‪،‬دمانۺوپری‪،‬ربیلیۺرشفی‬ ‫‪:‬‬ ‫رتممج‬
‫رضحتۺالعہمۺۺومالانۺاملسۺلیبنۺازرہیۺافلضۺاجہعمۺازرہۺرصم‪،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫رظنۺاثین‬
‫دمرسۺاجہعمۺانسحۺاربلاکتۺامررہہۺرشفیۺ‬
‫‪۹۶‬‬ ‫‪:‬‬ ‫احفصت‬
‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیح‬ ‫‪:‬‬ ‫وپمکزگن‬
‫قحۺاڈیکیمۺ‪،‬ابمۺرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪:‬‬ ‫انرش‬
‫‪۱۱۰۰‬‬ ‫‪:‬‬ ‫دعتادۺ‬
‫‪۲۰۱۶‬ء‬ ‫‪:‬‬ ‫اسؽۺااشتع‬
‫‪۶۰‬‬ ‫‪:‬‬ ‫تمیق‬
‫‪9458201735 .9336160145‬‬ ‫‪:‬‬ ‫راہطبۺربمن‬
‫ملهےکےپتے‬
‫قحۺاڈیکیمۺابمرکۺوپر‪،‬ۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫�‪،‬ابمرکۺوپر‪،‬ۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫ہبتکمۺاحظفۺتلم‪،‬ابمرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫ونریۺاتکبۺرھگۺ‪،‬ابمرکۺوپرۺامظعۺڑگھ‬ ‫‪‬‬
‫اقدریۺاتکبۺرھگ‪،‬ربیلیۺرشفیۺوییپ‬ ‫‪‬‬
‫ہبتکمۺرامحہینۺدراگہۺایلعۺرضحت‪،‬ربیلیۺ‬ ‫‪‬‬
‫‪www.izharunnabi.wordpress.com‬‬
‫فھرست‬
‫ہحفص‬ ‫اضمنیم‬ ‫امشر‬ ‫ہحفص‬ ‫اضمنیم‬ ‫امشر‬
‫َ َ‬
‫‪۴۷‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۴‬‬ ‫َا َ ِ‬ ‫لت‬ ‫‪۲۶‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫رشػۺااستنب‬ ‫‪۱‬‬
‫ْ‬
‫مر ینُ(‪)۲۵‬‬
‫‪۴۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫َدہتہی‬
‫َ‬
‫‪۲‬‬
‫‪۵۱‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۶‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۸‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫ْ‬
‫مر ینُ(‪ُ )۱‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳‬‬
‫مر ینُ(‪)۲۷‬‬‫ْ‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲‬‬
‫‪۵۳‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۹‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴‬‬
‫مر ینُ(‪)۲۸‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۵۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۹‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۳‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۵‬‬
‫‪۵۷‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۲۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۱‬‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۴‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۶‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۰‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۵۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۲‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۷‬‬
‫‪۶۲‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۱‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۳‬‬ ‫‪۱۴‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۶‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۸‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۲‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۶۳‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۷‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۹‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۳‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۶۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪۱۷‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۸‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪۶۷‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۴‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۶‬‬ ‫‪۱۸‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۱‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۵‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۶۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪۱۹‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۰‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۲‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۶‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۷۱‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۸‬‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۱‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۳‬‬
‫‪۷۳‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۷‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۳۹‬‬ ‫‪۲۳‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۲‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۴‬‬
‫مر ینُ(‪)۳۸‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۷۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۳‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۵‬‬
‫‪۷۷‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۳۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۱‬‬ ‫‪۲۷‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۴‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۶‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۰‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۷۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫‪۲۸‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۷‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۱‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۸۲‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫‪۳۱‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۶‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۸‬‬
‫‪۸۴‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۲‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۴‬‬ ‫‪۳۳‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۱۷‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۱۹‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۳‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۸۶‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۵‬‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۸‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۰‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۴‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۸۸‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۶‬‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۱۹‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۱‬‬
‫‪۹۰‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۵‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۷‬‬ ‫‪۳۹‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۰‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۲‬‬
‫مر ینُ(‪)۴۶‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪۹۲‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۴۸‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫مر ینُ(‪ُ )۲۱‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۳‬‬
‫‪۹۴‬‬ ‫مر یْنُ(‪)۴۷‬‬ ‫الت ِ‬ ‫‪۴۹‬‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۲‬‬ ‫َا َلت ِ‬ ‫‪۲۴‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫مر یْنُ(‪ُ )۲۳‬‬ ‫الت ِ‬ ‫‪۲۵‬‬
‫رشفااستنب‬
‫ُ‬
‫ںیم ۺاینپ ۺاس ۺاکوشۺوک ۺالخۂص ۺاکانئت ۺرتمح ۺاعمل ۺوضحر ۺادمحۺٰیبتجم ۺدمحم ۺٰیفطصم ﷺ‬
‫یکۺابراگہۺںیمۺۺذنرۺرکےتۺوہےئ‪:‬‬
‫ظ‬
‫ۺعؾ ۺاور ۺعبت ۺاتنیعب ۺرکاؾ۔ذمابہ ۺارہعب ۺیفنح‪،‬اشیعف‪،‬امیکل ۺاورۺ‬ ‫احصۂب ۺرکاؾ‪،‬اتنیعب ا‬
‫یلبنح ۺفلس ۺواصنیحل ۺ۔االسؾ ۺیک ۺیقیقح ۺامیلعتت ۺےس ۺاتم ۺوک ۺروانشس ۺرکاےن ۺواےل ۺدجمدنیۺ‬
‫ظ‬
‫االسؾ۔السلسۺارہعبۺاقدرہی‪،‬ہیتشچ‪،‬دنبشقنہیۺاوررہسوردہیۺےکۺاشم خئۺعاؾ۔ثدح نیۺناوناد‬
‫ویل ۺاہلل‪،‬املعے ۺرفیگن ۺلحم ۺ‪،‬زبراگؿ ۺوھچکہھچ ۺدقمہس ۺ‪،‬اسدات ۺامررہہ ۺرہطمہ ۺ‪،‬ااکرب ۺربیلی ۺواشم خئۺ‬
‫دباویں۔ابوصخلص ۺاشہ ۺویل ۺاہلل ۺثدحث ۺدولہی ۺ‪،‬رحب ۺاولعلؾ ۺالعہم ۺدبع ۺایلعل ۺرفیگن ۺیلحم ۺ‪،‬اترکۺ‬
‫تنطلسۺدیسۺارشػۺاہجںۺانمسین‪،‬اشہۺربتکۺاہللۺیقشعۺامررہویۺ‪،‬ایلعۺرضحتۺاامؾۺادمحۺراضۺناںۺ‬
‫ققحم ۺربولییۺاورۺنیعمۺاقحلۺالعہمۺلضفۺروسؽۺاقدر فی تۺدباویین۔ایلعۺرضحتۺیلعۺنیسحۺارشیفۺایمںۺ‬
‫وھچکوھچی ۺ‪،‬دصر ۺارشلہعی ۺیتفم ۺدمحم ۺادجم ۺیلع ۺایمظع‪،‬م ۺامظع ۺدنہ ۺاشہ ۺیفطصم ۺراض ۺناں ۺربولیی‪،‬کلۺ‬
‫ااملعلالعہم ۺرفظ ۺادلنیۺاہبری ۺ‪،‬دیس ۺااملعل ۺاشہ ۺٓاؽ ۺٰیفطصم ۺامررہوی ۺ‪،‬انسح ۺااملعل ۺدیس ۺٰیفطصمۺدیحرۺ‬
‫نسح ۺامررہوی ۺ‪،‬ثدحث ۺامظع ۺدنہ ۺدیس ۺدمحم ۺوھچکوھچی ۺاور ۺاجمدہ ۺتلم ۺالعہم ۺبیبح ۺارلنٰمح ۺاقدریۺ‬
‫ابعیس۔الجۃلۺاملعلۺاحظفۺتلمۺرضحتۺالعہمۺاشہۺدبعۺازعلزیۺثدحثۺۺرمادٓاابدیۺ‪،‬انبئۺاحظفۺتلمۺ‬
‫رضحتۺالعہم ۺدبعۺارلؤػۺایلبویۺ‪،‬اشرحۺاخبریۺرضحتۺیتفمۺرشفیۺاقحلۺادجمیۺ‪،‬ورسیئۺاملقلۺ‬
‫رضحتۺالعہمۺار دۺاداقدریۺاورۺرحب ۺاولعلؾۺرضحتۺیتفمۺدبعۺاانملؿۺایمظعۺ۔ےکۺااکفرۺورظنایتۺ‬
‫اورۺکلسمۺقحۺودصاک ۺاکۺمج ناؿۺ‪...‬‬
‫الجامعۃ االرشفیہۺابمرکۺوپرۺےکۺانؾ‬
‫وسنمبۺرکےنۺیکۺاعسدتۺاحلصۺرکراہۺوہں۔‬
‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیحۺدمانۺوپری‬
‫ہی‬
‫بڑیۺ‪،‬ربیلیۺرشفیۺوییپ‬
‫تہدیہ‬
‫وادلنیرکنیمی‬
‫ےکانم‬
‫وھنجن ںم ت ےھو میلویبت‬

‫ےسٓاراہتسرکم یکاخرط‬
‫دمارساالسہیمےکوحاےلایک‪،‬‬
‫دقمدقمرپریمیرامنہیئ‬
‫یکاورداعؤن ںےسونازےترےہ‬
‫دمحمۺلگۺرزیۺراضۺابصمیح‬
‫دمانۺوپری ربیلیرشفیوییپ‬
‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪) 6‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫(ونٹ)‪ :‬ارگاس اتکبںیم یسک رطح یکوکیئیطلغاپںیئوتاتکبوکدہف‬

‫دیقنت ہن انبںیئ ہکلب ولخص تین ےک اسھت ںیمہ علطم رکںی‪،‬ان اشءاہلل ٓادنئہ‬
‫اڈینشیںیماسیکحیحصترکدیاجےئیگ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین (‪)۱‬‬
‫ںیمۺمجہمجۺرکو۔‬‫َّ‬ ‫اردوۺ‬
‫اػر ِاْم ْْیَّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ات‬ ‫(‪)۱‬۔ ِإن اہلل یظ َّبل دص َّو ِ‬
‫ًانیقیۺا َّہللۺاعت َّٰیلۺکینۺولوگںۺیکۺداعۺوکۺوبقؽۺرفاماتۺےہ۔‬
‫ُ َّ‬ ‫ُ َّ َّ َّ‬
‫اػم َّد َّابظ ِۃ۔‬ ‫(‪)۲‬۔أ َّود أؽؽ ط ِائ ٌز ِف‬
‫ںیمۺاچ َّاتہۺوہ َّںۺہکۺوتۺاقمےلبۺںیمۺاکایمبۺوہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ ُ‬
‫(‪)۳‬۔ػيْ َّت أخاؽ ذ ْو َّؼنْ ِس ٍؼ َّصذ ٍب۔‬
‫اکشۺریتاۺاھبیئۺریشںیۺالکؾۺوہات۔‬
‫َّ َّ َّ َّ ً َّ ْ ُ َّ َّ ً‬
‫(‪)۴‬۔عأن ِصراؼا َی ِمل جبًل۔‬
‫وگایۺہکۺریسۺاہپڑوکۺااھٹیتیلۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ٰ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۵‬۔ػصلؽ ؽدؼان صیل خس ِىؽ۔‬
‫اشدیۺہکۺوتۺاینپۺیطلغۺرپۺرشدنمہۺےہ۔‬
‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫)۔إن اػمظدرۃ تذ ِھب اْم ِطيشۃ۔‬ ‫(‪ِ ۶‬‬
‫ےبۺکشۺاطک ۺو َّتمہۺہصغۺوکۺاجیلیتۺےہ۔‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۷‬۔ َّد ِم ْص ُت أؽؽ ت ْص َِت ُم اػدط َّر ۔‬
‫ںیمۺےنۺانسۺہکۺوتۺرفسۺاکۺارادہۺراتھکۺےہۺ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ ً َّ ْ ً ْ َّ ْ َّ ْ‬
‫)۔إن ِػلصلم ِاء دورا ص ِشيما ِف ؽوز ِۃ اػمجتمع۔‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ِ‬
‫ۺالبہبشۺاعمرشہۺیکۺمجیقۺںیمۺاملعءۺاکۺامہۺرکدارۺےہ۔‬
‫َّ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ُ ُ ْ ُ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ‬
‫(‪)۹‬۔عأن اػمثظ ِطْی ظنا ِدیل ت ِِضء س ِر یؼ اّموًل ِء۔‬
‫وگایۺہکۺمیلعتۺایہتفۺولگۺاےسیۺرچاغۺںیہۺوج ٰۺاجولہںۺےکۺراہتسۺوکۺرونشۺرکےتۺںیہ۔‬
‫از ٌج۔‬
‫َّ َّ ْ ْ ٗ َّ‬ ‫(‪ْ َّ َّ َّ َّ َّ ۱۱‬‬
‫)۔إن اخاؽ ر ِض ُْی ِ‬
‫اػد ِن ػ ِعن تط ِع َّْیہ ؽ ِ‬ ‫ِ‬
‫وسچۺہتخپۺےہ۔‬
‫نکیلۺا ُسۺ ٌیکۺ َّ َُّ‬
‫ًانیقیۺریتا َّۺاھب َّ َّیئۺمکۺ ُرمعۺ َّےہۺ َّ ُ‬
‫َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔عأن اػمظا ِت ِل ْْی أد ْود ت ْزأر ِف اػمصرع ِۃ۔‬
‫وگایۺہکۺوجگنجۺاےسیۺریشۺںیہۺوجۺڑلایئۺںیمۺداھڑےتۺںیہ۔‬
‫َّ ْ َّ ٰ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫َشی ِۃ۔‬‫(‪)۱۲‬۔ػيت ھ ِذ ِہ اػمًل ِیْی تنطؼ ِ ِِلدص ِاد اػب ِ‬
‫اکشۺہیۺالوھکںۺروےیپۺلسن َّۺااسنینۺیکۺوخشۺاحیلۺےکۺےیلۺرخچۺےیکۺاجےت۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ‬
‫االت األؽْ ِب َّي ِاء ت ْدص ْو َّج ِميْ ًصا ِإ ٰیل ت ْو ِظ ْ ِْی اػ ِع َّب ِار۔‬ ‫(‪َّ َّ ۱۳‬‬
‫)۔إن ِرد ِ‬
‫ِ‬
‫میظعتیکۺرطػۺالبےتۺںیہ۔‬
‫ےبۺکشۺویبنںۺےکۺاغیپامتۺامتؾ َّۺولوگںۺوکۺڑبوںۺیکۺ ۺ‬
‫َّ‬ ‫ٌ َّ َّ َّ‬ ‫(‪)۱۴‬۔ظ َّم ُۃ ْ َّ‬
‫اّم َّب ِل َّصا ِػ َّيۃ َّوعأؽ َّوا ت ِر ُل ِإ ٰیل َّص َّن ِان اػد َّم ِاء۔‬ ‫ِ‬
‫اہپڑۺیکۺوچیٹۺدنلبۺےہۺوگایۺہکۺوہۺٓاامسؿۺیکۺدنلبیۺکتۺیتچنہپۺےہ۔‬
‫َّ ْ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۵‬۔یع ِطيؽ أ ِّن تضازيت صن أخس ِائؽ اػد ِابظ ِۃ۔‬
‫مشچوپیشۺرکیل۔‬ ‫تۺاکیفۺےہۺہکۺںیمۺےنۺریتیۺزگ َّہتشۺویطلغںۺےسۺ ۺ‬ ‫ےھجتۺہیۺاب‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػذص ِر ِْمعمۃ و ِإن ِؼن اػبي ِان ػ ِدح ًرا۔‬ ‫)۔إن ِؼن ِ‬ ‫(‪ِ ۱۶‬‬
‫البہبشۺھچکۺااعشرۺتمکح َّۺوداشنۺدنمیۺںیہۺاورۺیقینااۺضعبۺایبؿۺرحسۺازیگنۺوہےتۺںیہ۔‬
‫َّ ُ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ُ‬
‫اجۃ عأؽ َّوا ع ْوع ٌب د ِر ٌي۔[اػنور‪]۳۵:‬‬ ‫(‪)۱۷‬۔اػزج‬
‫افونسۺوگایۺہکۺاکیۺکمچۺدارۺاتسرہۺےہ۔‬
‫(‪)۸۸‬۔اَ َالا ِ ٌَّ اَ ِول َِیا َء ا﵀ِ َال َخ ِو ْف َعل َِیَِ ِه َو َال ٍُ ِه یَ ِحزَى ُِو ٌَ[یونس‪ُ ]۶۶:‬‬
‫نسۺولۺےبۺ َکشۺاہللۺےکۺوویلںۺرپۺہنۺھچکۺوخ َػۺےہۺہنۺھچکۺمغ۔‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫)۔ان اہلل َیامرع ْم ا ْن ت َؤدو اال ٰم ٰن ِت ِا ٰیل ا ْھ ِل َھا [النداء‪ُ ]۵۸:‬‬ ‫(‪ِ ۸۹‬‬
‫ےبۺکشۺاہللۺںیمتۺمکحۺداتیۺےہۺہکۺاامںیتنۺاامتنۺواولںۺےکرپسدۺرکو۔‬
‫ْ ْ ََ َ ََْ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫اِل ْ َْی َول ْدت ِمنھم ۔لصل اہلل یرزظ ِِن رَلحا۔ ُ‬
‫ً‬
‫(‪)۶۲‬۔أ ِحب الر ِ ِ‬
‫ںیم ۺکین ۺولوگں ۺےس ۺتبحم ۺرکات ۺوہں ۺاحالہکن ۺںیم ۺاؿ ۺںیم ۺےس ۺںیہن ۺوہں ۺاشدی ۺہک ۺاہللۺ‬
‫اعتیلۺےھجمۺیکینۺیکۺوتقیفۺاطعۺرفامےئ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین (‪)۲‬‬
‫رعیبۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬۔اشدیۺزمدوۺےکھتۺوہےئۺںیہ‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ػ َّصل اػ ُصمال ُؼتْ َّص ُب ْون۔‬
‫(‪)۲‬۔اکشۺرہۺاطبلۺملعۺیتنحمۺوہات۔‬
‫ُ‬ ‫ُ َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫ػيْ َّت عل سا ِػ ٍب ُمْ َّت ِو ٌد۔‬
‫( َّ‪)َّ ۳‬۔وگایۺاہجتلۺادنریھاۺےہ۔‬
‫ْ َّ َّ َّ ُ ْ ٌ‬ ‫َّ‬
‫اّم َّواػۃ شل َّمۃ۔‬ ‫عأن‬
‫(‪)۴‬۔اشدیۺہیۺولگۺویپمکرٹۺارئنیجنۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ ٰ ُ َّ َّ‬
‫ػ َّصل ھؤال ِء اػن َّاس ُؼ َّونْ ِد ُدوااْماد ْو ِب۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ےھجم َّۺولعمؾۺوہاۺہکۺاکجلۺدوۺہتفہۺدنبۺرےہۺاگ۔‬ ‫َّ(‪)۵‬۔ ُ َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ص ِل ْمت أن اػع ِليۃ تضلؼ ادب ْوص ِْی۔‬
‫( َّ‪)۶‬۔یقینااۺافصیئۺرھتسایئۺمسجۺیکۺافحتظۺرکیتۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ‬
‫اّم ْد َّم۔‬ ‫ِإن اػنشاطۃ َتطظ ِ‬
‫( َّ‪)َّ ۷‬۔ا َّاسیۺاتگلۺےہۺہکۺوسرجۺوسےنَّۺیکۺایکٹۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫عأن اػذ ْم َّس ظ ْر ٌص ِؼ َّن اػذھ ِب۔‬
‫ۺوہیئۺدنقںیلیۺںیہ۔‬ ‫(‪)۸‬۔وگایۺٓاامسؿۺےکۺاتسرےۺیتکٹل‬
‫َّ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ َّ َّ َّ ٌ‬
‫عأن ُنوم اػدم ِاء ظن ِادیل ؼصلظۃ۔‬
‫(‪)۹‬۔ےبۺکشۺدنمسرۺںیمۺویلھچمںۺیکۺوگانوگ َّںۺںیمسقۺںیہ۔‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ً ُ َّ َّ َّ ً‬
‫اؽ۔‬ ‫ِإن ِف اػب ْح ِر اظداؼا ؼتن ِوصۃ ِؼ َّن األدم ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔البہبشۺہیۺاتکبۺدمعہۺےہۺنکیلۺاسۺیکۺتمیقۺتہبۺرگاںۺےہ۔‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ٰ َّ‬ ‫إ َّن ٰھ َّذااػْ ِع َّت َّ‬
‫اب َّج ِي ٌد ػ ِعن ِد ْص َّر ٗہ ض ٍال ِجدا۔‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔ہیۺاصػۺوافشػۺاتہبۺوہاۺاپینۺوگایۺدیفسۺاچدنیۺےہ۔‬

‫ي َّع َّأ َّؽ ٗہ ط َّز ٌۃ َّبيْ َّزاء۔ُ‬ ‫ْ‬ ‫ار‬ ‫ٰھ َّذا اػْ َّم ُاء اػْ َّظ َّر ُاح ْ َّ‬
‫اّم‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٹیلۺےہ۔‬ ‫ےٹنھگۺ َّ َّ‬ ‫(‪)۱۲‬۔اوکنارئیۺٓاسفۺےسۺولعمؾۺوہاۺ َّہک َّۺرٹنیۺدوۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُصل َّم ب َّمع ْ َّتب ْ َّ َّ‬
‫ات أن اػ ِظس َّار ؼتأ ِخ ٌر داصت ْ ِْی۔‬ ‫اِلد ِت ْصًلؼ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫( َّ‪)۱۳‬۔ےبۺکشۺوکلئۺیکۺٓاوازۺتہبۺرسیلیۺٰےہۺنکیلۺّوکےۺیکۺوبیلۺاندنسپدیہۺےہ۔‬
‫ْ َّ ٌ‬
‫اب َّؼع ُر ْوھۃ۔‬ ‫ر‬‫إن َّر ْو َّت اػْ َّوظْ َّواؼ َّص ْذ ٌب ِج ًدا ػ ِع َّن َّؽ ْض َّم َّۃ اػْ ُض َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۴‬۔ولگۺداینۺیکۺزدنیگۺںیمۺکمہنمۺںیہ َّۺوگایۺوہۺیھبکۺںیہنۺرمںیۺےگۺ۔‬
‫ُ َّ َّ‬ ‫ُ َّ َّ َّ‬
‫اْم َّي ِاۃ اػدؽْ َّيا عأؽ ُو ْم ال َّی ُم ْوت ْون ا َّب ًدا۔‬ ‫اس ُؼ ْذ َّتض ُل ْو َّن ب ْ َّ‬ ‫َّا َّػن ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔اسۺےلحمۺےکۺاکمانتۺتہبۺےنھگۺںیہۺٰنکیلۺاسۺاکۺاپرکۺاشکدہۺےہ۔‬
‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ٌ ً‬ ‫َّؼ َّناز ُل ٰھذہ ْ َّ‬
‫اْم َّار ِۃ ُؼ َّتًل ِرظۃ ِجدا ػ ِعن َّح ِدیْظ َّت َّوا َّو ِديْ َّصۃ۔‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن (‪)۳‬‬
‫اردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ َ ًَ َ ْ َ َ‬
‫ُ‬ ‫ب۔‬
‫)۔إن أْسع الدص ِاء ِإجابۃ دصوۃ ضا ِئ ٍب ِلضا ِئ ٍ ُ‬‫(‪ِ ۸‬‬
‫[أخرجہ أبوداؤد والرتمذی] ُ‬
‫ےبکشۺبسۺےسدلجۺوبقؽۺوہےنوایلۺداعۺیسکۺاغبئۺصخشۺاکۺاغبئۺےکےئلداعۺرکانۺےہ۔‬
‫َّ ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫اػر َّد َّظ َّۃ َّػ ُت ْسط ُي َّض َّز َّب َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اػر ِب َّوت ْدط ُع ِؼيْ َّتۃ اػد ْو ِء۔‬ ‫ِ‬ ‫)۔إن‬‫(‪ِ ۲‬‬
‫[أخرجہ الزتمذی] ُ‬
‫اھجبۺداتیۺےہۺاورۺربیۺومتۺوکۺدورۺرکاتۺےہ۔‬ ‫کش َۺدصہقۺاہللۺاعتیلۺےکۺبضغۺوکۺ‬ ‫ےبۺ‬
‫َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬
‫اہلل األلد اْل ِرم۔[رواہ مدلم] ُ‬ ‫الرج ِال ِإیل ِ‬ ‫)۔إن أبضض ِ‬ ‫(‪ِ ۳‬‬
‫کشۺا َّہللۺےکۺزند َّکیۺزایدہۺاندنسپدیہۺولگۺڑبےۺڑگھجاولۺںیہ۔‬
‫َّ ْ ُ ُ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ُ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ےبۺ َّ‬
‫اہلل‪،‬واػبضض ِف‬ ‫اہلل صزوجل اْمب ِف ِ‬ ‫)۔إن أحب األصم ِال ِإیل ِ‬ ‫(‪ِ ۴‬‬
‫اہلل۔ [أخرجہ أمحد یف مدندہ]ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ ُ‬
‫ِ‬
‫ےبۺکشۺاہللۺےکۺزندکیۺبسۺےسۺالضفۺلمعۺاہللۺےکۺےیلۺتبحمۺرکانۺاورۺاہللۺےکۺ‬
‫ےیلۺرفنتۺرکانےہ۔‬

‫ََ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫الناس َم ْْن َل ًۃ صنْ َ‬ ‫َ ََ َ‬
‫اہلل َی ْو َم ال ِظ َی َام ِۃ َم ْن ت َرع ٗہ الناس ِاتظ َاء‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫)۔إن ش‬ ‫(‪ِ ۵‬‬
‫ح ِذہُ۔ ُ[رواہ البخاری ومدلم] ُ‬ ‫ط ْ‬
‫ًانیقی ایقتمۺےکدؿۺاہللۺےکزندکی ۺبسۺےسۺدبمج ۺوہۺصخشۺوہاگۺےسجۺولوگںۺےنۺاسۺیکۺ‬
‫دبزابینۺےسۺےنچبۺیکۺنارطۺوھچڑۺدای۔‬
‫ُ َّ ُ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬
‫)۔إؽ َّما ِذط ُاء اػ َّصي اػدؤال ۔[أخرجہ أبوداؤد]‬ ‫(‪ِ ۶‬‬
‫ِ‬
‫اجلہۺااسنؿۺاکالعجۺوساؽۺرکانۺےہ۔‬
‫ْ َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ً ْ ُ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اػظ ْ ُْب َّر ْو َّز ًۃ ؼ ْن ر َّ‬
‫اض اّمن ِۃ أو حطرۃ ِؼن حط ِر اػن ِار۔‬ ‫ی‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫(‪)۷‬۔ ِإؽما‬
‫[أخرجہ الزتمذی] ُ‬
‫ںیمۺےسۺاکیۺابغۺےہۺایمنہجۺےکۺڑگوھںۺںیمۺےسۺاکیۺڑگاھۺ۔‬
‫ربقۺتنجۺےکۺابوغںۺ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ودلم‪:‬إ َن ِل َر ِبك‬
‫ِ‬ ‫)۔یظ ْول َد ِید األن ِام َ‪،‬رد ْول َنا ریل اہلل صلیہ‬‫(‪َ ۸‬‬
‫َ‬ ‫ََْ َ ًَ َ َ َ ْ َ ََْ َ ًَ َ َ ََ َ ََْ َ َ ً َ‬
‫صط عل‬ ‫ِ‬ ‫أ‬‫ا‪،‬ط‬ ‫صلیك حظا‪،‬و ِإن ِألھ ِلك صلیك حظا‪،‬و ِإن ِلب ُد ِنك صلیك حد‬
‫َ‬
‫[أخرجہ البخاری] ُ‬ ‫ِذ ْی َح ٍق َحظ ٗہ‪.‬‬
‫ولخمؼ ۺےک ۺرسدار ۺامہرے ۺروسؽ ﷺ اراشد ۺرفامےت ۺںیہ ۺےب ۺکش ۺمت ۺرپۺ‬
‫اہمترےۺربۺاکۺقحۺےہۺاوریقینااۺویبیۺوچبںۺاکۺقحۺےہۺاورۺًانیقی متۺرپۺدبؿۺاکۺقحۺےہۺوتۺرہۺ‬
‫َ‬ ‫قحۺواےلۺوکۺاسۺاکۺ َقحۺدو۔‬
‫)۔ط َل َصل َك َباخ ٌع َن ْط َد َك َص ٰیل ٓا َثارھ ْم إ ْن ّل ْ ی ْؤمن ْوا ب ٰھ َذا ْ َ‬
‫اِل ِدی ْ ِث‬
‫َ‬
‫(‪۸۲‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ً‬
‫ا َدطا۔[العھف‪ُ .]۶:‬‬
‫وتۺںیہکۺمتۺمغۺےساینپۺاجؿۺرپۺلیھکۺاجؤےگۺاؿۺےکۺےھچیپۺارگۺوہۺاسۺابتۺرپۺاامیؿۺہنۺالںیئۺ۔‬
‫َقیِ ًُ۔‬ ‫ک بُ ِع َد ا ِل َن ِ َ‬
‫ْش َقی ِ ِن َفبِئ َِص ا ِل َ ِ‬ ‫(‪)۸۸‬۔قَا َل یٰل َِی َت بَ ِینِ ِي َوبَیِ َي َ‬
‫[الزخزف‪ُ ]۳۸:‬‬
‫ےہکۺاگۺاہےئۺیسکۺرطحۺھجمۺںیمۺھجتۺںیمۺوپربۺمّھچپۺاکۺافہلصۺوہاتۺوتۺایکۺیہۺرباۺاسیھتۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن( ‪)۴‬‬
‫(‪)۱‬۔ااسذتہۺوگایۺرہمابؿۺابپۺںیہ۔‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ ْ ٓ َّ ُ َّ ُ ْ ُ ْ َّ‬
‫األدا ِتذۃ عأؽوم اباء صسوطون۔‬
‫(‪)۲‬۔اسۺاتالبۺاکۺاپ َّینۺوگایۺہک َّۺاصػۺٓاہنیئۺےہ۔‬
‫ٌ‬ ‫َّ ُ ٰ ْ ْ َّ َّ َّ‬
‫ْبع ِۃ عأؽ ٗہ ِؼ ْرأ ٌۃ َّر ِاط َّيۃ۔‬ ‫ؼاء ھ ِذ ِہ اػ ِ‬
‫( َّ‪)۳‬۔یقینااۺایکینںۺرباویئںۺوکۺےلۺاجیتۺںیہ۔‬
‫َّ ٓ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬
‫ات ُیذ ِھ ْ َّْب اػد ِيا ِت۔‬ ‫ِإن اْم َّدن ِ‬
‫(‪)۴‬۔اکشۺہیۺاسیسنئۺرجتابتۺاکایمبۺوہےتۺ۔‬
‫ْ ْ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ‬
‫ػيْ َّت ھ ِذ ٖہ اػت َّج ِار َّب اػ ِصل ِميۃ تنْ َّج ُح۔‬
‫( َّ‪)۵‬۔یقینااۺیلمعۺزدنیگۺاکوٹنںۺےسۺرھباۺوہاۺرا َّہتسۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫اْم َّياۃ اػ َّص َّم ِليۃ س ِر یْ ٌؼ َّؼ ْمل ْو ٌء ِباألذ َّو ِاؽ۔‬ ‫ِإن‬
‫ےہۺہکۺیلجبۺاتروںۺںیمۺدوڑیتۺےہ۔‬ ‫)۔ ُرہۺ ُصخش ُۺاجاتنۺ َّ‬ ‫(‪۶‬‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫َّی ْصلم عل رجل أن اػعو َّر باء َتر ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ي ِف األدًل ِؽ۔‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫(‪)۷‬۔ہیۺولگۺاینپۺوتینںۺںیمۺصلخمۺںیہۺرگمۺاطخاکرۺںیہ۔‬
‫ٰ ُ َّ َّ ُ ُ ْ ُ ْ َّ ْ َّ ْ ٰ َّ ُ ْ ٓ ُ ْ َّ‬
‫ھؤال ِء اػناس ُم ِلرون ِف ِؽيا ِت ِوم ػ ِعنوم ا ِثمون۔‬
‫نکیلۺہیۺےبۺوصقرۺںیہ۔‬ ‫سلۺےنۺاؿۺولوگںۺوکۺرگاتفرۺایکۺ‬ ‫(‪)۸‬۔وپ‬
‫اػناس ٰػع َّن ُو ْم َّابْر َّیاء۔ُ‬ ‫َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ٰ ٰ ُ َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ظبض اػَشسۃ صیل ھؤال ِء‬
‫ٗزراہفۺیکۺرگدؿۺاوٹنۺیکۺرگداؿۺےسزایدہۺیبملۺےہ۔‬ ‫(‪)۹‬۔انیقی‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ُ ً َّ ْ‬
‫ِإن اػزراطۃ أسول صنظا ِؼن اّمم ِل ۔‬
‫ںیہۺنکیلۺوہۺرغوبیںۺاکۺایخؽۺںیہنۺرکےت۔‬ ‫)۔انیقیٗامدلارۺتہبۺ‬ ‫( َّ‪َّ ۱۰‬‬
‫األ ْضن َّي َّاء َّعث ْ ُْی ْو َّن ٰػع َّن ُو ْم َّال ُی َّر ُاص ْو َّن اػْ ُط َّظ َّراء۔َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِإن ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔رہۺصخشۺاجاتنۺےہۺہکۺرگسٹیۺونیشۺتحصۺےکۺےیلۺرضمۺےہ۔‬

‫َّ‬ ‫اػت ْد ِخ ْ َّْی ُؼ ٌ‬ ‫َّ ْ َّ ُ ُ ُ َّ ُ َّ َّ َّ‬
‫لرح ِۃ۔‬ ‫ػ‬ ‫ض‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫یصلم عل رج ٍل أن‬
‫(‪)۱۲‬۔ایکۺااھچ َّۺوہاتۺہکۺںیمۺاسۺاسؽۺزایرتۺرحنیمۺےکۺےیلۺاجات‬
‫ٰ َّ ْ‬ ‫ِن ُعنْ ُت أ ْذ َّھ ُب ػز َّی َّارۃ ْ َّ‬
‫اْم َّر َّؼ ْ ِْی ھذااػ َّص َّام‬ ‫ْ‬ ‫َّػيْ َّ‬
‫ت‬
‫ِِ ِ‬ ‫ِ‬
‫نکیلۺافرئۺربڈیگیۺےکۺےلمعۺےنۺٓاگۺاھجبۺدی۔‬ ‫سۺرھگۺ ٰںیمَّۺٓا ْگۺیگلۺ َّ‬ ‫(‪)۱۳‬۔لکۺا‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ ََّّ‬ ‫ُ‬ ‫َّو َّظ َّع ْ َّ‬
‫اْم ِر یْؼ ِ ْف ھذااػ َّبيْ ِت أ ْؼ ِس ِػ ِعن ِرجال اػمس ِاطئ أسطؤااػنار۔‬
‫ُ(‪)۱۴‬۔ےھجمۺوفؿۺرپۺاتبایَّۺ َّایگۺہک ُۺوپسلۺےنۺاکیۺرطخانکۺڈاوکۺوکرگاتفرۺایکۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫اب خ ِس ْ ٍْی۔‬
‫ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ‬ ‫ْ ْ ُ ْ َّ‬
‫أخ ِْبت ِباػوا ِت ِػ أن اػَشسۃ ظبض صیل ؽو ٍ‬
‫(‪)َّ ۱۵‬۔یقینااۺڈارٹکۺڈہیۺاورۺڑمچےۺیکۺامیبرویںۺےکۺالعجۺںیم یلجبۺاامعتسؽۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ ْ‬
‫اّمل ِد۔‬‫و‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ص‬ ‫اػ‬ ‫اض‬ ‫ر‬‫َّ‬ ‫ؼ‬‫إ َّن األ ِس َّب َّاء َّػ َّي ْد َّت ْخد ُؼ ْو َّن اػْ َّع ْو َّر َّب َّاء ف ِص ًَّلج َّا ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۵‬‬
‫ںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫)۔ال َّساػ َّب َّحؼ َُّمْ ُذ ْول۔ٌ‬ ‫اردوۺ َّ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۱‬‬
‫قحۺاکۺۺوکیئۺبلطۺاگرۺروساۺںیہنۺےہ۔‬
‫اِم ْْی َّؼ ْذ ُؼ ْوم۔ٌ‬ ‫ْ َّ‬ ‫)۔ال َّد ِاص ً‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫(‪۲‬‬
‫ےنۺواالۺرباۺںیہنۺےہ۔‬ ‫ششۺرک ُ‬ ‫الھبیئۺںیمۺوکیئۺوک‬
‫اػذل ُحر۔ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫)۔ال َّ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫از‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫(‪۳‬‬
‫ےبۺزعیتۺےسۺرایضۺرےنہۺواالۺٓازادۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪)۴‬۔ال ُؼ َّؤ ِد ًیا َّو ِاج َّب ٗہ ؽ ِاد ٌم۔‬
‫اینپۺذہمۺداریۺوکۺاداۺرکےنۺواالۺرشدنمہۺںیہنۺےہ۔‬
‫ْ‬
‫ات ِ ْف اػ َّـم ْد َّر َّد ِۃ۔‬ ‫َّ ُ َّ َّ‬
‫(‪)۵‬۔ال ؼص ِلم ٍ‬
‫دمرہسۺںیمۺااتساینںۺںیہنۺۺںیہ۔‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪)۶‬۔ال ِزدیْ ِن ُمْ َّت ِم َّص ِان۔‬
‫وکیئۺدوۺاضتمدۺزیچںیۺاکیۺاسھتۺعمجۺںیہنۺوہیتکسۺںیہ۔‬

‫ُ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪)۷‬۔الذ ِاھ َّد ز ْو ٍر َمْ ُب ْو ٌب۔‬
‫وھجٹۺیکۺوگایہ َّۺدےنیۺواالۺایپراۺںیہنۺ۔‬
‫ض ؼ َّن ْ َّ‬ ‫)۔ال َّط ْظ َّر أ َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫اّم ْو ِل۔‬ ‫ِ‬ ‫(‪۸‬‬
‫اہجتلۺےسۺزایدہۺاصقنؿۺدہۺوکیئۺرغتبۺںیہن۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػر ُج ُل ع ِر یْ ٌم َّوال ِابْ ُن ٗہ۔‬ ‫)۔ال َّ‬ ‫(‪۹‬‬
‫ہنۺٓادیمۺرشفیۺےہۺاورۺہنۺاسۺاکۺاٹیب۔‬
‫َّ َّ ْ َّ ْ ُ ْ ُ َّ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔ال خْی ِف و ِد اؼ ِر ٍئ ؼتظ ِل ٍب۔‬
‫ریغۺلقتسمۺزماجۺٓادیمۺیکۺتبحمۺںیمۺوکیئۺالھبیئۺںیہن۔‬
‫َّ ْ‬
‫(‪)۱۱‬۔ال ُؼع ِث َّر ُؼ َّزاح َّؼ ِويْ ٌب۔‬
‫ٍ‬
‫زایدہۺذماؼۺرکےنۺواالۺابر بۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ ُ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۲‬۔ال ُؼ َّتذ ِارع ْ ِْی ِ ْف ؽ ِاطع َمْ َّتظ َّر ِان۔‬
‫ٍ‬
‫یسکۺعفنۺںیمۺرشکیۺوہےنۺواےلۺدوۺولگۺریقحۺںیہنۺںیہ۔‬
‫)۔ال ُؼسيْ ًصا َّواػ َّدیْہ ََّمْ ُر ْو ٌم ؼ ْن َّر ْح َِّ‬ ‫َّ‬
‫اہلل۔‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۱۳‬‬
‫اےنپۺوادلنیۺیکۺااطتعۺرکےنۺواالۺاہللۺیکۺرتمحۺےسۺرحموؾۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ ْ ْ‬ ‫)۔ال َّؽ ْو َّز َّۃ َّؼ َّع ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫اّم ْو ِل َّوال تظد َّم ِبض ْ ِْی اػ ِصل ِم۔‬ ‫(‪۱۴‬‬
‫ےکۺریغبۺوکیئۺمجیقۺںیہن۔‬ ‫اہجتلۺےکۺاسھتۺوک َّیئۺدیباریۺںیہنۺاورۺملعۺ‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ‬
‫(‪)۱۵‬۔ال ِحل َّيۃ أث َّم ُن ِؼ ْن َّؼع ِار ِم األخًل ِؼ۔‬
‫دمعہۺاالخؼۺےسۺزایدہۺیتمیقۺوکیئۺزویرۺںیہن۔‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۱۶‬۔ال د ِبيل ِإیل اػدًلؼ ِۃ ِؼن أػ ِدن ِۃ اػصاؼ ِۃ۔‬
‫اعؾۺولوگںۺیکۺزابونںۺےسۺالسیتمۺیکۺوکیئۺراہۺںیہنۺ‬
‫َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ْ ٰ َّ َّْ‬
‫(‪)۱۷‬۔ورلت ِف ِؽظ ِاِش ؼصعم ِإیل ال ذ ٍْی۔‬
‫ثحبۺوابمہثحۺںیمۺیسکۺہجیتنۺکتۺںیہنۺاچنہپ۔ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ںیمۺاہمترےۺاسھتۺ‬
‫(‪)۱۸‬۔ال ُؼ َّد ِخ َّن أ ْوذ ِار َّب خ ْم ٍر َّبيْننا۔‬
‫رشایبںیہنۺےہۺ۔‬
‫امہرےدرایمؿۺوکیئۺرگسٹیۺونیشۺرکےنۺواالۺاوروکیئۺ ۺ‬
‫ْ ُ ُ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۱۹‬۔ال َّصظ َّل عاػت ْد ِب ْ ِْی َّ‪،‬وال َّح َّد َّب ع ُح ْد ِن اِمل ِؼ۔وال ورع‬
‫َّ ْ َّ‬
‫ػ ۔[أخرجہ ابن ماجہ] ُ‬ ‫عاػع ِ‬
‫دتریب ۺیک ۺرطح ۺوکیئ ۺلقع ۺںیہن ۺ‪،‬اےھچ ۺاالخؼ ۺیک ۺرطح ۺوکیئۺبسح ۺںیہن ۺاور ۺرپزیہ ۺاگری ۺیکۺ‬
‫رطحۺوکیئۺوقتیۺںیہن۔‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۲۱‬۔ال طظر أذد ِؼن اّمو ِل‪،‬وال ؼال أصز ِؼن اػصظ ِل‪،‬وال وحذۃ‬
‫ْ‬
‫ِؼ َّن اػ ُص ْج ِب۔‬
‫اہجتل ۺےس ۺزایدہ ۺتخس ۺوکیئ ۺاالفس ۺںیہن ۺ‪،‬لقع ۺےس ۺزایدہ ۺوبحمب ۺوکیئ ۺامؽ ۺںیہن ۺاور ۺوخدۺ‬
‫دنسپیۺےسۺزایدہۺتخسۺوکیئۺوخػۺںیہن۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۶‬‬
‫(‪)۱‬۔وکیئۺزایدہۺذماؼۺرکےنۺواالۺابواقرۺںیہن۔‬
‫ٌ‬ ‫َّ ْ‬
‫ال ُؼع ِث َّر ُؼ َّزاح َّجاد۔‬
‫ٍ‬
‫(‪)۲‬۔وہیدۺ َّےسۺڑبھۺرکۺوکیئۺہنتفۺرپورۺوقؾۺںیہن۔‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ال ذ ْص َّب أعث ُر ِإث َّار ٍۃ ِػل ِط َِت ِؼ َّن اػ َّي ُو ْو ِد۔‬
‫(‪)۳‬۔اسۺاپرکۺںیمۺہنۺوعرںیتۺںیہۺہنۺےچب۔‬
‫ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ُ ٰ َّ ْ ُ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اػربيان۔‬ ‫اػنداء ِ ْف ھذ اػمنَت ِہ وال ِ‬ ‫ال ِ‬
‫(‪)۴‬۔وکیئۺوھگڑاۺوسارۺاکھتۺامدنہۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫ال َّر ِاع َّب ِح َّر ٍان ت ْص َّبان۔‬
‫(‪)۵‬۔رتسبۺرپۺوکیئۺدوۺےچبۺوسےئۺوہےئۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬
‫ال ِسطل ْ ِْی ؽ ِائ َّم ِان َّص َّیل اػ ِط َّر ِاش۔‬
‫(‪)۶‬۔ َّربۺریغصۺےکۺابدنشےۺڈرۺوپکۺںیہنۺںیہ۔‬
‫َّ ٌ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ال ُدعان ِذبْ ِہ اػظ َّار ِۃ َّج َّباؽۃ۔‬
‫(‪)۷‬۔اسۺٓاسفۺںیمۺوکیئۺامرہۺویپمکرٹۺٓارپرٹیۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫ً‬
‫اد ْو ِب َّبا ِرصا ِ ْف ھ ِذ ِہ اػد ِائ َّر ِۃ۔‬ ‫اْم ُ‬‫َّال ُؼ َّذض َّل ْ َّ‬
‫ِ‬
‫)۔ولھپںۺیکۺوکیئۺداکؿۺاہیںۺےسۺرقبیۺںیہن۔‬ ‫(‪۸‬‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ٌ ْ ٰ‬
‫ال دعان اثم ٍار ظ ِر یب ِؼن ھونا۔‬
‫(‪)۹‬۔اؿۺالمزنیمۺےکۺاپسۺوکیئۺوسیتۺابلسۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ َّ ً ُ ْ ً ْ َّ ٰ ُ َّ َّ‬
‫اس۔‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫ال ِػبادا ظس ِنيا ِصند ھؤال ِء‬
‫(‪)۱۰‬۔اشدہۺیکۺرطحۺوکیئۺاےنپۺوادلنیۺاکۺانرفامؿۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ار ًيا َّوا ِػ َّدیْ ِہ عذ ِاھ ٍد۔‬ ‫ال ص ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔امہرےۺیبنۺےکۺوساۺوکیئۺٓارخیۺیبنۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ َّ ٓ َّ َّ‬
‫ال ؽ ِ َّب ا ِخ َّر ض ْ ُْی ؽ ِب ِي َّنا۔‬
‫(‪)۱۲‬۔االسؾۺںیمۺہنۺوکیئۺبصعتۺےہۺاورۺہنۺگنتۺرظنیۺ۔‬
‫ْ ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ُ‬
‫اِل ْدًل ِم َّوال زيْ ُؼ اػ ِطع ِر۔‬ ‫ال اػصر ِبي ِ ِ‬
‫ف‬ ‫ۃ‬
‫(‪)۱۳‬۔اشدویںۺںیمَّۺوضفؽۺرخیچۺرکےنۺواےلۺدنسپدیہۺٓادیمۺںیہنۺںیہ۔‬
‫اس َمْ ُب ْو ُب ْون۔‬ ‫ر‬‫َّال ُؼ ْْس ِط ْ َّْی ِف األ ْص َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۴‬۔اسۺویوینریٹسۺیکۺدرسۺاگوہںۺںیمۺوکیئۺاھجڑوۺۺاگلےنۺواالۺںیہنۺۺےہ۔‬
‫َّال َّعاؽ ًدا ف ُط ُر ْول ٰھذہ ْ َّ‬
‫اّم ِاؼ َّص ِۃ۔‬ ‫ِ ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔ارخااجتۺںیمۺایمہنۺرویۺاایتخرۺرکےنۺواالۺاقلبۺذمتمۺںیہنۺےہ۔‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬
‫ال ُؼظ َّت ِر ًدا ِف اػ َّم َّر ِار یْ ِػ َّؼل ْو ٌم۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۷‬‬
‫درجۺذلیۺولمجںۺاکۺمجہمجۺرکوۺاورۺاؿۺیکۺوحنیۺمجبیکۺوھکل۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫(‪)۱‬۔ال َّح ِار ِد ْ َّْی ِف اػ ُب ْد َّت ِان۔‬
‫ابغۺںیمۺاحمظفۺںیہنۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ‬
‫(‪)۲‬۔ال ؼع اػ ُـم َّد ِاط ِر َّؼ ٌاء َّوال ز ٌاد۔‬
‫اسمرفۺےکۺاپسۺہنۺاپینۺےہ ُۺاورۺہنۺوتہش۔‬
‫)۔ال ُؼ ْد َّتذ ْ ًْیا ْف أ ُؼ ْورہ َّؽ ِادم۔ٌ‬ ‫َّ‬
‫ِٖ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۳‬‬
‫اےنپۺاعمالمتۺںیمۺوکیئۺوشمرہۺرکےنۺواالۺرشدنمہۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫ار ُم ْون۔‬
‫ْ َّ ُ َّ َّ‬ ‫َّ ُ‬
‫ؤؼ ِنْی ؼتخ ِ‬ ‫(‪)۴‬۔الؼ ِ‬
‫ومنمۺٓاسپۺںیمۺڑگھجاولۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫(‪)۵‬۔ال ط ْرظ َّدیْ ِن ُؼط َِتظ ِان۔‬
‫وکیئۺدوۺاتسرےۺدجاۺںیہنۺںیہ۔‬
‫اػرلْح َّؼع ْ ُر ْوہ۔ٌ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫(‪)۶‬۔ال َّد ِاص ًيا ِف‬
‫ِ‬
‫حلصۺںیمۺوکیئۺوکششۺرکےنۺواالۺاقلبۺذمتمۺںیہنۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫)۔ال َّدطْ ََّت ْ‬ ‫َّ‬
‫ي َّؼ ِص ْي َّوال ظل ِم ْي ۔‬ ‫ِ‬ ‫(‪۷‬‬
‫ریمےۺاپسۺہنۺریمیۺونٹۺکبۺےہۺاورۺہنۺریماۺملق۔‬
‫)۔ال ُؼ َّت َّ َّن ٌہ ف اػْ َّمدیْ َّنۃ َّب ْل ُؼ َّت َّ َّن َّھ ٌ‬ ‫َّ‬
‫ات۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۸‬‬
‫رہشۺںیمۺاکیۺاپرکۺںیہنۺہکلبۺیئکۺاپرکۺںیہ۔‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ْ ُ ْ َّ‬
‫(‪)۹‬۔الؼتو ِاو ِؽْی ِف أد ِاء و ِاجبا ِت ِوم ؼمدوحون۔‬
‫ت‬
‫اےنپۺرفاضئۺیکۺاداگئۺںیمۺیتسسۺرکےنۺواےلۺاقلبۺرعتفیۺںیہنۺںیہ۔‬
‫ْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔ال س َّاصۃ ِػ َّم ْخل ْو ٍؼ ِ ْف َّؼ ْص ِر َّي ِۃ اِما ِػ ِؼ۔‬
‫[أخرجہ اػبضوی یف رشح اػدنۃ]‬
‫اہللۺاعتیلۺیکۺانرفامینۺںیمۺیسکۺولخمؼۺیکۺااطتعۺورفامربداریۺںیہنۺےہ۔‬
‫نوٹ‪ :‬ۺرمتنی ۺ(‪)۷‬ےک ۺولمجں ۺںیم ۺال ۺوک ۺالے ۺیفن ۺسنج ۺانبںیئ ۺاور ۺوچہکنۺہی ۺہلمج ۺاہیمس ۺرپۺ‬
‫َّ‬
‫دالخ ۺوہات ۺےہاور’’إن‘‘یک ۺرطح ۺدتبما ۺوکوصنمب ۺاور ۺربخ ۺوک ۺرموفع ۺرکات ۺےہ۔اس ۺےکدالخۺ‬
‫وہےنےکۺدعبۺدتبماۺوکاسۺاکۺامسۺاورۺربخۺوکۺاسۺیکۺربخۺاہکۺاجاتۺےہۺایسۺرطےقیۺرپۺمجبیکۺرکںیل۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۸‬‬
‫َّ ُ ْ ْ َّ َّ َّ ٌ َّ ْ ُ ْ َّ ْ ْ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ ٌ ُ ُ َّ َّ ْ ٌ َّ َّ َّ َّ ٌ‬
‫ت ِدب ِف ِؼْص حياۃ ػم تصود ِطيوا ِؼن ظبل‪،‬حياۃ علوا خْی و برعۃ ‪،‬‬
‫ْ ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ُ ْ َّ َّ َّ ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اْم َّي ِو یۃ اػ َّم َّت َّد ِطظۃ َّ‪،‬واػنذ َّاط اػ َّم ْوط ْو َّر‬ ‫ط ِط ْي ع ِل اػ َّم َّجاال ِت َِتد‬
‫ٌ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ر َّنع ُؼ ْد َّت ِضل َّ‪،‬وال‬ ‫اح َّب َّؼ ْ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‪،‬واػت َّص ُاون اػر ِادؼ طًل َّرا ِؽ َّع ُؼ ْو َّم ٌل َّ‪،‬وال َّر‬
‫َّ‬ ‫ُ َّ َّ ٍ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫ْص‪َّ ،‬وال طًل ِح ْ َّْی ُؼ َّت َّو ِاوؽ ْون َّ‪،‬وال َّؼا ِػ ِع ْي أر ٍض‬
‫ْ‬ ‫َّسا ِػ ًبا ِػلْ ِصلْم ُؼ َّظ ِ ٌ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ َّ ُ ْ َّ ِ َّ َّ َّ َّ ُ ُ ْ ُ ْ َّ ٌ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ات‬ ‫اؼ دخ ِل ِون ‪،‬وال د ِيد ِ‬ ‫ات ِف ِإؽط ِ‬ ‫ْسط‬ ‫ِ‬ ‫ات بيو ٍت ؼ‬ ‫ؼدت ِبدون‪ ،‬و َّال ر ب ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ض ِاطًل ٌت َّص ْن أ َّد ِاء َّو ِاج ِب ِون ‪ ،‬طاػعل َّی ْص َّم ُل ِ ِِب ٍد َّوؽذ ٍاط ِ‪،‬ذ َّص ُارؽا َّی ٌد‬
‫ْ َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫ِن‪،‬طًل َّبيْ َّن َّنا ع ُد ْو ٌل َّوال َّؼ َّت َّص ِس ٌل َّ‪،‬واػط ْرد َّی ْص َّم ُل‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ٌ َّ ْ ْ َّ َّ‬
‫اػدًلح و ید ت ِب‬ ‫ََّتْم ُ‬
‫ل‬
‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ِػ َّرا ِػح اّمماص ِۃ ‪،‬واّمماصۃ ت ْصمل ِػرا ِػح اػط ْر ِد ‪،‬طًل األث َّرۃ ت َّديْ ِس ُر‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ٰ َّ ِ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ َّ‬
‫َّصليْ َّنا َّ‪،‬وال اػـْ َّم َّرا ِػ ُح اػذ ْخ ِريۃ َّ‪،‬وھذا ِبًل ذ ٍؽ َّد ُي َّح ِظ ُؼ األ َّؼ َّل‬
‫َّ ُ َّ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ َّ‬
‫‪،‬و ُی ْو ِر ُل ِإ َّیل اػض َّای ِۃ اػ َّمنْذ ْو َّد ِۃ ال ََّماػۃ۔‬
‫(األزواء ‪،‬اجلزء األول ‪،‬الرف الثاین ‪،‬الثانوی‪،‬ص‪ُ )۶۶۵:‬‬
‫ترجمہ‪ :‬ۺرصم ۺںیم ۺایسی ۺزدنیگ ۺرواں ۺدواں ۺےہ ۺوج ۺاس ۺےس ۺےلہپ ۺاس ۺںیم ۺںیہن ۺاپٰیئ ۺیئگ ۺ‪،‬‬
‫وپری ۺزدنیگ ۺریخو ۺربتک ۺےہ‪،‬وتۺمتۺرہۺڈلیفۺںیم ۺرصموػ ۺزدنیگ‪،‬اکلمۺیتسچ ۺاور ۺاچس ۺاعتوؿ ۺاپؤےگ‪،‬وتۺ‬
‫وکیئۺاکررگیۺاکیبرۺںیہنۺےہ‪،‬وکیئۺاکرناہنۺواالۺااصحتسؽۺرکےنۺواالۺںیہنۺےہ‪،‬وکیئۺملعۺاکۺبلطۺرکےنۺواالۺ‬
‫وکاتیہ ۺرکےن ۺواال ۺںیہن ۺےہ‪،‬اسکؿ ۺال ۺرپواہ ۺںیہن ۺںیہ‪،‬زنیم ۺواےل ۺاظمل ۺںیہن ۺںیہ ۺ‪،‬رھگ ۺواایلں ۺاینپۺ‬
‫ٓادمینۺےکۺرخچۺںیمۺوضفؽۺرخیچۺرکےنۺوایلۺںیہنۺںیہ‪،‬وخانیتۺاینپۺذہمۺدارویںۺیکۺادایگیئۺےسۺاغلفۺ‬
‫ںیہنۺںیہ‪،‬وتۺرہۺاکیۺتنحمۺاورۺیتسچۺےسۺاکؾۺرکاتۺےہۺ‪،‬امہریۺاشنینۺااسیۺاہھتۺےہۺوجۺایھتہرۺااھٹاتۺےہۺ‬
‫اورۺااسیۺاہھتۺےہۺوجۺریمعتۺرکاتۺےہۺ‪،‬وتۺامہرےۺدرایمؿۺہنۺوکیئۺتسسۺےہۺاورۺہنۺےبۺاکرۺ‪،‬رفدۺ ناتعۺیکۺ‬
‫الھبیئۺےکۺےیلۺاکؾۺرکاتۺےہۺاورۺ ناتعۺرفدۺیکۺالھبیئۺےکۺےیل ۺاکؾۺرکیتۺےہ‪،‬ہنۺمہۺرپۺوخدۺرغیضۺ‬
‫طلسم ۺوہیت ۺےہ ۺاور ۺہن ۺیصخش ۺںیتحلصم‪،‬اور ۺہی ۺزیچ ۺالبہبش ۺرقنعبی ۺادیم ۺوکوپرارکدے ۺیگ ۺ ۺاور ۺًانیقی ۺولطمہبۺ‬
‫دصقمۺکتۺاچنہپۺدےیگۺ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۹‬‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ ُ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫اّمب ِال وال ِد ِيما اػذ ِاھظ ِۃ۔‬ ‫(‪)۱‬۔أ ِحب تدلؼ ِ‬
‫ےھجمۺاہپڑوںۺیکۺڑچاھیئۺدنسپۺےہۺناصۺرکۺدنلبۺاہپڑوںۺیکۺ۔‬
‫ُ ْ ُ ْ َّ ُ َّ َّ ٗ ْ ُ ُ ْ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ْ ُ ََّّ‬
‫(‪)۲‬۔ین ِطؼ اػص ِاظل ؼاػہ ِف وجو ِہ اِم ِْی وال ِديما ؼداصد ِۃاػطظر ِاء۔‬
‫ۺےہوصخصۺریقفوںۺیکۺدمدۺرکےنۺںیم۔‬ ‫ا‬ ‫دنملقعاانپامؽۺ ُالھبیئۺےکۺراوتسںۺںیمۺرخچۺرکات‬
‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ُ‬
‫)۔یعاطأ اػ ُـم ِجد ْون َّوال ِدي َّما ُِمد خلظہ ع ِر یْ ٌم۔‬ ‫(‪۳‬‬
‫ۺولوگںۺوکۺدبہلۺدایۺاجاتۺےہۺابوصخلصۺاسۺیتنحمۺوکۺسجۺےکۺاالخؼۺاےھچۺوہں۔‬ ‫ُ‬ ‫یتنحم‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ری َّوال ِدي َّما ظ ْر َّی ِۃ ِب َّوال َّی ِۃ عذمْی۔‬ ‫(‪)۴‬۔أ ِحب دع َِّن اػظ ٰ‬
‫ںیمۺاگؤںۺیک ُۺراہشئۺدنسپۺرکاتۺوہںۺناصۺوطرۺ ُرپۺوصہبۺریمشکۺےکۺاگؤںۺیکۺراہشئ۔‬
‫َّ َّ َّ ْ ُ‬ ‫َّ ْ‬
‫)۔ر ِب َّح َت ُار اػ َّـم ِدیْ َّن ِۃ َّوال ِدي َّما َت ُار اػظ ْس ِن۔‬ ‫(‪َّ ۵‬‬
‫رہشۺےکۺاترجوںۺےنۺافدئہۺااھٹایۺناصۺوطرۺرپۺرویئۺےکۺاترجۺےنۺ۔‬
‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ ُ ُ َّ‬
‫ض اػد َّو ُر عل ِسط ٍل َّوال َّدي َّما ِسط ٍل ِج ْد ُمہ ز ِصيْػ۔‬
‫ٌ‬ ‫(‪)۶‬۔ی‬
‫ےبۺوخایبۺرہۺہچبۺوکۺاصقنؿۺدیتیۺےہۺابوصخلصۺاسۺہچبۺوکۺسجۺاکۺمسجۺزمکورۺےہ۔‬
‫ُ ْ ُ َّ ْ َّ ً َّ َّ َّ ْ ُ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ ْ َّ ُ ْ ْ ُ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۷‬۔زرت ح ِدیظۃ طراص ِِن عل ذی ٍءال ِديما حدن اػورو ِد اػمخت ِلط ِۃ‬
‫َّ ْ‬
‫األػ َّو ِان۔‬
‫ںیم ۺےن ۺاکی ۺ ابغ ۺداھکی ۺوت ۺرہ ۺزیچ ۺےھجم ۺایھچ ۺیگل ۺناص ۺوطر ۺرپ ۺفلتخم ۺرگن ۺواےل ۺوخبۺ‬
‫وصرتۺوھپؽۺ۔‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ً َّ ً‬ ‫(‪َّ ْ ۸‬‬
‫َش األر ِدظاء وال ِديما ر ِدیظا ص ِاظًل۔‬ ‫)۔ادت ِ ِ‬‫ِ‬
‫دووتسںۺےسۺوشمرہۺرکۺناصۺوطرۺرپۺلقعۺدنمۺدوتسۺےس۔‬
‫َّ ْ َّ َّ ُ َّ ٌ ُ ْ ٌ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ُ‬
‫ْبتظال۔‬ ‫(‪)۹‬۔اػط ِاعوۃ ِضذاء ؼ ِطيد وال ِديما اػ‬
‫ویمہۺافدئہۺدنمۺذغاۺےہۺابوصخلصۺرتنسہ۔‬

‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ٰ َّ‬
‫ااػدیْ َّو ِان َّوال ِدي َّما ھات ْ ِْی اػظ ِريْ َّدت ْ ِْی۔‬
‫)۔ادتمصت ِبظ َّراء ِۃ ھذ ِ‬ ‫(‪ِ ۱۱‬‬
‫ۺوغرےسانسۺناصۺوطررپۺہیۺدوۺےدیصےۺ۔‬ ‫ںیمۺےنۺاسۺدویاؿۺاکۺڑپانھ‬
‫َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ُ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔عثرۃ األع ِل تض األجدام وال ِديما اػم ِصدۃ۔‬
‫زایدہۺاھکانۺومسجںۺوکۺاصقنؿۺداتیۺےہۺناصۺوطرۺرپۺدعمہۺوک۔‬
‫َّ‬ ‫َّ ُ ْ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ٌ ُ ْ َّ ْ‬
‫اِمر ِام۔‬ ‫)۔اتظوا اػـمزاح وال ِديما ؼزاح یؤدي ِإیل ِ‬ ‫(‪ِ ۱۲‬‬
‫ۺوہ۔ َّ‬ ‫ذماؼۺےسۺرپزیہۺرکوۺابوصخلصۺایسیۺذماؼۺےسۺوجۺڑگھجےۺاکۺببسۺیتنب‬
‫َّ َّ َّ َّ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫اِل َّج َّاز ِۃاػد َّن ِو ی ِۃ َّوال ِدي َّما عت ُب األد ِب۔‬ ‫ف‬ ‫ب‬ ‫)۔سا ِػ ُص ْوا اػْ ُع ُت َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪۱۳‬‬
‫ِ ِ‬
‫ۺیٹھچۺںیمۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺرکوۺنا َّصۺوطرۺرپۺادبۺیکۺاتکوبںۺاک۔‬ ‫َّ‬ ‫اسالہن‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫رش ِطي ِۃ ََّم َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ادتطاد ِؼنْ َّوا َّج ِميْ ُع‬ ‫اضۃ ط ْ‬ ‫ظی َّرئيْ ُس َّ‬
‫اّم ِاؼ َّص ِۃ األ َّ‬ ‫َّ (‪)۱۴‬۔أػ ٰ ِ‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬
‫اػسًل ِب َّوال ِدي َّما ھ ِاذ ٍم۔‬
‫ااجلۃعمۺاالرشہیفۺےکۺرپلپسنۺےنۺاکیۺرچکلۺدایۺسجۺےسۺامتؾۺہبلطۺےنۺافدئہۺاحلصۺایکناصۺ‬
‫رکۺاہمشۺےن۔‬
‫ض َّوال ِدي َّما جار ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫طی َّوصدت اػ َّم ْر ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ي‬ ‫(‪)۱۵‬۔ذھبْت إ َّیل اػ ُـم ْدتذ ٰ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّح ِاؼ ٍد۔‬
‫ںیمۺاہلٹیپسۺایگۺاورۺرموضیںۺیکۺایعدتۺیکۺابوصخلصۺاےنپۺڑپویسۺاحدمۺیکۺ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۰‬‬
‫رعیبۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‪:‬‬
‫ۺ‪،‬وصخصۺیتنحمۺہبلطۺیکۺ۔‬
‫ا‬ ‫ُ(‪)۱‬ۺ۔ںیمۺدینی َّۺدمارسۺےکۺہبلطۺیکۺدمدۺرکاتۺوہں‬
‫ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ ُ ُ‬
‫اػدی ِني ِۃ وال ِديما اػـم ِجدون۔‬ ‫أد ِاصد اػسًل َّب ِؼ َّن اػـمد ِار ِس ِ‬
‫ۺ‪،‬وصخصۺاؿۺےکۺرسدارۺوک۔‬
‫ا‬ ‫(‪)۲‬۔وپسیلۺےنۺڈاوکوںۺوکۺرگاتفرۺایکۺاورۺاںیھنۺزساۺدی‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ظ َّب َّض اػ ُب ْو ِػيْ ُس َّص َّیل اػظساع َّو َّصاظ َّب ُو ْم َّوال ِدي َّما َّد ِيدھ ْم۔‬
‫ِ‬
‫(‪)۳‬۔ھجمۺوکۺاہمترےۺرھگۺےکۺرمکےۺدنسپۺٓاےئۺ‪،‬ابوصخلصۺتسشنۺاکۺرمکہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ ُ ُ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ‬
‫اِل ْد ِتظ َّب ِال۔‬
‫اصجب ِِن ضرطات بي ِتؽ وال ِديما ظاص ِ‬
‫ۃ‬
‫ۺ‪،‬وصخصیلجبۺےسۺےنلچۺوایل۔‬ ‫(‪)۴‬۔رلیۺاگڑایںۺڑبیۺربؼۺراتفریۺےسۺیتلچۺںیہ َّ اۺ‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ِت ت ِد ُْی ِباػعو َّر ب ِاء۔‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْس َّص ٍۃ َّط ِائ َّظ ٍۃ َّوال ِد ِي َّما اػ ُظ ُس ُر اػِ ْ‬ ‫َّت ِد ْ ُْی اػ ُظ ُس ُر ِب ُ ْ‬
‫(‪)۵‬۔ومحمدۺاسرےۺلھپۺاھکاتۺےہۺ‪،‬وصخصاۺٓاؾۺاورۺرتنسہ۔‬
‫َّ ُ ُ َّ ْ ُ ْ ٌ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ْ ُ ْ ُ َّ ُ‬
‫یاعل َممود اػطو ِاعہ علوا ‪،‬وال ِديما األؽبج واػْبتظال۔‬
‫(‪)َّ ۶‬۔متۺولوگںۺےنۺاسریۺاتکوبںۺیکۺدلجۺاسزیۺیکۺ‪،‬وصخصاۺرپاینۺاتکوبںۺیک۔‬
‫ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ‬
‫َّجل ْدت ْم َّج ِميْ َّع اػع ُت ِب َّوال ِدي َّما اػع ُت ُب اػظ ِدیْ َّمۃ ۔‬
‫(‪)۷‬۔اسالہنۺیٹھچۺںیمۺاالسیمۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺرکوۺاورۺناصۺوطررپۺیہقفۺاتکوبںۺاک۔‬
‫اػد َّنو َّی ِۃ َّو َّال ِد َّي َّما اػْ ُع ُتبُ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫ۃ‬‫ِ‬ ‫از‬ ‫ج‬ ‫اِل‬ ‫ف‬ ‫ۃ‬
‫ْ َّ َّ َّ‬
‫ي‬ ‫ؼ‬‫ِ‬ ‫ًل‬ ‫د‬ ‫اِل‬ ‫ب‬‫َّسا ِػ ُصوا اػْ ُع ُت َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ ْ َّ ُ‬
‫اػ ِطظ ِويۃ۔‬
‫ص ۺملع ۺہقفۺ‬
‫(‪)۸‬۔اامؾ ۺادمحراضاقدری ۺربولیی ۺےن ۺفلتخم ۺولعؾ ۺوونفؿ ۺںیم ۺاتکںیب ۺںیھکل‪،‬وصخ ا‬
‫َّ ُ َّ‬ ‫ںیم۔‬
‫ْ ُ ُْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ َّ َّ ْ ُ ْ ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ادري اػْبی ِلوي اػعتب ِف اػصلو ِم‬ ‫اِلؼام أحم ْد ِر ْزا اػظ ِ‬ ‫ر َّنػ َّ ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اػم ْخ َّت ِلط ِۃ َّوال ِدي َّما ِ ْف ِصل ِم اػ ِطظ ِہ۔‬ ‫ُ‬
‫(‪)۹‬۔اامؾۺزغا َّیلۺیکۺامتؾۺافینصتتۺدیفمۺںیہۺ‪،‬اورۺناصۺوطرۺرپۺ’’اایحءۺولعؾۺادلنی‘‘۔‬
‫ُ ُُ‬ ‫إلؼام اػْ َّض َّز ُال ُؼ ِطيْ َّد ٌۃ َّو َّال ِد َّي َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ُ َّ َّ‬
‫اػدیْ ِن‘‘۔‬
‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ل‬ ‫ص‬ ‫حياء‬ ‫إ‬‫ِ‬ ‫’’‬ ‫ا‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ات ِػ ِ‬ ‫ج ِميْع اػمؤػط ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔وغث ۺامظع ۺخیش ۺدبع ۺاداقدر ۺالیجن ۺ� ۺےن ۺاینپ ۺدخاداد ۺالصوتیحں ۺےس ۺڑگبےۺ‬
‫وہےئ َّۺاعمرشےۺیکۺاالصحۺ َّیکۺ‪،‬وصخصاۺا َّینپۺومرثۺرقتریوںۺےکۺذرےعی۔‬
‫َّ ْ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ ُ َّ ُ َّ ُ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫اّميًْل ِن ص ِل ِيہ اػرحمۃ‬ ‫أرلح اػض ْوث األصشم َّ اػذيْخ صبْد اػظ ِادر ِ‬
‫َّ ُ َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫ا ُػم ْج َّت َّم َّع اػط ِاد َّد ِب َّم َّو ِاھ ِب ِہ َّوال ِدي َّما ِِبس ِب ِہ اػ ُمؤ ِث َّر ِۃ۔‬
‫(‪)۱۱‬۔ولگۺاینۺاچدنۺےتھکیۺںیہۺاورۺناصۺوطرۺےسۺدیعۺارطفلۺاکۺاچدن۔‬
‫ْ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اس اػ ِوًلل َّوال ِدي َّما ِھًلل ِصيْ ِد اػ ِط ْس ِر۔‬ ‫َّی َّری اػن‬
‫(‪)۱۲‬۔ارٹکپسنۺےنرساکریۺاوکسولںۺاکۺدورہۺایک‪،‬ناصۺوطرےسریمےۺاگؤںۺےکۺاوکسؽۺاک۔‬
‫َّ‬ ‫َّد َّار اػْ ُم َّطت ُش اػْ َّم َّدار َّس َّ‬
‫ِت۔‬‫اػر ْد ِم َّي َّۃ َّوال ِد َّي َّما َّؼ ْد َّر َّد ُۃ َّظ ْر َّیِ ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ۺوادلنیۺاورۺااسذتہۺاک۔‬ ‫(‪)۱۳‬۔اےھچۺڑلےکۺاےنپۺڑبوںۺاکۺارتحاؾۺرکےتۺںیہ‪،‬اورۺناصۺوطرۺےس‬
‫َْ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ ْ ْ‬
‫یع ِ ُرم ال ِول َدان اجل ِیدون ِعبارھم وال ِدیَم الوا ِلد ِان واألدا ِتذۃ۔ ُ‬
‫(‪)۱۴‬۔اس ۺوک ۺرغمیب ۺاممکل ۺفلتخم ۺوخب ۺوصرت ۺانومں ۺاور ۺاہبونں ۺےس ۺرب ۺامظعۺ‬
‫اایشیۺںیمۺدتشہۺرگدیۺالیھپۺرےہۺںیہۺناصۺوطرۺےسۺرعبۺاممکلۺںیم۔‬
‫اب ب َّأ ْد َّماء َّوح َّيل َّح َّد َّنۃ َّصدیْدۃَّ‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ ُ ُ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ً َّ ْ ْ َّ‬
‫ھ‬ ‫تنَش اػدول اػضر ِبيۃ ر ِاھنا ا ِِلر‬
‫ٍ ِ ٍ‬ ‫ٍ ِ ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ‬
‫ال ِدي َّما ِف اػد َّو ِل اػ َّص َّر ِبي ِہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۱‬‬
‫َّ َّ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ً‬
‫(‪)۱‬۔رأیت اػظمر ؼ ِزيىا۔‬
‫ںیمۺےنۺاچدنۺوکۺرونشۺاجان۔‬
‫َ ْ َ َ َ ْ‬
‫(‪)۶‬۔ص ِلمتك ر ِادق الو ِد۔ ُ‬
‫ںیمۺےنۺےھجتۺیچسۺتبحمۺواالۺاجان۔‬
‫َ‬
‫)۔ز َص َم د َھیْ ٌل َص ِام ًرا س ِبیْ ًبا۔ ُ‬ ‫(‪َ ۳‬‬
‫لیہسۺےنۺاعرمۺوکۺبیبطۺامگؿۺایک۔‬
‫َ َ َ‬ ‫َ‬
‫)۔ش َننْت َك م َظ ِ ً‬
‫ّصا ِِف صم ِلك‪ُ .‬‬ ‫(‪۴‬‬
‫ںیمۺےنۺےھجتۺاےنپۺاکؾۺںیمۺوکاتیہۺرکےنۺواالۺاپای۔‬
‫ً‬ ‫ََ َ‬
‫)۔و َجدت عَل َمك َم ْصد ْوال۔ ُ‬ ‫(‪َ ۵‬‬
‫ںیمۺےنۺریتےۺالکؾۺوکۺریشںیۺاپای۔‬
‫َ‬
‫ِت َص َج ًزا۔ ُ‬ ‫(‪)۶‬۔ال َتش َن دع ْو ِ ْ‬
‫ےۺناومیشۺوکۺوبجمریۺامگؿۺہنۺرک۔‬ ‫َ‬ ‫ریم‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫الی ْو َم ِصیْدا۔ ُ‬ ‫(‪)۷‬۔أصد ز َی َارتك لنا َ‬
‫ِ‬
‫ںیمۺٓاجۺریتیۺالماق َتۺوکۺاےنپۺےیلۺدیعۺاتھجمسوہں۔‬
‫اِلق َد ِائ ًدا۔ ُ‬ ‫)۔حدبْت أ ْنُ َد َیر ْْی ْ َ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ریماۺامگؿۺےہۺہکۺقحۺاعؾۺوہاجےئۺاگ۔‬
‫ً‬
‫اجل َبان ِط َر َار ٗہ م ِسیَْل ِلص ْم ِرہ۔‬‫)۔َیال ْ َ‬
‫ََ‬
‫(‪۹‬‬
‫زبدؽۺاےنپۺاھبےنگۺوکۺاینپۺرمعۺوکۺدرا َّزۺرکےنۺواالۺامگؿۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫(‪َّ ۱۱‬‬
‫)۔ص ِل َّم اػ ُم َّد ِر ُس اػسًل َّب ط ِاھ ِم ْ َّْی۔‬
‫ااتسذۺےنۺہبلطۺوکۺےنھجمسۺواالۺامگؿۺایک۔‬
‫َّ‬ ‫ْ ُ ْ َّ َّ َّ ً ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ‬
‫ات اْمر ِۃ ِف اػصسل ِۃ ؽ ِاطصۃ ِػلضای ِۃ۔‬ ‫(‪)۱۱‬۔وجدت اػ ِد َّراد ِ‬
‫ںیمۺےنۺٓازادۺاطمےعلۺوکۺیٹھچۺےکۺدونںۺںیمۺےبۺدحۺعفنۺشخبۺاپای۔‬
‫َ َ ْ ْ ْ َ َ ً َ َْ َ ً‬
‫اجل ْھ َل زارا۔ ُ‬ ‫(‪)۸۶‬۔در یت ال ِصلم ن ِاطصا و‬
‫ںیمۺےنۺملعۺوکۺعفنۺشخبۺاورۺلہجۺوکۺاصقنؿۺدہۺاجان۔‬
‫)۔ھ ْب َن ْط َد َك َراح َب الْ َظز َیۃ َث َت َ َ‬
‫ّص ْ‬
‫ف۔ ُ‬
‫َ‬
‫(‪۸۳‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ھجمسۺرھپۺرصتػ َۺرک۔‬
‫َ‬ ‫وخدۺوکۺدقمہمۺوا َالۺ‬
‫ْ َ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫(‪)۸۴‬۔یشن أن أول َم ْن تعل َم ال َص َر ِبیۃ َی ْصرب بن ظحسان۔ ُ‬
‫ۺیبۺنبۺاطحقؿۺامگؿۺایکۺاجاتۺےہ۔‬
‫یلہپۺرمہبتۺرعیبۺںیمَّۺابتۺرکےنۺواےلۺوک ر‬
‫اِلؽْ َّد ِان۔‬ ‫ؼ‬ ‫)۔و َّج ْد ُت أ َّن اِل ْد ًَّل َّم َّد َّب َّؼ اػْ َّص َّاػ َّم ِ ْف إ ْص ًَّل ِن ُح ُظ ْ‬
‫و‬ ‫(‪َّ ۱۵‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ںیمۺےنۺاپایۺہکۺاالسؾۺااسنؿۺےکۺوقحؼۺاکۺاالعؿۺرکےنۺںیمۺداینےسۺڑبھۺایگ۔‬
‫َّ ٰ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫(‪)۱۶‬۔ؽری أن اػسطوػۃ را ِؽصۃ اػمدتظ ِب ِل وأن ِرصایۃ األسط ِال‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫ٌ َّ َّ‬
‫ِز َّمان ِػلن ْوز ِۃ َّواػتظد ِم۔‬
‫مہۺےتھجمسۺںیہۺہکۺہکۺنپچبۺلبقتسمۺوکۺونسارےنۺواالۺےہ‪،‬اوروچبںۺیکۺرگناین ۺۺدیباریۺاورۺ‬
‫مجیقۺیک اضنمۺےہ۔‬
‫ض َع َد َاو ّۃ ل َِّل ِذیِ ًَ ٓا َميُوا ا ِل َی َُ ِو َد َو َّال ِذیِ ًَ اَ ِ َ‬
‫رش ُک ِوا‬ ‫(‪)۸۷‬۔ َل َتجِ َد ٌَّ اَ َط َّد ال َّيا ِ‬
‫ٰصی۔[املائدۃ‪ُ ]۸۶:‬‬ ‫ْقبَ َُ ِه َّم َو َّد ّۃ ل ِل ِذیِ ًَ ٓا َميُ ِوا ال ِذیِ ًَ قَالُ ٓوا اِىَّا نَ ٰ ٰ‬
‫َو َل َتجِ َد ٌَّ اَ ِ َ‬
‫رضورۺمتۺاملسمونںۺاک ۺبسۺےسۺڑبھۺرکۺدنمشۺوہیدویںۺاورۺرشموکںۺوکۺاپؤےگۺاورۺرضورۺمتۺ‬
‫وجےتہکۺےھتۺمہۺاصنریۺںیہ۔‬ ‫املسمونںۺیکۺدویتسۺںیمۺبسۺےسۺزایدہۺرقبیۺاؿۺوکۺاپؤےگۺ ۺ‬

‫الظل ِ ُن ِو ٌَ۔[ابراھیم‪ُ ]۴۶:‬‬
‫ل ّٰ‬ ‫(‪)۸۸‬۔ َو َال َت ِح َشب َ َّن ا َ‬
‫﵀ غَاف ًِّل َع َّنا َی ِع َن ُ‬
‫اورۺرہۺزگۺاہللۺوکۺےبۺربخۺہنۺاجاننۺاظوملںۺےکۺاکؾۺےس۔‬
‫(‪)۱۹‬۔ َو َتزٰی َکثِی ِ ّرا ِّميِ َُ ِه ی َُشارِ ُع ِو ٌَ فِي ِاالث ِ ِه َوا ِل ُع ِد َوا ٌِ۔[اػمائدۃ‪]۶۲:‬‬
‫اورۺاؿۺںیمۺےسۺمتۺارثکۺوکۺدوھکیۺےگۺہکۺانگہۺاورۺزایدیتۺاورۺرحاؾۺوخریۺرپۺڈوڑےتۺںیہ۔‬
‫َ‬ ‫َّ َ‬ ‫ََ ََ َ َ‬ ‫َ‬
‫ن۔[طرلت‪ُ ]۶۶:‬‬ ‫(‪)۶۲‬۔ش َننْت ْم ان اہلل ال َی ْصلم ع ِث ْ ًْیا ِؼماُت ْص َمل ْو ُ‬
‫متۺوت ۺھجمسۺےھٹیبۺےھتۺہکۺاہللۺاہمترےۺتہبۺےسۺاکؾۺںیہنۺاجاتنۺ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۲‬‬
‫(‪)۱‬۔اعرمۺےنۺےتکمچۺوہےئ َّۺرسابۺوکۺاپینۺاھجمس۔‪،‬‬
‫اب اػًل ِؼ َّع َّؼ ًاء۔‬ ‫اػْس َّ‬ ‫َّش َّن َّص ِاؼ ٌر َّ َّ‬
‫ےہۺہک َّۺزنیمۺ‪،‬وسرجۺےکۺرگدۺرکچۺاگل َّیتۺےہ۔‬ ‫َّ‬ ‫(‪)۲‬۔اسسنئۺداونںۺاکامگؿۺ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫َّح ِد َّب صل َّم ُاء اػس ِبيْ َّص ِۃ أن األ ْرض تد ْو ُر ح ْول اػذ ْم ِس۔‬
‫َّ‬
‫(‪)۳‬۔اامؾۺا َّدمحۺراضۺربولییۺقشعۺروسؽۺوکۺروحۺاامیؿۺےتھجمسۺےھت۔‬
‫اِلیْ َّم ِان۔‬ ‫أس‬ ‫اػر ُد ْول َّر َّ‬ ‫اػْبیْ َّلو ُي َّی َّری ُح َّب َّ‬ ‫ان اِل َّؼ ُام أ ْح َّمد ر َّزا َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ع ِ‬
‫ُ‬ ‫نیقیۺاجونۺہکۺرایۺاورۺداھکواۺاامعؽۺاصہحلۺوکۺ َّالجۺرکۺراھکۺرکداتیۺےہ۔‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫(‪)۴‬۔ہیۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫اػر َّیا َّواػ ُـمشاھ َّرۃ َیْ ِرؼ األص َّمال اػر ِاْمۃ ط ُي َّح ِوػوا ِإ َّیل‬
‫ن‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫و‬‫ِا ْص َّل ُم ْ‬
‫ِ‬
‫َّ‬
‫اػر َّؼ ِاد۔‬
‫ف‬
‫ت‬
‫)۔ام َّؿۺولۺہکۺ مھااراۺڑپویس َّۺرشریۺےہۺ‪،‬رھپۺیھبۺاسۺےکۺاسھتۺااھچۺولسکۺرکو۔‬ ‫(‪۵‬‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ْ َّْ‬
‫رشی ٌر طأح ِدن ِإػي ِہ۔‬ ‫ھب أن جارؽ ِ‬
‫(‪)۶‬۔اہللۺےککینۺدنبےۺربکتۺںیہنۺرکےتاوروخدۺوکدورسوںۺےسۺربمجوۺرتہبۺںیہنۺاجےتن۔‬
‫اْم ْو َّن َّو َّال ََّیْ َّد ُب ْو َّن َّاؽْ ُط َّد ُو ْم َّخ ْ ًْیا ِؼنَّ‬
‫ِ‬
‫َّ‬
‫اػر ُ‬ ‫اہلل‬
‫َّ َّ ْ َّ ْ ُ َّ ُ‬
‫اد‬ ‫ال یدتع ِْب ِصب‬
‫ِ‬
‫ٓ َّ‬
‫االخ ِر یْ َّن۔‬
‫ۺںیئگ۔‬ ‫ےسۺاچےئۺیکۺایپایلںۺزنیمۺرپرگںیۺاورۺاسۺ َّےنۺاھجمسۺہکۺوہۺوٹٹ‬ ‫ہمۺ َّےکۺاہ ْ ُھتۺ َّ‬ ‫(‪)۷‬۔ناد‬

‫ت َّأ َّؽواَّ‬‫اّمار َّی ِۃ َّص َّیل األ ْرض َّو َّش َّن ْ‬ ‫اػذاي ؼ ْن َّید ْ َّ‬ ‫دظست طن ِاجْی‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ت۔‬ ‫ْس ْ‬ ‫ُع ِ َّ‬
‫(‪)۸‬۔رساکریۺاوکسؽ َّۺےکھچکۺہبلطۺاےنپۺٓاپۺوکامتؾۺیمیلعتۺوقانینۺےسۺٓازادۺےتھجمسۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ ُ ُ َّ َّ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َّ‬
‫اْمع ْو ِؼي ِۃ اؽْط َّد ُو ْم ا ْح َّر ًار ِؼ َّن‬ ‫َیْ َّد ُب َّب ْصض اػسًل ِب ِؼ َّن اػ َّـم َّد ِار ِس‬
‫َّ‬
‫اػد َّر ِادي ِۃ۔‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫اػظ َّوا ِؽ ِْی ِ‬
‫(‪)۹‬۔وادلنیۺیکۺدختمۺرکوۺاورۺاںیھنۺاہللۺیکۺتمعنۺوھجمس۔‬
‫ْ ُ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ْ ُ َّ ْ َّ َّ‬
‫اہلل۔‬
‫ِاخ ِدؼوا اػوا ِػدی ِن وصدوھما ِؽصم ِ‬
‫ۃ‬
‫(‪)۱۰‬۔ریمسےنۺاکؿ َّۺوپرےکابزارۺںیمۺوجےتۺرخدیےۺاورۺاںیھنۺڑمچےۺاکۺانبۺوہاۺامگؿۺایگ۔‬
‫ْ َّ ٰ َّ ْ ٌ ْ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ً َّ ْ ْ‬
‫اّمل ِد۔‬ ‫ِاذَتی د ِمْی األح ِذیۃ ِف دو ِؼ عاؽطور وشنوا ؼرنوصۃ ِؼن ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔اسۺوک ۺیلجبۺاورویپمکرٹرہٓاسفۺاورۺڑبیۺداکؿۺےکےیلۺرضوریۺاھجمسۺاجاتۺےہ۔‬
‫ُ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ُ ْ ُ ُ َّ َّ َّ ُ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ْ ٰ َّ‬
‫ور یا ِف ھذا‬ ‫ْ یصداػعور باءواْمادوب ِػع ِل د ِائر ٍۃ ودع ٍان ع ِب ٍْیض ِ‬
‫اػ َّص ْْص ۔‬
‫ۺےمشچےکۺرفمیۺوکوبضمطۺاھجمس‪،‬بج ہکۺوہۺاہنتیۺزمکورۺالکن۔‬ ‫(‪)۱۲‬۔ںیم ےن‬
‫َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ً َّ َّ ْ َّ َّ َّ ً ً‬
‫شننت ِإسار اػنشار ِۃ ؼ ِتينا وظد عان و ِاھنا ِجدا۔‬
‫(‪)۱۳‬۔وپسیل ۺےنرات ۺےکادنریھےںیم ۺےنھٹیبواےلدو ۺٓادویمں ۺوک ۺوچر ۺاھجمس ۺاور ۺرگاتفرۺ‬
‫رکایل۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ ْ ْ ُ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّْ‬
‫شن اػبو ِػيس اّما ِػد ِْی د ِارظ ِْی ِف شلم ِۃ اػلي ِل وظبض صلي ِوما۔‬
‫(‪)۱۴‬۔وجۺنیقیۺےکۺاسھتۺاجاتنۺےہۺہکۺےھجمۺرمےنۺےکۺدعبۺاہللۺاعتیلۺےسۺانلمۺےہۺوہۺرشیعۺ‬
‫ااکحؾۺیکۺاجبۺٓاوریۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ٗ ُ َّ‬
‫ًلق اہلل بصد اػـمو ِت یمت ِثل األحعام اػَش ِصيۃ۔‬ ‫ؼن ص ِلم ِباّمز ِم أؽہ ؼ ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔داین ۺرھب ۺےک ۺالہ ۺتنس ۺدیسان ۺخیش ۺدبع ۺاداقدر ۺالیجین ۺرۃمح ۺاہلل ۺاعتیل ۺہیلع ۺوک ۺاوایلےۺ‬
‫رکاؾۺاکۺرسدارۺےتھجمسۺںیہ۔‬

‫ْ َّ‬ ‫َّ ٰ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫اّميًْل ِ َّن‬‫یری اھ َّل اػدن ِۃ ِؼن َّاػصاػ ِم ع ِل ِہ د ِيدؽا اػذيخ صبد اػ ِ ِ‬
‫ر‬‫اد‬ ‫ظ‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ‬
‫اہلل َّصليْ ِہ ُدلسان األ ْو ِػ َّي ِاء اػ ِع َّر ِام۔‬
‫رحم ِ‬ ‫ۃ‬
‫(‪)۱۶‬۔رضحت ۺخیش ۺااجلہعم ۺےن ۺدرۂج ۺتلیضف ۺےس ۺافرغ ۺوہےن ۺواولں ۺوک ۺتحیصن ۺیک ۺاورۺ‬
‫رفامای‪:‬دترسی ۺاک ۺاکؾ ۺوپری ۺتنحم ۺاور ۺنگلۺےکاسھت ۺرصػ ۺاہلل ۺاعتٰیلۺیکۺوخونشدی ۺےک ۺےیل ۺرکوۺ‬
‫اورۺوخنتاہۺےکۺانؾۺرپۺوجۺےلمۺاےسۺااعنؾۺوھجمس۔‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّؽ َّر َّح َّرئيْ ُس ْ َّ‬
‫اّم ِاؼ َّص ِۃ اػـ ُم َّتخ ِر ِجْی ِؼ ْن ر ِػ اػط ِزيل ِۃ وظال ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫َّ ُ ُْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اہلل ِ ِِب ٍد وذض ٍػ ع ِاؼ ٍل وصدوا‬ ‫ہ‬ ‫ِا ْص َّم ُل ْوا َّص َّم َّل اػتدر یْس خا ِػ ًرا ِػ َّو ِْ‬
‫ج‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ِ َّ ِ َّ ً َّ ُْ‬
‫ؼاتيْس ِؼن اػرا ِت ِب ج ِائزۃ ػعم۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۳‬‬
‫ارعابۺاگلؤۺاورۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ٰ َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ُ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ً َّ ْ ُ‬
‫دن ‪،‬أو ذھبت ِإیل ظر ی ٍۃ ِؼن َّ اػظری َِتد‬ ‫َّ • ُ ِإذا ھبست ؼ ِدینۃ ِؼن اػم ِ‬
‫ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُُ‬ ‫َّ ْ ُ‬ ‫َّ َّ‬
‫ي َّی ِصيْش‬ ‫أبْ َّن َّاءھا خ ِاد ِؼ ْ َّْی َّوُمد ْو ِؼ ْ َّْی ‪،‬عل َّو ِاح ٍد ِؼنْ ُو ْم ص ْز ٌو ِ ْف اػ ُم َّ ْج َّت َّمع اػ ِذ‬
‫َّ ْ ِ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ِطيْ ٖہ ‪َّ ،‬وخ ِاد ٌم ِأل ِخيْ ٖہ َّ‪،‬و ِإ ْن عان َّیبْد ْو ِف اػش ِاھ ِر أؽ ٗہ ال َی َّد ُم ِإال ؽط َّد ٗہ ۔ ُ‬
‫بج ۺمت ۺیسک ۺرہش ۺںیم ۺامجو ۺای ۺیسک ۺاگؤں ۺںیم ۺاجؤےگ ۺوت ۺاس ۺےک ۺابدنشوںۺوک ۺمت ۺدختم ۺاگرۺ‬
‫وونرک ۺاپؤےگ ۺ‪،‬اؿ ۺںیم ۺےس ۺرہ ۺاکی ۺاس ۺاعمرشہ ۺاک ۺاکی ۺرفد ۺےہ ۺسج ۺںیم ۺوہ ۺزدنیگ ۺزگارات ۺےہۺ‬
‫ےہۺارگہچۺاظبرہۺااسیۺاتگلےہہکۺوہۺرصػۺاےنپۺٓاپۺاکۺنادؾۺےہ۔‬ ‫ُ‬ ‫‪،‬اےنپۺاھبیئۺاکۺنادؾۺ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ُ‬
‫• ط َّدي َّارۃ األ ْج َّر ِۃ اػ ُـمنْت ِش َّرۃ ِ ْف َّؼ ْو ِظ ِطوا َت ِدم دا ِئظوا َّوَت ِدم َّر ِاع َّبوا ‪،‬‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ْ‬
‫اػًل ِصبُ‬ ‫ر َّن ِص ٖہ َی َّد ُم ؽط َّد ٗہ َّوَی َّد ُم ض ْ َّْی ٗہ َّ‪،‬واػت ِاج ُر ِ ْف ؼتج ِر ٖہ و‬ ‫واػص ِاؼل ِف ؼ‬
‫َّ ٰ َّ َّ َّ ُ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ِ ْف َّؼل َّص ِب ٖہ َّواػر ْح ِط ُي ِ ْف َّؼعت ِب ٖہ َّ‪،‬واػ َّصا ِػ ُم ِ ْف َّؼ ْص َّم ِل ٖہ ۔۔۔وھعذ ُِند عل‬
‫َّ ْ ُ‬ ‫ْ َّ َّ‬
‫ان خ ِاد ًؼا َّوُمد ْو ًؼا۔(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاػث اػمتودط‪،‬ص‪)۲۹۷:‬‬ ‫ِإؽد ٍ‬
‫ومرٹ ۺاڈنیٹس ۺںیم ۺوموجد ۺرکاہی ۺیک ۺاگڑی ۺاےنپ ۺڈراویئر ۺاور ۺاےنپ ۺوسار ۺیک ۺدختم ۺرکیتۺ‬
‫ےہ‪،‬زمدور ۺاےنپ ۺاکرناہن ۺںیم ۺاینپ ۺاوردورسے ۺیک ۺدمد ۺرکات ۺےہ ۺ‪،‬اترج ۺاینپ ۺداکؿ ۺںیم ۺ‪،‬الھکڑیۺ‬
‫اےنپ ۺدیماؿ ۺںیم ۺ‪،‬احصیفۺاےنپ ۺٓاسف ۺںیم ۺاسسنئ ۺداں ۺاےنپۺبیل ۺںیم ۺوخد ۺیک ۺدختم ۺرکات ۺےہۺ‬
‫اورۺایسۺرطحۺمہۺرہۺااسنؿۺوکۺدختمۺاگرۺاورۺونرکۺاپےتۺںیہ۔‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َّ ٌ‬
‫• ھ َّو ػ ْون َّج ِدیْ ٌد ِؼ َّن َّ َّاػ ُم َّح ِار ِب ْ َّْی ػيْ َّس ػ ٗہ َّؼ ِثيْل بْی اّمي ْو ِش ِف اػصاػ ِم‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬
‫ْ َّ‬
‫ات ع ِب ْ َّْی ٍۃ ِؼ ْن ِر َّج ِال اػظ َّبا ِئ ِل‬
‫َّ‬
‫ص‬ ‫اْمدیْث َّ۔و َّی َّتأػ ُػ ؼ ْن َُّمْ ُم ْو َّ‬ ‫ف اػْ َّص ْْص ْ َّ‬
‫ٍ‬ ‫َّ َّ ُ َِّ‬ ‫ِ ْ َّ ِ ْ ْ َّ ِ َّ ِ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اہلل۔‬ ‫اػص َّر ِبي ِۃ اػمختت ِلط ِۃ اػ ِذین ؽذروا أؽطدو ْم ِػل ِجو ِاد ِ ْف د ِبيْ ِل ِ‬
‫وہ ۺوجگنجؤں ۺیک ۺاکی ۺیئن ۺمسق ۺےہ ۺسج ۺیک ۺریظن ۺدور ۺاحرض ۺںیم ۺداین ۺیک ۺوفوجں ۺےک ۺدرایمؿ ۺںیہنۺ‬
‫ےہ‪،‬اورۺوہۺفلتخمۺرعیبۺولیبقںۺےکۺرمدوںۺیکۺڑبیۺدعتادۺرپۺلمتشمۺےہۺوھنجںۺےنۺاےنپۺٓاپۺوکۺاہللۺیکۺ‬
‫راہۺںیمۺاہجدۺےکۺ َّےیلۺوفقۺرکدای۔‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ُ ٰ َّ‬
‫َّو َّی َّت َّم ُّی أط َّراد ھذااّميْ ِش ِبمش ِاھ َّر ع ِث َّْی ٍۃ ِ‪،‬ؼنوا تمدعو ْم ِبمًل ِب ِد ِو ْم‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ‬
‫اػزي اػ َّص ْدع ِر ِي َّ۔و ِؼنْ َّوا أؽ ٗہ ال َتْ َّم ُع‬ ‫اػصر ِبي ِۃ األر ِلي ِہ وصد ِم ِار ِتد ِاھم‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ ُ َّ َّ ٌ َّ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ‬
‫بْی أطر ِاد ٖہ ِدن ؼص ِينۃ ‪،‬طن ِجد بْی رطو ِط ٖہ اػضًلم اػي ِاطع‪،‬واػذاب اػظ ِوي‬
‫ْ‬ ‫َّٰ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫‪َّ ،‬واػع ْو َّل اػر ِار َّم َّ‪،‬واػذيْ َّخ اػ َّص ُج ْو َّز۔‬
‫اس ۺوفج ۺےک ۺارفاد ۺتہب ۺیس ۺولکشں ۺےس ۺاتممز ۺوہےتۺںیہۺاؿۺںیم ۺاکی ۺہی ۺےہ ۺوکوہ ۺاےنپۺ‬
‫ایلصۺرعیبۺابلسۺںیمۺوبلمسۺرےتہۺںیہۺاوروفیجۺڈرسیۺںیہنۺےتنہپۺںیہ‪،‬اؿۺںیمۺےسۺاکیۺہیۺےہۺ‬
‫ہک ۺاس ۺوفج ۺےک ۺارفاد ۺےک ۺدرایمؿ ۺنیعتم ۺرمع ۺںیہن ۺوہیت ۺےہۺوت ۺمہ ۺاؿ ۺیک ۺوفصں ۺںیم ۺونزیخۺڑلاکۺ‬
‫‪،‬اطک ۺورۺوجاؿ‪،‬اہبدرۺادڑیھۺاورےبۺسبۺوبڑاھۺیھبۺاپےتۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ً‬ ‫ْ ُ ُ ُ ْ َّ َّ ُ‬ ‫ٰ ُ َّ‬
‫َّ‬
‫اػد ِن‪ -‬ال َِتد بينوم تطاوت ِاف اػذجاص ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫اّمن ْود– َّو ِإن تط َّاوت ْوا ِف‬ ‫ھؤال ِء‬
‫ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫اػدليْ َّم ُۃ َّ‪،‬و َّر َّب َّس ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫ت َّبيْ َّن ُو ْم اػذ َّج َّاصۃ‬ ‫و ِاِلظد ِام ‪،‬طظد وحدت بينوم اػص ِظيدۃ ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫ْ ُ ْ َّ َّ ُ َّ‬
‫اػد ِن ْ َّْی ِؼ ْن َّجد ْو ِد ِھ ُم اػ َّمض ِاو یْ ِز۔‬ ‫ات ِ‬ ‫اػمنح ِدرۃ ِ ْف ِدؼ ِائ ِو ْم ص َّْب ِؼى ِ‬
‫فلتخموہںۺنکیلۺمتۺاؿۺےکۺدرایمؿۺاہبدریۺشیپۺدقیمۺںیمۺوکیئۺرفؼۺ‬ ‫وفںیجارگہچۺرمعۺںیمۺ ۺ‬ ‫ہیۺ ۺ‬
‫ہنۺاپؤےگۺ‪،‬ویکںۺہکۺدرتسۺدیقعےۺےنۺاںیھنۺٓاسپۺںیمۺاکیۺانبدایۺےہۺ‪،‬اہبدرۺٓاابوۺادجادےسۺےنلمۺ‬
‫ںیمۺرگدشۺرکریہۺےہ۔‬ ‫ۺےکوخونںۺ َّ‬ ‫وایلۺاہبدریۺےنۺاؿۺوکۺوجڑۺدایۺےہوجدصویںۺےساؿ‬
‫ظی‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اّم ُن ْو ُد َّص ٰیل ِا ْد ِتصم ِال األد ِلح ِۃ اْم ِدیث ِۃ‪،‬وتل ٰ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّو ُی َّد َّر ُب ٰھ ُؤ َّالء ْ ُ‬
‫ِ‬
‫ْ ُ ُ ْ َّ ُ ُ ْ ُ ُ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ْ ْ ُ َّ َّ َّ ٌ َّ ْ َّ ٌ ْ َّ ْ ْ َّ‬
‫اػدطاع ۔‬ ‫صلي ِوم َماضات یو ِؼيۃ ِف تذ ِعيًل ِت اْمرو ِب وسر ِؼ اػوجوم و‬
‫ِ ِ ِ‬

‫ُ ُ ْ َّ ٌ َّ َّ ْ ُ‬ ‫َّ َّ ٌ‬
‫أج َّد ُاؼ ُو ْم ظ ِو یۃ َّ‪،‬و َّد َّو ِاصدھ ْم َّؼط ُت ْوػۃ ‪،‬ط َّما اظ َّواھ ْم‬ ‫إ َّن ٰھ ُؤ َّالء ْ ُ‬
‫اّم ُن ْو َّد ْ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ َّ َّ‬ ‫ُ‬
‫ِْ‬
‫وب ‪،‬وؼا أذدھتاطا ِت ِوم اػمجلجل ِۃ ِبعلم ِۃ اػت ْو ِحيْ ِد۔‬ ‫ِف اْم ْر ِ‬
‫(اػمردر اػدابؼ ‪،‬ص‪)۳۱۵،۳۱۶:‬‬
‫ہی ۺوفںیج ۺےئن ۺایھتہروںۺےک ۺاامعتسؽ ۺیک ۺںیقشم ۺرکیت ۺںیہ ۺاور ۺاںیھن ۺگنج ۺدنبویں ۺہلمحۺ‬
‫اورۺدافعۺےسۺقلعتمۺویہیمۺرچکلسۺدےئۺاجےتۺںیہ۔‬
‫اؿ ۺوفوجں ۺےک ۺمسج ۺوقی ۺںیہ ۺاؿۺےک ۺابزو ۺوبضمطۺںیہ ۺوت ۺوگنجں ۺںیم ۺاؿ ۺیک ۺاطںیتق ۺایک ۺیہۺ‬
‫وخبۺںیہۺاورۺہملکٔۺوتدیحۺےسۺوگےنجنواےلاؿۺےکرعنےۺایکۺیہۺزربدتسۺںیہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۴‬‬
‫میَل ِدھا ُ‬‫َ‬ ‫ْ ْ َْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ر َس َالۃُ َت ْھن َئۃُإ َ‬
‫عی ِدُ ِ‬ ‫لی َُّاأل ِم ُِبنناسب ِۃُحلو ِلُ ِ‬ ‫ْ ُِ ِ‬ ‫ُِ‬
‫َّ ً ْ َّ َّ ً َّ َّ َّ ً ُ َّ َّ ً‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫۔۔۔۔۔۔َتيۃ ِإدًل ِؼيۃ ودًلؼا ؼبارعا‬ ‫ِ‬ ‫أ ِؼی اْمنون‬ ‫ْ‬
‫ْ ُ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫َیْ ِم ُل ِإیل ھذا اػ َّي ْوم ِذعری د ِصيْدۃ‪،‬طأؽتظل ِباػر ْوح ِؼن ضرط ِۃ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ِ ْ‬
‫ْ‬ ‫ُ َّ ً َّ َّ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ْ َّ َّ ْ َّ‬
‫در ِس‪،‬وأرت ِمي بْی ِذراصي ِؽ ‪،‬ؼظ ِدؼا ػ ِؽ تو ِنىِِت ِب ِصي ِد ِؽ اػميمو ِن‬
‫َّ ً َّ ً‬ ‫ً َّ َّ ً‬ ‫َّ‬
‫ُ۔ؼ َّت َّم ِن ًيا ػ ِؽ َّح َّياۃ ھا ِؽىۃ َّو ِرحۃ س ِي َّبۃ۔‬
‫امںۺیکۺاجبنۺاسۺیکۺنشجۺوالدتۺےکۺومعقۺرپۺاکیۺتینہتۺانہم‬
‫ریمیۺااہتنیئۺقفشمۺامںۺ۔۔۔۔ۺۺاالسیمۺابربتکۺالسؾ‬
‫ہی ۺدؿ ۺریمے ۺےئل ۺاکی ۺکین ۺایداگرےل ۺرک ۺٓااتےہ ۺوت ۺںیم ۺاےنپ ۺاطمہعل ۺےک ۺرمکے ۺےسۺ‬
‫روحۺےکۺاسھتۺاتلکنۺوہںۺریتیۺوگدۺںیمۺرگاتۺوہںۺ(امں)ریتےۺےئلۺوخشۺوگارۺزدنیگۺاورۺایھچۺ‬
‫شیپۺرکاتۺوہں۔‬ ‫َّ‬ ‫تینہتۺ‬
‫َّ‬ ‫نشجۺرپۺےھجتۺاینپۺ‬ ‫ُ‬ ‫تحصۺیک ًۺٓارزو ُۺرکےتۺوہےئۺریتے َّۺابربتکۺ‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫َّحظا َّیا أؼاہ ! ِإؽ ٗہ ػ ِم ْن أ ْر َّص ِب األؼ ْو ِر ص ٰیل ظل ِ ْب أن أع ْون َّب ِصيْدا صنْ ِؽ‬
‫ُ‬
‫ِ ْف ِؼثْل ٰھ َّذااػْ َّي ْو َّم َّ‪،‬وأ ْح ُر َّم َّػذ ًۃ َّی َّت َّم َّت ُع ب َّوا إ ْخ َّؤم األ ِح َّب ُاء َّ۔ػ َّع ْم أ َّت َّمّن ِؼنْ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ ِ َّ ْ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ُ‬
‫ر ِمي ِم ظل ِب أن أذ ِارعوم أطراحوم ‪،‬وأظ ِادموم ھناءھم!۔‬
‫البہبشۺریمیۺامںۺریمےۺدؽۺرپۺبسۺےسۺلکشمۺاعمہلمۺہیۺےہۺہکۺںیمۺاسۺےسیجۺدؿۺ ۺ‬
‫ںیم‬
‫ھجتۺےسۺدورۺوہاتۺوہںۺاورۺںیمۺاسۺذلتۺےسۺرحموؾۺراتہۺوہںۺسجۺےسۺریمےۺایپرےۺاھبیئۺ‬
‫فطل ۺادنوز ۺوہےت ۺںیہ ۺ‪،‬یقیناا ۺیئک ۺرمہبت ۺںیمۺدیل ۺیک ۺرہگایئ ۺےس ۺٓارزو ۺرکات ۺوہں ۺہک ۺںیم ۺاؿ ۺیکۺ‬
‫کیۺوہاجؤںۺاورۺاؿۺیکۺاشدامینۺوکۺابوٹنں۔‬ ‫َّ‬ ‫ںۺںیم َّۺرش‬ ‫َّ‬ ‫وخویش‬
‫َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ظي‬ ‫َّوأ َّری أن أ ْج َّمل ھ ِدی ٍۃ تنْت ِش ِر یْنوا ِؼ ِِن ِھي ؽ ِتيجۃ ِاؼ ِتحاؽ ِأم ۔ط ِث ْ‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ ُ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ٓ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ُ‬
‫اہلل ِؼما یث ِلج ردر ِؽ و ی ِر یح باػ ِؽ۔طأؽا‬ ‫ِؼ َّن اال َّن أؽوا دتعون ِبصو ِ َّن ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ال أ ْص َّم ُل ب َّن َّر ِائ ِحؽ اػـثميْ َّن ِۃ َّ‪،‬وإ ْرذادا ِتؽ اػضا ِػ َّي ِۃ َّ‪،‬و ِاز ًصا ؽ ْ‬ ‫َّ َّ ُ‬
‫ر َّب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ؼاأز‬
‫َّ‬ ‫ِن اػ َّم ْد َّت ْظب َّل اػ ِذ ْ‬ ‫ْ‬
‫ي َّز ینْ ِت ٖہ ِ ْل۔‬ ‫ِ‬ ‫َّصيْ ِ ْ‬
‫اورۺںیم ۺاتھجمسۺوہںۺہکۺبسۺےسۺوخبۺوصرتۺہفحتۺسجۺاکۺوتۺریمیۺاجبنۺےسۺااظتنرۺرکریہۺ‬
‫ےہۺوہۺریمےۺااحتمانتۺاکۺرزٹلۺےہۺوتۺابۺےسۺرھبوہسۺرکہکۺوہۺاہللۺیکۺدمدۺےسۺریتےۺدؽۺوکۺڈنھٹاۺ‬
‫رکےۺاگۺاورۺریتاۺدؽۺٓاراؾۺاپاجےئۺاگۺوتۺابۺںیمۺریتیۺیتمیقۺوتحیصنںۺاورۺرگاںۺدہاایتۺرپۺلمعۺرکراہۺوہںۺ‬
‫ےنمۺاسۺلبقتسمۺےکۺےصحۺوکۺرےتھکۺوہےئۺ َّےسجۺوت َّےنۺریمےۺےیلۺٓاراہتسۺایکۺےہ۔‬ ‫ٓاوھکنںۺےکۺاس َّ ُ‬ ‫اینپۺ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ‬
‫‪،‬ألت َّمع َّن ِؼ َّن اػ ِظ َّي ِام ِب َّو ِاج َّب ِ ْ‬
‫أم‬ ‫ِ‬ ‫ِن یا أ ِؼ ْي ! ِبدص ِائ ِؽ اػرا ِػح‬ ‫طا ِز ِر یْ ِ ْ‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ُ ْ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ‬
‫َّ‬
‫اػرح ِۃ واػون ِاء ‪ِ ،‬ػتشل حيات ِؽ ؼملوءۃ‬ ‫ِن أدأل اہلل أن یمن صليؽ ب‬ ‫و ِإؽ ِ ْ‬
‫ُ ْ ِ ِ َّ ِ َّ َّ َُّ‬ ‫َّ‬
‫ِش۔‬ ‫ي ‪،‬و یلذ صيْ ِ ْ‬ ‫ُسور ْ‬ ‫باأل ْص َّي ِاد َّ‪،‬ط َّ ّْی َّد ُاد ب ٰذ ِػ ِؽ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(ؼرجع اػسًلب یف تيدْی اِلؽذاء ‪،‬ص‪)۱۳۹:‬‬
‫اےۺریمیۺامں ۺاینپۺکینۺداعۺےکۺذرہعیۺےھجمۺوقتتیۺاچنہپۺاتہکۺںیمۺاےنپۺرفاضئۺوکۺاماج ۺؾ‬
‫دےۺوکسںۺ‪،‬اورۺںیمۺاہللۺےسۺوساؽۺرکاتۺوہںۺہکۺھجتۺرپۺتحصۺووخشۺوگاریۺےکۺذرہعیۺااسحؿۺ‬
‫رفامےئۺاتہکۺریتیۺزدنیگ ۺوخویشںۺےسۺرھبیۺرےہۺوتۺاسۺےکۺذرہعیۺریمیۺوخیشۺڑبھۺاجےئۺیگۺ‬
‫اورۺریمیۺزدنیگۺوخشۺذاہقئۺوہاجےئۺیگ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۵‬‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ً َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ً‬
‫(‪)۱‬۔رْی اػر ِائغ اػذھب ِدوارا واػ ِطزۃ خلخاال۔‬
‫انسرۺےنۺوسےنۺوکۺنگنکۺاورۺاچدنیۺوکۺاپزبیۺانبدای۔‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ ُ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ً‬
‫(‪)۲‬۔رد األؼل اػنطوس اػي ِائدۃ ؼدتب َِشۃ۔‬
‫ادیمۺےنۺانادیمۺولوگںۺوکۺوخشۺرکدای۔‬
‫ً‬ ‫َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫(‪)۳‬۔ ِاَتذ اػرا ِؽع اْم ِدید ِؼدطصا۔‬
‫اکررگیۺےنۺولےہۺوکۺوتپۺانبدای۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬
‫)۔وھ َب ال َص ِامل الد ِظیْق ص ِجیْنا۔ ُ‬ ‫(‪۴‬‬
‫زمدوۺےنۺٓاےٹۺوکۺوگدناھۺوہاۺٓااٹۺانبدای۔‬
‫َ َ‬
‫ان الْب ََلد ط َظ َراء۔َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ‬
‫(‪)۵‬۔ر َْی ِت اِل ْرب الد ِام َیۃ دع ِ ِ‬
‫وخںۺرزیۺگنجۺےنۺرہشۺےکۺابدنشوںۺوکۺریقفۺانبدای۔‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫(‪)۶‬۔اػ َّص ِز یْ َّمۃ َتْ َّص ُل اػر ْص َّب َّد ْوًل۔‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫وحہلصلکشمۺوکۺٓااسؿۺانبداتیۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ً‬
‫اػثم ِار واألور ِاؼ۔‬ ‫ارطۃ األذجار ص ِار یۃ ِؼن ِ‬ ‫(‪)۷‬۔ترع ِت اػص ِ‬
‫ٓادنیھۺےنۺدروتخںۺوکۺولھپںۺاورۺوتپںۺےسۺاگننۺرکےکۺوھچڑدای۔‬
‫َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫اِلز ِدھ ِار۔‬ ‫اػتعنوػو ِجي ِۃ و ِديلۃ اػر ِي و ِ‬ ‫)۔َتذت أور با اػصلوم و ِ‬ ‫(‪ِ ۸‬‬
‫ۺانبدای۔‬
‫ۺاورمجیقۺ َاکۺذرہعی َ‬ ‫ویروپۺ َےنۺاسسنئۺاورۺانکٹولیجۺوکۺٓاَبۺابیش‬
‫اض۔ ُ‬ ‫ر‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫اِل ِدیْث األ ِذ َص َۃ ِصَلجا ِلبصض األم َ‬
‫ً‬ ‫(‪)۹‬۔ا َّت َذ السب ْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ےینۺبطۺےنۺرکونںۺوکۺھچکۺامیبرویںۺاکۺالعجۺانبای۔‬
‫ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫اجل ِو َی ِۃ ِانْ ِدحاب الصد ِو ِم ْن أ ْر ِزنا و ِاظصا۔ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ت جھ ْود الْظ َوات ْ َ‬ ‫)۔ج َص َل ْ‬
‫(‪َ ۸۲‬‬
‫ِ‬
‫اضفیئۺوفوجںۺیکۺوکوششںۺےنۺدنمشۺاکۺامہریۺزنیمۺےسۺےھچیپۺانٹہۺینیقیۺانبدای۔‬
‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ َ ً َ َْ َ‬
‫اس طظ ْد ذ ِب َح ِبض ْ ِْی ِد ِعُ ْ ٍْی۔ ُ‬ ‫ازیا بْی ِ‬
‫الن‬ ‫َ‬
‫(‪)۸۸‬۔م ْن ج ِصل ظ ِ‬
‫ےسجۺولوگںۺےکۺدرایمؿۺاقیضۺانبایۺایگۺوتۺریغبۺرھچیۺےکۺذحبۺایکۺایگ۔‬
‫(‪)۸۶‬۔ َو َق ِد ِم َيا ا ِ ٰلي َما َعنِلُ ِوا ِم ًِ َع َن ٍل َف َج َع ِليٰ ٗہ ٍَ َب ٓا ّء َّميِ ُث ِو ّرا۔[الطرظان‪ُ ]۶۳:‬‬
‫اورۺوجۺھچکۺاوھنںۺےنۺاکؾۺےئکۺےھتمہۺےنۺدصقۺرفامرکۺاںیھنۺابرکیۺابرکیۺابغرۺےکۺ‬
‫رھکبےۺوہےئۺذرےۺرکدایۺہکۺروزؿۺیکۺدوھپۺںیمۺرظنۺٓاےتۺںیہ۔‬
‫ِفیِ ًَ اَ ِول َِیا َء ِم ًِ دُ ِو ٌِ ا ِل ُنؤ ِميِی ِ َن‬ ‫(‪)۸۳‬۔ی ٰٓ ُّای ََا َّال ِذیِ ًَ ٓا َميُ ِوا َال َت َّتخ ِ ُذ ِوا ا ِلک ٰ ِ ِ‬
‫اَتُزیِ ُد ِو ٌَ اَ ٌِ َت ِج َعلُ ِوا ِہلِل َعل َِیکُ ِه ُس ِل ٰط ّيا ُّمبِیِ ّيا۔[النداء‪ُ ]۸۴۴:‬‬
‫اےۺاامیؿۺواول ۺاکرفوںۺوکۺدوتسۺہنۺانبؤۺاملسمونںۺےکۺوساۺایکۺہیۺاچےتہۺوہۺہکۺاےنپ‬
‫اورپۺاہللۺےکۺےیلۺرصحیۺتجحۺرکول۔‬
‫(‪)۸۴‬۔ َما َج َع َل ا﵀ُ ل َِز ُج ٍل ِّم ًِ َقل َِبی ِ ِن ف ِ ِي َج ِوف ِٖہۚ َو َما َج َع َل اَز ِٰو َجکُ ُه الّٰٓـ ِ ِی‬
‫تُ ٰظ ِہزُ ِو ٌَ ِميِ ُہًَّ اُ َّم ٰہتِکُ ِهۚ َو َما َج َع َل اَ ِدع َِی ٓا َء ُک ِه اَبِ َي ٓا َء ُک ِهؕ ذٰلِکُ ِه ق َِو ُلکُ ِه بِاَف ِٰوہِکُ ِهؕ َو‬
‫الشب ِ ِی َلُ﴿‪[﴾۴‬األحزاب‪ُ ]۴:‬‬ ‫ا﵀ُ َی ُك ِو ُل ا ِل َح َّل َوہُ َو یَ ِہدِی َّ‬
‫اہلل ۺےن ۺیسک ۺٓادیم ۺےک ۺادنر ۺدودؽ ۺہن ۺرےھک ۺاور ۺاہمتری ۺاؿ ۺوعروتں ۺوک ۺںیھنج ۺمت ۺامں ۺےکۺ‬
‫رباربۺہکۺدوۺاہمتریۺامںۺہن ُۺانبایۺاورۺہنۺاہمترےۺےیلۺاپںوکںۺوکۺاہمتراۺاٹیبۺانبای۔‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ً ٓ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪)۱۵‬۔ظال األ ْد َّتاذ ِإ ِ ّْن ُؼ َّو ِج ٌہ ِإػيْؽ ُد َّؤاال اخ َّر ألزداد ِثظۃ ِبؽ َّو‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ ُ ُ َّ ْ‬
‫ِن َّص ِن اػن ْح ِل َّو َّص ْن ِصل ِم َّوا َّوت ْد ِب ْ ِْیھا ِػذؤ ِن ؽط ِد َّوا‬
‫َّ‬ ‫ِب ِصلْ ِم َّؽ۔ ػ َّظ ْد َّحدث ْ َّت ِ ْ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫اػن ْ‬
‫ف‬ ‫؟‬ ‫ل‬ ‫‪،‬طول ػؽ أن َت ِدث ِِن ص ِن ِ‬
‫م‬
‫ت‬
‫ااتسذۺےنۺاہکۺ‪:‬البہبشۺںیمۺمتۺےسۺاکیۺدورساۺوساؽۺرکراہۺوہںۺاتہکۺ مھااریۺذاتۺاورۺاہمترےۺملعۺ‬
‫ےس ۺقلعتم ۺریمے ۺرھبوےس ۺںیم ۺااضہف ۺوہاجےئ ۺمت ۺےن ۺےھجم ۺدہش ۺیک ۺیھکم ۺ‪ ،‬اس ۺےک ۺملع ۺ‪،‬اےنپۺ‬
‫ۺاتبؤےگ؟َّ َّ َّ ً‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫ۺابرےۺںیم‬ ‫ےکۺےیلۺاسۺ َّیکۺدتریبۺےکۺ َّقلعتۺ َّےسۺ َّاتب َّایۺ َّوتۺایکۺ ُمتۺےھجمۺ َّویچیٹنۺےک َّ‬ ‫َّ‬ ‫اکومںۺَّ َّ‬
‫ض ؼن ِازل وأ ِزظۃ‬ ‫ِ‬ ‫اس ِن األ ْر‬ ‫اب اػسا ِػ ُب ِ‪:‬إن اػن ْمل تت ِخذ ِؼ ْن ب ِ‬ ‫طأج َّ‬
‫َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ً َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّو َّد َّھاػ ْ َّّی َّو ُض ُر ًط َّ‬
‫ا۔وَتْ َّص ُل َّب ْص َّض ُب ُي ْو ِت َّوا ُؼنْخ ِطزا ع ْي َتْ ِر َّي ِإػيْ ِہ اػ ِم َّي ُاہ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ‪،‬و َّب ْصزوا ؼ ْرت ِطصا وَتصل اْمب ِف اػب ُي ْو ِت اػم ْرت ِطص ِۃحذرا صليْوا ِؼ َّن‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ُ ُ َّ‬
‫َش اػذ ِص ْ َّْی َّواػ َّب ِاظًل َّواػ َّص َّد ِس ِػ ِصل ِم َّوا‬ ‫اػمس ِر‪،‬وتظسع اْمبۃ ِؽرط ِْی ‪،‬وتظ‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ َّ َّ ْ‬
‫ت ِؼن اػتظ ِذ ِْی۔‬ ‫أؽوا ال تنب‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ‬
‫ظال األ ْد َّتاذ ِػ ِتل ِميْ ِذ ٖہ َّ‪:‬ب َّارؽ اہلل ِطيْؽ ‪،‬ط َّما أض َّز َّر ِصل َّمؽ َّو َّؼا أط َّر َّح‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ِػداؽؽ وؼا أبلغ ِصبارتؽ۔(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاػث اػمتودط ‪،‬ص‪)۲۸۵،۲۸۶:‬‬
‫ۺاطبلۺملعۺےنۺوجابۺدایۺ‪:‬یقینااۺویچیٹنۺزنیمۺےکۺادنرۺاکمانتۺایلگںۺڈویڈا ںںۺاورۺرمکےۺانبیتۺ‬
‫ےہ‪،‬اورۺھچکۺاےنپۺرھگۺااترۺڑچاھؤۺواےلۺانبیتۺےہۺاتہکۺاسۺکتۺاپینۺچنہپۺاجےئۺھچکۺرھگدنلبۺانبیتۺےہاورۺ‬
‫ابرشۺےسۺےنچبۺےکۺےیلۺداہنۺوکۺاوےچنۺرھگوںۺںیمۺریتھکۺےہۺاورۺداہنۺوکۺدوۺوصحںۺںیمۺاکیتٹۺےہۺاورۺوج‪،‬ۺ‬
‫ابہلقۺاورۺداؽۺوکۺیتلیھچۺےہۺویکںۺہکۺاےسۺولعمؾۺےہۺہکۺہیۺ ےنلیھۺےسۺںیہنۺا ےتۺںیہۺ۔‬
‫ااتسذ ۺےن ۺاےنپ ۺاشرگد ۺےس ۺاہک ۺاہلل ۺاعتیل ۺمت ۺںیم ۺربتک ۺاطع ۺرفامےئ ۺاہمترا ۺملع ۺانت ۺزایدہ ۺےہۺ‬
‫اہمتریۺزابؿۺینتکۺحیصفۺےہۺاورۺاہمتریۺابعرتۺینتکۺیہۺ غیلۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۶‬‬
‫رعیبۺانبؤ۔‬
‫(‪)۱‬۔اکررگیۺےنۺولےہۺےکۺڑکٹوںۺےسۺاچوقۺ‪،‬اھپوڑاۺاورۺدکاؽۺانبےئ۔‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫اْم ِدیْ ِد َّدع ِاع ْ َّْی َّو َّؼ َّص ِاول َّو ََّم ِاو َّر۔‬ ‫اػراؽ ُع بظ َّسع ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫جصل‬
‫ِ ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۲‬۔یلگنجۺوبکمجوںۺےنۺدنلبۺابالۺامعرتۺےکۺرھجووکںۺوکۺاانپۺاکھٹانۺانبای۔‬
‫ْ ُ َّ َّ ُ ُ ْ ً ََّّ‬ ‫َّ ُ َّ َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّج َّص َّلت ْ َّ‬
‫اْم َّم ِائ ُم اػ َّو ْح ِذيۃ ؽ َّو ِاطذ اػ َّم َّن ِاز ِل اػم ْرت ِطص ِۃصذوذا ػوا۔‬ ‫ِ‬
‫(‪)۳‬۔اتکوبںۺاکۺارتحاؾۺرکوۺ‪،‬اورۺاںیھنۺاانپۺہیکتۺہنۺانبؤ۔‬
‫َّ ُ‬ ‫َّ َّ ُ َّ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َّ ْ‬
‫اع ِر ُؼ ْوا اػع ُت َّب َّوال َتْ َّصل ْوھا ِو َّد َّادتع ْم۔‬
‫(‪)۴‬۔زیتۺدوھپۺاورۺرگیمۺےنۺولوگںۺوکۺمینۺرمدہۺرکدای۔‬
‫َّ ْ ُ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّْ‬ ‫َّ‬
‫َّج َّصل ِت اػذمس اػذ ِدیدۃ واْمرارۃ اػناس عاػم ِي ِت۔‬
‫(‪)۵‬۔اہللۺاعتیلۺےنۺدؿۺوکۺرونش َّۺاورۺراتۺوکۺاترکیۺانبای۔‬
‫ْ‬ ‫ُ َّ‬
‫َّج َّص َّل اہلل اػن َّو َّار ُؼ َّن َّو ًرا َّواػليْ َّل ُؼش ِل ًما۔‬
‫(‪)۶‬۔یلجبۺےنۺونیشمں‪،‬ولمںۺاورۺاکرناونںۺاکۺالچانۺتہبۺٓااسؿۺرکدای۔‬
‫َّ ْ ً ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫ات َّواػ َّم َّرا ِؽع َّواػ َّم َّص ِاؼ ِل دوًل ِجدا۔‬ ‫ِ‬ ‫َّرد اػع ْو َّر َّب ُاء َتْ ِر یْؽ اػ َّم ِاعيْ َّن‬
‫ِ‬
‫(‪)۷‬۔دینیۺمیلعتۺوکۺداینۺاحلصۺرکےنۺاکۺذرہعیۺاورۺاالسیمۺااکحؾۺوکۺولھکاڑۺہنۺانبؤ۔‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ً َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ‬
‫اػدیْ ِ َِّن َّو ِديْلۃ ِػع ْد ِب اػدؽْ َّيا َّوال َتْ َّصل ْوا‬ ‫ال تت ِخذوا اػتص ِليْم ِ‬

‫َّ‬
‫َّ َّ َّ ُ ً‬ ‫األ ْح َّع َّ‬
‫اِل ْدًل ِؼيۃ ػ ْص َّبۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫ام‬
‫(‪)۸‬۔اسسنئ ۺےن ۺدجدی ۺذراعئ ۺاالبغ ۺلمح ۺولقن ۺےک ۺذرہعی ۺاایش ۺیک ۺدرٓادم ۺوربٓادم ۺوک ۺاہنتیۺ‬
‫ٓااسؿۺانبدای۔‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ر ِدیْ ِرھا َّد ْوًل ِجدا ِب َّو َّدا ِئ ِل‬ ‫َّر َّْی ِت اػ ُصل ْو ُم ِا ْد ِت ْ َّْی َّاد األذي ِاء وت‬
‫َّ ْ‬
‫اّم ِدیْ َّد ِۃ َّو َّو َّد ِائ ِل اػنظ ِل ۔‬‫اِل ْص ًَّلم ْ َّ‬
‫ِ ِ‬
‫(‪)۹‬۔اابخر‪،‬رڈیویۺاورۺیلیٹۺوزیؿۺےنۺربخۺراسینۺوکۺٓااسؿۺرکدای۔‬
‫ْ َّ ْ َّ ُ َّ ْ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ً‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اػتلطاز ِإذاصۃ األؽب ِاء دولۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫اع‬ ‫ی‬ ‫ذ‬‫م‬‫ِ‬ ‫اػ‬‫و‬ ‫ۃ‬ ‫د‬‫ی‬ ‫ر‬‫جص ِ ِ‬
‫اّم‬ ‫ت‬ ‫ل‬
‫(‪)۱۰‬۔امعمرۺےنۺاسۺامعرتۺےکۺوتسؿۺ‪،‬وبضمطۺ‪،‬وخبۺوصرتۺاورۺدریۺاپانبےئ۔‬
‫َّ ً َّ ً‬ ‫ً‬ ‫َّ ٰ َّ ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬
‫َّج َّص َّل اػ َّبن ُاء ا ْص ِم َّدۃ ھذااػ َّم ْ ِن ِل َّؼ ِتيْ َّنۃ َّج ِميْلۃ ث ِاب َّتۃ۔‬
‫(‪)۱۱‬۔اہللۺاعتیلۺےنۺاتسروںۺوکۺٓاامسؿۺےکۺےیلۺٓاراشئۺاکۺاسامؿۺانبای۔‬
‫ً َّ‬ ‫ُ ْ َّ‬
‫َّج َّص َّل اہلل اػع َّو ِاع َّب ِز یْ َّنۃ ِػلد َّم ِاء۔‬
‫(‪)۱۲‬۔ویپمکرٹ‪،‬ارٹنٹینۺاوردجدیذراعئۺاالبغۺےنداینۺوکۺاکیۺاگؤںۺںیمۺ ۺ‬
‫دبتلیرکدایۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ ُ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ُ َّ ً‬
‫اْم ِدیْث ِۃ اػدؽْ َّيا ظ ْر َّیۃ‬ ‫رْی اْمادوب ذبعۃ ِاالتراال ِت وودا ِئل االصًل ِم‬
‫(‪)۸۳‬۔تنحمۺاورۺنگلۺرغبیۺٓادیمۺوکۺامؽۺدارۺانبدیتیۺےہۺاورۺاسۺیکۺدباحیلۺوکۺوخشۺاحیلۺ‬
‫ںیمۺدبتلیۺرکدیتیۺےہ۔ ُ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اّم ُد َّواػذض ُػ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ ْ‬
‫ْسا۔‬ ‫ْس ٗہ ُی ْ ً‬‫اػر ُج َّل اػط ِظ ْ َّْی ض ِن ًيا َّو ُی َّر ِ ُْی ُص ْ َّ‬ ‫َیصل ِ‬
‫(‪)۱۴‬۔االسؾۺےنۺاشدیۺوکۺتہبۺٓااسؿۺانبایۺاھت‪،‬نکیلۺمہۺےنۺرمسۺورواجۺےکۺذرہعیۺاےسۺ‬
‫لکشمۺانبدای۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ‬
‫ْیؽاہ ر ْصبا ِباػتظا ِػيْ ِد۔‬ ‫ان اِلدًلم جصل اػزواج دوًل ِجدا وػ ِع ْن ر ْ‬
‫ع ِ‬
‫(‪)۱۵‬۔دیسانۺوغثۺامظعۺےنۺاےنپۺارثۺازیگنۺابطختۺےکۺذرہعیۺڑگبےۺوہےئۺاعمرشےۺوکۺ‬
‫اصحلۺاعمرشےۺںیمۺدبتلیۺرکدای۔‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ ُ َّ ْ َّ ُ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ ً َُّ‬
‫رْی د ِيدؽااػضوث األصشم اػمجتمع اػط ِادد ُمت ِمصار ِاْما ِِبس ِب ٖہ‬
‫ؤث َّر ِۃ۔‬ ‫ُْ‬
‫اػم ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۷‬‬
‫ُ‬
‫ٓاےن‪:‬واےل‪:‬ولمجں‪:‬اک‪:‬اردو‪:‬ںیم‪:‬رتہمج‪:‬رکو‪:‬اور‪:‬رمس‪:‬اطخل‪:‬ےک‪:‬ذرہعی‪:‬وعفمل‪:‬قلطم‪:‬یک‪:‬نییعت‪:‬رکو۔‬
‫ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۱‬۔ظ ْل ظ ْول اػ ُصظًل ِء َّواط َّص ْل ِط ْص َّل اػن َّبًل َّء۔‬
‫لقعۺدنمۺولوگںۺیکۺرطحۺابتۺہکۺاورۺرشافۺولوگںۺیکۺرطحۺاکؾۺرک۔‬
‫ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫(‪َّ ۲‬‬
‫اػو ْر َّوػۃ ۔‬ ‫)۔د َّصی اْماج بْی اػرطا واػمروۃ‬
‫احیجۺافصۺاورۺرموہۺےکۺدرایمؿۺزیتۺدوڑا۔‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫(‪)۳‬۔ظ ِل َّؼ اػ ُـم َّوش ُػ ِؼ ْن ُؼظ َّابل ِۃ ؼ ِدیْ ِر ٖہ ِاز ِس َّر ًابا۔‬
‫ُ‬
‫زمدورۺاےنپۺرجینیمۺاکۺاسرک ۺرکےنۺےسۺےبۺوہ ۺوہایگ۔‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُ َّ ُ ْ ُ ُ‬
‫اّم ُن ْود َّص ِن اػ َّوس ِن ِدطاع اػذ ْج َّص ِان۔‬ ‫(‪)۴‬۔ید ِاطع‬
‫وفیجۺاہبدروںۺیکۺرطحۺونطۺاکۺدافعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ً ُ ْ ً َّ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ْ ً ُ ْ ً‬
‫ْسطا وال َتزن حزؽا ؼط ِرسا۔‬ ‫(‪)۵‬۔ال تطرح طرحا ؼ ِ‬
‫دحۺےسۺزایدہۺوخشۺہنۺوہۺاورۺدحۺےسۺزایدہۺردیجنہۺہنۺوہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ َّ ٰ ْ ْ َّ ً َّ َّ ُ‬
‫ِن َّصسطا ال أ ْص ِسط ٗہ َّص ٰیل أح ٍد ِد َّو ٗاہ۔‬
‫َّ‬
‫(‪)۶‬۔أص ِسػ صیل ِاب ِ‬
‫ںیم ۺاےنپےٹیبرپایسی ۺتقفش ۺرکاتوہں ۺہک ۺاس ۺیسیج ۺتقفشۺاس ۺےکالعوہ ۺیسک ۺرپ ۺںیہنۺ‬
‫رکاتۺوہں۔‬
‫َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ َّ ْ ُ ُ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّْ‬
‫اّمب ِال۔‬ ‫(‪)۷‬۔یرت ِطع اػورم ِار ِتطاصا‪،‬و یرمد ِػلزؼ ِن رمود ِ‬
‫وایعقۺوبڑاھۺتہبۺدنلبۺوہاتۺےہۺاورۺزامےنۺےکۺےیلۺاہپڑوںۺیکۺرطحۺاثتبۺدقؾۺراتہۺےہ۔‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ ٗ ْ َّ ً َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ‬
‫(‪)۸‬۔أتظن اػص ِاؼل صملہ ِإتظاؽا‪،‬وأخلص ِطي ٖہ ِإخًلراص ِشيما۔‬
‫اکررگیۺےنۺاےنپۺاکؾۺوکۺوبضمیطۺےسۺایکۺاورۺاسۺںیمۺاسۺےنۺڑبےۺاالخصۺےسۺاکؾۺایلۺ۔‬
‫ً‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ َّ ُ َّ َّ ً‬ ‫َّ َّ ْ‬
‫)۔حاطش ُت َّص َّیل اػ ِبيْى ِۃ ََّماطشۃ َّ‪،‬و َّؼ َّن ْص ُت اػز ْوز َّاء َّؼنْ ًصا َّباتا۔‬ ‫(‪۹‬‬
‫ںیمۺےن ُۺاموحؽۺیکۺایھچۺرطحۺافحتظۺیکۺاوروشرۺوبغشۺوکۺوپرےۺوطررپۺروکۺدای۔‬
‫اّمميْل۔َّ‬‫اػر ْط َّح ْ َّ‬ ‫َّ ُ َّ ْ ْ َّ ً َّ ْ ً َّ َّ ْ َّ ُ َّ ٗ َّ‬
‫ِ‬ ‫(‪)۱۱‬۔أصا ِتب ر ِدی ِظي ِصتابا ر ِظيظا‪،‬وأرطح صنہ‬

‫ںیمۺاےنپدوتسۺوکومعمیلۺالمتمۺرکاتۺوہںۺاورایھچۺرطحۺدرزگرۺرکاتۺوہں۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ ً َّ ْ ً َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫)۔ی ْص َّتم ُد اػْ ُم ْؤؼ ُن َّ‬
‫(‪َّ ۱۱‬‬
‫اہلل ِاص ِتمادا ع ِبْیا‪،‬بصد أن َی ِسط ِػصم ِل ٖہ‬ ‫ِ‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ ً‬
‫َت ِسيْسا َّد ِليْ ًما۔‬
‫ومنمۺاےنپۺاکؾۺاکۺدرتسۺوصنمہبۺانبےنۺےکاہللۺاعتیلۺرپۺلمکمۺرھبواسۺرکاتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ً َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ‬
‫ص ِإ ْؼ َّداعا‪،‬ط َّدط َّع َّی َّد ٗہ َّصنْ ٗہ َّدط َّصت ْ ِْی‪،‬‬
‫َّ‬ ‫اػل‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫اػَش ِس ُ‬
‫ْ‬ ‫(‪)۱۲‬۔أؼدؽ‬
‫ْ َّ ْ ِ َّ ْ ً ِ َّ ْ ً‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ‬
‫ط َّر َّ َّْب َّص ٰیل ََّم َّاوػ ِت ٖہ ِف اػور ِب رْبا ج ِميًل۔‬
‫وپسیلۺواےلۺےنۺوچرۺوکۺوبضمیطۺےسۺڑکپۺایل‪،‬رھپۺاسۺےنۺدورمہبتۺاانپۺاہھتۺاسۺےسۺاٹہۺایلۺ‬
‫‪،‬وتۺاسۺےنۺاسۺےکۺاھبےنگۺےکارادےۺرپۺایھچۺرطحۺربصۺایک۔‬
‫ا‪،‬ط َّت ْودمُ‬ ‫َّ َّ َّ ً َّ ْ ً َّ‬ ‫ْ‬
‫اّم َّ‬ ‫وراػْ َّ َّْباع ْ ُْی ْف َّب ْ‬ ‫)۔ت ُث ُ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫ا‬ ‫اؽ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ث‬ ‫ات‬
‫ض ِ ِ‬
‫و‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪۱۳‬‬
‫ْ‬ ‫ً‬ ‫ُ‬
‫اػْ َّم َّن ِاز َّل َّھ َّد ًؼا َّ‪،‬و َّت ُدؽ اػ َّم َّب ِ ْ‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ان َّدعا َّ‪،‬وتظذ ُػ اػ ِن ْ َّْیان ظذطا ُؼ ْد َّت ِم ًرا ‪،‬‬
‫ا‪،‬ط ًَّل َّت ْد َّم ُع َّض ْ َّْی ؽ َّداء َّتريْح ر َّي ً‬ ‫َّ َّ َّ ُ ُ َّ ُ َّ ْ ً َّ ْ ً َّ‬
‫احا‪،‬‬ ‫ً ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫َّ‬ ‫طيخاػ اػدعان خوطا ص ِشيم‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ْ ُ ُ َّ ً َّ َّ َّ‬
‫وأسط ٍال تْصخ صاخا ‪،‬وال تری ِإال ِرجاال ؽعبوم اػدھر ؽعبت ِْی‪:‬‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ْ ٍ َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫ت أ ْؼ َّواػ ُو ْم۔‬ ‫ؼات أوالدھم و زاص‬
‫ضعب ۺالعوقں ۺںیم ۺوکہ ۺٓاشت ۺاشفں‪ ،‬ۺزربدتس ۺرطےقی ۺےسٹھپ ۺاجےت ۺںیہ ۺوت ۺاکمانتۺوکۺ‬
‫لسلسمۺٓاگۺاکنےتلۺرےتہۺںیہۺ‬ ‫وپریۺرطحۺڈاھدےتیۺںیہ‪،‬امعروتںۺوکۺابلکلۺامسمرۺرکدےتیۺںیہۺاورۺ‬
‫وت ۺابدنشے ۺڑبے ۺوخػ ۺزدہ ۺوہاجےت ۺںیہ‪،‬وت ۺمت ۺزور ۺزور ۺےس ۺالچےن ۺوایل ۺوعروتں ۺاور ۺےنخیچۺ‬
‫واےلۺوچبںۺےکۺالعوہۺیسکۺوکۺںیہنۺونسۺےگاورۺمتۺرصػۺاےسیۺولگۺدوھکیۺےگۺںیھنجۺزامےنۺےنۺ‬
‫ربابدوہیگ۔‬ ‫دورہیۺرپاشیینۺںیمۺڈاؽۺدایۺاؿۺیکۺاوالدںیۺرمںیئگۺاورۺامؽۺ ۺ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۱۸‬‬
‫ُ‬
‫(‪)۱‬۔یتنحمۺہبلطۺےنۺاسالہنۺااحتمؿۺںیمۺاشدنارۺاکایمیبۺاحلصۺیک۔‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ ُ ْ ُ ْ َّ ُ ْ َّ‬
‫اِلؼ ِتح ِان اػدن ِو ِي ُناحارا ِئصا۔‬ ‫ُنح اػسًلب اػمجت ِودون ِف ِ‬

‫(‪)۲‬۔ڈاایکۺادمحۺےکۺرھگۺطخۺےلۺرکۺٓاایۺاورزورۺےسۺدروازہۺاٹھکٹھکای۔‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ً‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اػرداػ ِۃ وسرؼ اػباب سرظا۔‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫جاء د ِاصي اػ ِْبی ِد بيت أحمد ِب ِ‬
‫(‪)۳‬۔ہپسۺاسالرۺےنۺاےنپۺوفویجںۺےسۺاہکدنمشۺیکۺوچویکںۺرپۺزورۺدارۺہلمحۺرکوۺاورۺ‬
‫زبدولںۺیکۺرطحۺدونمشںۺےسۺہنۺڈرو۔‬
‫ْ َّ ُ َّ ُ ْ ً َّ ْ ً َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ّميْش ُ‬ ‫ال َّظائ ُد ا ْ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ّم ُي ْو ِذ ٖہ ِاھ ِج ُم ْوا ص ٰیل َّؼ َّر ِاع ِز اػصد ِو ھجوؼا ذ ِدیدا‪،‬وال‬ ‫ِ ِ‬ ‫َّ ظ َّ ِ‬
‫اّم َّب َّن ِاء۔‬ ‫ََّت ُاط ْوا األ ْص َّد َّاء َّخ ْو َّػ ْ ُ‬
‫(‪)۴‬۔ نادل ۺےن ۺےتک ۺوک ۺامرا ۺوت ۺوہ ۺتہب ۺزایدہ ۺبضغ ۺانک ۺوہایگ ۺاور ۺاس ۺیک ۺاٹگن ۺںیم ۺزورۺ‬
‫ےسۺاکٹۺایل۔ ُ‬
‫َّ َّ َّ َّ ٌ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ً َّ ْ ً َّ َّ َّ ْ ْ َّ ً‬
‫ضب خا ِػد اػعلب طض ِزب ضزبا ذ ِدیدا وصض ِف ِرج ِل ٖہ صزا۔‬
‫ینسوتۺاسۺاکۺرہچہۺاچدنۺیکۺرطحۺکمچۺااھٹ۔‬ ‫ےنااحتمؿۺںیمۺاینپۺاکایمیبۺیکۺربخۺ ۺ‬ ‫(‪)۵‬۔بجۺدبعا ۺ‬
‫رلنٰمح ۺ‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػر ْح َّمن َّخ ْ َّْب َّ‬ ‫َّػ َّـما َّدم َّع َّصبْ ُد َّ‬
‫رشؼ َّو ْج ُه ٗہ‬ ‫اِل ْؼ ِت َّح ِان ا‬ ‫ف‬
‫ِ ٖ ِ ِ‬ ‫ہ‬ ‫اح‬ ‫ُن‬ ‫ِ‬ ‫ْ ِ‬
‫ْ َّ َّ‬
‫رشاؼ اػ َّب ْد ِر۔‬ ‫ِا‬
‫تساکایمیبۺاحلصۺرکاکچۺےہ۔‬ ‫نفںیمۺزربد ۺ‬ ‫چنہپایگۺےہۺاورۺوہاۺابزیۺےکۺ ۺ‬ ‫(‪)۶‬۔ٓاجۺااسنؿۺالخۺکتۺ ۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّاػْ َّي ْو َّم َّظ ْد َّو َّر َّ‬
‫اِلؽْ َّدان ِإ َّیل اػطز ِاء َّو َُّن َّح َُّنا ًحا َّص ِشيْ ًما ِ ْف ط ِن اػس َّ َّْی ِان۔‬ ‫ِ‬ ‫ل‬
‫(‪)۷‬۔وہۺولوگںۺیکۺزربدتسۺدختمۺرکاتۺےہۺاورۺرفسۺںیمۺاؿۺےکۺےیلۺوایعقۺ‪،‬وہسںیتلۺ‬
‫رفامہۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫َی ِد ُم اػن َّاس ِخد َّؼۃ ص ِشيْ َّمۃ َّو ی َّو ِط ُر ػو ْم ِف اػدط ِر ت ْد ِويًْل ٍت ت ْو ِط ًْیا ۔‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫(‪)۸‬۔لکۺںیمۺےنۺاکیۺوھچےٹۺےچبۺوکۺداھکیۺوجۺڑسکۺرپۺزیتیۺےکۺاسھتۺدوڑۺراہۺاھتۺاورۺ‬
‫زگرےنۺوایلۺاگڑویںۺیکۺھچکۺرپواہۺںیہنۺرکراہۺاھت۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ْس َّص ٍۃ َّوال ُی َّب ِالْ‬ ‫ي َّص َّیل اػذ ِارع َّج ْر ًیا ِب ُ ْ‬ ‫َّرأیْ ُت أ ْؼس ِس ْط ًًل َّر ِض ْ ًْیا ََّیْر ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ات اػمار ِۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ي‬ ‫اػد‬ ‫ب‬‫أي ؼب ٍ ِ‬
‫ۃ‬ ‫اال‬
‫(‪)۹‬۔نادلہۺ‪،‬یبۺاےۺاسؽۺاوؽۺ ُیکۺاطہبلۺےہۺ‪،‬وہۺاینپۺااتسوینںۺاکۺڑباۺارتحاؾۺرکیتۺےہ۔‬
‫األ ْو ٰیل ؼ ْن یب اے َّو ھ َّي ُتعْر ُم ُؼ ْصل َّماتواَّ‬ ‫َّ‬
‫اػد َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ ٌ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫خا ِػدۃ سا ِػب‬

‫ْ‬
‫ِاع َّر ًاؼا َّص ِشيْ ًما۔‬
‫(‪)۱۰‬۔نپ ۺڈیب ۺدجدی ۺیگنج ۺٓاالت ۺںیم ۺےسےہوجدنمسر ۺںیم ۺاپین ۺےکادنر ۺویلھچمں ۺیکۺ‬
‫رطحۺیتلچۺےہۺ‪،‬اوردنمسریۺڑلایئۺںیمۺزربدتسۺروؽۺادارکیتۺےہ۔‬
‫َّْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٓ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ُ‬
‫ارۃ ِؼ ْن اال ٍت َّح ْر ِبي ٍۃ َّج ِدیْ َّد ٍۃ ت ِد ْ ُْی ِف اػ َّب ْح ِر ِف َّد ِاخ ِل اػـم ِاء‬ ‫اػضو‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫اؽ َّو تتظ ْوم ِبد ْو ٍر ھ ٍام ِف اْم ْر ِب اػ َّب ْح ِر ِي۔‬ ‫ِ‬
‫األ ْد َّ‬
‫م‬ ‫د َّْی‬
‫(‪)۱۱‬۔ومرٹۺاسکئۺچسۺچمۺاکیۺعفنۺشخبۺوساریۺےہۺوجۺومرٹۺیکۺرطحۺڑسوکںۺرپۺزیتۺیتلچۺےہۺ‬
‫اورۺولوگںۺےکۺےیلۺایسیۺٓااساینںۺرفامہۺرکیتۺےہۺہکۺزگہتشۺزامےنۺںیمۺاسۺیکۺریظنۺںیہنۺیتلم۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٌ‬
‫ِإن اػدر َّاجۃ اػ ُبخ ِار یۃ َّؼ ْرع َّبۃ ُؼ ِطيْ َّد ٌۃ ت ِد ْ ُْی َّص َّیل اػذ َّو ِارع َّد ْ َّْی اػ َّص َّر َّب ِۃ‬
‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّو ُت َّو ِط ُر ِػ َّلناس َّت ْدويْ ًَّل ٍت ال ُی ْو َّج ُد َّؼ ِثيْ ٌل ػ َّوا ِف اػْ َّص ْْص اػْ َّم ِ ْ‬
‫اِض۔‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۱۲‬۔مہۺےنۺلکۺداھکیۺہکۺاکیۺڈاوکۺےنۺیتلچۺاگڑیۺےسۺاکیۺاترجۺرپۺرویاولرۺےسۺااسیۺافرئۺ‬
‫ایکۺوجۺاسۺےکۺابزوۺوکۺدیھچۺرکۺابرہۺلکنۺایگ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اسع اػس ِر ی ِؼ ِباػصر ب ِۃ اػـم ِدْی ِۃ اسلؼ اػرراص‬ ‫رأینا أؼ ِس أن ظ ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّْ‬ ‫ْ ُ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اح ٖہ۔‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ب‬ ‫ظ‬‫ؽ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫ي‬ ‫ص ٰیل ت ِاج ٍر ِباػمد ِ ِ‬
‫ذ‬ ‫ػ‬‫ا‬ ‫س‬ ‫د‬
‫(‪)۱۳‬۔اسپنۺاکیۺومذیۺاجونرۺےہۺوجۺیسکۺوکۺاکٹۺاتیلۺےہۺوتۺاسۺاکۺاکؾۺابلکلۺامتؾۺرکداتیۺےہۺ۔‬
‫ُ ُ َّ َّ ً َّ ً‬ ‫ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫ت أ َّح ًدا ت ْو ِلع ٗہ ھًلعا تاؼا ۔‬ ‫ؤذی ِۃ إذا ػدض ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ات‬ ‫اْميۃ ِؼن اْميو ِ‬
‫اؽ‬
‫(‪)۱۴‬۔زگہتشۺےتفہۺہلگنبۺۺدشیۺںیمۺایسیۺزوردارۺابرشۺوہیئۺسجۺےنۺتہبۺےسۺاکمانتۺوکۺ‬
‫ابلکلۺڈاھدایۺاورۺتہبۺیسۺویتیھکںۺوکۺوپریۺرطحۺابتہۺرکدای۔‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫اػد َّم ُاء َّؼ َّس ًرا َّضز یْ ًرا ِ ْف َّبنْ َّض ًَّل َّدیش ِف األ ْد ُب ْوع اػ َّـم ِاِضْ‬ ‫َّ‬
‫أؼسر ِت‬‫َّ‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ً َِّ ً َّ َّ ْ َّ ْ ُ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ً َِّ ً‬
‫طودم اػـمن ِازل اػع ِثْیۃ ھدؼا تاؼا وأطّن اْمظول اػع ِثْیۃ طناء ع ِاؼًل۔‬
‫(‪)۱۵‬۔رہشوںۺںیمۺراوتسںۺاورۺیلگۺوکوچںۺںیمۺروینشۺاکۺتہبۺاامتہؾۺایکاجاتۺےہۺاورۺ‬
‫اےسیۺبلبۺالجےئۺاجےتۺںیہۺوجۺادنریھےۺوکۺابلکلۺاکوفرۺرکدےتیۺںیہ۔‬
‫ً َّ ُ ْ َُّ‬ ‫ُْ ُ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َّ‬
‫ُی ْو َّتم ِباػز ْو ِء ِف َّاػس ُر ِؼ واأل ِزظ ِۃ ِف اػـمد ِن ِاھ ِتماؼا ِجدا وتوظد‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ْ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ ْ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ‬
‫اب۔‬ ‫اِلذ ِ‬ ‫ھ‬ ‫اػـمر ِابيح اػعور ب ِائيۃ اػِِت تذ ِھب اػشًلم عل ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۱۹‬‬
‫ُ‬
‫رعیبۺاکۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ ُ َّ ٰ َّ َّ ْ ُ َّ َّْ‬
‫اِلظب ِال۔‬ ‫(‪)۱‬۔أظبل اػصمال صیل صم ِل ِوم عل ِ‬
‫اکؾۺرکےنۺواےلۺایھچۺرطحۺاےنپۺاکؾۺںیمۺگلۺیگ۔‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫ُسیصا۔‬ ‫(‪)۲‬۔أجاب خا ِػد ص ِن اػدؤ ِال ِ‬
‫نادلۺےنۺوفراۺوساؽۺاکۺوجابۺدای۔‬
‫اب۔‬ ‫َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۳‬۔ؼر اػ ِظسار ؼر اػدح ِ‬
‫ُ‬ ‫رٹنی ُۺابدؽۺیکۺرطحۺزگری۔‬
‫َّ‬ ‫ٓ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ‬
‫(‪)۴‬۔أظ ِد ُر اػطن تظ ِدیْ ًرا ال أظ ِد ُر ٗہ ذيْىا اخ َّر۔‬
‫ںیمۺٓارٹۺیکۺایسیۺدقرۺرکاتۺوہںۺہکۺا ُسۺرطحۺدورسیۺزیچۺیکۺںیہنۺرکاتۺوہں۔‬
‫ُ َّ ْ َّ ْ ً َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ ْ ُ َّ‬
‫(‪)۵‬۔أظ َّب َّل سًل ُب اػ ِصل ِم َّص ٰیل ت َّصل ِم اػلض ِۃ اػ َّص َّر ِبي ِۃ ِإظ َّباال َمْ ُم ْو ًدا۔‬
‫ہبلطۺےنۺوخبۺایھچۺرطحۺرعیبۺزابؿۺانھکیسۺرشوعۺایک۔‬
‫ان ػإلؽْ َّدان َّو ْد َّو َّد ًۃ َّ‪،‬و َّز ْخ َّر َّػ َّػ ٗہ اػْ َّباسلَّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫ِ‬
‫ً‬ ‫(‪)۶‬۔ودوس اػذي َّس ِ ِ ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّز ْخ َّر َّط ًۃ ‪َّ ،‬ط َّم ْن ِا ْد َّت َّج َّ‬
‫اب ػ ٗہ َّزػ َّزل َّح َّيات ٗہ ِزػ َّزاال ذ ِدیْ ًدا۔‬
‫اطیشؿۺےنۺااسنؿۺےکۺےیلۺووسہسۺڈاال‪،‬اورۺاسۺےکۺےیلۺوھجٹۺوکۺاجسرکۺشیپۺایکۺوتۺسجۺ‬
‫ےنۺاےسۺمیلستۺایکۺاسۺیکۺزدنیگۺںیمۺزربدتسۺززلہلۺدیپاۺرکدای۔ ُ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ً َّ ً َّ‬
‫ان ت ْر ِب َّيۃ ع ِر یْ َّمۃ َّوت ِص َّبا ِ ْف د ِبيْ ِل ذ ِػؽ ت َّص ًبا‬ ‫)۔إن وا ِػدي ظد ر بي ِ‬ ‫َّ (‪ِ ۷‬‬
‫ذ ِدیْ ًدا۔‬
‫وایعقۺریمےۺوادلنیۺےنۺریمیۺایھچۺمجتیبۺیکۺاورۺاسۺیکۺراہۺںیمۺتخسۺنکھتۺربداَّتشۺیک۔ ُ‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫َش ْو َّع اػْظ َّر َّاءۃ ػلْ َّجميْع ؼ َّن اػْ َّم ْ ُ َّ‬ ‫(‪)۸‬۔إ َّن َّؼ ْ ُ‬
‫َّ‬
‫ات اػِِت أثر ِت‬ ‫َش ْوص ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ ِ ْ ْ َّ ً َّ ً‬
‫ْص ِإثراء با ِػضا۔‬ ‫اػثظاطۃ ِف ِؼ ٍ‬
‫یقینااۺامتؾۺولوگںۺےکۺےیلۺمیلعتۺاکۺوصنمہبۺااسیۺوصنمہب ۺےہ ۺسج ۺےن ۺرہش ۺںیم ۺذہتبیۺ‬
‫ودمتؿۺںیمۺزربدتسۺااضہفۺرکدای۔‬
‫شرح مصباح االنشاءدوم‬

‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫(‪)38‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ُ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬
‫(‪)۹‬۔أ ْح ِد ُن ِإ َّیل اػ َّوا ِػ َّدیْ ِن ِإ ْح َّداؽاوأخ ِطض ػو َّماجن َّاح اػذ ِل ِؼ َّن‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫َّ ْ ً‬ ‫َّ‬
‫اػر ْح َّم ِۃ خطزا۔‬
‫ںیمۺوادلنیۺےکۺاسھت ۺااھچۺولسکۺرکاتۺوہںۺاورۺدوونںۺےکۺےیل ۺ مؾۺدیلۺےسۺاع ییۺاکۺ‬
‫ابزوۺاھچباتۺوہں۔ ُ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫(‪َّ ۱۱‬‬
‫ات ثًلثا َّوز ْرؽا ظ ْ َّْب اػرد ْو ِل‬ ‫اہلل حج ٍ‬ ‫جت ِب ِوما بيْت ِ‬
‫)۔ح َّج ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ليہ ودلم زورت ِْی۔‬ ‫ریل اہلل ص ِ‬
‫ںیم ۺےن ۺدوونں ۺےک ۺاسھت ۺناہن ۺہبعک ۺےک ۺنیت ۺجح ۺےیک ۺاور ۺدورمہبت ۺروسؽ ۺاپک ۺﷺ‬
‫ےکۺروہضۺاونرۺیکۺزایرتۺیک۔‬
‫األ َّول َّث َّن ًاء َّال ُأثْنيْہ َّأل َّحد َّض ْْی ٗہ َّ‪،‬و َّأ ْح ََّتمُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔أثنيت صیل اػط ِائ ِز‬
‫ِ‬ ‫ِ ٖ ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ً َّ ْ َّ ْ َّ ْ ٗ َّ‬
‫ْ‬
‫اػمتو ِطؼ ِاح َِتاؼا ػم أح َِتؼہ ِػض ِْی ٖہ۔‬
‫ےلہپ ۺاکایمب ۺوہےن ۺواےل ۺیک ۺںیم ۺےن ۺایسی ۺرعتفی ۺیک ۺہک ۺاس ۺےک ۺالعوہ ۺیسک ۺیک ۺایسیۺ‬
‫رعتفیۺںیہنۺیکۺاورۺاکایمبۺوہےنۺواےلۺیکۺایسیۺزعتۺوازفایئۺرکاتۺوہںۺہکۺایسیۺدورسےۺیکۺ‬
‫ںیہنۺرکاتۺوہں۔‬
‫َّ َّ َّ ً َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ً‬ ‫َّ َّ ْ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ُ ْ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۲‬۔ا َّػتم ِر ینات اػب َّد ِؽيہ ت ِز ید اػصزًل ِت رًلب َّۃ واػظلب ظوۃ ‪،‬‬
‫ُ َّ‬
‫اِل َّؽْ َّد ِان أ َّ ْن ُی ْص ّٰن ِب َّوا عل‬ ‫َّو ُت َّد ِاص ُد األ ْؼ َّص َّاء َّواػْ َّع ِْل أ َّت َّم ُؼ َّد َّاص َّد ًۃ َّ‪،‬ط َّص َّ‬
‫یل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ِ َّ ً ْ َّ ُ َّ َّ ْ َّ ِ ْ َّ‬
‫اػ ِصنای ِۃ ‪،‬وأن َیصل ِػنط ِد ٖہ حشا ِؼنوا عل یوم‪،‬وأط َّزل أؽواع اػتم ِر ی ِن‬
‫ُْ ُ‬ ‫ْ َّ ْ َّ ِ‬ ‫اػس َّلؼ َّ‪،‬ط َّي ْح ُد ُن باِلؽْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ان ف اػْ َّو َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اْمظ ْو ِل‬ ‫ِش ِ َّف‬ ‫م‬ ‫ی‬
‫ِ ِ ِْ ُ ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ان‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫اء‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫اػبد ِ ِن ؼ َّا ع‬
‫ْ‬
‫ا‪،‬وأن َّیذ َّت ِض َّل‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ا‪،‬وأن َّی ْم َّتس َّي َّر َّو َّوات اِميْل ُرع ْو ًب َّ‬ ‫ْ‬ ‫ا‪،‬وأ ْن َّی ْد َّب َّح ص ْو ًؼ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّعث ْ ًْی َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْف َّحدیْ َّظۃ َّؼ ْنػہ َّؼ َّر َّت ْْی َّأ ْو َّث ًَّل ًثا ُع َّل َّأ ْد ُب ْوع َّ‪،‬و َّص َّیل ِاِلؽْدان َّأ َّال َُیْو َّد َّؽ ْط َّدہٗ‬
‫ْ ِ َّ َّ ِ ِ َّ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِ ٰ ِ َّ ِ َّ ِ ِ ٖ ٰ ِ‬
‫َّ‬
‫ي یأ ِت ِيہ اػمتن ِاطد ْون ِ ْف ؼ َّي ِادیْ ِن‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ِ ْف ھذا اػت ْمر یْن ذ ِػؽ اِل ْجو ِاد اػ ِذ ْ‬
‫اّم ْد َّم َّأع ْ َّث َّر ؼ َّما ُی ِط ْي ُدہ۔ٗ‬ ‫َّ َّ ِ ٰ ِ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ِ ْ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫اؼ ‪،‬ط ِإن ذ ِػؽ ظد یض ِ‬ ‫اػدب ِ‬ ‫ِ‬
‫(اػنحو اػوازح‪،‬األول ؼن اػثاؽو یۃ ‪،‬ص‪)۱۲۸:‬‬
‫امسجینۺورزشۺوھٹپںۺوکۺزایدہۺتخسۺاورۺدؽۺوکۺزایدہۺاطک ۺورۺرکیتۺںیہ‪ٓ،‬اوتنںۺاورۺرگدو ۺ‬
‫ں‬
‫یک ۺلمکم ۺدمد ۺرکیت ۺںیہ‪،‬وت ۺااسنؿ ۺوک ۺاس ۺرپ ۺوپری ۺوت ہ ۺدینی ۺاچےی ۺاور ۺاےنپ ۺےیل ۺاس ۺںیم ۺےس ۺرہۺ‬

‫دؿۺاکیۺہصحۺرقمرۺرکےۺاورۺامسجینۺورزشۺےکۺااسقؾۺںیمۺےسۺبسۺےسۺرتہبۺوہۺےہۺوجۺیلھکۺ‬
‫وہاۺںیمۺوہ‪،‬وتۺااسنؿۺاکۺوتیھکںۺںیمۺزایدہۺانلچۺ‪،‬ریتان‪،‬وھگڑے ۺیکۺھٹیپۺرپۺوخبۺوسارۺوہاناورۺاےنپۺ‬
‫اکمؿۺےکۺابغۺںیمۺرہۺہتفہۺدوایۺنیتۺرمہبتۺرصموػۺرانہۺااھچۺوہاتۺےہۺاورۺااسنؿۺرپۺرضوریۺےہۺ‬
‫ہک ۺوخد ۺوک ۺورزش ۺیک ۺاس ۺتقشم ۺںیم ۺہن ۺڈاےل ۺسج ۺںیم ۺدوڑےکدیماونں ۺںیم ۺاقمہلب ۺرکےنۺ‬
‫واےلۺولگۺڑپےتۺںیہۺویکںۺہکۺایسیۺورزشۺمسجۺوکۺافدئہۺےسۺزایدہۺاصقنؿۺدیتیۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۰‬‬
‫(‪)۱‬۔متۺاہجںۺیھبۺروہۺاہللۺاعتیلۺےسۺڈرےتۺروہۺاورۺاسۺوکۺوخبۺایدۺرکےتۺروہ۔‬
‫ْ َّ‬ ‫ُْ‬ ‫َّ ُ ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ُ‬
‫خاطوا اہلل أیْ َّن َّما تع ْوؽوا َّواذع ُر ْو ٗہ ِذع ًرا ع ِث ْ ًْیا۔‬
‫ف‬
‫(‪)۲‬۔بج ۺحبص ۺوہیت ۺےہ ۺرپدنے ۺاےنپ ۺوھگولسنں ۺےس ۺابرہ ۺیکلتے ۺںیہ ۺاور ۺدروتخں ۺیکۺ‬
‫اشوخںۺرپۺوخبۺاہچہچےتۺںیہ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ِصنْ َّد َّؼا ُی ْد ِط ُراػربْ ُح َت ُر ُج اػس ُي ْو ُر ِؼ ْن أ ْصذ ِاذ ِو ْم َّوتض ِرد َّص ٰیل‬
‫َّ ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ ْ‬
‫اض َّر ِان األذ َّج ِار تض ِر یْ ًدا۔‬
‫(‪)۳‬۔وعسمد ۺاکی ۺیتنحم ۺاطبل ۺملع ۺےہ ۺوج ۺڑپےنھ ۺںیم ۺوخب ۺتنحم ۺرکات ۺےہ ۺاور ۺااحتمینۺ‬
‫وساالتۺےکوجاابتۺاصػۺاصػۺا َّینپۺاکیپۺرپۺاتھکلۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ُ ْ ٌ َّ ٌ ُ ْ َّ ٌ َّ ْ َّ ُ‬
‫ي َیْ َّت ِود ِف اػ ِظ َّر َّاء ِۃ ِا ْج ِت َّو ًادا َّو َّیع ُت ُب‬ ‫ؼدصود سا ِػب ُمتود اػ ِذ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َِّ َّ ً َّ ٰ ُ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫اِلؼ ِتحا ِؽي ِۃ و ِازحا صیل عراد ِت ٖہ۔‬ ‫اج ِو بۃ األد ِى ِ ِ‬
‫ۃ‬ ‫ل‬
‫(‪)۴‬۔لکۺرات ۺزیتۺابرشۺیکۺو ہۺےسۺاکی ۺاکمؿۺابلکلۺڈھۺایگ‪،‬ڑپوویسںۺےنۺاسۺرھگۺاکۺ‬
‫اسامؿۺاکنےنلۺںیمۺرھگۺواولںۺیکۺتہبۺدمدۺیکۺاورۺوپسیلۺےنۺیھبۺاسۺےکۺےیلۺوکششۺیک۔‬
‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ٌ ْ َّ ً َّ ً ُ ُ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ْ َّ ُ‬
‫اّمْئان‬ ‫ِاؽودم اػب ِارحۃؼ ِنل ِاؽوداؼا تاؼ ِابنو ِل اػمسر اػضز یر وداصد ِ‬
‫ْ ْ َّ ِ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ِ ُ َّ ِ َّ ِ َّ ً َّ َّ َّ ٰ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ‬
‫اب اػ َّبيْ ِت ِف ِاخراج ؼتاع ذ ِػؽ اػبي ِت ؼداصدۃ ودصی ِػذ ِػؽ‬ ‫ارح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ ُ ُ َّ ْ ً‬
‫اػبو ِػيس أیزا۔‬
‫(‪) ۵‬۔ٓاجۺحبصۺےسۺزیتۺوہاںیئۺلچۺریہۺںیہۺ‪،‬یکلہۺیکلہۺابرشۺوہریہۺےہۺاورۺوممسۺاہنتیۺ‬

‫وخوگشارۺوہایگۺےہ۔اسۺےسۺوتیھکںۺاکۺتہبۺافدئہۺوہاگ۔‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّت ْصر ُػ اػر َّی ُ‬
‫اح ِؼ َّن َّر َّباح اػ َّي ْو ِم َّو َّی ْ ِنل اػ َّـمس ُر َّرذاذا َّوظ ْد َّر َّار‬ ‫ْ ُ ًِ ً ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اّمو َّر ِائظا ِجدا َّ‪،‬و ِؼم َّاینْطع اْمظ ْول ع ِث ْ ًْیا۔‬
‫(‪)۶‬۔وکؿۺںیہنۺاجاتنۺہکۺوہیدیۺاملسمونںۺےکۺتخسۺدنمشۺںیہۺ‪،‬وہۺاںیھنۺاصقنؿۺاچنہپےنۺ‬
‫ےکۺےیلۺرباربۺاسزںیشۺرکےتۺرےتہۺںیہۺاورۺااسنینۺوقحؼۺ ۺاکھچکۺیھبۺایخؽۺںیہنۺرےتھکۺ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ٌ َّ ْ ٌ ْ ُ ْ ْ َّ ُ َّ ُ ْ َّ ْ‬
‫ات‬ ‫ؼن ال یصلم أن اػيوود صدو ذ ِدید ِػلـمد ِل ِمْی‪ ،‬ید ِبرون اػـمو ِاؼر ِ‬
‫َّ ً‬ ‫َّ ْ ْ ً ُ ْ َّ ً ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ ُ ْ َّ‬
‫اِلؽْ َّد ِان ذيْىا۔‬ ‫تد ِبْیا ؼدت ِمرا ِ ِِلْم ِاظ ِوم اػضر‪،‬وال یتصودون حظو ِ‬
‫ؼ‬
‫(‪)۷‬۔احدم ۺاک ۺاھبیئ ۺلک ۺتخس ۺامیبر ۺوہا‪،‬اس ۺےک ۺرس ۺںیم ۺزور ۺاک ۺدرد ۺااھٹ‪،‬سج ۺیک ۺو ہ ۺےسۺ‬
‫اسۺےنۺراتۺاکۺاھکانۺابلکلۺںیہنۺاھکایۺ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ؼ ِرض أخ ح ِاؼ ٍد ؼرزا ذ ِدیدا أؼ ِس ‪،‬أ ِريب ِبوجع ِف ر ِأد ٖہ ِب ِذد ٍۃ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ٍ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ‬
‫ػ ْم یأع ِل اػصذاء ؼسلظا ِألج ِل ٖہ۔‬
‫(‪) ۸‬۔املسمونںۺوکۺاچےیۺہکۺوہۺرباربۺرہۺاسؽۺاےنپۺامؽۺاکۺاسحبۺرکںیۺاورۺزاکتۺیکۺادایگیۺ‬
‫ںیم ۺابلکل ۺیتسس ۺہن ۺرکںی ۺ‪،‬ارگ ۺوہ ۺاس ۺرفےضی ۺوک ۺوپرے ۺاالخص ۺےک ۺاسھت ۺادا ۺرکےت ۺرںیہ ۺےگ ۺوتۺ‬
‫اہللۺاعتٰیلۺاؿۺےکۺامؽۺںیمۺوخبۺربتکۺدےۺاگ۔‬
‫ادل ْوا ِ ْف‬
‫ُ‬ ‫َّص َّیل اػْ ُـم ْدلم ْ َّْی َّأ ْن َّی ُص ُد ْوا َّؼ َّاػ ُو ْم ُؼ ْد َّتم ًرا عل صام َّوال َّی َّتع َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ٍ‬ ‫َّ َّ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ُ َّ‬ ‫ْ َّ َّ ٰ َّ َّْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ً ُ ْ َّ ً‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّا َّ‬
‫ات عدًل ؼسلظا ‪ِ ،‬إن أخلروا ِف أد ِاء ھذا اػو ِاج ِب عل‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اػز‬ ‫اء‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ ٰ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ً َّ ْ َّ ً‬ ‫َّ‬
‫اِل ْخًل ِص بارؽ اہلل تصایل ِف اؼوا ِػ ِوم برعۃ ع ِثْیۃ۔‬ ‫ِ‬
‫(‪) ۹‬۔رہ ۺرہش ۺںیم ۺاکی ۺاےسی ۺیمیلعت ۺادارے ۺیک ۺرضورت ۺےہ ۺوج ۺمیلعت ۺوک ۺوخب ۺاعؾ ۺرکےۺ‬
‫اورۺدنیۺیکۺیھبۺایھچۺدختمۺرکے۔‬
‫َشا ع ِثْیاً‬‫َّ‬ ‫َش اػت ْص ِليْ َّم َّؽ ْ ً‬ ‫ََّی ُب أ ْن َّت ُع ْو َّن ْف ُعل َّبل ٍد ُؼؤد َّد ٌۃ ث َّظ ِاط َّي ٌۃ َّت ْن ُ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ ً َّ َّ َِّ ً‬
‫اػدین ِخدؼۃ حدنۃ۔‬ ‫وَت ِدم ِ‬
‫(‪)۱۰‬۔تحصۺدنمۺذغاۺااسنؿۺےکۺےیلۺرضوریۺےہۺوجۺوھبکۺاٹمیتۺےہۺ‪،‬وھٹپںۺاورۺڈہویںۺ‬
‫وکۺڑباھیتۺاورۺوخبۺاطک ۺورۺانبیتۺےہۺاورۺزومخںۺوکۺرھبےنۺںیمۺیھبۺاکیفۺدمدۺدیتیۺےہ۔‬

‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫(‪)40‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ي َّی ُدد اّم ْوع َّو ُینمي األص َّر َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ض ْور ٌي ػإلؽْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ ْ ُ َّ‬
‫اب‬ ‫َّ ِ‬ ‫ذ‬ ‫ػ‬
‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ا‬ ‫ان‬ ‫د‬ ‫اػ ِضذاء اػر ِحيح‬
‫َّ ً‬ ‫ً‬ ‫ْ‬
‫َّواػْص َّش َّام َّو ُی َّظو یْ َّوا ُظ َّو ًۃ عث ْ َّْی ًۃ ‪َّ ،‬و ُیص ْ ُْی َّص ٰیل َّد ْؼل ُ‬
‫َّ‬
‫اّم ُر ْوح ِإ َّصاؽۃ أیْزا۔‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫(‪)۱۱‬۔ارگ ۺٓاپ ۺوک ۺوکیئ ۺامہ ۺاکؾ ۺرکان ۺوہ ۺوت ۺےلہپ ۺاسۺےک ۺامتؾ ۺوگوشں ۺرپ ۺوخب ۺوغر ۺرکںی ۺاورۺ‬
‫صلخمۺدووتسںۺےسۺیھبۺوشمرہۺںیلۺاتہکۺٓاپۺاصقنؿۺےسۺدواچرۺہنۺوہں۔‬
‫ً َّ ً َّ َّ َّ َّ ُ َّ‬ ‫َّ ُ ُ ُ َّ َّ ْ‬
‫ِإذا عنْ َّت ت ِر یْد أ ْن تط َّص َّل ِط ْصًل ھاؼا ‪،‬ط َّصليْؽ أ ْن تط ِع َّر ِ ْف ج ِميْع ج َّوا ِؽ ِب ٖہ‬
‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ ْ ً َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ً َّ َّ ُ َّ َّ َّ‬
‫تط ِعْیا وتدت ِذْی األر ِدظاء األو ِطياء أیزا ع ْی ال تو ِاجہ اػضر۔‬
‫یسکوقؾۺںیمۺیچنہپۺوتۺاؿۺیکۺاعداتۺواالخؼۺرپۺاسۺےنۺرہگاۺارثۺوھچڑا۔‬ ‫(‪)۱۲‬۔االسیمۺذہتبیۺبجۺ ۺ‬
‫َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ٰ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ َّ َّ ُ ُ َّ ًَّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اِلدًل ِؼيۃ ِإیل ذص ٍب أثرت ِف صادا ِت ٖہ وخل ِظ ٖہ أثرا‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫اط‬ ‫ظ‬ ‫اػث‬ ‫ت‬ ‫ػـما ور ِ‬
‫ل‬
‫ً‬
‫َّباػضا۔‬
‫(‪)۱۳‬۔دنہواتسؿ ۺ‪،‬ایشیلم ۺاورۺوہ ۺےک ۺولگ ۺاملسمؿ ۺاترجوں ۺاور ۺایسوحں ۺےس ۺتہبۺ‬
‫أتمرثۺوہےئۺاورۺاؿۺےکۺاسھتۺتہبۺااھچۺرباتؤۺایک۔‬
‫اػدائح ْْیَّ‬ ‫ُ ْ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ُ ْ‬
‫اػر ِْی ِباػتج ِار اػـمد ِل ِمْی و ِ ِ‬ ‫تأثر رجال اػون ِد وؼا ِػّییا و ِ‬
‫َّ ُ ً َّ ْ ً ِ َّ َّ َّ ُ ِ ُ ْ ُ َّ َّ ِ َّ ً َّ َّ َّ ً‬
‫تأثرا ع ِبْیا۔وصاؼلوھم ؼصاؼلۃ حدنۃ۔‬
‫(‪)۱۴‬۔اجہعم ۺارشہیف ۺّرب ۺریغصںیم ۺالہ ۺتنس ۺو ناتع ۺاک ۺیملع ۺودینی ۺادارہ ۺےہ ۺوج ۺاالسیمۺ‬
‫ولعؾ ۺوونفؿ ۺےک ۺاسھت ۺرعیب ۺزابؿ ۺوادب ۺیک ۺمیلعت ۺرپ ۺیھب ۺرھبوپر ۺوت ہ ۺداتیےہ‪،‬اہیں ۺہک ۺافرنیغۺ‬
‫صلخم‪،‬دیبارزغم‪،‬رحتمکۺاورۺفاؽۺوہےتۺںیہۺوجۺفلتخم ۺدیماونں ۺےس ۺقلعت ۺرےتھک ۺںیہ ۺاورۺ‬ ‫ّ‬
‫االسیمۺامیلعتتۺیکۺوخبۺوخبۺرشنوۺااشتعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫اػد َّنۃ َّو ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫اّم َّم َّاص ِۃ َّؼ ْص َّو ٌد ِصل ِم ٌي َّو ِدیْ ٌِن ِ ْف ِذب ِہْ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫رشطيۃ ألھل‬ ‫اّماؼصۃ األ َّ‬
‫ْ َّ َّ َّ َّ ِ َّ ْ َّ ُ ِ َّ ْ ِ ِ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٓ َّ َّ َّ َّ ً َّ ِ ْ ُ ُْ‬
‫ِت توتم ِبتص ِل ِيم اػلض ِۃ اػصر ِبي ِۃ واد ِابوا ِإزاطۃ ِإیل اػصلو ِم‬ ‫اػظار ِۃ اػِ ْ‬
‫ً‬ ‫َّ‬
‫َّ ْ‬‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫اِل ْدًل ِؼي ِۃ أیْزا ِا ْھ ِت َّم ًاؼا ع ِاؼًل َّ‪،‬یع ْون ِخ ِر َُی ْوھا ُم ِل ِر ْ َّْی‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ن‬ ‫ِ‬ ‫َّواػْ ُط ُن ْ‬
‫و‬
‫اػت َّصا ِػيْمَّ‬ ‫ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ َّ‬ ‫ُ َّ َّ ْ َّ ُ َِّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ؼتي ِظ ِشْی ؽذساء و ینتمون ِإیل ُماال ٍت ُمت ِلط ٍۃ۔ و ینَشون‬
‫ْ َّ َّ َّ َّ ْ ً َّ‬
‫َشا ع ِث ْ ًْیا۔‬ ‫اِلدًل ِؼيۃ ؽ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۱‬‬
‫ُ‬
‫ٓاےن‪:‬واےل‪:‬ولمجں‪:‬اک‪:‬اردو‪:‬ںیم‪:‬رتہمج‪:‬رکو‪:‬اور‪:‬رمس‪:‬اطخل‪:‬اگلرگ‪:‬وعفمل‪:‬ہیف‪:‬یک‪:‬نییعت‪:‬رکو۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ ُ َّ َّ‬
‫(‪)۱‬ت َّصس َّل ََّم ِرؽ اػدي َّار ِۃ ِصنْ َّد ُؼنْ َّح َّّن اػس ِر یْ ِؼ۔‬
‫راےتسۺےکومڑۺرپۺاگڑیۺاکۺانجنۺرخابۺوہایگ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ْ‬
‫أس واػ ِمنج ِل‬ ‫ْ (‪ )۲‬یدت ِص َّْی اػطًل َّح ِف حظ ِل ٖہ ِباػذادو ِػ واػط ِ‬
‫اث َّواػن ْو َّرج َّواػد ِاظ َّي ِۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫َّواػ ِـم ْح َّر‬
‫ِ‬
‫اسکنۺاےنپۺتیھکۺںیمۺڈوؽ‪،‬اہلکڑی‪،‬درایتن‪،‬لہ‪،‬ہلغۺاگےنہۺیکۺنیشمۺاورۺرٹہۺیکۺدمدۺ‬
‫َّ‬ ‫اتیلۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اْم ِدیْظ ِۃ ِػ ًِل ْد ِت ْم َّتاع ِب َّم َّب ِاھ ِج َّوا۔‬ ‫(‪ )۳‬ا ََّت ْو ُت َنْ َّو َّ‬
‫ِ‬
‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ابغۺیکۺوخبۺوصریتۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےنۺےکۺےیلۺںیمۺاسۺیکۺرطػۺایگ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬
‫(‪َّ )۴‬ی ْد َّت ْص ِم ُل اػ ُـم َّونْ ِد ُس ِح ْ َّْی َّص َّم ِل ٖہ اػ ِم ْدس َّرۃ َّواػ ِـمنْظلۃ َّواػ ُمثلث‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬
‫َّواػظل َّم َّواػ َّو َّر ظۃ۔‬
‫ارئنیجنۺاےنپۺاکؾۺےکۺوک ۺالیکس‪ٓ،‬اہل‪،‬ثلثم‪،‬ملقۺاورۺاکذغۺاامعتسؽۺرکاتۺےہ۔‬
‫ْ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اِلبرۃ واػ ِمظص‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫َش‬ ‫م‬‫(‪ )۵‬یدتخ ِدم اّمراح أثناء صم ِل ِ ٖ ِ‬
‫اػ‬ ‫ہ‬ ‫ت‬‫ي‬
‫ْ َّ‬
‫َّواػ ِـمنْش َّار۔‬
‫رسنجۺاےنپۺٓارپنشیۺےکۺدوراؿۺرتشن‪،‬انشکجن‪،‬یچنیقۺاورۺدورنیبۺاکۺاامعتسؽۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ ٰ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ٰ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫اْم ِج ِاز ی ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫اِض‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫األ‬ ‫یل‬ ‫إ‬ ‫ج‬
‫ِ ِ‬ ‫اْم‬ ‫ۃ‬
‫(‪ )۶‬یذھب اػظ ِادر صیل أد ِاء ط ِر ی ِ‬
‫ز‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ً ْ‬
‫اب ال َّیث ْ ِنيْ ٖہ ص ْن ص ِز یْ َّم ِت ٖہ َّح ٌر ُیًل ِظيْ ٖہ َّز َّؼ َّن‬
‫َّ َّ‬ ‫اػرص‬ ‫ِ‬ ‫ُؼ َّت َّح ِمًل اػ َّم َّت ِاص َّب َّو‬
‫اہلل‬ ‫ۃ‬ ‫ؼ‬‫‪،‬ح ّٰت إ َّذا َّو َّر َّل إ ٰیل َّؼ َّع َّۃ ب َّد ًَّل َّ‬ ‫اػريػ َّ‪،‬أ ْو َّب ْر ٌد ُیريْ ُب ٗہ َّأ َّی َّام اػذ َّتاء َّ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ‬
‫ساػ حول اػعصب ِہ ‪،‬ودصی بْی اػرطا واػمرو ِۃ ‪،‬وأتم ج ِميع اػمن ِاد ِؽ‬
‫از ًيا َّر ِاب ًرا ۔(تيدْی اػنحو‪،‬ص‪)۲۱۶:‬‬ ‫ر ِ‬
‫َّ‬
‫ت‬
‫دنترتسۺٓادیمۺولکشمںۺاورۺدوشارویںۺوکۺربداتشۺرکےکۺۺاجحزۺیکۺزنیمۺرپۺرفیض اۂۺجحۺاداۺرکےنۺ‬
‫اجاتۺےہۺ‪،‬رگیمۺےکۺزامےنۺیکۺرگیمۺایۺرسدیۺےکۺدونںۺیکۺرسدیۺاسۺوکۺاسۺےکۺارادےۺےسۺابزۺںیہنۺ‬
‫ریتھکۺےہاہیںۺکتۺہکۺوہۺاہللۺیکۺالسیتم ۺےکۺاسھتۺہکمۺرکمہمۺاجاتۺےہۺہبعکۺےکۺاردۺرگدۺوطاػۺرکاتۺ‬
‫ےہ‪،‬افصۺرموہۺےکۺدرایمؿۺیعسۺرکاتۺےہۺاورۺرایضۺرباضۺواصربۺرہۺرکۺامتؾۺاراکؿۺجحۺوپرےۺرکاتۺےہ۔‬ ‫ۺ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫(‪ِ )۷‬ا ْجت َّم َّع ُمْ ِل ُس اػ ُـمدر ِد ْْی ش ْو َّر اػدبْ ِت اػ َّـم ِ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اِض ‪ِ ،‬ػلنش ِر ِ ْف‬ ‫ِ‬
‫ْص ُط ْوا َّب ْص َّد َّھا إیلٰ‬ ‫ً‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ‬
‫اػسًلب َّ‪،‬و َّظ ْد ِا ْد َّت َّم َّر ِاج ِتماصو ْم داصۃ ِ‪،‬اؽ َّ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ُ َّ َّ ِ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫أحو ِال ُ ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬
‫اجت َّمص ْوا َّؼ َّد ًاء َّ‪،‬وظد ظر ُر ْوا ِإ ْج َّر َّاء ِا ْؼ ِت ِح ِان ؼدابظ ٍۃ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُب ُي ْوتو ْم ‪،‬ث َّم َّصاد ْوا ط ْ‬
‫ُ‬
‫ِ‬
‫َّ ْ َّ ِ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ً َّ ْ َّ ً َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫بْی اػطَتت ِْی اػثا ِػث ِۃ واػر ِابص ِۃ‪،‬یمنح اػط ِائز ِطيوا جا ِئزۃ ث ِمينۃ‪،‬و بينما عان‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ ً َّ َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ‬
‫اػس ًَّٓل ُب َّیظ ُط ْو َّن ْف ُر ُط ْو ِطو ْم ر َّ‬ ‫ُ‬
‫َشػ أ َّؼ َّاؼ ُو ْم َّوأ ْصل َّم ُو ْم‬ ‫ِ‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ػ‬ ‫ظ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫اح‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪،‬ح ّٰت َّی ُع ْو ُؽ ْوا صنْدَّ‬ ‫اػن َّب َّاء ‪َّ ،‬و َّح َّث ُو ْم َّص َّیل اال ْجت َّواد ْف ُد ُر ْودو ْم َّ‬ ‫ٰ َّ َّ‬
‫ذ ِػؽ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ح ْد ِن ش ِن أدا ِتذ ِت ِو ْم (ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاّن اػمتودط‪،‬ص‪)۱۱۱:‬‬
‫زگہتشۺہتفہۺدورہپۺےکۺوک ۺہبلطۺےکۺاحالتۺاکۺاجزئہۺےنیلۺےکۺےیلۺدمرنیسۺیکۺتسشنۺ‬
‫وہیئ ۺاور ۺاؿ ۺیک ۺہی ۺتسشن ۺا ۺکی ۺہٹنھگ ۺاجری ۺریہ ۺاس ۺےک ۺدعب ۺوہ ۺاےنپ ۺرھگوں ۺوک ۺےلچ ۺیگ ۺرھپۺ‬
‫ولےٹ ۺاور ۺاشؾ ۺوک ۺااھٹک ۺوہےئ ۺ‪،‬اوہنں ۺےن ۺرسیتے ۺاور ۺوچےھت ۺوہفق ۺےک ۺدرایمؿۺاقمہلب ۺاکۺ‬
‫ااحتمؿ ۺرکاےن ۺاک ۺہلصیف ۺایک ۺسج ۺںیم ۺاکایمب ۺوہےن ۺواےل ۺوک ۺیتمیق ۺااعنؾ ۺدای ۺاجےئ ۺاگ ۺسج ۺوک ۺ‬
‫ہبلطۺحبصۺےکۺوک ۺاینپۺدراگسوہںۺںیمۺےھٹیبۺےھتۺ‪،‬رگناںۺاؿۺےکۺاسےنمۺہ ااۺوہاۺاورۺاںیھنۺہیۺربخۺ‬
‫انسیئۺ‪،‬اںیھنۺاابسؼۺںیمۺتنحمۺرکےنۺرپۺااھبراۺاتہکۺوہۺِنسُحۺنظۺےکۺاطمقبۺوہاجںیئ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۲‬‬
‫ُ‬
‫(‪)۱‬رساکریۺاوکسؽۺوممسۺرگامۺںیمۺدنبۺرک ۺدےیۺاجےتۺںیہۺ‪،‬ویکںۺہکۺرگیمۺمسجۺاورۺذنہۺوکۺ‬
‫وھجنھجڑ ۺدیتی ۺےہ ۺ‪،‬بش ۺوروز ۺہبلط ۺاور ۺااسذتہ ۺوک ۺرپاشیؿ ۺریتھک ۺےہ ۺوت ۺوہ ۺحیحص ۺرطےقی ۺرپ ۺدرس ۺاورۺ‬
‫اطمہعلۺاکۺاکؾۺںیہنۺرکاپےتۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُت ْض َّل ُؼ اػْ َّم َّدار ُس َّ‬
‫اّم ْد َّم‬ ‫َّ َّ ُ ُ‬
‫ر ِل اػريْ ِػ ِألن اْمر ی ْز ِصج ِ‬ ‫اػر ْدم َّيۃ ْف ط ْ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫َّ َّ ْ ُ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ً َّ‬ ‫ْ‬
‫اػذ ْھ َّن َّ‪،‬و ُیظ ِل ُؼ اػسل َّبۃ َّواأل َّدا ِتذۃ ػيًْل َّوؽ َّو ًارا‪،‬ط ُو ْم ال َّیط َّصل ْون اػد ْر َّس‬ ‫ِ‬ ‫َّو‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ َّ‬
‫َّو اػ ُـمساػ َّصۃ َّص َّیل اػ َّو ْج ِہ اػر ِحيْح۔‬
‫ِ‬
‫(‪ )۲‬لک ۺاشؾ ۺوک ۺدیلہ ۺںیم ۺ’’وموجد ۺملسم ۺاسملئ ۺور ۺاؿ ۺاک ۺلح‘‘ےک ۺوموضع ۺرپ ۺاکی ۺانیمیسرۺ‬
‫ف‬
‫دقعنمۺوہاگۺ‪،‬سجۺںیمۺبسۺےسۺالہپۺہبطخۺوزریِۺداہلخۺاکۺوہاگۺ‪،‬اسۺںیمۺکلۺےکۺمخلتفۺوصوبںۺےکۺ‬
‫ملسمۺامندنئےۺرشکیۺوہںۺےگ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ٌ‬ ‫َّ ُ َّ‬
‫تنْ َّص ِظد ؽ ْد َّو ٌہ ِصل ِميۃ َّؼ َّد َّاء اػض ِد ِ ْف ِد ْھِ ِْل َّص ٰیل صنْ َّو ِان ’’ َّؼذ ِاع ِل اػ ُم ْد ِل ِم ْ َّْی‬
‫ُ‬ ‫َّ َّ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ً‬ ‫َّ ْ ُ‬ ‫َّ‬
‫اػر ِاھ َّن ِۃ َّو ِصًل ِج َّوا‘‘ َیس ُب ِطيْ َّوا اوال َّو ِز یْ ُر اػد ِاخ ِلي ِۃ ُ‪،‬یذ ِارؽ ِطيْ َّوا اػز َّص َّم ُاء‬ ‫َّ‬
‫ْ ُ ْ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫اػـمد ِلمون ِؼن األظا ِػي ِم اػـمخت ِلط ِۃ ِػلدوػ ِۃ۔‬
‫(‪۲۸ )۳‬؍ۺارپلیۺوکۺدورہپۺےکۺدعبۺادمادۺایہتفۺرعیبۺدمارسۺےکۺامندنئہۺااسذتہۺاکۺاکیۺودفۺ‬
‫وزری ۺایلع ۺامجرپدشی ۺےس ۺالم ۺاور ۺاںیھن ۺاینپ ۺوگانوگں ۺرپاشیوینں ۺےس ۺوافق ۺرکاای‪،‬وزری ۺایلع ۺےنۺ‬
‫وپریۺوت ہۺےکۺاسھتۺاؿۺیک َّۺابںیتۺںینسۺاورۺاؿۺیکۺالکشمتۺتہبۺدلجۺلحۺرکےنۺاکۺنیقیۺدالای۔‬
‫ْ َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫َّز َّار َّوط ٌد ِؼ َّن األ َّدا ِتذ ِۃ اػ ُـم َّم ِث ِل ْ َّْی ِػل َّـم َّد ِار ِس اػصر ِبي ِۃ اػـمداصدۃ‬
‫َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ْ‬ ‫َّعب ْ َّْی اػْ ُو َّز َّراء ْف ُاتْ‬
‫َشیْ َّن ِؼ ْن ِابْ ِر یْل‬ ‫ص‬‫ِ‬ ‫اػ‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫اؼ‬‫ِ‬ ‫ػث‬‫ا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫اػش‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ظ‬
‫ِ‬ ‫ص‬ ‫یش‬ ‫د‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫َّ‬ ‫ِ ِ‬
‫َّ ِ َّ ْ َّ َّ ٗ َّ ٰ َّ ْ َّ ِ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ ِ َّ َّ َّ َّ َّ ِ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ‬
‫واسلصہ صیل ازؼا ِت ِوم د ِمع اح ِادیثوم ِب ِصنای ٍۃ ع ِاؼل ٍۃ وأعد ػوم حل‬
‫ً‬ ‫َّؼ َّذاعلوم اػْ ُـم َّت َّنو َّصۃ َّ‬
‫ُس ًیصا َّجدا۔‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِِِ ِ‬
‫(‪ )۴‬ریمے رھگ ۺےک ۺزندکی ۺاکی ۺتہب ۺڑبا ۺاپرک ۺےہ ۺ‪،‬سج ۺںیم ۺحبص ۺواشؾ ۺدور ۺدرازۺ‬
‫العوقں ۺےک ۺولگ ۺرفتحی ۺاور ۺامسجین ۺورزش ۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺٓاےت ۺںیہ ۺ‪،‬اس ۺےک ۺوپدوں ۺاورۺ‬
‫وھپولںۺیکۺدھکیۺرھکیۺاورۺافحتظۺےکۺےیلۺیئکۺامیلۺاورۺوچیکۺدارۺںیہ‪،‬وجۺرقمرۺوک ۺںیمۺاینپۺڈوییٹۺ‬
‫وپریۺنتۺدیہۺاورۺدعتسمیۺےکۺاسھتۺاماجؾۺدےتیۺںیہ۔ۺ‬
‫ْ َّ ْ َّ ُ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ُ‬ ‫ْ َّ َّ ْ ْ ُ َّ َّ َّ ٌ َّ‬
‫اس ِؼ اػب ِصيد ِۃ ِػلنھ ِۃ‬ ‫ِت ؼتنۃ ع ِب ْ ٌْی ‪،‬یأ ِتيْوا اػناس ِؼ َّن اػ َّـمن ِ‬ ‫ِصند ب ِي‬
‫ُ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ازۃ اػ َّب َّدؽ َّيۃ َّر َّب ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫احا َّو َّؼ َّد ًاء ِ‪،‬ػ ُـم َّراظ َّب ِۃ اض َّر ِاد َّوا َّوا ْزھ ِارھا ُب ْد َّتا ِؽي ْون‬ ‫اػر ی ِ ِ ِ‬ ‫و ِ‬
‫ْ ُ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫َّو ُح َّر ٌاس َّیظ ْو ُؼ ْون ِب َّو ِاج ِب ِو ْم ِبع ِل ُج ْو ٍد َّوؽذ ٍاط ِف اػ َّم ْو ِص ِد اػمحد ِد ۔‬
‫(‪ )۵‬ریمےۺےبصقۺےسۺدنھکۺاجبنۺرقتیباۺ‪۱۵‬؍ۺولکۺرٹیمۺیکۺدوریۺرپۺوگیتمۺدنیۺیتہبۺےہۺ‪،‬سجۺ‬

‫ںیم ۺمسق ۺمسق ۺیک ۺایلھچمں ۺاپیئ ۺاجیت ۺںیہ ۺ‪،‬اکشری ۺاجولں ۺےس ۺاؿ ۺاک ۺاکشر ۺرکےت ۺںیہ ۺاوراںیھن ۺےگنہمۺ‬
‫داومںۺںیمۺرفوتخۺرکےتۺںیہۺ۔اسۺدنیۺیکۺایلھچمںۺڑبیۺذلذیۺاورۺوقمیۺوہیتۺںیہ۔‬
‫اّم ُن ْو ٍب ِؼ ْن‬ ‫ؼَتا ج َّو َّۃ ْ َّ‬ ‫اػن ْو ُر’’غوؼّت‘‘ َّص ٰیل ُب ْصد ‪ ۱۵‬علو ً‬ ‫َّ‬
‫ي‬ ‫ر‬‫ََّیْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رشاؽ وَّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ ِ ُ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ُ ْ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ْ‬
‫ظر یِِت توجد ِطي ٖہ األدـماؽ اػـمتن ِوصۃ‪،‬ی ِريد َّھا اػريادون ِباأل ِ‬
‫َّ ً ً َّ ً‬ ‫ُ ٰ َّ َّ‬ ‫ُ ُ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫َّی ِبيْ ُص ْوؽ َّوا ِبث َّم ٍن ض ٍال َّ‪،‬یع ْون ا ْد َّماؽ ھذا اػن ْو ِر ػ ِذیْذۃ ِجدا َّو ُؼظ ِو َّیۃ۔‬
‫(‪ )۶‬لسلسم ۺنیت ۺدؿ ۺےس ۺڈنھٹی ۺاور ۺوخش ۺوگار ۺوہاںیئ ۺلچ ۺریہ ۺںیہ ۺ‪،‬یکلہ ۺیکلہ ۺابرشۺ‬
‫یھبۺوہریہۺےہۺ‪،‬لکۺںیمۺاےنپۺدووتسںۺےکۺاسھتۺرہنۺےکۺانکرےۺےنھگۺابغۺںیمۺایگۺاورۺدوےٹنھگۺ‬
‫وںیہۺرہۺرکۺوممسۺاکۺفطلۺااھٹایۺاورۺرغمبۺیکۺاذاؿۺےسۺھچکۺےلہپۺرھگۺواسپۺٓاای۔امنزۺرغمبۺےکۺ‬
‫دعبۺھچکۺدریۺدریسۺاتکوبںۺاکۺاطمہعلۺایکۺ‪،‬اھکانۺاھکےنۺےکۺدعبۺےلحمّۺیکۺدجسمۺںیمۺاشعۺیکۺامنزۺ ناتعۺ‬
‫ےکۺاسھتۺڑپیھۺ‪،‬رھپۺدسۺےجبۺےسۺےلہپۺیہۺوسایگ۔‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ ُ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ َُّ‬
‫اػر یاح اػب َّ ِاردۃ واػر ِائظۃ توب ِؼن ثلث ِۃ أی ٍام ‪،‬و ی ِنل اػـْمسر‬ ‫ِ‬ ‫ال تزال‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ً َّ‬
‫اس ِئ‬ ‫َّرذاذا‪ ،‬أؼ ِس َّذھبت ِبأر ِدظ ِاِئ ِإیل اْم ِدیظ ِۃ اػـمتًل ِرظ ِۃ صیل ذ ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ‬ ‫اؽ ب ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ُ ُ َّ َّ‬
‫اّم ِو َّد َّاص َّت ْ ِْی َّوص ْدت ِإ َّیل اػ َّبيْ ِت ظ َّبيْ َّل اذ ِان‬ ‫ْاػنو ِر ‪ ،‬وػ ِبثت َّأتمتع ْھن ُ ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ ْ ُ‬ ‫َّ ْ‬
‫اػد َّر ِاديۃ ُؼدۃ َّب ْص َّد َّرًل ِۃ اػ َّـمض ِر ِب ‪َّ ،‬ب ْص َّد‬ ‫َّاػـمض ِر َِّب ‪،‬وساػَّصت اػعت َّب ِ‬
‫َّ‬
‫اْمي ‪،‬ثم ِؽ ْم ُت ظبْ َّل‬
‫ْ َّ ُ َّ‬ ‫أعْل اػس َّصام َّرليْ ُت اػْص َّذ َّاء ب ْ َّ‬
‫اّم َّم َّاص ِۃ ِ ْف َّؼ ْد ِج ِد‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ َّ ْ‬
‫اػداص ِۃ اػص ِارش ِۃ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۳‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬
‫وي أن َّريادا جل َّس َتْ َّت ِش ِل ذ َّج َّر ٍۃ‪ِ ،‬ػ َّي ْد َِتیْ َّح‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫• ُؼ ْن َّسر یْػ َّؼای ْر ٰ‬
‫ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫اػت ْج َّوال ٰ‪،‬ػع َّن ٗہ َّؼ َّاػب َّث َّأ ْن َّدم َّع َّزئ ْ ًْیا َّخلْ َّػ َّ‬
‫اػراب َّيۃ َّ‪،‬ط َّت َّل َّطتَّ‬ ‫َّ َّ ً ْ َّ َّ َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫َّد ًاصۃ َّ ِؼ َّن صن ِاء َّ َّ َّ ٌ ِ َّ ْ َّ ِ َّ َّ َّ ٗ ِ َّ َّ ُ َّ ِ َّ َّ ٗ ُ ِ َّ َّ‬
‫ا‪،‬وإذا أدد یشو ُر أؼاؼہ ‪،‬و ی َّمد ظدؼہ ؼتأ ِػ ًما۔ ُ‬ ‫َّ ً‬
‫ی ِمينا و یدار ِ‬
‫ْ‬
‫اکیۺاونیھکۺابتۺسجۺوکۺایبؿۺایکۺاجاتۺےہۺہکۺاکیۺاکشریۺدوھڑۺدوھپۺیکۺاکتؿۺےسۺھچکۺدریۺ‬
‫ٓاراؾ ۺرکےن ۺےک ۺےیلاکی ۺدرتخ ۺےک ۺاسےئ ۺےک ۺےچینۺاھٹیب‪،‬نکیل ۺوفرا ۺہلیٹ ۺےک ۺےھچیپ ۺاس ۺےنۺ‬

‫اکی ۺداہڑ ۺینس ۺوت ۺوہ ۺداںیئ ۺابںیئ ۺرھپا‪،‬ااچکن ۺاکی ۺریش ۺاس ۺےک ۺاسےنم ۺاظرہ ۺوہات ۺےہ ۺوہ ۺفیلکتۺ‬
‫اوردردۺوسحمسۺرکےتۺوہےئۺاانپۺدقؾۺٓاےگۺڑباھاتۺےہ۔‬
‫وجدَّ‬ ‫األ َّدد َّ‪،‬ط َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ ً ٰ َّ ٗ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ‬
‫ِ‬ ‫ن‬‫َّ‬ ‫ؼ‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ؽ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫ث‬ ‫ب‬ ‫اػ‬ ‫ؼ‬ ‫ہ‬ ‫ن‬‫ع‬ ‫ِ‬ ‫‪،‬ػ‬ ‫ۃ‬ ‫ش‬ ‫ْم‬ ‫ہ‬ ‫ٖ‬ ‫ر‬ ‫ْ‬
‫ؼ‬ ‫أ‬ ‫ف‬ ‫•ُ َّح َّار اػر ٓياد ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ِف ظد ِؼ ٖہ ذوعۃ‪،‬طنصوا ِبْسص ٍۃ‪،‬طادَتاح األدد ‪،‬وؽشر ِإیل اػري ِاد‬
‫ْص َّػ۔ ُ‬ ‫َّذ ِاع ًرا ُث َّم ِاؽْ َّ َّ‬
‫اکشریۺاکیۺہحملۺاسۺےکۺاعمہلمۺںیمۺریحاؿۺوہا‪،‬نکیلۺےسیجۺیۺوہۺریشۺےسۺرقبیۺوہاۺوتۺاسۺ‬
‫ےکۺاکیۺدقؾۺںیمۺاکاٹنۺاپایۺ‪،‬وتۺاسۺےنۺزیتیۺےسۺاچنیھکۺوتۺریشۺےنۺٓاراؾۺاپایۺ‪،‬اکشریۺیکۺرطػۺرکشہیۺ‬
‫اداۺرکےتۺوہےئۺداھکیۺاورۺواسپۺالچۺایگ۔‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ٌ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ‬
‫َّ •ُوذات یو ٍم أػ ِرظت ِباػري ِاد تومۃ حو ِعم ِبدب ِبوا ‪،‬طأؼر اػدلسان‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫ي أد ٍد۔ ُ‬ ‫ظی بْی ید ْ‬ ‫بأن یل ٰ‬
‫اورۺاکیۺدؿۺاکشریۺرپۺتمہتۺاگلیئۺیئگۺسجۺیکۺو ہۺےسۺہلصیفۺایکۺایگۺوتۺابداشہۺےنۺاےسۺریشۺ‬
‫ےکۺاسےنمۺڈاےلۺاجےنۺاکۺمکحۺدایۺ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ُ ُ‬
‫ص َّ‪،‬وأجاص ْو ٗہ‬ ‫ٍ‬ ‫ط‬ ‫ظ‬ ‫اػدلس ِان أددا ثم َّوزص ْو ٗہ ِ ْ‬
‫ف‬ ‫ُ • ُ ِارساد ِرجال‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫أ ْد ُب ْو ًص َّ‬
‫ا‪،‬وِف اػ َّي ْو ِم اػ ُـم َّحد ِد ِػلت ْن ِطيْ ِذ َّوز ُص ْو ٗہ ِف اػ َّـميْ َّد ِان َّ‪،‬ثم َّدط ُص ْو‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ ٗ ٰ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ث أ ْن َّص َّرط ٗہ ‪،‬طأخذ َّید ْو ُر‬ ‫اػر ٓ َّي َّاد اػ ِـم ْد ِعْی أؼاؼہ ۔ػ ِعن األدد ػ ْم یل َّب‬
‫ْس ْو ًرا۔ ُ‬ ‫َّح ْو َّػ ٗہ ‪َّ ،‬و َّی ْر َّط ُص ٗہ َّط ْو َّؼ َّر ِأد ٖہ َّو َّی ْم َّد ُح َّص َّليْ ِہ ِب َّي ِد ٖہ َّؼ ْ ُ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاّن اػمتودط ‪،‬ص‪)۹۷:‬‬
‫ابداشہ ۺےک ۺاکردنوں ۺےن ۺاکی ۺریش ۺاک ۺاکشر ۺایک ۺرھپ ۺاےس ۺرجنپے ۺںیم ۺدنب ۺراھک ۺ‪،‬اکی ۺ ۺ‬
‫ہتفہ‬
‫اےس ۺوھباک ۺراھک‪(،‬مکح)اجری ۺےیکاجےنےکنیعتم ۺدؿ ۺاےس ۺدیماؿ ۺںیم ۺراھک‪،‬رھپ ۺےبۺ‬
‫اچرے ۺاکشری ۺوک ۺاس ۺےک ۺاسےنم ۺڈلیکھ ۺدای ۺنکیل ۺریش ۺےن ۺوفرا ۺاےس ۺاچہپؿ ۺایل ۺاس ۺےک ۺارد ۺرگدۺ‬
‫رکچۺاگلےنۺاگلۺاےسۺاےنپۺرسۺرپۺااھٹاتۺےہۺاورۺوخشۺوہرکۺاسۺرپۺاانپۺاہھتۺریھپاتۺےہ۔‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ً َّ ْ ً ُ َّ َّ ً َّ َّ ُ َّ ُ ْ َّ ٌ َّ ْ ً َّ َّ َّ ً َّ‬
‫•ُػظد حبااہلل ِؼْص ؼو ِظصا ط ِر یدا ؼتم ِّیا ‪،‬طجوھا ؼصت ِدل ػيًل وؽوار‪،‬ال‬
‫َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ ُ ٗ َّ ْ ً َّ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ُ ْ َّ ُ ٗ َّ ً َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ً‬
‫ْص ِؽيًْل‬ ‫تذتد حرارتہ ريطا‪،‬وال تلدع برودتہ ِذتاءا ‪،‬عما ؼنح اہلل ِؼ‬
‫َّ ُ ْ َّ ْ َّ ُ ُ ْ ُ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ُ ْ‬ ‫َّ ْ ً ُ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ٓ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ْصیۃ اػظ ِدیمۃ ؼنذ‬ ‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫اػ‬ ‫ۃ‬‫ار‬‫ز‬ ‫اْم‬ ‫أت‬
‫ص ِشيما‪،‬یصد رشیان اْمي ِاۃ ِطيوا ‪،‬طظد ؽ ِ‬
‫ذ‬

‫َّ‬ ‫(‪)47‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ْ َّ َّ ُ ْ‬ ‫اػد ِن ْ َّْی َّص ٰیل َّجا ِؽ َّبيْ ٖہ َّی ِميْ ًنا َّو ِذ َّم ًاال َّ‪،‬و َّط ْو َّؼ أ ْ‬ ‫ٓ َّ‬
‫ْص ُِند اػ َّ َّم َّصا ِػ َّم‬ ‫ض ِؼ‬ ‫َّ ِ‬ ‫ر‬ ‫َّ‬ ‫ا ِ ِ‬
‫ػ‬‫ال‬
‫ا‪،‬و َّیظ ُط ْو َّن أ َّؼ َّاؼواَّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫اػد َّي ِاح َّيۃ اػظدیْ َّمۃ َّواْمدیْثۃ اػ ْ َّ َّ‬
‫ِت جصل ِت اػدياح ی ِطد ْون ِإػيْو ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ُ ْ َّ ْ ٌ ِ َّ ْ ٌ ْ‬
‫ؼبوو ِر ین ‪،‬و ِإظباػوم عدب ع ِبْی ِالظ ِتر ِاد ِؼْص۔ ُ‬
‫وؽاطش‪:‬اػرػ اِماؼس االؽتداِئ ‪،‬اػطرل اػدرایس‬
‫ٖ‬ ‫(اػلضہ اػصربيۃ ‪،‬اظرأ‬
‫اػثاّن ‪۲۱۱۵-۲۱۱۴‬م‪،‬ص‪)۲۱:‬‬
‫اہللۺاعتیلۺےنۺرصمۺوکۺاتکیۺاونیھکۺہگجۺانبایۺےہۺاسۺیکۺاضفۺرات ودؿۺدتعمؽۺریتہۺےہ‪،‬اسۺ ۺ‬
‫یک‬
‫رگیم ۺوممس ۺرگام ۺںیم ۺ ددی ۺںیہن ۺوہیت ۺےہ ۺاور ۺاس ۺیک ۺڈنھٹک ۺوممس ۺرسام ۺںیم ۺںیہن ۺاکیتٹ ۺےہ‪،‬سجۺ‬
‫رطحۺاہللۺاعتیلۺےنۺرصمۺوکۺااسیۺمیظعۺدرایےئۺلینۺاطعۺایکۺےہۺسجۺوکۺرصمۺںیمۺزدنیگۺیکۺہشۺرگۺامشرۺایکۺ‬
‫اجاتۺےہۺ‪،‬رپاینۺرصمیۺذہتبیۺواقثتفۺےنۺزہاروںۺاسؽۺکتۺاسۺےکۺداںیئۺابںیئۺدوونںۺرطػۺ‬
‫ۺیحۺ‬ ‫وشنۺوامنۺاپیئۺ‪،‬اورۺرصمۺیکۺزنیمۺرپۺمہۺاؿۺرپاینۺاورۺیئنۺایسیتحۺاشنوینںۺوکۺاپےتۺںیہۺنجۺیکۺو ہۺےس ّ ا‬
‫ۺرصمیکۺ‬
‫ۺںیہاورۺاؿۺےکۺاسےنمۺریحاؿۺوہرکۺہ اےۺرےتہۺںیہۺاورۺاؿۺ ّیاوحںۺاکۺٓاان ۺ‬ ‫اسۺیکۺرطػۺٓاےت ۺ‬
‫تشیعمۺےکۺےیلۺڑبیۺامکیئۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۴‬‬
‫(‪ )۱‬ںیمۺاشؾۺےکۺوک ۺاسلحۺدنمسرۺرپۺرغوبۺٓااتفبۺاکۺرُپۺفیکۺرظنمۺدےنھکیےکۺےیلۺاےنپۺ‬
‫دووتسںۺیکۺاکیۺمیٹۺےکۺاسھتۺیئبممۺایگ‪،‬مہۺولگۺرصعۺےکۺوک ۺیہۺاسلحۺدنمسرۺرپۺچنہپۺیگۺ‪،‬ھچکۺدریۺ‬
‫کتۺابمہۺرکٹایتۺوہیئۺوموجںۺاکۺامتاشۺداھکیۺ‪،‬رھپۺوسرجۺڈوےنبۺاگلۺوتۺااسیۺۺوسحمسۺوہراتۺاھتۺہکۺاپینۺںیمۺ‬
‫رسخۺرگنۺوھگؽۺدایۺایگۺےہ‪،‬دریھےۺدریھےۺوسرجۺامہریۺاگنوہںۺےسۺرووپشۺوہایگ۔رھپۺاتریکیۺ‬
‫ےنۺاےنپۺابزوۺالیھپےنۺرشوعۺےیکۺاورۺوپریۺحطسۺدنمسروکۺاینپۺایسہۺاچدرۺںیمۺڈاھپنۺایل۔‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫ذھبت ؼع ِطرظ ٍۃ ِؼن أر ِدظ ِاِئ ِإیل ؼمب ِائ ِػـمذاھد ِۃ ؼنش ٍر ب ِويج ِػضرو ِب‬
‫ٍ ْ‬ ‫َّ‬
‫اػذ ْمس َّص ٰیل َّد ِاحل اػْ َّب ْحر َّؼ َّد ًاء َّ‪،‬و َّرلْ َّنا َّوظْ َّت اػْ َّص ْ‬
‫ْص َّص ٰیل َّد ِاح ِل اػ َّب ْح ِر‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ ُ َّ ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ِ َّ َّ َّ ْ َّ ِ ْ ُ َّ َّ ِ َّ ُ َّ ً َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫تطر َّجنا صیل األؼواج اػمتًل ِسم ِۃ ب ْرھۃ ‪،‬وػما جصل ِت اػذمس تضرب یذصر ِب ٖہ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ ِ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫أن اػل ْون األ ْح َّم َّر ظ ْد ُؼ ِز َّج ِباػ َّـم ِاء‪،‬ت َّو َّار ِت اػذ ْم ُس َّص ْن أ ْص ُي ِن َّنا ُر َّو یْ ًدا ُر َّو یْ ًدا‪،‬‬

‫َّْ‬ ‫ُ َّ‬ ‫(‪)48‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ُ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫َّ‬
‫ِش َّد ْس َّح اػ َّب ْح ِر علہ ِب ِردا ِئ ِہ األد َّو ِد۔‬
‫ٗ‬ ‫ْ‬ ‫َش َّا ْج ِن َّح َّت ٖہ َّ‪،‬و َّض ِ َّ‬ ‫اػش ًَّل ُم َّینْ ُ ُ‬ ‫ثم بدء‬
‫(‪ )۲‬ۺیھبکۺیھبک ۺاچدن ۺوکۺنہگ ۺگل ۺاجات ۺےہ ۺ‪،‬وت ۺاس ۺیک ۺروینش ۺھجب ۺاجیت ۺےہ ۺ‪،‬اور ۺاس ۺیک ۺہیکٹ ۺرسخۺ‬
‫وہاجیتۺےہۺ‪،‬رہۺرطػۺادنریھاۺاھچۺاجاتۺےہۺاورۺداینۺےبۺروقنۺواجیتۺےہ‪،‬ضعبۺاواقتۺہیۺرظنمۺوٹنھگںۺ‬
‫ابیقۺراتہۺےہ‪،‬یقینااۺاچدنۺاو َّرۺوسرجۺاکۺنہگۺاہللۺاعتیلۺیکۺدقرتۺاکہلمۺیکۺاشنوینںۺںیمۺےسۺےہ۔‬
‫ُ َّ َّ ُ َّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫طئ ز ْو ُء ٗہ َّوَیْ َّم ُر ظ ْر ُر ٗہ ‪َّ ،‬و َّی ُد ْود اػشًل ُم عل‬ ‫َی ِدػ اػظمر أحياؽا طينس‬
‫ظی ٰھ َّذا اػ َّـمنْ َّش ُر َّب ْص َّض األ ْح َّيان َّد َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ ُ‬
‫اػدؽْ َّي َّ‬
‫ات ِ‪،‬إن خ ْد َّػ‬ ‫ٍ‬ ‫اص‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ب‬ ‫ْ‬ ‫ی‬ ‫ا‪،‬و‬ ‫ِجو ٍۃ‪،‬وتص ِبس‬
‫َّ َّ ٰ ََّّ‬ ‫ُ‬
‫اػذ ْمس ِؼ ْن ذ َّصائر ظ ْد َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اہلل تصایل اػتاؼ ِۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫اػظم ِر و‬
‫(‪ )۳‬ںیمۺلکۺاےنپۺڑبےۺاھبیئۺےکۺاسھتۺرہظۺےکۺدعبۺوتیھکںۺیکۺریسۺوکۺایگ‪،‬مہۺولگۺھچکۺدریۺ‬
‫رہے ۺرھبے ۺوہیگں ۺاور ۺرسوسں ۺےک ۺوپدے ۺدےتھکی ۺرےہ‪،‬رھپ ۺرہن ۺےک ۺانکرے ۺاکی ۺدنلب ۺوابالۺ‬
‫درتخ ۺےک ۺےچین ۺھٹیب ۺیگ ۺ‪،‬مہ ۺاےنپ ۺریپوں ۺےک ۺاپس ۺاپین ۺےنہب ۺیک ۺٓاواز ۺنس ۺرےہ ۺےھت ۺ‪،‬وخبۺ‬
‫وصرتۺرپدنےۺدرتخۺیکۺرہیۺرھبیۺاشوخںۺرپۺت ُھدک ۺرےہ ۺےھت‪،‬ةلب ۺاکی ۺاشخ ۺےکۺ‬
‫اورپہمغنۺیجنسۺرکۺریہۺیھتۺ‪،‬ہیۺدؽۺشکۺرظنمۺںیمہۺتہبۺالھبۺولعمؾۺوہاۺاورۺمہۺوھتڑیۺدریۺاسۺرحسۺازیگنۺ‬
‫رظنمۺےکۺاشمدہہۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےتۺرےہۺاوروممسۺاہبرۺےکۺنسحۺاورۺدؽۺیشکۺاکۺوخبۺوخبۺ‬
‫اظنرہۺرکےتۺرےہ ۺ‪،‬رھپۺمہۺواہںۺےسۺاےھٹۺ‪،‬ووضۺایکۺاورۺرصعۺیک ۺامنزۺادایکۺ‪،‬اورۺوھتڑی ۺدریۺادرھۺاُدرھۺ‬
‫ےنلہٹۺےکۺدعبۺرغوبۺٓااتفبۺےسۺھچکۺےلہپۺاےنپۺرھگۺولٹۺٓاےئ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫اػش ْور ػ َّلت َّط ُرج ص َّیل ُ‬
‫َّ‬ ‫ْ َّ ْ َّ ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫اْمظ ْو ِل َّوػ ْم ؽ َّز ْل‬ ‫ِ َّ ِ‬ ‫د‬‫ص‬ ‫ب‬ ‫ْی‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫اػ‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫ذھبت أؼ ِس ؼع ِ‬
‫ا‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫َّ ْ ُ ُ ْ َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ْ‬
‫ض َّواض َّر َّاس اِم ْر َّد ِل األ ْرط ِر ‪،‬ثم َّجل ْد َّنا َتْ َّت ذ َّج َّر ٍۃ‬ ‫ؽنشر اػظمح اػـمخ‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اس ِئ اػنو ِر‪،‬عنا ؽدمع ِصند ارج ِلنا خ ِر یر اػـم ِاء‪ ،‬وعاؽ ِت‬ ‫ِ‬ ‫ُؼ ْرت ِط َّص ٍۃ َّص ٰیل ذ‬
‫َّ ُ ْ ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ُ ُ ْ ُ ْ َّ َّ ُ َّ َّ ً‬
‫ض ِاء َّ‪،‬و ُیض ِرد اػ ُبل ُب ُل‬ ‫اِم ْ َّ‬ ‫اّم ِميْلۃ ت ِث ُب ظ ِاط َّزۃ َّص ٰیل اض َّر ِان األذ َّجا ِر‬ ‫اػسيور‬
‫َّ ٰ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ً ٰ َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ُ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ُ َّ ٰ َّ‬
‫صیل ضر ٍن‪،‬وظد راظنا ع ِثْیا ھذا اػمنشر اػر ِائع‪ ،‬و ؼا ِزػنا ؽدتم ِتع ِبرؤ ی ِۃ ھذا‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫َّ َّ ً‬
‫اػر ِبيْع َّو َّج َّما ِػ ٖہ ُؼذاھ َّدۃ‬ ‫رل َّ‬ ‫اِمًلب َّوظْ ًتا َّی ِد ْ ًْیا َّ‪،‬و ُؽ َّذ ِاھ ُد َّر ْو َّص َّۃ َّط ْ‬
‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ْ ِ‬ ‫َّ‬ ‫اػم َّن ًش ِ ُر ُ ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّبا ِػضۃ‪،‬ث َّم ظ ْم َّنا ِؼ ْن ھ َّناؽ َّ‪،‬وت َّوزأؽا َّو َّرليْ َّنا اػ َّص ْ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ْص ‪َّ ،‬وص ْدؽا ِإ ٰیل َّبيْ ِت َّنا ظ َّبيْ َّل‬
‫َّ َّ ُ ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ض ُر ْو ِب اػذ ْم ِس َّب ْص َّد تط ُرج ھ َّنا َّوھ َّناؽ َّز َّؼ ًنا َّی ِد ْ ًْیا۔‬
‫ٍ‬

‫(‪ )۴‬اہلل ۺےک ۺکین ۺدنبے ۺوجۺویؾ ۺٓارخت ۺےک ۺبلط ۺاگر ۺاور ۺدخا ۺےس ۺڈرےن ۺواےلۺ‬
‫ںیہ‪،‬وہ ۺزنیم ۺںیم ۺہن ۺاینپ ۺڑبایئ ۺےکوخااہں ۺوہےت ۺںیہ ۺاور ۺہن ۺشفد ۺاچےتہ ۺںیہ ۺ‪،‬وہ ۺاس ۺابت ۺرپۺ‬
‫اامیؿۺرےتھکۺںیہۺہکۺاہللۺاعتٰیلۺیکۺاہیںۺرہۺوھچیٹۺ‪،‬ڑبیۺزیچۺےکۺابرےۺںیمۺوساؽۺوہاگ۔ۺ‬
‫َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ٓ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬
‫اہلل اػرا ِْمون اػ ِذین یسلبون اػيوم االخر و ََّیاطون اہلل ال‬ ‫ِ‬ ‫ِص َّباد‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫األ ْرض ُص ُل ًوا َّ‪،‬و َّال َّیبْ َّت ُض ْو َّن َّط َّد ًادا ‪ُ ،‬‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫ؤؼ ُن ْون ِبأؽ ٗہ ُی ْدى ُل ِصنْ َّد‬
‫ِ‬ ‫ی‬ ‫ِ‬ ‫ُی ِر یْد ْون ِف‬
‫َّ‬ ‫ُ‬
‫اہلل َّص ْن ع ِل َّر ِض ْ ٍْی َّوع ِب ْ ٍْی۔‬
‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۵‬‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫(‪)۱‬۔ َّی ْدص ْون َّر بو ْم خ ْوطا َّوس َّم ًصا۔‬
‫وہۺاےنپۺربۺوکۺادیموۺوخػۺںیمۺاکپرےتۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫)۔ؽ ْض ُ‬
‫َّ‬
‫اِلؽْ َّتاج۔‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫اػر ْح َّر َّاء ِػز َّی َّ‬
‫ار‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫(‪۲‬‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫مہۺدیپاوارےکۺااضےفےکۺےیلۺلگنجۺاکۺرخۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ُ ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ُ ْ ْ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫اہلل۔‬
‫(‪ )۳‬ین ِطظون أؼواػوم ِاب ِتضاء ؼر ِ ِ‬
‫اۃ‬ ‫ز‬
‫وہۺاہللۺاعتیلۺیکۺوخونشدیۺبلطۺرکےنۺےکۺےیلۺاےنپۺامؽۺرخچۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫(‪ُ َّ ۴‬‬
‫)َی ْو ُب اػت ِاج ُر اػ ِبًل َّد ِابْ ِتض َّاء اػع ْد ِب۔‬
‫اترجۺامکیئۺاحلصۺرکےنۺیکۺنارطۺرہشوںۺاکۺرفسۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ْ ْ ْ َّ ً َّ َّ َّ‬
‫(‪)۵‬أتضاض صن أخس ِاء ر ِدیظ ْي ِاد ِتبظاء ِػمود ِت ٖہ۔‬
‫ےسمشچۺوپیشۺرکاتۺوہں۔‬ ‫دویتسۺابیقۺرےنھکۺےکۺےیلۺںیمۺاےنپۺدوتسۺیکۺویطلغںۺ ۺ‬
‫َّ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ ً َّ ٰ َّ َّ َّ‬
‫(‪َ)۶‬تاوزت صن ھطو ِۃ اػر ِدی ِؼ ِإبظاء صیل ؼود ِت ٖہ۔‬
‫دویتسۺابیقۺرےنھکۺےکۺےیلۺںیمۺےنۺدوتسۺیکۺزغلشۺےسۺدرزگرۺرکایل۔‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪ )۷‬ت َّراظ َّب َّو َّز َّارۃ اػت ْم ِو یْ ِن األ ْد َّص َّار َّؼنْ ًصا ِػل َّجذع۔‬
‫ِ‬
‫اکالۺابزاریۺروےنکۺےکۺےیلۺوزارتۺوخراکۺےنۺوتمیقںۺرپۺرگناینۺیکۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ ُ ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫ُ‬
‫(‪)۸‬ت ْد َّت ْص َّم ُل اػ َّمشًل ُت اػع ِب ْ َّْیۃ ِف اػ َّـم َّر ِای ِػ ِاتْظ َّاء َّح َّر َّار ِۃ اػذ ْم ِس۔‬

‫وسرجۺیکۺرگیمۺےسۺےنچبۺےکۺےیلۺڈنھٹےۺاقمامتۺںیمۺڑبیۺڑبیۺرتھچویںۺاکۺاامعتسؽۺایکۺ‬
‫اجاتۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫س اػد ْوػ ِۃ ِب ِز َّی َّار ِۃ اػ ُي ْوؽ ِان َّواػ َّي َّاب ِان َّرض َّبۃ ِ ْف ت ْو ِثيْ ِؼ‬ ‫(‪ )۹‬ظ َّام َّرئيْ ُ‬
‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ‬
‫َّر َّو ِاب ِط اػرداظ ِۃ واألخو ِۃ۔‬
‫دویتس ۺاور ۺاھبیئ ۺاچریگ ۺےک ۺاقلعتت ۺہتخپ ۺرکےن ۺےک ۺوشؼ ۺںیم ۺوکحتم ۺےک ۺدصر ۺےنۺ‬
‫ویانؿۺاورۺاجاپؿۺاکۺدورہۺایک۔‬
‫ؤت َّمر اػْ َّصام َّ‪،‬ت ْمويْداً‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ ْ ْ َّ ُ ْ ُ َّ‬ ‫(‪)۱۱‬۔ا ْج َّت َّم َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ػ‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫ی‬ ‫ْی‬ ‫ِ‬ ‫ز‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫اػت‬ ‫ۃ‬ ‫ن‬‫ج‬ ‫اػل‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ ْ ُ ْ‬
‫ِال ْج ِت َّماع اػلجن ِۃ اػتن ِطي ِذی ِۃ اػصليا۔‬
‫َّ‬
‫ِ‬
‫رمزکی ۺسلجم ۺااظتنہیم ۺیک ۺگنٹیم ۺیک ۺایتری ۺرکےنےکےیل اعؾ ۺاکرفنسن ۺیک ۺسلجم ۺاابقتسہلۺ‬
‫ااھٹکۺوہیئ۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ات‬ ‫(‪)۱۱‬توتم اْمع ْوؼۃ ِبِإحر ِاء دع ِان اّم ْمو ْو ِر ی ِۃ خ ْوطا ِؼ َّن األزؼ ِ‬
‫ْ‬
‫ِاالظ ِت َّر ِاد ِیۃ۔‬
‫اعمیشۺرپاشیوینںۺےکۺوخػۺےسۺوکحتمۺوعایمۺابدنشوںۺیکۺرمدؾۺامشریۺاکۺاامتہؾۺرکیتۺےہ۔‬
‫اػر َّح َّاط َّۃ َّأ َّؼ ًًل ْف َّرطْع ُؼ ْد َّت َّوی اػْ َّم ْج َّت َّمع إیلٰ‬ ‫َّ‬
‫س‬ ‫اػرئيْ ُ‬ ‫(‪َّ )۱۲‬ؽ َّش َّم َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫َّ ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬ ‫ُ َّ َّ َّ‬ ‫اػرطيْ َّصۃ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ‬
‫اّم ِدیْ َّر ِۃ ِبأؼ ٍۃ ؽ ِاھز ٍۃ َّوث َّاب ٍۃ۔‬ ‫اػ َّمعاؽ ِۃ ِ ِ‬
‫ڈیلر ۺےنزیتی ۺےسمجیق ۺرکےنوایل ۺدیبارزغم ۺوقؾ ۺےکال ق ۺمیظع ۺر ےب ۺکت ۺاعمرشےۺ‬
‫ےکۺایعمروکۺدنلبۺرکےنۺیکۺادیمےکاسھت احصتفۺاکۺااظتنؾۺایک۔‬
‫ْ ُ ُْ‬ ‫َّ َُّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ً‬
‫(‪)۱۳‬وطد اػـمضَتون صیل األزھ ِر ‪َ،‬مبۃ ِف اػَتو ِد ِؼن صلو ِؼ ٖہ‬
‫اح ِت ِو ْم‬ ‫اْم ُع ْو َّؼ ُۃ ُع َّل ر َّص َّایۃ َّو َّت ْظدیْر َّح ْر ًرا َّص ٰیل َّر َّ‬ ‫َّو َّؼ َّصارطہ َّو َّظ ْد َّأ ْو َّػتْ ُو ُم ُ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِٖ‬
‫َّ ُ ْ َّ ِ ْ ْ َّ‬
‫وؼدتظ ِب ِل ِوم اػز ِاھ ِر۔‬
‫اجہعم ۺازرہ ۺےک ۺولعؾ ۺواعمرػ ۺےس ۺامال ۺامؽ ۺوہےن ۺیک ۺتبحم ۺںیمۺریغ ۺیکلم ۺولگ ۺاجہعمۺ‬
‫ازرہٓاےئۺوکحتمۺےکۺاؿۺےکۺاتانبکۺلبقتسمۺاورۺاؿۺیکۺٓااسشئۺاکۺایخؽۺرےنھکۺےکۺےیلاؿۺیکۺ‬
‫رہۺرطحۺیکۺدھکیۺاھبؽۺاورۺزعتۺاکۺاامتہؾۺایک۔‬

‫َّ‬ ‫َّ ً ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫(‪َّ )۱۴‬ر َّط َّص ْ‬
‫ْص ِذ َّص َّار اػ ِظ َّر َّاء ِۃ ِػل َّج ِميْع تنْ ِم َّيۃ ِػ ُلصظ ْو ِل َّ‪،‬وت ْو ِذ ًیبا‬ ‫ت ِؼ ْ ُ‬
‫ُ ُ ْ َّ ْ ً َّ ٰ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ِ َّ ً َّ ْ َّ َّ ْ ُ ْ َّ‬
‫اْمْی یص ِرطون‬ ‫ِػلنطو ِس و ِحرراصیل أن یعون أبناء ِؼْص ِرجاال ر ِ ِ‬
‫اػرحيْ َّح ف ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬
‫اْم َّي ِاۃ۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫اػس ِر یؼ‬
‫دولں ۺیکۺافصیئ ۺاور ۺولقعں ۺیک ۺازفاشئ ۺیک ۺنارطرصم ۺےن ۺمیلعتۺبس ۺےک ۺےیل ۺرضوریۺ‬
‫ےہاکۺرعنہۺدنلبۺایکۺاوراسۺذجےبۺیکۺنارطۺہکۺرصمےکۺابدنشےاےھچۺٓادیمۺنبۺاجںیئۺوجۺزدنیگۺیکۺ‬
‫حیحصۺتمسۺوکۺاچہپؿۺںیکس۔‬
‫ت۔[البظرۃ‪ُ ]۸۹:‬‬ ‫(‪َ ُ)۸۵‬ی ِج َعلُ ِو ٌَ اَ َصا ِب َع َُ ِه ف ِي ٓاذَاىَِِ ِه ِّم ًَ الصَّ َواع ِِل َح َذ َر ا ِل َن ِو ِ‬
‫اےنپۺاکونںۺںیمۺاایلگنںۺوھٹسنۺرےہۺںیہۺڑککۺےکۺببسۺومتۺےکۺڈرۺےس۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۶‬‬
‫ْ َّْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫(‪)۱‬ص ِث َّر َّص ٰیل َّو ِثيْظ ٍۃ ت ِذ ْ ُْی ِإ ٰیل َماع َّم ٍۃ سا ِئط ٍۃ ِؼ َّن اػ ِط ْ َّْی ِان ِف اػظر ِن‬
‫َّ‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫ِم ِاؼ َّس َّص َّ َّ‬
‫َش ِاتْ َّو ًاؼا ػ َّوا ِباػت َّج ْم ُو ِر ِ ْف ذ َّو ِارع اػظ ْر َّی ِۃ َّ‪،‬وظ ْد تظ َّدم ِػ ِلدطاع‬ ‫ا‬
‫ِ‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ َّ ً ْ َّ َّ ٰ ْ َِّ َّ‬
‫صنوا َم ٍام ؽال ذورۃ و ِادصۃ ِؼن أجل ھ ِذ ِہ اػظ ِزي ِۃ۔‬
‫َّ ْ َّ َّ ِ ْ ُ َّ َّ َّ ً ْ َّ ْ ْ ْ ْ َّ ُ ْ َّ ً‬ ‫ُْ‬ ‫َّ َّ‬
‫حاؼ ْي اػت ِأجيل ِؼن اػظز ِاۃ أؼًل ِف تم ِع ِْی اػ ِطْی ِان ؼولۃ‬ ‫َّ سل َّب اػم ِ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ‬
‫اْمز ْو ِر۔‬ ‫تمعينا ػوا ِؼن‬
‫دنپروہںی ۺدصی ۺںیم ۺاکی ۺداتسوزی ۺیک ۺاالطع ۺیلم ۺوج ۺوچوہں ۺیک ۺاکی ۺ ناتعۺےک ۺدقمہمۺ‬
‫یکۺرطػۺااشرہۺرکیتۺےہۺاگؤںۺیکۺڑسوکںۺرپۺڑیھب ۺاگلےنۺےک ۺازلاؾۺںیمۺاکیۺولیکۺاؿۺاکۺدافعۺ‬
‫رکےنۺےکۺےیلۺٓاےگۺڑباھۺسجۺےنۺاسۺاعمےلمۺیکۺو ہۺےسۺۺاکیفۺرہشتۺاپیل۔‬
‫ولیکۺےنۺاقویضںۺےسۺاتریخۺبلطۺیکۺہیۺادیمۺرکےتۺوہےئۺہکۺوچےہۺایسیۺتلہمۺاپںیلۺ‬
‫سجۺیکۺو ہۺےسۺاؿۺاکۺاحرضۺوہانۺنکممۺوہاجےئۺ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫َّو َّػ َّـما َّح َّل ؼيْ َّص ُاد َّؽ ْشر اػْ َّظز َّيۃ َّوػ ْم َتْ‬
‫َّ‬
‫ض اػ ِط ْ َّْیان ‪،‬تظدم اػ ُم َّح ِاؼ ْي ِإ ٰیل‬ ‫ِ‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ ً ِ َّ ُ َّ ْ ُ ِ َّ ُ َِّ ْ ْ َّ َّ ُ ْ ُِ َّ َّ ُ ُ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّْ‬
‫اػـمحعم ِۃ ظا ِئًل‪:‬أیوا اػظزاۃ ِإن اػ ِطْئان تذ ِصن ِألو ِاؼ ِرعم اػموظر ِۃوػ ِعنوا ػم‬
‫َّ ْ َّ ُ َّ‬ ‫َّ َّ ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫اِلیْذ ِاء ِؼ َّن اػ ِظس ِط ‪ِ ،‬ػذا ؽ ْسل ُب َّحبْ َّس ِظس ِط اػ َّبل ِد ع ِل َّوا ظ ْب َّل ُؼ ُر ْو ٍر‬ ‫َتض خذيہ ِ‬

‫َّ‬ ‫ْ‬
‫َّؼ ْو ِع ِب اػ ِط ْ َّْی ِان ِف اػذ َّو ِارع ِػ ًِل ْس ِمىْ َّن ِان َّص ٰیل َّح َّيا ِت َّوا۔‬
‫ِ‬
‫اور ۺبج ۺدقمےم ۺیک ۺامستع ۺاک ۺوک ۺٓاای ۺاور ۺوچ فےہ ۺاحرض ۺںیہن ۺوہےئ ۺ‪،‬وتولیک ۺدعاتلۺ‬
‫ت‬
‫ںیم ۺٓاےگ ۺڑباھ ۺہی ۺےتہک ۺوہےئ ۺ‪:‬اے ۺاقویض ۺوچےہ ۺ مھاارے ۺزعمز ۺااکحؾ ۺےک ۺرفامربدار ۺںیہۺ‬
‫‪،‬نکیلۺوہۺویلبںۺیک فیلکتۺےکۺڈرۺےسۺاحرضۺںیہنۺوہےئۺاسۺےیلۺامہراۺاطمہبلۺےہۺہکۺرہشۺیکۺامتؾۺ‬
‫ویلبںۺوکۺدیقۺرکدای ۺاجےئۺڑسوکںۺےسۺوچوہںۺےکۺاقےلف ےکۺزگرےنۺےسۺےلہپۺاتہکۺوچوہںۺوکۺ‬
‫اینپۺزدنیگۺےکۺقلعتمۺاانیمطؿۺاحلصۺوہاجےئۺ۔‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ ُ َّ ٰ ٰ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ ً َّ ْ ْ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫َّواطظ ِت اػـمحعمۃ صیل ھذااػسل ِب وأرد َّرت ِأؼرا ِػمنع اػ ِظس ِط‬
‫ُ َّ ِ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ِؼ َّن اػ ُـم ُر ْو ِر ِ ْف ذ َّو َّ ِارع اػظ ْر َّی ِۃ ت ِأؼيْ ًنا ِػل ِط ْ َّْی ِان ِ ْف أث َّن ِاء ُحز ْو ِرھا ِإ ٰیل ظاص ِۃ‬
‫َّ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ٰ َّ ِ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫اػ َّـم ْحع َّم ِۃ َّ‪،‬وػ ِعن أ ْھ َّل اػظ ْر َّی ِۃ َّرطز ْوا تنْ ِطيْذ ذ ِػؽ ‪،‬طظز ِت اػ َّـم ْحع َّمۃ‬
‫اػد َّطاع اػْ َّـم ْ ُ‬
‫َش ْو َّص ِۃ ۔‬ ‫‪ْ،‬م ْر َّؼا ِؽ َّوا ِؼ ْن َّو َّد ِائ ِل‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫ص َّیل اػط ْو ِر ِب َّْب َّاء ِۃ اػ ِط ْ َّْی ِان ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاّن اػمتودط‪)۹۳:‬‬
‫وکرٹ ۺےن ۺاس ۺدروخاتس ۺرپ ۺاافتؼ ۺایک ۺاور ۺویلبں ۺےک ۺاگؤں ۺیک ۺڑسوکں ۺےس ۺزگرےن ۺ ۺ‬
‫رپ‬
‫اپدنبی ۺاگلدی ۺوچوہںۺیک ۺاامؿۺیکۺنارط ۺاؿ ۺےک ۺاحرض ۺوہےنۺےک ۺوک ۺ‪،‬نکیل ۺاگؤں ۺواولں ۺےنۺ‬
‫اسۺمکحۺوکۺرتسمدۺرکدایۺ‪،‬سپۺدعاتلۺےنۺوفراۺوچوہںۺیکۺرباءتۺاکۺہلصیفۺانسۺدایۺوچوہںۺےکۺہنکممۺ‬
‫افحیتظۺواسلئۺےسۺرحموؾۺوہےنۺیکۺو ہۺےسۺ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ْ ُ ْ َّ َّ‬
‫ْص ع ِث ْ ٌْی ِؼ َّن اػد ِائ ِح ْ َّْی َّت ْر ِو ًَیا َّص ِن اػنط ِس ‪،‬ط َّيذھ ُب ْون ِإ َّیل‬ ‫(‪ )۲‬یزور ِؼ‬
‫ْ‬ ‫ٓ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ِت َّبناھا اػظد َّؼ َّاء ِإسو ًارا ِػن ُب ْو ِض ِو ْم‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اػر ِصيْ ِد َّر ْض َّب ًۃ ِ ْف ؼذاھد ِۃ َّؼا ِب ٖہ ِؼ َّن االث ِار ِاػ ْ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ْ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ْ ً ُ ُ ْ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ْ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫ناء ِاص َِتاطا‬ ‫اس ِباػث ِ‬ ‫ْ‬
‫‪،‬و ِاػِت أؽسظ ٓت أػ ِد َّن ْۃ اػن ِ‬ ‫‪،‬وذيدوھا تم ِجيدا ِػملو ِع ِوم‬
‫َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ْص ٍي َّیطخ ُر ِإص َّج ًابا ِبا َّب ِائ ِہ األُم ِاد۔‬ ‫ت ُع َّل ؼ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل‬ ‫ِبطز ِل ِوم وجص‬
‫ِ ِ‬
‫تہبۺےس ۺایسح ۺدؽ ۺوخش ۺرکےنۺےکۺےیل ۺرصماجےتۺںیہ ۺ‪،‬سپ ۺوہ ۺدیعص ۺرصم(رصمۺاک ۺابالیئۺ‬
‫العہق)اجےتۺںیہ اؿۺٓااثرۺدقہمیۺوکۺدےنھکیۺےکۺوشؼۺںیمۺںیھنجۺےلھچپۺولوگںۺےنۺاینپۺاہمرتۺوکۺاظرہۺ‬ ‫ۺ‬
‫رکےنۺاورۺاےنپۺابداشوہںۺیکۺزبریگۺایبؿۺرکےنۺےکۺےیلۺانبایۺےہ‪،‬اورۺنجۺٓااثرےنۺولوگںۺیکۺزابونںۺ‬
‫وکۺاؿۺےکۺلضفۺوامکؽۺےکۺارتعاػۺیکۺنارطۺاؿۺیکۺرعتفیۺںیمۺوھکؽۺدایۺاوررہۺاکیۺرصمیۺوکۺاؿۺےکۺ‬
‫زبرگۺٓاابوادجادۺرپۺوخشۺوہےنۺیکۺو ہۺےسۺرخفۺرکےنۺواالۺانبدای۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۷‬‬
‫(‪)۱‬۔میظنتۺالہۺتنسۺےکۺاراکؿۺےنۺؤنھکلۺاورۺاسۺےکۺارطاػۺاکۺیغیلبتۺدورہۺایکۺاورۺاالسیمۺ‬
‫امیلعتتۺیکۺرشنوۺااشتعۺےکۺےیلۺزربدتسۺوکںیششۺںیک۔‬
‫اػد َّنۃ بز َّی َّارۃ َّد َّصو َّیۃ إ ٰیل َّػعْ َّناؤ َّو َّأ ْس َّراطواَّ‬ ‫ُ‬
‫ل‬ ‫ان َّج ْمص َّيۃ َّأ ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ َّ ِ ٍ ِ‬ ‫َّ‬ ‫ظام َّارع ً ِ َّ ِ َّ ِ‬
‫ھ‬
‫َّو َّد َّصوا عث ْ ًْیا جدا ِلذاص ِۃ اػت ْصليْ َّمات ْ‬
‫اِلدًل ِؼ ِي ِۃ۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِِ‬
‫(‪)۲‬۔ ولگ ۺ ددی ۺرگیم ۺےس ۺےنچب ۺےک ۺےیل ۺینین ۺاتؽ ۺاور ۺریمشکۺاک ۺرفس ۺرکےت ۺںیہ ۺاور ۺواہںۺ‬
‫ےکۺوخشۺوگارۺوممسۺاورۺنیسحۺدقریتۺرک رظۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےتۺںیہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ال َّو َّع ْذ ْ‬ ‫ِن َّت ْ‬ ‫ُ َّ ُ َّ‬
‫مْی ِا ْح ِ ََّتازا َّص ْن ِذد ِۃ اْم َّر َّار ِۃ‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫اس ِإ ٰیل َّؽيْ ِ ْ‬ ‫اػن ُ‬ ‫ید ِاطر‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫اش ِرھا اػسب ِصي ِۃ اّم ِميل ِۃ۔‬ ‫و یتمتصون ِِب ِوھا اػب ِوي ِج وؼن ِ‬
‫(‪)۳‬۔احصۂب ۺرکاؾ ۺدنی ۺقح ۺیک ۺرسدنلبی ۺےکۺےیلۺاینپ ۺاجؿۺوامؽ ۺرقابؿ ۺرکدےتی ۺےھت ۺاورۺ‬
‫دنیۺیکۺرہۺرطحۺافحتظۺرکےتۺےھت۔‬
‫ْ َّ َّ ْ َّ ْ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ُ ْ ُ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ُ‬
‫مۃ‬ ‫اػرحابۃ اػ ِصشام عاؽوا یزحون ِبأؽط ِد ِوم واؼوا ِػ ِوم ِ ِِلصًل ِء ع ِل ِ‬
‫ُ َّ‬ ‫َّ ُ َّ ُ َّ‬
‫اػدیْ َّن ِبع ِل س ِر ٍیؼ ُؼ ْم ِع ٍن۔‬ ‫اہلل وَی ِاطش ْون ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬ۺرضحتۺخیشۺااجلہعمۺےکۺمکحۺےسۺاجہعمۺےکۺوعیسۺاہؽۺںیمۺاکیۺاشؿۺدارۺہسلجۺدقعنمۺ‬
‫وہاۺسجۺںیمۺاکایمبۺہبلطۺوکۺاؿۺیکۺوحہلصۺازفایئۺاورۺدورسوںۺوکۺوشؼۺورتبغۺدالےنۺےکۺےیلۺ‬
‫ااعنامتۺدےیۺےئگ۔‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اّماؼ َّصۃ ْف ظ َّاصۃ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ‬
‫اّم ِاؼ َّص ِۃ اػ َّو ِاد َّص ِۃ‬ ‫ِ‬ ‫ُ ِاؽصظدت حطلۃ َّر ِائصۃ ِب ِإذ ِن ذيْ ِخ ِ ِِ‬
‫َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ‬ ‫ْ‬
‫‪،‬أع ِر َّم ِطيْ َّوا اػسل َّبۃ اػن ِاج ُح ْون ِ َِّب َّو ِائ َّز ِػ َّتذ ِجيْ ِص ِو ْم َّوت ْر ِضيْ ِب ض ْ ِْی ِھ ْم۔‬
‫(‪)۵‬ۺدنہواتسؿۺےکۺوزریۺامظعۺےنۺرباطہینۺاورۺاہڈنیلۺتیمسۺیئکۺویریپۺاممکلۺاکۺدورہۺایکۺاورۺ‬
‫کلۺیکۺریمعتۺومجیقۺےکےیلۺیئکۺایسیسۺاورۺاجتریتۺاعمدہوںۺرپۺدتسۺطخۺےیک۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫َّظ َّام َّرئيْ ُ‬
‫اػونْ ِدی ِۃ ِب ِز َّی َّار ِۃ ِب ِر ی ْسا ِؽ َّيا َّوھوػنْ َّدا َّؼ َّع ِصد ِۃ د َّو ِل‬ ‫ۃ‬
‫ِ‬ ‫ػ‬ ‫و‬ ‫اػد‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫ُ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ٰ ُ َّ َّ َّ ِ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ً ْ َّ َّ‬
‫ات ِدي ِادي ٍۃ و َِت ِار ی ٍۃ تر ِظيۃ ِػلوس ِن۔‬ ‫اور با ووظع صیل ؼصاھد ٍ‬

‫(‪ )۶‬ۺاشدی ۺایبہ ۺںیم ۺوھجیٹ ۺامنشئ ۺیک ۺاچتہ ۺںیم ۺاےنپ ۺامؽ ۺودوتل ۺوک ۺےباج ۺرصػ ۺہنۺ‬
‫رکو‪،‬ویکںۺہکۺاسۺےنۺتہبۺےسۺرھگوںۺوکۺربابدۺرکےکۺرھکۺدای۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ْ ُ َّ َّ ُ‬
‫ْسطوا ا ْؼ َّواػع ْم ِ ْف اػز َّواج ُحبا ِف اػشو ْو ِر اػع ِاذ ِب ِألؽہ خر َّب‬
‫َّ‬ ‫ٗ‬
‫َّ ال ت ِ‬
‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ع ِث ْ ًْیا ِؼ َّن اػ ُب ُي ْو ِت اػ َّص ِاؼ َّر ِۃ۔‬
‫(‪ )۷‬ۺریمے ۺےلحمّ ۺےک ۺھچک ۺڑلےک ۺرفتحی ۺیک ۺرغض ۺےس ۺڑچای ۺرھگ ۺدےنھکی ۺیگ‪،‬اوھنں ۺےنۺ‬
‫واہںۺریشۺیکۺداہڑۺینسۺوتۺوخػۺودتشہۺےکۺابثعۺاؿۺےکۺوہشۺمگۺوہیگ‪،‬اورۺربھگاٹہۺیکۺو ہۺ‬
‫ےسۺوہۺاک ےنپنۺےگ۔‬
‫ُ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ً ُ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ات ِػمذاھد ِتوا ؽزھۃ‪ ،‬ھناؽ‬ ‫ِ‬
‫ٔم إ ٰیل ُج َّنيْ َّنۃ َّ‬
‫اْميْ َّوا ِؽ‬ ‫ِ‬ ‫َّذ َّھ َّب َّب ْص ُض ا ْوال ِد َّح َّارِ ِْ‬
‫َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ ُ ْ َّ ْ ً َّ ُ ْ ً َّ ُ َّ ُ َّ َّ ً‬
‫ا‪،‬و َّج َّصل ْوا َّی ْرت ِصذ ْون ط َّزصا۔‬ ‫د ِمصوا ز ِئْی األد ِد ‪،‬طسارت أػبابوم خوطا وذصر‬
‫(‪ )۸‬ۺوکحںیتم ۺمیلعت ۺںیم ۺرتہبی ۺیک ۺنارط ۺامرہنی ۺمیلعت ۺاک ۺوبرڑ ۺانبیت ۺںیہ ۺوج ۺدجدی ۺور ۺےکۺ‬
‫َّ َّ‬ ‫اقتوضںۺےکۺاطمقبۺدریسۺاتکوبںۺےکۺاضمنیمۺںیمۺرک بسۺمجمیمۺرکاتۺےہ۔‬
‫َّْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ِت‬ ‫ُت َّذ ِع ُل اػد َّو ُل ّمْ َّن َّۃ ِر َّج ِال اػت ْص ِليْ ِم َّرطْ ًصا ِػ ْل ُم ْد َّتوي اػتص ِل ِيمي اػِ ْ‬
‫ُ ْ َّ َِّ‬ ‫َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّت ُظ ْو ُم ب َّت ْصدیْل َّالئؼ ْف ُؼ َّظ َّر َّرات اػْ ُع ُ‬
‫ات‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ز‬ ‫ت‬ ‫ظ‬ ‫ؼ‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ۃ‬ ‫ي‬ ‫اد‬
‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ر‬ ‫اػد‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫ْ ِ ِ ٍ ٍِ ِ‬
‫اػر ِاھ ِن۔‬ ‫اػ َّص ْْص َّ‬
‫منبل ّ‬ ‫ِ‬
‫(‪ )۹‬ۺڑگبے ۺوہےئ ۺاعمرشے ۺیک ۺاالصح ۺےک ۺےیلۺ ن ۺاالسؾ ۺےن ۺمہیپ ۺوکںیششۺ‬ ‫ی‬‫غ‬
‫ںیک‪،‬ولوگںۺوکۺالخػۺرشعۺاقعدئۺواامعؽۺےسۺٓااگہۺایکۺاورۺاںیھنۺدنیۺیکۺحیحصۺاجاکنریۺدی۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ُ َّ ُ‬
‫اِل ْدًل ِم ُؼ ْد َّت ِم ًر ِاإ ْرًل ًحا ِػل ُم ْج َّت َّمع اػط ِاد ِد ا ْسل ُصوا اػن َّاس‬ ‫ِ‬ ‫اۃ‬ ‫ِاجتوددص‬
‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫َّص َّیل اػْ َّص َّظائد َّواأل ْص َّمال اػ ُ‬
‫اػدیْ ِن اػر ِحيْح۔‬ ‫ِ‬ ‫لَشیْ َّص ِۃ َّو َّص َّرطوھ ْم ِب‬ ‫ِ‬ ‫ػ‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اػ‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ِ‬
‫(‪ )۱۰‬ۺرغمیب ۺاممکل ۺایسیس ۺابالدیتس ۺاحلص ۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺاعملِ ۺرعب ۺوک ۺوھچےٹ ۺوھچےٹۺ‬
‫وکلمں ۺںیم ۺمیسقت ۺرکرےہ ۺںیہ ۺ‪،‬اس ۺےک ۺےیلۺوہ ۺرعب ۺاممکلۺیہ ۺےک ۺھچکۺافمد ۺرپتس ۺولوگںۺوکۺ‬
‫رخدی ۺےتیل ۺںیہ ۺ‪،‬رھپ ۺیسک ۺرک بسۺومعق ۺےسۺایہنۺےک ۺذرہعی ۺواہں ۺاغبوت ۺاور ۺااشتنر ۺدیپا ۺرکدےتیۺ‬
‫ںیہۺ‪،‬اورۺدررپدہۺاؿۺیکۺدمدۺرکےکۺاںیھنۺرکیسۺِۺادتقارۺکتۺاچنہپۺدےتیۺںیہۺ‪،‬رھپۺاےنپۺرہۺرطحۺےکۺ‬
‫افمدۺےکےیلۺلھکۺرکۺاامعتسؽۺرکےتۺںیہ۔‬

‫َّ ً ُ ْ َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ ُ ْ َّ َّ ُ َّ ْ‬ ‫ُ َّ‬
‫تظ ِد ُم اػد َّول اػض َّر ِبيۃ ِبًل َّد اػ َّص َّر ِب ِإ ٰیل د َّو یًْل ٍت َّر ِض ْ َّْی ٍۃ َتْ ِريًْل ِػلدلس ِۃ‬
‫ُ َّ َّ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ ٰ َّ‬ ‫َّ‬
‫اػد َّي ِادي ِۃ َّو َّی ْذ َُت ْون ِػذ ِػؽ َّب ْص َّض اػ ُمض ِر ِز ْ َّْی ِؼ َّن اػ َّص َّر ِب‪،‬ثم َّیت ِخذ ْوؽ ُو ْم‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ُ ْ َّ ً ُ َّ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬
‫اث اػثور ِۃ واّملب ِۃ ِطي ِوم ِإذا ؼا وجدوا طررۃ ؼًل ِئمۃ‬ ‫ِ‬ ‫َّو ِديْلۃ ِال ْحد‬
‫َّ ً‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ ْ َّ ُ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َّ ُ ْ ً َّ‬
‫َّو ُی َّد ِاصد ْوؽ ُو ْم خط َّيۃ ص ٰیل ُجل ْو ِد ِو ْم َّص ْر ِش اػدلس ِۃ ثم َّی ْد َّت ْص َّمل ْوؽ ُو ْم َّصًل ِؽ َّيۃ‬
‫ُ َّ‬
‫ِػع ِل ؽ ْوع ِؼ ْن َّؼ َّن ِاط ِص ِو ْم۔‬
‫ٍ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۲۸‬‬
‫ُ َّ‬ ‫اردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫اػثاػث َّو ع َّت َّاب ٗہ اػد َّراسَّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ض عل سا ِػ ٍب ِؼ ْن سًل ِب اػر ِػ ِ ِ ِ‬ ‫(‪)۱‬ح‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ً‬
‫بصد د ِؼ اّمر ِس ؼبارشۃ۔‬
‫درۂجۺوسؾۺےکۺبسۺاطبلۺملعۺیٹنھگۺےنجبۺےکۺوفراۺدعبۺاینپۺدریسۺاتکوبںۺےکۺاسھتۺاحرضۺ‬
‫وہےئ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ ُ ْ ُ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫ات‬ ‫(‪)۲‬ؼِض اّمنود وظ ُ ِائدھم ِإیل اػـمصرع ِۃ ِباألد ِلح ِۃ اْم ِدیث ِۃ ِؼن اػدباب ِ‬
‫ُ َّ َّ َّ‬ ‫ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫واػر َّو ِار یْ ِخ واػمد ِاط ِع األوتوؼا ِتيْ ِعي ِۃ واػمد ِاط ِع اػـمزاد ِۃ ِػ ِ ِ‬
‫ات۔‬ ‫ر‬‫َّ‬ ‫ئ‬‫ا‬ ‫لس‬
‫رکشلۺاےنپۺاقدئۺےکۺاسھت ۺدیماؿۺگنجۺیکۺرطػۺوکنیٹںۺ‪،‬راوٹکںۺ‪،‬ۺنیشمۺونگںۺاورۺایطرہۺ‬
‫نکشۺوتوپںۺےسیجےئناوحلسںۺےکۺاسھتۺےئگ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫(‪َّ )۳‬د ْع عل ْاؼ ِر ٍئ َّوذأؽ ٗہ ِف اْمي ِاۃ۔‬
‫رہۺٓادیمۺوکۺزدنیگۺںیمۺا ُسۺےکۺاحؽۺرپۺوھچڑۺدو۔‬
‫األ ُم َّو ُب َّع َّاء اػس ْطل َّ‪،‬و َّز َّمتْ ٗہ إ ٰیل َّر ْدر َّھا َّ‪،‬و َّأ ْر َّز َّصتْہٗ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪َ )۴‬تر ِ‬
‫ع‬
‫إ ْر َّز ًاصا َّعاؼ ًًل ُ‪،‬ث َّم َّؽ َّو َّؼتْہ۔ٗ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ۺایھٹ‪،‬اےسےنیسےساگلایۺاورۺرُپۺمکشۺدودھۺالپایۺرھپۺالسدای۔‬ ‫ےچبۺےکروےنرپۺامںۺڑتپ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ َّ ُ ُ ُْ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫اّميْذ ِان واػليل ‪،‬ورجصا ِإیل ؼظ ِار ِھما ِبع ِل ھدو ٍء‬ ‫(‪ِ )۵‬اؽطرل‬
‫ُ‬
‫َّوس َّمأ ِؽيْ َّنۃ۔‬
‫دوونںۺرکشلۺراتۺوہےنۺےکۺاسھتۺدجاۺوہےئگۺ‪،‬اورۺابلکلۺوکسؿۺواانیمطؿۺےکۺاسھتۺاےنپۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ۺٓاےئ۔ ُ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫پمیکۺرپۺواسپ‬
‫اِلؼ ِتح ِان اػدن ِو ِي‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت وأر ِدَّظ ِائ اػثًلثۃ وشوور ؽ ِتيج ِۃ ِ‬ ‫َّ‬
‫(‪ِ )۶‬احتطل‬
‫َّ َّ َّ‬
‫ط ِإؽا َُّن ْح َّنا ِطيْ ٖہ ِباػد َّرج ِۃ األ ْو ٰیل ۔‬
‫َّ‬
‫ںیمۺےنۺاےنپۺنیتۺدووتسںۺےکۺاسھتۺاسالہنۺزرٹلۺٓاوٹ ۺوہےنۺرپۺنشجۺرک ایۺویکںۺہکۺ‬
‫َّ‬ ‫مہۺاسۺںیمۺایلعۺربمناتۺےسۺاکایمبۺوہےئ۔‬
‫ض۔‬ ‫اّمنْ ِد ُي َّو ِد ًَّل َّح ٗہ ص َّیل األ ْ‬
‫ر‬ ‫َّ‬ ‫(‪ )۷‬اؽْ َّب َّس َّح ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وفیجۺاےنپۺاہحلسۺےکۺاسھتۺزنیمۺرپۺاودنےھۺھنمۺرگۺڑپا۔‬
‫اػذ ْمس ُ‪،‬ث َّم َّر َّج ْص ُت إ ٰیل َّؼ َّظر َّؽا َّب ْصدَّ‬ ‫ُ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫(‪ )۸‬سطت ِباػعصب ِۃ ورشوؼ‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اػر ْد ِمي ِۃ۔‬ ‫داصت ِْی ِباػديار ِۃ‬
‫ےنپۺاقمؾۺرپۺٓاایگ۔‬
‫ےسۺا َّ َّ‬ ‫ںیمۺےنۺحبصۺڑتےکۺہبعکۺاکۺوطاػۺایکۺ‪،‬رھپۺدوےٹنھگۺدعبۺرساکریۺاگڑیۺ‬
‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ً َّ َّ َّ ْ ُ ٗ َّ َّ‬
‫ِن ‪،‬وجصل ِ ْ‬
‫ِن‬ ‫(‪ )۹‬جلدت واػ ِعتاب سو یًل طما ؼ ِللتہ وال ؼل ِ ْ‬
‫ِ‬ ‫ْ ْ َّ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ُؼت َّم ِت ًصا ِبط َّو ِائ ِد ِہ اػ ِصل ِمي ِۃ اػضا ِػ َّي ِۃ۔‬
‫ںیمۺدریۺکتۺاتکبۺےکۺاسھتۺاھٹیبۺراہۺوتۺہنۺںیمۺاسۺےسۺااتکایۺاورۺہنۺوہۺھجمۺےسۺااتکیئۺ‪،‬زینۺ‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ۺایک۔ َّ‬‫َّ‬
‫اسۺےنۺاےنپۺیتمیقۺیملعۺوفادئۺےسۺرہبہۺور‬
‫َّ ْ ُ َّ َّ‬
‫ض ِف اػ ِبًل ِد ‪،‬‬ ‫اس َّوذأؽو ْم ػ َّداد ِت اػط ْو ٰ‬ ‫اػن ُ‬ ‫(‪)۱۱‬۔ ػو ت ِرؽ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ان۔‬ ‫وظزت صیل األؼ ِن واػدًل ِم ِف اػمجتمع اِلؽد‬
‫ِ ِ ِِ‬
‫ارگ ۺولوگں ۺوک ۺاؿ ۺےک ۺاحؽ ۺرپ ۺوھچڑ ۺدای ۺاجات ۺوت ۺرضور ۺکل ۺںیم ۺدب ۺیمظن ۺاعؾ ۺوہاجیت ۺاور ۺااسنینۺ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫اعمرشہۺےسۺانمۺوالسیتمۺ َّاکۺناہمتۺوہاجات۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫(‪َّ )۱۱‬ؽ َّز َّل اػرع ُ‬
‫اب ِؼ َّن اػس ِائ َّر ِۃ واألؼ ِتص ِۃ اػًل ِزؼ ِۃ ‪،‬ثم وظط ْوا ِ ْف‬
‫ْ َّ َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ ُ ُ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ً َّ َّ َّ‬
‫اػر ْد ِميۃ ‪،‬ثم خ َّر ُج ْوا ‪،‬‬ ‫اِلجراءات اػمعت ِبيۃ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫م‬ ‫ؼبِن اػمس ِار ظ ِليًل‪،‬وت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّو َّذ َّھ ُب ْوا إ ٰیل َّؼ َّ‬
‫ات اػ ُم ِر ََّی ِۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫ار‬ ‫ي‬ ‫اػد‬ ‫ب‬ ‫م‬‫و‬
‫ِ ِ ِ‬‫ػ‬
‫ِ‬ ‫از‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫اسمرف ۺوہایئ ۺاہجز ۺےس ۺرضوری ۺاسامونں ۺےک ۺاسھت ۺامجے‪،‬رھپ ۺوھتڑی ۺدری ۺاریوپرٹ ۺںیمۺ‬
‫رہھٹےاوررساکری ۺٓالیشیف ۺاکرواایئں ۺلمکم ۺوہںیئ‪،‬رھپ ۺوہ ۺابرہ ۺےلکن ۺاور ۺٓاراؾ ۺدہ ۺاگڑویں ۺےسۺ‬
‫اےنپۺرھگوںۺیکۺرطػۺےلچۺ َّےئگ۔‬
‫اّمدیْ َّد ْف َّسر یْظ ْي إ َّیل اػْ َّـم ْد َّر َّدۃ ُ‪،‬ژ َّم َّأ َّخ ْذتُ‬ ‫اػذار َّع ْ َّ‬ ‫(‪َّ ُ ْ )۱۲‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُست و ِ َّ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫َّؼ ِص ْي َّر ِدیْ ِظ ْي ح ّٰت ِاؽتويْنا ِإػيْوا‪،‬ط َّمذيْنا َّود ْو َّر اػ َّـمد َّرد ِۃ‪،‬ح ّٰت َّو َّرلنا ِإ َّیل‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫ً ْ ُ‬
‫اػرط ْ ِْی ۔األ َّو ِل َّواػث ِانْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫اب َّ‪،‬دخل َّنا ط َّو َّج ْدؽا ُؼ َّبا َّراۃ ِف اػع َّر ِۃ َّب ْ َّْی تًل ِؼيْ ِذ‬ ‫ب‬‫اػْ َّ‬
‫رلہ َّو َّأ ْرد َّظ ُاؤ ُھ ْم َّ‪،‬و ْف ؽ َّو َّایۃ ُ‬
‫اػم َّب َّاراۃ َّو َّظػَّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ِ َّ َّ َّ ْ ُ ُ َّ َّ ْ ُ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫‪ ،‬و عان یو ِتػ ِػع ٍل َّتًل ِؼيذ ط ِ ٖ َّ ِ‬
‫خذ اػْ َّطائ ُز َّو َّط ْ ٗ َّ َّ َّ ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫رلہ ج ِائزۃ اػ َّمد َّر ِ‬
‫دۃ ۔‬ ‫ِ‬ ‫اػط ِر یظ ِان واْمعم ‪،‬وأ‬
‫(ظواصد اللضۃ الصر بیۃ ‪،‬الثاین املتودط‪،‬ص‪ُ )۸۲۵:‬‬
‫ںیمۺاےنپۺدمرہسۺےکۺراہتسۺرپۺیئنۺڑسکۺےکاسھتۺالچۺرھپۺاےنپۺدوتسۺوکۺاےنپۺاسھتۺ ۺ‬
‫ایل‬
‫اہیں ۺکت ۺہک ۺمہ ۺدمرہس ۺچنہپۺےئگ ۺ‪،‬رھپ ۺمہ ۺدمرہس ۺیک ۺدویارۺےک ۺاسھتۺےلچ ۺاہیں ۺکت ۺہک ۺدروازہۺ‬
‫کت ۺچنہپ ۺےئگ ۺ‪،‬مہ ۺدالخ ۺوہےئ ۺوت ۺدرۂج ۺاویل ۺاور ۺاثہین ۺےک ۺدرایمؿ ۺٹف ۺابؽ ۺ چی ۺاک ۺاقمہلبۺ‬
‫داھکی‪،‬اوردوونں ۺومیٹں ۺےک ۺےیلاؿۺےک ۺالکسۺےکہبلط ۺاوراؿ ۺےک ۺدوتس ۺرعنہ ۺاگل ۺرےہ ۺےھتۺ‬
‫‪،‬اورۺاقمہلبۺےکۺااتتخؾۺرپۺدوونںۺںیمیٹۺررفییۺےکۺۺاسھتۺہ ایۺوہںیئۺاورۺاکایمبۺوہےنۺوایلۺ‬
‫میٹۺےنۺاینپۺ ناتعۺےکۺاسھتۺدمرہسۺاکۺااعنؾۺاحلصۺایک۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۲۹‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺڑکٹوںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫اکیۺدؽۺپسچۺرفس‬
‫(‪)۱‬۔ولطعۺٓااتفبۺےکۺاسھتۺیہۺںیمۺاےنپۺرتسبۺےسۺااھٹ‪،‬ااجنتسۺایکۺاورۺووضۺےسۺرفاتغۺ ۺ‬
‫ےک‬
‫دعبۺوشخعۺووضخعۺےکۺاسھتۺرجفۺیکۺامنزۺاداۺیکۺاورۺاہللۺاعتیلۺےسۺداعۺیکۺہکۺاسۺےکۺلضفۺورکؾۺےسۺ‬
‫اس ۺرفس ۺںیم ۺاکایمیب ۺامہرے ۺمہ ۺراکب ۺرےہ‪،‬ریمے ۺدوونں ۺدوتس ۺیھب ۺاسامؿ ۺرفس ۺےک ۺاسھتۺ‬
‫ریمےۺرھگۺٓاےئگۺ‪،‬حبصۺاکۺاہسانۺوممسۺاھت‪،‬ہیۺرصتخمۺاسۺاقہلفۺھچکۺالمزنیمۺےکۺاسھتۺولطعِۺٓااتفبۺےسۺ‬
‫ےلہپۺاےنپۺالہۺناہنۺاورۺدوتسۺواةحبۺوکۺاولداعۺےتہکۺوہےئۺاینپۺزنمؽۺیکۺرطػۺرواہنۺوہایگ‪،‬مہۺ‬
‫اہنتیۺشیبۺتمیقۺنیتۺاجاپینۺاگڑویں ۺںیمۺوسارۺےھت‪،‬ولطعۺٓااتفبۺاکۺنیسحۺاورۺدؽۺرفبیۺرظنمۺ‬
‫دےنھکی ۺےک ۺےیل ۺاسلح ۺدنمسر ۺیک ۺاجبن ۺڑبےھ‪،‬ولطع ۺٓااتفب ۺےک ۺاسھت ۺیہ ۺاسلح ۺدنمسر ۺیھبۺ‬
‫ومندارۺوہاۺ‪،‬حطس ۺدنمسرۺرپۺولطع ۺٓااتفبۺاکۺرظنم ۺڑباۺدؽ ۺشک ۺاھت‪،‬ااسیۺاتگل ۺاھتۺہکۺاتۺّدحۺرظنۺےلیھپۺوہ ۺ‬

‫ےئ‬
‫اپینۺےسۺوسرجۺاکۺداتکہۺوہاۺوگالۺلکنۺراہۺےہۺاورۺاینپ ّۺزرںیۺرکونںۺےسۺدنمسرۺےکۺاپین ۺوکیھبۺزرںیۺ‬
‫انبےئۺدےۺراہۺےہۺ‪،‬وھتڑیۺدریۺمہۺاسلحۺِۺدنمسرۺرپ َُّۺرےک۔رھپۺاینپ َّۺزنمؽۺیکۺرطػۺرواہنۺوہیگ۔‬
‫ْ ُ ُ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫رش ْو َّؼ اػذ ْمس َّ‬ ‫اِش َّو ُ ُ‬ ‫َّؽ َّو ْز ُت ِؼ ْن ِط َّر ِ ْ‬
‫‪،‬رليْ ُت اػط ْج َّر ََّّواِمذ ْوع‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ ِ ْ ُ ُ ْ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ ُ ْ َّ‬ ‫اِمُ ُز ْو َّع َّب ْص َّد اػْ َّط َّراغ ِؼ َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫اِلدتنج ِاء واػوزو ِء‪،‬دصوت اہلل أن یعون‬ ‫ن‬
‫ً َّ ِ ٰ َّ ِ‬ ‫و‬
‫اح َّر ِطيْظا ػنا ْف ھذا اػدطر بطز ِل ٖہ َّوع َّر ِؼ ٖہ۔ َّج َّاء َّردیْظ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اػن َّج ُ‬ ‫َّ‬
‫اي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫ْ َّ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ ْ ً ٰ َّ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ُ َّ َّ ً ْ َّ َّ َّ ْ ٰ‬
‫ت َّھ ِذ ِہ اػظ ِاطلۃ‬ ‫وازوادھما أیزا ِإیل بيِِت ‪،‬عان اّمو اػرا ِئؼ رباحا ِا َّرَتل‬
‫َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ُ‬ ‫ُ َّ َّ ُ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػظ ِر ْ َّْیۃ َّو ِصدۃ صم ٍال ظبْ َّل سل ْوع اػذ ْم ِس ُؼ َّو ِدصۃ ِأل ْھ ِلوا وأ ْح َّب ِابوا ِإ ٰیل‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ِ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫اس ِئ‬ ‫ِ‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫َن‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫د‬ ‫ظ‬ ‫‪،‬ت‬‫ۃ‬‫ؼ ِن ِػوا‪،‬عنا َّر ِعبْنا ص ٰیل ثًل ِث د ٍ ُ ِ ٍ َّ ِ ٍ‬
‫ي‬ ‫ؽ‬ ‫ا‬ ‫اب‬ ‫ی‬ ‫ۃ‬ ‫ي‬ ‫ػ‬‫ا‬ ‫ض‬ ‫ات‬ ‫ار‬‫َّ‬ ‫ي‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َّ َّ َّ َّ ً‬ ‫ْ‬
‫اح ُل اػ َّي ِم‬ ‫اػ َّب ْح ِر ِػنذ ِاھد َّؼنْش ًرا ج ِميًْل َّو َّب ِويْ ًجا ِػسل ْوع اػذ ْم ِس‪،‬شو َّر د ِ‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫اػذ ْمس َّ‪،‬ؼنْ َّش ُر ُ ُ‬ ‫َّ ُ ُ ْ َّ َّ‬
‫رش ْو ِؼ اػذ ْم ِس َّص ٰیل َّد ْسح اػ َّي ِم عان َّب ِويْ ًجا‬ ‫ؼ َّ َّ َّ ِ‬ ‫ورشو‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ِج ًدا‪َّ ،‬یبْ ُدو عأن ع َّرۃ اػذ ْ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬
‫س اػ ُـمل َّت َّ َّو َّبۃ تنْ ُب ُع ِؼ َّن اػ َّـم ِاء اػ َّم ْدع ْو ِب َّؼ َّدی‬ ‫م‬
‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ ُ َّ َّ ْ َّ ْ ِ َّ ْ ً‬
‫اح ِل‬ ‫ْص‪،‬و تع ِون ؼاء اػبح ِر أیزا ِبأ ِذص ِتوا اػذھ ِبي ِۃ ‪،‬وظطنا صیل د ِ‬ ‫اػب‬
‫ْ َّ ِ َّ َّ ً ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ َّ ْ َّ َّْ‬
‫اػي ِم داصۃ‪،‬ثم توجونا ِإیل ؼا ؽ ِر ید اػدْی ِإػي ٖہ۔‬
‫(‪ )۲‬ۺہی ۺوقیم ۺاشہ ۺراہ ۺیھت ۺ‪،‬وج ۺتہب ۺدور ۺکت ۺدنمسر ۺےک ۺانکرے ۺانبیئ ۺیئگ ۺےہ‪،‬امہریۺ‬
‫اگڑایں ۺاہنتی ۺربؼ ۺراتفری ۺےک ۺاسھت ۺاس ۺرپ ۺدوڑ ۺریہ ۺںیھت ۺ ۺااسی ۺاتگل ۺاھت ۺہک ۺاسلحِ ۺدنمسر ۺیھبۺ‬
‫امہریۺاگڑویںۺےکۺرمہاہۺڑبیۺۺزیتیۺےکۺاسھتۺدوڑۺراہۺےہۺ۔دورہپۺےکۺوک ۺمہۺھچکۺوکسؿۺےنیلۺ‬
‫‪،‬اھکان ۺاھکےن ۺاور ۺامنز ۺرہظ ۺادا فۺرکےن ۺےک ۺےیل ۺاکی ۺروٹسیرٹن ۺرپۺرےک‪،‬ہیۺروٹسیرٹن ۺتہبۺ‬
‫ایعمری ۺ‪،‬اصػ ۺرھتسا ۺاور ۺرُپ ۺیغیّش ۺاھت‪،‬ےلہپ ۺمہ ۺولوگں ۺےنھنم ۺاہھت ۺدےلھ ۺ‪،‬رضورایت ۺےسۺ‬
‫افرغۺوہےئ‪،‬رھپۺاےنپۺالمزنیمۺےکۺاسھتۺدورہپۺاکۺاھکانۺاھکای۔‬
‫‪،‬ع َّاؽتْ‬ ‫ْ َّ ْ َّ ْ ً َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ٰ َّ َّ ً ْ ً َّ ْ ُ َّ‬
‫اح ِل اػبح ِر س ِو یًل‬ ‫عان ھذا ذ ِارصا َّوس ِنيا ‪،‬ظد ص ِبدَّ َّؼ َّع د ِ‬
‫ي َّو َّؼ َّر ِاع َّب َّنا‬ ‫اح َّل اػْ َّب ْحر ََّیْر ْ‬ ‫د‬ ‫ْس َّصۃ َّ‪،‬یبْ ُدو َّعأ َّن َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ب‬ ‫ہ‬ ‫ْ‬ ‫ي‬ ‫ل‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ ْ ُ َّ َّ‬
‫دياراتنا ت ِدْیص‬
‫ً ِ ِ َّ َّ ْ َّ ٍ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ِ َّ ْ ِ ِ َّ َّ َّْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ َّ‬
‫ْسص ِۃ اػد ْ ِْی ِجدا۔وظطنا ِ ْف ؼسص ٍم وظت اػش ِو َّْی ِۃ ِال ِد ِ َِتاح ٍۃ وأع ِل‬ ‫ِب‬
‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫وۃ اػش ْو ِر ‪،‬عان ھذااػ َّـمس َّص ُم ص ٰیل ُؼ ْدت ٍو ص ٍال َّوؽ ِشيْطا َّو‬ ‫اػسص ِام واد ِاء رل ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬

‫َّ‬ ‫َّ ( َّ‪)59‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫ُ َّ َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬
‫ُ ْ َّ ً َّ ْ َّ ُ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ات ثم أعل َّنا‬ ‫َّ َّ‬
‫ؼَتطا ‪،‬ض َّدل َّنا وج ْوھنا وأیْ ِدینا أوال ط َّرضنا ص ِن اْماج ِ‬
‫ُ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػض َّد َّاء َّوصماػ َّنا۔‬
‫(‪)۳‬ۺاھکےنۺےسۺرفاتغۺےکۺدعبۺاب ناتعۺامنزۺیکۺادایگیۺےکےیلۺرک بسۺہگجۺیکۺالتشۺ‬
‫وہیئ‪،‬روٹسیرٹن ۺےک ۺاکی ۺالمزؾ ۺےن ۺاتبای ۺہک ۺروٹسیرٹن ۺےس ۺدنچ ۺدقؾ ۺےک ۺافےلص ۺرپ ۺاکی ۺاعیلۺ‬
‫اشؿۺدجسمۺےہۺ‪،‬امہرےۺدجسمۺکتۺےنچنہپۺےکۺاسھتۺیہۺتمسِۺاخمفلۺےسۺھچکۺدنیۺدارۺاملسمونںۺ‬
‫اک ۺاکی ۺاور ۺاقہلف ۺیھب ۺواہں ۺٓااچنہپ ۺ‪،‬ووض ۺرکےن ۺےک ۺدعب ۺمہ ۺولوگں ۺےن ۺاچر ۺرتعک ۺرہظ ۺیک ۺںیتنسۺ‬
‫ڑپںیھۺاورۺ ناتعۺےکۺاسھتۺرہظۺیک امنزۺاداۺیکۺ‪،‬امنزۺےکۺدعبۺاامؾۺاصبحۺےسۺالماقتۺیکۺ‪،‬وتۺ‬
‫ولعمؾۺ وہاہکۺوہۺاجہعمۺارشہیف‪،‬ابمرکۺوپرۺیہۺےسۺدسۺاسؽۺےلہپۺافرغۺوہےئۺںیہۺ‪،‬اوھنںۺےنۺ‬
‫اجہعم ۺںیم ۺدرۂج ۺاعتیمل ۺںیم ۺداہلخ ۺایل ۺاھت‪،‬اعتیمل ۺےس ۺرفاتغ ۺےک ۺدعب ۺتلیضف ۺاور ۺ صصخ ۺیفۺ‬
‫ادحلثیۺیکۺمیلعتۺلمکمۺیک‪،‬وہۺڑبےۺقیلخۺ‪،‬اسنلمرۺاورۺہتفگشۺروۺااسنؿۺےھتۺ‪،‬وہۺاامتمۺےکۺاسھتۺ‬
‫ہلغشمۺیھبۺرےتھکۺںیہ۔‬ ‫ۺودترسیۺَّاورۺ َّفینصتۺوات ُفیلۺاکۺ َّ‬ ‫درس‬
‫اّم َّم َّاص ِۃ َّب ْص َّد َّؼا َّط َّر ْض َّنا ِؼنَّ‬ ‫اػر َّلوۃ ب ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َبثنا صن ؼوزع ؼواطؼ ألد ِاء‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ِ ِ ٌ َّ ِ ْ ٍ َّ ِ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ِ ْ ِ ً َّ ْ ً َّ ٰ ُ ْ َّ‬
‫اػسص ِام ‪،‬طأخْبؽا ص ِاؼل ِػمسص ٍم أن ھناؽ ؼد ِجدا ص ِشيما صیل بص ِد ِصد ِۃ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ‬
‫ات ِؼ َّن اػ َّـم ْس َّص ِم‪،‬ظ ْد َّو َّرل َّنا ِإ َّیل اػ َّ َّـم ْد ِج ِد َّو َّرع ًبا ِؼ َّن اػ ُـم ْد ِل ِم ْ َّْی‬ ‫ٍ‬ ‫خس َّو‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫اّم َّوۃ اػْ ُـم َّخاػ َّطۃ‪َّ ،‬رليْ َّنا َّا ْر َّب َّع َّرع ْ َّ‬ ‫ْ ُ َّ َّ ْ َّ ٰ ُ َّ َّ ْ‬
‫ات ُدنۃ اػش ْو ِر‬ ‫ٍ‬ ‫ص‬ ‫ِ ِ‬ ‫اػـمتد ِی ِنْی ھونا ِؼ َّن ِ ُ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ْ ُ‬
‫وۃ ط َّص ِل ْم َّنا‬ ‫ِ‬ ‫ااِلؼ َّام َّب ْص َّد اػرل‬ ‫اّمماصۃ‪،‬ظ َّابل َّن َّ‬ ‫َّ‬
‫َّب َّ ْصد َّ اػ ُوز ْو ِ ْء ورليْنَّا اػش ْو َّر ِب ِ ِ‬
‫َّ َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ ُ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ْ‬ ‫أؽ ٗہ ََّت َّر َّج ب َّ‬
‫ات‪،‬عان ِاػ ِت َّحاظ ٗہ‬ ‫ٍ‬ ‫َش َّد َّن َّو‬ ‫ص‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ط‬‫ع‬ ‫ار‬ ‫ب‬‫م‬ ‫ب‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫رش‬ ‫األ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ص‬ ‫اّماؼ َّ‬
‫ِ‬
‫ْ َّ َّ ِ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ِ ْ َّ َّ َّ َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬
‫اّماؼ َّ‬ ‫ب ْ َّ‬
‫ص ِف‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫اػت‬ ‫و‬ ‫ۃ‬
‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ي‬
‫َّ َّ َّ ُ ُ ِ َّ َّ َّ‬‫ز‬ ‫ط‬ ‫اػ‬‫ۃ‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫‪،‬أ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ي‬ ‫م‬‫ػ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ص‬ ‫اػ‬ ‫ػ‬ ‫ر‬
‫ِ ْ ِ‬ ‫ف‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬
‫األ ْخ ًَّلؼ َّسليْؼَّ‬
‫ِ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫اْم ِدی ِث بصد اػطراغ ِؼن اػصا ِػ ِمي ِۃ ‪ ،‬عان اػرجل د ِؼث‬
‫ْ ُ‬ ‫َّ‬
‫اِل َّؼ َّاؼۃ ِباػت ْد ِر ی ْ ِس َّوتأ ِػيْ ِػ اػع ُت ِب۔‬
‫َّ َّ‬
‫و‬‫ان َّی ْذ َّتض ُ ِل َّ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫اػوج ِہ‪،‬ع‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۰‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺحیصفۺۺرعیبۺںیمۺمجہمجۺۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬دجسم ۺےس ۺدس ۺولک ۺرٹیم ۺےک ۺافےلص ۺرپ ۺاکی ۺوچرااہ ۺاھت‪،‬ںیہی ۺےس ۺںیمہ ۺمّھچپ ۺاجےن ۺوا ۺیل‬
‫ڑسک ۺےس ۺٓاےگ ۺاجان ۺاھت‪،‬ہی ۺراہتس ۺاکی ۺےنھگ ۺلگنج ۺ ۺےک ۺچیب ۺےس ۺزگرات ۺےہ‪،‬رباست ۺاک ۺوم ۺ‬
‫مس‬
‫اھت‪،‬لگنج ۺاتّدحرظنرہا ۺرھبااھت‪،‬لگنج ۺںیم ۺہگج ۺہگج ۺۂمکحم ۺالگنجت ۺیک ۺوچایکں ۺںیھت ۺاہجںۺاحمظف ۺاورۺ‬
‫رہپےۺدارۺاینپۺڈوییٹۺرپۺانیعتتۺےھت‪،‬اینپۺابریۺٓاےنۺےکۺاسھتۺیہۺوہۺاےنپۺرفضۺیبصنمۺیکۺاماجؾۺ‬
‫دیہ ۺںیم ۺےگ ۺاجےت ۺےھت ۺ‪،‬انےتش ۺےک ۺےیل ۺرصع ۺےک ۺوک ۺمہ ۺاکی ۺوہلٹ ۺرپ ۺرےک ۺاور ۺوںیہۺ‬
‫امنزرصعۺیھبۺاداۺیک‪،‬لگنجۺںیمۺراےتسۺےکۺدوونںۺاجبنۺدنلبۺوابالۺدرتخۺےھت‪،‬نجۺرپۺمسقۺمسقۺےکۺ‬
‫رپدنےۺاہچہچۺرےہۺےھت‪،‬ںیلبلبۺہمغنۺیجنسۺرکریہۺںیھت‪،‬یلگنجۺوبکمجوںۺےکۺوغؽۺاِدرھۺاُدرھۺرصموػِۺ‬
‫ۺرغوبۺٓااتفبۺےسۺےلہپۺلگنجۺاکۺراہتسۺاپرۺرکاچ اۺاچےتہۺےھت۔‬ ‫ےھت‪،‬مہ ِ‬ ‫رپواز‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ات ِؼن اػـم ْد ِج ِد ِ‪،‬ؼ ْن‬ ‫عان ؼطَتؼ َّ س ُر ٍؼ ص ٰیل ب َّص ِد صَش ِۃ علو ؼَت ٍ‬
‫َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ٰ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ٰ‬
‫ھ ُو َّنا عنا ؽ ِر یْد أن ؽ َّتظد َّم ِباػذ ِارع اػض َّرِ ِٓم َّ‪،‬ی َّت َّودط ھذ اػس ِر یْ ُؼ ض َّابۃ‬
‫ْص‪،‬‬ ‫ض ًۃ إ َّیل َّؼ َّدی اػْ َّب َّ‬ ‫ر ُل اػْ َّـم َّسر‪َّ ،‬ع َّ ِاؽت اػْ َّض َّاب ُہ ُُمْ َّ َّ‬ ‫ان َّط ْ‬ ‫ُ َّ َّ َّ ً َّ َّ‬
‫ؼتًل ِرظۃ‪ ،‬ع‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت َّؼ َّراع ُز ا َّد َّارۃ اػْ َّض َّابات َّؼبْن َّي ًۃ ْف َّأ َّؼاع َّن ُؼ َّت َّصد َّدۃ ؼ َّن اػْ َّض َّابۃ‪ُ ،‬ظر َّر طيْواَّ‬ ‫َّع َّاؽ ْ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫َّ ْ ْ‬ ‫ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ُ ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫ت ؽ ْو َّب ُت ُو ْم‪َّ ،‬وظط َّنا َّوظ َّت‬ ‫اػصدس واْمرس ‪،‬یظوؼون بوشيطتوم إذا جاء‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ َّ َّ ُ ْ ُ ِ ُ ِ ِ َّ ِ ُ َّ ِ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫ت ص ٰیل‬ ‫اػصْص ص َّیل طندؼ ِػتناول اػطس ْور وھنا رليْنا اػصْص أیْزا‪،‬عاؽ ْ‬
‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ٍ ْ َّ َّ ِ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬
‫َّجا ِؽ َّ ْب اػس ِر ی ِؼ ِف اػضاب ِۃ أذجار صا ِػيۃ‪،‬تض ِرد صليْوا اؽواع ِؼن اػسي ْور‪،‬‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ُ َّ ً‬ ‫َّ‬
‫اْم َّم َّاؼ ِۃ اػ َّو ْح ِذي ِۃ َّؼ ْذض ْوػۃ ِف اػس َّ َّْی ِان‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫اب ْ َّ‬ ‫ُس ُ‬ ‫َّو ُت َّذ ْظ ِذ ُؼ َّص َّليْ َّوا َّب ًَّل ِب ُل‪،‬أ ْ َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ ً َّ َّ ً ُ َّ ُ ْ ُ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫ی ِمينا و ِذماال ‪،‬عنا ؽ ِر ید أن ؽصْب س ِر یؼ اػضاب ِۃ ظبل ضرو ِب اػذم ِس۔‬
‫(‪ )۲‬ۺرہ ۺنکمم ۺوکشش ۺےک ۺابووجد ۺمہ ۺرغوب ۺٓااتفب ۺےک ۺاسھت ۺلگنج ۺاک ۺراہتس ۺےط ۺںیہنۺ‬
‫رکاپےئ‪،‬وسرج ۺڈوےنب ۺےکۺدعب ۺارحا ۺںیم ۺاکی ۺہگج ۺمہ ۺےن ۺاذاؿ ۺوااقتمۺےک ۺدعب ۺرغمب ۺیک ۺامنزۺ‬
‫اب ناتع ۺادا ۺیک ۺ‪،‬وھتڑی ۺدری ۺدعب ۺادنریھے ۺاور ۺانسےٹۺےک ۺاسھتۺیلگنج ۺدردنوں ۺاک ۺوخػ ۺیھب ۺمہۺرپۺ‬
‫اھچایۺایگ‪،‬اشعاکۺوک ۺٓاےنۺےکۺاسھتۺمہۺاسۺوعیسۺورعضیۺارحاۺےسۺابرہۺٓاےئۺ‪،‬اکیۺرٹپوؽۺپمپۺرپۺ‬
‫ن‬
‫ۺٹں ۺرٹپوؽ ۺےسۺرُپ ۺرکاںیئ‪،‬ویپمکرٹ ۺےس ۺایتر ۺ دہ ۺلِبۺایل ۺاور ۺرٹپوؽ ۺیکۺ‬ ‫اینپ ۺاگڑایں ۺروںیک‪،‬اؿ ۺیک ا‬
‫تمیقۺاداۺیکۺ‪،‬رٹپوؽۺپمپۺےکۺاکیۺےصحۺیہۺںیمۺرٹنسؽۺکنیبۺیکۺاےۺ‪،‬یٹ‪،‬امیۺنیشمۺیگلۺوہیئۺیھت‪،‬مہۺ‬
‫ےنۺاےۺ‪،‬یٹ‪،‬امیۺاکرڑۺےکۺذرہعیۺاسۺےسۺںیچبۺزہارۺوےپۺاکنےلۺاورۺٓاےگۺاکۺرفسۺرشوعۺایک۔‬

‫ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ ُ‬
‫َّرض َّم ع ِل ُج ْو ٍد ُؼ ْم ِع ٍن ػ ْم ؽ ْد َّت ِس ْع أ ْن ؽظس َّع س ِر یْ َّؼ اػض َّاب ِۃ َّوض ُر ْو َّب‬
‫َّ َّ‬
‫اّم َّم َّاص ِۃ َّص ِظيْ َّب األذ ِان‬ ‫اػذ ْمس َّر َّليْ َّنا اػْ َّـم ْضر َّب ب ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫ب‬ ‫و‬‫اػذ ْمس َّ‪،‬ب ْص َّد ُض ُر ْ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫ُ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّْ‬
‫اػدباع‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫اِلظ َّاؼ ِۃ ِ ْف ؼ ْو ِزع ِؼن اػرحر ِاء‪ ،‬بصد ظ ِلي ٍل داد صلينا خوػ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫َّو‬
‫َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ٍَّ َّ ْ َّ َّ ْ ً َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ٰ‬
‫اػصذ ِاء خرجنا ِؼن ھ ِذ ِہ اػرحر ِاء‬ ‫اػوح ِذي ِۃ واػشًلم واػرمت أیزا‪،‬وظت ِ‬
‫ْ َّ َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّْ‬
‫اػنط ِط‪،‬أخذؽا‬ ‫اػو ِادص ِۃ‪،‬أوظطنا ديارا ِتنا صیل َمس ِۃ اػبَتو ِل أؼَلؽا روارَیوا ب ِ‬
‫َّ ُ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ِ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ ِ َّ ِ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫اػنط ِط‪،‬وعاؽت ِف جا ِؽ ٍب ِؼن اػمحس ِۃ‬ ‫طاتورۃ اػمصدۃ ِباػعم ِبيوت ِرودطصنا ِظيمۃ ِ‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ‬ ‫ْص ِػ اػْ َّم ْر َّعزي ‪،‬ظ ْم َّنا ب َّد ْ‬
‫ُ‬ ‫االل ِػلْ َّم ْ َّ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫َشیْ َّن‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ۃ‬
‫ٍ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫خ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ٓ ِ ِ َّ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ْ‬
‫اػْص‬
‫َّؼ ِاعينۃ ِ‬
‫ََّّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اال ِل َّوتظد ْؼ َّنا ِػ َّدط ِرؽا ِإ َّیل األؼ ِام۔‬ ‫ِ‬ ‫ػ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬
‫اػْص‬ ‫ۃ‬
‫ِ‬ ‫اظ‬ ‫س‬ ‫أػػ رو ِبي ٍۃ ِبو ِادس ِۃ ِب‬
‫ۺزنمؽۺوصقمدۺرپۺےچنہپۺ‪،‬رضورایتۺےسۺرفاتغۺےکۺدعبۺ‬ ‫(‪)۳‬ۺراتۺاسڑےھۺدسۺےجبۺمہ ِ‬
‫اکلہۺاسۺانہتشۺایک‪،‬رھپۺاب ناتعۺامن ِزۺاشعۺاداۺیکۺ‪،‬امہرےۺزیمابؿۺراتۺےکۺاھکےنۺرپۺامہرےۺرظتنمۺ‬
‫ےھت‪،‬امنز ۺےس ۺرفاتغ ۺےکعما ۺدعب ۺدرتس ۺوخاؿ ۺرپ ۺھٹیب ۺےئگ‪،‬وھبک ۺیھب ۺوخب ۺلھک ۺرک ۺیگل ۺوہیئۺ‬
‫یھت‪،‬اھکان ۺتہب ۺذلذی ۺاھت‪،‬اھکےن ۺےک ۺدعب ۺمہ ۺڈنھٹے ۺرشموابت ۺاکۺیھب ۺزمہ ۺےلۺرےہ ۺےھت‬
‫‪،‬وچں ۺہک ۺوھتک ۺرک ۺوچر ۺوہےکچ ۺےھت ۺاس ۺےیلۺاھکےن ۺےس ۺرفاتغ ۺےک ۺدعب ۺیہ ۺرتسبوں ۺرپ ۺدرازۺ‬
‫وہےئگۺاورۺوھتڑیۺدریۺےکۺدعبۺیہۺرہگیۺدنینۺیکۺٓاوغشۺںیمۺاجۺےنچنہپ۔‬
‫َّ ْ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ َّ ٰ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ً‬
‫ورلنا ِإیل اػضای ِۃ اػـمنذود ِۃ صیل اػداص ِۃ اػص ِارش ِۃ و ِؽر ٍػ ػيًل‪،‬‬
‫ُ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ً َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫ات‪،‬ثم رلينا اػ ِصذاء ِباّمماص ِۃ‪،‬عان‬ ‫أطسرؽا ظ ِليًل بصد اػطراغ صن اْماج ِ‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ً‬ ‫ُ ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ِ َّ َّ ِ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ََّّ‬
‫وۃ ؼبارشۃ‬ ‫ؼ ِزيطوؽا ینت ِشروؽنا ِػلصذ ِاء ‪،‬ظد جلدنا بصد اػطراغ ِؼن اػرل ِ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ٌ َّ ْ ٌ َّ َّ َّ ِ َّ ُ َّ ْ ً ً ُ َّ‬
‫صیل اػـم ِائد ِۃ‪،‬وظد أرابنا جوع ذ ِدید ‪،‬عان اػسصام ػ ِذیذا ِجدا ‪،‬عنا‬
‫َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ً َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اػس َّص ِام ُؼ َّب َّ َّ‬
‫ارش ًۃ َّت ْم َّد ْد َّؽا َّصیلَّ‬ ‫ؽتلذذ ِباألرشب ِۃ اػب ِارد ِۃ واػسصام أیزا‪،‬و بصد‬
‫َِّ ُ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ َّ ْ ً َّ ْ ً‬ ‫ُْ‬
‫اػط ُر ْو ِش ِإذا عنا ظد ؽ ِوعت ظواؽا‪ ،‬و بصد ظ ِلي ٍل ِؽمنا ؽوؼا ص ِميظا۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۱‬‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ ْ َّ َّ‬
‫(‪)۱‬اػ َّيظشۃ ِف اػس ُر ِؼ اػ َّم ْزد ِح َّم ِۃ۔‬
‫ڑیھبۺاھبڑۺواےلۺراےتسۺںیمۺوہایشرۺروہ۔‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ٗ َّ ْ َّ ٌ‬
‫(‪ )۲‬ا ِِلھمال ط ِإن ص ِاظبتہ و ِخيمۃ۔‬
‫الرپوایہۺےسۺوچبۺویکںۺہکۺاسۺاکۺاماجؾۺرباۺےہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬ ‫َّ ْ ُ‬
‫(‪َّ )۳‬د ْص َّوۃ اػ َّـم ْسل ْو ِم َّد ْص َّوۃ اػ َّـمشل ْو ِم۔‬
‫ولظم َّؾۺیکۺٓاہۺواکبۺےسۺوچب۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ‬
‫(‪ )۴‬أی َّوا اػ ُـم َّو ِاس ُن ْون اػد ْص َّي اػد ْص َّي۔‬
‫اے َّۺرہشویںۺ ۺوکششۺرکوۺوکششۺرکو۔‬
‫ااػساػ ُب اػْ َّع ْد َّل َّاػْ َّع ْدل۔َّ‬ ‫ُ َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫(‪ )۵‬أیو‬
‫ۺدے۔‬
‫ۺوھچڑ َّ‬ ‫اےۺاطبلۺملعۺیتسس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اع ْم ِؼ َّن اػتظ ِليْ ِد األص َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ‬
‫می ۔‬ ‫(‪ِ )۶‬إی‬
‫َّ‬ ‫ادنیھۺدیلقتۺےسۺوچب۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اػد َّباحۃ ِف األ ْؼ َّواج اػ َّصا ِػ َّي ِۃ ۔‬ ‫ِ‬ ‫(‪ِ )۷‬إیاؽ‬
‫ِ‬
‫ڑبیۺوموجںۺںیمۺریتےنۺےسۺوچب۔‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬
‫احۃ َّو ِإؽْظاذ اػض ِر یْ ِؼ۔‬ ‫(‪ )۸‬اػ ِدب‬
‫ریتایکۺوکۺالزؾۺرکولۺاورۺڈوےتبۺوکۺاچبؤ۔‬
‫َّ ْ ْ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪ِ )۹‬إیاؽ َّو ِز َّياع اػ َّوظ ِت۔‬
‫عییضتۺاواقتۺےسۺوچب۔‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ ُ ْ َّ ْ ُ ْ‬
‫(‪ )۱۱‬اػتوازع وحدن اِمل ِؼ۔‬
‫ااسکنریۺاورۺاےھچۺاالخؼۺاایتخرۺرکو۔‬

‫َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ ْ ُ ْ َّ َّ‬
‫اّمن ِۃ۔‬ ‫ػردؼ طوو س ِر یؼ‬ ‫(‪ )۱۱‬ا ِ‬
‫اچسیئۺاایتخرۺرکوۺسپۺوہۺتنجۺیکۺراہۺےہ۔‬
‫ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ْ َّ ُ ُ َّ َّ َّ‬
‫ات اػصد ِو۔‬ ‫(‪ )۱۲‬اػوصي ِبع ِل ُمس ِ‬
‫س‬
‫َّ‬ ‫ۺروہ۔ َّ َّ َّ َّ ٌ َّ َّ‬ ‫ٗ‬ ‫َّ‬

‫دنمشۺیکۺامتؾۺاسزوشںۺےسۺوہایشر‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫َش جا ِػ ٌب ۔‬ ‫اػَش دصاء و ِػل ِ‬ ‫(‪ )۱۳‬ط ِإیاؽ ِإیاؽ اػ ِمراء ط ِإؽہ ِإیل ِ‬
‫ڑگھجےۺ َّےسۺوچب َّۺویکںۺہکۺوہ َّۺربایئۺیکۺرط َّػۺدوعتۺداتیۺےہۺاورۺربایئۺوکۺالاتۺےہ۔‬
‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ‬ ‫َّ ً َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪ )۱۴‬أخاؽ أخاؽ ِإن َّؼ ْن ال أخا ػ ٗہ ع َّداع ِإیل اػويجا ِبض ِْی ِدًلح۔‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫اےنپۺاھبیئۺیکۺدمدۺرکوۺ‪،‬دمدۺرکو‪،‬یقینااۺسجۺاکۺاھبیئۺںیہنۺوہۺریغبۺایھتہرۺےکۺگنجۺںیمۺاجےنۺ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ۺےہ۔ َّ‬
‫ح‬‫واےلۺیکۺرط َّ‬
‫ي ِإن تدصہ ِػم ِلم ٍۃ َِیبْؽ عما تبْ ِض ْي و یع ِطؽ ؼ ْن یبْ ِض ْي۔‬ ‫ُ‬ ‫(‪ )۱۵‬أخاؽ اػ ِذ ْ‬
‫ا فےنپۺاھبیئۺیکۺدمدۺرکوۺےسجۺیسکۺتبیصمۺںیمۺالبؤۺوتۺاہمتریۺوخاشہۺےکۺاطمقبۺکیبلۺےہکۺ‬
‫ۺ‪،‬اچبےئ۔‬ ‫ےئ‬ ‫ۺاچب‬ ‫ ںیھم‬ ‫ۺ‬ ‫ےس‬ ‫ۺ‬ ‫س‬ ‫ۺا‬
‫ےہ‬ ‫ۺاچ‬ ‫یئ‬ ‫ا‬ ‫ۺرب‬ ‫ی‬‫ار‬ ‫ا‬ ‫ھ‬ ‫اورۺوجۺتم‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اہلل َّط ْ‬
‫اص ُب َّدا ۔‬ ‫ات ال تظر بنوا وال تصب ِد اػذيسان و‬ ‫(‪ )۱۶‬و ِإیاؽ واػميت ِ‬
‫ےبۺاجؿۺیکۺابعدتۺےسۺوچبۺاورۺاسۺےکۺرقبیۺہنۺاجؤۺاورۺاطیشؿۺیکۺرپشتسۺہنۺرکوۺ‪،‬ہکلبۺ‬
‫اہللۺیکۺرپشتسۺرکو۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۲‬‬
‫حیصفۺرعیبۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬دبعۺارلنٰمح ۺاورۺونرۺادلنیۺاکۺاگؤںۺاکیۺلگنجۺےکۺانکرےۺاھتۺسجۺےسۺیھبکۺیھبکۺیلگنجۺ‬
‫دردنےۺیھبۺابرہۺٓااجےتۺےھتۺ‪،‬اکیۺدؿۺوہۺدوونںۺوجرینۺاہیئۺاوکسؽۺاکۺاسالہنۺااحتمؿۺدےنیۺےکۺ‬
‫دعبۺرھگۺواسپۺٓارےہۺےھتۺوتۺااچکنۺدبعۺارلنمحۺےنۺھچکۺدورۺرپۺرپدنوںۺےکۺاہچہچےنۺیکۺٓاوازۺینسۺ‬
‫‪،‬وغر ۺےس ۺداھکی ۺوت ۺاےس ۺدور ۺاھجڑی ۺںیم ۺریش ۺیک ۺدؾ ۺرظن ۺٓایئ ۺ‪،‬اس ۺےن ۺونر ۺادلنی ۺ وک ۺربخدار ۺرکےتۺ‬
‫وہےئۺٓاہتسہۺٓاوازۺںیمۺاہک‪:‬ریشۺریش۔رھپۺدوونںۺزیتیۺےکۺاسھتۺاےنپۺرھگۺیکۺرطػۺدوڑۺڑپے۔‬

‫ْ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ُ‬
‫ت َت ُر ُج‬ ‫اػدی ِن ِف سر ِػ ضاب ٍۃ عاؽ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ْ‬ ‫ؽ‬
‫عاؽت ظر یۃ صب ِد اػرحم ِن و ِ ِ‬
‫َّ‬ ‫‪،‬ع َّاؽا َّی ْرج َّصان َّب ْص َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ ً َّ‬ ‫ْ َّ ْ ُ ُ ْ ُ‬
‫اِل ْؼ ِت َّح ِان اػد َّن ِو ِي‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ ِ‬ ‫ۃ‬ ‫ار‬ ‫ت‬ ‫ۃ‬ ‫ی‬ ‫ار‬
‫ِؼ ْنوا اػوحو َّ َّ ْ ِ‬
‫اػز‬ ‫ش‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ػل َّم ْد َّر َّدۃ اػث َّاؽو یۃ اػ َّـم َّتودسۃ ‪،‬ط َّدد َّع َّصبْد َّ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اػر ْح َّم ِن َّبض َّتۃ تض ِر یْ َّد‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اػس ُي ْور ص ٰیل ب ْصد ‪،‬ؽش َّر إػيْو ْم ؼتط ِح ًرا‪،‬ط َّر َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫أی ذؽ َّب األد ِد ص ٰیل ب ْص ٍد‬ ‫َّ ٍ َّ ِ َّ ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ْ‬
‫اػدی ِن ؼن ِبوا ِف رو ٍت خ ِطي ٍػ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫أجم ٍۃ ِف َّ اػذجر ِۃ َّ اػذ ِایع ِۃ ‪،‬ظال ‪ِ :‬ػنو ِر ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫ْس َّص ٍۃ ِإ ِیل َّؼ ْ ِن ِػ ِو َّما۔‬ ‫ألد َّد األ َّد َّد ‪،‬ث َّم أ َّخ َّذ ا َیْ ِر َّی ِان ِب ُ ْ‬ ‫ا‬
‫(‪)۲‬نادل ۺےک ۺاچچ ۺاکی ۺدنلب ۺابگن ۺبیطخ ۺںیہ‪،‬دمرےس ۺےک ۺاسالہن ۺےسلج ۺںیم ۺاوھنں ۺےنۺ‬
‫ہبلطۺوکۺاطخبۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬متۺولگۺوھجٹۺ‪،‬تبیغۺاورۺیلغچۺےسۺدورۺروہ‪،‬راتسۺوگیئۺ‪،‬حلصۺ‬
‫دنسپیۺاورۺابیمہۺااحتدوۺاافتؼۺاایتخرۺرکو۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ ٌ ْ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫رظ ٌع ‪،‬ظال ِػسل َّب ٍۃ وھ َّو َیس ُب ِف حطل ِۃ اػـمد َّرد ِۃ‬ ‫َّصم خا ِػ ٍد خ ِسيب ِؼ‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ‬
‫ػر ْدؼ َّواػ ُـم َّداػ َّمۃ ا ِِلیْ ِتًل َّػ‬‫اػدن ِو ی ِۃ ِإیاع ْم واػع ِذ َّب واػ ِضيْبۃ واػن ِميْمۃ‪،‬ا ِ‬
‫(‪)۳‬اورۺزمدیۺاہک‪:‬اےنپۺملعۺرپۺلمعۺوکۺالزؾۺرکول‪،‬دبۺیلمعۺاورۺدبۺرکداریۺےسۺوچب۔دریسۺاتکوبںۺ‬
‫ےک ۺاطمےعل ۺےکۺاسھت ۺدیفم ۺدینی ۺویملعۺریغ ۺدریس ۺاتکوبں ۺاکۺاطمہعل ۺرضوری ۺوھجمس ۺاور ۺوضفؽ ۺاورۺ‬
‫الینعیۺاکومںۺںیمۺوک ۺربابدۺرکےنۺےسۺرپزیہۺرکو۔‬
‫اع ْم َّط َّد َّاد اػْ َّص َّمل َّو ُد ْوءَّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ً َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٰ ْ ُ ْ َّ ُ‬
‫ِ‬ ‫وأزاػ ظ ِائًل‪:‬اػصمل صیل ِصل ِمعم ِ‪،‬إی‬
‫َّ‬
‫اػد َّر ِادي ِۃ َّؼ َّع‬ ‫اِمُ ُلؼ‪ُ ،‬ؼ َّس َّاػ َّص َّۃ اػْ ُع ُتب اػْ ُم ِطيْ َّدۃ اػدیْن َّي ِۃ اػْصلم َّي ِۃ ض ْ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْی ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ َّ ِ َّ َّ ْ ُ‬
‫ؼساػص ِۃ اػعت ِب اػدر ِدي ِۃ ِ‪،‬إیاعم وزياع اػوظ ِت ِف صم ٍل ال طا ِئدۃ ِطي ٖہ ۔‬
‫(‪)۴‬اکومںۺںیمۺیتسسۺاورۺاکیلہۺوکۺوھچڑۺدو‪،‬اورۺاینپۺذہمۺدارویںۺےسۺدہعہۺربۺٓاۺوہےنےکۺ‬
‫ےیلۺیتسچۺاورۺدعتسمیۺاانپؤ‬
‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ا ِال ْھ َّمال ِف األصم ِال واػعدل‪،‬اػنذاط واػطصا ِػيۃ ِألد ِاء و ِاجبا ِتعم۔‬
‫(‪)۵‬ریمسۺ رہاکؾ ۺںیم ۺادتعاؽ ۺاور ۺایمہن ۺروی ۺاک ۺازتلاؾ ۺرک‪،‬اور ۺولغ ۺاورۺااہتن ۺدنسپی ۺےسۺ‬
‫چب‪،‬ویکںۺہکۺہیۺاناکیمۺاورۺاسخرےۺیکۺرطػۺےلۺاجیتۺںیہ۔‬
‫اػت َّس ُرػَّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ ُ َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫ر َّد ِ ْف ع ِل َّص َّم ٍل ِ‪،‬إیاؽ واػضلو و‬ ‫اػظ ْ‬ ‫یا د ِمْی!ا ِالص ِتدال و‬

‫َّ َّ ٗ َّ َّ ٌ َّ ْ ْ َّ َّ ْ‬
‫اِمُ ْ َّ‬
‫ْس ِان۔‬ ‫اِمزال ِن و‬
‫ِألؽہ دصاء ِإیل ِ‬
‫(‪)۶‬ریمے ۺزعزیو اگڑی ۺالچےن ۺےک ۺوک ۺومابلئ ۺےس ۺابت ۺرکےن ۺےس ۺوچب ۺاور ۺدیبارۺ‬
‫زغمیۺےکۺاسھتۺٓاےگۺیکۺرطػۺدےنھکیۺاکۺازتلاؾۺرکو‪،‬ویکںۺہکۺاگڑیۺالچےنۺےکۺدوراؿۺومابلئۺ‬
‫تۺرکانۺاحدےثۺوکۺدوعتۺدانی ُۺےہ۔‬ ‫َّ‬ ‫رپۺاب‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ِت! ِإیاع ْم َّواػتعل َّ َّم ِباّمو ِال َّوظ َّت ِظ َّياد ِۃ اػدي َّار ِۃ َّواػنش َّر ِإ َّیل‬ ‫أ ِحب ْ‬
‫ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َِّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّْ‬
‫األؼ ِام ؼع اػتظي ِظ ِألن اػتعلم ِباػوا ِت ِػ ِصند ِظياد ِۃ اػديار ِۃ داع ِػلح ِادث ِۃ۔‬
‫ٍ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۳‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاکۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫َّ ٓ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪)ِ ۱‬إیاؽ َّو ِضيْ َّبۃ االخ ِر یْ َّن۔‬
‫دورسوںۺیکۺتبیغۺےسۺوچب۔‬
‫َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اس ۔‬‫أي ؼع اػن ِ‬ ‫(‪ )۲‬ا ِالد ِتبداد ِباػر ِ‬
‫حیجۺدےنیۺےسۺوچب۔‬ ‫ےئۺوکۺمج َّ‬ ‫ولوگںۺےکۺاسھتۺاینپۺرا‬
‫َّ‬ ‫ْ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪ )۳‬اّملد واػـمثابرۃ ِف اػذد ِائ ِد ۔‬
‫اصمبئۺںیمۺابتمہۺاورۺاثتبۺدقؾۺروہ۔‬
‫َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ْ ُ ُ‬
‫(‪ )۴‬صظوؼ اػوا ِػدی ِن ودوء اِمل ِؼ۔‬
‫وادلنیۺیکۺانرفامینۺاورۺدباالخیقۺےسۺوچب۔‬
‫اِلؽْ َّد ِان۔‬ ‫ل‬‫اْميْ َّوان َّظ ْب َّ‬ ‫(‪َّ )۵‬اػرطْ َّؼ ب ْ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ےسۺےلہپۺویحاؿۺےکۺاسھتۺ میمۺاایتخرۺرکو۔‬ ‫ااسنؿۺ‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫(‪ )۶‬األؼل واػصمل ِف حيا ِتؽ ۔‬
‫اینپۺزدنیگۺںیمۺلمعۺاورۺادیمۺاکۺدا َّنمۺاھتےمۺروھک۔‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫اػَش َّػ ِف اػع ِل َّم ِۃ۔‬ ‫اػن َّي ِۃ َّو َّ‬ ‫ػرد ِ ِ‬
‫ف‬ ‫ؼ‬ ‫(‪ )۷‬ا ِ‬
‫تینۺںیمۺاچسیئۺاورۺوگتفگۺںیمۺرشاتفۺاایتخرۺرکو۔‬

‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ُ َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ‬
‫اػرخ ِاء۔‬ ‫اػذد ِہ و‬ ‫(‪ )۸‬ؼداصدۃ اػطظ َّر ِاء ِف وظ ِت ِ‬
‫یتخسۺاورۺوخشۺاحیلۺےکۺوک ۺونیکسمںۺیکۺدمدۺالزؾۺاجونۺ‬
‫َّ َّ َّ ٰ َّ ْ َّ َّ َّ‬ ‫اؽ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اس۔‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ِ‬ ‫ؽ‬ ‫ْی‬
‫ِ‬ ‫ض‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫اِل‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫(‪ِ )۹‬إی‬
‫اےنپۺالعوہۺدورسےۺرپۺرھبواسۺرکےنۺےسۺرپزیہۺرکو۔‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ّم ْو َّل َّطإ َّؽ ٗہ َّی ْود ُ‬ ‫ّم ْو َّل َّا ْ َّ‬ ‫(‪َّ )۱۱‬ا ْ َّ‬
‫اػد َّی َّار َّوَیْل ُب اػ َّب َّو َّار۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫م‬ ‫ِ‬
‫اہجتلۺےسۺوچبۺویکںۺہکۺہیۺرھگوںۺوکۺڈاھدیتیۺےہۺاورۺالہ َّتکۺدیپاۺرکیت َّۺےہ۔‬
‫اح‬ ‫اہلل َّصنْ ٗہ ‪:‬ػ ُت َّذؽ َّػ ُع ْم األ َّد ُل َّواػر َّؼ ُ‬ ‫ُ‬
‫ض‬ ‫ر‬ ‫ال ُص َّم ُر َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫(‪ )۱۱‬ظ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّو ُام َّ‪،‬وإ َّی َّ ْ‬
‫اي َّوأن َیْ ِذ َّػ أ َّحدع ْم األ ْرؽ َّب۔‬ ‫ِ‬ ‫اػد‬
‫و ِ‬
‫رضحتۺرمعۺریضۺاہللۺہنعۺےنۺرفامای ۺ‪:‬ولتارۺرینےۺاورۺریتۺ ںیھمۺوہایشرۺرںیھکۺ‪،‬اورۺمتۺںیمۺ‬
‫ےسۺرہۺوکیئۺرخوگشۺوکۺالیھٹۺامرےنۺےسۺےچب۔‬
‫ََّّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ ٗ َّ َّ‬ ‫اػر ُج ُ‬ ‫(‪ )۱۲‬إ َّذا َّب َّل َّغ َّ‬
‫اب۔‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫اػذ‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫إ‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫اہ‬ ‫ی‬ ‫إ‬ ‫ط‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ْی‬ ‫ت‬ ‫اػد‬ ‫ل‬ ‫ِ‬
‫بجۺٓادیمۺاسھٹۺاسؽۺاکۺوہاجےئۺوتۺوجاؿۺوعروتںۺےسۺےچبۺ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ٗ ْ َّ ُ‬
‫اػر َّج ِال َّ‪،‬واػ ِصل َّم اػ ِصل َّم ‪،‬طو َّو‬ ‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫ػردؼ ‪،‬ط ِإؽہ ِز ین‬ ‫( َّ‪َّ )۱۳‬یابِن ‪،‬ا ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ ُ َّ ْ‬ ‫َّ‬
‫اّمد َّواػ َّص ْز َّم ‪،‬تبْلغ َّؼات ِر یْد۔‬ ‫ِدًل ٌح ال یضلب ‪،‬و ِ‬
‫اےۺریمےۺےٹیب اچسیئۺوکۺالزؾۺاجونۺویکںۺہکۺوہۺودردوںۺیکۺزہ تۺےہۺ‪،‬اورۺملعۺوکۺرضوریۺ‬
‫وھجمس ۺویکں ۺہک ۺوہ ۺااسی ۺایھتہر ۺےہ ۺوج ۺولغمب ۺںیہن ۺوہات ۺےہ ۺاور ۺوکشش ۺوزعؾ ۺاایتخر ۺرکو ۺہک ۺمتۺاینپۺ‬
‫رمادۺوکۺچنہپۺاجؤےگ۔‬
‫اػن َّطاؼ َّ‪،‬واػْ َّع ْد َّل اػْ َّع ْد َّل َّ‪،‬ط ُووَّ‬ ‫َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٗ َّ َّ َّ ُ‬
‫(‪ )۱۴‬یا بِن ‪،‬اػع ِذب ‪،‬ط ِإؽہ صًلؼۃ ِ ِ‬
‫َّ ْ ُ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ُ‬
‫اػرجال ۔‬ ‫اِلُساػ‪،‬ط ِب ِوما یودم ِ‬ ‫س ِر یؼ اػتأخ ِر واػدؼ ِار ‪،‬واػضرور و ِ‬
‫اے ۺریمے ۺےٹیب ۺوھجٹ ۺےس ۺاانتجب ۺرک‪،‬ویکں ۺہک ۺوہ ۺافنؼۺیک ۺالعتم ۺےہ ۺ‪،‬یتسس ۺےسۺ‬
‫چبۺہکۺوہۺامسپدنیگۺاورۺربابدیۺیکۺراہۺےہۺاورۺدوھہکۺدڑھیۺاور ۺوضفؽۺرخیچۺےسۺچبۺہکۺاؿۺدوونںۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ےسۺولگۺابتہۺوہاجےتۺںیہ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫‪،‬ألؽہ َّؼذػۃ َّ‪،‬وإیاؽ ِؼ َّن اػ ُمنْ َّح ِر ِط ْْی ‪،‬طو ْم‬ ‫(‪)۱۵‬یابِن ِ‪،‬إیاؽ ودؤال اػل ِىيْ ِم ِ‬

‫َّ َّ ٌ َّ ْ ٌ َّ َّ َّ َّ ْ ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ َّ ٌ‬
‫و باء خ ِسْی ‪،‬و ِإیاؽ اػتظ ِرْی ِف ح ِؼ ِدی ِنؽ أو وس ِنؽ ‪،‬طذ ِػؽ ِخياؽۃ۔‬
‫اے ۺریمے ۺےٹیب ۺےنیمک ۺےسۺوساؽ ۺرکےن ۺےس ۺچب ۺاس ۺےیل ۺہک ۺہی ۺذتل ۺےہ ۺاور ۺھنمۺ‬
‫ریھپےنۺواولںۺےسۺچب ۺویکںۺہکۺہیۺرطخانکۺوابۺںیہ‪،‬اورۺاےنپ ۺدنیۺاورۺاےنپۺونطۺےکۺقح ۺںیمۺ‬
‫وکاتیہۺےسۺچبۺویکںۺہکۺہیۺایختنۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۴‬‬
‫(‪ )۱‬اعرم‪،‬رمعۺدرازۺاورۺاصبحۺاوالدۺاھت‪،‬اکیۺابرۺوہۺتخسۺامیبرۺوہا‪،‬لسلسمۺالعجۺےکۺابووجدۺ‬
‫اظبرہۺاسۺےکۺافشۺایبۺوہےنۺیکۺوصرتۺرظنۺںیہنۺٓاریہۺیھتۺوتۺاسۺےنۺاےنپۺوٹیبںۺاورۺویٹیبںۺوکۺ‬
‫البایۺاورۺاںیھنۺتحیصنۺیک‪،‬ےلہپۺوہۺاےنپۺوٹیبںۺیک ۺرطػۺوتم ہ فۺوہاۺاورۺاہک‪:‬ۺاےۺۺریمےۺایپرےۺ‬
‫ت‬
‫وٹیب متۺریمےۺ رگۺےکۺڑکٹےۺاورۺریمےۺرھگۺےکۺرچاغۺوہ‪ ،‬مھاارےۺیہۺذرہعیۺریمیۺلسنۺابیقۺ‬
‫رےہۺیگۺاورۺٓاےگۺڑبےھۺیگۺ‪،‬متۺریمےۺدعبۺااحتدواافتؼۺےسۺرانہ‪،‬االتخػۺاورۺڑگھجےۺےسۺدورۺ‬
‫رانہ‪،‬ویکںۺہکۺٓایسپۺاالتخافتۺاورۺڑگھجےۺنادناینۺزعتۺوواقرۺوکۺایلمٹیمۺرکدےتیۺںیہۺ‪،‬اؿۺیکۺ‬
‫وہا ۺااھکڑ ۺدےتی ۺںیہ ۺ‪،‬دورسوں ۺرپ ۺاق م ۺر ب ۺوددبےب ۺوک ۺ مت ۺرکدےتی ۺںیہ ۺاور ۺااسنین ۺاعمرشےۺ‬
‫ںیمۺےبۺویتعقۺاورۺاندقریۺاکۺببسۺےتنبۺںیہ۔‬
‫َّ َّ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫َّ‬
‫اػد ِن َّوذا ِص َّي ٍال‪ ،‬ذات َّی ْو ٍم ِؼرض ؼرزا‬ ‫ِ‬ ‫عان َّص ِاؼ ٌر ُؼ َّتظ ِد ًؼا ِف‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ذ ِدیْ ًدا‪َّ ،‬رض َّم ِصًل ِج ٖہ اػ ُم َّت َّو ِار ِل ػما ػ ْم َّیبْد َّد ِبيْ ٌل ِإ ٰیل ِذطا ِئ ٖہ سل َّب‬
‫َّ َّ ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫أبْ َّن َّاء ٗہ َّو َّب َّنا ِت ٖہ َّوؽ َّر َّح ُو ْم‪ ،‬أظ َّب َّل أوال َّص ٰیل أبْ َّن ِاء ٖہ َّوظال‪َّ :‬یا َّب ِ َِّن ! أؽْ ُت ْم أطًلذ‬
‫َّ ْ ْ َّ ُ ُ ُ َّ ْ ْ ُ ْ َّ ْ ٰ َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ ُ‬
‫ي َّو ِإیاع ْم‬ ‫عب ِدي وُسج بيِِت‪ِ ،‬بعم یبظی ؽدیل و یتظدم‪ ،‬ا ِِلی ِتًلػ بص ِد‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ ُ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػناع االھ ِِل ت ِبيد‬ ‫‪،‬ألن ِاالخ ِتًلػ اػد ِاخِل و ِ‬ ‫ِؼ َّن ا ِالخ ُ ِتًل ِػ واػ ِـمر ِاء ِ‬
‫ُُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫ُس ِۃ َّو ع َّر َّاؼ َّت َّوا‪َّ ،‬وتذ ِھ ُب ِر ََّی َّوا‪،‬تظ ِِض َّص َّیل اػ َّويْ َّب ِۃ ِ ْف ؽط ْو ِس‬ ‫رش َّػ األ ْ َّ‬
‫ْ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ْ‬ ‫َّ ْ ْ ُ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫َش ِي۔‬ ‫ض ِْی ِھم‪،‬تد ِبب اػنطاھۃ واػمواؽۃ ِف اػمجتم ِع اػب ِ‬
‫(‪ )۲‬ۺوبڑیھ ۺامں ۺیک ۺرہ ۺنکمم ۺزعت ۺووتریق ۺرکان‪،‬اور ۺاؿ ۺیک ۺدختم ۺودؽ ۺداری ۺوک ۺالزؾ ۺانھجمسۺ‬
‫‪،‬اؿ ۺیکۺاذتی ۺراسین ۺےس ۺانچب‪،‬اور ۺرہ ۺوہ ۺاکؾ ۺرکےن ۺےس ۺرپزیہۺرکان ۺوج ۺاںیھن ۺدنسپۺہنۺوہ ۺ‪،‬ویکں ۺ ۺ‬
‫ہک‬
‫دحثیۺوبنیۺےکۺاطمقبۺتنجۺاؿۺےکۺدقومںۺےلتۺےہ‪،‬اؿۺیکۺراضۺووخونشدیۺتنجۺاکۺذرہعیۺ‬
‫َلم اػْ َّص ُج ْوز ب ُعل َّؼ ُای ْمع ُن َّ‪،‬و ِخ ْد َّؼ َّت َّوا وَّ‬ ‫اورۺا َّؿۺیکۺان ْرا َّیضۺَّمنہجۺ َّاکۺراَّہتس ْۺےہ۔ ُ‬
‫االحَتام واػت ْوظ َّْی ػ‬
‫ُ َّ َّ َّ ِ َّ َّ ِ َّ ُ ْ َّ ْ ِ َّ َّ َّ ِ َّ ِ َّ ُ ْ ُ َّ ِ ِ ْ َّ ِ َّ َّ َّ ْ ِ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫ا‪،‬ألن‬ ‫ؼًلس َّطتوا ِ‪،‬ایاعم و ِایذاءھا‪،‬و ِإیاعم عل اػصم ِل اػ ِذي ال ت ْرزاھ ِ‬
‫َّ َّ ُ َّ َّ ْ ُ ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اّم َّن َّۃ َتْ َّت َّظ ْد َّؼيْ َّوا َّع َّما َّج َّاء ْف ْ َّ‬
‫اّمن ِۃ‬ ‫اْم ِدیْ ِث اػن َّب ِو ِي‘‘‪،‬رزاءھا س ِر یؼ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫َّو ضز ُب َّوا س ِر یْ ُؼ اػن ِار۔‬
‫(‪)۳‬رھپۺۺاینپۺویٹیبںۺیکۺرطػۺوتم ہۺوہرکۺانہکۺرشوعۺایک‪:‬اےۺریمیۺویٹیب متۺریمیۺٓاوھکنںۺیکۺ‬
‫ڈنھٹکۺاورۺدؽۺاکۺوکسؿۺوہ‪،‬متۺیھبۺاینپۺفیعضۺامںۺاکۺرہۺنکمم ۺایخؽۺرا‪ ،‬اۺ‪،‬اؿۺیکۺااطتعۺورفامںۺ‬
‫ربداریۺوکۺاےنپۺےیلۺذرۂعیۺماجتۺاورۺابثعِۺاعسدتۺانھجمس‪،‬احفیشۺےبۺرشیمۺاورۺےبۺریغیتۺےسۺانچبۺ‬
‫رھگۺےکۺابرہۺیھبکۺےبۺرپدہۺہنۺانلکن‪،‬اینپۺتفعۺوۺتمصعۺیکۺافحتظۺوکۺالزؾۺانھجمس‪،‬اےنپۺاھبویئںۺےکۺ‬
‫ن‬
‫اسھتۺااھچ َّۺرباتؤۺرکانۺاورۺوکیئۺااسیۺاکؾۺہنۺرکانۺسجۺےسۺنادناؿۺیک َّۺزعتۺوک ب ّۺٹاۺےگ۔‬
‫ْ ُ َّ ُ َّ ُ َّ ْ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ‬ ‫َّ ً َّ َّ‬ ‫ُ َّ ْ‬
‫احۃ ظل ِ ْب‬ ‫ثم أظ َّب َّل َّص ٰیل َّب َّنا ِت ٖہ ظ ُ ِائًل ػ ُون‪َّ :‬یا َّب َّن ِأم! أؽَت ظرۃ صي ِِن ور‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ َّ َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ‬
‫ا ِال ْھ ِت َّم َّام عل ِاال ْھ ِت َّم ِام ِبأ ِؼعن اػز ِصيْط ِۃ‪ِ ،‬ا ْح َّ َّد ْ َّْب س َّاص َّت َّوا َّد َّب َّب اػن َّج ِاۃ‬
‫ُْ‬ ‫َّ ُ َّ‬ ‫اع َّن ؼ َّن اػْ َّط ْح َّذاء َّوظلۃ ْ َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ ُ‬
‫اْم َّي ِاء ِ‪،‬إیاعن َّواِم ُر ْو َّج‬ ‫َّ ِ ِ ِ‬ ‫ووجہ اػدصاد ِۃ ػعن ِ‪،‬إی َّ ِ‬
‫ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ ً َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫اْم َّد َّنۃ َّؼ َّع‬ ‫ن ‪،‬اػـمصاؼلۃ‬ ‫ع‬ ‫ت‬‫ط‬‫ص‬ ‫ػ‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬ ‫اؽ‬ ‫ي‬ ‫ػر‬ ‫ا‪،‬ا‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫ات‬ ‫ط‬ ‫اذ‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ِؼن اػ ِ‬
‫ي‬ ‫ب‬
‫َّ ِ َّ ِ ُ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ُ‬
‫ُس ِۃ۔‬ ‫إ ْخ َّوا ِت ُع َّن ‪،‬إیاعن ِؼ ْن ص َّمل ُیظ ِل ُل ِؼ ْن ع َّراؼ ِۃ األ ْ َّ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪ )۴‬ۺالعہم ۺدبع ۺارلنمح ۺنب ۺیلع ۺوجزی ۺےن ۺاےنپ ۺےٹیب ۺوک ۺتحیصن ۺرکےت ۺوہےئ ۺرفامای‪ :‬ۺاہنتیئۺ‬
‫اورۺزعتلۺینیشنۺوکۺاےنپۺاورپۺالزؾۺرکول‪،‬ویکںۺہکۺاس ۺےسریخۺےکۺےمشچۺوھپےتٹۺںیہ ‪،‬رُبےۺاورۺ‬
‫ےب ۺضیف ۺدووتسں ۺیک ۺتبحص ۺےس ۺًۃیلک ۺاانتجب ۺرکو‪،‬رتہب ۺوت ۺیہی ۺےہ ۺہک ۺاتکوبں ۺوک ۺۺاانپ ۺدوتس ۺاورۺ‬
‫االسػۺرکاؾۺیکۺریستۺورکدارۺوکۺاانپٓاڈیئلیۺانبؤ‪،‬اےسیۺملعۺونفۺوکۺاےنپۺرگدۺہنۺےنکٹھبۺدوسجۺےسۺ‬ ‫ِ‬
‫ولہپں ۺیک ۺوتمظعں ۺرپ ۺٓاچن ۺٓایت ۺوہ ۺاور ۺملع ۺولمع ۺوک ۺاکرٓادم ۺانبےن ۺےک ۺےیل ۺارابب ۺلضف ۺوامکؽ ۺیکۺ‬
‫ریستۺووساحنۺےسۺروینشۺاحلصۺرکو۔اسۺےسۺمکۺرپۺیھبکۺرایضۺہنۺوہانۺ‪،‬رسپِۺاردنمجۺ اؿۺابوتںۺوکۺ‬
‫دؽۺیکۺیتختۺرپۺشقنۺرکول۔‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ ْْ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ُ‬
‫ارحا ِ ِِلب ِن ٖہ ‪:‬اِملوۃ‬ ‫ظال اػصًلؼۃ صبد اػرحمن ِبن صِِل اّمو ِزي ؽ ِ‬
‫َّ ْ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ُ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ ِ ُ ْ َّ َّ ٍ َّ ْ ُ ِ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّْ‬
‫ا‪،‬إیاؽ ِؼن رحب ِۃ األر ِدظ ِاء األرش ِار‬ ‫‪،‬ألن صيون اِم ِْی تنط ِجر ِؼنو‬ ‫واػصزػۃ ِ‬
‫َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ُ ُ َّ ِ َّ ْ ً َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ َّ‬
‫واػمنح ِر ِطْی‪ ،‬األحدن أن َتصل اػعتب ر ِطيظا و ِدْیۃ اػدل ِػ ظدوۃ ِ‪،‬إیاؽ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫ِؼ ْن ِصل ٍم َّوط ٍن َّی ُمد ِان ع َّر َّاؼۃ اػدل ِػ‪،‬ا ِال ْد ِتز َّاءۃ ِػ ِد َّ ِْی َّوَّت َّر ِاج ِم ذ ِوي‬
‫ٰ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػط ْز ِل َّواػع َّم ِال ِػ ًِلؽْ ِتطاع ِباػ ِصل ِم َّواػ َّص َّم ِل‪،‬ال ت ْرز َّْی ِبأظ ِل ِؼ ْن ھذا‬
‫َّ َّ ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫ُ ٍ ٰ‬ ‫َّ َّ ُ ْ َّ ُ ْ‬
‫أ َّب ًدا‪،‬أی َّوا اػ َّوػد اػ َّص ِز یْ ُز ! ا ْر ُد ْم ھ ِذ ِہ األظ َّوال َّص ٰیل ػ ْوح ظل ِبؽ۔‬
‫ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۵‬‬
‫حیصفۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ ْ ُ َّ ْ َّ ُ َّ ُ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ ْ‬
‫(‪َ)۱‬نن‪-‬اػمص ِل ِمْی‪-‬ؽز ِود تًل ِؼيذؽا اػ ِصلم واػصمل ۔‬
‫َّ‬ ‫ۺںیہ۔ َّ‬ ‫ےتی َّ َّ‬ ‫مہۺااسذتہۺاےنپۺاشرگدوںۺوکۺملعۺولمعۺاکۺوتہشۺد‬
‫َّ َّ ُ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫اہلل َّص َّليْ ِہ ودلم ‪َ:‬نن –ؼص ِ َّ‬
‫ارش األؽ ِبي ِاء‪-‬‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اہلل ریل‬
‫َّ َّ َّ ُ ْ ُ‬
‫(‪)۲‬ظال ردو ِ‬
‫ل‬
‫َّ ُ َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ٗ َّ ْ ً‬
‫ال ؽو ِرث ‪،‬ؼاترعناہ ردظۃ۔‬
‫روسؽ ۺاہلل ۺﷺ ےن ۺرفامای‪-:‬مہ ۺاایبن ۺیک ۺ ناتع‪-‬وارث ۺںیہن ۺانبےت ۺںیہ ۺمہ ۺوجۺ‬
‫وھچڑےتۺںیہۺدصہقۺےہ۔‬
‫َّ ٓ َّ ُ َّ َّ َّ ُ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬
‫(‪)ِ ۳‬إؽا ‪-‬ال َمم ٍد‪-‬ال َِتل ػنا اػردظۃ۔‬
‫ۺدصہقۺالحؽۺںیہنۺےہ۔‬ ‫ےکۺےیل َّ‬ ‫مہۺ–ٓا َّؽۺدمحم‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ‬
‫اس ِباػصو ْو ِد۔‬ ‫ْ‬
‫(‪َ )۴‬نن‪-‬اػصرب‪-‬أوِف اػن ِ‬
‫مہ‪َّ -‬رعب‪-‬بسۺےسۺزایدہۺودعہۺوپراۺرکےنۺواےلۺںیہ۔‬
‫ُ َّ َّ‬ ‫ْ َّ ُ َّ ُ ْ ُ َّ‬ ‫(‪َ )۵‬نْ ُن‪َّ -‬‬
‫ات اػدو ِػي ِۃ۔‬ ‫از ِيْی –ؽذ ِارؽ ِف اػـم َّب َّار ی ِ‬ ‫اػر ی ِ‬ ‫ِ‬
‫مہ‪-‬ورزیش‪-‬نیبۺاالوقایمۺاقمولبںۺںیمۺرشتکۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ ً ً َّ َّ ُ ْ ْ‬
‫(‪)ِ ۶‬إؽنا‪-‬صلماء اػذر ِۃ‪َ-‬ن ِطل ع ِثْیا ِباػتظد ِم اػ ِصل ِمي۔‬
‫ِ‬
‫مہ‪-‬ایمٹیۺاسسنئۺداں‪-‬یملعۺمجیقۺرپۺزایدہۺوت ہۺدےتیۺںیہۺ۔‬
‫َّ ُ‬
‫اِلؽْ َّدا ِؽيۃ۔‬ ‫(‪ )۷‬ب َّنا – َّظ َّا َّد َّۃ اػْ ِطعْر‪َّ -‬ت ْر َّ‬
‫یق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫مہ‪-‬رکفمنی‪-‬یکۺو ہۺےسۺااسنتینۺمجیقۺرکیتۺےہۺ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ ْ َّ َّ ُ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫(‪ِ )۸‬إؽ ِِن‪-‬اّمن ِدي –أذود األصداء ص ِن اػوس ِن۔‬
‫ںیم‪َّ-‬وفیج‪-‬دونمشںۺوکونطۺےسۺدوررکاتۺوہں۔‬
‫َّ‬ ‫ُ ُ ْ‬ ‫ْ ُ َّ َّ‬
‫اِل ْد َّصا ِػ‪-‬ؽنْ ِظذ اػ ُـمر ِابْی۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫(‪َ)۹‬نن‪ِ -‬رجال ِ‬
‫مہۺ‪-‬ادمادیۺاکرنکۺ–تبیصمۺزدوںۺوکۺاچبےتۺںیہ۔‬
‫َّ ْ ُ ْ ُ ْ ْ َّ ُ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪)۱۱‬۔َنن‪-‬اػمد ِل ِمْی‪-‬بناۃ اْمزار ِۃ ودصاۃ اػـمحب ِۃ واػدًل ِم۔‬
‫ذہتبیۺواقث ُتفۺےکۺابینۺاورۺانمۺوالسیتمۺےکۺایپربمۺںیہ۔‬
‫املسم َّؿۺ– َّ‬‫مہ‪-‬‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪ )۱۱‬إؽنا –األ ِسباء‪َ-‬ناول َت ِطيْػ اال ِم اػـم ْر َّ‬
‫ض۔‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫مہ‪-‬ڈارٹک‪-‬رموضیںۺیکۺاکتفیلۺوکۺمکۺرکےنۺیکۺوکششۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ ُ ْ َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫(‪ِ )۱۲‬ب َّنا‪َّ -‬ر ِجال اػ َّـم ِال‪َّ -‬ینْ ُمو ِاالظ ِت َّراد اػ َّوس ِ ُِن ۔‬
‫مہۺ‪-‬امدلاروںۺۺ‪-‬یکۺو ہۺےسۺیکلمۺتشیعمۺرفوغۺاپیتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ٌ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ْ ْ َّ‬
‫(‪ِ )۱۳‬بنا‪-‬ؼصَش اػَش ِظ ِيْی‪-‬ؽزصۃ ِإیل اػتطاخ ِر ِباػمج ِد اػظ ِدی ِم۔‬
‫مہ‪-‬الہ َّۺرشمؼ َّ‪-‬یکۺو ہۺےسۺتمظعۺرہتفۺرپۺرخفۺاکۺراحجؿۺاپایۺاجاتۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُْ‬
‫(‪َ )۱۴‬نْ ُن –أ ْھ َّل اػظ َّری‪-‬ؽ ْسل ُب ِإؽْذ َّاء َّؼ َّد ِاع َّن َّص َّیل ِس َّر ٍاز ِرحي۔‬
‫ٍ‬
‫مہ‪-‬داہییت‪-‬تحصۺازفاۺرطےقیۺرپاکمانتۺیکۺریمعتۺاکۺاطمہبل َّۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ‬
‫ان ب َّنا ‪َّ -‬ػ ْم َّؽ ْذ ُؽ إال إ َّیل َّ‬
‫اػر ْح َّم ِن َّبل َّواؽا۔‬ ‫ِ ِ‬ ‫(‪َ)۱۵‬نن‪-‬اْمرا ِئر‪ِ-‬إن ؼال اػزؼ ِ‬
‫مہ‪-‬رشفی ۺوخانیت‪-‬ارگ ۺزامہن ۺںیمہ ۺاکھج ۺدے ۺوت ۺمہ ۺاہلل ۺیہ ۺےس ۺاینپ ۺوتبیصمں ۺیکۺ‬
‫اکشتیۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ ْ َّ ُ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫(‪ِ )۱۶‬إؽا‪َّ -‬ب ِِن اػ َّص َّر ِب اػ ِع َّر ِام –توحدت اطاظنا وتًلظ ِت األبصاد۔‬
‫امہرےوگےشاکیۺںیہۺاورامہریۺدورایںۺ َّیلمۺوہیئۺںیہ۔‬ ‫َّ‬ ‫مہ‪-‬زعمزۺرعوبںۺےک َّۺرفزدن‪-‬‬
‫اػْبی ِۃ أ ْح َّمدا۔‬ ‫َّ‬ ‫ْی‬
‫َش األؽْ َّرار –ُمْد ؼؤث ٌل بإ ْرزا ِئنا خ ْ َّ‬
‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫(‪َّ )۱۷‬ػ َّنا‪َّ -‬ؼ ْص َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫مہ‪ -‬ناتع ۺااصنر‪-‬ےک ۺےیل ۺدایمئ ۺزبریگ ۺےہ ۺولخمؼ ۺںیم ۺبس ۺےس ۺرتہب ۺ ۺوضحر ۺﷺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫وکۺرایضۺرکےنۺیکۺو ہۺےس۔‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪ )۱۸‬إ َّؽا‪َّ -‬بِن َّؽ ْوذل‪-‬ال ؽدص ْي ألب صنْہ َّوال ھ َّو باألبْن ِاء َّ‬
‫َّ‬
‫َشیْنا۔‬
‫ِ‬ ‫ی‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ٍ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫مہ‪-‬ینبۺتہشل‪-‬یسکۺابپۺاکۺدوعیۺںیہنۺرکےتۺںیہۺاورہنۺوہۺمہۺےسۺےٹیبۺرخدیاتۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۶‬‬
‫ارعا َّبۺاگلؤۺاورۺٓاےنۺوایلۺابعر َّتۺاکۺمجہمج ُۺرکو۔‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫(‪َ)۱‬نْ ُن‪-‬اػ ُـم ْد ِل ِم ْ َّْی‪-‬أ ْر َّديْ َّنا أ ُد َّس اْمز َّار ِۃ ‪،‬وؽَشؽا ؼب ِادئ‬
‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ْ ُ ُ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ُ َّ ْ ُ‬ ‫ْ َّ ْ َّ ْ ُ َّ‬
‫ات‬ ‫اػصد ِ َّل واػم َّد َّاو ِاۃ وظت أن عان ُاػضرب ی ِصيش ِف شلم ِ‬
‫ُْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ ْ ْ ً‬
‫اال ْد ِتبْ َّد ِاد ِف اػظ ُر ْو ِن‬ ‫َّ‬
‫ان أػ َّو ُاؽا ِؼ َّن اػص ْد ِػ و ُ اػشل ِم و َِّ‬ ‫ْاّمواػ ِۃو یص ِ‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ْ ْ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫سی َّ‪،‬و ِإؽ َّنا –أؼۃ ََّمم ٍد َّر َّیل اہلل صلي ِہ ودلم –ؽدصو ِػ ِإلدًل ِم‬ ‫اػ ُو ْد ٰ‬
‫ُ ُ َّ ُ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫َّواػ ِوئ ِام ِ ْف ِش ِل اِلخ ِاء َّواػت َّص ُاو ِن َّب ْ َّْی اػذ ُص ْو ِب َّ‪،‬و َّد َّيع ْون ػع ْم –أی َّوا‬
‫ٓ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اب – ُؼ ْد َّتظ ِب ٌل َّد ِصيْ ٌد َّب ْص َّد َّؼ ِاِض ا َّب ِائع ُم اػ َّم ِجيْ ِد۔‬‫اػذ َّب ُ‬
‫مہ‪-‬املسمونں ۺےن‪-‬ذہتبی ۺیک ۺاینبدںی ۺرںیھک ۺاور ۺدعؽ ۺواسموات ۺےک ۺاوصؽۺ‬
‫اےسیۺوک ۺںیمۺالیھپےئۺبجۺیکۺرغمبۺاہجتلۺیکۺاترویکیںۺںیمۺزدنیگۺزگارۺراہۺاھتۺاورۺرقوؿۺ‬
‫ۺاعتوؿ ۺاور ۺاھبیئۺ‬ ‫ویطس ۺںیم ۺفلتخم ۺمسق ۺےک ۺملظ ۺودشتد ۺےس ۺدواچر ۺاھت۔مہ‪-‬اتم ۺدمحمہی‪-‬ابیمہ ف‬
‫ت‬
‫اچریگۺےکۺاسہیۺںیمۺااحتدوۺاافتؼۺاورۺاالسؾۺیکۺدوعتۺدےتیۺںیہۺ‪،‬اےۺونوجاون ۺ مھاارےۺےیلۺ‬
‫اےنپۺاالسػۺرکاؾۺےکۺدعبۺرونشۺلبقتسمۺوہاگ۔‬
‫(اػمصلم‪۲۱۱۶‬م‪،‬اػمرحلۃ األویل ؼن اػثاؽو یۃ ‪،‬ص‪)۳۲۷:‬‬
‫ت َّص ْو ًدا‬ ‫ت َّؼ ْمل َّع ُت َّنا ظيْ َّم َّۃ االؽْط َّتاح َّص َّیل اػْ َّص َّاػم َّ‪،‬ط َّب َّد َّأ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬
‫ع‬ ‫(‪ )۲‬أدر‬
‫َّ‬ ‫َّ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ َّ ِ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َّج ِد ًیدا َّ‪،‬وَنْ ُن –اػ ُـم َّو ِاس ِن ْ َّْی –َنسو َنْ َّو اػ ُـم ْد َّتظ ِب ِل ِب ِثظ ٍۃ َّوأ َّؼ ٍل ِ ْف تض ِي ْ ِْی‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫َّو ِاظ ِص َّنا ِاالظ ِت َّر ِاد ِي َّ‪،‬و َّصليْ َّنا –س َّو ِائ َّػ اػذ ْص ِب –أن ؽ َّت َّج َّاو َّب َّؼ َّع‬
‫ر ُن ْو َّصات َّنا َّ‪،‬و َّص َّليْ ُع ْم – َّأ ُیواَّ‬ ‫اػد ْو َّػ ِۃ ِ ْف َّت ْذ ِجيْع إ َّؽت ِاج َّنا‪،‬و ِ َّ‬
‫رش ِاء َّؼ ْ‬ ‫َّ‬ ‫د َّي َّ‬
‫اد ِۃ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬

‫َّ‬ ‫ْ ُ َّ ُ َّ ْ ُ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ٰ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ُ َّ َّ َّْ‬
‫اػصمال‪ -‬أن تت ِظنوا ِرناصتعم حّت یظ ِبل أبناء اػدو ِل صليوا۔‬
‫(اػمردر اػدابؼ‪،‬ص‪)۳۶۸:‬‬
‫امہرےۺکلۺےنۺداینۺےکۺےیلۺدروازہۺےنلھکۺیکۺتمیقۺاپیل‪،‬ۺرھپۺےینۺدہعۺوکۺرشوعۺایکۺاورۺمہ‪-‬‬
‫الہۺونط‪-‬اینپۺاعمیشۺاحتلۺےکۺدبالؤیکۺادیمۺاورۺرھبوےسۺرپۺلبقتسمۺیکۺرطػۺاگزمؿۺںیہ‪،‬اورۺ‬
‫مہ ۺاعؾ ۺولوگں ۺرپ ۺالزؾ ۺےہ ۺہک ۺاینپۺدیپاواریک ۺوحہلص ۺازفایئۺاور ۺاینپ ۺونصماعتۺےک ۺرخدیےنۺےکۺ‬
‫اقمےلبۺںیمۺکلۺیکۺوکحتمۺےکۺاسھتۺابتۺتیچۺرکںیۺ‪،‬اورۺاےۺامعؽ ۺمتۺرپۺالزؾۺےہۺہکۺمتۺاینپۺ‬
‫ونصماعتۺوکۺہتخپ َّۺرکوۺاہیںۺکتۺہکۺداینۺےکۺولگۺاسۺیکۺرطػۺوتم ہۺوہں۔‬
‫صی‬ ‫اّميْ ُش – ُص َّد ُۃ اػْ َّو َّسن ِوصتاد ٗہ ‪،‬ؽ ْر َّ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اػز َّباط َّ‪َ:‬نْ ُن – ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ ُ‬
‫(‪ )۳‬ظال أحد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ْْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ٗ ْ َّ ْ‬
‫اػدل ِم َّ‪،‬وؽذ ْود َّصنْ ٗہ ِف َّوظ ِت اْمر ِب۔‬ ‫ؼرلحتہ ِف وظ ِ ِ‬
‫ت‬
‫اکی ۺوفیج ۺارسفۺےن ۺاہک‪:‬ۺمہ ۺوفیج ۺونطۺےکۺےیل ۺانبےئۺےئگۺںیہ ۺاور ۺاسۺیک ۺرضورتۺںیہ ۺ‪،‬مہۺ‬
‫وک ۺحلصۺاسۺیک َّۺوتحلصمںۺ َّیکۺافحتظۺرکےتۺںیہۺاورۺگنجۺےکۺوک ۺاسۺاکۺدافعۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ ُ ُ ْ َّ ْ ٌ َّ َّ ٰ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫(‪َّ )۴‬وأؽْ ُت ْم‪ -‬أ ْھ َّل اػ ِبًل ِد –و ِاجبعم ص ِشيم ‪،‬طصیل أعتا ِطعم ترت ِظي‬
‫ْ َّ ُ‬
‫اػ ِبًلد ِب ِر َّناص ِت َّوا َّ‪،‬و ِ ََّت َّار ِت َّوا َّ‪،‬و ِز َّر َّاص ِت َّو فا۔‬
‫َّ‬
‫ت‬
‫اورمت‪-‬رہشویںۺیکۺذہمۺداریۺڑبیۺےہ‪،‬اورۺ مھاارےۺدنکوھںۺرپۺکلۺاےنپۺہشیپۺاجترتۺ‬
‫َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ‬ ‫اورۺزراتعۺ َّںیمۺمج َّیقۺرکاتۺےہ۔‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫(‪ )۵‬أ َّؼا أؽْ ُت ْم –سل َّبۃ اػ َّي ْو ِم –طحؼ اػ َّوس ِن صليْع ْم أن تدأبوا ِف‬
‫ُ‬
‫َّ َّ‬
‫ِا ْد ِت ْذ َّعار ُد ُرو ِد ُع ْم َّ‪،‬وأ ْن َّت َّتأ َّھ ُبوا ػْ ُم ْد َّت ْظبل َّینْ َّت ِش ُر ُعم۔ْ‬
‫ٍِ‬ ‫ِ‬
‫(ظواصد اللضۃ الصر بیۃ ‪،‬للرف الثاین املتودط ‪،‬ص‪ُ )۸۶۶:‬‬
‫رےہ ۺمت ۺولگ‪ٓ-‬اج ۺےک ۺہبلط‪-‬مت ۺرپ فۺونط ۺاک ۺقح ۺہی ۺےہہک ۺاےنپ ۺاابسؼ ۺوک ۺدنتیہ ۺےس ۺایدۺ‬
‫ت‬
‫رکےتۺروہۺ‪،‬اورۺاےسیۺلبقتسمۺیکۺایتریۺرکوۺوجۺ مھااراۺرظتنمۺےہ۔‬
‫ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ٌ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬
‫(‪ِ )۶‬إن ِاال ْص ِت َّم َّاد َّص َّیل اػنط ِس ِرطۃ َّح ِميْ َّد ٌۃ ‪،‬ؽ َّادی ِب َّوا اػـْ ُم َّر ب ْون ِ ْف‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ ْ‬
‫ع ِل اػ ُص ُر ْو ِر ‪،‬ط ِإذا ِا ْص َّت َّم َّد اػسا ِػ ُب َّص ٰیل ؽط ِد ٖہ ‪،‬طظ ْد َّدلؽ َّد ِبيْ َّل‬
‫َّ ُ ُ ً‬ ‫َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ٰ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ٰ‬ ‫َّ َّ‬
‫اػرطۃ ُدل ْوعا‬ ‫اػنج ِاح‪،‬وَنن –اػمص ِل ِمْی –ؽصمل صیل أن تعون ِ ِ ِ‬
‫ہ‬ ‫ذ‬ ‫ھ‬

‫َّ ْ ُ ْ ً َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ ٰ َّ ْ ُ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ‬
‫اْم َّي ِاۃ ض ْ َّْی ھيا ِب ْ َّْی ۔‬ ‫َممودا بْی أبن ِاء األؼ ِۃ ‪،‬حّت َیرجوا ِإیل‬
‫(اػمصلم ‪،‬اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬األول ‪،‬ص‪)۲۹۵:‬‬
‫وخد ۺاامتعدی ۺاقلب ۺاتسشئ ۺاعدت ۺےہ ۺ‪،‬رہ ۺزامےن ۺںیم ۺمجتیب ۺدےنی ۺواےل ۺاس ۺاک ۺاطمہبلۺ‬
‫رکےتںیہ‪،‬ارگ ۺاطبل ۺملع ۺوخد ۺاامتعد ۺوہاجےئ ۺوت ۺوگای ۺہک ۺوہ ۺاکایمیب ۺیک ۺراہ ۺرپ ۺاگزمؿ ۺوہا‪،‬اورمہ‪-‬‬
‫ااسذتہ‪-‬وکشش ۺرکےت ۺںیہ ۺہکۺہیۺاعدت وقؾ ۺےک ۺونوجاونںۺےکدرایمؿ ۺاقلب ۺاتسشئۺوہاجےئۺ‬
‫اتہکۺےبۺوخػۺوہرکۺاینپۺزدنیگۺیکۺراہۺرپۺلکنۺڑپںی۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۷‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺاورۺڑکٹوںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬مہ‪-‬دنہواتسؿ ۺےک ۺابدنشوں‪-‬رپ ۺالز ۺؾ ۺےہ ۺہک ۺونط ۺیک ۺافحتظ ۺےک ۺےیل ۺرمک ۺہتسبۺ‬
‫وہاجںیئ ۺاور ۺرغمب ۺیکۺذہتیبی ۺاغلیرۺےک ۺاقمےلب ۺہسیس ۺالپیئۺوہیئ ۺدویارۺنبۺاجںیئ ۺاتہک ۺرغمیبۺ‬
‫اقثتف ۺاینپ ۺرُپ ۺرفبی ۺاچولں ۺاور ۺرُپششک ۺڈنکھتہوں ۺےک ۺذرہعی ۺوخد ۺامہرے ۺرھگ ۺںیم ۺامہریۺ‬
‫ۺرکدے۔‬ ‫ذہت َّبیۺ ْاک ْۺناہمتۺ َّہن ْ َّ َّ َّ‬ ‫ۺرشمیقۺ َّ‬ ‫رشافیہن‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّصليْنا‪-‬أھل اػ ِون ِد‪-‬أن ؽتأھ َّب ِػ ِر َّياؽ ِۃ اػ َّوس ِن وؽع ْون ِبمظابل ِہ ض َّار ِۃ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ً َّ ْ ُ ْ ً َّ ْ َّ َّ ْ ْ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ُ‬
‫اْمزارۃ اػض ْر ِبيۃ َّص ٰیل‬ ‫اْمزار ِۃ اػضر ِبي ِۃ بنياؽا ؼررورا عيًل تظ ِِض‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫اػَش ِظي ِۃ اػع ِر یْ َّم ِۃ ِ َِب َّي ِل َّوا اِم ِاد َّص ِۃ َّو َّؼع ِای ِدھا اػ َّ َّْباظ ِۃ ِ ْف َّوس ِن َّنا۔‬ ‫حزار ِتنا‬
‫(‪)۲‬مت‪-‬ہبلط‪-‬رپ ۺرفض ۺےہ ۺہک ۺوک ۺیک ۺدقرو ۺتمیق ۺوک ۺاچہپون ۺاور ۺاانپ ۺاومنؽ ۺوک ۺوضفؽۺ‬
‫ۺرکو‪،‬رقمرہۺاواقتۺرپۺدرسۺاگوہںۺںیمۺاحرضۺوہۺاورۺوغرۺےسۺ‬ ‫اورےبۺدصقمۺاکومںۺںیمۺربابدۺہن ف‬
‫ت‬
‫ںیۺونس‪،‬ویک َّںۺہکۺہیۺ مھاارےۺےیلۺرونشۺلبقتسمۺ َّاکۺاضنمۺوہاگ۔‬ ‫یسۺرقتری ُ‬ ‫ااسذتہۺیکۺدر‬
‫اػس ًَّل َّب‪-‬أ ْن َّت ْصر ُطوا َّظ ْد َّر اػْ َّوظْت َّوال ُتزيْ ُصوا َّوظْ َّت ُعمُ‬ ‫َّ َّ ْ ُْ‬
‫صليعم‪-‬‬
‫ِ‬
‫َّ َّ ْ َّ ِ َّ َّ ْ َّ ْ ُ ُ ِ ُ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫ات‬ ‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫و‬ ‫األ‬ ‫یل‬ ‫ص‬ ‫ػ‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫اػر‬ ‫وا‬ ‫ض‬ ‫َت‬ ‫ن‬ ‫أ‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ال‬
‫ُ ِ‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫األ‬ ‫ن‬ ‫ؼ‬ ‫ل‬
‫َّ ِ ِ‬ ‫و‬ ‫ز‬ ‫ط‬ ‫اػ‬ ‫ف‬ ‫اػْ ِ َّ ِ‬
‫ال‬ ‫ض‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ‬ ‫َّ ََّّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫ات األدا ِتذ ِۃ ‪،‬ط ِإن ذ ِػؽ یزمن ػؽ‬ ‫اػمحدًد ِۃ‪،‬وأن ت ْدت ِمصوا َماض ِ‬
‫ْ‬
‫ُؼ ْد َّتظ ِبًل َّز ِاھ ًرا۔‬
‫(‪)۳‬دنہواتسؿ ۺیک ۺٓازادی ںیم ۺمہ‪-‬املسمونں‪-‬اک ۺدیلکی ۺرکدار ۺےہ‪،‬امہرے ۺاالسػ ۺیہۺ‬
‫یکۺاصلخمہنۺوکوششںۺاورۺاجمدہاہنۺاکررواویئںۺےکۺےجیتنۺںیم ۺہیۺکلۺاظملۺارگنزیوںۺےکۺوجنپںۺ ۺ‬
‫ےس‬
‫ٓازادۺوہاےہ۔العہمۺلضفۺقحۺریخۺٓاابدیۺ‪،‬ومالانۺافکتیۺیلعۺرمادٓااابدیۺ‪،‬ومالانۺادمحۺاہللۺدمرایسۺ‪،‬یتفمۺ‬
‫انعتیۺادمحۺاکوکرویۺوریغہۺاملعےۺالہۺتنسۺیکۺےبۺولثۺرقاباینںۺاناقلبۺرفاومشۺںیہ۔‬
‫ُ‬ ‫ٰ َّ ْ ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ‬
‫ػ َّنا‪-‬اػ ُـم ْد ِل ِم ْ َّْی‪َّ -‬د ْو ٌر ِظ َّي ِاد ٌي ِ ْف َتْ ِر یْ ِر اػ ِونْ ِد‪،‬ظ ْد ََّت َّر َّر ھذااػ ُملؽ ِؼ ْن‬
‫اػنزا ِػي ِۃ ‪،‬‬
‫َّ َّ‬
‫م‬ ‫و‬ ‫ػ‬ ‫ا‬‫م‬ ‫َّ‬ ‫َّأیْدي اػْ َّـط َّر ُْن ْ َّْی اػْ َّضاذم ْ َّْی ُِب ُو ْود َّد َّلط َّنا اػْ ُـم ْخ َّل َّرۃ َّو َّأ ْ‬
‫ص‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ َّ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ ِ َّ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ْ َّ ْ ٓ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ‬
‫بادي‪ ،‬و ؼوالؽا ِعطایت‬ ‫ات اِما ِػرۃ َّ ِػ َّلص ًَّلؼ ِۃ طز ِل ْحؼ اِمْیا ِ‬ ‫اػتز ِحي‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٓ‬ ‫ْ‬
‫ایت أحمد‬ ‫بادي َّؼوالؽا أحمد اہلل اػ َّـمدراس‪َّ ،‬واػ ُـمطِت ِصن ْ‬ ‫ِ‬ ‫ـمرادا‬ ‫صیل اػ‬
‫َّ َّ ِ ْ ُ ُ ْ ْ ُ َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ِ َّ ُ ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اػذع ِر۔‬ ‫اػعاع ْور ِو ِي وضْیھم ِؼن صلم ِاء اھ ِل اػدن ِۃ خا ِػدۃ ِ‬
‫(‪)۴‬اکیۺوفیجۺامکڈنرۺےنۺگنجۺںیمۺاناکیمۺےکۺدعبۺھچکۺوفویجںۺیکۺرسزشنۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬‬
‫مت‪-‬زبدؽ ۺاور ۺاناکرہ ۺوفویجں‪-‬یہ ۺیک ۺو ہ ۺےس ۺامہرے ۺکل ۺیک ۺذتل ۺوروسایئ ۺوہیئ ۺےہۺ‬
‫‪،‬دنمشۺےکۺوحےلصۺدنلبۺوہےئۺںیہۺ‪،‬اںیھنۺڈںیگنیۺامرےنۺاورۺیخیشۺاھگبڑےنۺاکۺومعقۺالمۺےہ‪،‬ارگۺمتۺ‬
‫ولوگںۺےنۺرجأتۺوتمہۺاکۺاظمرہہۺرکےتۺوہےئۺدنمشۺےکۺولمحںۺاکۺمجیکۺہبۺمجیکۺوجابۺدایۺوہاتۺ‬
‫اورۺونطۺ یکۺزعتۺوانومسۺیکۺافحتظۺےکۺےیلۺاؿۺےکۺاقمےلبۺںیمۺاثتبۺدقؾۺرےہۺوہےتۺوتۺ‬
‫ۺوونطں‪-‬اکۺرسۺرخفۺےسۺاواچنۺوہات۔‬ ‫ٓاجۺمہ َّ‪َّ -‬امت َّؾۺ َّمہ ُ ُ‬
‫اّم ُي ْوش ‪:‬ب ُعمُ‬ ‫اْم ْرب ُؼ َّو ًِبا ػ َّب ْصض ْ ُ‬ ‫اػز َّباط َّب ْص َّد االؽْوزام ف ْ َّ‬ ‫ظال احد‬
‫ِ ِ َّ َّ ِ ِ َّ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ َِّ ِ‬ ‫ِ‬
‫ت َّص َّزا ِئ ُم‬‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ت َّؼ ْملعتنا ِ‪،‬ا ْرتط َّص ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اّم َّبن َّاء اػ ُمتع ِادل ْْی‪ ،‬ظ ْد خز َّی ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫اّم ُي ْو َّش ْ ُ‬ ‫ْ َّ‬
‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ْ ْ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ِ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ُ َّ‬
‫ات األصد ِاء‬ ‫اػزھ ِو‪،‬ػو ردتم ھجم ِ‬ ‫األصد ِاء‪،‬ودنحت ػوم اػطررۃ ِػلتطاخ ِر و‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫َّ ُ ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫اّم َّر ِ َّأۃ َّوث َّبت ْم اظ َّد َّاؼع ْم َّص ٰیل ُؼظ َّاو َّؼ ِت ِو ْم ِ ِْمط ِظ‬ ‫اػذ َّج َّاصۃ َّو ُ‬
‫ِ‬ ‫ِب ِمث ْ ِل َّوا ُؼش ِاھ ِر ین ِب‬
‫َّ َّ ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ ُ‬
‫ت ُرؤ ْو ُد َّنا _ َّوأبْ َّن َّاء اػ َّوس ِن_ ط ْخ ًرا اػ َّي ْو َّم ۔‬ ‫ِحمي اػوس ِن الرتطص‬
‫(‪)۵‬دصرۺادملرنیسۺےنۺااحتمؿۺاسالہنۺےسۺےلہپۺہبلطۺےکۺاکیۺرگوپۺوکۺاطخبۺرکےتۺ‬
‫وہےئۺاہک‪:‬‬
‫مہ ۺ–ااسذتہ‪-‬ےن ۺاہمتری ۺمیلعت ۺںیم ۺوکیئ ۺ رس ۺااھٹ ۺہن ۺریھک ۺ‪،‬وپری ۺتنحم ۺاور ۺنت ۺدیہ ۺےکۺ‬
‫اسھت ۺرقمرہۺاصنب ۺوپرا ۺرکاای ۺ‪،‬اب ۺمت ۺ‪-‬ہبلط‪-‬یک ۺذہم ۺداری ۺےہ ۺہک ۺاےنپ ۺیتمیق ۺاواقت ۺاکحیحصۺ‬
‫اامعتسؽۺرکےکۺااحتمؿۺےکۺےیلۺایھچۺایتریۺرکوۺاورۺوساالتۺےکۺحیحصۺاورۺرک بسۺوجاابتۺدےۺ‬
‫رکۺایلعۺدر ہۺےسۺاکایمیبۺاحلصۺرکو۔‬
‫ّم َّم َّاص ٍۃ ِؼنَّ‬ ‫اػد َّنوي ُ َُّماس ًبا َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫ِ‬ ‫َّ ظال رئيس اػـمص ِلمْی ِؼن ظبل اِلختبار‬
‫ِ َّ ْ ُ َّ َّ ِ َّ َّ َّ َّ ْ ِ َّ ِ ُ ِ ُ ِ ْ ً ِ ْ ِ َّ ْ ْ ُ ِ ْ َّ َّ ْ َّ َّْ‬ ‫ُ‬
‫اػسًل ِب‪َ :‬نن –األدا ِتذۃ‪-‬ػم ؽال جودا ِف َّتص ِلي ِم َّعم واعملنا‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ٓ َّ َّ ُ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ُ‬ ‫ْ ُ َّ َّ َّ‬
‫اػد َّر ِاديۃ ِبع ِل ُج ْو ٍد‪َّ ،‬االن َّصليْع ْم –اػسًل َّب‪-‬أ ْن ت ْد َّت ِصد ْوا‬ ‫اػمظر ِ ِ‬
‫ات‬ ‫ر‬
‫ْ َّ َّ ً َّ ُ ْ َّ ْ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ً َّ ُ ْ ُ‬
‫ِػ ًِلخ ِتب ِار ج ِيدا‪،‬و ُؼدتخ ِد ِؼْی أوظاتعم اػضاَّ ِػيۃ ر ِحي َّحۃ وَت ِرزوا‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫اِل َّج َّاب ِۃ اػر ِحيْ َّح ِۃ اػًل ِئظ ِۃ َّص ِن األ ْد ِىل ِۃ ۔‬
‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫اػد ْر َّج ِۃ األ ْو ٰ‬
‫یل‬ ‫اػنجاح ِب‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۳۸‬‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫حیصفۺاردوۺںیمۺمجہمج َّۺرکو۔‬

‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫(‪)َّ ۱‬یاخ َّزؽۃ األ ْؼ َّو ِال ِإن ی َّد َّار اػنط ِس أطزل ِؼ ْن ی َّد ِار اػـم ِال۔‬
‫ی َّۺرکےنۺواول ۺیقینااسفنۺیکۺوخشۺاحیلۺامؽۺیکۺوخشۺاحیلۺےسۺرتہبۺےہ۔‬ ‫ۺادنوز َّ َّ‬ ‫اےۺۺذریخہ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ‬
‫اس ِر اػس ِر یْ ِؼ۔‬ ‫(‪ )۲‬یاد ِائؼ‪،‬تأن ِ ْف د ِْیؽ تنج ِؼ ْن ُم ِ‬
‫ۺلچ‪،‬راےتسۺےکۺرطخوںۺےسۺوفحمظۺرےہۺاگ۔‬ ‫َّ‬ ‫اےۺڈراویئرۺٓاہتسہ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫(‪)َّ ۳‬یاإبْ َّر ِاھيْ ُم‪،‬إن ػذۃ اػصيْش ف اّمو ِد اػـمبْذ ْول واػ ِص ْرؼ اػـم ْ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫رب ْو ِب۔‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اے َّۺاربامیہ ۺیقینااۺزدنیگۺیک َّۺذلتۺرصػۺیکۺاجےنۺوایلۺوکششۺاور ُےنکپٹۺواےلۺےنیسپۺںیمۺےہ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫ي َّح ِاؼًل ِت األ ْزھ ِار‪،‬ز ْص َّن َّوا َّص َّیل ظ ُب ْو ِر اػذ َّو َّد ِاء۔‬ ‫(‪ )۴‬أ ْ‬
‫اےۺوھپؽۺااھٹےنۺواویلں ۺاںیھنۺدہشاۺیکۺربقوںۺرپۺڈاؽۺدو۔‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ ُ‬
‫ؤؼ ًنا‪،‬ال ت ْص َّت ِم ْد َّص ٰیل ض ْ ِْی َّؼ ْوالؽ ۔‬ ‫(‪ )۵‬ھ َّيا ؼ ِ‬
‫اےۺومنمۺ ۺاےنپۺومٰیلۺےکۺالعوُہۺیسکۺرپ َّۺرھبواسۺہنۺرک۔‬
‫ُ‬
‫ػَش ِس ُي أ َّؼ َّاؼع َّما۔‬ ‫اػد َّر َّاج ِۃ َّ‪،‬ا فْ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫(‪ )۶‬یار ِاعب‬
‫مت‬
‫اےۺاسلکیئۺےکۺدوۺوسارو ۺوپسیلۺ ھاارےۺاسےنم َّۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫)۔ی ُاؼ َّداط ًرا إ ٰیل ُد ْور َّیا َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اػَت ِحيْ ِب واػتع ِر یْ ِم‬ ‫ظی ِؼ ْن أؽْ َّواع ْ‬ ‫‪،‬د َّتلْ ٰ‬ ‫ِ‬
‫(‪َّ ۷‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ ُ‬
‫َّؼا َّی ْص ِج ُز َّصنْ ٗہ اػ َّب َّيان۔‬
‫ۺرقنعبیۺوتۺا َّیسیۺزعتۺورکتمیۺاپےئۺ ۺاگوجۺایبؿۺےسابرہۺوہیگ۔‬ ‫اےۺاشؾۺےکۺاسمرف‬

‫اػر َّخ َّاء َّواػر َّطاھ َّي َّۃ َّ‪،‬و َّھ َّيأتَّ‬ ‫(‪َّ )۸‬ی ُاؼ َّب َّار ُؽ َّظ ْد َّح َّظ ْظ َّت ألبْ َّناء َّو ْسن َّؽ َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫َّ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ُ ُ ْ َّ ْ َّْ‬
‫ػوم حياۃ اػ ِصز ِۃ واػعراؼ ِۃ ‪،‬واػودو ِء و ِاالد ِتظر ِار۔‬
‫اےۺابمرک ۺوتےنۺاےنپۺونطۺواولںۺےکۺےیلۺاشکدیگۺاورۺافرغۺاابلیلۺرفامہۺیکۺ‪،‬اورۺاؿۺ‬
‫ےکۺےیلۺزعتۺوزبریگۺزینۺوہ ۺووکسؿۺیکۺزدنیگۺایہمۺیکۺ۔‬
‫َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ ْ ْ َّ َّ ُ‬
‫اّمي ِل و ِصماد‬ ‫اِلخ ِاء واػدًل ِم ‪،‬أؽت را ِئد ِ‬ ‫َّ َّ(‪ )۹‬یا ظ ِائد َّاْم ِر ی ِۃ و َّ ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫اػن ْوز ِۃ َّ‪،‬و َّؼ َّناط األ َّؼ ِل َّو َّؼ ْصظد اػرج ِاء۔‬
‫اےۺٓازادیۺاورۺاھبیئۺاچریگۺاورۺالسیتمۺےکۺملعۺربدارۺوتاقدئۺتلمۺاورۺمجیقۺاکۺوتسؿۺ‬
‫َّ َّ ُ‬ ‫ادیموںۺاورۺٓارزوںۺاکۺرم َّزکۺےہ۔‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪َّ )۱۱‬یا َّص ُِل ‪،‬إن َّص َّشمۃ اْمي ِاۃ ِ ْیف اػتضلب ص ٰیل ؼذعًل ِتوا‪ ،‬واػنو ْ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ض‬ ‫ِ‬ ‫و‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َّ‬
‫ِبأ ْص َّب ِائ َّوا۔‬
‫اےۺیلع ۺزدن َّیگۺیکۺتمظعۺالکشمتۺرپۺاقوبۺاپےنۺاورۺوبھجۺوکۺااھٹےنۺںیمۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ٌ َّ َّ ٗ َّ ْ َّ ْ َّ ُ‬
‫اِل ْدًل ُم ِب َّن َّشاط ِۃ اػس َّص ِام‬ ‫م‬ ‫(‪ )۱۱‬دأل د ِاجد َّ جدہ‪:‬ھل یوت‬
‫ْ َّ ْ ُ ِ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ٗ َّ ً‬ ‫ْ َّ ْ َّ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اب ِبنط ِس اػظد ِر اػ ِذي یوتم ِب ِہ اػضرب یاج ِدي! طأجابہ ظا ِئًل‪:‬‬ ‫واػَش‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ُ‬ ‫َّ ْ ِ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ََّّ‬
‫اب أعثر ِؼما یوتم ِب ٖہ‬ ‫اػَش ِ‬ ‫اِلدًلم –یابِن –یوتم ِبنشاط ِۃ اػسص ِام و‬ ‫ِإ ْ َّن ِ‬
‫ََّّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػض ْر ُب َّ‪،‬ی ُأؼ ُر ْ ُ َّ‬
‫ات‪،‬عما‬ ‫اِلد ًَّلم ِبنشاط ِ َّۃ ِإؽ ِاء اػسص ِام وض ْد ِل َّ ٖہ ثًلث َّؼر ٍ‬ ‫ِ‬
‫َّی ُأؼ ُر ب َّص َّدم َّت ْرؽ األ ْسص َّم ِۃ َّواأل ْرش َّب ِۃ َّؼع ْ ُذ ْو َّط ًۃ َّح ّٰت ال َّیر َّل إػيْ َّوا اػْ ُض َّبارُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ایل َّو َّد َّل َّم‪َّ ’’:‬أ ْو ُع ْو اػد َّظاء‪َّ،‬‬ ‫اہلل َّت َّص ٰ‬ ‫ِ َّ َّ ُ‬ ‫َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ُ‬
‫واْمَشات ‪،‬وظال ردول اہلل ریل‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ ِ َّ َّ َّ ْ ُ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ِ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ‬
‫اِلؽاء ‪،‬وأض ِلظوا األبواب‪،‬وأس ِطىوا اػ ِمرباح ‪،‬ط ِإن اػذيسان ال‬ ‫وأع ِط َّ َّ ً ِ‬
‫و‬ ‫ى‬
‫َّ ُ َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ً‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ‬
‫اِلؽ َّاء‘‘۔‬ ‫یطتح ضلظا ‪،‬وال َیل و ِعيىا ‪ ،‬وال یع ِذػ ِ‬
‫اسدج ۺےن ۺاےنپ ۺدادا ۺےس ۺوپاھچ ۺ‪،‬اے ۺریمے ۺدادا ۺایک ۺاالسؾ ۺاھکےن ۺےنیپ ۺیک ۺافصیئ ۺاک ۺایسۺ‬
‫رطحۺاامتہؾۺرکاتۺےہۺہکۺسجۺدقرۺالہۺرغمبۺرکےتۺںیہ؟وتۺداداۺےنۺاےسۺوجابۺدےتیۺوہےئۺ‬
‫اہک ۺ‪:‬اے ۺریمے ۺےٹیب ۺیقیناا ۺاالسؾ ۺاھکےن ۺےنیپ ۺیک ۺافصیئ ۺاک ۺاس ۺےس ۺزایدہ ۺاامتہؾ ۺرکات ۺےہ ۺانتجۺ‬
‫االہۺرغمبۺرکےت ۺںیہۺ‪،‬االسؾۺاھکےنۺےکۺربنتۺیکۺافصیئۺاکۺاورۺاےسۺنیتۺابرۺدوھےنۺاکۺمکحۺداتیۺ‬
‫ےہۺ‪،‬ےسیجۺاھکےنۺےنیپۺیکۺزیچوںۺوکۺالھکۺہنۺوھچڑےنۺاکۺمکحۺداتیۺےہۺاتہکۺاسۺرپۺڑیکےۺوکمڑےۺاورۺ‬
‫ابغر ۺہن ۺڑپاجے ۺ۔روسؽ ۺاہلل ۺﷺ ےن ۺرفامای‪ :‬ۺکشم ۺےک ۺھنم ۺوک ۺابدنھ ۺدو‪،‬ربونتں ۺوک ۺاٹلۺ‬
‫دو‪،‬دروازہۺدنبۺرکدوۺ‪،‬رچاغۺلغۺرکدو‪،‬ویکںۺہکۺاطیشؿۺہنۺوتۺلفقۺوھکؽۺاپاتۺےہۺاورۺدنبیھۺوہیئۺریسۺ‬
‫وکۺوھکؽۺاپاتۺےہۺاورۺہنۺربنتۺوک۔‬
‫(‪)۸۶‬یٰۤاَیَّ ُت َہا ال َّيف ُِص ا ِل ُن ِط َنئ ِ َّي ُۃ ﴿‪﴾ۖ۷۲‬‬
‫٭ ِار ِجع ِ ۤۡي اِلٰي َربِّکِ َراض َِی ّۃ َّم ِز ِض َّی ّۃ﴿‪ٰۤ ٰۤ﴾۷۲‬‬
‫[الطجر‪ُ ]۶۷،۶۸:‬‬
‫اےۺنئمطمۺاجؿ ۺوتاےنپۺربۺیکۺرطػۺولٹۺاجۺاسۺاحؽۺںیمۺہکۺوتۺاسۺےسۺرایضۺ‬
‫وہےنۺوایلۺوہۺاورۺوہۺھجتۺےسۺرایضۺوہےنۺواالۺوہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۳۹‬‬
‫حیصفۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔ َ ْ ُ َ‬
‫َ‬
‫َّ‬
‫َّ عھدالش ْباب‬ ‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اّم ِميْ ُل‪،‬ػظد عنْت َّؼيْداؽا ط ِديْ ًحا‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫• ُ َّد ًَّل ٌم َّصليْ َّؽ ا ُی َّوا اػْـ َّم ِ ْ‬
‫اِض َّ‬
‫َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٓ‬
‫ِػًل َّؼ ِال َّواأل ْحًل ِم َّ‪،‬وعنا ؽ ِس ْ ُ ُْی ِ ْف أ ْج َّو ِائؽ اػ َّب ِدی ْ َّص ِۃ اػسلظ ِۃ َّ َّض ِادیْ َّن َّرا ِئ ِح ْ َّْی‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّس ْ َّْی َّان ْ َّ‬
‫اْم َّم ِائ ِم اػ َّبيْز ِاء ِ ْف أط ِؼ اػد َّم ِاء‪،‬ال ؽ ْذع ْو َّوال ؽ َّتأػ ُم َّوال ؽ ْز َّج ُر‬
‫ً‬ ‫ْ َّ َّ ُ ُ ْ ً َّ ٓ َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ‬
‫وال ؽدأم ‪،‬بل ال ؽصت ِظد أن ِف اػصاػ ِـم ھموؼا واالؼا۔ ُ‬
‫وجاینۺاکۺزامہن‬
‫اےۺوخبۺوصرتۺدہعۺرہتفۺھجتۺرپۺالسؾ ۺںیمۺادیموںۺاورۺایخولںۺاکۺاکیۺاشکدہۺدیما ۺ‬
‫ؿ‬
‫اھت‪،‬اورۺاقفۺٓاامسؿۺںیم ۺدیفسۺوبکمجوںۺیکۺرطحۺحبص ۺواشؾۺریتیۺاونیھکۺاضفۺںیمۺاڑےتۺےھت‪،‬ہنۺمہۺ‬
‫اکشتی ۺرکےتۺاور ۺہن ۺمہ ۺردیجنہۺوہےتۺاور ۺہن ۺیہ ۺدیبکہۺنارطۺوہےت ۺاورۺہن ۺیہ ۺٓازردہ ۺنارطۺوہےتۺ‬
‫ںیفیلکتیھبۺںیہ۔‬
‫ۺ‬ ‫ےھتۺہکلبۺمہۺہیۺوسےتچۺیہۺںیہنۺےھتۺہکۺداینۺںیمۺمغۺاورۺ‬
‫َّ َّ ٌ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ُ َّ َّ َّ ٌ َّ ٰ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫دًلم صليؽ أیوا اػذباب اػذ ِاھب ‪،‬ودًلم صیل دوح ِتؽ اػطتاؽ ِۃ اػضن ِاء‬

‫َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ِت ُع َّنا َّؽ ْم َّر ُح ْف ش ًَّل ِػ َّوا َّؼ ْر َّ‬
‫اػش َّب ِاء اػ ُصط ِر ِ ْف َّر ْؼل ِت َّوا اػ َّو ْصثاء‪،‬ؽنْش ُر ِإ َّیل اػد َّم ِاء‬ ‫ِ‬ ‫ح‬ ‫ِ ِ‬ ‫ْ‬ ‫اػ‬
‫َّ ِ ُ َّ َّ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٌ َّ َّ َّ َّ ٓ‬
‫اال َّطاؼ اػْ َّبصيْ َّدۃ َّ‪،‬ط ُي َّخ َّي ُل إ َّػيْ َّنا َّأ َّؽواَّ‬ ‫طيخيل ِإػينا أؽوا ؼضدی وؼراح ػنا‪،‬وإیل‬
‫َّ َّ َّ َّ ْ ِ َّ ُ َّ ٗ ِ َّ َّ ُ َّ ِ ْ ِ ُ ْ ِ ُ َّ‬
‫َُّمْ َّری َّد َّو ِاب ِظ َّنا َّو َّ َُّم ُر ِر َّؼ ِاحنا ‪،‬طعأن اػ َّصاػ َّم علہ َّؼ ْملعتنا اػ َّو ِاد َّصۃ اػ َّص ِشيْ َّمۃ ِاػ ْ‬
‫ِت‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ؽدي ِسر صليوا و ؽتْصػ ِف أ ِي أظس ِارھا ِذىنا۔‬
‫اے ۺاجےنۺوایل ۺوجاینۺھجتۺرپ ۺالسؾ ۺ اور ۺالسیتمۺوہ ۺریتے ۺاسۺےنھگ ۺدؽۺشک ۺانتور ۺدرتخ ۺرپۺ‬
‫سجۺےکۺاسہیۺںیمۺمہۺاےسیۺامجاےتۺےھتۺسجۺرطحۺرہؿۺ مؾۺرتیۺرپۺامجاےتۺںیہۺ‪ٓ،‬اامسؿۺیکۺرطػۺ‬
‫دےتھکیۺوتۺںیمہۺہیۺایخؽۺزگراتۺہکۺہیۺامہریۺحبصۺواشؾۺیکۺزگراگہۺےہۺاورۺدورۺدرازۺٓاامسؿۺیکۺرطػۺدےتھکیۺوتۺ‬
‫امہرےوھگڑوںۺیکۺزگراگہۺاورۺامہرےۺزینوںۺاکۺدہػۺےہۺ‪،‬وگایۺامتؾۺاعملۺامہریۺوعیسۺ‬ ‫ۺ‬ ‫ںیمہۺایخؽۺٓااتۺہکۺ‬
‫ۺرکںی۔ َّ َّ‬ ‫ۺرصتػ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫سۺےکۺسجۺوگےشۺںیمۺاچںیہ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اقضبںیہۺاورۺا‬
‫َّ‬
‫ومیظعۺ َّتکلممۺےہۺسجۺرپۺمہۺ ۺ‬
‫ْ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ن‬‫اب ‪،‬ال ِألِ ْن ت َّمت ْصت ِطيْؽ ِب َّراح أ ْو ض ْز ٍل َّوال ِألِ ْ‬ ‫اػذ َّ‬
‫أب ِعيؽ یا صو َّد َّ ِ‬
‫ب‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٍ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫صب َّ‪،‬وال ِألِ ْن ذظ ُت ِطيْؽ اػ َّصيْش َّب ِار َّد اػ َّو َّو ِاء ‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫َّر ِعبْ ُت َّؼ ِسي َّتؽ ِإ َّیل ػ ْو ٍو أ ْو ػ‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ ْ ُ ٗ َّ ُ ْ َّ ْ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫عما یذوظہ اػن ِاصمون اػمَتطون ‪،‬بل ِألؽؽ عنت اػذباب وعطی۔‬
‫اےۺوجاینۺےکۺزامےنۺ ۺںیمۺھجتۺرپۺرواتۺوہںۺ‪،‬اسۺےیلۺںیہنۺہکۺقشعۺورشابۺےسۺرہبہۺورۺ‬
‫وہاۺاورۺہنۺاسۺو ہۺےسۺہکۺریتیۺوساریۺرپۺوسارۺوہرک ۺوہلۺوۺبعلۺیکۺرطػۺایگۺ‪،‬اورۺہنۺںیمۺےنۺھجتۺ‬
‫ںیم ۺزدنیگ ۺیک ۺڈنھٹی ۺوہاؤں ۺاک ۺزمہ ۺایل‪،‬اسیج ۺہک ۺٓاوسدہ ۺاحؽ ۺولگ ۺاس ۺاک ۺزمہ ۺےتیل ۺںیہ ۺہکلب ۺاسۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ےیلۺ َّہکۺوتۺیہۺوجاینۺَّاھتۺ۔‬
‫َّ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ری ْف َّد َّمائؽ ُنْ َّم األ َّؼل الؼ ًصا ُؼتَلػى ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫ُ‬
‫أبْعيْ َّؽ أل ْ ْ ُ‬
‫ِن‬‫ا‪،‬یؤ ِؽ ُد ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َّ ِ‬ ‫ن ْ َّعنت أ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬
‫وھج اػ ُـمتل ِو ُب‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫اؼ ظلِ ْب ذصاصہ اػ ُمت ِ‬
‫ْ‬
‫َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ٗ َّ َّ‬
‫ِن ألالؤہ ‪،‬و ینطذ ِإ َّیل أصم ِ‬ ‫َّؼنْ َّش ُر ٗہ َّو یس ُر ب ِ ْ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫َّ ً‬ ‫َّ َّ ً‬ ‫َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫۔طلما ذھبْ َّت ذھ َّب ِبذھ ِابؽ ۔طأ ْر َّب َّح َّؼنْش ُر ِتلؽ اػد َّم ِاء طًلۃ ُؼ َّت َّو ِحذۃ‬
‫ُ‬ ‫ُ َّ َّ َّ ْ‬ ‫ْ ً َّ‬
‫ُؼش ِل َّمۃ‪،‬ال ُی ِزيْى َّوا ع ْوع ٌب َّوال َّیل َّم ُع ِطيْ َّوا ذ َّص ٌاع۔‬
‫ھجتۺرپۺرواتۺوہںۺہکۺںیمۺریتےۺٓاامسؿۺںیمۺادیمۺاکۺاتسرہۺرونشۺوونمرۺداتھکیۺاھتۺ‪،‬سجۺاکۺ ۺ‬
‫رظنم‬
‫ےھجمۺامونسۺرکاتۺاھتۺاورۺاسۺیکۺاتابینۺےھجمۺوخشۺرکیتۺیھتۺ‪،‬اورۺاسۺیکۺرونشۺاعشعۺریمےۺدؽۺیکۺ‬
‫رہگاویئں ۺںیم ۺامجیت ۺیھت ۺ‪،‬سپ ۺبج ۺوت ۺایگ ۺوت ۺریتے ۺاجےن ۺےس ۺہی ۺالچ ۺایگ ۺ‪،‬وت ۺاس ۺٓاامسؿ ۺاک ۺرظنمۺ‬
‫ےہ۔‬
‫یتکمچۺ ُ َّ‬ ‫اترکیۺوتشحۺنکۺلگنجۺوہایگۺاہجںۺہنۺوکیئۺاتسرہۺرونشۺےہۺاورۺہنۺیہۺوکیئۺاعشعۺ‬
‫َّْ‬‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ً َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫اْم َّياۃ َّ‪،‬و َّؼا اْمياۃ ِإال‬ ‫اب ‪،‬ػظد ودصت ِبود ِاصؽ‬ ‫ِ‬
‫اػذ َّ‬
‫ب‬ ‫وداصا یا صود‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ُ َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ُ ُ‬
‫ِتلؽ اِمطظات ‪َ،‬ی ِطظوا اػظلب ِف ؼسلع اػصم ِر ‪،‬ط ِإذا ھدأت‪،‬طظد ھدأعل‬
‫ِ‬ ‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ ُ ُ َّ‬
‫ِض عل ذ ْی ٍء۔ (ؼرجع اػسًلب یف اِلؽذاء ‪:‬ص‪)۵۳‬‬ ‫ذی ٍء‪،‬و ِاؽظ‬
‫اورۺاولداعۺاےۺدہعۺابشب ۺسپۺںیمۺےنریتیۺریتصخۺےکۺاسھتۺزدنیگۺوکۺوداعۺرکدایۺاورۺ‬
‫زدنیگ ۺںیہن ۺرگم ۺوہ ۺدڑھںینک ۺوج ۺون ۺرمع ۺےک ۺدؽ ۺںیم ۺاپیئ ۺاجیت ۺںیہ ۺسپ ۺبج ۺوہ ۺرک ۺںیئگ ۺوت ۺرہ ۺزیچۺ‬
‫رکۺیئگۺاورۺرہۺزیچۺزگرۺیئگۺ۔‬
‫ل‬ ‫اض َّات ُك ِوا َربَّکُ ِهۚ ا ِ ٌَّ َز ِلزَ َل َۃ َّ‬
‫الشا َع ِۃ َش ِي ْء َع ِظ ِی ْه ﴿‪َ ﴾۱‬ی ِو َو َت َز ِوى َ َہا َت ِذ َہ ُ‬ ‫•ُ َی َا ُّی َہا ال َّي ُ‬
‫ٰکی َو َما ہُ ِه‬ ‫اض ُس ٰ ٰ‬ ‫ت َح ِن ٍل َح ِن َل َہا َو َت َزی ال َّي َ‬ ‫ک ُ ُّل ُم ِزض َِع ٍۃ َع َّن ۤا اَ ِر َض َع ِت َو َت َض ُع ک ُ ُّل ذَا ِ‬
‫دیِ ْد ﴿‪[ ﴾۷‬اِلج‪ُ ]۸،۶:‬‬ ‫اب ا﵀ِ َط ِ‬ ‫ٰکی َولٰکًَِّ َع َذ َ‬ ‫ِب ُش ٰ ٰ‬
‫اےۺولوگ ۺاےنپۺربۺےسۺڈرو‪،‬کشیب ۺایقتمۺاکۺززلہلۺاکیۺڑبیۺزیچۺےہ۔سجۺدؿۺمتۺرہۺدودھۺ‬
‫الپےنۺوایلۺوکۺدوھکیےگۺوجۺاےنپۺدودھۺالپےتۺوکۺوھبؽۺاجےئۺیگۺاورۺرہۺلمحۺوایلۺاسۺاکۺلمحۺرگۺاجےئۺاگۺاورۺ‬
‫ولوگںۺوکۺےشنۺںیمۺدوھکیےگۺاحالہکنۺوہۺےشنۺںیمۺہنۺوہںۺےگۺاورۺرگمۺاہللۺاکۺذعابۺتخسۺےہ۔‬
‫َّ‬
‫﵀‬‫ْس ُف ِوا َعلٰٓي اَنِ ُف ِش ِہ ِه َال َت ِك َي ُط ِوا ِم ًِ َّر ِح َن ِۃ ا﵀ِؕ ا ِ ٌَّ ا َ‬ ‫•ُ ُق ِل ٰیع َِباد َِی ال ِذیِ ًَ اَ ِ َ‬
‫ِف الذُّ ى ُِو َب َجنِ ِی ّعاؕ اِى َّ ٗہ ہُ َو ا ِل َغ ُف ِو ُر ال َّزح ِِی ُه ﴿‪[ُٰۤ﴾۳۵‬الزمر‪ُ ]۵۳:‬‬ ‫َی ِغ ِ ُ‬
‫رفامدوۺاےۺوبحمب اےۺریمےۺدنبوںۺوھنجںۺےنۺاینپۺاجونںۺرپۺملظۺایکۺاہللۺیکۺر ۺ‬
‫تمح‬
‫ےسۺامویسۺہنۺوہںۺےبۺکشۺاہللۺامتؾۺانگوہںۺوکۺشخبۺداتیۺےہۺےبۺکشۺوہۺےنشخبۺواالۺرمیحۺےہ۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۰‬‬
‫ٓاےنۺواولںۺولمجںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬زعزیۺہبلط ۺاحالتۺزامہنۺےسۺٓااگیہۺاورۺاخمنیفلۺیکۺرحوتکںۺےسۺواتیفقۺےکۺےیلۺفلتخمۺ‬
‫بتکۺوراسلئۺاکۺرباربۺاطمہعلۺرکےتۺروہ‪،‬ریستۺ‪،‬اترخیۺ‪،‬اسحبۺ‪،‬رغجاہیفۺوریغہۺیکۺاینبدیۺمیلعتۺوجۺ‬
‫ادتبا َّیئۺدراجتۺ َّںیمۺاشلمۺ َّےہۺاطمہعلۺےکۺذرہعیۺاسۺںیمۺوتعسۺاورۺروسخۺدیپاۺرکو۔‬
‫َّ َّ‬ ‫ً‬ ‫ُ ْ َّ ً‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ َّ‬ ‫ُ ُ‬
‫أی َّوا اػسًل ُب األ ِصزۃ! سا ِػ ُصوا ع ُت ًبا َّو َّر َّد ِائ َّل ُم َّت ِلطۃ ُؼ َّت َّو ِارًل ِػ ًِلسًلع‬
‫َّ ِ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ٰ َّ‬
‫ات اِم ُر ْو ِم ت َّود ُصوا ِف اػت َّصا ِػيْ ِم‬ ‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫َب‬ ‫ۃ‬
‫ِ ِ‬ ‫ط‬‫ر‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ػ‬ ‫ان‬
‫ِ ِ‬ ‫ؼ‬‫اػز َّ‬ ‫ال‬
‫ِ‬ ‫و‬‫َّ‬ ‫ح‬ ‫ْ‬ ‫ا‬ ‫صیل‬
‫ْ‬
‫َّ ُ ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اب واّمضر ِاطي ِۃ‬ ‫اْمد ِ‬ ‫اػدْی ِۃ و ِ‬ ‫األد ِادي ِۃ ِباػـمساػص ِۃ ِػعت ِب اػت ِار ی ِخ و ِ‬
‫َّ‬
‫اِلبْ ِت َّد ِائيۃ۔‬ ‫ػ‬ ‫اػر ُط ْ‬
‫و‬
‫ُ‬
‫ف‬ ‫ۃ‬ ‫ر‬‫اػْ ُم َّظ َّر َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۲‬رضحتۺاوبرکبۺدصقیۺ�ۺےنۺرفامای‪:‬ۺ‬
‫اہللۺےکۺدنبوۺ اہللۺےنۺاہمتریۺاجںینۺاےنپۺوقحؼۺےکۺوعضۺرنہۺورۺرگویۺرھکۺیلۺںیہۺاورۺ‬
‫اسۺرپۺمتۺےسۺودعےۺےیلۺںیہۺاورۺمتۺےسۺافینۺاورۺلیلقۺداینۺوکۺریثکۺاورۺابیقۺرےنہۺوایلۺٓارختۺےکۺ‬
‫دبےل ۺرخدی ۺایل ۺےہ ۺ‪،‬اہمترے ۺاپس ۺدخا ۺیک ۺوج ۺاتکب ۺےہ ۺاس ۺاک ۺونر ۺیھبک ۺہن ۺ ےھج ۺاگ ۺاور ۺاس ۺےکۺ‬
‫اجعابئتۺیھبکۺ متۺہنۺوہںۺےگۺ‪،‬وتۺمتۺاسۺونرۺےسۺونمرۺوہاجؤۺاورۺاسۺاتکبۺےسۺتحیصنۺاحلصۺرکو۔‬
‫(اشم خئۺشقنۺدنبہیۺ‪،‬ص‪۱۰۵:‬ۺازۺسیفنۺادمحۺابصمیح)‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫اہلل َّصنْ ٗہ ‪:‬ص َّب َّ‬‫ُ‬ ‫ال َّا ُب ْو َّبعْر اػردیْ ُؼ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫اہلل ِإن اہلل ِا ْرت َّو َّن‬ ‫ِ‬ ‫اد‬ ‫ِ‬ ‫ِض‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ٍ َّ ِ ِ‬ ‫ظ‬
‫ْ ُ ُ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُُ‬
‫ؽط ْو َّدع ْم ِ َُبظ ْو ِظ ٖہ َّوأخذ ِؼنْع ُم اػـ َّـم َّو ِاثيْ َّؼ َّوظ ْد ِاذ ََّتی ِؼنعم اػدؽيا اػطا ِؽيۃ‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫االخ َّرۃ اػْ َّعث ْ َّْیۃ اػْ َّباظ َّيۃ َّ‪،‬ػ ْن َّی ْن َّسط َّئ ُؽ ْو ُر ع َّ‬
‫َّ ْ َّ َّ َّ ٓ‬
‫اہلل اػ ِذ ْي ِصنْ َّدع ْم‬‫ِ ِ ِ‬ ‫اب‬ ‫ت‬ ‫ِ‬ ‫واػظ ِل ْيلۃ ِب ِ ِ ِ ِ ِ ِ‬
‫اػن ْور َّو َّاتص ُشوا ب ٰو َّذا اػْع َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ٗ َّ ْ َّ ْ ُ ٰ َّ َّ‬
‫اب۔‬ ‫ت‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫وػن تنظ ِِض صج ِائبہ ‪،‬طادت ِنْیوا ِبوذا ِ ِ‬
‫(‪ )۳‬ۺاامؾ ۺرفعج ۺاصدؼ ۺ� ۺےن ۺاےنپ ۺاصبح ۺزادے ۺرضحت ۺومٰیس ۺاکمظ ۺوک ۺتحیصنۺ‬
‫رکےتۺوہےئۺرفامای‪:‬‬
‫اےۺریمےۺزعزیۺرفزدن ۺوج ۺاغبوتۺیکۺولتارۺاکناتلۺےہۺوہۺایس ۺےسۺامراۺاجاتۺےہۺ۔وجۺاےنپۺ‬
‫اھبیئ ۺےک ۺےیل ۺونکاں ۺوھکدات ۺےہ ۺوہ ۺاہلل ۺیک ۺدقرت ۺےس ۺوخد ۺاُیس ۺںیم ۺرگات ۺےہ ۺ‪،‬وج ۺاجولہں ۺاورۺ‬
‫اوقمحںۺےکۺاعمےلمۺںیمۺڑپاتۺےہۺوہۺذلیلۺوروساۺوہاتۺےہۺ‪،‬وجۺاملعۺےسۺلیمۺوجؽۺراتھکۺےہۺزعتۺ‬
‫اپاتۺےہۺاورۺوجۺربایئۺیکۺوہگجںۺںیمۺاجاتۺےہۺوہۺدبانؾۺوہاتۺےہ۔(دصمرۺاسقب‪،‬ص‪)۱۷۷،۱۷۸:‬‬

‫َّ‬ ‫ْ ُ ْ ٰ ْ َّ‬ ‫َّ ُ َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ ْ َّ‬
‫اش ِم ػ ٗہ ‪َّ :‬یا ِابْ ِ ْ‬
‫ِن‬ ‫یس اػ َّع ِ‬ ‫ار ًحا ِالب ِن ؼو‬ ‫ظال ِاالؼام جصط ٌر اػر ِادؼ ؽ ِ‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫اػ َّص ِز یْ َّز! َّؼ ْن َّدل َّديْ َّػ اػث ْو َّر ِۃ ظ ِت َّل ِب ٖہ َّ‪،‬ؼ ْن َّحط َّر ِب ًْئا ِأل ِخيْ ٖہ َّدظط ِطيْ َّها‬
‫احبَّ‬ ‫اْم ْمؼ َّخز َّي َّو َّذ َّل َّ‪،‬ؼ ْن َّر َّ‬ ‫ب ُظ ْد َّرۃ اہلل َّ‪،‬ؼ ْن َّت َّد َّخ َّل ْف َّأ ْؼر ْ ُ‬
‫اّم َّوال َّو ْ ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ِ ِ‬ ‫ِ ِ ُِ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػ ُصل َّم َّاء أع ِر َّم َّ‪،‬ؼ ْن ا ٰت َّؼ َّو ِاز َّع اػد ِيا ِت ِاط َّتز َّح۔‬
‫(‪ ۴‬ف)ۺاملسمونں ۺوخابۺتلفغۺےسۺدیبارۺوہاجؤۺ‪ٓ،‬اںیھکنۺوھکولۺاورۺاکؿۺاگلرکۺاےنپۺربۺاکۺ‬
‫ت‬
‫الکؾۺونسۺ‪ ،‬مھااراۺربۺ ںیھم ۺاےنپۺوخػۺیکۺمیلعتۺداتیۺےہۺاورۺمتۺےسۺودعہۺرفاماتۺےہۺہکۺارگۺمتۺریماۺ‬
‫وخػۺرکوےگۺوتۺںیمۺ ںیھمۺاکایمبۺرکوںۺاگۺ‪،‬اہمتریۺ ںیلکشۺٓااسؿۺاورۺدوشارایںۺ لہۺرکوںۺ‬
‫اگۺ‪،‬امتؾۺوتبیصمںۺاورۺوفیلکتںۺےسۺ ںیھمۺماجتۺدوںۺاگۺبیغۺےسۺاہمتریۺدمدۺرکوںۺاگۺ‪ ،‬ںیھمۺ‬
‫َّ‬ ‫ےبۺامگ َّؿۺروزیۺدوںۺاگۺ۔(اراشدۺارقلٓاؿ‪،‬ص‪،۱۳۰:‬ازۺاحظفۺتلمۺہیلعۺارلہمح)‬
‫ْ َّ ْ َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫أی َّوا اػ ُـم ْد ِل ُم ْون! ِا ْد َّتيْ ِظش ْوا ِؼ ْن ؽ ْو ِم اػضطل ِۃ ِ‪،‬اطتحوا األبرار ‪،‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬
‫ن‬ ‫اد َّت ِم ُصوا َّع ًَّل َّم َّر ِب ُع ْم ُ‪،‬ی َّص ِل ُم ُع ْم َّر ُب ُع ْم َّخ ْذ َّي َّت ٗہ َّو َّی ِص ُد ُع ْم ِ‪،‬إ ْن َت ْ َّذ ْو ِ ْ‬
‫َّو ْ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫َّ ْ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ُ ْ َّ ُ ْ ْ ُ‬ ‫ُ‬
‫أجصلعم ط ِائ ِز ین‪،‬أد ِول ِرصابعم وأط ِرج عر بعم‪،‬أ ُِنعم ِؼن ع ِل‬
‫َّ‬ ‫ُ َّ َّ‬ ‫َّ ُ ْ ُ‬ ‫ُ ْ َّ َّ ْ ُ ْ ُ ْ َّ‬
‫ْصع ْم ِباػضيْ ِب‪،‬ا ْرزظع ْم ِؼ ْن َّحيْث الَتْ َّت ِد ُب ْون۔‬ ‫ؼ ِريب ٍۃ‪،‬أؽ‬
‫ۺدوتس ۺںیمۺوخدۺاسۺاانملکۺاحدےثۺےسۺتخسۺٓازردہۺنارطۺوہںۺاورۺ‬ ‫ف‬ ‫(‪)۵‬ریمےۺزعزی‬
‫مت‬
‫ ںیھم ۺزعتتی ۺشیپ ۺرکات ۺوہں ۺ‪ ،‬ھاارے ۺاس ۺمغ ۺوادنوہ ۺںیم ۺرشکی ۺوہں ۺاور ۺادیم ۺرکات ۺوہں ۺہکۺ‬
‫اِس ۺانزک ۺڑھگی ۺںیم ۺمت ۺاہلل ۺاعتیل ۺیک ۺرطػ ۺروجع ۺرکوےگ ۺاور ۺربص ۺاک ۺدانم ۺوبضمیط ۺےسۺ‬
‫ڑکپوےگۺہکۺیہیۺےچسۺومنمۺاکۺرطہقیۺےہ۔‬
‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ ْ ْ ْ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ ً َّ ْ َّ ُ ُ ْ ً َّ ْ ً َّ ٰ ٰ‬
‫ر ِدی ِظي اػص ِز یز!أؽا أیزا أحزن حزؽا ذ ِدیدا صیل ھ ِذ ِہ اػع ِارث ِۃ‬
‫َّ‬ ‫َّ ٰ َّ َّ‬ ‫ْ ُ ْ َّ َّ ُ َّ ُ َّ ْ َّ ً َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ َّ‬
‫رشیْعؽ ِ ْف ُح ْز ِؽؽ ھذا َّوأ ْر ُجو أ ْن‬ ‫اػـمو ِػم ِۃ واظ ِدم تصز یۃ إػيؽ ‪،‬أؽا‬
‫َّ َّ ٰ ِ ٰ ِ َّ ْ َّ ِ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ٰ َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫اہلل تصایل ِف ھ ِذ ِہ اػلحش ِۃ اْم ِرج ِۃ وتصت ِرم ِباػر ِْب ِألن ھذا‬ ‫ت ْر ِجع ِإیل ِ‬
‫َّ‬
‫ؤؼ ِن اػر ِاد ِؼ۔‬ ‫َّد ُ ْ ُ‬
‫أب اػـم ِ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۱‬‬
‫ۺابعرتۺاکۺحیصفۺاردوۺںیمۺمجہمجۺرکو۔‬ ‫ُ‬ ‫ٓاےنۺوایل‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫• ُظ َّام األ ْدتاذ َّوتًل ِؼيْذ ٗہ ِب َّص َُّم ٍل ؼ َّص ْدع ٍر عذطي ِف اػر ْح َّر ِاء‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ ُ َّ ُ َّ َّ ٍ َّ ٗ َّ َّ َّ‬
‫اػَش ِظي ِۃ‪ ،‬و بصد أن ِادتظروا أخذ األدتاذ یو ِجہ ؽرا ِئحہ ِإیل اػتًل ِؼي ِذ‪،‬‬
‫‪:‬‬ ‫ْ‬
‫م‬ ‫و‬‫ال َّػ ُ‬
‫طظ‬
‫ُ‬
‫ااتسذۺےنۺاےنپۺاشرگدوںۺےکۺاسھتۺۺرشمیقۺلگنجۺںیمۺوفیجۺااکسؤگنٹنۺاکدورہۺایک‪،‬اورۺڑپاؤۺ‬
‫ڈاےنلۺےکۺدعبۺااتسذۺاشرگدوںۺوکۺتحیصنۺرکےنۺاگل‪:‬اورۺاؿۺےسۺوبال‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ً َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ ُ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫یاص ِِل! ث ِبت أرعان اِميم ِۃ ج ِيدا‪،‬أؼا أؽت یا َممد طاجمع ػنا بصض‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫اػنار َّو َّأ َّؼا َّأ َّ‬ ‫َّ‬ ‫اْم َّسب ِل ْذ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫ؽت َّیا ِإبْ َّر ِاھيْ ُم ط َّصليْؽ ِب َّت ْو ِط ْ ِْی اػ ِـم َّي ِاہ َّ‪،‬وأؽْ ِت‬ ‫ِ َّ ِ‬ ‫ال‬ ‫ص‬ ‫ِ ُِ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اد َّم ْ َّْیۃ طجوز ْ‬ ‫َّی ُ‬
‫ات اػريْ ِد۔‬ ‫ي أدو ِ‬ ‫ِِ‬
‫اے ۺیلع ۺےمیخۺےک ۺوچوبں ۺوک ۺاےھچ ۺےس ۺاگڑ ۺدو‪،‬رےہ ۺدمحم ۺمت ۺ‪ٓ،‬اگ ۺالجےن ۺےکۺےیل ۺامہرےۺ‬
‫ۺریمسہۺ َّمتۺاکش َّرۺےکۺاابسب ْ َّۺایترۺرکو۔ َّ‬ ‫ےیلۺھچکۺڑکلیۺعمجۺرکو‪،‬او ُراےۺاربامیہ متۺاپینۺایہمۺرکوۺ‪،‬اورۺریہ‬
‫ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ٗ َّ َّ َّ‬ ‫ُث َّم َّر َّم َّ‬
‫اػل ْ‬
‫ِت‬ ‫ال ُؼ َّن ِاد ًیا‪ :‬یا ر ِاح َّب اْمظيْ َِّ‬
‫ۃ‬ ‫ب‬ ‫ظ‬ ‫‪،‬ط‬ ‫ہ‬‫ػ‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ؽ‬ ‫و‬ ‫اذ‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫األ‬ ‫ت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫ال َّو ُخ ْذ َّح ِظيْ َّب َّت َّؽ ُ‪،‬ث َّم َّو َّج َّہ األ ْد َّت ُاذ ِخ َّس َّاب ٗہ إیلَّ‬ ‫َّػ ْم ُیع ْ َّت ْب َّص َّليْ َّوا ا ْد ٌم َّ‪،‬ت َّص ْ‬
‫ُِ‬ ‫َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اّم ِميْع َّظ ِائ ًًل َّ‪:‬یا أبْن َّاء ِؼ ْ َّ‬
‫َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫ْص!ال تتوا َّوؽ ْوا ِف اػ َّص َّم ِل َّ‪،‬وت َّص َّاوؽ ْو ِاطيْ َّما َّبيْنع ْم ‪،‬‬
‫َّ ْ َّ ُِ ْ َّ َّ ُ ْ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬
‫اػنش َّام۔‬ ‫واجصلوا ِذصارعم اػـمودۃ و ِ‬
‫رھپۺااتسذۺناومشۺرےہۺاورۺاےنپرگدۺداھکیۺوتۺدناۺدےتیۺوہےئۺاہک‪:‬اےۺگیبۺواےلۺسجۺرپۺ‬
‫وکیئ ۺانؾ ۺدرج ۺںیہن ۺےہ ۺٓاؤ ۺاانپ ۺگیب ۺول‪،‬رھپ ۺااتسذ ۺےنامتؾ ۺولوگں ۺیک ۺرطػ ۺاینپ ۺوگتفگ ۺوک ۺہی ۺےتہکۺ‬
‫وہےئومڑ ۺدای ۺ‪:‬اے ۺرصم ۺواول ۺ اکؾ ۺںیم ۺیتسس ۺہن ۺرکو ۺاورٓاسپ ۺںیم ۺاکی ۺدورسے ۺیک ۺدمد ۺرکو ۺاورۺ‬
‫اھبیئۺاچریگۺاورۺمظنۺوقسنۺوکۺاانپۺاعشرۺانبول۔‬
‫(اللضۃ الصر بیۃ‪،‬للرف الدادس االبتدایئ‪،‬الطرل الدرایس ‪،‬ص‪ُ )۳۵:‬‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ ُ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ َّ ٰ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ ً َّ َّ ْ َّ‬
‫• ُػبيؽ اػلوم ػبيؽ۔‪-‬یا ؼتص ِبدا ! ػظد ضر ب ِت اػذمس۔ال تر ِل‬

‫ْ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ َّ ْ ْ‬ ‫ُ‬
‫َّھ َّنا َّرًلۃ اػ َّـمض ِر ِب َّ‪،‬ب ْل َّر ِل َّوا َّؼ َّع اػ ِصذ ِاء ِإذ َّا َّو َّرل َّت ِإ َّیل اػ ُـم ْز َّدػط ِۃ۔‪-‬‬
‫ْ ُ َّ ُ َّ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ان َّوظْ ُت َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫اج!ھلموا ِإ َّیل‬ ‫اػر ِحيْ ِل۔ َّیأی َّوا اْمج‬ ‫ات ! ح‬ ‫ِ‬ ‫اْماج‬ ‫َّٰیأی ُت َّوا‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ ْ َّ‬
‫ات ِف اػ َّي ْو ِم اػت ِادع ِؼ ْن َّص َّرطات َّب ْص َّد‬ ‫األ ْر َّو ُ‬ ‫اػ ُم ْز َّدػط ِۃ۔‪-‬ھعذا ِا ْرتط َّص ِت‬
‫ِ‬ ‫ْ ُ َّ ْ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ض ُر ْوب اػذ ْم ِس ِػ ِإلطاز ِۃ ِإ َّیل اػـم ْزدػط ِۃ۔ ُ‬
‫ںیم ۺاحرض ۺوہں ۺاے ۺاہلل ںیم ۺاحرض ۺوہں ۺ۔اے ۺابعدت ۺرکےن ۺواےل ۺوسرج ۺرغوبۺ‬
‫وہایگ۔اہیں ۺرغمب ۺیک ۺامنز ۺہن ۺڑپوھ ۺ‪،‬ہکلب ۺاےس ۺاشع ۺےک ۺاسھت ۺادا ۺرکو ۺبج ۺمت ۺزمدہفل ۺچنہپۺ‬
‫ح‬
‫اجؤ۔اےۺ جبتو ۺوکچۺرکےنۺاکۺوک ۺوہایگ۔اےۺاحویج ۺزمدہفلۺولچ۔اسۺرطےقیۺےسۺرعافتۺ‬
‫ےسۺونںیۺذیۺاہجحلۺوکۺرغوبۺسمشۺےکۺدعبۺزمدہفلۺولےنٹۺےکۺےیلۺٓاوازںیۺدنلبۺوہںیئ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ ُ َّ َّ ُ ٗ ُ َّ َّ ُ َّ ْ َّ‬
‫اج ٗہ‪،‬ثم ِاػ َّتط َّت ِإ ٰیل َّوػ َّدیْ ِہ َّوظال َّ‪:‬یا‬ ‫وؽادی اػـمس ِوػ و ِرجاػہ حج‬
‫اْمجاج َّ‪،‬وؽش َّر ِإ ٰیل َّحاج‬
‫َّ َّ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ْ‬
‫اح ِۃ‬ ‫ُ ََّم َّم ُد َّ‪،‬و َّیا َّص ُِل ! َّص َّليْ ُع َّما باػْ َّص َّمل َّص ٰیل َّر َّ‬
‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫ٰ َّ َّ ْ ٍ‬
‫َّ‬
‫َّ َّ ِ‬ ‫ْ َّ َّ ِ ُ ُْ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َّو َّظا َّل ػ ٗ‬
‫‪،‬وإیل حاج ِْی‬ ‫ُِ‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ي‬ ‫اػد‬ ‫ف‬ ‫ِ ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫لر‬ ‫ػ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫ص‬‫ِ‬ ‫ت‬‫د‬ ‫ا‬‫ِ‬ ‫!‬ ‫احاج‬ ‫۔۔۔۔۔ی‬ ‫ہ‬
‫ری َّ‪،‬وإیلٰ‬ ‫األ ْخ ٰ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫اجان ! َّؼ َّع َّاؽ ُع َّ‬ ‫ٓ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ‬
‫ِ‬ ‫ۃ‬‫ِ‬ ‫ار‬ ‫ي‬ ‫اػد‬ ‫ف‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ِ‬ ‫اخر ین وظال ػوما‪ :‬یا ح‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ُ َّ ِ ٓ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ُ َّ َّ َّ ُْ‬
‫حجاج اخ ِر ین وظال ػوم ‪:‬یا حجاج ! ؼعاؽعم ِف اػديار ِۃ اػثا ِػث ِۃ۔‬
‫ٍ‬
‫ملعمۺاورۺاسۺےکۺولوگںۺےنۺاجحجۺوکۺاکپراۺ‪،‬رھپۺاےنپۺدوونںۺڑلوکںۺیکۺرطػۺوتم ہۺوہاۺاورۺاہک‪:‬ۺ‬
‫اےۺدمحمۺاورۺیلع ۺمتۺرپۺاحویجںۺیکۺراتحۺےکۺےیلۺوکاشںۺرانہۺالزؾۺےہۺ‪،‬اورۺاکیۺاحیجۺیکۺرطػۺ‬
‫داھکیۺاورۺاےسۺوبالۺاےۺاحیج ۺاگڑیۺںیمۺڑچےنھۺےکۺےیلۺایترۺوہاجؤ‪،‬اورۺدوۺاحویجںۺیکۺرطػۺداھکیۺ‬
‫اور ۺاؿ ۺےس ۺوبال ۺاے ۺاحویجں ۺ ۺدورسی ۺاگڑی ۺںیم ۺاینپ ۺہگج ۺالزؾ ۺرکول‪،‬اور ۺدورسے ۺاحویجں ۺیکۺ‬
‫ ہۺوہاۺاورۺاؿۺےسۺاہکۺاےۺاحویجں ۺرسیتیۺاگڑیۺںیمۺاینپۺںیٹیسۺالزؾۺڑکپو۔‬ ‫رطػۺوتم‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ ُ َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ ْ َّ َّ ْ‬
‫ات بْی تو ِلي ٍل وتع ِب ٍْی۔‬ ‫و بدأ اْمجاج یرعبون اػديار ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّواػْ َّت َّط َّت إ َّیل َّ‬
‫ات َّو َّح ِار ِس اػ ُـمخي ِم َّوظال ػ ُو ْم َّ‪:‬یا‬ ‫ِ‬ ‫ظی اػدي َّار‬ ‫ِ‬ ‫ائ‬
‫ِ‬ ‫د‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اح ِۃ اْمجاج ۔أؼا أؽْ َّت‬ ‫اص َّمل ْوا ص ٰیل َّر َّ‬ ‫َّدائظی اػدي َّارات ! د ْ ُْی ْوا ب ُب ْطء َّ‪،‬و ْ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِِ‬
‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ِ َّ َّ َّ ٓ‬
‫یا ح ِارس اػـمخي ِم ! طاْمؼ ِبنا ؼع ا ِخ ِر حاج۔‬
‫ٍ‬

‫ات إ َّیل اػْ ُـم ْز َّدػْ َّطۃ َّ‪،‬و ْ ُ‬
‫اْم َّج ُ‬ ‫َّ‬
‫اػد َّي َّار ُ‬ ‫َّ ْ ٌ َّ ٰ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّو َّػ ْم َّ‬
‫اج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت‬‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ر‬ ‫َت‬ ‫ّت‬‫ح‬ ‫‪،‬‬‫ت‬ ‫ظ‬‫و‬ ‫ض‬
‫ِ‬ ‫م‬ ‫ی‬
‫ُ َّ ُ ْ َّ َّ َّ ُ ْ ُ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ٰ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ‬
‫رشیؽ ػؽ ۔‬ ‫یلبون و یظوػون ‪:‬ػبيؽ اػلوم ػبيؽ ‪،‬ػبيؽ ال ِ‬
‫(ظواصد اللضۃ الصر بیۃ ‪،‬للرف الثالث املتودط‪،‬ص‪ُ )۳۵:‬‬
‫احیج ۺریبکتو ۺلیلہت ۺیک ۺدصاؤں ۺےک ۺدرایمؿ ۺاگڑویں ۺرپ ۺوسار ۺوہیگ۔اور ۺاگڑویں ۺ ۺ‬
‫ےک‬
‫ڈراویئروں ۺاور ۺوپمیکں ۺےک ۺابہگنؿ ۺیک ۺرطػ ۺوتم ہ ۺوہا ۺاور ۺاؿ ۺےس ۺاہک‪ :‬ۺاے ۺاگڑویں ۺےکۺ‬
‫ڈراویئرو ۺٓاہتسہۺولچۺاورۺاحویجںۺیکۺراتحۺرپۺدا ںؿۺروھک‪،‬اورۺاےۺپمیکۺےکۺابہگنؿۺمتۺٓارخیۺ‬
‫احیجۺےکۺاسھتۺمہۺےسۺٓاانلم۔‬
‫ۺاگڑایںۺزمد َّہفلۺیکۺرطػۺ َّلچۺڑپںیۺ‪،‬اورۺاحیجۺہیبلتۺڑپےتھۺاورۺ‬ ‫اورۺھچکۺیہۺوک ۺزگراۺاھتۺہک‬
‫َّ َّ ْ َّ َّ ٰ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫رشیؽ ػؽ ۔‬ ‫ےتہکۺےھتۺػبيؽ اػلوم ػبيؽ ‪،‬ػبيؽ ال ِ‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۲‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺولمجںۺوکۺحیصفۺرعیبۺںیمۺدبتلیۺرکو۔‬
‫(‪)۱‬اے ۺاطابلؿ ۺولعؾ ۺاالسہیم ۺمت ۺٓاےن ۺواےل ۺوک ۺںیم ۺرگوہِ ۺاملع ۺںیم ۺامشر ۺےیک ۺاجؤےگۺ‬
‫‪،‬اایبنۺےکۺوارثۺوہےگۺ‪،‬اہمترےۺاکدنوھںۺرپۺدوعیتۺاورۺاالصیحۺذہمۺدارویںۺاکۺوبھجۺوہاگ‪،‬وقؾۺ‬
‫یک ۺدہاتی ۺورامنہیئ ۺےک ۺےیل ۺ ںیھم ۺاصلخمہن ۺوکںیشش ۺرکین ۺوہں ۺیگ‪،‬اس ۺےیل ۺدنی ۺاکۺرہگا ۺملعۺ‬
‫ےیل ْۺا َّیھچۺرطْح َّۺایت َّر َّۺرکول ْ ُ ََّّ‬ ‫ےکۺوخدۺوکۺا ُؿۺذہمۺدارویںۺاکۺوبھجۺااھٹےنۺےکۺ‬
‫ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫احلصۺرک‬
‫اِلد ًَّل ِؼي ِۃ! دوػ تصدون ِؼن جماص ِۃ اػصلم ِاء ِف‬ ‫ِ‬ ‫َّیا سل َّبۃ ِػلصل َّ ْو ِم‬
‫َّ ْ ُ َّ‬ ‫َّ َّ ُ‬ ‫َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ُ َّ‬
‫اػد َّصو َّی ُۃ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اِل ْرًل ِحيۃ َّص ٰیل ا َّع َّت ِاطع ْم‪،‬ال‬ ‫و‬ ‫اء‬ ‫ب‬ ‫ص‬ ‫أل‬‫‪،‬ا‬ ‫اء‬ ‫ي‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ؽ‬ ‫األ‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ث‬‫ر‬ ‫‪،‬ت‬ ‫ل‬ ‫اب‬
‫ِ‬ ‫ظ‬ ‫اػ‬
‫ْ ٰ َّ‬ ‫ْ َّْ‬ ‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ ِ َّ َّ ِ َّ ْ َّ‬ ‫ُ َّ َّ ِ ُ ْ َّ ِ ْ ُ َّ ُ‬
‫بد َّ ػعم أن تو ِارلوا اػدصي اِما ِػص ِػ ِودای َّ ٍۃ و ِارذ ِاد اػظو ِم ِألج ِل ذ ِػؽ‬
‫ْم ْم ِل‬‫اػراد َّخ ػلدیْن ػ َّع ْي ُتص ُدوا أؽْ ُط َّد ُع ْم إ ْص َّد ًادا َّجي ًدا َّ‬ ‫َّت َّصل ُموا اػْصلْ َّم َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ِ‬
‫ٰ‬
‫ھ ِذ ِہ األ ْص َّب ِاء۔‬
‫(‪)۲‬ۺاےۺااختنابتۺںیمۺاکایمبۺوہےنۺواےلۺایسیسۺڈیلرو ۺ ںیھمۺہیۺابتۺایھچۺرطحۺایدۺ‬
‫رینھکۺاچےیۺہکۺوقؾۺےنۺ ںیھمۺاےنپۺیتمیقۺووٹۺاسۺےیلۺدےیۺںیہۺہکۺمتۺاےنپۺبصنمۺاورۺادتقارۺ‬
‫اکۺحیحصۺاامعتسؽۺرکوۺ‪،‬کلۺاورۺوقؾۺیکۺمجیقۺےکۺاکؾۺرکو‪،‬اؿۺیکۺاجؿۺوامؽۺاورۺزعتۺوٓاربوۺےکۺظفحتۺ‬
‫ےیلۺرہۺنکممۺوکششۺرکو۔‬ ‫ےک‬
‫اػز َّص َّم ُاء اػد َّياد َّي ُۃ َّؽاج ُح ْو َّن ف االؽْت َّخاب! ََّی ُب َّص َّليْ ُع ْم َّأنْ‬ ‫َّ َّ ُ َّ ُ‬
‫یاأیوا‬
‫َّ ْ َّ ُ ْ ٰ َّ َّ ْ َّ َّ ً ِ َّ َِّ ْ َّ ْ َِّ َّ ْ َّ ْ ِ َّ ُ ِ ْ ِ َّ ْ َّ ِ ٗ َّ ِ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ْ ُْ‬
‫َتطشوا ھذااألؼر ج ِيدا‪،‬أن اػظوم ظد اصساعم روتہ اػث ِمينۃ ِػتدتص ِملوا‬
‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ ُ ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ُ ْ َّ ْ ً َّ ْ ُ‬
‫ا‪،‬وػ َّت ْص َّملوا ِ ْف تظد ِم اػ َّوس ِن َّواػظ ْو ِم َّ‪،‬وت ْد َّصوا‬ ‫ؼنربعم ودلستعم ر ِحيح‬
‫ْ ُ ُ ْ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ُ ْ َّ ْ َّ ٰ ْ َّ‬
‫اِلؼع ِان۔‬ ‫ِ ِْمط ِظ ؽطو ِد ِوم واؼوا ِػ ِوم و ِصز ِت ِوم وحرؼ ِت ِوم حّت ِ‬
‫(‪)۳‬ۺ اےۺااہتنۺدنسپیۺیکۺراہۺےنلچۺواےلۺونوجاون ۺامہراۺذمبہۺاالسؾۺدتشہۺرگدیۺاورۺااہتنۺ‬
‫دنسپیۺوکۺیسکۺیھبۺاحؽۺںیمۺدنسپۺںیہنۺرکاتۺ‪،‬وہۺادتعاؽۺ‪،‬رواداریۺاورۺانمۺوالسیتمۺاانپےنۺاکۺمکحۺ‬
‫داتیۺےہۺ۔‬
‫اِلد ًَّل ُم َّػ ْن ُ َِی َّب اِل ْر َّھابَّ‬ ‫ان اػْ ُـم َّت َّسر ُط ْو َّن ! ِدیْ ُن َّنا ْ‬ ‫ُ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ُ‬
‫َّ ِ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫اػذب‬‫َّ‬ ‫یاأیوا‬
‫َّ‬
‫اَم ِۃ َّواػدًل َّؼ ِۃ۔‬
‫َّ‬
‫‪،‬ھ َّو َّی ُأؼ ُر بأ ْخذ اِل ْصت َّدال َّواػ ُـم َّد َّ‬ ‫ُ‬
‫ال‬ ‫ح‬ ‫اػت َّس ُر َّػ ْف أي َّ‬ ‫َّو َّ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫(‪ )۴‬ۺ اے ۺارگنزیی ۺاکوجلں ۺیک ۺاطابلت ۺ ۺمت ۺرپ ۺالزؾ ۺےہ ۺہک ۺےب ۺرشیم ۺاور ۺےب ۺایحیئ ۺےسۺ‬
‫وپرے ۺوطر ۺرپ ۺرپزیہ ۺرکو ۺ‪،‬رغمیب ۺذہتبی ۺےک ۺریغ ۺرشیع ۺاظمرہ ۺےس ۺدور ۺروہ ۺاور ۺرپدے ۺےکۺ‬
‫اسھت َّۺاکجلۺاجؤۺاورۺاؿۺبسۺےسۺےلہپۺاالسؾۺیکۺاینبدیۺامیلعتتۺرضورۺاحلصۺرکو۔‬
‫ْ ْ َّ َّ َّ ْ ُ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ات اػْ ُع ِل َّ‬ ‫ي َّسا ِػ َّ‬ ‫أ ْ‬
‫اِلؽ ِع ِل ِّیی ِۃ !صليعن أن َتتنْب اػوظاحۃ و ِظلۃ‬ ‫ِ‬ ‫ات‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫ِ‬ ‫ب‬
‫ْ َّ َّ َّ َّْ‬ ‫َّ‬
‫َّ ْ ُ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ‬ ‫اْم َّياء ُع َّل اال ْجت َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اػَش ِصي ِۃ ِػل َّحز َّار ِۃ اػض ْر ِبي ِۃ ‪،‬وأن‬ ‫اب‪،‬واػـمشاھرۃ ضْی‬ ‫ِ ْ ُِ ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬
‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ‬
‫َّ‬
‫اب وأن َترلن ص َّیل اػتصا ِػيْ ِم األد ِادي ِۃ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ج‬ ‫اْم‬ ‫ب‬ ‫ۃ‬ ‫ِ‬ ‫ي‬ ‫َّ‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اػ‬ ‫َّ‬
‫یل‬ ‫إ‬ ‫َّ‬
‫ْب‬ ‫َّت ْذ َّھ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َّ ِ َّ ْ َّ ٰ َّ‬
‫ِػ ِإلدًل ِم ظبل ذ ِػؽ ع ِل ٖہ۔‬
‫(‪)۵‬ۺولوگ ۺاحظفۺتلمۺالعہمۺدبعۺازعلزیۺثدحّثۺرمادٓاابدی(رۃمحۺاہللۺاعتیلۺہیلع)رفامایۺرکےتۺ‬
‫ےھتۺ‪:‬ۺااحتدۺزدنیگۺےہۺاورۺاالتخػۺومتۺےہۺ‪،‬ریمےۺزندکیۺرہۺاخمتفلۺاکۺوجابۺاکؾۺےہ۔‬
‫َّ ُ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ ْ ُ َّ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ُ ْ َّ ْ ْ ُ َّ ُ‬
‫أیوا اػناس!عان یظول‪:‬ح ِاطظ َّ اػ ِـمل ِۃ اػصًلؼۃ صبد اػص ِز ی ِز اػـمح ِدث‬
‫ي‬ ‫اہلل َّصليْ ِہ َّ‪،‬ا ِال ََّت ُاد َّح َّي ٌاۃ َّو ِاال ْخ ِت ًَّل ُػ َّؼ ْو ٌت ِ‪،‬صنْ ِد ْ‬ ‫َّ ْ َّ ُ‬
‫اػـم َّراداب ِادي ْ رح َّمۃ ِْ‬
‫ْ ُ ٓ َّ‬
‫َّ َّ‬ ‫َّ َّ ُ ُ‬
‫اب ع ِل اػ ُـمخاػط ِۃ اػ َّص َّم ُل ۔‬ ‫جو‬
‫(‪)۶‬ۺاکیۺامرہۺارماضۺمشچۺبیبطۺےنۺدنچۺہبلطۺوکۺتحیصنۺرکےتۺوہےئۺاہک‪:‬‬
‫زعزیو ۺاھکن ۺاہلل ۺاعتیل ۺیک ۺمیظع ۺمجنی ۺوتمعنں ۺںیم ۺےس ۺےہ‪،‬وج ۺاس ۺےس ۺرحموؾ ۺوہ ۺاس ۺےکۺ‬
‫ےیل ۺاسری ۺداین ۺاترکی ۺےہ ۺ‪،‬اس ۺےیل ۺاس ۺیک ۺافحتظ ۺاہنتی ۺرضوری ۺےہ ۺ‪،‬یکلہ ۺروینش ۺںیمۺ‬
‫ابرکیۺطخۺیکۺاتکںیبۺاطمہعلۺرکانۺٓاوھکن َّںۺےکۺےیلۺتخسۺرضمۺےہ۔‬
‫اػس َّل َّبۃ‪َّ :‬أ ُیواَّ‬ ‫َّ‬
‫ض‬ ‫ال َّسبيْ ٌب ِا ْخ َّرا ٌِئ با ْؼ َّراض اػْ ُص ُي ْون َّؽار ًحا ِػ َّب ْ‬
‫ص‬
‫َّ َّ‬
‫َّ ظ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اػدؽْ َّيا ُع ُلواَّ‬ ‫َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ٗ ُ‬
‫اہلل ؼن ح ِرؼوا اشلمت ػہ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫األ ِصز ُاء !اػ َّص ْْی ِؼ ْن اصش ِم ِؽ َّص ِم‬‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ْ ُ َّ َّ ٌ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ُ‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ ْ َّ‬
‫اػبتۃ ُ‪،‬ؼساػ َّصۃ اػع ُت ِب َّد ِظيْظ ِۃ اِم ِط ِ ْف اػز ْو ِء اِم ِطيْ ِػ‬ ‫ط ِحطشوا ال ِزم‬
‫َّ‬ ‫ُ ٌ ْ‬
‫ض ِػل ُص ُي ْو ِن ذ ِدیْ ًدا ۔‬ ‫ؼِ‬
‫ۺدقسۺّرسہۺےنۺاےنپۺاکیۺہبطخۺںیمۺرفامایۺ‪:‬‬ ‫(‪۷‬ۺ)وغثۺامظعۺخیشۺدبعۺاداقدرۺالیجین ّ‬
‫’’اے ۺافنؼ ۺےس ۺداین ۺےک ۺبلط ۺاگر ۺ وت ۺاانپ ۺاہھت ۺوھکؽ ۺ‪،‬اس ۺںیم ۺوت ۺھچک ۺہن ۺاپےئ ۺاگ‪،‬ھجت ۺرپۺ‬
‫اوسفسۺےہۺہکۺوتےنۺتنحمۺاورۺامکیئۺوکۺمجکۺرکدایۺےہۺاورۺےبۺدنیۺولوگںۺےکۺامؽۺےسۺاھکاتۺےہۺ‬
‫‪،‬تنحمۺزمدوریۺوت ۺامتؾۺاایبنےۺرکاؾۺاکۺہشیپۺاھتۺ‪،‬اایبنےۺرکاؾ ۺںیمۺوکیئۺااسیۺہنۺاھت ۺسجۺےکۺاپسۺ‬
‫وکیئۺتعنصۺاورۺرنہۺہنۺوہ۔‘‘‬
‫ُس ٗہ اػْ َّصز یْ ُز ْف ُخ ْس َّبۃ َّػ ٗہ‪’’:‬یاَّ‬ ‫ْ‬
‫اّميْ ًَّل ُن ُظد َّس ُ‬ ‫َّ َّ َّ ْ ُ َّ ْ ُ ْ َّ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ظال ُاػذيخ صبد اػظ ِادر ِ‬
‫ُ ْ ُ ِ ْ َّ َّ َّ ِ َّ َّ ُ ْ َّ َّ ً ِ ٓ ً ِ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اؼ! ابدط یدؽ ال َِتد ِطيوا ذيىا ‪،‬ا ِدطاصليؽ أؽؽ ظد‬ ‫ِ‬ ‫ط‬ ‫اػن‬
‫ِ‬ ‫سا ِػ َّب اػدؽْ َّيا ِب‬
‫ْ َّ ُ‬ ‫َّ ْ َّ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّت َّرع ْ َّت ْ ُ‬
‫اّم ْو َّد َّو اػع ْد َُّب َّوتاع ُل ِؼ ْن َّؼ ِال اػ َّ ُـمل ِح ِدیْ َّن‪،‬اػع َّْد ُب َّواػ َّو ِشيْطۃ‬ ‫َّ ُ َّ‬
‫َّ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬
‫ِح ْرطۃ األؽْ ِب َّي ِاء اػ ِع َّر ِام ع ِل ِو ْم َّؼاعان ِؼ ْن ؽ ِب ِإال َّوػ ٗہ ِر َّن َّاصۃ أ ْو ِح ْرطۃ۔‬
‫ٍ‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۳‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ںیمۺمج ْہمج َّ َّۺرکو۔ َّ َّ‬‫َّ‬ ‫َّ‬

‫اردوۺ‬
‫ً‬ ‫ُ‬
‫(‪)۱‬طاز اػـمتن ِاطد ْون ِإال ؼتن ِاطدا۔‬ ‫ُ‬
‫اقمہلبۺرکےنۺواےلۺاکایمب َّۺوہےئۺوساےئۺاکیۺےک۔‬
‫ْ َّ ُ َّ ُ‬ ‫َّ َّ ُ‬
‫(‪ )۲‬ػ ْم تد ْم ِػ ِإلؽْ َّد ِان ِإال اػع ِل َّمۃ اػس ِي َّبۃ۔‬
‫ااسنؿۺیکۺایھچۺابتۺیہۺہشیمہۺابیقۺریتہۺےہ۔‬

‫َّ ُ ُ َّ َّ َّ ً‬
‫(‪ُ )۳‬ر ِرػ اػس ُرؼ َّؼا خًل س ِر یْظا۔‬
‫اکیۺراےتسۺےکۺالعوہۺاسرےۺراوتسںۺوکۺہتخپۺایکۺایگ۔‬
‫ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ُ َّ ً‬ ‫(‪ِ )۴‬اؽْ َّط َّج َّر ِت اػْ َّظ َّن ُاب ُل َّط ْو َّؼ َّا ْ‬
‫ض اػـمصرع ِۃ صدا ظنبلۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫ر‬
‫دیماؿۺگنجۺرپۺمبۺرگےۺوساےئۺاکیۺمبۺےک۔‬
‫َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ً‬ ‫ت ط َّر ُؼ ْ َّ‬ ‫َّ َّ ْ‬
‫اّميْ ِش ِؼن اػـمصرع ِۃ ِإال ع ِتيبۃ۔‬ ‫(‪ )۵‬صاد ِ‬
‫اکیۺد َّےتسۺےکۺالعوہۺدیماؿۺگنجۺےسۺبسۺدےتسۺولٹۺےئگ۔‬
‫اػرأ َّی اػْ َّطادد۔َّ‬ ‫اال َّراء َّؼا َّص َّدا َّ‬ ‫ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ ٓ‬
‫ِ‬ ‫(‪ )۶‬أح َِتم ارحاب‬
‫ربیۺراےئۺواےلۺےکۺالعوہۺامتؾۺراےئۺددنہاگؿۺاکۺارتحاؾۺرکو۔‬
‫اّم َّو ِائ َّز خًل ط ِائ َّز یْ ِن۔‬ ‫(‪ )۷‬ا ْد َّت َّل َّم اػْ َّطائ ُز ْو َّن ْ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫امتؾ ُۺاکایمبۺوہےنۺواولںۺےنۺااعنؾۺاحلصۺےیکۺوساےئۺدوۺاکؾۺایوبںۺےک۔‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫َّ ُ َّ ْ َّ َّ‬
‫اس َّحاذا اِم ِائ ِن ْ َّْی ِؼنْ ُو ْم۔‬ ‫ِ‬ ‫اػن‬ ‫(‪ )۸‬أص ِارش ج ِميع‬
‫ںیمۺامتؾۺولوگںۺےسۺ َّاتلمۺوہںۺوساےئۺاؿۺےکۺوجۺنانئۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ ُ ُ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫ائ َّؼا خًل َّر ِدیْظ ْ ِْی۔‬ ‫(‪ )۹‬ظابلت عل أر ِدظ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ۺدووتسںۺےکۺالعوہۺبسۺےسۺالماقتۺیک۔‬ ‫َّ‬ ‫ںیمۺےنۺدو‬
‫ُ‬ ‫ً‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪َّ )۱۱‬ح َّ‬
‫ض أبْسال اػ َّـم ْص َّرع ِۃ حطل ت ْو ِز یْع األ ْو ِد َّم ِۃ ِإال ظ ِليًْل ِؼنْو ْم۔‬
‫ِ‬
‫میسقتۺاغمتتۺیکۺرقتبیۺںیمۺدنچۺاہبدروںۺےکۺوساۺبسۺاہبدرۺاحرضۺوہےئ۔‬
‫اػم َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ُ ْ ُ َّ َّ ْ ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫از ِل ِؼنْ َّوا۔‬
‫ِ‬ ‫ن‬ ‫اػذ ْصب ُ‬
‫ِ‬ ‫ی‬‫و‬‫َّ‬ ‫د‬‫(‪ )۱۱‬ؼا حرل ِت اػذصوب صیل ِاالد ِتظ ِ ِ‬
‫ل‬‫ًل‬
‫وقومںۺوکۺٓازادیۺاحلصۺںیہنۺوہیئۺوساےئۺوجگنجۺوقؾۺےک۔‬
‫ْ َّ َّ ُ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫اْمز َّار ِۃ اػ ِونْ ِدی ِۃ ِإال عل َّب ِاھ ٍر ُؼ ْص ِج ٌب۔‬ ‫(‪ )۱۲‬ػ ْم َّیذ َّو ِد اػدا ِئ ُح ْون ِؼ ْن َّؼ َّصا ِػ ِم‬
‫ایسوحںۺےنۺدنہواتسینۺذہتبیۺوکۺںیہنۺداھکیۺوساےئۺاقلبۺبجعتۺریخہۺنکۺزیچوںۺےک۔‬
‫َّ ْ َّ ُ ُ َّ َّ ْ َّ ٰ َّ َّ ُ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ْ ُ َّ‬ ‫ُُ ْ‬
‫اْمدا ِد۔‬ ‫(‪ )۱۳‬عل اػ َّـم َّر ِائ ِب ظد تمر صیل اػطّت طتوون ضْی ذمات ِۃ‬
‫ونوجاؿ ۺرپ ۺزگرےن ۺوایل ۺاسری ۺرپاشیاینں ۺٓااسؿ ۺوہاجیت ۺںیہ ۺوساےئ ۺاحدسوں ۺیک ۺوخیشۺ‬
‫ےک۔‬

‫(‪ )۱۴‬ظال ػ ِبيْ ٌد‪:‬‬
‫َّو ُع ُل َّؽصيْم َّال َّ ََّم َّاػ َّۃ َّزائل۔ٌ‬ ‫اہلل َّباسلٌ‬ ‫َّ َّ َّ َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ َّ ُ ُ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٍ‬ ‫ِ‬ ‫أال عل ذی ٍء ؼا خًل‬
‫دیبل ۺےن ۺاہک‪ :‬ۺربخدار ۺاہللۺےک ۺوسا ۺرہ ۺزیچ ۺابلط ۺےہ‪،‬اور ۺینیقیۺوطر ۺرپ ۺرہ ۺتمعن ۺزالئ ۺوہےنۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫وایلۺےہ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫(‪ )۱۵‬ال َِیب ِد َّرادۃ األد ِب ض ْ ُْی سًل ٍب ؼتط ِو ِظ ْْی۔‬
‫اف قۺہبلطۺیہۺادبۺڑپانھۺدنسپۺرکےتۺںیہ۔‬
‫َّ ْ ُ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ْ ْ‬ ‫ُ ُ َّ‬
‫اؼ ضْی اػ ِصل ِم۔‬ ‫(‪ )۱۶‬عل ذ ْی ٍء ینظص ِب ِإؽط ِ‬
‫ملعۺےکۺالعوہۺرہۺزیچۺرخچۺرکےنۺےسۺمکۺوہیتۺےہ۔‬
‫(‪َ )۸۷‬و َما ُم َح َّن ْد ا ِ َّال َر ُس ِو ْل‬
‫ٓ‬
‫لٰٰۤۤ[ال صمران‪ُ ]۸۴۴:‬‬ ‫الز ُس ُ‬ ‫ۚ ق َِد َخل َِت ِم ًِ َقبِل ِ ِہ ُّ‬
‫اورۺدمحمۺرصػۺروسؽۺںیہۺاؿۺےسۺےلہپۺتہبۺےسۺروسؽۺزگرے۔‬
‫ْشیِ ًَ َو ُميِ ِذرِیِ ًَۚ[اػعوػ‪ُ ]۵۶:‬‬ ‫ل ا ِل ُنزِ َسلِی ِ َن ا ِ َّال ُم َب ِّ ِ‬ ‫(‪َ )۸۸‬و َما ىُزِ ِس ُ‬
‫اورۺمہۺروسولںۺوکۺوخشۺربخیۺاورۺڈرۺانسےنۺواالۺانبرکۺےتجیھبۺںیہ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۴‬‬
‫رخدیے۔‬ ‫ۺاسرےۺڑیپۺ‬ ‫(‪)۱‬ںیمۺےنۺاسۺڑیپۺےکۺالعوہۺابغۺےک‬
‫َّ َّ َّ َّ‬ ‫ْ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ ٰ‬
‫ِاذَتیت أذجار اْم ِدیظ ِۃ علوا ِإال ھ ِذ ِہ اػذجرۃ۔‬
‫اھکیۺوساےۺوزریۺزخاہنۺےکۺ۔‬ ‫(‪)۲‬ۺںیمۺےنۺامتؾۺوزراۺوکۺد‬
‫َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ َّ َّ ُ َّ ُ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫رأیت اػوزراء علوم ِإال و ِز یر اػـما ِػي ِۃ۔‬
‫(‪)ُ ۳‬ۺےھجمۺدیفمۺاورۺدپسچلۺاتکوبںۺےکۺالعوہۺھچکۺدنسپۺںیہنۺٓاات۔‬
‫ْ‬ ‫َّال أح ُب َّذيْ ًىا َّض ْ َّْی اػْ ُع ُتب َّ‬
‫اػر ِائ َّص ِۃ َّواػ ُـم ِطيْ َّد ِۃ۔‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ہبلطۺاکۺاامتعدۺیتنحمۺاورۺصلخمۺااسذتہۺ َّےکۺالعوہۺوکیئۺںیہنۺاحلصۺرکات۔‬ ‫(‪) ۴‬ۺ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َّ ْ ُ ْ َّ ْ َّ َّ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ ٌ َّ َّ َّ َّ‬
‫ال ینال أحد ِثظۃ اػسلب ِۃ ِدوی األدا ِتذ ِۃ اػـمجت ِو ِدین واػـمخ ِل ِرْی۔‬
‫(‪)۵‬ۺومتۺےکۺوک ۺوکیئۺزیچۺریتےۺاسھتۺںیہنۺاجےئۺیگۺوساےریتےۺلمعۺےک۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ َّ ُ َّ َّ ْ ٌ ْ ْ‬
‫ْی َّوظ َّت اػ َّـم ْو ِت ِد َّوی َّص َّم ِلؽ۔‬ ‫ال یرحبؽ ذ‬
‫ۺوےرپامج َّںیۺےگوسا َّےۺا َّکی ْۺےک۔ َّ‬ ‫(‪)۶‬ۺامتؾۺاّیطرےۺٓاجۺدیلہۺوہایئۺاڈےۺےکرؿ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ ُ َّ ُ َّ‬
‫ات اػ َّي ْو َّم َّص ٰیل َّؼدرج ِۃ اػس َّْی ِان ؼس ِار دھ ِ ِْل ِإال‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬
‫تو ِبط ج ِميع اػس َّي َّار ِ‬
‫َّ َّ ً‬
‫سي َّارۃ۔‬
‫(‪)۷‬ۺاپٹلئۺاورۺاسۺےکۺاعمونینۺےکۺالعوہۺامتؾۺاسمرفنیۺوہایئۺاہجزۺےسۺامجۺےئگ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ ْ‬
‫ؽ َّزل اػ ُـم َّد ِاط ُر ْون ِؼ َّن اػس ِائ َّر ِۃ َّحاذا اػس ٓي َّار َّو ِر َّجاػ ٗہ۔‬
‫(‪)۸‬۔اسرےۺہبلط َّۺدرسۺاگہۺںیمۺؤمدبۺےھٹیبۺوساےئۺنادلۺےک۔‬
‫ً‬ ‫ْ ُ ْ َّ َّ ْ ُ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫َّجل َّس َّد ِائ ُر اػسًل ِب ِف حجر ِۃ اػدر ِس ؼؤد ِبْی ؼا صدا خا ِػدا۔‬
‫(‪)َّ ۹‬ۺاحدمےناسریۺامنزںیۺ ناتعۺےکاسھتۺاجعمۺدجسمںیمۺڑپںیھۺوساےرہظۺےک۔‬
‫اّم ِاؼع ِد َّوی‬ ‫اّم َّما َّصۃ یف اػْ َّـم ْدجد ْ َّ‬ ‫اػر َّلوات ُعل َّوا ب ْ َّ‬ ‫َّ ٌ َّ‬
‫َّریل ح ِاؼد‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬
‫اػش ْو ِر۔‬
‫(‪)۱۰‬ۺوفویجںۺےنۺدونمشںۺےک ۺکلۺرپۺہلمحۺایکۺاورۺاکیۺرہشۺوکۺوھچڑۺرکۺامتؾۺرہشوںۺرپۺہضبقۺ‬
‫رکایل۔‬
‫َّ َّ َّ ْ ُ ْ ُ َّ ٰ ُ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ ً‬
‫ھجم اّمند صیل ؼل ِؽ األصد ِاء وظبزوا صیل اػ ِبًل ِد ج ِمي ِصوا ِإال بلدۃ۔‬
‫(‪)۱۱‬ۺاگڑیۺریکۺاورۺامتؾۺاسمرفوںۺےنۺوفراۺاانپۺاسامؿۺااترایل َّۺالعوہۺدوۺوبڑیھۺوعروتںۺےک۔‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ُ َّ َّ‬ ‫َّ َّ‬
‫َّوظط ِت اػدي َّارۃ َّواؽْ َّزل َّج ِميْ ُع اػ ُـم َّد ِاطر یْ َّن أثاث ُو ْم ِباػط ْو ِر َّص َّد ا‬
‫ْ‬
‫اػ َّص ُج ْو َّز یْ ِن۔‬
‫(‪ ) ۱۲‬ۺیھبس ۺاسمرفوں ۺےک ۺاپوپسرٹ ۺکیچ ۺےیک ۺےئگ ۺاور ۺوگیبں ۺیک ۺالتیش ۺیل ۺیئگ ۺاؿ ۺدوۺ‬
‫اسمرفوںۺےکۺالعوہۺ۔‬
‫ْ َّ ُ ْ َّ ُ َّ ْ َّ َّ ُ ُ ْ َّ َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُط ِح َّر ْ‬
‫ت َّج َّوازات اػ ُم َّد ِاط ٍر ین ع ِل ِوم وط ِتذت حظا ِئبوم ؼاخًل‬
‫ٰ َّ ْ‬
‫ھذیْ ِن اػ ُم َّد ِاط َّر یْ ِن‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۵‬‬
‫ۺرکو۔ َّ َّ ٌ َّ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ‬ ‫حیصفۺاردوۺںیمۺمجہمج‬

‫ُ َّ َّ ٌ ْ ْ ٌ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫(‪َ )۱‬ممد ِتل ِميذ رحاػۃ ‪،‬زار بلدان اػـمملع ِۃ َّ اػصر ِبي ِۃ اػدصو ِدی ِۃ ِإال‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػسائ َّػ َّ‪،‬و َّر ٰیل ْف َّؼ َّداجد اػْ َّـمدیْ َّن ِۃ اػْ ُـم َّن َّو َّر ِۃ إال َّؼ ْدج َّدیْن َّ۔و َّع َّاؽ ْ‬ ‫َّ‬
‫ت‬ ‫َّ ِ ُ َّ ِ َّ ِ َّ َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٗ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ ُ ٗ َّ ْ َّ ً َّ ْ َّ ً َّ َّ ً‬
‫اػدؼ ِام ۔ػم یزر ِطيوا أر ِدظاءہ ِإ َّال‬ ‫ِرحًلتہ ؼ ِد َّْیۃ ِإال ِرحل َّۃ و ِاح َّدۃ ِإیل ً ِ‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫َّردیْ َّظ ْْی َّ۔وػ ْم ُی َّر ِاط ْظ ٗہ ُز َّؼًل ُؤ ٗہ إال َّز ِؼيًْل َّ۔وػ ْم َّی ْدت ْووہ إ َّ‬
‫َّ‬
‫اػرحًل ِت ِإال‬ ‫یل‬
‫ِ ٖ ِ َّ ِ‬ ‫َّ‬ ‫ِ‬ ‫َِّ ِ‬
‫االس ًَّل َّع َّص ٰیل ُعل َّج ِدیْ ٍد َّ۔ط َّما َّو َّج َّد إال َّج ِدیْ ًدا َّص َّليْ ِہ ُعل َّما َّر َّح َّل َّ‪.‬و َّػمْ‬
‫ِ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ٗ َّ َّ ُ ُ ِْ َّ َّ‬
‫تتْ ِصبْہ تظل َّبات اّم ِو ِإال ِف اػس ِر ی ِؼ۔‬
‫ْ‬
‫دمحمۺاکیۺایسحۺاطبلۺملعۺےہۺ‪،‬اطفئۺوکۺوھچڑۺرکۺوکحتمۺوعسدہیۺرعہیبۺےکۺرہشوںۺاک ۺدورہۺ‬
‫ایک‪،‬اورۺدمہنیۺونمرہۺیکۺدجسموںۺںیمۺامنزۺڑپیھۺوساےئۺدوۺدجسموںۺےک‪،‬اورۺاسۺےکۺرفسۺاسمتفۺ‬
‫واےل ۺےھتوساےئ ۺاکی ۺرفس ۺدامؾ ۺےک‪،‬اس ۺےن ۺاس ۺںیم ۺاےنپ ۺدو ۺدووتسں ۺےس ۺالماقت ۺیک ۺاورۺ‬
‫رصػۺاکیۺیہۺاسیھتۺےنۺاسھتۺدای۔اورۺرہۺیئنۺزیچۺوکۺاجےننۺیکۺوخاشہۺےنۺاےسۺرفسوںۺاکۺرگودیہۺ‬
‫ےنۺرصػۺراےتسۺ َّںیمۺاکھتۺای۔‬ ‫انبدایۺسپۺبجۺبجۺاسۺےنۺرفسۺایکۺاےسۺیئنۺزیچۺیلمۺاورۺاضفۺیکۺدبتیلیۺ‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ ٰ َّ ْ ْ ً َّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ُ ُ َّ َّ‬
‫(‪ِ )۲‬اؽْ َّتظ َّل عل اػتًل ِؼيْ ِذ ِإ َّیل اػر ِػ األصیل ِإال ِتل ِميذا َتلػ ص ِن‬
‫َّ‬
‫َّ‬
‫ػ َّصنْ ٗہ ض ْ ُْی ِػ ْ ِْی‬ ‫ان َّذا ُخ ُلؼ َّعر یْم ُ‪،‬ػ ْم ُی ْص َّر ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬
‫ِاال ْؼ ِت َّح ِان ِب َّد َّب ِب َّؼ ْر ِز ٖہ ۔وع‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬
‫أب ِف اػ َّص َّم ِل‬ ‫ری ؼنْ ٗۃ د َّوی َّ‬
‫اػد‬ ‫اّماؽب َّ‪،‬و ُػ ْسػ اػْ َّـم ْص ََّش َّ‪،‬و َّػ ْم َّؽ ٰ‬ ‫ْ َّ‬
‫َّ َّ ُ ْ َّ ً َّ َّ ً َّ ْ َّ ِ َّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َِّ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ي ‪،‬أ ْح َّببْ َّن ٗاہ ِؼنْ‬ ‫اػد ِائ َّم إ َّیل أ ْص ٰیل ‪،‬عان ظدوۃ ح َّدنۃ َتت ِذ ْ‬ ‫َّ ُ ُِ ْ َّ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ِ‬ ‫واػسموح‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ِت ذ ِضل َّنا ِطيْ َّوا َّص ْن‬
‫ُ‬ ‫ُظل ْو ِب َّنا َّ‪،‬وػ ْم َّؽ َّتخل َّص ْن ِز َّی َّار ِت ٖہ ِإال أی َّام ِاال ْؼ ِت َّح ِان اػِ ْ‬
‫َّ َّ ٰ َّ ْ‬
‫أد ِاء ھذااػ َّو ِاج ِب ۔(ظواصد اػلضۃ اػصربيۃ ‪،‬اػثاّن اػمتودط‪،‬ص‪)۱۳۱،۱۳۲:‬‬
‫امتؾۺہبلطۺاےلگدرےجۺیکۺاجبنۺلقتنمۺوہےئگۺوساےئۺاکیۺاطبلۺملع ۺےکۺوجۺاےنپۺرمضۺ‬
‫ےک ۺببس ۺااحتمؿ ۺےس ۺاقرص ۺراہ ۺ‪،‬وہ ۺوخش ۺاالخؼ ۺاھت ۺاس ۺےک ۺابرے ۺںیم ۺ مؾ ۺدیل ۺاور ۺااسنؿۺ‬
‫دویتسۺیہۺوہشمرۺیھت‪،‬اورۺمہۺےنۺاسۺےسۺاکؾۺںیمۺدواؾۺاورۺہشیمہۺدنلبیۺیکۺرطػۺدےنھکیۺےکۺوساۺ‬
‫ھچکۺںیہنۺداھکی‪،‬وہۺاکیۺاقلبۺاابتعۺدمعہۺومنہنۺاھتۺ‪،‬مہۺےنۺاےسۺدولںۺےسۺاچاہۺاورۺاسۺےسۺےتلمۺ‬
‫رےہۺرگمۺااحتمؿۺےکۺدونںۺںیمۺسجۺںیمۺمہۺاسۺرفےضیۺیکۺادایگیۺہنۺرکۺےکس۔‬
‫َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ َّ َّ ً َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ َّ َّ ُ َّ َّ‬
‫اس‬ ‫اػرلوۃ واػدًلم ِإیل َّ َّاػن َّ ِ‬ ‫(‪ )۳‬أردل اہلل د ِيدؽا َممدا صلي ِہ‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫َّع َّاط ًۃ َّ‪،‬ط َّل ْم ُ‬
‫اػرج ِال خًل أ َّبا‬ ‫َّ‬ ‫ن‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬
‫ر ِدیْ ِظ ٖہ أحد ِؼ َّ‬ ‫ئ األ ْؼر– إ ٰیل َّت ْ‬ ‫اد‬
‫ِ‬ ‫ب‬ ‫–‬ ‫ْ‬
‫ر‬ ‫اد‬‫ِ‬ ‫ب‬ ‫َّ‬ ‫ی‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َّبعْر َّ‪،‬و َّػ ْم ُت َّؤاز ْر ٗہ ؼ َّن اػن َّداء ا ْؼ َّر ٌأۃ َّؼا َّص َّدا َّخد ْ ََّی َّۃ َّ‪،‬و َّ ََّت ٰیل َّصنْ ٗہ َّأ ْص َّم ُاؼہٗ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ُْ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬
‫ب‪،‬وػ ْم َّی ِظ ِػ اػعط ُار ِؼنْہ ض ْ َّْی َّؼ ْو ِظ ِػ اػ ِصن ِاد واػ َّعي ِد ‪،‬ظاػوا‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّح َّاذا َّأ ْٓم َّساػ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اس ُْیْ‬ ‫َّػ ٗہ‪َّ ’’:‬ؼ َّاأؽْ َّت إ َّال َّداح ٌر َّأ ْو َُّمْ ُن ْو ٌن ‘‘ َّ‪،‬و َّظ ُاػ ْوا َّصن اػْ ُظ ْر ٓان ’’ َّؼ ٰاھ َّذا إال َّأدَّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫ْی ‘‘۔(اػمردر اػدابؼ ‪،‬ص‪)۱۳۶:‬‬ ‫األ َّوػ ْ َّ‬
‫ِ‬
‫ُاہللۺاعتیلۺےنۺامہرےۺٓااقدمحمۺ–اؿۺرپۺدرودۺوالسؾۺوہ‪-‬وکۺامتؾۺولوگںۺیکۺرطػۺاجیھب‪،‬وتۺ‬
‫رشوعۺرشوعۺںیمۺاؿۺیکۺدصتقیۺےکۺےیلۺیسکۺرمدۺےنۺلہپۺہنۺیکۺۺوساےئۺرضحتۺاوبرکبۺدصقیۺ‬
‫ےکۺ‪،‬اورۺوعروتںۺںیمۺےسۺرصػۺرضحتۺدخہجیۺےنۺاؿۺیکۺامحتیۺیک‪،‬اورۺاؿۺےکۺاچچؤںۺےنۺ‬
‫اںیھن ۺوھچڑ ۺدای ۺوساےئ ۺاوباطبل ۺےک‪،‬اور ۺافکر ۺےن ۺاؿ ۺےک ۺاسھت ۺدینمش ۺاور ۺدوھاک ۺدیہ ۺیہ ۺےسۺ‬
‫اکؾۺایل‪،‬اوھنںۺےنۺٓاپۺےسۺاہک‪ ’’:‬متۺںیہنۺوہۺرگمۺاجدوۺرگۺایۺونجمؿۺ‘‘اورۺاؿۺولوگںۺےنۺرقٓاؿۺےکۺ‬
‫ابرےۺںیمۺاہک‪:‬ۺہی’’ ںیہنۺرگمۺاولگںۺیکۺڑگیھۺوہیئۺابںیت‘‘۔‬
‫ِسیِ ًَ ُ‬ ‫ِخۃ ِ ِم ًَ ا ِل ٰخ ِ ِ‬
‫ۚہ َوہُ َو فِي ِاالٰ ِ َ‬ ‫(‪َ )۴‬و َم ًِ یَّب ِ َت ِغ غَی ِ َر ِاال ِِسل ٰ ِه دِیِ ّيا َفل ًَِ ُّی ِك َب َل ِميِ ُ‬
‫ٓ‬
‫[ال صمران‪ُ ]۸۵:‬‬
‫اورۺوجۺاالسؾۺےکۺالعوہۺوکیئۺدنیۺاچےہۺوتۺرہزگۺاسۺیکۺاجبنۺےسۺوبقؽۺہنۺایکۺاجےئۺاگ۔‬
‫ۚ‪َ ﴾۱۴‬ال َی ِصلٰى َہ ۤا ا ِ َّال ِاال َ ِط َقيۙ﴿‪َّ ﴾۱۳‬ال ِذ ِی َک َّذ َب َو َت َولّٰي ﴿‬
‫ؕ‪َ ﴾۱۱‬و‬ ‫(‪َ ٰۤ)۵‬ف َاى ِ َذ ِرتُکُ ِه ى َ ّارا َتل َّٰظی ﴿‬
‫ۙ‪﴾۱۲‬‬ ‫ؕ‪َ ﴾۱۱‬و َس ُی َج َّيبُ َہا ِاالَتِ َقي ﴿‬‫ۙ‪ ﴾۱۲‬الَ َی ِصلٰى َہ ۤا ا ِ َّال ِاال َ ِط َقي﴿‪َّ ﴾۱۳‬ال ِذ ِی َک َّذ َب َو تَ َولّٰي ﴿‬ ‫َس ُی َج َّيبُ َہا ِاالَتِ َقي ﴿‬
‫ۙ‪﴾۱۱‬ا ِ َّال ابِتِ َغ ٓا َء َو ِج ِہ َربِّہِ‬ ‫ۚ‪َ ﴾۱۲‬و َما ِال َ َحدٍ عِيِ َد ٗہ ِم ًِ ِّن ِع َن ٍۃ تُ ِجزٰٓی ﴿‬ ‫َّال ِذ ِی یُ ِؤت ِِي َما َل ٗہ َی َتزَک ّٰي ﴿‬
‫‪[ٰٰۤۤ٪‬اللیل‪ُ ]۸۴،۶۸:‬‬ ‫ۚ‪َ ﴾۷۲‬و ل ََش ِو َف یَزِ ٰضي ﴿‪﴾۷۱‬‬ ‫ِاال َ ِعلٰي ﴿‬
‫وتںیم ۺےن ۺ ںیھم ۺاس ۺٓاگ ۺےس ۺڈراای ۺوج ۺڑھبک ۺریہ ۺےہ ۺاس ۺںیم ۺرصػ ۺویہ ۺدبتخبۺ‬
‫اجےئۺاگ‪،‬سجۺےنۺالٹھجایۺاورۺرورگداینۺیک‪،‬اورۺاسۺڑبےۺرپزیہۺاگرۺوکۺاسۺےسۺدورۺراھکۺاجےئۺاگۺ‬
‫‪،‬وج ۺاانپ ۺامؽ ۺرصػ ۺرکات ۺےہ ۺہک ۺرھتسا ۺوہ ۺاور ۺاسۺےک ۺاپس ۺیسکۺیک ۺوکیئ ۺتمعن ۺںیہن ۺسج ۺاک ۺدبہل ۺدایۺ‬
‫اجےئۺوساےئۺاےنپۺدنلبۺوابالۺربۺیکۺذاتۺوکۺالتشۺرکانۺاورۺنعۺرقبیۺوہۺرایضۺوہاگ۔‬
‫َّ‬
‫الت ْم ِر ْی ُن(‪)۴۶‬‬
‫َْ َ ْ ُ‬
‫)۔ا َّل َّمصرف َّ ُ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ‬
‫‪،‬أل َّؽہٗ‬ ‫َّ‬
‫(‪۸‬‬
‫ُ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ‬
‫ْصػ ِ‬ ‫اػتج ِار ی ِۃ ِإال اػـم ِ‬ ‫أحب ز یارۃ األدواؼ واػـمحًلت‬
‫ُ ْ َّ َّ ِ َّ ًِ َّ َّ ْ ُ َّ ْ ِ ٰ ْ ُ ْ ِ َّ ُ ِٓ‬
‫األ َّن َّحيْ ُث َّث َّم َّتنْريْ ُب َّؼاعيْنۃَّ‬ ‫ؼزدح ٌم د ِائما ‪،‬وظد حلت ھ ِذ ِہ اػـمذ ِعلۃ‬
‫ِ َّ ِ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫االل َِّبنْب َّؼبْ َِّن اػْ َّم ْْصػ ُ۔ی ْط َّت ُح اػْ َّـم ْ‬ ‫ٓ‬
‫ْص ُػ أی َّام األ ْ َّد ُب ْوع ِإال‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ػ‬‫ِ‬ ‫َّ ْ‬
‫اػْص‬
‫ِ ً‬ ‫اػد َّاص ِۃ اػْ َّص ِ َِّ‬‫َّ ْ َّ َّ َّ ِ َّ َّ ْ ٰ َّ ْ ُ ً َّ َّ‬
‫اػر ِاب َّص ِۃ ِإال َّد َّاصۃ‬
‫ارشۃ إ ٰیل َّ‬
‫ِ‬ ‫یوم األح ِد ‪،‬و یبظی ؼطتوحا ِؼن‬
‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ َّ‬ ‫ً‬
‫َّو ِاح َّدۃ‪ِ -‬ح ْ َّْی ُیضل ُؼ ِػط ْ ََّت ِۃ اػض َّدا ِء۔‬
‫کنیب‬
‫وساےئۺکنیبۺےکۺںیمۺابزاروںۺاورۺاجتریتۺرمازکۺوکۺدانھکیۺدنسپۺرکاتۺوہںۺویکںۺہکۺاسۺںیمۺ‬
‫ہشیمہۺڑیھبۺوہیتۺےہۺاورابۺاسۺرپاشیینۺوکۺلحۺرکایلۺایگۺےہۺاسۺوطرۺرپۺہکۺکنیبۺیکۺامعرتۺےکۺ‬
‫ابزو ۺںیم ۺ اے ۺیٹ ۺامی ۺنیشم ۺوک ۺاگلای ۺایگ ۺےہ ۺکنیب ۺاوتار ۺےک ۺوساۺہتفہ ۺےک ۺاسرے ۺدونں ۺوھکال ۺاجاتۺ‬
‫ےہ ۺدس ۺےجب ۺےس ۺاچر ۺےجب ۺکت ۺالھک ۺ ۺراتہ ۺےہ ۺرگم ۺاکی ۺہٹنھگ ۺدواور ۺنیت ۺےجب ۺےک ۺدرایمؿ ۺدورہپۺ‬
‫ےکۺاھکےنۺےکۺوہفقۺےکۺےیلۺدنبۺایکۺاجاتۺےہ۔‬
‫ْ َّ ْ ٰ َّ ْ َّ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّْ‬ ‫ْ‬ ‫َّو َّط ْر ُع اػْ َّـم ْ‬
‫ْص ِػ اػ َّـم ْر ِع ِز ِي ِف ؼبّن ِؼن اّم ِاؼص ِۃ األرش ِطي ِۃ ‪،‬ورضم‬ ‫ِ‬
‫َّ ُ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ ْ ً‬ ‫َّ َّ َّ َّ َّ ُ َّ ْ ْ ُ َّ ْ َّ َّ ُ َّ‬ ‫َّ‬
‫ع ْو ِؽ ٖہ ِ ْف ؼبْناھا ی ْدمح ض َّْی اػـمص ِل ِمْی واػس ًَّل ِب واػـموش ِطْی ِطيوا أیزا‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ َّ َّ ُ ُ‬ ‫َّ ْ ْ‬
‫اب ِب ٖہ َّ‪،‬وػ ِعن ٗہ الت ْو َّجد ِطيْ ٖہ ضا ِػ ًبا ِإال ِح َّد َّابا ُت اػت ْو ِط ْ ِْی۔‬ ‫اْم َّ‬
‫ِبطت ِح ِ ِ‬
‫د‬
‫رمزکیۺکنیبۺیکۺاشخۺااجلۃعمۺاالرشہیفۺیکۺامعرتۺںیمۺےہۺاسۺیکۺامعرتۺںیمۺوہےنۺےکۺ‬
‫ابووجدوہۺااسذتہ ۺ‪،‬ہبلط ۺاور ۺالمزومں ۺےک ۺالعوہ ۺدورسوںۺوک ۺیھبۺاھکات ۺوھکےنلۺیک ۺااجزت ۺدیتی ۺےہۺ‬
‫ۺااکؤسٹنۺیہۺاپ َّےئۺاجےتۺںیہ۔‬ ‫َّ‬ ‫نکیلۺاسۺںیمۺارثکۺورتشیبۺویسگن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ْ‬
‫ض اػ َّي ْو َّم اػ َّ َّـم َّوشط ْون ِإال اػ ُـم ِدیْ َّر‪،‬د َّح َّبت اػطل ْو َّس ِؼ َّن‬ ‫ح‬
‫ُ‬ ‫ْ َّ ُ َّ ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اػْ َّـم ْْصػ عل ذ ْور إال ذ ْو َّر أبر یل َّ۔ت َّت َّوظ ُ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬
‫ْص ِطيۃ ِ ْف‬ ‫ِ‬ ‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ات‬ ‫ؼ‬ ‫د‬‫اِم‬
‫ِ‬ ‫ػ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)93‬‬ ‫َّ‬

‫مفتاح االنشاء‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٓ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫اػر ِاب َّص ِۃ إأل ِخ ْد َّؼ َّۃ َّ ْ‬
‫اػْص ِػ االِ ِل ط ِو َّي ت ْدت ِمر ػيْل ؽو َّار۔‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫اػدا َّصۃ َّ‬
‫ِ‬
‫ٓاج ۺاسرے ۺالمزنیم ۺٓاےئ ۺوساےئ ۺرجینیم ۺےک ۺ‪،‬ںیم ۺےن ۺکنیب ۺےس ۺرہ ۺےنیہم ۺےسیپ ۺاکنےلۺ‬
‫وساےئۺارپلیۺےک‪،‬ۺیکنیبۺدخامتۺاچرۺےجبۺوموقػۺوہاجیتۺںیہۺوساےئۺاےۺمیٹۺیکۺدختمۺےکۺ‬
‫وہۺبشۺوروزۺاچولۺراتہۺےہ۔‬
‫ُُْ ُ ْ َ َ‬
‫(‪ُ)۶‬قلوبالوالد َّات ُ‬
‫ُع ُل اػْ ُظ ُل ْوب َّصجيْ ٌب َّو َّرائ ٌع َّ‪،‬و ٰػ ِع َّن أ ْص َّج َّب َّوا َّو ْأر َّو َّص َّوا ُظ ُل ْوبُ‬
‫َّ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ َّ ِ‬
‫ر َّب َّح اػْ َّواػ َّد ُۃ َّو َّػواَّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ات ۔ط َّما أن یرحل وػد صن ظل ِب وا ِػد ٍۃ‪،‬حّت ت‬‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬
‫ِ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫اػ َّوا ِػد ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ‬
‫ظل َّب ِان َّو َّح َّيات ِان۔‬
‫امؤںۺےکۺدؽ‬
‫اسرےۺدؽۺاونےھکۺاوراشؿۺداروہےتۺںیہۺرگماؿۺںیمۺبسۺےسزایدہۺاونےھکۺاوراشؿۺ‬
‫دارۺامؤںۺےکۺدؽۺوہےتۺںیہۺوتۺےسیجۺیہۺوکیئۺڑلاکۺامںۺےکۺدؽۺےسۺدجاۺوہاتۺےہۺوتۺامںۺےکۺدودؽۺ‬
‫َّ‬ ‫اورۺدو َّۺاجںینۺوہاجیتۺںیہ۔‬
‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ ُ َّ‬
‫ات‪َّ ،‬یت َّحب ْْب ِإ ٰیل أ ْوال ِد ِھن ِ‪،‬ب ِمث ِل ھ ِذ ِ َّہ اػت َّص ِاب ْ ِْی ‪:‬‬ ‫أؼا ت ْدمص ْون اػ َّو ِػد ِ‬
‫ْ َّ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ً‬ ‫َّ َّ ْ ْ َّ َّ ُ ْ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ َّ َّ‬
‫اْم ِظيْظۃ‬ ‫؟ؼا ذاؽ ُؼ َّبا ِػضۃ ِ‪،‬إ ْن ھ َّو ِإال‬ ‫یاظل ِب ‪،‬و یا رو ِحي ‪،‬و یا صي ِِن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ ْ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫اػ َّص ِار َّیۃ َّص ْن أ ِي ز ْخ ُر ٍػ‪،‬طظل ُب اػ َّوػ ِد ظل ُب اػ َّوا ِػد ِۃ َّ‪،‬و ُر ْوحہ ُر ْوحوا۔‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٗ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ ُ َّ َّ َّ ْ َّ َّ‬
‫ت ػ ْوط ُت َّوا اػ َّص ِشيْ َّمۃ َّصليْ ِہ۔‬ ‫و ِؼن ھنا عاؽ‬
‫ایک ۺمت ۺامؤں ۺےک ۺابرے ۺںیم ۺںیہن ۺےتنس ۺوہ ۺہک ۺاینپ ۺاوالد ۺےس ۺاؿ ۺیسیج ۺریبعتوں ۺےس ۺاینپۺ‬
‫تبحمۺاظرہۺرکیتۺںیہ’’اےۺریمےۺدؽ‪،‬اےۺریمیۺاجؿ‪،‬اےۺریمیۺٓاھکنۺیکۺڈنھٹک‘‘ اورۺہیۺ‬
‫ابمہغلۺںیہنۺےہۺہی ۺوتانبوٹۺےسۺنایلۺاصػۺوافشػۺتقیقحۺےہۺوتۺاوالدۺاکۺدؽۺامںۺاکۺدؽۺےہۺ‬
‫اسۺیکۺاجؿۺامںۺیکۺاجؿۺےہۺایس َّۺو ہۺےسۺاوالدۺرپۺامںۺ َّیکۺڑبیۺاتممۺوہیتۺےہ۔‬
‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ً َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّط َّم َّؼ َّس َّو َّػ ًدا َّ ٌ‬
‫ض ِإال َّی ُمس َّوا ِػ َّدت ٗہ أ ْز َّصاطا َّ‪،‬وال َّدال ِؼ ْن ص ُر ْو َِّظ ٖہ‬
‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ ُ َّ َّ َّ َّ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ٌ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ ْ َّ‬
‫ظسرۃ د ٍم ِإال تطجرت ػوا ِؼن ظل ِبوا ظسرات۔وال ِادود َّ ِف صيني ٖہ ؽوار ِإال‬
‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َّ‬
‫ت ؽط َّد َّوا‬
‫َّ َّ َّ ْ َّ ْ‬ ‫َّ‬
‫ت ِ ْف َّصيْ َّنيْ َّوا ذ ُم ْو ٌس َّ‪،‬وال ضا َّب َّص ْن أبْ َّر ِارھا ِإال وزص‬
‫ُ‬ ‫أ ْش َّل َّم ْ‬

‫َّ ْ َّ ُ َّ ْ ٗ ُ ْ َّ َّ ُ َّ ُ‬ ‫ُ َّ ً َّ ْ َّ ُ ْ َّ َّ ٰ َّ َّ َّ َّ َّ ََّّ‬
‫ات تدرأ صنہ اػدوء‪،‬و تد ِدد‬ ‫حرادا یدورون صیل دًلؼ ِتَّ ٖہ‪،‬و رلو ٍ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ي ِؼنْ ٗہ س َّار َّو َّصنْ ٗہ ِاض ََّت َّب ۔‬ ‫ُخ َّس ٗاہ إ َّیل اػْ َّط ًَّلح َّوإ َّیل اػْ ُصش اػ ِذ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫(ؼرجع اػسًلب یف تيدْی اِلؽذاء ‪:‬ص‪)۹۱،۹۲:‬‬
‫وتۺاوالدۺوکۺوکیئۺفیلکتۺںیہنۺیتچنہپۺرگمۺاسۺیکۺامںۺوکۺیئکۺانگۺزایدہ ۺیتچنہپۺےہۺاسۺیکۺروگں ۺےسۺ‬
‫وخؿۺاکۺاکیۺرطقہۺںیہنۺاتہبۺرگمۺاسۺیکۺامںۺےکۺدؽۺےسۺرطقےۺاجریۺوہاجےتۺںیہۺاسۺیکۺٓاوھکنںۺ‬
‫ںیمۺوکیئۺدؿۺایسہۺںیہنۺوہاتۺرگمۺاسۺیکۺامںۺیکۺٓاوھکنںۺںیمۺوسرجۺیہۺاترکیۺوہاجاتۺےہۺوہۺاسۺیکۺ‬
‫ٓاوھکنںۺےسۺاغبئۺںیہنۺوہاتۺرگمۺوہۺاےنپۺسفنۺوکۺاےسیۺابہگنؿۺانبرکۺمیسقتۺرکیتۺےہۺوجۺاسۺیکۺالسیتمۺ‬
‫یک ۺدھکی ۺاھبؽ ۺرکےت ۺںیہ ۺاور ۺایسی ۺداعںیئ ۺرکیت ۺےہ ۺوج ۺاس ۺےس ۺربایئ ۺوک ۺدور ۺرکیت ۺںیہ ۺ ۺاور ۺاسۺےکۺ‬
‫ںوکۺاکایمیبۺاکۺحیحصۺراہتسۺداھکیتۺےہۺاورۺاسۺٓاایشےنۺاکۺسجۺےسۺوہۺاڑۺاۺاورۺدورۺالچایگ۔‬ ‫دقوم ۺ‬
‫االنِ ٰش ًَ َلف ِِي خ ُِِسٍ (‪ )ۙ۷‬ا ِ َّال َّال ِذیِ ًَ ٰا َميُ ِوا َو َعنِلُوا ّٰ‬
‫الصل ِ ٰحتِ َو‬ ‫ۙ ا ِ ٌَّ ِ ِ‬
‫ۙ‬
‫ٰص(‪)۱‬‬ ‫(‪َ )۳‬وا ِل َع ِ ِ‬
‫اص ِوا بِالصَّ بِر ِ(‪[ٰۤ)٪۵‬الصّص‪ُ ]۳-۸:‬‬ ‫َتو َاص ِوا بِا ِل َح ِّلۙ‬
‫۬ َو َت َو َ‬
‫ۙ‬ ‫َ‬
‫اس ۺزامہن ۺوبحمب ۺیک ۺمسق ۺ‪:‬ےب ۺکش ۺٓادیم ۺرضور ۺاصقنؿ ۺںیم ۺےہ ۺرگم ۺوج ۺاامیؿ ۺالےئ ۺاورۺ‬
‫ۺدورسےۺوکۺربصۺیکۺوتیصۺیک۔‬ ‫اےھچۺاکؾۺےیکۺاورۺاکیۺدورسےۺوکۺقحۺیکۺاتدیکۺیکۺاورۺاکی‬
‫َّ َّ َّ ُ َّ َّ ُ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ َّ ُ‬
‫اػت َّج َّار ُیبْ َّص ُث ْو َّن َّی ْومَّ‬ ‫(‪)۴‬ظال َّاػن ِب –ریل اہلل صلي ِہ ودلم‪ِ -‬إن‬
‫َّ‬ ‫ْ َّ َّ ُ َّ ٌ َّ َّ ٰ َّ‬
‫ظی اہلل َّو َّب َّر َّو َّر َّدؼ۔(رواہ اػَتؼذی یف دننہ)‬ ‫اػ ِظياؼ ِۃ طجار ِإال ؼ ِن اػت‬
‫یبن ۺاپک ۺﷺ ےن ۺاراشد ۺرفامایۺ‪:‬ےب ۺکش ۺاترج ۺولگ ۺایقتم ۺےک ۺدؿ ۺافقس ۺوافرجۺ‬
‫ااھٹےئۺاجںیئۺےگۺرگمۺوجۺاہللۺےسۺڈرےۺ‪،‬یکینۺرکےۺاورۺچسۺوبےل۔‬
‫َّ ْ ْ ُ‬
‫التم ِرین(‪)۴۷‬‬
‫ٓاےنۺواےلۺڑکٹوںۺیکۺرعیبۺانبؤ۔‬
‫(‪)۱‬بجۺکلۺںیمۺانمۺوالسیتمۺیکۺاضفۺاق مۺوہیتۺےہۺاورۺرہۺصخشۺوپریۺوت ہۺاورۺنگلۺےکۺ‬
‫اسھتۺاینپۺذہمۺداریۺوپریۺرکاتۺےہۺوتۺکلۺہمہۺتہجۺمجیقۺرکاتۺےہۺ‪،‬ہیۺاموحؽۺرہۺرہشیۺوکۺدنسپۺٓااتۺ‬
‫ےہ ۺوساےئ ۺااہتن ۺدنسپ ۺاور ۺدتشہ ۺرگدوں ۺےک‪،‬اس ۺےیل ۺوہ ۺاس ۺرُپ ۺانم ۺاموحؽ ۺوک ۺاگبڑےن ۺیکۺ‬
‫اسزںیشۺرےنچۺےتگلۺںیہۺاور َّۺارفارفتیۺدیپاۺرکےنۺےکۺالعوہۺیسکۺزیچۺںیمۺاینپۺاکایمیبۺںیہنۺ ۺ‬
‫ےتھجمس‬
‫ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ‬
‫ِصنْ َّد َّؼا َّی ُد ْود األ َّؼ ُن َّواػدًل ُم ِف اػ ُـمل ِؽ َّ‪،‬و َّیظ ْو ُم عل َّر ُج ٍل‬
‫ٰ َّ‬ ‫َّ ً‬ ‫ْ ْ ُ َّ‬ ‫ْ َّ َّ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫ِب َّم ْدؤ ِػي ِت ٖہ ِب ِص َّن َّای ٍۃ َّو َّ َّرض َّب ٍۃ ع ِاؼل ٍۃ َّی ََّت َّیق اػ ُـملؽ ت َّر ِظ ًيا ذ ِاؼًل ُی ْص ِج ُب ھذا‬
‫ْ ُ َّ َّ ْ َّ َّ ْ َّ ْ َّ َّ َّ ٰ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫اّم ُو ُع َّل ُؼ َّ‬
‫اِلرھ ِاب ِيْی‪ِ ،‬ألج ِل ذ ِػؽ ال یزاػون‬ ‫و‬ ‫ْی‬ ‫ط‬ ‫ِ‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫ت‬‫ـم‬ ‫اػ‬ ‫ال‬ ‫إ‬ ‫ن‬ ‫اس‬
‫َّ ْ ٍ ِ‬ ‫ِ‬ ‫و‬
‫َّ َّ َّ َّ َّ َّ ُ ْ َّ َّ‬
‫اػن َّج َّاح ِفْ‬ ‫ْ َّ ِ ْ َّ ِٓ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫ات ِ ِِلطد ِاد اّم ِو اال ِؼ ِن ‪،‬وال یترورون‬ ‫ید ِب ُر ْ َّون اػـم َّواؼ َّر ِ‬
‫اب۔‬ ‫ر‬ ‫اث اػْ َّب ْل َّب َّل ِۃ َّو ِاال ْز ِس َّ‬ ‫ِ‬ ‫د‬ ‫َّذ ْْی إال ْف ا ْح َّ‬
‫ٍِ ِ ِ‬
‫ِ‬
‫(‪)۲‬رہ ۺوقؾۺیکۺمجیقۺاکۺزہنیۺایلعۺاورۺابدصقمۺمیلعتۺاکۺوصحؽۺےہۺ‪،‬اسۺےیلۺوجۺوقؾۺمیلعتۺںیمۺ‬
‫ےھچیپۺریتہۺےہۺوہۺمجیقۺےکۺدیماؿۺںیمۺیھبۺےھچیپۺرہۺاجیتۺےہۺ۔ہیۺوہۺرونشۺتقیقحۺےہۺسجۺاکۺ‬
‫ااکنرۺرص َّػۺویہۺرکےۺاگۺوجۺٹہۺدرھؾۺ‪،‬دضیۺاورۺوسھجۺوبھجۺےسۺاعریۺوہ۔‬
‫َّ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُدل ُم اال ْزد َّھار ػ ُعل َّظ ْوم َّ ْ‬
‫َت ِريْ ُل اػت ْص ِليْ ِم اػ َّص ِال واػو ِاد ِػ ِألن‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬
‫ْ َّ َّ ْ ً ٰ‬ ‫ْ َّ ْ َّ َّ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ِ َّ ْ ْ َّ َّ َّ َّ ُ ْ ََّّ‬
‫اػظوم اػ ِذي یتخلػ ِف اػتص ِلي ِم یتخلػ ِف ُم ِال ِاالز ِدھ ِار أیزا‪،‬ھ ِذ ٖہ‬
‫ُ ْ ُ ْ‬ ‫َّ َّ ْ‬ ‫ْ ُ َّ َّ‬
‫ِھ َّي اػ َّب ِاھ َّرۃ اػِِت ال ُینْ ِع ُرھا ِإال اػ ُـم َّت َّم ِرد َّ‪،‬واػ َّص ِنيْد َّواػ ُم َّت َّو ِو ُر۔‬
‫(‪)۳‬احصہب ۺرکاؾ‪-‬روضاؿ ۺاہلل ۺمہیلع ۺانیعمج ۺ–ےن ۺاہلل ۺوروسؽ ۺیک ۺوخونشدی ۺےک ۺ ۺ‬
‫ےیل‬
‫االسؾ ۺیک ۺرسدنلبی ۺیک ۺنارط ۺاینپ ۺاجؿ ۺوامؽ ۺیک ۺابزی ۺاگلدی ۺ‪،‬اانپ ۺبس ۺھچک ۺقح ۺیک ۺراہ ۺںیم ۺرقابؿۺ‬
‫رکدای‪،‬اانپ ۺرھگ ۺابر ۺوھچڑا ۺ‪،‬رطح ۺرطح ۺیک ۺںیتقشم ۺربداتشۺںیک ۺ‪،‬رپاشیاینں ۺںیلیھج ۺ‪،‬اہیں ۺکت ۺہکۺ‬
‫اؿۺیکۺوکوششںۺیکۺربتکۺےسۺیہۺذمبہۺاالسؾۺاچرۺداگنۺاعملۺںیمۺلیھپۺایگ۔اؿۺیکۺاؿۺاشؿۺ‬
‫دار ۺدخامت ۺاک ۺذترکہ ۺےیک ۺریغب ۺاالسؾ ۺیک ۺاترخی ۺلمکم ۺںیہنۺوہیتکس ۺ۔اؿۺےک ّۺزرںی ۺاک ۺرانومں ۺاورۺ‬
‫اصلخمہنۺوکوششںۺاکۺااکنرۺویہۺرکےۺاگۺوجۺبصعتمۺرایضفۺوہاگۺایریغۺفصنمۺےبۺدنیۺ۔‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اہلل َّصليْ ِو ْم ا ْج َّم ِص ْ َّْی‪ِ -‬با ْؼ َّوا ِػ ِو ْم‬ ‫ِ‬ ‫ض َّاؼ َّر اػر َّح َّابۃ اػ ِع َّر ُام – ِر ْز َّوان‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ً‬
‫اِل ْدًل ِم َّؼ ْرزاۃ ِ ِہلل َّو ِػ َّر ُد ْو ِػ ٖہ َّ‪،‬وط َّدوا ِبأ ْؼ َّوا ِػ ِو ْم‬
‫َّ‬
‫ۃ‬‫ِ‬ ‫َّو َّاؽْ ُطدو ْم ِل ْص ًَّل ِء َّعل َّ‬
‫م‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ ُ ِ ِ ِ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ات ؼتذ ِص َّب ٍۃ‪،‬‬ ‫ُ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫اہلل وت َّرعوا ِدی َّارھ ْم ‪ ،‬وَتذموا ؼذظ َّ ٍ‬
‫ِ‬ ‫َّواؽْط ِد ِو ْم ِف د ِبيْ ِل‬
‫َّ‬
‫ْ َّ‬ ‫َش اػدیْ ُن اِل ْد ًَّلؼ ُي ف أع ْ َّ‬ ‫َّ َّ َّ َّ ُ َّ َّ َّ َّ ْ َّ ً َّ ٰ َّ َّ َّ‬
‫اػ اػ َّصاػ ِم‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫وَتملوا ؼر ِاصب ص ِدیدۃ حّت ِاؽت‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ ْ َّ َّ َّ ْ ْ َّ َّ ْ ُ ُ َّ ْ ُ‬
‫اِل ْدًل ِم ِبض ْ ِْی ِذع ِر ِخ ْد َّؼا ِت ِو ُم‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ِبْبع ِۃ ؼد ِاصي ِوم‪،‬ال یعمل ت ِار ی‬

‫ْ ْ َّ َّ َّ‬ ‫(‪)96‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َّ‬ ‫ٓ ُ‬ ‫ْ َّ َّ َّ‬
‫اّم ِليْل ِۃ‪،‬ال ُینْ ِع ُر َّؼا ِث َّرھ َّم اػذ ْھ ِبيۃ َّو َّؼ َّد ِاصيْ ِو ُم اػ ُـمخل َّرۃ ِإال اػ ُـمت َّص ِر ُب‬
‫آم۔‬ ‫اػر ْ‬ ‫َّ‬
‫ػ‬ ‫ر‬ ‫اطِض َّا ْو َّض ْ ُْی اػْ ُم ْ‬
‫ن‬ ‫اػر ُ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫(‪)۴‬رگیم ۺاک ۺزامہن ۺاھت‪،‬تخس ۺرگیم ۺڑپ ۺریہ ۺیھت ۺ‪،‬دورہپ ۺےک ۺوک ۺمہ ۺرلی ۺاگڑی ۺےسۺ‬
‫امجے‪،‬اگڑیۺواولںۺےنۺڑہاتؽۺرکۺریھکۺیھتۺ‪،‬اتےگنۺایۺرےشکۺےکۺالعوہۺوکیئۺوساریۺدتسۺایبۺہنۺ‬
‫یھت‪،‬ںیمۺےنۺرکاےیۺرپۺاکیۺرہشکۺایلۺاسۺرپۺاسراۺاسامؿۺراھک‪،‬اورۺاینپۺزنمؽۺیک َّۺاجبنۺرواہنۺوہایگ۔‬
‫ض َّب‬ ‫اْم ُر َّؽ َّزػْ َّنا ِؼ َّن اػْ ِظ َّسار َّوظْ َّت اػشو ْ َّْی ِۃ َّو َّا ْ َّ‬ ‫اػريْػ َّی ْذ َّت ُد ْ َّ‬
‫ِ‬
‫َّ َّ َّ ْ ُ َّ‬
‫عان طرل‬
‫ْ َّ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َّ‬
‫أج ْر ُت‬
‫َّ‬
‫اِميْل َّواػرعذۃ ا ْد َّت َّ‬
‫ِ‬
‫ْ‬
‫ۃ‬
‫َّ‬
‫ب‬ ‫ر‬ ‫ص‬ ‫ال‬ ‫إ‬ ‫ب‬ ‫اب اػْ َّـم َّراعب َّ‪،‬ؼا عان اػ َّـم ْرع ُ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّا ْر َّح ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ْ َّ ً َّ ُ َّ ِ َّ َّ ْ َّ َّ ُ َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ٰ‬ ‫ُ‬
‫ِرعذۃ َّو َّوز ْصت صليْوا اػ َّـمتاع علہ ورحت ِإیل ؼ ِن ِیل۔‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٗ‬
‫(‪)۵‬اہللۺسعولجۺےکۺوساۺاورۺیسکۺےکۺےیلۺاقبےئۺدواؾۺںیہنۺ‪،‬اسۺےکۺدنیۺےکۺالعوہۺاورۺوکیئۺ‬
‫ےنۺدنبوںۺیکۺدہاتیۺورہۺامنیئۺےکۺےیلۺتہبۺےسۺاایبنۺورمنیلسۺےجیھب۔‬ ‫سۺ َّ‬ ‫ںیہنۺ‪،‬ا‬ ‫ۺاابت ْ ُعۺ ُ َّ‬ ‫دنیۺال قِ‬
‫االت َّباع دیْ ٌن َّض ْ َّْی دیْنہ َّ‪،‬أ ْر َّدلَّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ال َیلد أحد ِإال اہلل ‪،‬وال ی ِليْؼ ِب‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِٖ‬ ‫ِ ِ‬ ‫َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اػر ُد ِل ِػ ِو َّد َّای ِۃ اػ ِص َّب ِاد۔‬ ‫األؽْب َّياء َّو ُ‬
‫ع ِث ْ ًْی ِاؼ َّن ِ ِ‬
‫*****‬
www.ataunnabi.blogspot.com

مفتاح الانشاء دوم شرح مصباح الانشاء از مولانا گلریز رضا مصباحی

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

مفتاح الانشاء دوم شرح مصباح الانشاء از مولانا گلریز رضا مصباحی

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.ataunnabi.blogspot.

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)2‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫اتفمحۺاالاشنءرشحۺابصمحۺاالاشنءۺدوؾ‬ ‫‪:‬‬ ‫انؾۺاتکب‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)3‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)4‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)5‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫وھنجن ںم ت ےھو میلویبت‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪) 6‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫(ونٹ)‪ :‬ارگاس اتکبںیم یسک رطح یکوکیئیطلغاپںیئوتاتکبوکدہف‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)7‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)8‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)9‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)01‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)00‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)02‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)03‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)04‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)05‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)06‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)07‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)08‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)09‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)21‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ۺ‪،‬وصخصیلجبۺےسۺےنلچۺوایل۔‬ ‫(‪)۴‬۔رلیۺاگڑایںۺڑبیۺربؼۺراتفریۺےسۺیتلچۺںیہ َّ اۺ‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)20‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)22‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)23‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)24‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ۺںیئگ۔‬ ‫ےسۺاچےئۺیکۺایپایلںۺزنیمۺرپرگںیۺاورۺاسۺ َّےنۺاھجمسۺہکۺوہۺوٹٹ‬ ‫ہمۺ َّےکۺاہ ْ ُھتۺ َّ‬ ‫(‪)۷‬۔ناد‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)25‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)26‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)27‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)28‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)29‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)31‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)30‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)32‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)33‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)34‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)35‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)36‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)37‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)39‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)41‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)42‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)43‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)44‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)45‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)46‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)49‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)51‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)50‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)52‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)53‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)54‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)55‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)56‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)57‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫شرح مصباح االنشاءدوم‬ ‫(‪)58‬‬ ‫مفتاح االنشاء‬

‫ومندارۺوہاۺ‪،‬حطس ۺدنمسرۺرپۺولطع ۺٓااتفبۺاکۺرظنم ۺڑباۺدؽ ۺشک ۺاھت‪،‬ااسیۺاتگل ۺاھتۺہکۺاتۺّدحۺرظنۺےلیھپۺوہ ۺ‬