Professional Documents
Culture Documents
Dince Setianingsih
Dince Setianingsih
u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne PENGARUH i l i b .bu.n
u ne
SENAM OTAK TERHADAP i l i b .bu.n
u ne KEMAMPUAN i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
MEMORI / / JANGKA PENDEK
t t
hhtt p :p//:d/ / PADA ANAK TUNA
t t
hhtt p :p//:d/ /
GRAHITA RINGAN DI SDLB NEGERI PATRANG
id.id KABUPATEN
id.id JEMBER .id
j . a ca
.c j . a ca
.c j . a cac.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d :p//:d :p//:d :p//:d
/ SKRIPSI / /
t t
hhtt p / t t
hhtt p / t t
hhttp /
i
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id PENGARUH SENAM e j . aj.ca.ci .idOTAK TERHADAP e j . aj.caKEMAMPUAN e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i MEMORI idgigil i JANGKA PENDEK idgigil i
PADA ANAK TUNA idgigil i
//dig
/:d
t t p :
tp
//:d
hhtGRAHITA / / RINGAN DI t t p :
tp
hhtSDLB
//:d/ / NEGERI PATRANG t t
hhttpp : //:d
/ /
KABUPATEN JEMBER
j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
SKRIPSI
d .idd .idd .idd
e j . aj.ca.ci .id je.aj.cac.i tugas akhir dan memenuhi
diajukan gunaemelengkapi e
cac.i satu syarat
je.aj.salah e je.aj.cac.i
i li b .bu.n
u ne untuk
i
n
liibli.bu.menyelesaikan
un Program StudiilIlmu
n
iibli.bu.Keperawatan
un (S1) i
n
liibli.bu.un
ig il i i g i g i g
//dig
/:d ://d/dig
ttp:/
hthtp
//d/digKeperawatan
dan mencapai gelar :Sarjana
ttp:/
hthtp
://d/dig
ttp:/
hthtp
d Dince Setianingsih
. aj.ca.ci .id . a c .cid.idNIM .a ca.cid.id .
d
aj.ca.ci .id
e j e j .a 082310101002 e j . ej
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u nej il i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
ii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p
PENGARUH
:p//:d/ /
SENAM OTAK t t p :p//:d/ /
hhtt TERHADAP KEMAMPUAN t t
hhtt p :p//:d/ /
MEMORI JANGKA PENDEK PADA ANAK TUNA
j . a ca.cid.id GRAHITA RINGAN
j . a ca.cid.id DI SDLB NEGERI j . a
d.id
ca.ciPATRANG j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u
e .
nejKABUPATEN JEMBER
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
oleh / / t t
hhttp :p//:d
/ /
Dince Setianingsih
j . a ca.cid.id j. aca.cid.idNIM 082310101002 j.aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d .id d
j. aj.ca.ci .id Dosen Pembimbing Anggota j .aj.ca.ci .id j.ac c.idM.Kep.
: Ns. Ratna Sari Hardiani, j. aj.ca.ci .id
b .bu.n
u
e
ne b .bu.n
u
e
ne b . u.
nu
e
n ej.a b .bu.n
u
e
ne
i li
ig i l i i l
idgigil i i i
idgiigl ilib i l
idgigili i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ /
hthtp
:
ttp:
/ / d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
iii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
iv
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id j. a
.cid.idbelajar menjadi berani dan.asabar
Kita tidak akan pernahcbisa
a j ca.cid.idjika hanya ada j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e .unenej.
igliiblib.u
sukacita di dunia .unenej. igliiblib.u i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili i g i g idgigili
//dig
/:d
ttp:/
hthtp
d
:// /d i
hthtp
(Cynthia
d
:////d 3)i
ttJ.p:Morton) t p:
hthttp
/ /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
v
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / Dince t t
hhtt
Setianingsih p :p//:d
/ /
NIM 082310101002
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
vi
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne Ns. Ratna SariliHardiani,
i b .bu.n
u ne M. Kep. il i b n neAnisah Ardiana, M. Kep.
.bu.Ns.
u i l i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgig201012 i
idgigil NIP 19800417 200604 gigil
id002 i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
NIP 19810811
/ / 2 002
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:2d
/ /
.
d
aj.ca.ci .id .a c .cidr.
d.idSujono Kardis, Sp.KJ
. a ca.cid.id .
d
aj.ca.ci .id
e j e j . aNIP 19490610 198203 1 001e j . e j
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
vii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Nursing Science
id Study Program, Jember University
j . a ca.cid.id j . aj.ca.c.id id
j . aj.ca.c.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i
e
n e
liibli.bu.un i
e
n e
liibli.bu.un i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili i g i g idgigili
//dig
/:d
hthtp
t t
:p//:d
/ /dig ABSTRACT
h t t pt
:p//:d
/ /dig t p
hthttp
: / /:d
/ /
ht
Percentage of mild mentally impaired children is higher than mentally impaired
children with other classification, including in Indonesia. Mild mentally impaired
d ca.cid.imemory ca.cid.abnormalities ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id children have low short.aterm
e j .
d ability that caused
e j . a.
by id in the
e j . a .
i li b .bu.n
u ne brain so it has limitations
i l i b .bu.n
u nej in the process of ilremembering. i b .bu.nu nej Short term memory i l i b .bu.nu nej
ig il i i
idgigil element of cognitive development,
ability is /essential i
idgigil so it is important to:/enhance idgigil i
//dig
/:d
thtp
thehability
tt
:p/:d / /of short term memory t
with
hhttt p :p//:d
brain / / stimulation is brain gym.t t p
hhttp gym
/:d
Brain / /
can enhance hippocampus ability and neurogenesis that it is important part of the
brain for remembering process. The study aims to analyze the influence of brain
j . a ca.cid.id gym on short term memory
j. a id.id on mild mentally impaired
ca.cability j . a ca.cidchildren.
. id The design
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e of this study wasb.quasy
i l i b
u.n
u
e j.
neexperimental research with
i l ib .
n
.bunon
u
e j.
nerandomized control groupb.un
i l i b . u
enej.
ig ili pretest-posttest i
idgigildesign. The population in//d this ili were 22 respondents/and
idgigstudy gili
idgithe
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttpwere 22 respondents with hmild t p : : / /
thttpmentally impaired childrenhtwho t p: /:d
/ /
samples
into 2 groups, they were control group and experimental group. Data was
http divided
analyzed with Mann Whitney U Test. The result shown that P value was 0,007
d id.id d d
e j . aj.ca.ci .id (0,007 < α=0,05), so jcan
e . aj.ca.cconclude that there is an influence
e j .aj.ca.ci .id of brain gym on e j . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne short term memory
i l i b .bu.n ne on mild mentally impaired
ability
u il i b .bu.n
u e
nchildren in SDLB Patrang,b.un
i l i b . u ne
ig il i i
idgigil The suggestion from this i
gigil is nurses and parents can
idstudy igil
idggive i
//dig
/:d /:d //:d //:d
Jember /Regency.
t t p : / / t t p : / / t tp : / /
hhtgym
brain tp early, and teachers can hinsert http brain gym become additional p
hhtteducation
for children with mild mentally impaired.
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
viii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
i d.id otak adalah senam yangc.iberisi d.id gerakan sederhana yang i d.idapat merangsang
d
e j. c.
aj.ac integrasi kerja bagianejotak .aj.ackanan dan kiri untuk dapat e j . c
aj.ac.
menghasilkan
d
koordinasi e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i i
gigil harmonis, sehingga dapat//dmeningkatkan
idyang g il i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
fungsi otak
/ / t t p :p://idig kemampuan memori.
t t p :p//:d
/ /
hhtt hhtt hhtt
ix
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Tujuan penelitian ini adalah menganalisis pengaruh senam otak terhadap
j .a ca.cid.id kemampuan memori jangka j . a ca.cid.idpendek pada anak tuna j.grahita a ca.cid.idringan di SDLB j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. Negeri Patrang i l i b u.n nej. Jember. Jenis penelitian
e
.bKabupaten
u i l i b .bu.n
u
e .
nejyang digunakan dalam i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p :/
penelitian
hthttp
/:d
/ /ini adalah quasy tp : /
eksperimental
hthttp
/:d
// dengan rancangan non tp :/ /:d
/
randomized
hthttp
/
control group pretest-postest design. Populasi dalam penelitian ini berjumlah 22
d did sampel jenuh. Sampelcakhir d d
e j . aj.ca.ci .id orang dengan menggunakan e j . aj.ca.ci .teknik e j. aj.a.ci .id dalam penelitian e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne sejumlah 22 iorang l i b .bu.n
u ne terbagi dalam 2 kelompok,
yang il i b .bu.n
u neyaitu 11 orang menjadi il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
kelompok
hhtt p :p//:d
/ /kontrol dan 11 orang t t p
lainnya
hhtt
:p//:d
/ /
menjadi kelompok t t p
eksperimen.:p//:d
hhtt Data / /
analisis dengan uji statistik Mann Whitney U Test untuk mengetahui perbedaan
j . a ca.cid.id sebelum dan sesudah intervensi j . aca.cid.id pada 2 kelompok sampel j . a ca.cid.idkelompok kontrol
yaitu
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
dan kelompok i l i b.bu.n
u nej.
e
eksperimen. i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttpHasil penelitian menunjukkan t p :
hthbahwa
/ /:d
/ /
ttp kemampuan memori jangka t p : / /:d
/
hthttp pendek
/
pada kelompok eksperimen sebelum senam otak adalah 27,3% (3 orang) kurang,
d ca.cid.18,2% dd d
e j . aj.ca.ci .id 54,5% (6 orang) cukup, e j . ajdan
.
id (2 orang) baik, sedangkan
e j . aj.ca.ci .isetelah senam otak
e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne data menunjukkan i l i b .bu.n
u ne (3 orang) cukup, idan
27,3% l i b n ne (8 orang) baik. Hasil
.bu.72,7%
u il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p
pengolahan
hhtt
:p//:d
/ / data dengan SPSS t t p
didapatkan
hhtt
:p//:d
/
p / value (0,007) < α (0,05) t tp
yang
hhtt
:p//:d
/ /
berarti
Ho ditolak, sehingga dapat ditarik kesimpulan bahwa ada pengaruh senam otak
j . a ca.cid.id terhadap kemampuan jmemori . aca.cid.idjangka pendek pada anak j . a .cid.idgrahita ringan di
catuna j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
SDLB Negeri i l i b.bu.n
Patrang u
e ej.
nKabupaten Jember. i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
x
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Puji syukur kehadirat Allah Swt, karena atas rahmat dan ridho-Nya maka
d d ca.cid.id d
e j . aj.ca.ci .id penulis dapat menyelesaikan e j . aj.ca.ci .idskripsi ini yang berjudul e j. aj“Pengaruh
. Senam Otak e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
il Anak Tuna Grahita Ringan
idgigpada idgigdiil i
//dig
/:d :p:d :p//:d :p//:d
terhadap//Kemampuan Memori Jangka Pendek
t t p / / t t p / / t t p / /
hhttNegeri Patrang Kabupaten Jember”.
SDLB hhtt Penulis menyadari sepenuhnya hhtt bahwa
masih banyak terdapat kekurangan dan kelemahan, baik dari teknik penulisan
a c .id.id a ca.cid.id a ca.cid.id a ca.cid.id
j . a c j . j . j .
i l i b .bu.n
u nej.
e maupun materi. Untuk
i l i b .bu.n
u
e
neituj. penulis mengharapkan.usaran
i l i b b .
nu
enejdan. kritik dari pembaca une
i li b .b.unej
.
ig ili ili
idgigmembangun. idgigiliini penulis banyak mendapatkan idgigili
//dig
/:d /:d d /:d
yang sifatnya
: / Penyelesaian://skripsi : /
t p / / t p :/ / t p / /
hthttp bimbingan, saran, keterangan
bantuan,
hthttdan
p
data-data baik secara tertulis
hthttpmaupun
i d.id secara lisan, maka padac.kesempatan i d.id ini juga penulis ingin menyampaikan
d d
e j . c .
aj.ac ucapan terimah kasihekepada: j . aj.ac e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i il
idgigKardis,i i
idgigil Studi Ilmu Keperawatan; idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
1. dr.Sujono
/ / Sp.KJ selaku Ketua
tt Dodi Wijaya, M.Kep., Ns.hhRatna t t p :p//:d
Program
/ /
tt Sari Hardiani, M.Kep., hselaku t tp :p//:d
/ /
h Ns.
2. h htt dosen
pembimbing dan Ns. Anisah
a c .id.id a c .id.id Ardiana, M. Kep., selaku ac .id.dosen
i d
penguji yang
a ca.cid.id
j . a c j. ac j . ac j.
i l i b .bu.n
u nej.
e telah memberikan
i l i b.bu.n
u
e j.
nemasukan dan saran demi kesempurnaan
i l ib .bu.n
u nej. skripsi ini;
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili PSIK angkatan 2008 idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
3. teman-teman
: / / t p:
hthttp
/ /:d
/ /khususnya Gusmiwati Nurrachmah,
t p:
hthttp
/ /:d
/ /
Sisiliana Rahmawati, Irwina Angelia Silvanasari, Galib Prasati Putri, Ira Pipit
id.id Akhirnya penulis mengharapkan id.id semoga skripsi ini dapat id.id bermanfaat bagi
j.a c
a
.
c j .a c
a
.
c j . a c
a
.
c j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. kita semua.
i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Jember, Mei 2012 Penulis
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xi
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
1.5 Keaslian Penelitian ....................................................................... 11
j . a ca.cid.id id
j a
id
.ac.c.id Tuna Grahita Ringan......................................
2.3.2 Karakteristik .ac.c.id j a 50
j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l
2.3.3 i b n nej.
e
.bu.Kemampuan
u Memori Anak i l i
Tunab .bu.n
u nej. Ringan .............. 51
e
Grahita i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p: / /:d
/ /
hthttp 2.3.4 Hubungan Kemampuan t p: / /:d
/ /
hthttp Memori Jangka Pendek pada t p :
hthttAnak
p
/ /:d
/ /
Tuna Grahita Ringan dengan Senam Otak............................ 52
d c.cid.id dalam Meningkatkan jKemampuan
id ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id 2.3.5 Peran
j.aPerawat
e .a .ac.c.id Memori e . a ej . a.
i l ib .bu.n
u ne i l i b n nej Pendek pada Anak Tuna
.bu.Jangka
u il i b .
n nej Ringan ................. 56
.buGrahita
u i l i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p /:d
:p/2.4
/ / t t
hhttpp
Kerangka Teori ………………………………………………….
: //:d
/ / t
hhttptp : //:d
/ / 58
BAB 3. KERANGKA KONSEP...................................................................... 59
j.a ca.cid.id .i
3.1 Kerangka Konsep
d .i d
j.acac.id..........................................................................
j.acac.id 59 j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u
e ej.
nPenelitian il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili
3.3 Hipotesis idgigili
....................................................................... idgigili
60
//dig
/:d
BABtp :/ /:d
/ / t p : / /:d
/ /
htht4.tpMETODE PENELITIANh...................................................................
thttp t
hthttpp : / /:d
/ / 61
4.1 Jenis Penelitian .............................................................................. 61
d id id ca.cid.id
e j. aj.ca.ci .id ca.c.id Penelitian ....................................................
j.aSampel
4.2 Populasi dan
e .
.
j.acac.id e . 62
e j. a.
i li b .bu.n
u ne i l i b .
n nej Penelitian ..............................................................
.buPopulasi
u i l i b .bu.n
u nej i li b .bu.n
u nej
ig i l i 4.2.1
idgigil i idgigil i 62
idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
xiii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
4.2.2 Sampel Penelitian ................................................................ 62
j .a ca.cid.id .id.id
4.2.3 Teknik cPenentuan
j . a a c c.id.id
Sampel ....................................................
j . a a c
62
j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. 4.2.4
i l i b .
n enej. Sampel Penelitian ...................................................
.buKriteria
u i l i b .bu.n
u nej.
e
63
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
:/
4.3
/:d
/ /Lokasi Penelitian tp : //:d
// tp : / /:d
/
...........................................................................
hthttp hthttp
/ 63
4.4 Waktu Penelitian ........................................................................... 64
d d d ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id ac.i .id ......................................................................
4.5 Definisi Operasional
e j . . a c ac.i .id e j. . a c 64
e j . a.
i l i b .bu.n
u ne 4.6 Pengumpulan
i l i b .bu.n
u nej Data ........................................................................
il i b .bu.n
u nej 65
il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / 4.6.1 Sumber Data t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/
........................................................................
hhtt hhtt
/ 65
4.6.2 Teknik Pengumpulan Data ................................................... 65
j . a ca.cid.id d
ac.i .id
4.6.3 Alat Pengumpulan
j . a c
d
ac.i .id
data ........................................................
j . a c 68
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
4.6.4
i l i b .
n
.buUji
u
e ej.
nValiditas dan Uji Reliabilitas i l i b n nej.
e
.bu.........................................
u 69
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ / t p: / /:d
/ /
hthttp4.7 Pengolahan Data ...........................................................................
hthttp t
hthttpp : / /:d
/ / 70
4.7.1 Editing .................................................................................. 70
d .cid.id id ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id 4.7.2
e j . a .ac.c.id
.ac..................................................................................
Coding
e j . a
70
e j . a.
i li b .bu.n
u ne 4.7.3
i l i b .
n nej
.buProcessing/Entry
u i l i b .bu.n
u nej
.................................................................. l
70
i i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ /4.7.4 Cleaning t t p :p//:d
/ / t tp :p//:d
/
...............................................................................
hhtt hhtt
/ 71
4.8 Teknik Analisa Data ...................................................................... 71
j . a ca.cid.id idid
j a j
id
.ac.c..............................................................................
4.9 Etika Penelitian .ac.c.ida 72
j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l
4.9.1 i b .
n enej. Consent .................................................................
.buInformed
u i l ib .bu.n
u nej.
e
i
72l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p: / /:d
/ /
hthttp 4.9.2 Menghormati martabat t p: / /:d
/ /
hthttpsubjek penelitian .............................. t
hthttpp: / /:d
/ / 72
4.9.3 Asas Kemanfaatan ................................................................. 73
d .id .id ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id j.ac c.id..........................................................................
4.9.4 Kerahasiaan
e .a j.ac c.id
e . a 73
ej . a.
i l ib .bu.n
u ne i
4.9.5l i b .
n nej ...............................................................................
.buKeadilan
u il i b .bu.n
u nej i
74l i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p ://:d
/ /
hht5.tpHASIL DAN PEMBAHASAN
BAB t t p : //:d
/ / t tp : //:d
hhttp..........................................................
hhttp / / 75
5.1 Hasil Penelitian .............................................................................. 77
xiv
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xv
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Gambar 3.1 Kerangka Konsep ...................................................................... 59
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xvi
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xvii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
xviii
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
a c .id.id unsur terpenting dari kemampuan a c . id.id kognitif, terutama dalam a c . iaktivitas
d.id sehari-hari.
a ca.cid.id
j . a c j . a c j . a c j .
i l i b .bu.n
u nej.
e
Kemampuan i l i b.bu.n
memori u
e j.
nejangka pendek sangat i l i b .bu.n
u nej. oleh semua orang,
e
diperlukan i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttp anak dalam proses belajarhuntuk t p: / /:d
/ /
thttp dapat mencapai tingkat perkembangan t p
hthttp
: / /:d
/ /
termasuk
. a c .cid.id kognitif yang sesuai .dengan a c .cid.id usia perkembangannya.ac(Cuasay, .cid.id 1992 dalam . a ca.cid.id
e j . a e j . a e j . a e j .
i li b .bu.n
u nej Putranto, 2009). i l i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t pt
:p//:d
/ / t t p
tt
:p//:d
/ / t tp :p//:d
/ /
hhtAnak dalam pertumbuhan danhh perkembangannya tidak selalu h htt sesuai
normal
j . a ca.cid.id dengan usia perkembangannya. j. a ca.cid.id Perkembangan pada anak j . a .cid.idtidak normal bisa
cayang j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
dikarenakan i l i b.bu.n
berbagai u
e j.
nefaktor, seperti faktor i l ib .bu.n
u nej. atau genetik, adanya
e
keturunan i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p: / /:d
/ /
hthttp metabolisme pada anak,hadanya t p: / /:d
/ /
thttp infeksi yang dialami anak t p: /
hthttpada
/:d
/
p saat /
gangguan
j.a ca.cid.id tidak normal bisa diidentifikasi j .a ca.cid.id sejak umur kurang darij.18 a id.id Perkembangan
ca.ctahun. j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b n nej. membuat anak memerlukan
e
.bu.tersebut
u il i b .bu.n
u
e j.
neperhatian i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili yang tidak idgigili
normal idgigili dan kebutuhan idgigili
//dig
/:d tp :/ /:d
/ /
hthttpAnak-anak yang tergolonghth t p : / /:d
/ /
ttp dengan kebutuhan khusushthadalah t p : / /:d
ttp tuna/ /
khusus. anak
Iqbal, 2007).
j . a ca.cid.id j. aca.cid.dari
id tiga tahap yaitu proses j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Proses ingatan terdiri memasukkan informasi
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili gili penyimpanan (storage),
idgiproses idgigdan ili proses mengingat (retrieval idgigili
//dig
/:d : /
(encoding),
t p
hthttp
/:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
stage). Proses ingatan yang terganggu pada anak tuna grahita ringan terletak pada
d d d.id d
e j . aj.ca.ci .id proses penyimpanan e(storage), j . aj.ca.ci .id sehingga akan sulit euntuk j .aj.ca.ci me-recall apa yang ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d pernah
t
hhttt p //:d
:pmereka
/ / pelajari. Memori yang t
hhttt p :p//:d
/ /
terganggu pada anak tuna grahita t t
hhttp :p//:d
/ /
ringan
j .a ca.cid.id yaitu sekitar 125.190 penderita j . a ca.cid.id dan di Kabupaten Jember j . a .cid.id
capenderita tuna grahita j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili 554 penderita (Dinkes, idgigili Hasil wawancara dengan gigili
idguru
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
ringan :mencapai
/ / tp :
hthttp
//:d
2009).
// tp
hthttp
:/ /:d
/ /
Sekolah Dasar Luar Biasa (SDLB) Patrang menyatakan bahwa 90% (sekitar 27
d dd did d
e j . aj.ca.ci .id dari 30 siswa) kemampuan e j . aj.ca.ci .imemori jangka pendekesiswa j. aj.ca.ci .tuna grahita ringan e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gigil
idgangguan.i i
idgigil kebanyakan mudah lupa://dengan idgigil i
//dig
/:d mengalami
t
hhttt p :p//:d
/ / Siswa tuna grahita
t
hhttt p d
:p//:ringan
/ / t t
hhttp p :
d/ /
pelajaran yang telah diberikan dan kurang adanya sinkronisasi dari kemampuan
j . a ca.cid.id masih bingung dan menanyakan j. aca.cid.id kembali apa yang disuruh. j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili gili dapat digunakan untuk
idgiyang li
idgigidengan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
Terapi / / t p:
hthttp
/ /:d /
anak
/ :
tuna grahita adalah
t p
hthttp
/ /:d
/ /
terapi
okupasi, terapi bermain, life skill (keterampilan hidup), dan vocational therapy
d d.id d d
e j . aj.ca.ci .id (terapi bekerja). American e j . aj.ca.ciOccupational Therapy e j .aj.ca.ci .id(Muryanto, 1989
Assosiation ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d dalamt
hhttt p :p//:d
/ /
Sujarwanto, 2005) mengemukakan t
hhttt p :p//:d
/ /
terapi :p//:d
okupasi adalah suatuttpperpaduan
hhtt / /
antara seni dan ilmu pengetahuan yang digunakan untuk membantu dan
belum mengaplikasikan stimulasi untuk otak padahal dengan stimulasi otak yang
j . a ca.cid.id bisa menggenggam. Stimulasi j. aca.cid.id otak secara khusus seperti j . aca.cid.isenam
d j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
otak untuk
i l i b .bu.n
u i l i b .bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili ili
idgigkemampuan idgigili pada anak tuna grahita idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: /
meningkatkan/:d
/ / memori jangka
t p:
hthttp
/ /:d
/ /pendek t p:
hthttp
/ /:d /
ringan
/
masih belum diterapkan di Sekolah Dasar Luar Biasa (SDLB) Negeri Patrang
d d.id ca.cid.id Negeri Patrang ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id Kabupaten Jember. e j . aj.ca.ciSekolah e j .a(SDLB)
. ej . a.
nej nej
Pihak Dasar Luar Biasa
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d mengaku
t t
hhtt p :p//:d
/ /
belum mengetahui stimulasi t
hhttt p :p//:d
apa / / yang cocok untuk anak ttuna tp
hhtt
d
:p//:grahita
/ /
ringan dan kurang mengetahui manfaat yang dapat diberikan dengan
pendek pada anak tuna grahita ringan di SDLB Negeri Patrang Kabupaten Jember.
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id d. mengidentifikasi kemampuan j . aca.cid.id memori jangka pendek j . a ca.cid.idanak tuna grahita
pada j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigilikelompok kontrol setelah idgigili eksperimen diberikan idgigili
//dig
/:d ringan
t p
hthttp
: / /:d
dalam
/ / t p:
hthttp
/ /:d
kelompok
/ / t p
hthttp
: / /:d
senam
/ /
otak;
d d ca.cid.idanak tuna grahita d
e j . aj.ca.ci .id e. mengidentifikasi kemampuan e j . aj.ca.ci .id memori jangka pendek e j . aj.pada e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil diberikan senam otak pada gigil
idkelompok i idgigil i
//dig
/:d ringan
t t
hhtt p :p//:d /
setelah
/ t t
hhtt p :p//:d
/ / eksperimen; tp://:d
t
hhttp / /
f. mengidentifikasi perbedaan kemampuan memori jangka pendek pada anak tuna
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 1.4 Manfaat Penelitian e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttp :p//:d
1.4.1tBagi / /
Peneliti
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
Hasil penelitian ini dapat menambah pengetahuan dan literatur bagi peneliti
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j.a ca.cid.id dalam keperawatan anak j .a .cid.id anak tuna grahita ringan
capada j . a .cid.id sebagai pemberi
cayaitu j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili langsung, serta sebagai gigili bagi keluarga terkait//dengan
ideducator idgigili
//dig
/:d asuhan
tp :
hthttp
/ /:d
keperawatan
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: :
d/ /
pentingnya stimulasi otak yaitu senam otak untuk meningkatkan kemampuan
d d d d
e j. aj.ca.ci .id memori jangka pendek. e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
a c .id.id suatu informasi dan informasi ac . id.idtersebut dapat dipanggil kembali a c . id.id untuk digunakan a ca.cid.id
j . a c j . a c j . a c j .
i l i b .bu.n
u nej.
e
beberapa waktu i l i b u.n nej. Memori merupakan
e
.bkemudian.
u i l i b .
n e
.buunsur
u
.
nejinti dari perkembangan i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttpkarena memori diperlukanhdalam t p: / /:d
/ /
thttp segala bentuk proses belajar t p : / /:d
/
hthttp(Cuasay,
/
kognitif
d beberapa detik sampai beberapa d menit. Memori jangka pendek d memiliki peranan d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne penting dalam i l i b .bu.n
u
pemecahan ne masalah. Memori jangka il i b n ne sering disebut sebagai
.bu.pendek
u i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt kerja (working memory) (Atkinson t t p :p//:d
/ /
hhtt et al., 2000). t t
hhttp :p//:d
/ /
memori
13
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d //dig
://d //dig
://d //dig
://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
14
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
2.1.2 Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Memori Jangka Pendek
j . a ca.cid.id semakin berkembang (Mundkur, j . aca.cid.id 2005; Chugani, 1998). j.aca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d b.
t p
hthttp
: / /:d
Genetik / / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Karakteristik molekuler gangguan gen tunggal atau abnormalitas kromosom
d d id.id d
e j . aj.ca.ci .id dapat menghasilkanejabnormalitas . aj.ca.ci .id kognitif dan varian e j . aj.ca.cgenetik yang dapat e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i l i
idgigikemampuan i
igil dari NIH (National
idgpeneliti idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
mempengaruhi / / intelektual.
t
hhttt p //:d
:pPara
/ / t t
hhttp //:d
:pInstitues
/ /
of Health) menemukan bahwa orang dengan gen met BDNF (Brain Derived
c. Kebudayaan
j . a ca.cid.id Anak yang mengalamij.gangguan a ca.cid.id zat gizi akan membutuhkan j . a ca.cid.lebih
id banyak waktu j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigilidibandingkan anak normal. idgigilZat i idgigili
//dig
/:d t /
hthttp
/:d
untukp:belajar
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / gizi yang kurang
t p
hthttp
: / /:d
/ /dapat
j . a ca.cid.id j. a .cid.id
camengatakan j . aca.cid.perkembangan
id j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Soetjiningsih (1995) bahwa dalam periode anak
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili idgigili gigili
id
//dig
/:d t p
hthttp
:
diperlukan/ /:d
/ /rangsangan :
atau stimulasi untuk
t p
hthttp
/ /:d
/ /meningkatkan potensi padatp :
anak
hthttp
/ /:d
/ / yaitu
dengan adanya stimulasi. Stimulasi yang cukup dapat membuat otak memiliki
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 2.1.3 Proses MemoriejJangka . aj.ca.ci .idPendek e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil ada tiga tahap yaitu (Sidiarto idgigdan i
il Kusumoputro, 2003; Atkinson idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
Proses mengingat
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
et al., 2000):
ca.cid.id id
ca.c.id ini mempengaruhi lamanya
c. id id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej.
a ej.a.Proses
untuk disimpan.
.bu.n nej ej.a.ac. suatu informasi .bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili li
idgigidalam idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
disimpan
: / / memori;
tp :
hthttp
//:d
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
b. proses penyimpanan informasi (storage) yang telah diperoleh, tahap ini juga
d .id .id d
e j . aj.ca.ci .id disebut retensi.ePada .id ini terjadi pengendapan
j.aj.cactahap c .id
ej.aj.acinformasi yang telah e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgigInformasi i
gil bentuk memory traces,
idgidalam igil
idgjika i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
terkode.
/ / t t
hhtt p :p//:d
biasanya disimpan / / t t
hhtt p :p//:d
/ /
informasi yang telah tersimpan tidak digunakan, maka akan hilang dari
j .a ca.cid.id kognitif dari anak berumur j . a ca.cid.6idtahun sampai 18 tahun.j.WISC a ca.cid.idIV ini juga dapat j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili gigili mengukur fungsi kognitif
id igilianak dengan kebutuhan
idgdari idgigili
//dig
/:d digunakan
t p
hthttp
:/ /:d
/ / untuk
tp :
hthttp
//:d
// tp :
hthttp
/ d
/:khusus
/ /
dengan IQ kurang dari 70 (Elizabeth dan Kaufman, 2009 dalam Putranto, 2009).
d ca.cid.id dari pengukuran memori .cid.id pendek. Media d
e j . aj.ca.ci .id Digit span adalah e j . aj.kunci e j. aj.cajangka e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil untuk pengukuran digit://dspan l
idgigidapati igil
idgatau i
//dig
/:d yang p
t t
hhtt
:p//:d
digunakan
/ / t t
hhttp p : / / berupa audio, visual,
t t
hhttp p : //:d
/ /
audio visual. Anak dengan fungsi kognitif kurang dari 70 lebih optimal ketika
j . a ca.cid.id serangkaian gerak sederhana j . aca.cid.id yang menyenangkanj.adan ca.cid.iddigunakan untuk j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili i
idgigilkemampuan ili
idgigmenggunakan igili
idgotak
//dig
/:d t p
hthttp
: /
meningkatkan /:d
/ / belajar p
t
hthttp
: / /:d
dengan / / :
keseluruhan
t p
hthttp
/ /:d
/ /
(Dennison, 2002; Gunawan, 2003). Senam otak adalah serangkaian latihan
d .cid.id .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id gerakan sederhana yang e j . aj.camemudahkan kegiatan belajar e j . aj.cadengan menggunakan e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gil
idgimelaluii i
idgigiltertentu untuk membuka://bagian- idgigil i
//dig
/:d seluruh
t
hhttt p /:d
:p/otak
/ / pembaharuan pola
t t
hhtt p //:d
:pgerakan
/ / t tp
hhttp :
d
/ /
bagian otak yang sebelumnya tertutup atau terhambat (Muhammad, 2011).
j . a ca.cid.id sistolik lebih dari 180j.mmHg a ca.cid.iddan diastolik lebih darij.a120 ca.cid.mmHg),
id anak yang j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili jantung. Anak yang demam, i
idgigildiistirahatkan idgigili
//dig
/:d memiliki
t p
hthttp
: / /:d
kelainan
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / dahulu dari
t p
hthttp
: / /:d
senam
/ /
otak dan dapat kembali melakukan senam otak saat keadaan anak sudah membaik
d d d d
e j . aj.ca.ci .id (Keelman, 2010). ej.aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
2.2.5 Efektifitas Senam Otak
j . a ca.cid.id j. a id.id
ca.cmeningkatkan j . aca.cid.idsetelah dilakukan j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Senam otak dapat IQ hingga 10%
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili satu bulan. Senam otak idgigili dilakukan secara rutin, gigili
idtidak
//dig
/:d :
intervensi
t p
hthttp
/ /:d
/ /
selama t p:
hthttp
/ /:d /
sebaiknya
/ t p:
hthttp
/ /:d
/ /
ada waktu khusus berapa lama senam otak dilakukan, namun dapat memberikan
d d id.id d
e j . aj.ca.ci .id efek secara cepat bila e j . aj.ca.ci .id rutin. Senam otak edapat
dilakukan j .aj.ca.cmeningkatkan fungsi ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d memori
t
hhttt p d
:p//:jangka
/ / pendek pada lansiattp :p//:d
setelah
hhtt / / satu bulan dilakukan tsenam tp
hhtt
:p//:d
/ / otak
(Sidiarto et al., 2003). Senam otak untuk anak dengan fungsi kognitif yang rendah
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 2.2.6 Gerakan SenameOtak j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigotak i
il adalah serangkaian /gerakan i
idgigil sederhana dan menyenangkan idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
Senam / / t t
hhtt p :p/:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
berdasakan pada touch for health kinestiology dimana dilakukan untuk
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
mengaktifkan hubungan kedua sisi otak. Gerakan ini melatih daya penglihatan,
d d did d
e j . aj.ca.ci .id pendengaran, dan perabaan. e j . aj.ca.ci .idDennison (2003) menyatakan e j. aj.ca.ci .bahwa gerakan ini e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigiluntuk meningkatkan koordinasi idgigil i
//dig
/:d memiliki
t t
hhtt p :p//:d
/hubungan
/ perilaku dan sikap
t t
hhtt p d
:p//:tubuh
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
kiri/kanan, memperbaiki pernafasan dan stamina, koordinasi dan kesadaran
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i i
g il (Cross crawl) idgigil i
:p/://idig
Gambar 2.1 Gerakan/d Silang
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id Dennison (2003) mengatakan j . aca.cid.id bahwa gerakan 8 tidur jdapat . a ca.cid.melepas
id ketegangan j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigildan i idgigili keseimbangan dan :persepsi. idgigili
//dig
/:d t
hthttp
: / /:d
mata, ptengkuk,
/ / bahu, meningkatkan
t p:
hthttp
/ /:d
pemusatan,
/ / t p
hthttp
/ /:d
/ /
Langkah-langkah dalam gerakan 8 tidur menurut Gunadi (2010) adalah:
d d d d
e j . aj.ca.ci .id a) siapkan papan tulis,ejspidol, . aj.ca.ci .idbolpoin, dan kertas; ej.aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i l
idgigititik i i
gil menggambar angka 8:/tidur;
idgiacuan idgigil i
//dig
/:d b) buat
t t
hhtt p //:d
:psebuah
/ / sebagai titik tengah
t
hhttt p :p//:d
untuk / / t tp
hhttp
/:d
/ /
c) arahkan tangan kanan untuk membentuk setengah angka 8 kekanan dan
a ca.cid.id c.idid
. kembali ke titik tengahej.lagi.
a c. c.idid ca.cid.id
.bu.n e j
nej.
. ej.aj.acdan
dimulai dari titikntengah
e n j.a Gerakan ini diulangi e .bu.n
j.
nej.
e a
i l
ig ilii b u
i g i liibli.bu.un i g i liibli.bu.un i l
idgigilii b u
//dig
/:d
hthtp
t t
//:d
lagi :pada
p / ig
/dbelahan angka 8 tidur sebelah
h t t pt
:p//:d
/ /dig
kiri; t p:
hthttp
/ /:d
/ /
ht
d) ulangi 3 kali.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j aj.ca.ci .id2.2 Gerakan Angka 8 Tidur
Gambar
. e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id Gunadi (2010) menyatakan j . a ca.cid.idbahwa gerakan ini membutuhkan j . a ca.cid.id konsentrasi agar j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili coretan yang seimbang i
idgidigilkanan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
:/ /:d
dapat menghasilkan
/ / tp :
hthttp
//:d
// tp
hthttp :
d
dan kiri. Manfaat://coretan
/ /
ganda ini adalah menyelaraskan kinerja otak kanan dan kiri, meningkatkan
d did dd d
e j . aj.ca.ci .id kesadaran sisi kananej.dan aj.ca.ci .kiri, memperbaiki penglihatan e j. aj.ca.ci .iperifer, membantu e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gil i
idgipenglihatan idgigil i idgigil i
//dig
/:d memusatkan
t
hhttt p :p//:d
/ / pada titik terdekat.
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
Langkah-langkah:
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id2.3 Gerakan Coretan Ganda
Gambar
e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
4) Gerakan telinga gajah
j.a ca.cid.id Dennison (2003) mengatakan j .a ca.cid.id bahwa gerakan telingaj.gajah a ca.cid.dapat
id mengaktifkan j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili bagian dalam ili untuk keseimbangan//dyang
idgigtelinga li baik, mengintegrasikan
idgigilebih igili
idgotak
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: : / / t p
hthttp
: / /:d
/ /
untuk mendengar kedua telinga, dan merilekskan otot tengkuk yang tegang karena
d d d d
e j. aj.ca.ci .id terlalu banyak membaca. e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
Gambar 2.4 Gerakan Telinga Gajah
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id Gerakan memikirkanj.ahuruf ca.cid.idX adalah gerakan yang mengandalkan j . a ca.cid.id kemampuan j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili igili
idgmembayangkan igili
idgGerakan idgigili
//dig
/:d otak dalam
t p
hthttp
:/ /:d
/ / bentuk huruf
tp :
hthttp
/ d
/:X.
// ini dapat bermanfaat
tp
hthttp
:/ /:d
/ untuk
/
menyelaraskan kinerja otak kanan dan kiri, membantu proses transfer informasi
d .cid.id belahan otak besar, mengoordinasikan d d
e j . aj.ca.ci .id yang melewati jembatan e j . aj.capada e j. aj.ca.ci .id seluruh e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil menyamakan pendengaran l
idgigikeduai idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
//:d
tubuh,p:membantu
/ / t t
hhttp p : //:d
/ / telinga. Langkah-langkah
t t
hhttpp : //:d
/ /
untuk melakukan gerakan memikirkan huruf X, hanya diperlukan membayangkan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i 9) Gerakan idgigil
mengisi i energi idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
h ttp :p//:d
/ /
Mengisi energi merupakan salah satu gerakan untuk menstimulasi h kemampuan
j.a ca.cid.id lengan atas dan mengoordinasikan j .a ca.cid.id kemampuan motorikjhalus, . a ca.cid.imeningkatkan
d daya
j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili konsentrasi idg i
igilberpikir
dan rasional. idgigili idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Langkah-langkah:
d id.id d d
e j. aj.ca.ci .id a) sediakan kursi danemeja j .aj.ca.cdidepannya; e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i b) letakkan idg
kedua i
igil telapak tangan diataspmeja i
igil bahu membuka; p://:d
idgdengan idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt
:p//:d
/ / t t
hhttp / /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id keterampilan visual. ej.aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i Langkah-langkah: idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t
h ttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
a) siapkan spidol dan papan tulis sertah bolpoin dan kertas;
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i igil
idgGambar i i
idgigil dalam Kurva Angka 8 ://didgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / 2.10 Gerakan Menulis
t t
hhtt p :p//:d
/ /Huruf
ttp:/
hthtp
/
mengontrol otot-otot motorik halus dan kasar. Ketegangan pada daerah ini dapat
d ca.cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id menyebabkan masalah e j . ajpada
. keterampilan mengetik, e j .aj.ca.ci .id dan melempar.
menulis, ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d Gerakan
t t
hhtt p :p//:d
/ /
mengaktifkan tangan merupakan
t
hhttt p :p//:d
/ / gerakan isometris yang t
hhtttp :p//:d
/ /dapat
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne 2) Gerakan l
burung
i i b .bu.n
u ne
hantu il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ / t tp :p//:d
/ /
htt (2010) mengatakan bahwa
hGunadi hhtt gerakan burung hantu adalah hhtt gerakan
d a) pijat bahu kanan agar otot dleher yang tegang menjadi rileks; d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne b) hadapkan i l i
kepala b .bu.n
u ne
kedepan; i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i Gambar 2.12 Gerakan idgigil
Burung i Hantu idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i Gambar 2.13 Gerakan idgigil
Pompa i Betis idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 5) Gerakan lambaianekaki j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b n ne
.bu.mengungkapkan
u il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i Gunadi idgigil
(2010) i bahwa idgigil
lambaian i kaki merupakan salah idgigil
satu i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt stimulus otak yang mampuhhmeningkatkan t t p
tt
:p//:d
/ / t tpt
hhtdan
:p//:d
/ /
gerakan relaksasi otot kaki betis.
j.a ca.cid.id Gerakan ini dilakukan jdengan .a ca.cid.idmenggunakan bantuan kursi. j . a id.id
ca.cManfaat dari gerakan
j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili /://idgigili
ini adalahdmeningkatkan idgigili
relaksasi otot, menstimulasi konsentrasi dan perhatian, idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/ t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
mengintegrasikan otak depan dan belakang, meningkatkan kemampuan berbicara
d dd berkomunikasi.ac.id d
e j. aj.ca.ci .id dan berbahasa, meningkatkan e j .aj.ca.ci .ikemampuan e je. j.ac.id e j. aj.ca.ci .id
n e n e n .bu.n ne
i gi liibli.bu.un i g i liibli.bu.un i gi liibli.bu.un i l
idgigili bi u
//dig
/:d
hthtp
://d/dig
ttp:/
://d/dig
ttp:/
hthtp t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id a) duduk dengan nyaman j . a .cid.id bangku atau kursi yang disediakan;
cadiatas j . a ca.cid.id j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili
idgigkiri; idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/
b) letakkan
: /:d
/ / pergelangan kaki kanan diatas
tp :
hthttp
//:d
kaki
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
c) cari titik yang menyebabkan otot kaki terasa tegang dan pijit perlahan-lahan;
d .cid.id ke atas dan ke bawah sambil dd d
e j . aj.ca.ci .id d) lambaikan telapakekaki j . aj.cakanan e j. aj.ca.ci .imemijatnya dengan e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d lembut;
t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
e) ulangi gerakan 3 kali.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i 3) Gerakan idgigil
kait i
rileks idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
Gerakan kait rileks dapat menghubungkan lingkungan elektris di tubuh yang
a ca.cid.id ca.c.posisi
j.a.dan
id
id jempol kearah bawah, c.c.id jari-jari saling id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej.
diatas tangan e
kiri
.bu.n nej ej.a.apastikan .bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
menggenggam;
: / / tp :
hthttp
//:d
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
(3) putar tangan kebawah dan tarik ke arah pusar sampai kedepan dada
d .id d d
e j . aj.ca.ci .id sehingga jempol c .id
ej.atangan
j.ac menghadap keatas; e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil mata, kemudian tempelkan i
gil ke langit-langit mulut://d
idgilidah idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
//:d
(4)p:pejamkan
/ / t t
hhttp p : //:d
/ / t t
hhttpp : sambil
/ /
menarik nafas dan lepaskan tempelan lidah sambil menghembuskan nafas.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
hhtt Kait Rileks Fase Kedua hhtt t t p :p//:d
/ /
Gambar 2.19 Gerakan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id pendengaran serta melepaskan e j . aj.ca.ci .idketegangan pada tulang-tulang e j . aj.ca.ci .idtengkorak kepala, e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i dimana idgigil
mengaktifkan i lebih dari 400 titik idgigil
akupuntur i yang ada di telinga idgigil
(Gunadi, i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhtttp :p//:d
/ /
2010). Dennison (2003) mengungkapkan bahwa gerakan ini dapat membuat
d d d d
e j . aj.ca.ci .id Langkah-langkah: ej.aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i a) atur kepala idgigilpadai posisi tegak dan dagu idgigil
lurus, i
pastikan posisi nyaman; idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
h ttp :p//:d
/ /
b) pijat daun telinga dari ujung atas kemudian turun hingga sepanjanghlengkungan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
htt Pasang Telinga
Gambar 2.20 hGerakan hhtt
d d ca.cid.idbermanfaat untuk d
e j . aj.ca.ci .id titik-titik yang terletak e j . aj.a.ci .id bibir. Aktivasi tombol
dicbawah
e j . aj.bumi e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i mengorganisasikan idgigil i bidang pandang pada idgigil
tubuh i
termasuk tangan, kaki, perut, idgigil
dan i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
h ttp :p//:d
/ /
seluruh tubuh. Manfaat dari gerakan ini adalah meningkatkan h ketenangan,
j . a ca.cid.id kewaspadaan, dan menjernihkan j. aca.cid.id pikiran, meningkatkanj.akemampuan ca.cid.id gerak mata
j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili secara vertikal idgigdan ili horizontal, mengurangi//dkelelahan idgigili mental, menegakkan:/kepala. idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: : / / t p
hthttp
/:d
/ /
Langkah-langkah:
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
htt
Gambar 2.21hGambar Tombol Bumi hhtt
d id.id d d
e j . aj.ca.ci .id ketegangan pada eotot j . aj.ca.ctengkuk serta gerakan rahang
e j . aj.ca.ci .id dan tengkorak, e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i menghilangkan idgigil i
stres dan sakit di kepala idgigil
(jika i
otot tengkuk dikepala kuat, idgigil
maka i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
jaringan syaraf antara otak dan bagian tubuh lainnya akan berjalan lancar),
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
hhtt Tombol Keseimbangan t t
hhtt p :p//:d
/ /
Gerakan 2.22 Gerakan
d d did d
e j . aj.ca.ci .id penglihatan dari jarak e j . aj.ca.ci .idke jauh, menggerakkanejmata
dekat
.aj.ca.ci .secara vertikal dan
ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i horizontal, idgigil i
meningkatkan minat dan idgigil
motivasi, i meluruskan pinggul, idgigil
dan i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhtttp :p//:d
/ /
meningkatkan daya intuisi dan pengetahuan.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 8) Gerakan menguapeberenergi j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b n ne
.bu.mengungkapkan
u i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i Gunadi idgigil
(2010) i bahwa idgigil
gerakan i menguap merupakan idgigil
sebuah i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
h ttp :p//:d
/ /
refleks pernafasan alami yang bermanfaat meningkatkan daya h penglihatan,
d d d d
e j . aj.ca.ci .id Langkah-langkah: ej.aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i a) buka mulut idgigil i
layaknya orang yang sedang idgigil
menguap; i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
h ttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
b) pijat otot-otot di sekitar persendianhrahang;
j.a ca.cid.id c) menguaplah denganj.abersuara ca.cid.id untuk melepaskan ketegangan j . a ca.cid.id pada otot-otot j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili tersebut; idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d tp
hthttp
:/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d) ulangi gerakan 3-6 kali.
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
hhtt Menguap Berenergi t t
hhtt p :p//:d
/ /
Gambar 2.24 Gerakan
. a c .cid.id dahi depan atau titik .ayang c .cid.idberada diantara batas rambut . a c .cid.iddan alis dengan . a ca.cid.id
e j . a e j . a e j . a e j .
i li b .bu.n
u nej menggunakaniljari i b n nej Penekanan titik positif
.bu.tangan.
u i l i b u.n
.biniu nej dilakukan sendiri atau
dapat il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt bantuan orang lain. Manfaat t t p :p//:d
/ /
tt gerakan ini adalah meningkatkan
hhdari t tp :p//:d
hhtt daya / /
dengan
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u neGammbar 2.25 GerakanilTitik i b .bu.n
u ne
Positif
il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
dalam Wong, 2008), menyatakan bahwa retardasi mental adalah suatu keadaan
. a c .cid.id . a c .cid.id . a c .cid.id . a ca.cid.id
e j . a e j . a e j . a e j .
i li b .bu.n
u nej perkembanganilib .bu.n
mental u neyangj terhenti atau tidak lengkap,
i l i b .bu.n
u nej yang ditandai terutama il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t pt
:p//:d
hhtadanya / / t t p
tt
:p//:d
/
hhketerampilan
/ t t
hhttp :p//:d
/ /
oleh hendaya (impairment) selama masa perkembangan
ca.cid.id c. id id c. id id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej.
a ej.a.ac. praktis dan mampu membaca
mempelajari keterampilan
.bu.n nej ej.a.ac. serta mempelajari
.bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili ili ke tingkat kelas 3 sampai
idgigsampai i
idgig6ildengan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
aritmatika
: / / tp
hthttp
: //:d
// tp :
hthttp
/
pendidikan khusus, /:d
/ dapat
/
dibimbing ke arah penyesuaian sosial mencapai usia mental 8-12 tahun.
d ca.cid.id dengan pendidikan, anak d.id d
e j . aj.ca.ci .id c. Saat umur 21 tahun e j . aj.keatas: e j. aj.ca.cidengan tuna grahita e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigilmencapai keterampilan :sosial idgigdan i
il pekerjaan yang adekuat, idgigil i
//dig
/:d ringan
t t
hhtt p :p//:d
dapat
/ / t t
hhttp p //:d
/ / t t
hhttpp : //:d
/ /dapat
j . a ca.cid.id mengalami abnormalitas j. a ca.cid.id dan berukuran lebih kecil j . aca.cid.id anak normal. j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
bentuk daripada
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
2.3.4 Hubungan Kemampuan Memori Jangka Pendek pada Anak Tuna Grahita
d c.idid d d
j . aj.ca.ci .id .aj.ac. Otak .aj.ca.ci .id . aj.ca.ci .id
b .bu.n
u
e
ne nejeSenam
Ringan dengan
b .bu.un b .bu.n
u
e
ne
j
b .bu.n
u
ej
ne
i l
ig il i i i l
idgigil i i il
idgigili i i l
idgigil i i
//dig
/:d
t t
hhtt p //:d
:pAnak
/ / t
hhttt p
tuna grahita ringan mengalami:p//:d
/ / gangguan perkembangan tpada tp
hhtt
:p//:d
/ /
bagian
j . a ca.cid.id kemampuan memori (Rosenzweig j. aca.cid.id dan Bennet, 1996).j.aMenurut ca.cid.id Brown (2003), j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili aktivitas fisik dapat meningkatkan idgigili neurogenesis sel-sel:/di/dgyrus idgigili
//dig
/:d t p:
stimulasi
hthttp
/ /:d
/ /
disertai t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp: / /
dentata hippocampus, meningkatkan kinerja hippocampus pada proses belajar
d dd d.id d
e j . aj.ca.ci .id sehingga dapat meningkatkan e j . aj.ca.ci .ikemampuan memori e
anak j .aj.ca.cigrahita
tuna ringan. ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p //:d
:pIntervensi
/ / yang dapat dilakukan t t
hhtt p //:d
:puntuk
/ / meningkatkan kemampuan t
hhtttp /:d
:p/memori
/ /
jangka pendek ada berbagai macam, yaitu terapi okupasional kognitif (senam
j . a ca.cid.id karena dengan aktivitasj.atersebut ca.cid.id akan menyatukan daerah j . aca.cid.id dan kognitif di j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
motorik
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili igili
idgcerebellum, ili
idgigcorpus idgigili
//dig
/:d : /
otak,tpyaitu
hthttp
/:d
/ / ganglia basalis,
t p:
hthttp
/ d
/:dan
/ / : /
callosum yang tselanjutnya
p
hthttp
/:d
/ /
dapat menstimulasi produksi neurotropin yang dapat menambah jumlah koneksi
d id.id id.id d
e j . aj.ca.ci .id sinapsis (Blaydes, 2001). e j . aj.ca.cGerakan mata yang e
mengikutij .aj.ca.cgerakan tangan akan ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d melatih
t t
hhtt p d
:p//:hubungan
/ / t p
antara pusat tpenglihatan
hhtt
:p//:d
/ / dan pusat gerakan. t t
hhttp /:d
:p/Latihan
/ /
keseimbangan akan merangsang beberapa bagian otak yang mengatur
j . a ca.cid.id Kinoshita j
(1997 . aca.cid.id Blaydes, 2001) mengemukakan
dalam j . a ca.cid.id bahwa latihan j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili pelepasan BDNF (brain-derived idgigili neurotropic factor), gigili
idyang
//dig
/:d t
hthttp
/ /:d
dapat p:memicu
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
memungkinkan satu neuron berkomunikasi dengan neuron lainnya. Terapi gerak
d ca.cid.id .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id untuk optimalisasi otak e j . aj.merupakan penyelarasan fungsi e j . aj.cagerak, pernafasan, dan e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgig(memori, l i
idgigigerakan idgigil i
//dig
/:d
t
hhtt
:p//:d
pusattpberpikir
/ / t t
hhtt p :p//:d
imajinasi). Rangkaian / / t p
hhtt
:p//:d
yang disusun tmelibatkan / /
pusat-pusat gerakan otot di otak (homunculus cerebri), corpus callosum yang
j . a ca.cid.id menghubungkan keduaj.abelahan ca.cid.id otak berupa gerakan menyilang, j . aca.cid.id dan pusat-pusat j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili gigili
idyang gigili
idgerak idgigili
//dig
/:d : /
pengendali
t p
hthttp
/:d
/ / :
lebih tinggi di otak. Terapi
t p
hthttp
/ /:d
/ / yaitu dengan senamtp :
otak
hthttp
/ /:d
/ /
untuk
ditujukan untuk vitalisasi otak akan merangsang kerjasama antarbelahan otak dan
j . a ca.cid.id otak (batang otak) dan j . a .cid.id depan otak (lobus .frontalis),
cabagian j a ca.cid.id serta dimensi j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili gigili sistem limbik (midbrain)
iduntuk gigiotak
idan li besar (korteks serebri) gigili
idyang
//dig
/:d t p
hthttp
:
pemusatan / /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / d t p
hthttp
: / /:d
/ /
dapat bermanfaat untuk anak dengan kebutuhan khusus terutama anak dengan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id tuna grahita. e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
2.3.5 Peran Perawat dalam Meningkatkan Kemampuan Memori Jangka Pendek
perkembangan dari anak tuna grahita ringan selanjutnya. Fungsi kognitif pada
j .a ca.cid.id dan perkembangan. jIntervensi . a ca.cid.id keperawatan yang j.dapat a ca.cid.iddilakukan adalah j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili ili
idgigkemampuan idgigili khusus untuk mengoptimalkan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
meningkatkan
: / / kognitif dengan
tp :
hthttp
//:d
//latihan
tp :
hthttp
/ /:d
/ /
kerja otak sehingga dapat meningkatkan fungsi memori jangka pendek pada anak
d d ca.cid.idanak tuna grahita d
e j . aj.ca.ci .id tuna grahita ringan. ePeningkatan j . aj.ca.ci .id kemampuan memori e j. ajpada
. e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgigdisarankan i
idgigil kognitif yaitu memberikan idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
//:d
ringanp:lebih
/ / t t
hhttp
//:d
untuk terapip:okupasional
/ / t t
hhttpp : //:d
/ /
stimulasi pada otak seperti senam otak. Perawat berperan sebagai pemberi asuhan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
SDLB Negeri Patrang Kabupaten Jember dapat dilihat pada gambar 3.1 di bawah
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e ini.
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
thttp: / /:d
/ / t p: / /:d
/ / t p : / /:d
/ /
yang mempengaruhihthttp ht tp
Anak tuna grahita ringan:
hFaktor-faktor kemampuan memori rendahht
memori jangka pendek:
1. Usia
d .cid.id .cid.id Kurang .id
e j . aj.ca.ci .id 2. Genetik
3. Kebudayaan nejej.a . a c
e . a
jej.ac
e je.aj.cac.id
i li b .bu.n
u ne 4. Stimulasi i liibli.bu.un i
n
liibli.bu.un i
n
liibli.bu.un
ig il i i g i g i g
//dig
/:d
hthtp //dig
//:d
:Intervensi
ttpmeningkatkan
yang dapat
memori jangkahthtttp:
//dig Kemampuan
p://d
memori jangka ://ddig
pendek ttp:/
hthtp
/ Cukup
pendek:
j . a ca.cid.id ca.cid.id
Terapi okupasi kognitif
(senam otak) ej.a j . aca.cid.id Baik
j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i
j. n e
liibli.bu.un i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili i g idgigili idgigili
//dig
/:d
hthtp
t t
//:d
:pTerapi
/
Terapi
g
/digelombang
musik
otak;
klasik; t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
Aromaterapi;
Terapi latihan mental;
d d d d
aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
Mnemonic devices;
e j . The brain training e j .
revolution. e j . ej .
i l ib .bu.n
u ne 5. Kelelahan
i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i igil
idginjury i idgigil i idgigil i
//dig
/:d //:d :p//:d :p//:d
6. Brain
t t p :pKejang
/ / t t p / / t tp / /
hhtt
7. hhtt hhtt
8. Status ekonomi keluarga
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
59
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
60
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Keterangan:
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
a c .id.id posttest design. Peneliti amemilih c . id.id jenis penelitian ini bertujuan a c . id.iduntuk mengetahui a ca.cid.id
j . a c j . a c j . a c j .
i l i b .bu.n
u nej.
e
adanya pengaruh i l i b .
n enej. senam otak terhadap
.bupemberian
u i l i b .bu.n
u nej.
e
kemampuan memori jangka i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttppada anak dengan tuna grahita t p: / /:d
/ /
hthttp ringan. Data diperoleh hsebelum t p : /
thttp dan
/:d
/ /
pendek
. a c .cid.id sesudah dilakukannya .aintervensi c .cid.id atau perlakuan pada.akelompok c .cid.id eksperimen.
. a ca.cid.id
e j . a e j . a e j . a e j .
i li b .bu.n
u nej Kelompok kontrol i l i b n nejdiberikan intervensi tetapi
.bu.tidak
u i l i b .
nu
j
nediukur
.butetap dalam pretest dan il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt Rancangan penelitian pada t t pt
:p//:d
/
hhtpenelitian
/ t tp :p//:d
/
hhtt sebagai
/
posttest. ini dapat digambarkan
O1
. a c .cid.id Kelompok Kontrol .ac.cid.id .a c .cid.id O2 . a ca.cid.id
e j . a e j .a e j . a ej .
i l ib .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej il i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt 4.1 Rancangan non randomized t t p :p//:d
/ /
hhtt control group pretest-posttest t tptt
:p//:d
hhdesign / /
Gambar
d P d d d
aj.ca.ci .id aj.a.ci .id aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
= intervensi senamcotak;
e j. e j . e j . e j.
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i O2 = posttest.
idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
61
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
62
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
4.2 Populasi dan Sampel Penelitian
j . a ca.cid.id sebanyak 11 siswa. jSugiyono . aca.cid.id (2011) menyatakan j.bahwa aca.cid.iduntuk penelitian j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili gili sampel bisa sekitar://d
idgiukuran ili
idgigsampai igili
idgbila
//dig
/:d t p
hthttp
/
eksperimen,
: /:d
/ / t p
hthttp:
10
/ / dengan 20 responden
t p:
hthttp
/ /:d
/ /
menggunakan kontrol.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgigPenentuan idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp p //:d
4.2.3 :Teknik/ / Sampel
t t
hhttpp : //:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
Sampling yang digunakan dalam penelitian ini adalah non probability
j.a ca.cid.id sampling. Non probability j .a ca.cid.idsampling adalah teknik j . a .cid.id tidak memberi
cayang j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili igili sama bagi anggota populasi
idgyang gili dapat dipilih menjadi:/sampel.
idgiuntuk idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/
kesempatan/:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
/:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 4.2.4 Kriteria SampelePenelitian j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
a. Kriteria
/ /inklusi
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Kriteria inklusi adalah karakteristik umum subjek penelitian dari suatu
j . a ca.cid.id populasi target yang terjangkau j . aca.cid.id yang akan diteliti (Notoatmodjo, j . a ca.cid.id 2010). Kriteria j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili ili
idgigpenelitian idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
inklusi :dalam
/ / ini yaitu:
t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
1) siswa tuna grahita ringan;
d .id d d
e j . aj.ca.ci .id 2) siswa dalam keadaanc id
ej.aj.ac.sehat; e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigtua i
il atau wali murid bersedia//menandatangani
idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
//:d
3) p:orang
/ / t t
hhttp p : :
d/ / t t
hhttpp //:d
informed consent.
: / /
b. Kriteria eksklusi
j . a ca.cid.id terhadap Kemampuan jMemori . aca.cid.id Jangka Pendek pada Anak j . a id.id Grahita Ringan
ca.cTuna j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili gili tabel 4.1.
idgipada idgigili idgigili
//dig
/:d /:d /:d /:d
dapat dilihat
: / : / : /
t p / / t p / / t p / /
hthttp hthttp hthttp
Tabel 4.1 Variabel Penelitian dan Definisi Operasional
. ca.cid.id
ajNo .
d
aj.ca.ci .id . .cid.id
aj.caukur c
d
ac.i .id
.bu.n e
ne
j . Variabel
.bu.n e j
Definisi
ne Indikator
.bu.n e j
Alat
ne Skala neje. j.a
Hasil
i l
ig ili bi u i l
idgigil i bi u i l
idgigil i bi u
i g iliibli.bu.un
//dig
/:d 1. p :p//:d
VariabelttBebas: / / Serangkaian gerakan t p :p//:d
a. tdimensi / / SOP
hth-tp
://d/dig
ttp:/
-
htt
SenamhOtak sederhana yang dapat tt
hhlateralis;
mengoptimalkan b. dimensi
kinerja otak besar,
a c . id.id a c . id.id c. pemfokusan; a ca.cid.id a ca.cid.id
j . a c terutama hipokampus
j . a c dimensi
j . j.
i l i b .bu.n
u nej.
e sehingga
i l i b .bu.nu nej. dapat
e pemusatan.
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili
meningkatkan idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ / kemampuan memori
hthttp jangka pendek pada hthttp t p : / /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
anak tuna grahita .
ringan (Dennison,
dd ca.cid.id ca.cid.id ca.cid.id
e j . aj2..ca.ci .iVariabel 2003).
e j . a. e j . a . e j . a.
i l i b .bu.n
u ne terikat: Suatuun
i l i b nej ringan
potensi
.b.grahita
u
anak a. jumlah
i l i b ej
digitun Observasi:
.b.ua.nDigit Ordinal Dikategorikan
i l i b .bu.n
u ejmenjadi
nyaitu:
ig il i Kemampuan
gil
tuna
idgiuntuk i (dalam
gil
seri)
idgibenar i span tiga i
idgigillebih dari 7
kategori,
//dig
/:d memori jangka : / / d
/ /
tpp: mengingat dapat yang
thtp :
ttp:
/ / d
/ / forward;
tp :p//:d
/ /
a.baik:
pendekhthttpada dan hdiucapkan dari b. Digit span t
hhtt b.cukup: 2-7
anak tuna mengucapkan depan (forward) backward c.kurang: kurang dari 2
grahita ringan kembali angka-angka oleh anak tuna
belakang
i d i d d d
e j . .
aj.cac.id e j . .
aj.cac.id (backward) oleh
anak tuna e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.nu ne grahita ringan i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
/didgigil i g il i gigil i idgigil i
:// ://didig
/ setelah://d30iddetik.
/ :p//:d /
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp t t
hhtt p /
responden dalam penelitian ini. Orang tua atau wali murid yang menyetujui, maka
j.a ca.cid.id orang tua atau wali j.murid a ca.cid.idmenandatangani lembarj.ainformed ca.cid.id consent dan j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigilikembali lembar tersebut:/pada gili
idgipeneliti. idgigili
//dig
/:d :/ /:d
mengembalikan
tp
hthttp / / t p
hthttp
/:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id cara memberi tanda cek j . a .cid.idjika anak tuna grahita ringan
ca(√) j . a ca.cid.dapat
id menyebutkan j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili gili seri tersebut dengan
idgidalam idgigili Jumlah digit dalam seri gigili
idyang
//dig
/:d t /
hthttp
/:d
semuap:digit
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/benar.
/ t p
hthttp
: / /:d
/ /
terakhir dapat diingat oleh anak dengan tuna grahita ringan merupakan poin dari
d did ca.cid.ituna ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id kemampuan memori ejangka j . aj.ca.ci .pendek anak tersebut, jika e j . aanak
.
d grahita ringan
e j . a.
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u nej il i b .bu.n
u nej
ig il i igil i
idgmenyebutkan i
igil akan diulang denganpseri
idgmaka gigil
idyang i
//dig
/:d tidaktp
t
hhtt
:p//:d
dapat / / 1 digit dalam
t
hhttt p //:d
:pseri
/ / t t
hhtt
:p//:d
/ /
berbeda, jika anak masih belum bisa menyebutkan maka diulang dengan seri yang
j . a ca.cid.id berbeda, tetapi masih termasuk j. aca.cid.id dalam digit span, dan jika j . a .cid.id
caanak j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
masih belum bisa
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili gigili
idmaka gigili
iddilakukan idgigili
//dig
/:d t p:
menjawab,
hthttp
/ /:d
/ / dinyatakan gagal. Pretestt p:
hthttp
/ /:d
/ / selama 1 hari pada t p
hthttp
: / /:d /
semua
/
responden yaitu kelompok kontrol dan eksperimen. Pretest membutuhkan waktu
d ca.cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id sekitar dua jam dengan e j . ajmasing-masing
. anak selama e
8 j .aj.ca.ci .idyang dilaksanakan
menit ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d padattp
hhtt
:p//:d
pagi / / hari pukul 08.00–09.30 tWIB. t p
hhtt
:p//:d
/ /
Pretest dilakukan sebelum t
hhtttp :p//:d
/ /
dilakukan
pemberian senam otak. Data pretest setelah didapatkan, maka diberikan senam
j . a ca.cid.id gerakan pompa betis, gerakan j . aca.cid.idluncuran gravitasi, gerakan j . a ca .cid.id kaki, gerakan
lambaian j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili gerakan saklar otak, idgigili kait rileks, gerakan://pasang idgigili
//dig
/:d pasang
t p
hthttp
: / /:d
kuda-kuda,
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /gerakan
t p
hthttp :
d/ /
telinga, gerakan tombol bumi, gerakkan tombol keseimbangan, gerakan tombol
d d .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id angkasa, gerakan menguap e j . aj.ca.ci .idberenergi, dan gerakan e j . aj.catitik positif. Peneliti e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgig il i il i
idgigintervensi gigil
id50% i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
memberikan / / waktu untuk istirahat ditp:tengah
t
hhttp
//:d
/ / ketika lebihtpdari
t
hhttp
://:d
/ /
jumlah responden kelelahan. Masing-masing gerakan dari senam otak
baik dari digit forward dan digit backward. Kedua, dengan menentukan jumlah
d d ca.cid.ini d
e j . aj.ca.ci .id ini tidak dilakukan uji e j . aj.ca.ci .id maupun uji reliabilitas,
validitas
e j . ajhal
.
id dikarenakan alat
e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i ukur yang idgigil
digunakan i merupakan alat ukur idgigil
yang i pernah digunakan sebagai idgigil
alat i
//dig
/:d
t
h ttt p :p//:d
/ / t
h ttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
ukurhpada penelitian sebelumnya. h
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id ini digunakan untuk menguji j . aca.cid.idhipotesis komparatif duaj.akelompok ca.cid.id sampel yaitu j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili igili
idgeksperimen idgigili dengan datanya berbentuk idgigili
//dig
/:d kelompok
t p
hthttp
: / /:d
/ / dan kelompok
t p:
hthttp
/ /:d
/ kontrol
/ t p
hthttp
: / /:d
/ /
ordinal/berjenjang (Sugiyono, 2010). Taraf kesalahan (α) yang digunakan dalam
d .cid.id ca.cid.diperoleh ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id penelitian ini adalah 0,05. e j . aj.caH0 gagal ditolak apabila hasil e j . a
yang
.
id p-value > e j . a.
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u nej il i b .bu.n
u nej
ig il i i
gil ≤ α maka H0 ditolak.
idgip-value idgigil i idgigil i
//dig
/:d α, tetapi
t
hhttt p /:d
:p/jika
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhtttp :p//:d
/ /
Supadi (2000) mengemukakan bahwa untuk mengetahui tingkat kemaknaan
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id Kerahasiaan j
adalah. a id.id
ca.cpernyataan jaminan bahwa j . a ca.cid.id apapun yang
informasi j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili responden tidak dilaporkan idgigidan li tidak mungkin diakses igili
idgoleh
//dig
/:d berkaitan
t p
hthttp
:/ /:d
/dengan
/ t p
hthttp
: //:d
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
orang lain selain tim peneliti. Kerahasiaan pada penelitian saat ini dilakukan oleh
d d ca.cid.idresponden untuk d
e j . aj.ca.ci .id peneliti dengan caraej.penggunaan aj.ca.ci .id anonimity berupa e j. aj.kode e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
igil tuna grahita ringan)
idganak idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
mendokumentasikan
/ / responden (identitas
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/dalam
/
pendokumentasian hasil penelitian di SDLB Negeri Patrang.
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Jember. SDLB Negeri Patrang Kabupaten Jember merupakan salah satu SDLB
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e terbesar yang berada
i l i b.bu.n
u
e ej.wilayah Kecamatan Patrang
ndi i l i b .bu.n
u
e ej.
nKabupaten Jember. SDLB .une
i li b b .u nej.
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t
Negeri p
hthttp
: / /:d
/
Patrang/ bertempat di Jalan t p:
hthttp
/ /:d
/
dr.Soebandi/ No.56 t
Patrang-Jember. p
hthttp
: / /:d
/ /
SDLB
fungsinya. SDLB Negeri Patrang memiliki kelas khusus yaitu kelas A untuk tuna
j . a ca.cid.id j. aca.cid.id j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e netra, kelas B untuk
i l i b.bu.n
u
e ej. rungu, dan kelas C untuk
ntuna i l ib .bu.n
u
e ej. grahita. Seluruh siswab.u.n
ntuna i l i b u
enej.
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : /
hthgrahita
tuna
/:d
/ /
ttp ringan di SDLB Negeri t p : / /:d
hthtPatrang
tp / / dibagi dalam empat hkelas. t p: / /:d
/
thttp Proses/
pembelajaran dilaksanakan setiap hari Senin sampai Sabtu yang dimulai pada
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne pukul 07.00 WIB
i l i b n
.bu.dan
u neberakhir pada pukul 12.00 il i b .
n
.buWIB.
u ne Hasil studi pendahuluan i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :
tp
//:d
/ / t t p : //:d
/ / t tp : //:d
/ /
hhtdilakukan
yang pada SDLB NegerihPatrang http Kabupaten Jember memiliki hhttp kondisi
sarana pembelajaran yang sudah memadai. Stimulasi yang diberikan untuk
.i
cac.id d ca.cid.id ca.cid.id ca.cid.id
j.a j .a j . a j .a
i li b .bu.n
u
enej. kemampuan memori
i l i b .bu.n
u
e ej. pendek pada anak btuna
njangka il i .bu.n
u nej. ringan masih belum
e
grahita
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d tp :/ /:d
hthttkhusus
secara p / / diterapkan. t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
75
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
76
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Pengambilan data pada penelitian ini dilakukan sejak tanggal 16 April−04
j . a ca.cid.id kelompok kontrol yangj.berjumlah a ca.cid.id 11 responden tidak diberikan j . aca.cid.idsenam otak. j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigilisenam otak dilakukan :di li
idgigitempat idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ /
Intervensi t p
hthttp
/ /:d
/ /
dua yaitu aula untuk t p:
hthttp
/ /:d /
gerakan
/
yang membutuhkan area yang luas dan dilanjutkan di kelas untuk gerakan yang
d .cid.id did d
e j . aj.ca.ci .id membutuhkan papan etulis j . aj.cadan meja, seperti gerakan e j
angka.aj.ca8.ci .tidur, menulis huruf ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d dalam
t
hhttt p :p//:d
kurva / / angka 8, gerakan telingattpgajah,
hhtt
:p//:d
/ / gerakan coretan ganda, tdan tp
hhtt
/:d
:p/mengisi
/ /
energi yang membutuhkan meja dalam pengaplikasiannya. Pertemuan terakhir
j . a ca.cid.id yang ditampilkan dapatj.adibagi ca.cid.id dalam dua kelompok yaitu j . a id.id
ca.canalisis j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
univariat dan
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili Analisis univariat meliputi igili
idgkarakteristik idgigili
//dig
/:d analisis
t p
hthttp
: / /:d /
bivariat.
/ t p:
hthttp
/ /:d
/ / responden yangt p:
hthttp
/ /:d
/ /
terdiri
dari usia, jenis kelamin, riwayat kejang, riwayat cidera kepala, suku/kebudayaan,
d id.id id.id d
e j . aj.ca.ci .id tingkat pendidikan orang e j . aj.ca.ctua, status ekonomi e j
keluarga,.aj.ca.ckemampuan memori ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d jangka
t t
hhtt p //:d
:ppendek
/ / sebelum dilakukan intervensi t t
hhtt p :p//:d
/ / senam otak pada kelompok t t
hhttp d
:p//:kontrol
/ /
dan eksperimen, kemampuan memori jangka pendek setelah dilakukan intervensi
j . a ca.cid.id Tabel 5.1 Distribusi responden j . a ca.cid.id berdasarkan usia pada j . a ca.cid.id
kelompok kontrol dan j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i
kelompokb.bu.n
u
e j.
neeksperimen anak tuna i l i b .bu.n
grahita u
e j.
neringan di SDLB Negeri i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili gigili Kabupaten Jember pada
idPatrang gigili April-Mei 2012
idbulan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Kelompok Mean Median SD Minimum-Maksimum 95% CI
d Kontrol 12,82 13 id 2,228 10 - 17 id 11,32 – 14,31 d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.c.id e j . aj.ca.c.id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne Eksperimen 12,64
i l i b .bu.n
u ne 13 1,804
i l i b .bu9.n
u e
–n15 11,42 – 13,85lib.u.n
i b u ne
ig il i il
idgigPrimer,i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttpp :
d
Sumber:://Data
/ / April 2012
t t
hhttp p : //:d
/ / t
hhtttp :p//:d
/ /
Usia responden pada kelompok kontrol rata-rata berusia 12,82 tahun (95%
responden adalah diantara 11,32 sampai 14,31. Usia responden pada kelompok
d did .cid.id dengan median d
e j . aj.ca.ci .id eksperimen rata-rata e j . aj.ca.ci .12,64
berusia tahun (95% CI: 11,42 e j .aj–.ca13,81) ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i i
gil usia termuda adalah:/usia
idgitahun, il
idg9igtahun,i idgigil i
//dig
/:d pada usia
t
hhttt p :p//:d
/13
/ t t
hhttp p /:d
/ / usia tertua adalahp15
t t
hhttp
: //:d
/tahun,
/
dan 95% diyakini bahwa rata-rata umur responden adalah diantara 11,42 sampai
j . a ca.cid.id responden (36,4%) memiliki j . aca.cid.idriwayat kejang dan 7 jresponden . a ca.cid.id (63,6%) tidak j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili kejang. idgigili idgigili
//dig
/:d memiliki
t p
hthttp
: / d
/:riwayat
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Riwayat cidera kepala pada kelompok kontrol dipaparkan bahwa terdapat 3
d d .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id responden (27,3%) memiliki e j . aj.ca.ci .idriwayat cidera kepala edan j . aj.casebanyak 8 responden e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil memiliki riwayat cidera gigil
idkepala, i idgigil i
//dig
/:d (72,7%)
t t
hhtt p :p//:d /
tidak
/ t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhtt
:p//:d
sedangkan pada tpkelompok / /
eksperimen terdapat 2 orang responden (18,2%) memiliki riwayat cidera kepala
j . a ca.cid.id c.idid
.aj.ac. Kabupaten Jember . aca.cid.id . a ca.cid.id
b .bu.n
u nej.
e nejPatrang
di SDLB Negeri
b.bu.une b .bu.n
u
e j
nej. b .bu.n
u
j
nej.
e
i l
ig ilii i l i i l i i l i
//dig
/:d : /
Tabel
p /:d
/ / igilimenggambarkan kemampuan
idg5.3
p: / /:d
/ /
ili
idgigmemori jangka pendektpanak: / /:d
/ / igili
idgtuna
t
hthttp t
hthttp hthttp
grahita ringan pada kelompok kontrol sebelum kelompok eksperimen diberikan
d d.id d d
e j . aj.ca.ci .id senam otak di SDLB eNegeri j . aj.ca.ciPatrang Kabupaten Jember. e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d Tabel
t t p :p//:d
5.3 / /
Distribusi kemampuan memori
hhtt pada kelompok kontrol sebelum t t p d
:p//:jangka
/ / pendek anak tuna grahita
hhtt kelompok eksperimen diberikan t tp :p//:d
hhtt senam / /
ringan
otak di SDLB Negeri Patrang Kabupaten Jember pada bulan April 2012
j.a ca.cid.id mayoritas adalah kemampuan j .a ca.cid.idmemori jangka pendek j.cukup a ca.cid.idsebanyak 6 orang j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigyangili menjadi minoritas adalah gili
idgikemampuan idgigili
//dig
/:d (54,5%),
tp
hthttp
:/ d
/:dan
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp :
d
memori jangka://pendek
/ /
yang baik sebanyak 2 orang (18,2%).
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id grahita ringan pada jkelompok . aca.cid.id kontrol setelah pemberian j . a ca.cid.idsenam otak pada j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili
idgigKabupaten idgigili
//dig
/:d kelompok
t p
hthttp
: / /:d
/ eksperimen
/ t :
di SDLB NegeripPatrang
hthttp
/ /:d
/ / Jember.
t p
hthttp
: / /:d
/ /
Tabel 5.5 Distribusi kemampuan memori jangka pendek anak tuna grahita ringan
d pada kelompok .kontrolid.id setelah pemberian senam .cidotak pada kelompok
j . aj.ca.ci .id eksperimen j . a
dica c
SDLB Negeri Patrang j . a
Kabupaten ca . i d
Jember pada bulan j . a ca.cid.id
e e . e . e .
.bu.n
u ne .unnej un ej
ilibi.b.un
un ej
ilibi.b.un
i l
ig ili bi Mei ib.u
ilib2012
idgigil idgigil idgigil
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
hhtt Jumlah / / t tpt
hht(%)
:p//:d
/ /
Kemampuan memori jangka pendek Prosentase
(orang)
a. kurang 3 27,3
j . a ca.cid.id b. cukup j. aca.cid.id 6 j . aca.cid.id 54,5 j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e c. baik
i l i b.bu.n
u nej.
e
i 2ib.u.n
l b u
enej. 18,2
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili Total ://didgigili //didgig11il
i idgigili
//dig
/:d /:d
100 /
// : / : /
hthtp
ttp:Data Primer, Mei 2012
Sumber: ttp:/
hthtp t p
hthttp /
a c .id.id memori yang baik yaitu asebanyak c .id.id 2 responden (18,2%). ac.id.id a ca.cid.id
je. j.ac je. j.ac je. j.ac j .
b . u n
u
en b .u n
u
e
n b . u n
u
e
n b .bu.n
u nej.
e
/:d idgiigliilib. :/ /d idgiigliilib. : / / d idgiigliilib. : / /:d
i l
idgigilii
// ttp:/
hthtp
/
ttp:/
hthtp
/ t p
hthttp / /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id kelompok eksperimen j.setelah a ca.cid.iddiberikan senam otak jsebanyak . aca.cid.id 6 kali dalam 3 j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili responden pada kelompok
idgigbesar idgigili
//dig
/:d d /:d /:d
minggu://didapatkan data bahwa sebagian : / : /
t p : / / t p / / t p / /
hthttp hthttp hthttp
eksperimen ini memiliki kemampuan memori jangka pendek yang baik yaitu
d .cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id sebanyak 8 responden e j . aj.ca(72,7%), dan tidak ada responden
e j .aj.ca.ci .id yang memiliki ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i i
igil jangka pendek yang
idgmemori i
idgigil(0%). idgigil i
//dig
/:d kemampuan
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p /:d
:p/kurang
/ / t
hhtttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j.a ca.cid.id pemberian senam otakj.ayaitu ca.cid.iddari 2 responden (18,2%) j . a .cid.id 8 responden
camenjadi j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ili
idgigmemiliki igili pendek baik, sedangkan
idgjangka gigili
idpada
//dig
/:d /:d /:d /:d
(72,7%)/yang kemampuan memori / /
tp : / / t p : / / t p : / /
hthttp hthttp hthttp
kelompok kontrol tidak mengalami peningkatan pada kemampuan memori jangka
d d id.id d
e j. aj.ca.ci .id pendek, hal ini terlihat e j .aj.ca.ci .4idresponden (36,4%) menurun
dari
e j . aj.ca.cmenjadi 2 responden
e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i il i
idgigmemiliki i
gigil pendek baik.
idjangka idgigil i
//dig
/:d /:d //:d //:d
(18,2%):/yang kemampuan memori : :
t t p / / t t p / / t t p / /
hhttp hhttp hhttp
pemenuhan nutrisi pada bayi tersebut dan juga pada ibu saat hamil, semakin tinggi
j . a ca.cid.id normal, dan memilikij.aktivitas a ca.cid.id listrik yang berlebihanj.asehingga ca.cid.id menyebabkan j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigildan i i
idgigilterus-menerus idgigili
//dig
/:d kejang
t p
hthttp
: / /:d
(Ropper
/ / Brown, 2005). Kejangt p
hthttp
: / /:d
/ /
yang : / /:d
dapat berpengaruh
t p
hthttp / /
pada kemampuan memori jangka pendek seseorang karena kejang dapat
d ca.cid.ifungsi ca.cid.id d
e j . aj.ca.ci .id menyebabkan gangguan e j . ajpada
.
d
memori otak e j
(Passat, .aj.2008). ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
Data / / karakteristik responden mengenai t
hhttt p :p//:d
/ / riwayat cidera kepala menunjukkant t
hhttp :p//:d
/ /
bahwa pada kelompok kontrol dan kelompok eksperimen mayoritas responden
a ca.cid.id id
ca.c.id Kelompok Eksperimen c.c.id id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej. ej.a.Sebelum
Kelompok Kontrol
.bu.n nej ej.a.aDiberikan Senam Otak
.bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili li
idgigiNegeri idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/:d
di:/SDLB
/ / Patrang Kabupaten
tp :
hthttp
/ d
/:Jember
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
Kemampuan memori jangka pendek anak tuna grahita ringan pada
d did id.id d
e j . aj.ca.ci .id kelompok kontrol sebelum e j . aj.ca.ci .diberikan senam otak adalah e j. aj.ca.cmayoritas responden e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigil cukup dan minoritas://dadalah idgigil i
//dig
/:d memiliki
t
hhttt p :p//:d
/ kemampuan
/ memori jangka
t
hhttt p d
:p//:pendek
/ / t t
hhttp p : / /
responden yang memiliki kemampuan memori jangka pendek yang kurang.
j . a ca.cid.id Kemampuan memori jjangka . aca.cid.idpendek yang cukup disebabkan j . a ca.cid.id karena sebagian j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili tidak memiliki riwayat://dkejang, idgigili tidak memiliki riwayat idgigili
//dig
/:d t
hthttp
: / /:d
besar presponden
/ / t p
hthttp :/ / t p
hthttp
: / /:d
/cidera
/
kepala dan memiliki pendapatan yang cukup yaitu berkisar antara Rp.500.000
d did d d
e j . aj.ca.ci .id sampai Rp.1.000.000ej.tiap aj.ca.ci .bulan. Hal tersebut membuktikan e j . aj.ca.ci .id bahwa tingkat e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gil i
idgikeluarga idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
pendapatan / / berpengaruh pada
t t
hhtt p :p//:d
/ /
kemampuan memori jangka
t t
hhttp d
:p//:pendek
/ /
melalui tingkat status nutrisi yang dibutuhkan pada anak (Arulmani, 2005).
j . a ca.cid.id Kemampuan memori j.ajangka ca.cid.id pendek yang kurangj.apada ca.cid.idresponden dapat j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili igili adanya riwayat cidera
idgkarena gili yang pernah dialami
idgikepala igili
idgoleh
//dig
/:d :
disebabkan
t p
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
responden tersebut. Cidera kepala dapat membuat kemampuan memori jangka
d .cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id pendek seseorang menjadi e j . aj.carendah (Muttaqin, 2008). e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
5.2.3 Kemampuan Memori Jangka Pendek Anak Tuna Grahita Ringan pada
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
a ca.cid.id id
c.c.id Kelompok Eksperimen ca.c.id id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej. ej.a.aSetelah
Kelompok Kontrol
.bu.n nej ej.a.Diberikan Senam Otak
.bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili li
idgigiNegeri idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/:d
di:/SDLB
/ / Patrang Kabupaten
tp :
hthttp
/ d
/:Jember
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
Kemampuan memori jangka pendek anak tuna grahita ringan pada
d id.id d.id d
e j . aj.ca.ci .id kelompok kontrol adalah e j . aj.ca.cmayoritas responden memiliki e j. aj.ca.cikemampuan memori e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil yang cukup dan minoritas il i
idgigresponden idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
/:d
jangkap:/pendek
/ / t t
hhttpp : //:d
/ / memiliki kemampuan
t t
hhttpp : //:d
/ /
memori jangka pendek yang baik. Kemampuan memori jangka pendek yang baik
j . a ca.cid.id Kemampuan j .
memori a
d.id
ca.cijangka pendek pada kelompok j . a .cid.id
caeksperimen mayoritas j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili kemampuan memori idgigili pendek yang baik. Peningkatan idgigili
//dig
/:d responden
t p
hthttp
: / /:d
/ /memiliki
t p:
hthttp
/ /:d
jangka
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
kemampuan memori jangka pendek pada kelompok eksperimen sesuai dengan
d d.id ca.cid.stimulasi d
e j . aj.ca.ci .id pendapat Greenough e(2006) j . aj.ca.ciyang menyatakan bahwa saat e j . aj.ada id pada otak, e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil otak maka struktur :otak i
gil berubah dramatis, hubungan
idgiakan idgigil i
//dig
/:d misalnya
t t
hhtt p :p//:d
/ /
senam
t t
hhttpp //:d
/ / t tp
hhttp
://:d
/ /
antarneuron lebih banyak, kapiler darah yang menyuplai darah dan oksigen ke
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id Air putih dapat mengaktifkan j . aca.cid.idotak untuk hubungan elektro j . a id.id
ca.ckimiawi yang efisien j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili i
gigilsistem
iddan gigili menyimpan dan menggunakan
idproses idgigili
//dig
/:d t :
hthttp
/
antarapotak/:d
/ / saraf, meningkatkan
t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
kembali informasi secara efisien. Air putih yang dianjurkan oleh peneliti pada
d d ca.cid.id merasa segar d
e j . aj.ca.ci .id anak-anak sebelum melakukan e j . aj.ca.ci .idsenam otak adalah sampai e j . aj.anak-anak e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gil
idgiGerakani idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttp :p//:d
dan ttenang. / / senam otak apabila
t t
hhtt p :p//:d
/ / diimbangi dengan minumtp:air
t //:d
hhttp / /putih
dan merupakan jaringan lunak dibawah tulang selangka dikiri dan kanan tulang
j .a ca.cid.id untuk melakukan ini, gerakan j . a ca.cid.idini menjadi gerakan persiapan j . a ca.cid.ikarena
d gerakan ini j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili igili dari otak kiri ke kanan
idgpesan igili
idgdan
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
dapat mengoptimalkan
: / / proses pengiriman
tp :
hthttp
//:d
// t p
hthttp
:/ /:d
/ /
sebaliknya, meningkatkan aliran darah menuju otak, serta dapat menambah
d id .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id semangat dan energi untuk e j . aj.ca.melakukan
c.id gerakan selanjutnya e j. aj.ca(Haryanto, 2010). e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil ketiga adalah Active :/yaitu l i
idgigigerakan idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
Persiapan
/ / t t
hhttpp /:d
/ / silang. Gerakan
t t
hhttpp : //:d
/silang
/
dilakukan dengan menggerakkan tangan kiri dan kaki kanan serta bergantian pada
bersamaan (Dennison, 2003; Gunadi, 2010). Anak-anak tuna grahita ringan saat
j . a ca.cid.id j. aca.cid.iadalah
d j . a
d.id
ca.cikiri j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Gerakan burung hantu gerakan memijat bahu dan kanan yang
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili untuk mengasah indra://penglihatan, idgigili idgigili
//dig
/:d
hthttp
: / /:d
/ /
dapattpbermanfaat t p
hthttp:
d/ / dan pendengaran t p:
hthttp
/ /:d /
(Gunadi,
/
2010). Anak-anak tuna grahita ringan saat melakukan gerakan ini merasa senang
d did .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id dan tidak kebingunganejuntuk . aj.ca.ci .meniru gerakan dari e j
peneliti..aj.caGerakan ini menunjang ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d dayattp
hhtt
:p//:d
ingat / / dan konsentrasi dari anak-anak t
hhttt p :p//:d
/ / sehingga dapat lebih berkonsentrasi t t
hhttp :p//:d
/ /
untuk melakukan gerakan selanjutnya (Dennison, 2008). Gerakan pasang kuda-
j .a ca.cid.id dikerjakan dan juga j.mengingat a ca.cid.id apa yang telah dipelajari, j . a ca.cid.id sehingga dapat j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili
idgig(Dennison, idgigili
//dig
/:d membantu
t p
hthttp
:/ /:d
/ /meningkatkan kemampuan memori
tp :
hthttp
//:d
// 2008).
tp :
hthttp
/ /:d
/ /
Gerakan pasang telinga adalah gerakan yang dapat memusatkan perhatian
d d.id ca.cid.akupuntur d
e j . aj.ca.ci .id dan indra pendengaran e j . aj.ca.ci mengaktifkan
yang lebih dari 400 e j. ajtitik
.
id yang ada e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil pasang telinga ini dilakukan l i
idgigidengan igil
idgdari i
//dig
/:d di telinga.
t
hhttt p :p//:d
/ Gerakan
/ t t
hhtt p :p//:d
/ / menarik daun telinga
t t
hhtt p :p//:d
/ /
atas kebawah dengan lembut (Dennison, 2003; Gunadi, 2010). Anak-anak tidak
j . a ca.cid.id bermanfaat untuk mengaktifkan j. aca.cid.id otak, merelaksasikan otot j . aca .cid.id
j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
tengkuk, meningkatkan
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili igili
idg(Gunadi, idgigilisenang saat melakukan:/gerakan idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/
konsentrasi/:d
/ / 2010). Anak-anak t p:
hthttp
/ /:d /
merasa
/ t p
hthttp
/:d
/ /
tombol bumi dan tombol keseimbangan. Gerakan tersebut mampu meningkatkan
d .cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id perhatian terhadap sesuatu e j . aj.cadan meningkatkan daya e
ingat.j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
Gerakan/ / tombol angkasa dilakukan t
hhttt p :p//:d
/ / dengan memberikan sentuhan t t
hhttp :p//:d
/ / atau
penekanan pada bibir dengan satu tangan, sedangkan tangan lainnya memegang
j . a ca.cid.id menerima informasi (Gunadi, j . aca.cid.id2010). Gerakan ini merupakan j . a ca.cid.idgerakan sederhana j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili igili
idgsehingga gigili
idanak
//dig
/:d yang p
t :
hthttp
/
dapat/:d
/ / merilekskan
t
hthttp
/
seluruh bagianp:otak /:d
/ / dapat mempermudah
t p
hthttp
: / /:d
/ /
untuk dapat memasukkan suatu informasi sehingga dapat lebih berkonsentrasi dan
d .cid.id ca.cid.idingat yang lama d
e j . aj.ca.ci .id otak dapat menangkap e j . aj.cainformasi secara cepat dan e j . ajdaya
. e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i gigil
id2008). i l i
idgigigerakan idgigil i
//dig
/:d (Dennison,
t
hhttt p :p//:d
/ / Gerakan selanjutnya
t t
hhtt p //:d
:psetelah
/ / menguap adalah
t t
hhttp /:d
:p/gerakan
/ /
pompa betis. Gerakan pompa betis adalah gerakan yang dapat membantu
j .a ca.cid.id dan alat tulis pada jresponden. . a ca.cid.id Peneliti memberikanj.acontoh ca.cid.id angka 8 tidur j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili 8 tidur. Anak-anak /antusias
idgigangka idgigili
//dig
/:d kemudian
t p
hthttp
:/ /:d
/ responden
/ diminta untuk membuat
tp :
hthttp
//:d
// tp :
hthttp
/:d
/ /
dan ceria ketika melakukan gerakan ini. Gerakan menulis huruf dalam kurva
d ca.cid.id huruf pada angka 8 tidur .cid.idtelah dibuat pada d
e j . aj.ca.ci .id angka 8 adalah gerakan e j . ajmenulis
. e j. aj.cayang e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i il
idgigadalahi igil
idgpola i
//dig
/:d gerakan
t
hhttt p /:d
:p/sebelumnya.
/ / Manfaat dari gerakan
t t
hhtt p :p//:d
/ ini
/ melatih otak mengikuti
t t
hhtt p :p//:d
/ /
tulisan sesuai dengan lengkungan, meningkatkan konsentrasi, meningkatkan
dilakukan anak-anak.
j .a ca.cid.id pergelangan salah satuj.kaki a ca.cid.diid atas kaki yang lain kemudian j . a ca.cid.idbagian kaki dipijit j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili telapak kaki yang ada://d idgigilikeatas dan kebawah, kemudian idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
dan dilambaikan
: / / tp
hthttp :
diatas
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
lanjutkan dengan kaki yang satunya. Anak-anak tuna grahita ringan antusias dan
d d ca.cid.idmemiliki manfaat d
e j . aj.ca.ci .id merasa senang saat melakukan e j . aj.ca.ci .id gerakan ini. Gerakan einij.aj.dapat e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil relaksasi otot kaki dan i
gigil sehingga mampu meningkatkan
idbetis idgigil i
//dig
/:d yaitu p
t
hhttt :p//:d
meningkatkan
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
energi dan semangat setelah melakukan aktivitas yang melelahkan (Gunadi,
j . a ca.cid.id peredaran cairan serebrospinal j. aca.cid.id di tulang belakang, meningkatkan j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
daya ingat,
i l i b .bu.n
u i l i b .bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili li
idgigikemampuan idgigili dan memahami (Dennison, idgigili
//dig
/:d : / /:d
meningkatkan
t p
hthttp / / : / /:d /
untuk memperhatikan
t p
hthttp / t p:
hthttp
/ /:d
/ /
2003). Anak-anak senang saat melakukan gerakan ini dan tidak merasa
d .cid.id d d
e j . aj.ca.ci .id kebingungan, akan tetapi e j . aj.caada beberapa responden e
yang j .aj.ca.ci .iduntuk mengangkat
malas ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d pinggul
t
hhttt p /:d
:p/sehingga
/ / harus dibujuk untuk t
hhttt p :p//:d
mau / / melakukan gerakan ini. tGerakan tp
hhtt
:p//:d
/ / ini
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id tuna grahita ringan, akan j . a .cid.id ada gerakan yang sangat
catetapi j . a c
id.id bagi anak-anak
ca.sukar j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili li
idgigisilang, gigili
iddisebabkan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
yaitu gerakan
: / / kesukaran tersebut
tp :
hthttp
//:d
// tp
hthttp
/:d
karena gerakan :/tersebut
/ /
membutuhkan penyatuan daerah motorik dan kognitif di otak yaitu otak besar,
d ca.cid.idanak tuna grahita ringanj.memiliki d d
e j . aj.ca.ci .id yang pada kenyataannya e j . aj.pada e aj.ca.ci .id otak besar yang e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil optimal (Gunadi, 2010). gigil
idSebagiani igil
idgotak i
//dig
/:d kurang
t
hhttt p //:d
:pberfungsi
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / besar gerakan senam
t
hhttt p :p//:d
/ /
disenangi oleh anak-anak karena gerakan senam otak ini sederhana dan sesuai
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
6.1 Simpulan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne Berdasarkan.un
i l i b b .u ne penelitian dan pembahasan
hasil
il i b .bu.n
u nemaka dapat disimpulkan il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
sebagai
hhtt p /:d
:p/berikut:
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
yang terbanyak adalah suku Jawa, tingkat pendidikan orang tua yang
j . a ca.cid.id j. aca.cid.id j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e menjadi mayoritas
i l i b .bu.n
u nej.adalah tingkat pendidikan
e
i l ib n nej.dan tingkat pendapatan
e
.bu.SMA,
u i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
hthtkeluarga
tp / / responden tiap bulan t p: / /:d
/ /
hthttpmayoritas adalah Rp.500.000 t p: / /:d
/
hthttp sampai
/
Rp.1.000.000;
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne b. kemampuan
i l i b .bu.n ne jangka pendek anak
memori
u il i b n ne grahita ringan sebelum
.bu.tuna
u i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :
tp
//:d
/
hhtpemberian
/ t
senam otak padahhkelompokt p :
ttp
//:d
/ / kontrol adalah sebagian t tp : //:d
hhttp besar/ /
108
j . aca.cid.id j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i l ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili ig ili ig ili ig ili
//dig
/d p //dig
://d //dig
p://d //dig
p://d
d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u d i g igliiblib.u
/://d i :// /d i :// /d i :// /d i
ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
109
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d. kemampuan memori jangka pendek anak tuna grahita ringan pada kelompok
a ca.cid.id id
ca.c.id (kelompok eksperimen
kontrol setelahe3j.a.minggu ca.c.id senam otak) id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej. .bu.n nej ej.a.diberikan .bu.n nej .bu.n ej .
nej.
a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili ili
idgigmayoritas idgigili kemampuan memori://djangka
idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
:/ /:d
adalah
/ / responden tetap://d
tp
hthttp :
memiliki
// tp
hthttp :/ /
pendek yang cukup;
d d.id did d
e j . aj.ca.ci .id e. kemampuan memori e j . aj.ca.cijangka pendek pada kelompok e j. aj.ca.ci .eksperimen setelah e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigilsenam otak selama enam il i
idgigperlakuan idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
diberikan
/ / t t
hhtt p :p//:d
kali
/ / didapatkan hasil
t
hhttt p :p//:d
bahwa
/ /
mayoritas responden memiliki kemampuan memori jangka pendek yang
ca.cid.id c i .idd c c.i .idd ca.cid.id
.bu.n
j
nej.
e . a ej.aj.ac.menunjukkan bahwa pada
baik. Hasil tersebut
.bu.n ne ej.aj.akelompok eksperimen
.bu.n ne .bu.n
j
nej.
e . a
i l i b u i l i b u i l i b u i li b u
ig ili idgigili peningkatan pada kemampuan li
idgigimemori idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
mengalami
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / jangka pendek;p://:d
t
hthttp / /
f. terdapat pengaruh yang sangat bermakna dari senam otak terhadap
d .idd .idd d
e j . aj.ca.ci .id kemampuan memori c .i
ej.aj.acjangka pendek pada anak i
aj.cac.grahita
ej.tuna ringan, hal e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgigdibuktikan i
idgigil0,007), sehingga responden gigil
idpada i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
tersebut
/ / dengan p<αtp
t
hhttp
/:d
(p:/value=
/ / t tp
hhttp
://:d
/ /
kelompok eksperimen mengalami perbedaan kemampuan memori jangka
j . a ca.cid.id b. mengetahuieefektifitas
.idd
j.aj.cac.i senam otak terhadap ekemampuan
j.aj.cac.i memori jangka
.idd
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i
n e
liibli.bu.un i
n e
liibli.bu.un i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili i g i g idgigili
//dig
/:d
hthtp
t t
:p//:d
/ /dig pada anak tuna grahita
pendek
h t t pt
/:d
/ /dig
:p/sedang; t p
hthttp
: / /:d
/ /
ht
c. mengetahui efektifitas senam otak terhadap kemampuan memori jangka
d .idd .idd d
e j . aj.ca.ci .id pendek pada .i
aj.cacADHD
ej.anak j.aj.cac.i Disorder);
(Attention Deficit eHyperactive e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i igil
idgterhadap i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhttp
d.://:d
p / /
mengetahui efektifitas senam
t t
hhttpp : //:d
otak / / kemampuan memori
t tp
hhttp
://:d
/ /
jangka
j . a ca.cid.id c.idid
j.aj.ac. senam otak terhadapnekemampuan
j.aj.ac. memori jangka c.idid j. a ca.cid.id
nej.
e neefektifitas nej.
e
e. mengetahui
i l i b .bu.n
u i liibli.bu.un
e
i liibli.bu.un
e
i l i b .bu.n
u
ig ili i g i g idgigili
//dig
/:d
hthtp
t t
:p//:d
/ /dig pada anak tuna grahita
pendek
h t t pt
:p/di/:d
/ dig
/komunitas. t p:
hthttp
/ /:d
/ /
ht
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 6.2.2 Bagi Profesi Keperawatan e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
Hasil / / penelitian ini dapat menjadi t t
hhtt p :p//:d
/ /
tambahan referensi bagi perawat t t
hhttp //:d
:pterutama
/ /
perawat anak yaitu sebagai pemberi asuhan keperawatan secara langsung
a ca.cid.id id
ca.c.id sebagai suatu stimulasi
c. .id meningkatkan id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej. ej.a.dijadikan
Senam otak dapat
.bu.n nej ej.a.acuntuk.bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili idgigili memori jangka pendek idgig ili diharapkan dapat dijadikanidgigili
//dig
/:d t p
hthttp
/ /:d
kemampuan
: / / tp :
hthttp
//:d
// yang
tp :
hthttp
/ /:d
/ /
sebagai pendidikan pendamping (co educational) yang dapat diterapkan
d .id .id d
e j . aj.ca.ci .id setiap hari sebelum c c.id pembelajaran di sekolah
ej.aj.aproses
c c.id mengoptimalkan
ej.aj.auntuk e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigil kognitif anak dapat dilihat igil
idgdari i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
perkembangan
/ / t
hhttt p :p//:d
kognitif anak. Perkembangan/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
cara anak mengoperasikan matematika, memutuskan suatu cara untuk
d d d d
e j . aj.ca.ci .id 6.2.4 Bagi Masyarakat e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i i
idgigil setelah mengetahui :/pentingnya i
idgigil stimulasi otak secara igil
idgdini i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d /
Masyarakat
/ t t
hhttpp /:d
/ / t tp
hhttp
://:d
/ /
termasuk senam otak, maka masyarakat terutama keluarga dapat
ca.cid.id c.idid c.idid ca.cid.id
e j
nej.
. a memberikan n
dan .ac.
ej.ajmengaplikasikan stimulasi nsenam . pada anak tuna
ej.aj.acotak e j.
nej.
a
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.une i l ib .bu.une i l i b .bu.n
u
ig ili gili secara mandiri di lingkungan
idgiringan idgigili rumah. Peran keluarga :terutamaidgigili
//dig
/:d t : / /:d
grahita
p
hthttp / / t p
hthttp
: / /:d
/ / t p
hthttp
/ /:d
/ /
orang tua sebagai pendamping dan pemberi stimulasi secara dini dan
d c.idid c.idid d
. aj.ca.ci .id aj.ac. a c. aj.ca.ci .id
.bu.n e
ne
j neje. mengoptimalkan
maksimal dapat neje. j.aanak khususnya pada
perkembangan
.bu.n ej
ne
.
i l
ig il ibi u
i g i liibli.bu.un i g iliibli.bu.un i l
idgigil i bi u
//dig
/:d
hthtp
://d/dig memori jangka pendek.
ttp:/
kemampuan
hthtp
://d/dig
ttp:/ t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
il ib .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Asher, J., & Bock, R. 2003. Human Genes Affects Memory [serial online].
d d d.id 2012]. d
e j . aj.ca.ci .id e j aj.ca.ci .id
http://www.nih.gov/news/pr/jan2003/nimh-23.htm.
. e j . .
ca.ciJanuari
aj[01 e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i A.g1994. i
il Educating Children with i
igil Needs. New York:
idgSpecial idgigil i
:p/://idig
Ashman,/d Prentice
//dig
/:d
t t
hhtt p
Hall. t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
Asmoni. 2009. Mengatasi Siswa Berkesulitan Belajar dengan Senam Otak [serial
j . a ca.cid.id j. ca.cid.id
online]. http://www.asmoni-mengatasi-siswa-berkesulitan-belajar.html.
a j . aca.cid.id [03
j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e Maret 2012].
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p: / /:d
/ /
hthttp R., Smith, E., Atkinson,
Atkinson, t p
hthR.,
: / /:d
/ /
ttp Bem, D. 2000. Pengantar t p : / /:d
/
hthtPsikologi.
tp /
Batam: Interaksara.
d .cid.idfor daily quality physical.education ca.cid.id [serial online]. ca.cid.id
e j . aj.ca.ci .id Blaydes & Jean. 2001. e j Aac
. .acase
e j a. ej . a.
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n nej
http://www.actionbasedlearning.com.
u il i .bu.n
[06bJanuari u
j
ne2012]. i l i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p ://:d
/ /
hhttpBooster. 2011. Cara Meningkatkan
Brain t t
hhttpp : //:d
/ / Daya Ingat [serial t tp : //:d
/
hhttponline].
/
http://www.gelombangotak.com/kecerdasan_daya_ingat.htm [29 Februari
2012].
j.a ca.cid.id j .a ca.cid.id j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. Brown & Jason.
i l i b .
nu
e
.bu2003.
.
nejEnriched Environmentiband
il .bu.n
u nej. Activity Stimulate
e
Physical
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili but not Olfactory Bulb gili
idgiNeurogenesis. idgigofili
//dig
/:d /:d /:d /:d
Hippocampal
:/ : / European Journal
: /
tp / / t p / / t p / /
hthttp
Neurosciences, Vol.7. pp 2042-2046. hthttp hthttp
Case, A., Paxon, C. 2006. Health and Social Mobility [serial online].
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j aj.ca.ci .id e j aj.ca.ci .id
http://futureofchildren.org/publications/journals/article/index.xml?journali
. . e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne n e
lib.u.un
d=35&articleid=91&sectionid=557. nne Mei 2012].
lib.u.u[14
n e
lib.u.un
ig i l i idgiigilib idgiigilib idgiigilib
//dig
/:d
hthtp
:
ttp:
/ / d
/ /
hthtp
:
ttp:
/ / d
/ /
hthtp
:
ttp:
/ / d
/ /
2009. Al Qur’an.idan
j . a ca.cid.id Departemen Agama Republik
j. aca.cid.idIndonesia. j . acacd.id Terjemahannya. j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Semarang: PT Kumudasmoro Grafindo.
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili gigili
idL. idgigili of WAIS(R)-IV Assessment. idgigili
//dig
/:d :
Elizabeth,
t p
hthttp
/ /:d
/ / & Kaufman, A. 2009. t
t pp: / /:d /
Essentials
/ t p
hthttp
: / /:d
/ /
California: Publisher Inc. hhtt
j.a ca.cid.id Gregor, Fernald, L., Sethuraman, j .a ca.cid.id K. 2005. Effects ofj.Health a ca.cid.idand Nutrition on j .a ca.cid.id
enej. nej.of
e .bu.ue j. in the First Three .une nej.
Cognitive and Behavioural Development in nChildren
i li b .bu.n
u i l i b .bu.n
u il i b ne[serial i l i b b .u
ig ili Years idgigili Life idgigili idgigili
online].
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p
http://www.unu.edu/unupress/food/V201e/ch08.htm.
hthttp
: / /:d
/ / [02 Januari
t p
hthttp
: / /:d
2012]. / /
Greenough, W. 2006. Perspective: Rich Experiences, Physical Activity Healthy
d d National Scientific Council ca.cid.on d
aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
Brains [serial online]. id the Developing
e j. e j .
Child. http://www.developingchild.net. [04 e j
Januari. aj.2012]. e j.
i li b .bu.n
u ne un e
i liibli.b.un un e
i liibli.b.un i li b .bu.n
u ne
ig i l i i g i g idgigil i
//dig
/:d
hthtp
://d/dig
ttp:/
://d/dig
ttp:/
hthtp t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id Hartati,Anak
P. 2010. Pengaruh.id
j. acacLatihan
. id Senam Otak terhadap .Kemampuan
j . acacid.id Menulis
j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
Tuna Grahita Ringan. Skipsi. Bandung: Universitas Pendidikan
i l i b .bu.n
u Indonesia. i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
hthttp N. 2010. Ada Apa hdengan t p: / /:d
/ /
thttp Otak Tengah. Jogjakarta: t p: / /:d
/
hthttpGradien
/
Haryanto,
Mediatama.
d id.id d d
e j . aj.ca.ci .id Iqbal, M. 2007. Kebutuhan e j . aj.ca.cDasar Manusia. Jakarta: e
EGC.j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d Irwanto.
t t p
hhttIKA.
d
:p//:2006.
/ / Penyimpangan Tumbuh t t
hhtt p :p//:d
/
Kembang / Anak. Surabaya: Kapita t t
hhttp d
:p//:Selekta
/ /
j.a ca.cid.id John, R. 2008. The Revolutionary j .a ca.cid.id New Science of Exercise j . a ca.cidand
. id the Brain. New j .a ca.cid.id
enej. nej.
.bu.ue nej.
e nej.
e
York: Little n Brown and Company.
i li b .bu.n
u i l i b il i b .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d tp
Kaplan :
hthttp
/
& /:d
/ /
Sadock. 1994. Psikiatri t p
Klinik.
hthttp
: / /:d
/ /
Jakarta: Binarupa Aksara. t p
hthttp
: / /:d
/ /
Kartadinata, S. 1996. Psikologi Anak Luar Biasa. Jakarta: Depdikbud, Dirjen
d c.idid c.idid d
aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
DIKTI.
e j. e j .aj.ac. e j . aj.ac. e j.
i li b .bu.n
u ne i l i b u.n ne
.bPerkembangan
u i l i b .bu.n
u ne Erlangga. i li b .bu.n
u ne
ig i l i Kartini, K. 2007.
idgigil i Psikologi Anak.
idgigil i
Jakarta: idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
. a c .cid.id KomisiPenelitian
Nasional Etik Penelitian
. a c
Kesehatan. 2005. Pedoman
.cid.idKesehatan . a c .cid.id Nasional Etik
. a ca.cid.id
e j . a e j . a e j
[serial
. a online]. e j .
i l i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej
http://www.knepk.litbang.depkes.go.id/ il i
[26b .
n nej2012].
.buMaret
u il i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
t Park, C. H., Choi, S. H.,hKim, t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
hhtJ.,
Koo, htt N., Kim, H., Choe, J. 2003. hhttPostnatal
Environment Can Counteract Prenatal Effect on Cognitive Ability, Cell
Proliferation, iand Synaptic Protein Expression.
a ca.cid.id a c . d.id
a c . id.id a ca.cid.id
.bu.n e j
nej.
. ej. j.ac
.bu.n ne ej. j.ac [06 Januari 2012].
http://www.fasebj.org/cgi/content/full/17/11/1556.htm.
.bu.n ne .bu.n
j
nej.
e .
i l i b u i l i b u i l i b u i li b u
ig ili idgigS., ili Sidiarto, L. D., Samino, gigili R., Nugroho, W. 2003.
idMunir, igili
idgKiat
//dig
/:d t p
hthttp
: /
Kusumoputro /:d
/ / t p
hthdan
: / /:d
/ /
ttpLatih Otak. Jakarta: UI Press. t p
hthttp
: / /:d
/ /
Panjang Umur dengan Gerak
d Sattler, J. & Ryan, J. 2009. d Assessment With The WAIS-IV. d Amerika: Sattler d
e j . aj.ca.ci .id Publisher Inc. e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t p
Sidiarto,
t
d
:p//:L.
/ /
hhttPenerbit UI.
& Kusumoputro, S. 2003. t t
hhtt p /:d
:p/Memori
/ / Anda setelah Usia t50. tp
hhtt
/:d
:p/Jakarta:
/ /
j.a ca.cid.id Sidiarto, L. D., Kusumoputro, j .a ca.cid.id S., Samino, Munir, R.,j.aNugroho, ca.cid.id W. 2003. The j .a ca.cid.id
nej. nej. nej. in Jakarta. Jakarta: iUI
e Efficacy of n e
Specific patterns of Movements nand e Brain Exercises on the neej.
i li b .bu.n
u i l i b .buPerformance
. u il i b .buCitizen
. u liibli.bu.un
i g i li Cognitive
i g i l i of Healthy Senior
i g il i i g
//dig
/:d
hthtp
t t
:p//:d
/
Press./dig
h t t pt
:p//:d
/ /dig
h t t pt
:p//:d
/ /dig
ht ht
Soetjiningsih. 1995. Tumbuh Kembang Anak. Jakarta: EGC.
d d id d
e j. aj.ca.ci .id Somantri, T. S. 2007.ePsikologi j .aj.ca.ci .idAnak Luar Biasa. Bandung: e j . aj.ca.PT.
c.idRefika Aditama. e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ / t
hhttt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
i l
ig il
//dig
/:d
i bi
.bu.n
u
e
ne
j .
d
aj.ca.ci .id
LAMPIRAN
t t
hhtt p :p//:d
/ /
i l
idgigil i bi
.bu.n
u
e
ne
j .
d
aj.ca.ci .id
t t
hhtt p :p//:d
/ /
i l
idgigil i bi
.bu.n
u
e
ne
j .
d
aj.ca.ci .id
t t
hhttp :p//:d
/ /
il
idgigili bi
.bu.n
u
e j
ne
.
d
aj.ca.ci .id
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id j . a id.id
ca.SURAT
c PERMOHONAN j . a ca.cid.id j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthyang
:/ /:d
/ /
ttp bertanda tangan di bawahhini: tp :
thttp //:d
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
Saya
nama : Dince Setianingsih
d d d d
e j . aj.ca.ci .id NIM e aj.ca.ci .id
:j.082310101002 e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil
pekerjaan i : Mahasiswa Program idgigil
Studi i Ilmu Keperawatan idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
hhttalamat / / t t p :p//:d
/ /
tt Manggis No. 03 Biting hhtt t t p :p//:d
/ /
: Jalan KalisathhGang
Bermaksud akan mengadakan penelitian dengan judul “Pengaruh Senam
j . a ca.cid.id Otak terhadap Kemampuan j . aca.cid.iMemori
d Jangka Pendek j .
padaa ca.cidAnak
. id Tuna Grahita j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili Ringan di idgigili Negeri Patrang Kabupaten
SDLB ili
idgigJember”. Penelitian ini tidak gigili
idakan
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p :
hthtbagi
/ /:d
/ /
tp anak maupun keluarga. hPenelitian t p
thttp: / /:d
/ /
menimbulkan akibat yang merugikan ini
dapat memberikan manfaat karena dapat menambah pengetahuan bahwa dengan
d did d d
e j . aj.ca.ci .id menggunakan senamej.otak aj.ca.ci .dapat mempengaruhi j . aj.ca.ci .id memori jangka
kemampuan
e e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i pendek pada i
gil tuna grahita ringan. ://d
idgianak idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ /
hhtt Kerahasiaan semua informasi t t p : / /
ttp dijaga dan hanya dipergunakan
hhakan t tp ://:d
/
hhttp untuk
/
kepentingan penelitian. Jika Anda tidak bersedia anak Anda menjadi responden,
j . a ca.cid.id maka tidak ada ancaman j. a id.id
ca.cbagi j . aca.cid.id Jika anak Anda j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
anak Anda maupun keluarga.
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili idgigili responden, maka saya:/mohon i
idgigilkesediaan idgigili
//dig
/:d bersedia//menjadi
d /:d untuk menandatangani
/ /:d
t p: : / / t p / / t p: / /
hthttppersetujuan yang saya lampirkan
lembar hthttp dan menjawab pertanyaan-pertanyaan hthttp
yang saya sertakan. Atas perhatian dan kesediaannya menjadi responden saya
d d d d
e j . aj.ca.ci .id ucapkan terima kasih.ej.aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d ca.cid.idSetianingsih d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . ajDince
. e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u neNIM 082310101002 ilib.bu.n u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
PERSETUJUAN MENJADI RESPONDEN e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
Saya t
hhtt p :p//:d
yang / /
bertanda tangan di bawah t t
ini
hhtt p ::p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Nama :……………………………………………………
j . a ca.cid.id Alamat
j . ca.cid.id
:…………………………………………................
a j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
menyatakan i l i b.bu.n
bersedia u
e j.
nebahwa anak akan i
menjadi
i l b .bu.n
u
e ej. (responden) dalamb.u.n
nsubjek i li b u
enej.
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/
hthttp dari :
penelitian / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
Nama : Dince Setianingsih
d d d d
e j . aj.ca.ci .id NIM
e j aj.ca.ci .id
: .082310101002
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne Progam i l i b .bu.n
studi u n:eIlmu Keperawatan Universitas i l i b .bu.n
u e
nJember il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p //:d
:pJudul
/ / : Pengaruh t t
Senam
hhtt p :p//:d
/ /
Otak terhadap Kemampuant t
hhttp /:d
:p/Memori
/ /
Jangka Pendek pada Anak Tuna Grahita Ringan Di SDLB
j . a ca.cid.id j. aca.cid.iPatrang
Negeri d Kabupaten Jember.ac.cid
j a .id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
Penelitian i l i b .
n
.buini
u
e ej.
ntidak akan memberikan i l ib .bu.n
dampak u
e j.
nedan resiko apapun i
pada l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p : /
hthtselaku
anak
/:d
/ /
tp responden. Peneliti sudah t p: / /:d
/ /
hthttpmemberikan penjelasan mengenai t p: / /:d
/
hthttp tujuan
/
penelitian yaitu untuk mengetahui pengaruh senam otak sebelum dan sesudah
d d ca.cid.id dan pertanyaan d
e j . aj.ca.ci .id diberikan senam otak.ejPeneliti . aj.ca.ci .idakan menjaga kerahasiaan e j .aj.jawaban ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne yang sudah i l
saya i b u.n ne
.bberikan.
u il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p //:d
:pDengan
/ / ini saya menyatakan t t p : //:d
/ /
hhttp selaku orang tua secara t tp : //:d
/
hhttpsukarela
/
memperbolehkan anak saya ikut sebagai responden dalam penelitian ini serta
d d c.id.id c.id.id
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e je.aj.ac
(………………………………) e je.aj.ac
b .bu.n
u ne b .bu.n
u ne b u. un n b u. u n n
i li
ig i l i i l
idgigil i i igiliilib.Nama terang dan tanda tangan
igiliilib.
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / ://d/dig
ttp:/
hthtp
://d/dig
ttp:/
hthtp
d d d d
e j . aj.ca.ci .id Petunjuk Pengisian:ej.aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b u.n
.bini
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i 1. isikan idgigil
lembar i dengan lengkap dan idgigil i
sebenar-benarnya idgigil i
//dig
/:d
2. h thtp
beri tt
//:d
:ptanda
/ / centang (√) atau tanda
t t
hhtt p :p//:d
silang / / (X) pada pilihan jawaban
t t
hhtt p :p//:d
/ /
Data Anak
j . a ca.cid.id 1. Nama Anak j . a ca.cid.i:d…..................…………………………………… j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
2. Jenis Kelamin i l i b .bu.n
u nej. : ( ) laki-laki ilib.bu.(n
e
u
e
n) e j.
perempuan i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t
3. Tempat
hthttpp : / /:d
/ / Tanggal Lahir : : / /:d
……………………………………………………
t
ht ttpp / / t
ht ttpp : / /:d
/ /
4. Apakah anak pernah mengalamihkejang? ( ) ya ( ) tidak h
Jika IYA, apakah sampai saat ini anak meminum obat kejang?
d d d d
e j . aj.ca.ci .id ( )masih ( )tidak
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne 5. Apakah anak i l i b u.n ne mengalami kecelakaan?
.bpernah
u i l i b .bu.(n
u e
)npernah ( )tidak il i b .bu.n
u ne
ig il i il i
idgigdilahirkan, i
idgigil cara apa? idgigil i
//dig
/:d 6. Saat
t t pt
//:d
:panak
h( h) toperasi / / anak dilahirkan
t t pt
:p//:d/ /
melalui
hht............................ t
hhtttp :p//:d / /
( ) normal ( ) lainnya (mohon diisikan)
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d .idd d d
e j . aj.ca.ci .id PSIK ej.a j.
cac.i
e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne UNIVERSITAS
n
u n e
ilibi.b.uJEMBER il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/
hhtt PROSEDUR
/ t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
htt
hNO NO hhtt
HALAMAN:
DOKUMEN: REVISI:
ca.cid.id 1 ca.cid.id ca.cid.gerakan ca.cid.id
Suatu intervensi atau perlakuan
j . a
PENGERTIAN
j . a j . a id dengan j . a
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
memberikan serangkaian sederhana
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u yang dapat i l i b .bu.nu
mengoptimalkan kinerja otak l
besar
i i b .bu.n
u
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d :p//:d
2 ttpTUJUAN
hhtt / / :p//:d / /
1.ttpmengoptimalkan
h2.httmeningkatkan daya ingat; hthttp
kinerja otak besar; t p : / /:d
/ /
3. mengurangi ketegangan dan stres.
d 3 d id.id anak d
aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
INDIKASI Anak normal, anak tuna ca.cgrahita,
e j . e j . hiperaktif, anak n e je.aj.bayi,
autis, orang dewasa, e j .
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne lansia. igiliib .bu.un i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
ig l memiliki gangguan jantung idgigil i
//dig
/:d :p//:d
/ /
4 ttpKONTRAINDIKASI
hhtt 1.
t t p :p//:d
anak / / dyang
hhttsedang sampai berat; t
hhttt p :p//:d/ /
2. anak yang sedang demam atau sakit.
j . a ca.cid.id 5 PERSIAPAN KLIEN
j. aca.cid.id 1. Anak dikumpulkancdalam
j . a a
.cid.id ruang kelas
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e 2. Beri salam,uperkenalkan
i l i b .b.n u nej.
e diri anda
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili 3. Observasi idgigili respon anak idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / 4. t
hthttpp : / /:d
Berikan / / kertas, bolpoin, dan t p : /
hthttp pada
air minum
/:d
/ /
anak
5. Sebelum klien melakukan intervensi senam
d d dd d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id otak, dianjurkan untuk
e j . aj.ca.ci .iminum air putih
e j . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne terlebih dahulu
i l i b .bu.nu ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i 6 PERSIAPAN idgigil i ALAT 1. Kertas idgigil
dan i bolpoin idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t
2.
hhttt p :p//:d
Tape / / recorder t
hhtttp :p//:d/ /
3. Kursi
4. Meja
j.a ca.cid.id j .a ca.cid.id 5. Air minum
j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. 7 CARA BEKERJA
i l i b .bu.n
u nej.
e 1. Gerakan sakelar
i l i b .bu.nu
e
neotak j.
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili a) /sentuh idgigili pusar dengan tangan :kiri. gili
idgiPada
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p : / :
d/ /
hthttp saat yang bersamaan, pijat t p
hthdada
/ /:d
/
ttp dengan
/
tangan kanan. Pemijatan dilakukan tepat
pada lekukan tulang selangka dada;
d d id id
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id b) letakkan tangan
e j . aj.ca.kanan
c.id pada pusar dan ej.aj.ca.c.id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne gunakan
i l i b n ne kiri untuk memijat dada
.bu.tangan
u i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i i
digigil yang dilakukan sebelumnya; i
//dig
/:d :p//:d
/ / : /d//seperti : /d //digigil
t t
hhtt p ttp:/
hthtp ttp:/
hthtp
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i g il i idgigil i
:p/://idig
2. fase/dkedua
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t pt buka silangan kaki yang hdilakukan t tp :p//:d
/ /
hhta) htt saat
fase pertama;
b) sentuh dan kaitkan id.id setiap ujung jari
j . a ca.cid.id j. aca.cid.id tangan didada j . a c
a
.
c
atau di pangkuan sambil j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
menarik i l ib .bu.n
u nej. melalui hidung ildan
e
nafas i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthtc)
: / d
/:menghembuskan
/ /
tp ulangi fase pertama dan kedua
nafas melalui
t p: / /:d
mulut;
/
hthttpsebanyak
/
3 kali.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
8. Gerakan tombol bumi
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ /
h9.httGerakan tombol angkasa t t
hhttp :p//:d
/ /
a) pada posisi berdiri, letakkan kedua jari
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :
p
//:d
/ / t t
hhttpp : //:d
/ /
httGerakan
h10. tombol keseimbangan
a) sentuhlah tombol keseimbangan yang
berada di belakang telinga, tepatnya pada
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id lekukan di j.a ca.cid.id
perbatasan rambut atau j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e diantara
i l i b .bu.n
u
e ej.
ntengkorak dan tengkuk.
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili dua atau beberapa :/jari gili
idgiyang
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p : / d
/:Gunakan
/ /
hthttp dapat menutupi daerah ini,hthsementara t p
ttp
/:d
/ / itu
posisikan kepala dan dagu dalam
keadaan normal;
d d .cid.id di pusar dengan d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id b) letakkan telapak
e j . aj.catangan e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne posisi
i l i b .bu.n
kepalau netetap lurus; il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigil gerakan yang sama :/pada il
idgigsisi i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p
c) d
:p//:lakukan
/ /
hhtt telinga yang lain, dan ulangi t tp /:d
/ /
hhttpgerakan 3
kali.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
11. Gerakan menguap berenergi
d d .idd .idd
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id 12. Gerakan pompa e .aj.cac.i
jebetis e je.aj.cac.i
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne a) siapkan i
n
u.un kursi sebagai pegangan;
liibli.bsebuah i
n
liibli.bu.un
ig il i idgigil i i g i g
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ /
hthtp
b)
ttp:kaki//dig kaki kanan kedepanhttdan
d
://tekuk p
t t //dig
d
:p//:luruskan
kiri kebelakangh sehingga
membentuk garis lurus dengan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :
p
//:d
/ / pasang kuda-kuda hhttp t t p : //:d
/ /
httGerakan
h13.
a) mulai dengan sikap tubuh berdiri tegak;
b) bukalah kaki dengan jarak yang sama
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id seperti lebar bahu; j . a ca.cid.id j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e c) arahkan
i l i b n nej. kaki kanan kesebelah
e
.bu.ujung
u i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigilidan tekuklah lutut kanan gigili
idsedikit
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p: / d
/:kanan
/ /
hthttp dan biarkan kaki kiri berada t p :
hthdalam
/ /:d
/
ttp posisi
/
yang lurus;
d) ulangi 3 kali.
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id 14. Gerakan putar leher
e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne a) pejamkan
il i b .bu.n ne mata, tarik nafas dalam-
kedua
u i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigil tundukkan kepala; idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:dalam,
b)
d
/ /
putar leher kearah kanan t
dant
hhttp :p//:d
terus / / kekiri
sehingga membentuk setengah lingkaran;
c) lakukan prosedur diatas dengan mata
j.a ca.cid.id j .a ca.cid.id terbuka; j . a ca.cid.id j .a ca.cid.id
i b .bu.n
u
enej. i b .bu.n
u nej.
e d) ulangiblangkah .u.n e j.
une tersebut. b.u.n
e j.
une
i l
ig ili i l
idgigili idgiigliilib idgiigliilib
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / : /
ttp:/
hthtp
/ d/ : /
ttp:/
hthtp
/ d/
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
15. Gerakan angka 8 tidur
a) siapkan bolpoin dan kertas;
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id b) buat sebuah titik
j . a ca.cid.isebagai
d titik tengah
j . a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e untuk acuan
i l i b .bu.n
u
e ej.
nmenggambar angka 8 tidur; .une
i li b b .u nej.
ig ili idgigili idgigili tangan kanan untuk membentuk
c) /arahkan idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p: / :
d
/ /
hthttp setengah angka 8 kekanan t p
hthtdan
: / /:d
/ /
tp dimulai
dari titik tengah dan kembali ke titik
tengah lagi. Gerakan ini diulangi lagi
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id pada belahan angka
e j . aj.ca.ci .i8dtidur sebelah kiri; e j . aj.ca.ci .id
b .bu.n
u ne b .bu.n
u ne d) ulangi 3.ukali. n
une .un une
i l
ig ili i i l
idgigil i i i giigliiblib. i giigliiblib.
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / /
ttp:/
hthtp
/
: /d d
hthtp
/ /
: /d
ttp:/
d
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i l i
idgigimenulis idgigil 8 i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t p :p//:d
16. Gerakan
/ /
hhtta) siapkan bolpoin dan kertas;
huruf dalam kurva
t t
hhttp :p//:d
/angka
/
b) tulis huruf alfabet dalam perut kedua
belahan angka 8 tidur;
j.a ca.cid.id j .a ca.cid.id c) huruf a-c-d-e-f-g-o-q-s j . a ca.cid.id diletakkan dalam j.aca.cid.id
i li b .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej.
e
belahanil i b .
n e j.
nesedangkan
.bukiri,
u belahan kanan i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigilihuruf b-h-i-j-k-l-m-n-p-r-t-u-v-w- idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / t p : / d
/:ditulis
/ /
hthttp x-y-z. Penulisan huruf dimulai t p : / /:d
/ /
hthttp dari titik
tengah kemudian melingkar sesuai
d d dengan belahannya. id id
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.c.id e j. aj.ca.c.id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i 19. Gerakan l i
idgigimengisi energi idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt pa)
d
:p//:sediakan
/ / kursi dan meja t t p :p//:d
didepannya;
hhtt / /
b) letakkan kedua telapak tangan diatas
meja dengan bahu membuka;
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id c) bernafas secara
j . a ca.cid.id
perlahan;
j . a ca.cid.id
b .bu.n
u nej.
e
b.bu.n
u nej.
e d) ulang b .un e j.
unetersebut 3 kali.
gerakan b .bu.n
u nej.
e
i l
ig ilii i l
idgigilii idgiigliilib. i li
idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / : /
ttp:/
hthtp
/ d/ t p
hthttp
: / /:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
22. Gerakan lambaian kaki
a) duduk dengan nyaman
a ca.cid.id aca.cid.id a c . id.id diatas bangku a ca.cid.id
j . j. atau kursi yang j . c
disediakan;
a j.
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
b) letakkan
i l ib n nej.
e
.bu.pergelangan
u kaki kanan diatas
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili ili
idgigkiri; idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p: / d
/:kaki
/ /
hthttc)p cari titik yang menyebabkan t p: / /:d
/ /
hthttpotot kaki
terasa tegang dan pijit perlahan-lahan;
d d d) lambaikan telapak kaki kanan ke atas dan
. aj.ca.ci .id . aj.ca.ci .id . a c .cid.idmemijatnya dengan . a ca.cid.id
e j e j ke bawah esambil j . a ej .
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne lembut;il i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej
ig il i idgigil i ig il i ig il i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ /
hthtp
ttp: //dig gerakan 3 kali.
d
://ulangi
e) ://d
hthtp
ttp: //dig
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne 24. Gerakan b
i l i .bu.n
olengan
u nepinggul il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigildi lantai; idgigil i
//dig
/:d :p//:d d //:d
a)//duduk
t t p / / t t p:b)p:letakkan
/ / t tp : / /
hhtt hhtt tangan dibelakang hhttppunggung
dan luruskan kedua siku sambil
mengangkat pinggul kemudian pinggul
j . a ca.cid.id j. aca.cid.id diturunkan kembali;j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l .bu.n
c) ulangiibgerakan u nej. tersebut dalam hitungan
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p: / d
/:1x8;
/ /
hthttd)p dalam posisi pinggul dibawah, t p: / /:d
/
hthttp angkat
/
kaki kedepan kemudian turunkan,
gerakan ini dilakukan dalam hitungan
d d .id .id
j . aj.ca.ci .id j . aj.ca.ci .id 1x8. j.acac.id j.acac.id
b .bu.n
u
e
ne b .bu.n
u
e
ne b .u.
nu
en ej. b . u.
nu
enej.
i l
ig il i i i l
idgigil i i i
idgiigl ilib i
idgiigl ilib
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ /
hthtp
:
ttp:
/ / d
/ /
hthtp
:
ttp:
/ /d/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i i
idgigilhasil yang dicapai idgigil i
//dig
/:d
t
hhtt
:p//:d /
8 tpTERMINASI/EVALUASI
/ t :p//:d
1.tpEvaluasi
/ /
h2.httBeri reinforcement positif pada t t p
tt
hhanak
:p//:d
/ /
3. Kontrak pertemuan selanjutnya
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
ca.cid.id c id .id
cac.id PENDEK .id ca.cid.id
.bu.ne j .
nej.
a ej.a.ac.KEMAMPUAN MEMORI
LEMBAR OBSERVASI
.bu.n ej.a.JANGKA
nej .bu.n nej .bu.n
j .
nej.
e a
il ib u i l i b u i l i b u i l i b u
ig ili idgigili /://dgigili
DENGAN DIGITdiFORWARD idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
:/ /:d
/ / tp :
hthttp
/ tp :
hthttp
/ /:d
/ /
Nama :
d d d d
e j . aj.ca.ci .id Umur : e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
Instruksi:
1. Beritahukan pada anak untuk mengulang angka-angka yang akan diucapkan,
a ca.cid.id .idd
cac.i urutan depan ke belakang, cac.i contoh sebagai .idd ca.cid.id
.bu.n e j
nej.
. ej.aj.dari
angka-angka diulangi
.bu.n ne ej.aj.berikan .bu.n ne .bu.n
j
nej.
e . a
i l i b u i l i b u i l i b u i li b u
ig ili pemanasan ili
idgigsebelum pengukuran idgigili idgigili
//dig
/:d t p : / /:d
/ /
thttpmasing-masing digit di dalam t p :
hthtseri
/ /:d
/ /
tp sekali dengan waktu 1 detik t p
hthtiap
: / /:d
/
ttp digit
/
2. hBaca
3. Seri yang dibaca dimulai dari seri pertama dengan jumlah digit yang diucapkan
d d.id d d
e j . aj.ca.ci .id pertama adalah dengan e j . aj.ca3.cidigit e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i 4. Tiap seri i
igil dari 2 bagian, bila anak
idgterdiri i
idgigildapat menjawab bagian :pertama,
tidak idgigil i
//dig
/:d
t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ / t tp //:d
/ /
hhttppertama,
htt
hdilanjutkan dengan bagian kedua. tt bila dapat menjawab bagian
hhAnak
maka lanjutkan dengan seri selanjutnya.
j . a ca.cid.id 5. Apabila anak tidak jdapat . aca.cid.menjawab
id j . a id.id
ca.cseri, j. a ca.cid.id
nej.
e nej.
e nej.
e nej.
e
kedua bagian pada maka digunakan
i l i b .bu.n
u i l i b.bu.n
u i l ib .bu.n
u i l i b .bu.n
u
ig ili igilipada digit backward. pApabila
idgada idgiganakili masih belum bisa menjawab, idgigili
//dig
/:d seri yang
/ /:d / /:d / /:d
t p:
thttp / / t : / / t p: / /
hmaka penilaian dihentikan. hthttp hthttp
6. Seri terdiri dari 7 seri dengan jumlah digit maksimal adalah 9 digit.
d .cid.id .cid.id d
e j . aj.ca.ci .id 7. Nilai skor tergantung e j . aj.capada jumlah digit didalam e j
seri.aj.cayang bisa diingat dan ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigoleh i
il anak. idgigil i idgigil i
//dig
/:d :p//:d :p//:d :p//:d
diucapkan
t t p / / t t p / / t tp / /
hhtt hhtt hhtt
d BAGIAN .idd d d
aj.ca.ci .id SERI 4 A. 3-8-9-1-7-4 aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
BENAR SALAH
n e j . n e je.aj.cac.i e j. e j .
i liibli.bu.un
e
i liibli.bu.un il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
i g B.
i g7-9-6-4-8-3 idgigil i idgigil i
//dig
/:d
hthtp
://d/dig
ttp:/ t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
BAGIAN BENAR SALAH
a c .id.id SERI 5 A. 5-1-7-4-2-3-8 aca.cid.id a ca.cid.id a ca.cid.id
j . a c j . j . j .
i l i b .bu.n
u nej.
e B. 9-8-5-2-1-6-3
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i li b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttp
: / /:d
/ / t p:
hthttp
/ /:d
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
BAGIAN BENAR SALAH
SERI 6 A. 1-6-4-5-9-7-6-3
d c.id.id d d
e j . aj.ca.ci .id B. 2-9-7-6-3-1-5-4
e je.aj.ac e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
.bu.n
u ne .u n n .bu.n ne .bu.n ne
i l
ig ili bi i giigliiblib.u i l
idgigil i bi u il
diggil
i bi u
//dig
/:d /
t7tp:/
hthtp
/ d
: /d BAGIAN t t p :p//:d
BENAR
hhtt / / SALAH ttp:p//://di
hhtt
SERI A. 5-3-8-7-1-2-4-6-9
B. 4-2-6-9-1-7-8-3-5
j . a ca.cid.id (Sumber: Sattler, dan Ryan, j. aca.cid2009;
. id Putranto, 2009; Elizabeth, j . aca.cid.dan
id Kaufman, 2009 j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili i
idgigil2009) idgigili idgigili
//dig
/:d dalam Putranto,
/ /:d / /:d / /:d
t p: / / t p: / / t p: / /
hthttp hthttp hthttp
Tanda (√) bila anak mampu mengingat dan mengucapkan dengan benar
d .cid.id mengingat dan mengucapkan d d
e j . aj.ca.ci .id Tanda (x) bila anak tidak e j . aj.camampu e j .aj.ca.ci .iddengan benar atau ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i
menolak l i b n ne
.bu.menjawab
u il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d.id d d
aj.ca.ci .id SERI 6 A. 8-5-9-2-3-4-2 aj.ca.ci (2-4-3- aj.ca.ci .id aj.ca.ci .id
BAGIAN BENAR SALAH
e j . e j . e j . e j .
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil
2-9-5-8) i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ /
B. 4-5-7-9-2-8-1 (1-8-2- t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
9-7-5-4)
t p : / /
Test
/ t p: / / / t p : / / /
hthttp pretest
hthttp hthttp
Mann-Whitney U
d d.43.500 d d
e j . aj.ca.ci .id e j . c .i id
aj.ac109.500 e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
.bu.n .bu.n .bu.n .bu.n
Wilcoxon W
i li b u ne i l i b u ne i l i b u ne il i b u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d :p//:d :p//:d :p//:d
Z -1.238
t t p / / t t p / / t tp / /
hhttSig. (2-tailed)
Asymp. .216 hhtt hhtt
a
Exact Sig. [2*(1-tailed Sig.)] .270
ca.cid.id ca.cid.id
89.00 id
ca.cid.id
postest kontrol 11 8.09
j.a j .a j . aj.ca.c.id j .a
i li b .bu.n
u
enej. eksperimen
i
e
n e
liibli.bu.un
j . 11 14.91
i
e
n 164.00
liibli.bu.un
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili i g i g idgigili
//dig
/:d
hthtp
t t
d /dig
:p//:Total
/ 22
h t t pt
:p//:d
/ /dig t p
hthttp
: / /:d
/ /
ht
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id j . a .cid.id
capostest j . a ca.cid.id j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. Mann-WhitneygUiliib
.bu.n
u nej. 23.000
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idig li idgigili idgigili
//dig
/:d t p
hthttpW
Wilcoxon
:/ /:d
/ / tp :
89.000 ht ttp
//:d
// tp :
hthttp
/ /:d
/ /
h
Z -2.692
d d d d
e j . aj.ca.ci .id Asymp. Sig. (2-tailed)
e j . aj.ca.ci .id.007 e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne Exact Sig. [2*(1-tailed
i l i b n ne
.bu.Sig.)]
u .013
a
il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d a. Nottp
t
hhtt
:p//:d
/
corrected/ for ties.
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
b. Grouping Variable: perlakuan
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne Gambar 1. Kegiatan
i l i b .bu.n
u e pada siswa tuna grahita
nPretest i l i b .bu.n ne tanggal 16 April 2012
ringan
u il i b .bu.n
u ne
ig il i di SDLB idgigil
Negeri i Patrang Kabupaten Jember idgigil
oleh i Dince Setianingsih Mahasiswa idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ / Program t
Studit
hhtt p :p//:d
Ilmu / / Keperawatan t t
hhttp :p//:d
/ /
Universitas Jember
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d kemampuan
d.id memori jangka d d
e j . aj.ca.ci .id e j . c . i
aj.acpendek) dan melanjutkan bab e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
h tt p :p//:d
/ / 2
t
hhttt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
5. h 2 Maret 2012 Revisi bab 2 (penambahan
a c .id.id c .ikonsep
d.id terkait senam otak) danc.id.id ca.cid.id
je. j.ac a
je. j.acmelanjutkan bab 3-4 neje.aj.ac j .a
i
u ne
liibli.b.un i
u n
liibli.b.un
e
iliibli.bu.un i l i b .bu.n
u nej.
e
i g i g i g idgigili
//dig
/:d 6.
hthtp
t t p
/:d /dig 2012
7:/Maret
/ h t t t p
/:d
/ /dig penentuan
Revisi babp4:/(teknik
t p
hthttp
: / /:d
/ /
ht
sampel) dan melanjutkan
. a c .cid.id .a c .cilampiran-lampiran
d.id
. a ca.cid.id .
d
aj.ca.ci .id
e j . a e j . a e j . e j
i li b .bu.n
u nej 7. 12 Maret 2012
i l i b .bu.n
u nej Revisi SOP senamilotak i b .bu.n
u nej i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j . a ca.cid.id j . a
d.id statistika (penambahan c.id.id
ca.cihasil je.aj.ac j . a ca.cid.id
n e j. n e j . n e nej.
e
u
igliibli.b.un
e u
igliibli.b.un
e
pada SPSS)
u
igliibli.b.un i li b .bu.n
u
d i
/://dgi d i
://://d
gi d
:// di gi : / /:d idgigili
13.hthtp
tt8pMei 2012 hthtp
Konsultasi tp:// data dan
ttabulasi t p
hthttp / /
hasil statistika, melanjutkan
d d.id 5 dan 6 d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.cibab e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne Revisi bab 5 (penambahan i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i 14. 9 Mei idgigil
2012 i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t
hhttt p :p//:d
/ /
implikasi t t p
tt
:p//:d
/
hhkeperawatan)
/ t t
hhttp :p//:d
/ /
15. 14 Mei 2012 Perbaiki sistematika penulisan
j . a ca.cid.id j. a
d.id
ca.cidan kesimpulan, membuat j . aca.cid.id j. a ca.cid.id
i l i b .bu.n
u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
i l ib .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili abstraksi idgigili idgigili
//dig
/:d t p: / /:d
/ / t p : / /:d
/ / t p: / /:d
/ /
16.hthtt28
p Mei 2012 hthtabstraksi
Konsultasi tp hthttp
17. 29 Mei 2012 ACC sidang hasil
d d.id d d
e j . aj.ca.ci .id 18. 11 Juni 2012 ej.aj.ca.ciRevisi hasil penelitian e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgig2012il i idgigil i idgigil i
//dig
/:d 19. 15 Juni ACC Pembendelan
t t p :p//:d
/ / t t p :p//:d
/ / t tp :p//:d
/ /
hhtt hhtt hhtt
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
a c .id.id a c .imelanjutkan
d.id bab 3-4
a ca.cid.id a ca.cid.id
j. a c j . a c j . j .
i li b .bu.n
u
enej. 5. 7 Maret 2012
i l i b .bu.n
u nej. Revisi bab 4 (teknik
e
il i b .bu.n
u nej.
e
i l i b .bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili perbaiki idgigili
//dig
/:d tp :
hthttp
/ /:d
/ / pengambilan
t p
hthttp
: / /:d
sampel),
/ / t p
hthttp
: / /:d
/ /
penulisan, dan melanjutkan
.
d
aj.ca.ci .id .a c .cilampiran-lampiran
d.id
. a ca.cid.id .
d
aj.ca.ci .id
e j e j . a e j . e j
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u nej i l i b .bu.n
u nej i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
j .a ca.cid.id j . a
d.id
ca.ci(penambahan indikasi dan
j . a ca.cid.id j . aca.cid.id
il ib .bu.n
u
enej. i l i b .bu.n
u nej. kontraindikasi senam
e
i l i b .bu.n
otak)u nej.
e
i l i b.bu.n
u nej.
e
ig ili idgigili idgigili idgigili
//dig
/:d 7. http :p//:d
19 / /
Maret 2012 ACC tp :
hthttp
Seminar //:d
//
proposal tp :
hthttp
/ /:d
/ /
htt
8. 20 Maret 2012 Penentuan jadwal seminar
d d.id tanggal 26 Maret 2012 c.id.id d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.cipada e je.aj.ac e j . aj.ca.ci .id
b u. u n n e . u n n e . u n n .bu.n ne
idgiigliilib. 9. 30 Maret
i b.u
giigliibli2012 igliiblib.u
Konsultasi revisigproposal
i il
idgigili bi u
/:d
// / / d
: ://d / /
: /d d i :p//:d /
10.http
htt2pApril 2012 ttp:/ (penambahan
hthtp
Revisi proposal t t
hhtt p /
teori)
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j . aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id ej . aj.ca.ci .id
i l ib .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne il i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne
ig il i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhttp :p//:d
/ /
d d d d
e j. aj.ca.ci .id e j .aj.ca.ci .id e j . aj.ca.ci .id e j. aj.ca.ci .id
i li b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i l i b .bu.n
u ne i li b .bu.n
u ne
ig i l i idgigil i idgigil i idgigil i
//dig
/:d
t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ / t t
hhtt p :p//:d
/ /