‫*فصل اول‪ :‬اخالق علم آموزی* (‪ ۲۲‬سوال)‬

‫ص ‪ ۵۳‬سوال‪ :‬اهمیت علم از نظر اسالم را توضیح دهید‪.‬‬

‫جواب‪ :‬در اسالم تاکید بسیاری بر علم و عمل آموزی شده است‪ .‬مثال در نخستین آیات نازل شده بر‬
‫پیامبر (ص) تعلیم با قلم و تعلیم انسان توسط خداوند ذکر شده است یا وقتی پیامبر (ص) روزی وارد‬
‫مسجد شدند از میان دو گروه عا بد و عالم به گروه عالم پیوستند و ایشان در سخنان عالم را بر عابد‬
‫برتری میدهد یا در آیات قرآن یکی از اهداف بعثت پیامبر (ص) تعلیم کتاب و حکمت ذکر شده است‬
‫یا در احادیت آمده علم آموزی بر هر مسلمانی واجب است یا از گهواره تا گور دانش بجویید یا علم را‬
‫بیاموزید ولو در چین باشند یا حکمت را بگیرید ولو از منافق یا مشرک‪.‬‬
‫ص ‪ ۵۳‬سوال‪ :‬نقش تقوا در علم آموزی را بیان کنید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬تقوا و دوری از گناه مانع آلوده شدن روح انسان میشود و وقتی روح انسان پاک باشد مانند‬
‫آیینهی صاف و صیقلی حقایق بخوبی در آن نقش میبندد و حقایق را به خوبی درک خواهد کرد‪.‬‬
‫ص‪ ۵۳‬سوال‪ :‬آفاق علم آموزی را نام ببرید‪.‬‬
‫جواب‪.۱ :‬پیروی از حدس و گمان ‪.۲‬تقلید کورکورانه ‪.۵‬شتابزدگی ‪.۴‬تمایالت نفسانی‬
‫ص‪ ۵۳‬سوال‪ :‬چرا پیروی از حدس و گمان آفت علم آموزی است؟‬
‫چواب‪ :‬چون اگر انسان به جای یقین از حدس و گکان پیروی کند ممکن است در تشخیص حقایق علمی‬
‫دچار اشتباه شود‪.‬‬
‫ص‪ ۴۴‬سوال‪ :‬چرا تقلید کورکورانه آفت علم آموزی است؟‬
‫جواب‪ :‬چون تقلید کورکورانه مانع آن است که انسان آزادانه و محققانه بیندیشد و در صورت اشتباه‬
‫علمی کسی که انسان از او تقلید میکند انسان به اشتباه میافتد‪.‬‬
‫ص‪ ۴۱‬سوال‪ :‬چرا شتابزدگی آفت علم آموزی است؟‬
‫جواب‪ :‬چون اگر انسان در علم آموزی شتاب کند بدون اطالعات کافی و احاطهی کامل به داوری علمی‬
‫خواهد پرداخت و در نتیجه ممکن است برداشت علمی اش اشتباه شود‪.‬‬
‫ص‪ ۴۲‬سوال‪ :‬چرا تمایالت نفسانی آفت علم آموزی است؟‬
‫جواب‪ :‬چون اگر عقل انسان تابع تمایالت نفسانیاش باشد قوهی تشخیصش تحت تاثیر تمایالتش خواهد‬
‫بود در نتیجه نمیتواند به طور آزادانه و مستقل و کامل حقایق علمی را درک کند‪.‬‬
‫ص‪ ۴۵‬سوال‪ :‬آداب علم آموزی را ذکر کنید‪.‬‬
‫جواب‪.۱ :‬انگیزهی الهی و اخالص داشتن ‪.۲‬انتخاب استاد شایسته ‪.۵‬رعایت اولویتها در زندگی علمی‬
‫‪.۴‬خوب گوش دادن به سخنان استاد ‪.۴‬پرسشگری صحیح و بجا ‪.۶‬ضیط و نگارش مطالب ‪.۳‬تواضع‬
‫در برابر استاد‬
‫ص‪ ۴۴‬سوال‪ :‬منظور از حسن فعلی و حسن فاعلی چیست؟‬
‫جواب‪ :‬حسن فعلی یعنی خوب بودن عمل و حسن فاعلی یعنی نیت خوب داشتن برای انجام عمل‬
 ‫ص‪ ۴۴‬سوال‪ :‬اهمیت نیت و انگیزهی عمل را توضیح دهید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬نیت و انگیزه بیش از خود عمل اهمیت دارد و ماهیت هر عملی با توجه به نیت فاعل آن‬
‫مشخص میشود و صرف حسن بعلی برای ارزش گذاری اخالقی عمل کافی نیست بلکه حسن فاعلی‬
‫نیز باید باشد‪.‬‬
‫ص‪ ۴۳‬سوال‪ :‬عمل ارزشمند اخالقی از دیدگاه اسالم را توضیح دهید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬عمل ارزشمند اخالقی از دیدگاه اسالم عملی است که برای رضایت خداوند انجام گیرد‪ .‬اگر‬
‫انسان عمل را برای کسب نعمتهای بهشتی یا دوری از عذاب جهنم انجام دهد خوب است اما بهتر از‬
‫آن انجام عمل برای رضای خدا یا بخاطر دوست داشتن خدا یا برای شکرگزاری از اوست‪.‬‬
‫ص‪ ۴۳‬سوال‪ :‬آیا تاثیر نیت بر عمل تکوینی است یا قراردادی؟ توضیح دهید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬تاثیر نیت بر عمل تکوینی است نه قراردادی و نیبت نسبت به عمل رابطهی حقیقی دارد نه‬
‫رابطهی قراردادی و عمل بدون نیت در حقیقت کالبد مرده است که با دل و روح انسان ارتباطی ندارد‪.‬‬
‫ص‪ ۴۶‬سوال‪ :‬توضیح دهید هدف از تحصیل علم چه باید باشد و نباشد؟‬
‫جواب‪ :‬هدف اصلی از تحصیل علم باید کسب رضای الهی و قرب الهی باشد تا انسان را به سهادت‬
‫واقعی برساند و هدف از تحصیل علم نباید کسب شهرت و ثروت و قدرت و امثال آن باشد حتی هدف‬
‫از تحصیل علم نباید صرفا کسب مدرک و تخصص برای به دست آوردن شغل و تامین زندگی دنیوی‬
‫باشد بلکه باید عالوه بر آن برای جلب رضای خدا و تامین زندگی اخروی باشد‪.‬‬
‫ص‪ ۴۶‬سوال‪ :‬نشانهی نیت الهی داشتن در تحصیل علم چیست؟‬
‫جواب‪ :‬نشانهی آن این است که به همان اندازه که علم انسان افزایش مییابد ذلت درونی او در برابر‬
‫خودش و تواضعش در برابر مردم و خشیتش در برابر خداوند و درکش نسبت به دین و حقایق الهی‬
‫نیز افزایش مییابد‪.‬‬
‫ص‪ ۴۳‬سوال‪ :‬اهمیت انتخا استاد شایسته را توضیح دهید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬ارزشها و نگرشها و جهانبینی و ایدئولوژی استاد بر شاگرد میتواند تاثیر داشته باشد و‬
‫تجربه نشان داده شاگردان هر چند نخواهند استادان تا حدی تاثیر آشکار و نهان بر آنها دارند‪.‬‬
‫ص‪ ۴۴‬سوال‪ :‬استاد شایسته چه صفاتی دارد؟‬
‫جواب‪ :‬استاد شایسته کسی است که ضمن افزودن بر علم دانشجو او را به کسب فضایل اخالقی ترغیب‬
‫نماید و از آلودگی به رذایل اخالقی دور کند‪.‬‬
‫ص‪ ۳۱‬سوال‪ :‬شنوندهی خوب چه صفاتی دارد؟‬
‫جواب‪.۱ :‬در سخنان گوینده خوب دقت کند ‪.۲‬صبور باشد و احساس خستگی نکند ‪.۵‬میان نکات اصلی‬
‫و فرعی گوینده تفکیک نماید‪.‬‬
‫ص‪ ۳۲‬سوال‪ :‬اهمیت پرسشگری را توضیح دهید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬اگر پرسشگری برای کشف حقیقت و فهم واقعیت باشد از فضایل اخالقی است و گاهی پرسیدن‬
‫از نظر شرعی واجب است وقتی که انسان مسائل شرعی خود را نمیداند یادگیری آنها بر او واجب‬
‫است و اگر راه فهم حکم شرعی در پرسش از کسی باشد پرسیدن واجب خواهد بود‪.‬‬
‫ص‪ ۳۲‬سوال‪ :‬در چه صورت پرسشگری ارزشمند و در چه صورت ناپسند است؟‬
‫جواب‪ :‬پرسشگری در صورتی ارزشمند است که به منظور کشف حقیقت و فهم واقعی باشد و اگر‬
‫برای اظهار فضل یا مچگیری یا تحقیر کردن باشد ناپسند است‪.‬‬
‫ص‪ ۳۴‬سوال‪ :‬چگونه میتوان علم را در زنجیر کرد؟‬
‫جواب‪ :‬با نوشتن آن‪.‬‬
‫ص‪ ۳۳‬سوال‪ :‬حقوق معلم بر شاگرد را از نظر امام سجاد (ع) ذکر کنید‪.‬‬
‫جواب‪ :‬بزرگ داشتن او و نگهداشتن احترام مجلسش و خوب گوش دادن به سخنانش و بلند سخن نگفتن‬
‫در نزد او و پیشی نگرفتن بر او در پاسخ دادن به سوال سوال کننده و سخن نگفتن با دیگران در محضر‬
‫او‪.‬‬
‫ص‪ ۳۶‬سوال‪ :‬چرا اسالم برای معلم احترام زیادی قائل شده است؟‬
‫جواب‪ :‬یکی از علل آن اهمیت و ارزشمندی خود علم است‪ .‬علم بعنوان یک امر وجودی بهتر از جهل‬
‫و نادانی است‪ .‬عقل و فطرت نیز حکم میکند که نباید عالمان را با نادانان یکسان دانست و نیز احترام‬
‫به معلم موجب رشد و پیشرفت علم و جامعهی اسالمی است و کسی که به انسان چیزی میآموزد انسان‬
‫بندهی او میشود پس باید احترام زیادی به او بگذارد‪.‬‬