SREDNJA ŠKOLA KRAPINA

Tehničar za mehatroniku
Razred: 4. Bt
NIKOLA KATALENIĆ

ZAVRŠNI RAD

Projektiranje procesa za kutijicu s gravurom GNK Dinamo na

poklopcu i njena izrada na CNC glodalici

U Krapini, 25.ožujka 2020. Mentor: Mladen Hršak, dipl. ing.

 Sadržaj
1.UVOD......................................................................................................................................3

1.1 Kratki povijesni razvoj CNC strojeva..........................................................................3

1.2 Karakteristike CNC strojeva.........................................................................................3

1.3 Razlika između konvencionalnih (klasičnih) alatnih strojeva i CNC........................3

1.4 CNC glodalica EMCO PC MILL 155...........................................................................4

1.5 Programiranje CNC strojeva.........................................................................................5

1.6 Koordinatni sustav CNC glodalice................................................................................5

2.GLAVNI DIO.........................................................................................................................6

2.1. Razrada tehnološkog procesa za glodanje kutije 1. stezanje.....................................6

2.1.1. Tehnički crtež: Kutija 1.stezanje...........................................................................7

2.1.2 Operacijska lista.......................................................................................................8

2.1.3. Plan stezanja............................................................................................................9

2.1.4. Plan alata...............................................................................................................10

2.1.5. Plan rezanja...........................................................................................................11

2.1.6. Program.................................................................................................................14

2.1.7. 3D-crtež..................................................................................................................18

2.2. Razrada tehnološkog procesa za glodanje kutije 2. stezanje...................................19

2.2.1. Tehnički crtež: Kutija 2.stezanje.........................................................................20

2.2.2 Operacijska lista.....................................................................................................21

2.2.3. Plan stezanja..........................................................................................................22

2.2.4. Plan alata...............................................................................................................23

2.2.5. Plan rezanja...........................................................................................................24

2.2.6. Program.................................................................................................................28

2.2.7. 3D-crtež..................................................................................................................32

2.3 . Razrada tehnološkog procesa za glodanje poklopca 1. stezanje.............................33

2.3.1. Tehnički crtež: Poklopac 1.stezanje....................................................................34

 2.3.2 Operacijska lista.....................................................................................................35

2.3.3. Plan stezanja..........................................................................................................36

2.3.4. Plan alata...............................................................................................................37

2.3.5. Plan rezanja...........................................................................................................38

2.3.6. Program.................................................................................................................41

2.3.7. 3D-crtež..................................................................................................................44

2.4 . Razrada tehnološkog procesa za glodanje poklopca 2. stezanje.............................45

2.4.1. Tehnički crtež: Poklopac 2.stezanje....................................................................46

2.4.2 Operacijska lista.....................................................................................................47

2.4.3. Plan stezanja..........................................................................................................48

2.4.5. Plan rezanja...........................................................................................................50

2.4.6. Program.................................................................................................................54

2.4.7. 3D-crtež..................................................................................................................57

3.POSTUPAK IZRADE RADA NA STROJU.....................................................................58

4.ZAKLJUČAK......................................................................................................................59

5.LITERATURA.....................................................................................................................60
1.UVOD

1.1 Kratki povijesni razvoj CNC strojeva

Prvi numerički upravljani stroj napravljen je u Americi početkom 50.-tih godina uz

pomoć znanstvenika MIT-a. Novina stroja je bilo uvođenje „elektroničnog“ upravljanja
pomoću tzv. UPRAVLJAČKE JEDNICE u koju se program unosio preko bušene papirne
vrpce. Tadašnja upravljačka jedinica bila je veća od samog stroja.
Prve upravljačke jedinice bile su bez računala i nosile su naziv NC upravljačke jedinice
(Numerical Control ). Budući da se program sastojao od brojaka i slova, otuda naziv
Numeričko upravljanje.
Današnje upravljačke jedinice građene su na principu korištenja mikroprocesora, tj.
malog električnog računala koje se može programirati i time ostvariti proces numeričkog
upravljanja. Zbog toga se takove upravljačke jedinice zovu CNC (Computer Numerical
Control) upravljačke jedinice.
Kod CNC strojeva umjesto mehaničkog principu rada strojem gdje upravlja čovjek
uvedeno je elektroničko upravljanje preko računala koje se izvodi pomoću unaprijed
određenog programa. Razvojem alatnih strojeva i pronalaskom sve kvalitetnijih alatnih
materijala višestruko se smanjuje vrijeme koje je potrebno za izradu nekog proizvoda.

1.2 Karakteristike CNC strojeva

 mogućnost obrade najsloženijih strojnih djelova

 visoka produktivnost
 korištenje najkvalitetnijih alata sa reznim oštricama od tvrdih metala i keramike
 velika brzina rada zbog povećanih režima rada
 bolje vođenje ( npr. kuglično navojno vreteno ), što rezultira većom preciznošću
 robusnija konstrukcija stroja
 obilno podmazivanje ( do 100 l/ min i više? i hlađenje alata čime se produžuje vijek
trajanja alata

1.3 Razlika između konvencionalnih (klasičnih) alatnih strojeva i CNC

Slika 1.

3
  mjerni sustav stroja- sastoji se od skale sa nonijusom (klasični stroj) ili preciznijeg
linearnog sustava mjerenja (CNC stroj)
 pogon stroja- kod klasičnih strojeva radi se o skupnom pogonu tj. jedan motor pogoni i
glavno vreteno i ostala gibanja radnog stola, dok kod CNC strojeva postoji jedan
glavni motor za pogon glavnog vretena, a gibanje po osima ostvaruju posebni
istosmjerni motori
 pomak radnog stola- ostvaruje se trapeznim navojem ili kugličnim navojnim vretenom
(CNC stroj)
 upravljanje stroja- izvodi se kod klasičnih strojeva ručno ili strojno prekoručica za
upravljanje dok CNC strojevi imaju upravljačku jedinicu (tastatura i ekran) i rade
automatski preko programa

1.4 CNC glodalica EMCO PC MILL 155

Slika 2.

1. Radni stol 7. Ladica

2. Radni prostor stroja 8. Upravljačka tipkovnica
3. Strojna lampa 9. Držač PC tipkovnice

4
4. Zaštitni poklopac 10. Dovod pneumatike
5. Vreteno s bubnjem alata 11. Ekran upravljačke jedinice
6. Sigurnosni prekidač 12. Postolje stroja s dodanim prostorom

1.5 Programiranje CNC strojeva

Proces izrade dijelova na CNC strojevima sastoji se od:

 razrade tehnologije i utvrđivanja redoslijeda zahvata alata i režima rada

 priprema alata
 programiranje
 priprema stroja
 izrade prvog komada u seriji
 serijska proizvodnja

Programiranje može biti ručno ili pomoću računala. Ručno programiranje podrazumjeva
ispisivanje programa od strane programera. Programiranje pomoću računala podrazumjeva
automatsko programiranje samog računala na osnovu izabranih parametara programera kao
što su dimenzije sirovog komada, put alata, režimi rada, nul-točke...
Programirenje podrazumijeva izradu dokumentacije:

 operacijskog lista
 plana alata za radni predmet
 plana rezanja za svaki alat posebno
 plana stezanja
 programskog lista

1.6 Koordinatni sustav CNC glodalice

Kod CNC glodalice koordinatni sustav je troosni X, Y, Z (slika). Koordinate sa

negativnim predznakom (-x, -y, -z ) označuje kretanje alata prema radnom predmetu, a
pozitivni predznak znači odmicanje alata od radnog predmeta. Treba zapamtiti da se alat
uvijek gibas u predmet ili u smjeru predmeta ako je koordinata negativna. Razlog zašto je to
tako leži u činjenici da ako se pri programiranju zaboravi negativan predznak, neće doći do
sudara alata i predmeta, nego će se alat odmaknuti od predmeta.

5
Slika 3.

6
 2.GLAVNI DIO
2.1. Razrada tehnološkog procesa za glodanje kutije
1. stezanje

7
2.1.1. Tehnički crtež: Kutija 1.stezanje

Slika 4.

8
2.1.2 Operacijska lista

Slika 5.

9
2.1.3. Plan stezanja

Slika 6.

10
2.1.4. Plan alata

Slika 7.

11
2.1.5. Plan rezanja

Slika 8.

12
Slika 9.

13
Slika 10.

14
2.1.6. Program
Na temelju zadanog crteža, napisao samo program za izradu kutije 1.stezanja. Za
pisanje programa koristio sam samo softver WinNC.

Slika 11.

15
Slika 12.

16
Slika 13.

17
Slika 14.

18
2.1.7. 3D-crtež

Slika 15.

19
2.2. Razrada tehnološkog procesa za
glodanje kutije 2. stezanje

20
2.2.1. Tehnički crtež: Kutija 2.stezanje

Slika 16.

21
2.2.2 Operacijska lista

Slika 17.

22
23
2.2.3. Plan stezanja

Slika 18.

24
2.2.4. Plan alata

Slika 19.

25
2.2.5. Plan rezanja

Slika 20.

26
Slika 21.

27
Slika 22.

28
 Slika 23.

2.2.6. Program
Na temelju zadanog crteža, napisao samo program za izradu kutije 2.stezanja. Za
pisanje programa koristio sam samo softver WinNC.

29
Slika 24.

30
Slika 25.

31
Slika 26.

32
Slika 27.

33
2.2.7. 3D-crtež

Slika 28.

34
2.3 . Razrada tehnološkog procesa za
glodanje poklopca 1. stezanje

35
2.3.1. Tehnički crtež: Poklopac 1.stezanje

Slika 29.

36
2.3.2 Operacijska lista

37
 Slika 30.

2.3.3. Plan stezanja

Slika 31.

38
2.3.4. Plan alata

Slika 32.

39
2.3.5. Plan rezanja

Slika 33.

40
Slika 34.

41
Slika 35.

42
2.3.6. Program
Na temelju zadanog crteža, napisao samo program za izradu poklopca 1.stezanja. Za
pisanje programa koristio sam samo softver WinNC.

Slika 36.

43
Slika 37.

44
Slika 38.

45
2.3.7. 3D-crtež

Slika 39.

46
2.4 . Razrada tehnološkog procesa za
glodanje poklopca 2. stezanje

47
2.4.1. Tehnički crtež: Poklopac 2.stezanje

Slika 40.

48
2.4.2 Operacijska lista

Slika 41.

49
2.4.3. Plan stezanja

Slika 42.

50
2.4.4. Plan alata

Slika 43.

51
2.4.5. Plan rezanja

Slika 44.

52
Slika 45.

53
Slika 46.

54
Slika 47.

55
2.4.6. Program
Na temelju zadanog crteža, napisao samo program za izradu poklopca 2.stezanja. Za
pisanje programa koristio sam softver WinNC za poklopac i softver Mastercam 2017 za
izradu i generiranje NC koda graviranja.

Slika 48.

56
Slika 49.

57
Slika 50.

58
2.4.7. 3D-crtež

Slika 51.

59
3.POSTUPAK IZRADE RADA NA STROJU
Prvo upalimo stroj. Nakon paljenja stroja uključimo pneumatiku te
ubacimo programe preko USB sticka u računalo stroja. Alate je trebalo podesiti
po Z osi. Svi alati se podešavaju prema glodalu za grubu obradu ∅ 40. Nakon
pripreme stroja mogli smo krenuti na sljedeći korak.

Sljedeći zadatak bio je stegnuti sirovac i pokrenuti program. Prilikom

izrade komada trebalo je paziti da ne dođe do nekakve greške poput sudara alata
i čeljusti ili krive izrade komada te je u tom slučaju bilo potrebno zaustaviti
stroj.

Nakon izrade prvog stezanja komad je trebalo okrenuti i ponovno stegnuti

kako bi mogla početi druga obrada. Tako ponovimo za kutiju i za poklopac.
Komad poslije obrade na CNC glodalici nije bilo potrebno polirati.

60
4.ZAKLJUČAK
Krenuvši u srednju školu želja mi je bila da imam završni rad iz ovog
predmeta gdje ću sam osmisliti, nacrtati i praktično izraditi neki koristan rad
napravljen uz pomoć CNC glodalice.
Kako sam odabrao temu završnog rada u području CNC glodanja,
uspješno sam naučio način ručnog programiranja preko WinNC softvera te
programa Mastercam i time povećao svoje znanje koje će mi koristiti nakon
srednje škole. U programima je zanimljivo i nije teško raditi, samo treba uložiti
puno truda, vremena i vježbe. Na kraju izrade ovog završnog rada shvaćam da
sam zadovoljan sa stečenim znanjem tijekom procesa izrade.

Tek nakon izrade dijelova (kutijice i poklopca) uočio sam složenost svoga
rada. Računalna simulacija nam ne može sve pokazati tako dobro kao realnost.
Ispočetka nisam volio raditi dokumentaciju, no sada vidim koliko je ona zapravo
bitna u ovakvim poslovima. Nakon izrade ovog rada shvatio sam da se sa ovim
područjem želim baviti i dalje. Vjerujem da će mi stečeno znanje doprinijeti
kako u daljnjem obrazovanju tako i u životnoj praksi, gdje se nadam da ću se
često susretati s CNC strojevima, kao i projektiranjem. Zadovoljan sam
načinom na koji sam riješio postavljeni zadatak i smatram da je moj završni rad
uspješno odrađen.

61
5.LITERATURA
1. Mladen Hršak, dipl.ing. - WinNC, Krapina
2. Skripta „Osnove programiranja i posluživanja CNC glodalica“
3. Slike - www.google.com
4. Web – Wikipedia

62
63