ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΜΕΡΟΣ Α΄

ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ενότητα 1

Κείμενο Α’:
Ασκήσεις κατανόησης και μετάφρασης

1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με τη σημασία τους στη

στήλη Β’. (Μια λέξη στη στήλη Β’ περισσεύει).

α. 3 β. 6 γ. 4 δ. 1 ε. 2

2. Να επιλέξετε την κατάλληλη μετάφραση για τις πιο κάτω φράσεις:

α) iii. οι άνθρωποι δεν έχουν τη φτώχεια στο σπίτι

β) ii. χρειάζεται το καθετί
γ) iii. γνωρίζω

1. Απλές : είδος, ειδικός, είδηση, ιστορία, ιστορικός, ειδίκευση, ειδικότητα,

ειδικεύομαι, ιδανικός, ιδεώδης

Σύνθετες: συνείδηση, εξειδίκευση, μυθιστόρημα, ειδοποιός, ειδοποιώ,

προειδοποίηση, εξιστόρηση, εξιστορώ, ιστοριογραφία, ειδησεογραφικά,
εξιδανικεύω

1
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
2.
α) συνειδητοποίησα
β) είδηση, ειδησεογραφικά
γ) ωοειδές
δ) ιδανική
ε) ευσυνειδησία
στ) εξιστόρησε

Γραμματικής Παιχνίδια

Ι.
1. α) Στο κείμενο β’ να εντοπίσετε όλα τα ουσιαστικά Β΄ και Α΄ κλίσης και
να τα σημειώσετε ανάλογα με την κλίση τους στον πιο κάτω πίνακα.

Α΄ κλίση Β΄ κλίση
τὴν πενίαν τοὺς ἀνθρώπους
τοὺς ἰδιώτας τῷ οἴκῳ
τῆς δαπάνης πόνον
κίνδυνον
ἀδελφούς
τυράννους
νόσου

β) Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά που βρήκατε στην ίδια πτώση στον

αντίθετο αριθμό.
Α΄ κλίση Β΄ κλίση
τὰς πενίας τὸν ἄνθρωπον

τὸν ἰδιώτην τοῖς οἴκοις

τῶν δαπανῶν πόνους
κινδύνους
ἀδελφόν
τύραννον
νόσων

2. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις στις πιο κάτω προτάσεις:

(α) Οἱ ταῦροι, (β) νόσου, ὀφθαλμούς, (γ) Αἱ ἄμπελοι, τὸν οἷνον,

2
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
(δ) σύμμαχοι, πολέμιοι, βάρβαροι, (ε) θρήνου

ΙΙ.

1.

Πρόσωπο Ρήματα κειμένου

π.χ. ἐγώ νομίζω
οἱ μὲν κλέπτουσιν
οἱ τύραννοι ἀποκτείνουσι
ἐγώ οἰκτίρω

3.

Πρόσωπο Ρήματα κειμένου

π.χ. οὗτοι ὑποδύονται
ἐγὼ αἰσθάνομαι
οἱ δὲ ἀνδραποδίζονται
οὗτοι ἐξανδραποδίζονται

5. ἔχειν, πάσχειν

6) α. εἰσί, β. ἐσμέν, γ. ἔσται, δ. εἶ, ε. ἐστέ, στ. ἔσονται

Κείμενο Β ’:
Ασκήσεις κατανόησης και μετάφρασης

1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α’ με την ερμηνεία τους στη

στήλη Β’. (Μια λέξη στη στήλη Β’ περισσεύει.)

α. 3 β. 4 γ. 2 δ. 6 ε. 1

2. Να γράψετε το υποκείμενο στα πιο κάτω ρήματα του κειμένου.

α) γιγνώσκουσιν: οἱ ἄνθρωποι
β) ἄγει: ἡ μὲν (ενν. ἰατρική), ἡ δὲ (ενν. γυμναστική)

3
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
γ) ἐστί (φάρμακον): ἡ φιλοσοφία

Λέξεων ταξίδι
1. Απλές: γνώση, γνωμάτευση, γνώμη, γνωστός, γνωστικός, γνώμονας,
γνωμικό
Σύνθετες: διάγνωση, επίγνωση, άγνωστος, παντογνώστης,
γνωστοποίηση, μεταγνώση, πασίγνωστος, παραγνωρίζω

2.
δυσανάγνωστος: που διαβάζεται με δυσκολία
απόγνωση : απελπισία
προγνωστικά: εκ των προτέρων πρόβλεψη
διχογνωμία: διαφωνία

Ενότητα 2

Κείμενο α’:
Ασκήσεις κατανόησης και μετάφρασης

1. α) Διονύσιος
β) Φιντίας
γ) Φιντίας
δ) Τινές
ε) ὁ δῆμος

2.
α. 5 β. 6 γ. 1 δ. 3 ε. 2

Β. (α)

1. Απλές: αιτία, αίτηση, αίτημα, αιτητής, αιτιατό, αίτιο, αιτιώδης,

αιτιατική, αιτίαση

Σύνθετες: υπαίτιος, υπαιτιότητα, αιτιολόγηση, αιτιολογία, παραιτούμαι,

παραίτηση, απαραίτητος, προαπαιτούμενο, απαίτηση, επαίτης

4
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
2.

(α) αιτιάσεις
(β) αιτιώδης
(γ) αιτιατική
(δ) απαραίτητη
(ε) αίτιο
(στ) υπαίτιοι
(ζ) προαπαιτούμενο
(η) απαιτητικά
(θ) παραίτησή, αιτίας

Β. (β)
1. Απλές : τρεχάτος, τροχός, δρόμος, δρομέας, τροχιά, τρόχισμα, τροχάδην
Σύνθετες: εκτροχιάζομαι, προτρέχω, προστρέχω, εκδρομή, εκδρομικός,
παράδρομος, περιδρομιάζω, περίδρομος, συνδρομή, καταδρομέας,
επιδρομή, καταδρομή, πεζοδρόμιο, πεζόδρομος, μονόδρομος, δρομολόγιο

2.
α. 4 β. 6 γ. 1 δ. 2 ε. 3

Γ. Γραμματικής… παιχνίδια

Ι. Θυμάμαι το απαρέμφατο...

3. Να υπογραμμίσετε τα απαρέμφατα και να προσδιορίσετε το είδος

τους (έναρθρο ή άναρθρο) στα πιο κάτω παραδείγματα.

(α) Οὗτος ἐπίστευε πάντα γιγνώσκειν. άναρθρο

(β) Οὐδέποτε ἡγησάμην χαλεπὸν τὸ πεῖσαι ὑμᾶς. έναρθρο
(γ) Ἐβουλεύοντο τὴν πόλιν τειχίζειν. άναρθρο
(δ) Τὸ λακωνίζειν ἐστὶ φιλοσοφεῖν. έναρθρο, άναρθρο

4. Να εντοπίσετε ένα έναρθρο και ένα άναρθρο απαρέμφατο στο

κείμενο Α’.
τὸ φροντίσαι, τυγχάνειν

5
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
5. Να σημειώσετε τα απαρέμφατα του κειμένου Α’ και να γράψετε
δίπλα από το καθένα τη σημασία του στα Νέα Ελληνικά.
τὸ φροντίσαι: για να ασχοληθεί
τυγχάνειν: να τύχει
εἶναι: ότι είναι

Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ... ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

Ι. Ειδικό – τελικό απαρέμφατο (Επανάληψη)

1.
α. Λέγουσιν τοῦτον σοφὸν εἶναι . ειδικό
β. Αἰσχύνομαι ὑμῖν λέγειν τἀληθῆ. τελικό
γ. Ἐβούλετο σῴζειν ἀνθρώπους ἀνοήτους. τελικό

δ. Ἡμεῖς οὐ δυνάμεθα στρατεύειν. τελικό

ε. Τίς ἀγορεύειν βούλεται; τελικό

ΙΙ. Ταυτοπροσωπία – Ετεροπροσωπία (ΣΑΕΓ σ. 83, § 112)

1. (α) Να απαντήσετε τις πιο κάτω ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας για

κάθε απάντηση μία λέξη από την πιο κάτω πρόταση (στην Αρχαία
Ελληνική):
Σωκράτης ἐβούλετο τὴν ἀρετὴν διδάσκειν.

(i) Ποιος ήθελε να διδάσκει; Σωκράτης

(ii) Ποιος δίδασκε την αρετή; ὁ Σωκράτης
(iii) Τι ήθελε ο Σωκράτης; διδάσκειν
(iv) Τι δίδασκε ο Σωκράτης; τὴν ἀρετήν

(β) Να τακτοποιήσετε τις απαντήσεις που δώσατε στον πιο κάτω πίνακα:

Υποκείμενο Υποκείμενο του Αντικείμενο Αντικείμενο του

του ρήματος απαρεμφάτου του ρήματος απαρεμφάτου
ἐβούλετο διδάσκειν ἐβούλετο διδάσκειν

Σωκράτης Σωκράτης διδάσκειν τὴν ἀρετήν

6
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
Η σύνταξη της πιο πάνω πρότασης λέγεται ταυτοπροσωπία. Να
εξηγήσετε.
Σε αυτή την περίπτωση το υποκείμενο του ρήματος είναι το ίδιο με το
υποκείμενο του απαρεμφάτου.

2. (α) Να απαντήσετε στις πιο κάτω ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας για κάθε

απάντηση μία λέξη από την πιο κάτω πρόταση (στην Αρχαία Ελληνική):

Δημοσθένης ἐβούλετο τοὺς Ἀθηναίους στρατεύεσθαι.

(i) Ποιος ήθελε να εκστρατεύουν οι Αθηναίοι; Δημοσθένης

(ii) Ποιοι (ποιους) ήθελε ο Δημοσθένης να εκστρατεύουν; τους
Ἀθηναίους
(iii) Τι ήθελε ο Δημοσθένης; στρατεύεσθαι

(β) Να τακτοποιήσετε τις απαντήσεις που δώσατε στον πιο κάτω πίνακα:

Υποκείμενο Υποκείμενο του Αντικείμενο

του ρήματος απαρεμφάτου του ρήματος
ἐβούλετο στρατεύεσθαι ἐβούλετο

Δημοσθένης τοὺς Ἀθηναίους στρατεύεσθαι

Η σύνταξη της πιο πάνω πρότασης λέγεται ετεροπροσωπία. Να

εξηγήσετε:
Σ’ αυτή την περίπτωση το υποκείμενο του ρήματος είναι διαφορετικό
από το υποκείμενο του απαρεμφάτου.
Η αιτιατική πτώση φανερώνει το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

3. (α) Να παρατηρήσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές στη σύνταξη των
πιο κάτω προτάσεων ανάμεσα στη Νέα και την Αρχαία Ελληνική.
(β) Να συμπληρώσετε τα κενά, μεταφέροντας τις προτάσεις στην Αρχαία
Ελληνική.
Εμείς λέμε... Οἱ ἀρχαῖοι ἔλεγον...
Θέλω να εισφέρω χρήματα. Βούλομαι χρήματα εἰφέρειν.
Θέλω οι πολίτες να εισφέρουν Βούλομαι τοὺς πολίτας χρήματα
χρήματα. εἰσφέρειν.
Νομίζω ότι είμαι καλός δάσκαλος. Οἴομαι εἶναι ἀγαθός διδάσκαλος.
Νομίζω ότι ο Σωκράτης είναι καλός Οἴομαι Σωκράτην ἀγαθὸν
δάσκαλος. διδάσκαλον εἶναι.

4. Να εντοπίσετε την ετεροπροσωπία στο κείμενο Α’ και να την εξηγήσετε.

...τινὲς δ’ ἔλεγον τοῦτον ἄφρονα εἶναι.

7
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
Το τινὲς είναι το υποκείμενο του ρήματος ἔλεγον, το τοῦτον είναι το
υποκείμενο του απαρεμφάτου εἶναι.

ΙΙΙ. Απρόσωπη σύνταξη

(β) Να συμπληρώσετε τα κενά, μεταφέροντας τις προτάσεις στην

Αρχαία Ελληνική.

Εμείς λέμε... Οἱ ἀρχαῖοι ἔλεγον...

Είναι γνωστό ότι ο Σωκράτης είναι Ὁμολογεῖται τὸν Σωκράτη
δάσκαλος. διδάσκαλον εἶναι.

Είναι ανάγκη οι μαθητές να Ἀνάγκη ἐστὶ τοὺς μαθητὰς μελετᾶν.

μελετούν.
Ο βασιλιάς πρέπει να είναι δίκαιος. Τὸν βασιλέα χρὴ δίκαιον εἶναι.

Πρέπει ο ιστορικός να αναζητά την Τὸν ἱστορικὸν χρὴ ἀναζητεῖν τὴν

αλήθεια. ἀλήθειαν.
Είναι κακό να λέμε ψέματα Κακῶς ἔχει ἡμᾶς ψεύδεσθαι.
(ψεύδεσθαι).
Λέγεται ότι ο Αλέξανδρος είναι Λέγεται τὸν Ἀλέξανδρον γενναῖον
γενναίος. εἶναι.

Ενότητα 3

Ασκήσεις κατανόησης και μετάφρασης

1. Να επιλέξετε την κατάλληλη μετάφραση για τις πιο κάτω φράσεις:

α) τοιαύτης δὲ τῆς τάξεως οὔσης
i. αφού η κατάσταση ήταν τέτοια
ii. ενώ η κατάσταση ήταν τέτοια
iii. όταν η κατάσταση έγινε τέτοια

β) κωλύσας δανείζειν ἐπὶ τοῖς σώμασι

i. σταματώντας το να δανείζονται με αντάλλαγμα την προσωπική τους
ελευθερία.
ii. εμπόδισε τον δανεισμό με αντάλλαγμα την προσωπική τους ελευθερία.
iii. αφού τους εμπόδισε από το να δανείζονται με αντάλλαγμα την
προσωπική τους ελευθερία.

8
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
2. Στη φράση, ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν, να εντοπίσετε τη λέξη του
κειμένου, στην οποία αναφέρεται το ἃς και να τη σημειώσετε πιο κάτω.
ἀποκοπὰς

Β. ΛΕΞΕΩΝ... ΤΑΞΙΔΙ

(α) οὔσης < εἰμὶ

1. Με τη βοήθεια ενός λεξικού να γράψετε απλές και σύνθετες λέξεις

από τη ρίζα του ρ. εἰμί.

Απλές
ουσία, ουσιώδης, όν, οντότητα,
όντως, ουσιαστικό, ουσιαστικώς
Σύνθετες
επουσιώδης, ανούσιος, παρουσία,
παρουσιαστικό, παρουσιαστής,
απουσία, απών, παρών, επιούσιος,
περιουσία, περιουσιακά, πεμπτουσία,
αυτούσιος, μετουσιώνω, μετουσίωση,
εξόντωση, εξοντώνω, ομοούσιος,
συνουσία, εξουσία, εξουσιαστής,
παροντικός, μέλλον, μελλοντικός,
παρελθόν, παρελθοντικός

2. α. Να συνδυάσετε τις λέξεις των πιο κάτω στηλών, ώστε να

φτιάξετε σύνολα λέξεων.
β. Να γράψετε προτάσεις χρησιμοποιώντας τέσσερα από τα σύνολα
λέξεων που σχηματίσατε.

Α’ στήλη Β’ στήλη
α αφηρημένο 1 παρουσία
β επί της 2 απουσία
γ εξαρτησιογόνες 3 ουσιαστικό
δ ανθρώπινα 4 ουσίας
ε έντονη 5 ουσίες
στ αισθητή 6 όντα

α 3 β 4 γ 5 δ 6 ε 1 στ 2

9
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
3. Να επιλέξετε την ορθή ερμηνεία της λέξης ουσία στις πιο κάτω
προτάσεις.

α. Χωρίς αλάτι δεν έχει ουσία το φαγητό.

i. γεύση ii. νόημα iii. πραγματικότητα
β. Αυτό το αντικείμενο είναι κατασκευασμένο με χημικές ουσίες.
i. νόημα ii. τροφή iii. ύλη
γ. Κάποιοι άνθρωποι έχουν αντιληφθεί ποια είναι η ουσία της ζωής.
i. επίκεντρο ii. νόημα iii. πραγματικότητα
δ. Αυτός ο άνθρωπος δεν έχει ουσία.
i. εμφάνιση ii. τρόπους iii.περιεχόμενο

(β) αἱρῶ (=κυριεύω), αἱροῦμαι (=επιλέγω, προτιμώ, εκλέγω)

1. Με τη βοήθεια του λεξικού να γράψετε απλές και σύνθετες λέξεις

από τη ρίζα του ρ. αἱρῶ.

Απλές Σύνθετες
αίρεση, αιρετικός, αφαίρεση, εξαιρετικός, αναίρεση,
αιρέσιμος, αιρεσιμότητα, προαίρεση, προαιρετικός, συναίρεση,
άλωση, αιρετός ασυναίρετος, διαίρεση, διαιρετικός,
αδιαίρετος, διαιρέτης, υποδιαίρεση,
καθαίρεση, καθαιρετικός, υπεξαίρεση,
εξαίρετος, αναλώσιμος, παρανάλωμα

2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α’ στήλης με τις ερμηνείες τους

στη Β’ στήλη. (Μια λέξη στη Β’ στήλη περισσεύει.)

Α’ στήλη
α αναίρεση
β καθαίρεση
γ παρανάλωμα
δ προαίρεση
ε υπεξαίρεση
Β’ στήλη
1 προτίμηση
2 ολοκαύτωμα
3 οικειοποίηση χρημάτων
4 ανατροπή
5 αφαίρεση αξιώματος
6 κατανάλωση

α 4 β 5 γ 2 δ 1 ε 3

10
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
3. Να γράψετε μια παράγραφο, χρησιμοποιώντας τις πιο κάτω λέξεις:

καταναλωτής, αναλώσιμος, καταναλωτισμός, αφαίρεση, προαιρετικός

Σημείωση: το αἱρέω – αἱρῶ καὶ τὸ εἱλόμην ἔχουν διαφορετική ρίζα.

Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ... ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Ι. Συμφωνόληκτα αφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ’ κλίσης (ΓΑΕ, σ. 59-

64, §§ 107-117, σ. 65-88, §§ 120-145)

2. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο της λέξης που σας

δίνεται στην παρένθεση.
(α) Ὁ ἀετὸς ἰσχυροὺς ὄνυχας (ὄνυξ) ἔχει.
(β) Ἡμεῖς οὐ τιμῶμεν τοὺς κόλακας (κόλαξ).
(γ) Σωκράτης χρῆται τῷ παραδείγματι (παράδειγμα).
(δ) Ἡμεῖς πολλὰς ἐλπίδας (ἐλπὶς) διὰ τὴν σωτηρίαν ἔχομεν.
(ε) Ἐνταῦθά εἰσι φοίνικες (φοῖνιξ) καρποφόροι.
(στ) Ἐν τῇ Ξέρξου στρατιᾷ Πέρσαι καὶ Ἄραβες (Ἄραψ) καὶ Αἰθίοπες (Αἰθίοψ)
εἰσιν.
(ζ) Ὁ διδάσκαλος χρῆται τῷ πίνακι (πίναξ), ἵνα τὰ γράμματα (γράμμα)
γράφει.

3. Να διαβάσετε προσεκτικά τους τύπους των ουσιαστικών που

ακολουθούν και να υπογραμμίσετε τους ορθούς.
(α) τὴν χάριτα – τὴν χάριν (β) ταῖς πατρίδαις– ταῖς πατρίσι
(γ) τὴν ἐλπίδα – τὴν ἐλπίδαν (δ) ταῖς φλεψὶ – ταῖς φλέβαις
(ε) ὦ γίγας - ὦ γίγαν (στ) τοῖς θεράπουσι – τοῖς θεράποσι
(ζ) ὦ ἱμὰς - ὦ ἱμὰν (η) ὦ λέον - ὦ λέων
(θ) αἱ πατρίδαι – αἱ πατρίδες (ι) τοῖς ἄρχοσι – τοῖς ἄρχουσι

11
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
Δ. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ... ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

Ι. Μονόπτωτα – Δίπτωτα ρήματα

Άμεσο – Έμμεσο αντικείμενο (Επανάληψη)

1. Να υπογραμμίσετε τα αντικείμενα στις πιο κάτω προτάσεις και να

αναγνωρίσετε την πτώση στην οποία βρίσκονται.
(Τα παραδείγματα α και β είναι από το κείμενό σας).

α. Ὁ δῆμος ἀντέστη τοῖς γνωρίμοις. δοτική

β. Ὁ Σόλων τόν δῆμον ἠλευθέρωσε, νόμους ἔθηκε και χρεῶν ἀποκοπὰς
ἐποίησε. αιτιατική
γ. Πολλὰς καὶ μεγάλας ἀδικίας ἡμᾶς οἱ Λακεδαιμόνιοι ἠδίκησαν.
αιτιατική πληθ., αιτιατική πληθ.
δ. Οἱ στρατιῶται ὠργίζοντο τῷ Κλεάρχῳ. δοτική ενικού
ε. Ἤκουσα ταῦτα Σωκράτους. αιτιατική ενικού, γενική ενικού

2. Να χαρακτηρίσετε τα ρήματα των πιο κάτω προτάσεων ως μονόπτωτα

ή δίπτωτα.

α. Κῦρος ἐθήρευεν κάπρους. Μ

β. Οἱ Πέρσαι τοὺς παίδας δικαιοσύνην ἐδίδασκον. Δ
γ. Ὑπισχνεῖτο πέντε μνᾶς ἑκάστῳ. Δ
δ. Φείδομαι χρημάτων. Μ
ε. Οἱ στρατιῶται ἐπιμελοῦνται τῆς πόλεως. Μ
στ. Τὰ ἔργα οὐ συμφωνεῖ τοῖς λόγοις. Μ
ζ. Ἀπολαύουσι τῶν ἀγαθῶν. Μ
η. Σέβομαι τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα. Μ

3. Να χαρακτηρίσετε τα αντικείμενα στις πιο κάτω προτάσεις.

(άμεσο – έμμεσο)

α. Λέγομεν μύθους τοῖς παισί. (μύθους: άμεσο, τοῖς παισί: έμμεσο)

β. Ὑμῖν εἴπομεν ταῦτα. (Ὑμῖν: έμμεσο, ταῦτα: άμεσο)
γ. Οἱ στρατηγοὶ ἐδίδοσαν μισθὸν τοῖς στρατιώταις. (μισθὸν: άμεσο, τοῖς
στρατιώταις: έμμεσο)
δ. Βασιλεὺς δῶρα αὐτοῖς ἐκόμισεν. (δῶρα: άμεσο, αὐτοῖς: έμμεσο)
ε. Ἔπαυσαν τὸν Τιμόθεον τῆς στρατηγίας. (τὸν Τιμόθεον: άμεσο, τῆς
στρατηγίας: έμμεσο)

12
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018

Ενότητα 4

Ασκήσεις κατανόησης και μετάφρασης

1. Να επιλέξετε την κατάλληλη συνώνυμη λέξη από το πλαίσιο, για

να συμπληρώσετε τα κενά στο πιο κάτω απόσπασμα του κειμένου.

Ἀλώπηξ παραγενομένη πόρρω τοῦ σπηλαίου ἐπυνθάνετο αὐτοῦ πῶς

ἔχοι. Ὁ δὲ λέων εἶπεν αὐτῇ «κακῶς» καὶ ἤρετο τὸν λόγον δι᾿ ὅν οὐκ
ἐθέλει εἰσελθεῖν. Ἡ δὲ εἶπε, «Ἀλλ᾿ ἔγωγε εἰσῆλθον ἄν, εἰ μὴ ἔβλεπον
πολλῶν εἰσελθόντων ἴχνη, ἐξελθόντος δὲ μηδενός».

2. Οι πιο κάτω ρηματικοί τύποι είναι μετοχές. Με τη βοήθεια του

λεξικού, να γράψετε το ρήμα της κάθε μετοχής στο α’ πρόσωπο
ενικού του Ενεστώτα.

γηράσας γηράσκω
δυνάμενος δύναμαι
τὰ παραγενόμενα παραγίγνομαι
συλλαμβάνων συλλαμβάνω
εἰσελθόντων εἰσέρχομαι
ἐξελθόντος ἐξέρχομαι

Β. ΛΕΞΕΩΝ... ΤΑΞΙΔΙ

1. Να γράψετε απλές και σύνθετες λέξεις από τη ρίζα του ρ. νοσῶ.

Απλές Σύνθετες

νόσημα, νοσηρός, νοσοκομείο, ανοσοποιητικό, νοσογόνος,

νοσηρότητα, νόσος, νοσοκόμος, αυτοάνοσο, ελονοσία, άνοσος,
νοσηλεία, νοσηλευτής, ανοσία, ανοσοθεραπεία,
νοσηλευτική, νοσώδης, ανοσοκατασταλτικός, ανοσοβιολογία
νοσηλευτήριο

13
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
2. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με την
κατάλληλη λέξη από το πλαίσιο. (Μία λέξη περισσεύει.)

α) ανοσία
β) ανοσοποιητικής
γ) νοσηρότητα
δ) νόσος
ε) νοσολογίας

β) κατήσθιε (κατά+ ἐσθίω), ρ. ἐσθίω=τρώγω, θέμα: εδ-, οδ-

Απλές Σύνθετες

έδεσμα, εδώδιμος, οδύνη, νηστεία (< αρνητικό μόριο νη-εδ-τεία)

οδύρομαι, οδυρμός, νηστεύω, νηστίσιμος, ανήστευτος,
φαγητό, φαγάνας, ανώδυνος, επώδυνος, αφαγία, αποφάι,
αφάγωτος, εδεσματολόγιο,
φαγάδικο, φαγώσιμος,
εδεσματοπωλείο, αδηφάγος,
φάγουσα, φαγώνομαι,
ανθρωποφάγος, καλοφαγάς, καλοφαγία,
φαγούρα χορτοφάγος, κρεατοφάγος, οισοφάγος,
παμφάγος, πολυφαγία, σαρκοφάγος,
σαρακοφαγωμένος
2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α’ στήλης με τις ερμηνείες τους
στη Β’ στήλη. (Μια λέξη στη στήλη Β’ περισσεύει).
Α’ στήλη Β’ στήλη
1 εδώδιμος α θρήνος
2 επώδυνος β αποχή
3 οδυρμός γ μη λήψη τροφής
4 νηστεία δ βρώσιμος
5 αφαγία ε αφάγωτος
στ οδυνηρός

1. δ 2. στ 3. α 4. β 5. γ

Σημείωση: Το ρ. ἐσθίω και το ἔφαγον έχουν διαφορετικές ρίζες.

Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ... ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του

ουσιαστικού που σας δίνεται στην παρένθεση.

14
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
(α) πατέρων
(β) μήτερ
(γ) ἄνερ
(δ) πατέρες, μητέρες
(ε) Ἀνδρῶν

5. Να ανατρέξετε στο κείμενο α’, να εντοπίσετε τα ημιφωνόληκτα και

αφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ’ κλίσης και να τα μεταφέρετε στην
ίδια πτώση στον αντίθετο αριθμό.
λέων- λέοντες, ἀλώπηξ- ἀλώπεκες

6. Να μεταφέρετε τους πιο κάτω τύπους στον αντίθετο αριθμό, χωρίς να

αλλάξετε την πτώση τους.

ὁ νιπτὴρ - οἱ νιπτῆρες τὴν ἀηδόνα - τὰς ἀηδόνας

τῷ πυρῆνι – τοῖς πυρῆσι(ν) ἡ χεὶρ - αἱ χεῖρες

τοῦ κοσμήτορος- τῶν κοσμητόρων τοῖς βέλεσι - τῷ βέλει

τοῖς κώδωσι - τῷ κώδωνι οἱ μῆνες - ὁ μήν

7. Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω προτάσεις.

α. Οἱ ἀρχαῖοι ἐνόμιζον τοὺς ἀστέρας (ἀστὴρ) θεοὺς εἶναι.

β. Φθείρουσι ἤθη ( ἦθος, αιτ. πληθ.) χρηστὰ ὁμιλίαι κακαί.
γ. Ἦν ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη (γένος, ονομαστ.
πληθ.) οὐκ ἦσαν.

 Να προσπαθήσετε να αποδώσετε τη σημασία των μετοχών στα πιο

κάτω παραδείγματα.

 Η παιδεία αποκτά προέχουσα σημασία. (σημαντική)

 Απαστράπτουσα καθαριότητα. (που αστράφτει)
 Εφημερεύων γιατρός. (που είναι σε υπηρεσία)
 Οι διδάσκοντες έδειξαν υπερβάλλοντα ζήλο. (υπερβολικό)
 Τα καλά και συμφέροντα. ( αυτά που συμφέρουν)
 Τρέχουσα τιμή. (που ισχύει στην παρούσα χρονική στιγμή)
 Εξαιρούνται
Μετοχή οι παρόντες.
ενεργητικής φωνής(όσοι
(ΓΑΕ,παρευρίσκονται)
σ. 114, § 185- 186, σ. 169 § 278)

15
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
Σε αντίθεση με τη μετοχή ενεργητικής φωνής στα Νέα Ελληνικά, που
είναι άκλιτη (-οντας), η αντίστοιχη μετοχή στα Αρχαία Ελληνικά
ανήκει στα κλιτά μέρη του λόγου. Οι τύποι γηράσας και συλλαμβάνων
του κειμένου Α’ είναι τύποι μετοχών ενεργητικής φωνής.

Να γράψετε στα πιο κάτω κενά τις πιο πάνω μετοχές μαζί με τις
λέξεις που συνοδεύουν στο κείμενο.
γηράσας ὁ λέων, συλλαμβάνων ὁ λέων
Τι παρατηρείτε; Η μετοχή συμφωνεί στην πτώση και στον αριθμό
με το ουσιαστικό που προσδιορίζει.

2. Με βάση τις καταλήξεις της μετοχής του Ενεστώτα, να σχηματίσετε

τη μετοχή του Ενεστώτα των πιο κάτω ρημάτων και στα τρία γένη:
Ρήματα Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
πιστεύω ὁ πιστεύων ἡ πιστεύουσα τὸ πιστεῦον

πράττω ὁ πράττων ἡ πράττουσα τὸ πρᾶττον

πέμπω ὁ πέμπων ἡ πέμπουσα τὸ πέμπον

διώκω ὁ διώκων ἡ διώκουσα τὸ διῶκον

3. Να σχηματίσετε τις μετοχές Μέλλοντα των πιο κάτω ρημάτων.

Ρήματα Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

θύω ὁ θύσων ἡ θύσουσα τὸ θῦσον

κόπτω ὁ κόψων ἡ κόψουσα τὸ κόψον

γράφω ὁ γράψων ἡ γράψουσα τὸ γρᾶψον

φυλάττω ὁ φυλάξων ἡ φυλάξουσα τὸ φυλάξον

4. Να σχηματίσετε τις μετοχές Αορίστου των πιο κάτω ρημάτων.

Ρήματα Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

κελεύω ὁ κελεύσας ἡ κελεύσασα τὸ κελεῦσαν

κλέπτω ὁ κλέψας ἡ κλέψασα τὸ κλέψαν

κηρύττω ὁ κηρύξας ἡ κηρύξασα τὸ κηρῦξαν

16
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018

πείθω ὁ πείσας ἡ πείσασα τὸ πεῖσαν

 Μετοχή μέσης φωνής (ΓΑΕ, σ. 114, § 185- 186, σ. 169, § 278)

(β) Να γράψετε δύο (2) περιπτώσεις στα Νέα Ελληνικά, στις οποίες
χρησιμοποιούνται τύποι της μετοχής του ρ. εἰμί, όπως το παράδειγμα.
π.χ. Δημιούργησε θέμα εκ του μη όντος.
Το υπέρτατον ον, δηλαδή ο Θεός
Τα ανθρώπινα όντα

3. Να συμπληρώσετε τα κενά, επιλέγοντας τον ορθό τύπο της μετοχής

του ρ. εἰμί.
(α) Συμβουλεύω σοι καίπερ νεώτερος ……………. (εἰμί, μτχ. Ενεστώτα).
i) ὢν ii) ἐσόμενος iii) ὄντες
(β) Εὐγενὴς ………… (εἰμί, μτχ. Ενεστώτα) ἀγενῶς λέγεις.
i) ὄντα ii) ἐσόμενος iii) ὢν
(γ) Τὰ οὐκ ……………… (εἰμί, μτχ. Ενεστώτα) σὰ μὴ χάριζε.
i) ὄντα ii) ἐσόμενοι iii) ὄντες

IΙΙ. Κλίση της μετοχής ενεργητικής φωνής (ΓΑΕ, σ. 114 )

1. Να προσπαθήσετε να αναγνωρίσετε και τους υπόλοιπους τύπους,

όπως το παραπάνω παράδειγμα.
δυνάμενος: μετοχή Ενεστώτα, αρσ. γένους, μέσης φωνής, ονομαστική
ενικού του ρ. δύναμαι.
συλλαμβάνων: μετοχή Ενεστώτα, αρσ. γένους, ενεργητικής φωνής,
ονομαστ. ενικού του ρ. συλλαμβάνω
εἰσελθόντων: μετοχή Αορίστου β’, γενική πληθ. αρσενικού γένους του ρ.
εἰσέρχομαι
ἐξελθόντος: μετοχή Αορίστου β’, γενική ενικού αρσενικού γένους του ρ.
ἐξέρχομαι

5. Να γράψετε τις πιο κάτω μετοχές στη γενική ενικού στον ίδιο χρόνο.

α) ὁ πείθων τοῦ πείθοντος β) ὁ πείσας τοῦ πείσαντος

17
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
γ) ὁ φυλάξας τοῦ φυλάξαντος δ) ὁ ἐλπίσων τοῦ ἐλπίσοντος
ε) τὸ λέξον τοῦ λέξοντος στ) ὁ πιστεύων τοῦ πιστεύοντος

6. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον ορθό τύπο της μετοχής που

ζητείται στην παρένθεση.

(α) Οὗτος ἄρξεται ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς λέγων (λέγω, μτχ. Ενεστώτα, ονομ.
ενικ.).
(β) Ἦλθες ἱκετεύσων (ἱκετεύω, μτχ. Μέλλοντα, ονομ. ενικού) ἡμᾶς.
(γ) Στρατεύσαντες (στρατεύω, μτχ. Αορίστου, ονομ. πληθ.) ἴσως νικήσετε.
(δ) Τοῦτο λέξων (λέγω, μτχ. Μέλλοντα, ονομ. ενικού) ἔρχομαι.
(ε) Φιλάργυρος διαθήκας γράψας (γράφω, μτχ. Αορίστου, ονομ. ενικ.)
ἑαυτὸν κληρονόμον ἔταξεν!

ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Ενότητα 2

Α. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ... ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ

1. Να χαρακτηρίσετε τα απαρέμφατα στις πιο κάτω προτάσεις.

(ειδικό ή τελικό)
α) Λέγουσιν τὸν καλὸν κἀγαθὸν ἄνδρα εὐδαίμονα εἶναι. ειδικό
β) Ἡμεῖς οἰόμεθα πράττειν τὰ δέοντα. ειδικό
γ) Οἱ πονηροὶ οὐ δύνανται διαπράξασθαι τὰ ἀγαθά. τελικό
δ) Οἱ νεανίαι μανθάνουσιν ὑπὸ τοῦ διδασκάλου γράφειν. τελικό
ε) Ἔλεγον οὐκ εἶναι αὐτόνομοι. ειδικό

2. Στις προτάσεις που ακολουθούν να βρείτε πού υπάρχει ταυτοπροσωπία

και πού ετεροπροσωπία.

(α) Πολλοὶ νομίζουσιν Ὅμηρον εἶναι τυφλόν. ετεροπροσωπία

(β) Δεῖ τὴν γλῶτταν μὴ προτρέχειν τοῦ νοῦ. ετεροπροσωπία

18
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
(γ) Χρὴ ἡμᾶς τοῖς θεοῖς πιστεύειν. ετεροπροσωπία
(δ) Ὁμολογεῖται τὴν χώραν ἡμῶν εὐδαίμονα εἶναι. ετεροπροσωπία
(ε) Τὸ στράτευμα ἔμελλε στρατεύσειν. ταυτοπροσωπία
(στ) Δυνάμεθα σῶσαι τὴν πατρίδα. ταυτοπροσωπία
(ζ) Οὐ βούλομαι ὑμᾶς ἀγνοεῖν τοὺς νόμους. ετεροπροσωπία

3. Να μεταφέρετε τις πιο κάτω προτάσεις στα Αρχαία Ελληνικά.

(α) Ο Σωκράτης ήθελε να διδάξει την αρετήν.

Σωκράτης ἐβούλετο τὴν ἀρετὴν διδάξαι.
(β) Εμείς πιστεύαμε ότι εσείς είσαστε ικανοί.
Ἡμεῖς ἐπιστεύομεν ὑμᾶς ἱκανοὺς εἶναι.

Ενότητα 3

Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ… ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να αντιστοιχίσετε τα αφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ’ κλίσης

στην Α’ στήλη με τη γραμματική τους ταυτότητα στη Β’ στήλη
(ένας όρος στη Β’ στήλη περισσεύει).

1 στ 2 ε 3 θ 4 η 5 β 6 δ 7 γ 8 ζ

2. Να βάλετε τα αφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ΄ κλίσης στις

κατάλληλες πτώσεις.

(α) τὸν (γέρων) γέροντα (η) τῷ (λέων) λέοντι

(β) τὸν (γίγας) γίγαντα (θ) τοῖς (ὄνυξ) ὄνυξι

(γ) τοῦ (χάλυψ) χάλυβος (ι) τὴν (λαμπὰς) λαμπάδα

(δ) ταῖς (σάρξ) σαρξί (κ) τοὺς (φύλαξ) φύλακας

(ε) τὰ (πρᾶγμα) πράγματα (λ) τοῖς (γράμμα) γράμμασι

(στ) τῶν (γύψ) γυπῶν (μ) τῇ (ἀσπίς) ἀσπίδι

19
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
(ζ) τῶν (ἄρχων) ἀρχόντων (ν) τῶν (αἴξ) αἰγῶν

3. Να συμπληρώσετε τα κενά στον πιο κάτω πίνακα με τους τύπους

των συμφωνόληκτων ουσιαστικών της Γ’ κλίσης που σας ζητούνται.
Στη σκιασμένη στήλη θα σχηματιστεί μια λέξη που υπάρχει στο α’
κείμενο.
α. αιτιατ. πληθ. ἡ σάρξ α. σ ά ρ κ α ς
β. γεν. πληθ. ἡ ἐλπὶς β. ἐ λ π ί δ ω ν
γ. γενική ενικ. ὁ ἱδρώς γ. ἱ δ ρ ῶ τ ο ς
δ. δοτ. ενικ. ἡ σύριγξ δ. σ ύ ρ ι γ γ ι
ε. αιτιατ. πληθ. ἡ αἴξ ε. α ἶ γ α ς
στ. δοτ. ενικ. ὁ χάλυψ στ. χ ά λ υ β ι
ζ. αιτιατ. ενικ. ἡ θυρίς ζ. θ υ ρ ί δ α
η. γεν. ενικ. ἡ Ἑλλάς η. Ἑ λ λ ά δ ο ς
θ. δοτική ενικ. ἡ ἶρις θ. ἴ ρ ι δ ι
ι. ονομαστ. πληθ. ἡ ἀκτὶς ι. ἀ κ τ ῖ ν ε ς

Β. ΕΝΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ

1. Να μεταφέρετε όλα τα αφωνόληκτα ουσιαστικά στον αντίθετο

αριθμό.

(α) Αἱ Ἑλληνῖδες, τὰς ἀσπίδας, τοὺς θώρακας

(β) ὁ δράκων, τῷ λέοντι
(γ) οἱ κόρακες, ταῖς ἀλώπεξι, τοῖς κόλαξι
(ε) τοὺς ὄρνιθας
(στ) τῶν πατρίδων

2. Να μεταφέρετε τις πιο κάτω προτάσεις στα Αρχαία Ελληνικά.

α) Ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ πέμπουσιν τοὺς παῖδας αὐτῶν εἰς τὰ
διδασκαλεῖα.
β) Σεβόμεθα τοὺς τιμίους ἄνδρας.

20
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018

Ενότητα 4

Α. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ… ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να αντιστοιχίσετε τα ημιφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ’ κλίσης
στην Α’ στήλη με τη γραμματική τους ταυτότητα στη Β’ στήλη
(ένας όρος στη Β’ στήλη περισσεύει).
Α’ στήλη Β’ στήλη
1 τὴν ἀκτῖνα α γενική ενικ. ουδ. γένους
2 τοὺς κλητῆρας β δοτική πληθ. αρσεν. γένους
3 τοῦ ἡγεμόνος γ δοτική πληθ. θηλ. γένους
4 τὸ βέλος δ κλητική ενικ. αρσεν. γένους
5 τοῖς ποιμέσι ε αιτιατ. πληθ. αρσεν. γένους
6 ὦ χειμών στ αιτιατ. ενικ. θηλ. γένους
7 ταῖς χερσί ζ κλητική πληθ. αρσεν. γένους
8 τοῦ γένους η αιτιατική ενικ. ουδ. γένους
θ γενική ενικ. αρσεν. γένους

1 στ 2 ε 3 θ 4 η 5 β 6 δ 7 γ 8 α

2. Να βάλετε τα συμφωνόληκτα ουσιαστικά της Γ΄ κλίσης στις

κατάλληλες πτώσεις.

(α) τὸν (ἀνὴρ) ἄνδρα (η) τῷ (ῥήτωρ) ῥήτορι

(β) τὸν (Ἑλλην) Ἕλληνα (θ) τοῖς (γείτων) γείτοσι

(γ) τοῦ (πατήρ) πατρός (ι) τὴν (θυγατήρ) θυγατέρα

(δ) ταῖς (μήτηρ) μητράσι(ν) (κ) τοὺς (ἀνήρ) ἄνδρας

(ε) τὰ ( ἔθνος) ἔθνη (λ) τοῖς (πατὴρ) πατράσι(ν)

21
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
(στ) τῶν (ἡγεμὼν) ἡγεμόνων (μ) τῇ (ἀκτίς) ἀκτῖνι

(ζ) τῶν (κλητήρ) κλητήρων (ν) τῶν (ἔθνος) ἐθνῶν

3. Να υπογραμμίσετε τις μετοχές στα πιο κάτω παραδείγματα και να τις

αναγνωρίσετε γραμματικά ( χρόνος, πτώση και αριθμός):

α) Ἥδομαι ἀκούων φρονίμους λόγους.

ονομαστική ενικού Ενεστώτας
β) Ἀπείχοντο κερδῶν αἰσχρὰ νομίζοντες εἶναι.
ονομαστική πληθυντικού, Ενεστώτας
γ) Οἱ Πέρσες ἦλθον τὴν Ἑλλάδα υποτάξοντες.
ονομαστική πληθυντικού, Μέλλοντας
δ) Δίκαια πράξας Θεοὺς συμμάχους ἕξεις.
ονομαστική ενικού, Αόριστος
ε) Οὗτος ἐβοήθει τῷ φίλῳ κινδυνεύοντι.
δοτική ενικού, Ενεστώτα

4. Να συμπληρώσετε τα κενά στις πιο κάτω προτάσεις τοποθετώντας τη

μετοχή στο σωστό χρόνο.
α) Τοῦτο λέξων (λέγω, ονομ. ενικού, αρσεν., Μέλλοντα) ἔρχομαι.
β) Ὁ Ἡρακλῆς τέθνηκε Διὸς υἱὸς ὤν (εἰμί, ονομ. ενικού, αρσεν., Ενεστώτα)
γ) Ξενοφῶν θύσας (θύω, ονομ. ενικού, αρσεν. Αόριστου) τοῖς Θεοῖς
ἐστράτευσε.
δ) Ταῦτα ἀκούσας (ἀκούω, ονομ. ενικού, αρσεν. Αορίστου) Ἀρταξέρξης
ἐπῄνεσε τὸν ἄνδρα.
ε) Οἱ φεύγοντες (φεύγω, ονομ. πληθ., αρσεν., Ενεστώτα) ἐκ Φλειοῦντος
ἐπορεύοντο εἰς Λακεδαίμονα.
στ) Οἱ Λακεδαιμόνιοι καὶ ὀλίγοι ὄντες (εἰμί, ονομ. πληθ. αρσεν. Ενεστώτα)
ἐνίκησαν Θηβαίους.
ζ) Οἱ δικασταὶ ἤκουσαν τῶν μαρτύρων λεγόντων (λέγω, γενική πληθ.
Ενεστώτα).

Β. ΕΝΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ...

1. Να μεταφέρετε τις πιο κάτω προτάσεις στον αντίθετο αριθμό.

22
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018
α) Φανερὸς ἦν τοὺς νόμους λατρεύων.
Φανεροὶ ἦσαν τὸν νόμον λατρεύοντες.
β) Βλέπω σε φυλαττόμενον.
Βλέπομεν ὑμᾶς φυλαττομένους.
γ) Οἱ διδάσκαλοι ἔπειθον διδάσκοντες.
Ὁ διδάσκαλος ἔπειθε διδάσκων.
δ) Οἱ φεύγοντες ἐπορεύοντο εἰς Λακεδαίμονα.
Ὁ φεύγων ἐπορεύετο εἰς Λακεδαίμονα.

ε) Οἱ ναῦται τὰ πλοῖα εἰς τοὺς λιμένας κατάγουσι.

Ὁ ναύτης τὸ πλοῖον εἰς τὸν λιμένα κατάγει.

στ) Τῷ πατρὶ καὶ τῇ μητρὶ πείσομαι.

Τοῖς πατράσι καὶ ταῖς μητράσι πεισόμεθα.

ζ) Ὁ ῥήτωρ λέγει πρὸς τοὺς ἄρχοντας.

Οἱ ῥήτορες λέγουσιν πρὸς τὸν ἄρχοντα.

2. Να μεταφέρετε τις πιο κάτω προτάσεις στα Αρχαία Ελληνικά.

(α) Αυτός που λέγει αυτό ψεύδεται.

Ὁ λέγων τοῦτο ψεύδεται.

(β) Αυτός που σώζει την πατρίδα χαίρει μεγάλης τιμής.

Ὀ σώζων τὴν πατρίδα χαίρει μεγάλης τιμῆς.

23