10 10

Antzekotasuna
Antzekotasuna
Antzinako egiptoarrek eta babiloniarrekAntzinako egiptoarrek
oso ezagutza zabalak eta babiloniarrek
zituzten geo- oso ezagutza zabalak
metriaren eremuan, baina ezagutza
metriaren eremuan, baina ezagutza hori praktikoa zen soilik. Greziarrek eza- hori praktikoa zen soilik. G
gutza hori bildu eta zentzu
gutza hori bildu eta zentzu espekulatiboa, kulturala, eman zioten. espekulatiboa, kulturala, eman zio

T T ales artean
ales Miletokoak, Greziako zazpi jakintsuen
goa
Miletokoak,
zenak,
Greziako z
lehenen-
greziar
goa zenak, greziar pentsamendua bultzatu eta, Pitagorase- pentsam
kin eta horren dizipuluekin batera, matematika deduktiboa sortu bater
kin eta horren dizipuluekin
zuen. zuen.
Egin zituen
Egin zituen bidaia ugarietan zehar, egiptoarren bidaia ugarietan zeh
eta babiloniarren
matematika ikasi zuen
matematika ikasi zuen Talesek. Egiptoko piramide baten Talesek. E
altuera
kalkulatu omen zuen
kalkulatu omen zuen horren itzala neurtuz eta bere makilarena- horren itza
rekin konparatuz.
rekin konparatuz. Bere izena daraman teorema aplikatuz lortuBere izena d
zuen. zuen.
Hala ere,
Hala ere, teorema hori ez zuen berak frogatu; teorema
meritua hori ez zuen b
Euklides-
ena da. Teorema horren froga zaila da, eta Euklidesen Elemen- froga z
ena da. Teorema horren
tuak bildumako VI. liburukian ageri da. tuak bildumako VI. liburukian ag
 Praktikatu antzekotasuna
1
koadrikulan, Ilustraziokoa
kopiatu bezalako koadrikulan,
tamaina bikoitzean bertan agerikopiatu tamaina bikoitzean bertan ageri
den irudia.
(Iradokizuna: alde bikoitzeko karratuak hartzea).
arratuak hartzea).

Jakinik saskibaloiko baloi bakoitzaren diame-

oitzaren 2diame-
troa 24 cm-koa dela, hartu neurriak bi jokala-
rriak bi jokala-
riek zer altuera duten jakiteko.

BCDE, 3hiru halakoErreparatu

bihurtzekoirudi bat, ABCDE,
metodo sinpleari. hiru
Edo-halako bihurtzeko metodo sinpleari. Edo-
A' puntutik O-ra dagoen distantzia A-tik dagoena hiruO-ra dagoen distantzia A-tik dagoena hiru
zein puntu hartuko dugu, O. A' puntutik
halako
zaie B', C', D' da.
eta Gauza bera gertatzen
E'-ri. Kopiatu irudia zaie B', C', D' eta E'-ri. Kopiatu irudia koadernoan,
koadernoan,
ren aldeaketa egiaztatu
txikiaren pentagono
aldeen handiaren
paraleloak aldeak
direla eta txikiaren aldeen paraleloak direla eta luzerak
luzerak
haienak hiru halako direla.
D’ D’
E’ E’

E D C’
C’
C
O B
B B’
B’
A

A’ A’
1 Irudi antzekoak 1 Irudi antzekoak
Antzekotasun-arrazoia
F eta F' bi irudiren arteko antze-
kotasun-arrazoia 4 dela esanez gero,
honako hau esan nahi dugu:
F segmentuaren luzera
=4
dagokion F' -ren luzera
Ondorioz, antzekotasun-arrazoi
adierazpena erabiltzen dugunean, ga-
rrantzia du irudien ordena zehazteak.
Adibidez, A eta B irudien antzeko-
tasun-arrazoia 2 izanez gero, B eta
A-ren arteko antzekotasun-arrazoia
1/2 izango da.
Webgunean
Praktikatu irudi antzekoei eta antzekota-
sun-arrazoiei dagozkien kontzeptuak.
194
Ezkerreko
Ezkerreko irudiak berdinak dira, tamainari dagokionez irudiak
izan ezik. berdinak
Forma bera dira
dute; hau da, antzekoak dira. dute; hau da, antzekoak dira.
Ikusiaz
Ikusiaz bakarrik hain argi dagoen sentsazio hori, nola bakarrik hain argi
karakterizatzen da dagoe
era
matematikoan? Eskuineko
matematikoan? Eskuineko panpina ezkerrekoa bi halako da bai altueran bai panp
zabaleran. Oinarria ere bi
zabaleran. Oinarria ere bi halako da… Eskuineko irudiko luzera bakoitza ezke- halako
rrekolortzen
rreko irudian dagokionaren luzera 2rekin biderkatuz irudianda.dagokionaren luzer
Bi irudi
Bi irudi antzekoak dira tamainan bakarrik bereizten antzekoak
baldin dira tamaina
badira. Horrelako
kasuetan, elkarri dagozkion segmentuak proportzionalak dira. Hau da, irudi segm
kasuetan, elkarri dagozkion
horietako
horietako bateko luzera bakoitza bestean dagokion batekofinkoarekin
luzera zenbaki luzera bakoitza
biderkatuz lortzen da; zenbaki h
biderkatuz lortzen da; zenbaki horri antzekotasun-arrazoi esaten zaio.
Bi irudi antzekotan honako hau betetzen da: Bi irudi antzekotan honako hau b
đƫLehenengoan neurtutako angelua = bigarreneanđƫdagokion
Lehenengoan neurtutako angelu
angelua.
đƫLehenengoko
đƫLehenengoko proportzioa = bigarrenean dagokion proportzioa. proportzioa = big
b b
Antzekotasun-arrazoia
F eta F' bi irudiren arteko antze-
kotasun-arrazoia 4 dela esanez gero,
honako hau esan nahi dugu: b'
F segmentuaren luzera
=4
dagokion F' -ren luzera
a a
Ondorioz, antzekotasun-arrazoi
α a' α
adierazpena erabiltzen dugunean, ga-
α'
rrantzia du irudien ordena zehazteak.
Adibidez, A eta B irudien antzeko-
tasun-arrazoia 2 izanez gero, B eta
A-ren arteko antzekotasun-arrazoia
1/2 izango da.
Adibidez, honako bi buru hauetan: Adibidez, honako bi buru haueta
đƫα eta α' angeluak bat datoz. đƫα eta α' angeluak bat datoz.
đƫLehenengoko luzeraren eta zabaleraren arteko đƫLehenengoko luzeraren eta zab
a/b erlazio bera dago bigarrenean ere. a/b erlazio bera dago bigarrene
Bi irudi antzeko ikusiz sortzen zaigun «forma Bi irudi antzeko ikusiz sortzen
bereko» sentsazioak margolan bat originala bereko» sentsazioak margolan
balitz bezala ikusten uzten digu. Ezagutzen al balitz bezala ikusten uzten digu
duzu Leonardo da Vinciren Gioconda? Eran- duzu Leonardo da Vinciren Gi
tzuna baiezkoa izango da, nahiz eta jatorrizkoa tzuna baiezkoa izango da, nahiz
inoiz ikusi ez. Gauza bera gertatzen da pantai- inoiz ikusi ez. Gauza bera gertat
lan filma, Webgunean
dokumentala edo partida ikusiz gero lan filma, dokumentala edo part
ere. Benetakoen antzekoak diren irudiak ikusten ere. Benetakoen antzekoak diren i
Praktikatu irudi antzekoei eta antzekota- ditugu, benetakoak zuzenean iku
ditugu, benetakoak
sun-arrazoiei zuzenean ikusten ari baldin
dagozkien kontzeptuak.
bagina bezala. bagina bezala.
194
 Ariketa ebatziak
āċƫ Fotokopiagailuarekin, ezke-
rreko irudia txikiagotuz,
eskuinekoa lortu dugu.
Zenbat txikiagotu dugu? 8 cm
8 cm 6,4 cm 6,4 cm

55 cm

44 cm
55 cm

44 cm
24 cm 24 cm
30 cm 30 cm

Bigarren
igarren irudiko edozein segmentu lehenengo irudian irudiko edozein
dagokionarekin segmentu lehenengo irudian dagokionarekin zatituz
zatituz
ero, zatidura 0,8 da. gero, zatidura 0,8 da.
Adibidez: Adibidez:

đƫSuziriaren altuera → 44 = 0,8 đƫSuziriaren altuera → 44 = 0,8

55 55

đƫSuziriaren zabalera → 24 = 0,8 đƫSuziriaren zabalera → 24 = 0,8

30 30
6, 4 = 0,8 đƫLeihoaren diametroa →
6, 4 = 0,8
đƫLeihoaren diametroa → 8
8
Zatidura hori
Zatidura hori (0,8) lehenengo irudia bigarrena bihurtzen duen(0,8) lehenengo irudia bigarrena bihurtzen duen antzekotasun-
antzekotasun-
rrazoia da. arrazoia da.
otokopiagailuek antzekotasun-arrazoia ehuneko Fotokopiagailuek antzekotasun-arrazoia
hainbestetan adierazten dute. ehuneko hainbestetan adierazten dute.
Kasu honetan, % 80 da. Kasu honetan, % 80 da.

ĂċƫBi triangelu
Triangelu txikiaren eta oinarriariar-a eta Triangelu
altuerariantzekoren b esango txikiaren
diegu: altuerari eta oinarriari a eta b esango diegu:
teko antzekotasun-arrazoia
đƫ a = 0,40,4
→da.a =Triangelu
5 · 0,4 = 2nagusiaren
cm đƫ a = 0,4 → a = 5 · 0,4 = 2 cm
5 5
oinarria 3 cm-koa eta altue-
đƫ b = 0,4ra→5 bcm-koa izanez
= 3 · 0,4 = 1,2gero,
cm zer đƫ b = 0,4 → b = 3 · 0,4 = 1,2 cm
3 3
neurri dute triangelu txikia-
Ondorioz, triangelu txikiaren
ren oinarriak etaoinarria 1,2 cm-koaOndorioz,
altuerak?
triangelu
da eta altuera, txikiaren oinarria 1,2 cm-koa da eta altuera, 2 cm-koa.
2 cm-koa.

Pentsatu eta egin

āċƫ
koa fotokopia- Eskuineko
a) Zer bitxikiagotze
irudiak ezkerrekoa
egin dafotokopia- a) Zer txikiagotze egin da erdiko orrialdean?
erdiko orrialdean?
gailuarekin txikiagotuz
(Adieraz lortu
ezazudira:
ehuneko hainbestetan). (Adieraz ezazu ehuneko hainbestetan).
b) Zer neurri du zabaleran erdiko orrialdeko garezu-
b) Zer neurri du zabaleran erdiko orrialdeko garezu-
rrak? rrak?
22,5 cm
30 cm

y c) Kalkulatu zenbat diren x eta yy-ren balioak, c) Kalkulatu zenbat diren x eta y-ren balioak, jaki-
jaki-
nik eskuineko orrialdeko irudia % 60 txikiago dela.
nik eskuineko orrialdeko irudia % 60 txikiago dela.
x x
?
Ăċƫ Bi
20 cm Ăċƫ Bi laukizuzen antzekok 0,8ko antzekotasun-arrazoia
laukizuzen antzekok 0,8ko antzekotasun-arrazoia
dute. Laukizuzen txikia 4 cm zabal eta 12 cm dute. altu Laukizuzen txikia 4 cm zabal eta 12 cm altu
dira. Zer dimentsio ditu laukizuzen nagusiak? dira. Zer dimentsio ditu laukizuzen nagusiak?

195 195
 Bi irudi
Bi irudi antzekoren azaleren artekoantzekoren
erlazioa azaleren arteko erla
Honako bi laukizuzen hauek antzekoakHonako biAntzekotasun-arrazoia
dira. laukizuzen hauek antzekoak dira.da,
3 da; hau Antzek
laukizuzen nagusiko luzera
laukizuzen nagusiko luzera bakoitza txikian dagokiona halako hiru bakoitzada. Ondo-dagok
txikian
2 rioz, nagusiaren azalera 3 · 3 = 3 2 = 9 aldiz da txiki
rioz, nagusiaren azalera 3 · 3 = 3 = 9 aldiz da txikiaren azalera.

Bi irudiren antzekotasun-arrazoiaBi2 kirudiren

izanez antzekotasun-arrazoia k izanez ger
gero, horien azaleren arrazoia
2
k da. k da.

Adibideak Adibideak
đƫZirkulu
đƫZirkulu baten erradioa beste batena baten
3,5 bider erradioaizanez
handiago bestegero,
batena 3,5 bider han
nagusiaren
azalerabider
txikienarena baino 2
azalera txikienarena baino 3,52 = 12,25 handiagoa da. 3,5 = 12,25 bider han
đƫZilindroaren
đƫZilindroaren forma duen depositua pinta- forma duen depositua pinta-
tzeko, 12,5 kg pintura erabili dira. Beste12,5
tzeko, de- kg pintura erabili dira. Beste de-
positu bat aurrekoaren antzekoa da eta 1,6koaurrekoaren antzekoa da eta 1,6ko
positu bat
antzekotasun arrazoia du. Zenbat antzekotasun
pintura arrazoia du. Zenbat pintura
beharko da azken hori pintatzeko?beharko da azken hori pintatzeko?
Bi zirkulu beti dirazilindroaren
Bigarren antzekoak. Antze- Bigarren zilindroaren azalera lehenengoarena
azalera lehenengoarena
Bi zirkulu beti dira antzekoak. Antze-
kotasun-arrazoia
baino 1,6 2
erradioen
= 2,56arteko handiagoabaino
bider zati- 1,62 = 2,56 bider handiagoa da. Ondo-
da. Ondo-
kotasun-arrazoia erradioen arteko zati-
dura da.
rioz, 12,5
dura da. rioz, 12,5 · 2,56 = 32 kg pintura beharko · 2,56 = 32 kg pintura beharko dira.
dira.

Bi irudi
Bi irudi antzekoren bolumenen antzekoren
arteko erlazioabolumenen arteko e
Honako bi ortoedro hauek antzekoakHonako
dira.biAntzekotasun-arrazoia
ortoedro hauek antzekoak
2 da; dira.
hau da,Antzek
nagusiko luzera
nagusiko luzera bakoitza txikian dagokiona bakoitza
bi halako txikian dagokiona
da. Ondorioz, nagusiaren bi hala
3
bolumena txikiaren bolumena baino 2 · 2 · 2 = 2 = 8 bider handiagoa da. 2 = 2
bolumena txikiaren
3 bolumena baino 2 · 2 ·

Bi irudiren antzekotasun-arrazoia Bik3 irudiren antzekotasun-arrazoia

izanez gero, horien bolumenenkarrazoia
izanez gero,
3
k da. k da.

Adibideak Adibideak
đƫEsfera
đƫEsfera baten erradioa beste batena bainobaten erradioa
3,5 bider beste batena
handiagoa izanez baino 3,5 bid
gero, na-
gusiaren bolumena txikiaren bolumena gusiaren bolumena
baino 3,53 = txikiaren bolumena
42,875 bider baino 3,
handiagoa
izango da. izango da.
đƫZilindroaren forma duen depositu
Webgunean đƫZilindroaren
bat beste forma
baten duen depositu
antzekoa izanezbat beste b
gero,
Webgunean
Praktikatu azaleren antzekotasuna antzekotasun-arrazoia
Praktikatu 1,6 izanik, eta txikian sartzen den petrolioaren balioa sar
azaleren antzekotasuna antzekotasun-arrazoia 1,6 izanik, eta txikian
landuz. landuz. 3 750 €
3 750 € baldin bada, bigarrenean sartzen denbaldin bada, bigarrenean
petrolioaren sartzen
balioa honako hauden
da:petro
3 3 750 · 1,6 3 = 3 750 · 4,096 = 15 360 €.
3 750 · 1,6 = 3 750 · 4,096 = 15 360 €.

Pentsatu eta egin Pentsatu eta egin

ăċƫ Kartoi mehez egindakoăċƫ Kartoihauek

honako etxetxo mehez egindako honako etxetxo hauek
antzekoak
antzekoak dira. Antzekotasun-arrazoia dira.Txi-
1,5 da. Antzekotasun-arrazoia 1,5 da. Txi-
2 kia fabrikatzeko,
kia fabrikatzeko, 7,2 dm kartoi mehe behar izan da 7,2 dm2 kartoi mehe behar izan da
eta horren
eta horren bolumena 6,4 l da. Zenbat kartoi bolumena
mehe du 6,4 l da. Zenbat kartoi mehe du
nagusiak eta zer bolumen du? nagusiak eta zer bolumen du?

196 196
 Problema ebatzia
atean, Florentziako dendatxodira
a) Bai, antzekoak batean,
forma bera a) Bai, antzekoak
dutelako; hau dira
da, forma bera dutelako; hau da,
n erre- Michelangeloren Daviden erre-
tamaina bakarrik da desberdina. tamaina bakarrik da desberdina.
zte. Bi produkzioak saltzen dituzte. Bi
Nagusiaren eta txikiaren
Nagusiaren eta txikiaren arteko antzekotasun-arrazoia da: arteko antzekotasun-arrazoia da:
8 cm- tamainatakoak daude: 18 cm-
oak. ko eta 12 cm-ko altuerakoak. 18 = 3 = 1,5 18 = 3 = 1,5
12 2 12 2
dira? a) Irudi antzekoak al dira?
2, 25 a
diaren Zenbat da irudi handiaren
b) 2, 25 = a → a = 1,5 cm b) 18 = 12 → a = 1,5 cm
tzeko- eta txikiaren
18 arteko antzeko-
12
tasun-arrazoia?
Honela lor zitekeen: Honela lor zitekeen:
uruak b) Irudi nagusiaren buruak 2, 25 = 1,5 cm a = 2, 25 = 1,5 cm
u. Zer 2,25 cm-ko altuera a =
du. Zer 1, 5
1, 5
? altuera du txikiarenak?
c) Estatuaren altueraren c) Estatuaren
eta buruaren tamainaren altueraren
arteko eta buruaren tamainaren arteko
uruak c) Jatorrizko irudiaren buruak
erlazioa jatorrizko estatuan ere betetzen da.
baldin 64,6 erlazioa
cm-ko jatorrizko
altuera estatuan
baldin ere betetzen da.
esta- badu, zer altuera du esta-
tuak?altuera altuera 18 → altuera = 18 · 64, 6 = 516,8 ≈ 517 cm = 5,17 m
= 18 → altuera = 18 · 64 64, 6 ==516,8
2, 25 ≈ 517 cm = 5,17 2m, 25
64, 6 2, 25 2, 25, 6
giteko, d) Bi erreprodukzioak egiteko,
da eta material bera irudia
Jatorrizko erabili5,17
da metaaltu da. Jatorrizko irudia 5,17 m altu da.
r pisu txikia 150 g-koa da. Zer pisu
d) Pisua bolumenaren proportzioan d) Pisua
dago. bolumenaren
Eta nagusiaren proportzioan dago. Eta nagusiaren bolumena txikiaren
bolumena txikiaren
du nagusiak? 3 bolumena baino 1,5 3 = 3,375 bider handiago da. Ondorioz:
bolumena baino 1,5 = 3,375 bider handiago da. Ondorioz:
50 € e) Txikia margotzeko 4,50 € Irudi nagusiaren pisua
Irudidugu.
gastatu nagusiaren
Zenbat pisua = 150 · 3,375
kosta- = 506,25 ≈ 506 g = 150 · 3,375 = 506,25 ≈ 506 g
kosta-
tzea? tuko kostua azaleraren e)proportzioan
da nagusia margotzea?
e) Pintatzearen Pintatzearen dago.
kostuaEtaazaleraren proportzioan
nagusiaren azalera dago. Eta nagusiaren azalera
2 = 2,25 bider handiagoa da. Beraz:
2 txikiarena baino
txikiarena baino 1,5 = 2,25 bider handiagoa da. Beraz: 1,5

Irudi handia pintatzearen kostua =Irudi 4,5 ·handia 10,13 € kostua = 4,5 · 2,25 = 10,13 €
2,25 =pintatzearen

Pentsatu eta egin

ąċƫ Bi 15
dira. Txikia igerileku
m luze antzekoak
da eta dira. Txikia 15 Bruselan
Ćċƫ Atomium m luze da eta Ćċƫ Atomium Bruselan (Belgika)
(Belgika)
handia, 30 m luze. 1958ko erakusketa unibertsale- 1958ko erakusketa unibertsale-
n-arrazoia? rako eraiki zen monumentua da. rako eraiki zen monumentua da.
a) Zenbat da antzekotasun-arrazoia?
b) Txikiak 1,40 m-ko 102 m-ko altuera du, eta monu- 102 m-ko altuera du, eta monu-
konera izanez gero, zenbat da sakonera izanez gero, zenbat da
nagusiaren sakonera? mentua osatzen duten esferetako mentua osatzen duten esferetako
c) Txikiaren barrualdea bakoitzak
irazgaitz 18 m-ko1diametroa
bihurtzeko, 650 € du. bakoitzak 18 m-ko diametroa du.
razgaitz bihurtzeko, 1 650 €
ordaindu
ordaindu beharko da dira. Zenbat ordaindu
nagusia beharko
Oroigarrien Atomium ho- Oroigarrien dendan, Atomium ho-
da nagusia
dendan,
irazgaitz bihurtzeko? rren bi erreprodukzio daude: rren bi erreprodukzio daude:
d) Txikiada.
235 € kostatzen urez betetzea 2358€
Zenbat cmkostatzen
eta 20 cm-ko Zenbat dira. 8 cm eta 20 cm-ko altuerakoak dira.
da.altuerakoak
etetzea? kostatuko da handia betetzea?
a) Zenbat da horien arteko antzekotasun-arrazoia?
a) Zenbat da horien arteko antzekotasun-arrazoia?
b) Zenbat da erreprodukzioetakob)esfera Zenbat da erreprodukzioetako esfera bakoitzaren
bakoitzaren
diametroa? diametroa?

c) Maketa txikia 200 g-koa da. Zerc)pisu

Maketa txikia 200 g-koa da. Zer pisu du nagusiak?
du nagusiak?
d) Maketa nagusia pintatzeko, 400d) Maketa nagusia
g pintura beharpintatzeko, 400 g pintura behar
da. Zenbat beharko
da. Zenbat beharko da maketa txikia pintatzeko? da maketa txikia pintatzeko?

197 197
 2 Planoak,
2 Planoak, mapak mapak eta maketak
eta maketak
Etxea erosi edo alokatu nahi duenakEtxea
etxeaerosi
arretaedo alokatu
handiz nahi duenak
aztertzen etxea arret
du lehenengo.
Azterketa horren
Azterketa horren zati handia planoan egiten da askotan. zati handia planoan egiten da
Etxezehatza
Etxe baten planoa errealitatearen irudi baten planoa
da (edo errealitatearen
izan behar du).irudi zehatza
Benetako
etxeak bezalako forma eta banaketa
etxeak bezalako forma eta banaketa ditu, eta dimentsioak eskala baten arabera ditu, eta d
txikiagotuta daude. Hau da, etxearen
txikiagotuta daude. Hau da, etxearen oinplanoa eta planoa irudi antzekoak dira. oinplanoa
Arrazoi beraren ondorioz, mapa ere Arrazoi berarenduen
irudikatzen ondorioz, mapa
lurralde ere irudikat
zatiaren irudi
antzekoa da. antzekoa da.
Planoaedo
Planoa edo mapa kontsultatzen dugunean edoargazkia
mapa kontsultatzen dugunean
ikusten dugunean, horiekedo a
irudikatzen duten errealitatearen irudi
irudikatzen duten errealitatearen irudi antzekoak direla jakinik begiratzen diegu. antzekoa
Errealitatearen forma, konposizioa, Errealitatearen
koloreak… bakarrikforma,interesatuz
konposizioa, koloreak…
gero, erre-
produkzioari benetakoa balitz bezala begiratzen diogu. Hala ere, planoabegiratz
produkzioari benetakoa balitz bezala edo
mapa
mapa kontsultatuz gero, forma ez ezik, kontsultatuzdira
garrantzitsuak gero, forma ez ezik,
errealitateko garrantz
tamainak
eta distantziak
eta distantziak ere. Horregatik, planoa ere. Horregatik,
eta mapa eraikitzeko erabiliplanoa eta ma
den eskala
zehazten da beti. zehazten da beti.

đƫPlanoak eta mapak irudikatzenđƫPlanoak eta mapak irudikatzen

duten errealitatearen duten e
antzekoak dira.
Horietan, lekuen
Horietan, lekuen banaketa ez ezik, garrantzitsuak dirabanaketa
tamainakezeta
ezik, garrantz
distan-
tziak
tziak ere. Horregatik daramate eskala. ere. Horregatik daramate eskala.
đƫEskala erreprodukzioko (mapa, planođƫEskalaedoerreprodukzioko
maketako) luzera (mapa, plano edo
bakoitzaren
eta errealitatean dagokion luzeraren
eta errealitatean dagokion luzeraren arteko zatidura da. Hau da, errepro- arteko
dukzioaren eta errealitatearen
dukzioaren eta errealitatearen arteko antzekotasun-arrazoia da. arteko antzek

Adibidea
Neskatilak pianoa jotzen. Renoir. Adibidea
Neskatilak pianoa jotzen. Renoir.
Levanteko
Levanteko kostaldearen eta Balear uharteen kostaldearen
honako eta Balear1:5
mapa honetan, uharteen
000 000hon
eskalak mapan
eskalak errealitateko distantzia bakoitza errealitateko distantzia
dagokiona 5 000bakoitza
000rekinma
biderkatuz
biderkatuz lortzen dela esan nahi du. lortzen dela esan nahi du.

Eskala: 1:5 000 000 Bartzelona Eskala: 1:5 000 000 m B

m 83 k
83 k
Tarragona
Tarragona
206
km

Palma
Mallorcakoa 260 km
260 km
Valentzia
Valentzia

Errealitateari
Errealitateari dagozkion distantziak mapako dagozkion
neurriak baino 5distantziak mapako
000 000 bider han-neu
diagoak direla egiaztatuko dugu. diagoak direla egiaztatuko dugu.
Valentziaren eta Palma MallorcakoarenValentziaren eta Palma Mallorcakoaren arteko d
arteko distantzia:
Benetako
Benetako distantzia = 260 km = 260 000 000distantzia
mm = 5 000= 260 km = 260 0
Mapako distantzia 000
52 mm
Mapako distantzia 52 mm 52 mm
đƫEgiaztatu zeuk gainerako neurriak.đƫEgiaztatu zeuk gainerako neurriak.

198 198
 Eskala lortzea Eskala lortzea
Erreprodukzioa (planoa, mapa edoErreprodukzioa
maketa) eskala(planoa,
adierazi mapa edo maketa)
gabe ematen zai- eskala adierazi gabe ematen zai-
eskala erabili den aurkitzeko, erreprodukzioko bi punturen artekoerreprodukzioko bi punturen arteko
Kaia
gunean, zer gunean, zer eskala erabili den aurkitzeko,
distantzia zenbat den jakin behar da.distantzia zenbat den jakin behar da.
Adibidez,
Adibidez, ezkerreko planoan ageri den ezkerreko
kanpalekuko planoan
iturriaren etaageri denartean
kaiaren kanpalekuko iturriaren eta kaiaren artean
zer distantzia dagoen jakinez gero, zer eskala erabili den aurki dezakegu, eskala
zer distantzia dagoen jakinez gero, zer eta, erabili den aurki dezakegu, eta,
horren bidez,
horren bidez, benetako distantziak planoan benetako
oinarrituta distantziak planoan oinarrituta kalkulatu.
kalkulatu.
Adibidea Adibidea
Gure etxearen
Gure etxearen planoa dugu, baina eskalarik
Hondartza planoadigute.
gabe eman dugu, Horma
baina eskalarik
guztiak gabe eman digute. Horma guztiak
neurtu beharrean, sukaldearen luzeraneurtu beharrean,
neurtuko dugu baisukaldearen luzera
errealitatean, neurtuko dugu bai errealitatean, bai planoan.
bai planoan.
bakoa Barbakoa

Iturria

Kanpina
4m 4m

Webgunean

duz. Praktikatu eskala kontzeptua landuz.

Lortuko
Lortuko ditugun neurriak honako hauek ditugun neurriak honako hauek dira:
dira:
Planoan: 4 cm Planoan: 4 cm
Errealitatean: 4 m Errealitatean: 4 m
Eskala kalkulatzea
Ondorioz, eskala 1:100 da. Ondorioz, eskala 1:100 da.
4 cm = 4 cm = 1
Orain,
4 m beste
400edozein
cm 100 Orain, beste
distantzia lor dezakegu edozein
planoan distantzia
bakarrik lor dezakegu
neurtuz eta emai- planoan bakarrik neurtuz eta emai-
tzak 100ekin biderkatuz. tzak 100ekin biderkatuz.

Pentsatu eta egin

āċƫ Aurreko
an neurriak orrialdeko
hartuz eta eskala mapan neurriakhau
ăċƫ Honako hartuz eta bateko
sukalde ăċƫ Honako
eskala hormaren hau
planoa da:sukalde bateko hormaren planoa da:
kontuan izanik:
ia dagoen a) Kalkulatu zeretadistantzia dagoen Bartzelonaren eta
Bartzelonaren
Valentziaren artean.
b) Zenbat
du Tarragonatik denbora
Palma Ma- behar du Tarragonatik Palma Ma-
Eskala: 1:50
ko abiaduran llorcakora 20 korapiloko abiaduran doan ferryak?
doan ferryak? Eskala: 1:50
Korapilo
852 km/h-ren baliokide da. bakoitza 1,852 km/h-ren baliokide da.
Ăċƫ Errealitatean
ra 136 metro daudela dakigu;kaitik iturrira 136 metro daudela dakigu;
aurkitu eskala
tu honako distantzia hauek: eta kalkulatu honako distantzia hauek:
a) Kanpina
b) Hondartza - hondartza. b) Hondartza - iturria.
- iturria. Kalkulatuleihoaren
dimentsioak (luzera eta zabalera), leihoaren
Kalkulatu dimentsioak (luzera eta zabalera),
d) Iturriac)- Iturria
kanpina.- barbakoa. d) Iturria
azalera, eta suen eta kanpaiaren artekoazalera,
- kanpina. eta suen eta kanpaiaren arteko distantzia.
distantzia.

199 199
 3 Irudi antzekoak eraikitzea
3 Irudi antzekoak eraikitzea
Ezagutzen
Ezagutzen dugun irudiaren antzekoa antzekotasun-arrazoi dugun
jakin batenirudiaren
arabera antz
eraikitzeko, sortu nahi dugun irudiko luzerak jatorrizko irudiarekin nahi dugun
eraikitzeko, sortu nahi den ir
erlazioa izango duela
erlazioa izango duela bermatzeko prozedura bete beharko dugu. Adibidez, gure bermatzeko
logelaren
logelaren kartoizko maketa 1:10 eskalan eraiki nahi izanez kartoizko
gero, maketa 1:10
gelaren neurriak
hartu eta hamarrenera murriztuko ditugu. Horma 3,5 m luze eta 2,5 m altumurriztuk
hartu eta hamarrenera bal-
din bada, 3,5 dm × 2,5 dm-ko kartoizko laukizuzenadin bada, 3,5
eraikiko dm × 2,5 dm-ko ka
dugu.
Ondoren, irudi lauak erreproduzitzeko metodo batzuk Ondoren,
ikusikoirudi lauak erreproduz
ditugu.

Koadrikularen metodoa Koadrikularen metodoa

Jatorrizko
Jatorrizko irudia tamaina jakin batean erreproduzitzeko, irudiaegingo
koadrikulatu tamaina jakin bat
dugu.

Ekiloreak, Van Gogh. Ekiloreak, antzeko

Nahi den tamainako Van Gogh. NahiKoadrikula
koadrikula eraikiko dugu. den tamainako antzeko koa
erreferentzia
gisa hartuz
gisa hartuz gero, errazago izango da jatorrizko irudia kopiatzea. gero, errazago izango

Tamainen arteko erlazioa (eskala Tamainen arteko erlazioa (eskala

edo antzekotasun-arrazoia) bi edo antzekotasun-arrazoia) bi
koadrikuletako dimentsioen koadrikuletako dimentsioen
arteko erlazioaren parekoa da. arteko erlazioaren parekoa da.

200 200
ekzioaren metodoa Proiekzioaren metodoa
A' A'
F' F'
B'A B'
A F F B
B
O E O
E' E E'
C C
D D
C' C'

D' D'

diaren Itamaina F irudiaren

hirukoiztu egin nahi dugu. Horretarako,
rudi homotetikoak O tamaina
puntu bathirukoiztu
har- egin nahi dugu. Horretarako, O puntu bat har-
dugu, edozein. O-tik eta F irudiaren tuko dugu, edozein. O-tik
funtsezko puntuetatik pasatuko diren eta F irudiaren funtsezko puntuetatik pasatuko diren
Matematikan, F irudia F' bihur-
ak marratu eta distantzia hirukoitzari dagozkionzuzenak
tzeari homotezia esaten zaio.
marratu
puntuak lortukoetaditugu.
distantzia hirukoitzari dagozkion puntuak lortuko ditugu.
ntuaren
F' eta O puntuaren
irudia F irudiarenarteko A' puntuaren
distantzia A-tik
homotetikoa eta distantzia
O-ra dagoen O puntuaren arteko distantzia A-tik O-ra dagoen distantzia
alako da. Hauhomotezia-arrazoia
da 3ko da: izanik. hiru halako da. Hau da:
O puntuari homotezia-zentro
OA' = 3esaten
· OA OA' = 3 · OA
zaio. Baita: OB' = 3 · OB, OC' = 3 · OC , eta abar.
OB' = 3 · OB, OC' = 3 · OC , eta abar.
Horrela, F-ren antzekoa
la, F-ren antzekoa den F' irudia lortu da, antzekotasun-arrazoia den F' irudia lortu da, antzekotasun-arrazoia 3 izanik.
3 izanik.
da, A'B', B'C'… aldeak horiei dagozkien AB,Hau BC… da, aldeak
A'B', B'C'… aldeak horiei dagozkien AB, BC… aldeak hiru halako
hiru halako
dira eta
ta gauza bera gertatzen da beste segmentu guztiekin ere:gauza bera gertatzen da beste segmentu guztiekin ere:
A'C' = 3 · AC ; E'B' = 3 · EB … A'C' = 3 · AC ; E'B' = 3 · EB …
Horrez gainera,
z gainera, F' irudiko segmentuak F irudian dagozkien F' irudiko
segmentuen para-segmentuak F irudian dagozkien segmentuen para-
dira. leloak dira.
Handiagotzea
iagotzea berariazko erosotasunez egiten da hasierako berariazko
irudiko erpin baterosotasunez egiten da hasierako irudiko erpin bat
kzio-puntu gisa hartzen baldin bada. proiekzio-puntu gisa hartzen baldin bada.
B' B'

B B
Webgunean C' C'
C
Praktikatu irudi antzekoak eraikitzeko C
metodoak erabiliz.
A A
D D
D' D'
Pentsatu eta egin
āċƫ Marraztu
handiago- eta, proiekzio-metodoaren
Ăċƫ Marraztu koadernoan pentagono irregularra. Ăċƫ
bidez, handiago- Txi-Marraztu koadernoan pentagono irregularra. Txi-
: tu koadernoan
kiagotuhonako hau bezalako
pentagonoa irudia:
barruko puntu batetik proiekta-kiagotu pentagonoa barruko puntu batetik proiekta-
tuz. Egizu berriz ere, erpinetako bat proiekzio-puntu tuz. Egizu berriz ere, erpinetako bat proiekzio-puntu
hartuta. hartuta.

201 201
4 Talesen teorema 4 Talesen teorema
Talesen teorema
Talesen teorema garrantzitsua da triangeluen antzekotasunaren garrantzitsua
azterketa teorema da
horretan oinarritzen delako. Tria
horretan oinarritzen delako. Triangeluetan oinarri hartuz, edozein bi irudiren
arteko antzekotasuna egiaztatzen da. arteko antzekotasuna egiaztatzen

Beste bi ebakitzen duten

Beste bi ebakitzen duten zuzen paraleloak
a, b eta c paraleloak dira eta r eta C
C
s zuzenak ebakitzen dituzte
B
B AB eta BC segmentuak berdinak
A c
izanez gero, orduan,A A'B' eta B'C' c
b segmentuak erer berdinak
a
dira.b
r a
Egiaztatu hori segmentuak neurtuz.
s s A'
A' B' B' C'
C'

Orain ere, a, b eta c zuzenak parale- Orain ere, a, b eta c zuzenak

loak dira eta r eta s zuzenak ebakitzen loak dira eta r eta s zuzenak eb
r
dituzte. dituzte.
AB segmentua BC segmentua bi AB Asegmentua BC segmen
Tales Miletokoa. Tales Miletokoa.
halako da: halako da: B
a
AB = 2 · BC ABb = 2 · BCC
c
s
A' B' C'

Orduan, bigarren A'B' ere B'C' bi C

halako da: Orduan, bigarren A'B' ere B'C'
C
B B A'B' = 2 · B'C'
A A
Talesen teorema Talesen teorema
r r c
c a, b retaetac s,zuzenak
a b a, b eta c zuzenak b
a paraleloak izan eta beste bi zuzen, ebakizparaleloak
gero,
horietan zehazten horietan
dituzten segmentuak proportzionalak dira: zehazten dituzten segm
s s
A' A' AB = A'B'
B' B'
C' C'
BC B'C'

Pentsatu eta egin Pentsatu eta egin

āċƫ Marratu edozein bi zuzen, r eta s. Seinalatu lauāċƫ MarratuĂċƫ

pun- edozein bi zuzen,
a) Egiaztatu r eta s. Seinalatu
marrazkiko a, b eta lau
c pun- Ăċƫ a) Egiaz
zuzenak parale-
tu, A, B, C eta D, honako hau lortzeko moduan: tu, A, B, C eta
loakD,direla.
honako hau lortzeko moduan: loak d
AB = 1 cm, BC = 2 cm, CD = 3 cm ABb)= Kalkulatu
1 cm, BCzenbat
= 2 cm, x. = 3 cm
denCD b) Kalku
Marratu A, B, C eta D-tik pasatuko diren a, b,Marratu
c A, B, C eta D-tik pasatuko diren a, b, c
eta d zuzen paraleloak. Esan A', B', C'c eta D' zuzen
eta d zuzen paraleloak. Esan A', B', C' eta D' zuzen
horiek s zuzena ebakiko duten puntuei. D r
horiek s zuzena ebakiko duten puntuei. D r
3 cm C 3 cm
Egiaztatu: 2 cm
C Egiaztatu: 2 cm mB
2 cm x
B A 1c
A 1 cm
B'C' = 2 · A'B' B'C' = 2 · A'B' a b
b
c d
a b c d
C'D' = 3 · A'B' u
2u
C'D' = 3 · A'B' 1 cm
u
2u 1,6 cm
A' A' aB' 3u
B' 3u C'
C' s s
D' D'

202 202
 Webgunean
Talesen
alesen teorema aplikatzea: triangeluen teorema aplikatzea: triangeluen antzekotasuna
antzekotasuna
t
5BMFTFO
UFPSFNB
BVSLF[UFB
angeluak, sinpleak izateaz gain, oinarrizkoak diraTriangeluak,
t

1SBLUJLBUV
5BMFTFO
QPTJ[JPBO

sinpleak
gainerako irudiak izateaz gain, oinarrizkoak dira gainerako irudiak aztertzeko
aztertzeko
tzuetan, irudiak analizatzeko,
dauden (batzuetan, irudiak analizatzeko,
triangelatu egiten dira). Horregatik, triange-
triangeluekin. triangelatu egiten dira). Horregatik, triange-
n antzekotasunak aparteko azterketa merezi du. luen antzekotasunak aparteko azterketa merezi du.
C'
azterreko ABC
B eta A'B'C' triangeluak antzekoakBazterreko ABC
izanez gero, eta A'B'C' triangeluak antzekoak izanez gero, orduan:
orduan:
^ ^ ^ ^ ^ ^
^ ^ ^ ^
A = A', B c= B', C
^ ^
a = C' đƫ A = A', B = B', C = C'
a' b'
a = b A= c đƫ a = b = c
a' b' c' b C a' b' c'
a alderantziz, bi triangeluk berdintza A' Eta alderantziz,
horiek betetzen bi triangeluk berdintza horiek betetzen baldin badituzte,
baldin badituzte,
B' c'
ntzekoak dira. antzekoak dira.

B
B'
TRIANGELUAK TALESEN POSIZIOAN ■ TRIANGELUAK TALESEN POSIZIOAN
a ^

ABC eta AB'C' triangeluek a' angelu komuna dute,ABCA^.etaHau AB'C' triangeluek angelu komuna dute, A . Hau da, triangelu
da, triangelu ^

xikia handianA«ahokatuta» dago. Horrez gainera

^
Atxikia
-ren handian
aurkako «ahokatuta»
aldeak para- dago. Horrez gainera A -ren aurkako aldeak para-
C' C
leloak dira.
eloak dira. Horregatik, triangelu horiek Talesen posizioan Horregatik,
daudela triangelu horiek Talesen posizioan daudela esaten da.
esaten da.
Talesen posizioan dauden bi triangelu antzekoak dira.
Talesen posizioan dauden bi triangelu antzekoak dira.
Ondorioz,
Ondorioz, Talesen posizioan jar daitezkeen bi triangelu Talesen
antzekoak dira.posizioan jar daitezkeen bi triangelu antzekoak dira.

A'
TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDE BAT ■ TRIANGELUEN ANTZEKOTASUN-IRIZPIDE BAT

Triangelu bateko bi angelu beste triangelu bateko Triangelu bateko

bi angeluren bi angelu beste triangelu bateko bi angeluren antzekoak,
antzekoak,
ondoz ondo,
ondoz ondo, izanez gero, orduan triangeluak ere antzekoak dira.izanez gero, orduan triangeluak ere antzekoak dira.
A
A' A' ^ ^

A
^
A = AC'
^
' izanez Agero, triangelu txikia han- A = A' izanez gero, triangelu txikia han-
B'
dian ahoka daiteke. Eta, horrez gainera, dian ahoka daiteke. Eta, horrez gainera,
^ ^

B
^ ^
B = B' izanez gero a eta a' aldeak para- B = B' izanez gero a eta a' aldeak para-
C ^ ^ C lelo geratzen dira. Orduan, bi triangeluak
lelo= B
^
geratzen
^
B a A = A' eta B ' dira. Orduan,
B abi triangeluak
Talesen posizioan jarri ahal izan dira eta, Talesen posizioan jarri ahal izan dira eta,
ondorioz, antzekoak B'dira. ondorioz, antzekoak dira.
B' a'C C' a' C'

Ariketa ebatzia
Rakelen etxeko egongelak Rakelen
mal- egongelaren gehienezko altue- Rakelen egongelaren gehienezko altue-
dadun sabaia du. Hormarenrari a esango diogu. rari a esango diogu.
altuera neurtzeko, Rakel ma- Talesen posizioan dauden bi triangelu
Talesen posizioan dauden bi triangelu
rrazkian ageri den eran
a jarri a
direnez, antzekoak dira. Ondorioz:
direnez, antzekoak dira. Ondorioz:
da. Kontuan hartuz neurriak,
egongelaren
1,65 m 1, 65 = a 8 a = 1, 65 1,65
gehienezko altuera ·8 m 1, 65 = a 8 a = 1, 65 · 8 = 4 m
3,3 m =4m 3, 3 8 3, 3
3,3 m
zenbat den kalkulatzea. 3, 3 8 3, 3
8m 8m

Pentsatu eta egin

ăċƫ da.
tera joan Jagoba ąċƫ
1,83 m altuhormatik
Sabaian, da eta Rakel ikustera joan
zer distantziatan ąċƫ Sabaian,
da.beharko
ipini du hormatik zer distantziatan ipini beharko du
Hormatik
baia buruare- zer distantziatan jarriko da sabaia buruare-
Rakelek 1 m-eko lanpara, bere burua baino 20 cm Rakelek 1 m-eko lanpara, bere burua baino 20 cm
kin ukitzeko?
gorago gera dadin? gorago gera dadin?

203 203
 t
Angeluen
t
Angeluen arteko erlazioekin arteko erlazioekin lan egitea.
lan egitea.

5
t
Triangelu
t
Triangelu eta lauki motak
Triangelu zuzenen
t
Bi zatiki baliokidetan,t
hiru
etaeta
bereiztea lauki
arteko
Bi zatiki
gai jakinda
5 Triangelu zuzenen arteko antzekot
motak bereiztea eta ezagutzea
ezagutzea.
antzekotasuna
baliokidetan, hiru
falta den gaikalkulatzea.
gaia jakinda falta den ga
t
Pitagorasen teorema t
Pitagorasen
irudi lauetan
Triangelu
a
zuzenek teorema
erabiltzea. irudi
aparteko garrantzia dute.lauetan
Triangelu
ala
Bi triangelu
ez erraz
erabiltzea.
zuzenek aparteko
zuzen
ikusteko
garrantzia
antzekoak
balio duten
diren dut
irizpide ba
a ala ez erraz ikusteko balio duten irizpide batzuk ikusiko ditugu orain.

Angelu zorrotz bat berdina duten Angelu

bi triangelu zorrotz
zuzen bat berdina
antzekoak dira. duten bi trian
a a
Diziplinartekotasuna
Diziplinartekotasuna Kasu
Kasu horretan, Talesen posizioan jar daitezke, horretan,
irudian ageriTalesen posizioan jar daitez
den eran.

Honako
Honako ariketa hau iradokitzen ariketa
da:
Bi triangelu
hau iradokitzen
zuzen antzekoak dira:
da: zuzen antzekoak dira:
Bi triangelu
đƫbi katetoak proportzionalak baldin badira. đƫbi katetoak proportzionalak baldin badi
Talesburuzko
Tales Miletokoaren bizitzari Miletokoaren informazio bizitzari buruzko
gehiago informazio
bilatzea.
đƫedo baldin
kateto bat
gehi
eta hipotenusa proportzi
đƫedo kateto bat eta hipotenusa proportzionalak badira.

a Kasu horietan ere Talesen posizioan jar dai

Kasu horietan ere Talesenaposizioan jar daitezke.

Ariketa ebatziak ikasi Lankidetzan

Lankidetzan Ariketa ebatziakikasi
āċƫ Honako triangelu hauei āċƫ Honako triangelu hauei a) Bi triangeluak antzekoak dira zuzenak d
a) Bi triangeluak antzekoak dira zuzenak direlako eta angelu zorrotz berdin bat
Ariketaerreparatzea:
hauek eta, orokorrean, Ariketa hauek
ikasi berri
erreparatzea:
dutelako. eta, diren
orokorrean,
edukiak ikasi berri diren
finkatzeko
dutelako. helbu-edu
B'
ua duten ariketa guztiak
B'
rua duten
binaka edo
b) AB katetoaariketaalde
zenbat guztiak
den kalkulatukobinaka
txikietan landu
dugu: edo
b) AB katetoa aldedentxikietan
zenbat
daitezke. Ikasleekla
kalkulatuko dug
B
4,5 cm
B AB AC 8 AB =
4,5 cm

bakarka ebatziko 37° dituzte bakarka

ariketak ebatziko AB =dituzte
hasieran, AC 8 AB
eta, ariketak
=2 8
gero,
4,5 6
ABhasieran,
ikaskideek eta, gero
= 1,5 cm = emanda-
A'B' A'C' 4,5
37° 37° A'B' 37°A'C'
A'ko soluzioekin konparatuko batdituzte. Erantzunak
akatsakba
A C C' A'
o soluzioekin
A 2 cm C C'
konparatuko
6 cm dituzte. 2 cm
Erantzunak
6 cm
ez badatoz,
a) Antzekoak al dira? a) Antzekoak al dira?
aurkitu b)etaAB eztabaidatuko
aurkitu eta
katetoa zenbat den dituzte. b) AB eztabaidatuko
katetoa zenbat den dituzte.
kalkulatzea. kalkulatzea.
ĂċƫTriangeluzuzen bateko ĂċƫTriangelu
Pitagorasen zuzen
teoremaren bidez, bateko Pitagorasenkateto
lehenengo triangeluko teoremaren
nagusiakbidez, lehenengo tr
zer neurri
IKTakkateto txikia 10 cm-koa da,
eta hipotenusa, 26 cm-koa.
kateto
IKTak
txikia
duen kalkulatuko dugu: 10 cm-koa
eta hipotenusa, 26 cm-koa.
da, duen kalkulatuko dugu:
C = 26 2 – 10 2 =
Beste triangelu = 26 2bate-
Czuzen – 10 2 = 576 = 24 cm
Beste triangelu zuzen bate- Elkarri dagozkien aldeen bidez,dugu:
triangeluak
Ariketakohauek iradokitzen
kateto nagusia Ariketa
36 cm-koa dira: hauek
Elkarriko
dagozkien iradokitzen
aldeen
kateto nagusia bidez,
36 cm-koa dira:
triangeluak antzekoak diren ala ez jakingo
da, eta hipotenusa, 39 cm- da, eta hipotenusa, 39 36 cm- 39 36 = 39 =
= = 1,5 24 26
t
Sare sozialetan,
koa. Antzekoak al dira? t
Sare
lagunekin sozialetan, lagunekin
koa. Antzekoak al dira? 24 26
batera ageri zaren batera
argazkiak
Aldeak
Aldeak proportzionalak dituztenez, triangeluak
ageri
bilatzea,
proportzionalak
antzekoak
zaren
eta
dira. dituztenez,
arga
nor-
triange
bere altuera
bere altuera jakinda, argazkiak agerijakinda, argazkiaklagunena
diren gainerako ageri diren gainer
kalkula-
Pentsatu eta egin Pentsatu eta egin
tzea. tzea. ^ ^ ^ ^
^ ^
ƫċā A = 33°, C = 90°, B' = 57° eta C' = 90° izanik, azal-
^ ^
ƫċā A = 33°, C = 90°, B' = 57° eta C' = 90° izanik, azal- ăċƫ Azaldu zergatik d
ăċƫ Azaldu zergatik diren antzekoak bi triangelu zuzen
du zergatik diren antzekoak ABC eta A'B'C'. du zergatik diren antzekoak ABC eta A'B'C'.
isoszele. isoszele.
t
GeoGebra aplikazioat
erabiltzea GeoGebrapoligono aplikazioa
ąċƫ Azaldu
batenerabiltzea poligono
beste antzeko ąċƫbi
zergatik diren antzekoak honako
baten
batzuk
Azaldu zergatik d
triangelu
Ăċƫ Frogatu ABC, Ăċƫ Frogatu ABC,
marratzeko,
AHB eta BHC proiekzioaren
triange-
marratzeko,
B metodoa proiekzioaren
AHB eta BHCerabiliz.
hauek.
triange- B metodoa erabiliz.
hauek.

luak antzekoak direla. luak antzekoak direla.

255 136 255
12 cm

12 cm

136
12 cm

120 120 cm
31,2
138 A C
A 64 H 225 C 5 cm
64 H 225 5 cm

Webgunean antzekotasuna landuz.Praktika

Praktikatu triangeluen artekoWebgunean
204 204
 3 Benetan
ela dela ere horrela
egiaztatuko dugu. dela egiaztatuko dugu.
Angelu baten marratuz
Angelu baten aldeetako baten lerro perpendikularrak aldeetakolortzen
baten diren
lerro perpendikularrak marratuz lortzen diren
B'' triangelu guztiak antzekoak dira, guztiak triangelu zuzenak direlako eta α angelu
triangelu guztiak antzekoak
A' dira, guztiak triangelu zuzenak direlako eta α angelu
OHARRAK
komuna A komuna dutelako.
dutelako. Ondorioz, horien aldeak proportzionalak dira. Ondorioz, horien aldeak proportzionalak dira.

A A
α Triangelu zuzenetan, hipotenusaren gaineko
Triangelu
O zuzenetan,
B B' hipotenusaren
A'' gaineko b c b c
altuerak jatorrizkoaren antzeko
h bi triangelu h
altuerak jatorrizkoaren antzeko bi triangelu
determinatzen ditu. determinatzen ditu.
m n m n
C B C M B
M a
a

Katetoaren teorema Katetoaren teorema

Triangelu zuzen baten hipotenusaren
A Triangelu
gainean altuerazuzen bateneratu
marratuz hipotenusaren
diren ezke- gainean altuera marratuz eratu diren ezke-
rreko bi triangelu zuzenak nagusiaren antzekoak dira, baita haien artean ere. Beraz:antzekoak dira, baita haien artean ere. Beraz:
rreko bi triangelu zuzenak nagusiaren
a = bb → bh2 = ac · m a = c a→ = bc 2 =→a · bn2 = a · m a = c → c2 = a · n
b m c nb m c n
m n
C B Kateto baten karratua hau da: hipotenusaren eta katetoak hipotenusa gainean
Kateto baten karratua hau
M da: hipotenusaren eta katetoak hipotenusa gainean
a duen proiekzioaren arteko biderkadura.
duen proiekzioaren arteko biderkadura.

Altueraren teorema Altueraren teorema

C
Bazterreko MAC eta MBA triangeluen Bazterreko MAC eta MBA
arteko antzekotasunetik, triangeluen
honako hau arteko antzekotasunetik, honako hau
ateratzen da: A ateratzen da:
m b m = h → h2 = m · n m = h → h2 = m · n
h h nc h n

Hipotenusaren gaineko Hipotenusaren gaineko altuera hau da: altuera horrek hipotenusa zatituz era-
M A Maltuera hauBda: altuera horrek hipotenusa zatituz era-
h n
tzen dituen bi segmentuen biderkadura. tzen dituen bi segmentuen biderkadura.

Ariketa ebatziak
āċƫ Altueraren
B teorema
ABC erabiliz,
triangelua B ABC triangelua
zuzena da (zirkunferentzierdian zuzena da (zirkunferentzierdian inskribatuta
inskribatuta
x 4zenbat
cm
den kalkulatzea.
dago). Altueraren teorema aplikatuko dago). Altueraren teorema aplikatuko dugu:
4 cm dugu:
x A x
A
x 2 = 6 · 4 = 24 → 6xcm= 24 cm x 2 = 6 · 4 = 24 → x = 24 cm
6 cm

C C

ĂċƫKatetoaren teorema teorema

Katetoaren aplika- aplikatuko Katetoaren
y dugu, kontuan hartuz teorema
hipote- aplikatuko dugu, kontuan hartuz hipote-
y 4 cm
tuz
4 cm y zenbat den kalkula-
nusa 10 cm-koa dela: nusa 10 cm-koa dela:
tzea. 5 cm
5 cm
y 2 = 10 · 4 = 40 → y = 40 cm y 2 = 10 · 4 = 40 → y = 40 cm

Pentsatu eta egin

Ćċƫ Triangelu
n hipotenusaren gai-zuzenćċƫ
batean,
Honako katetoen hipotenusaren
triangelu zuzen gai- ćċƫ Honako triangelu zuzen
nekohurre-
m-koak dira, proiekzioak 8honetan,
cm eta 4,5 cm-koakzenbat
kalkulatu dira, hurre- honetan,
10 kalkulatu zenbat 7
10
7 h h
nez hurren.
dituzten katetoek eta Kalkulatu zer neurri dituzten katetoek
diren h, m eta n luzerak. eta diren h, m eta n luzerak.
hipotenusaren gaineko altuerak. m n m n

Webgunean
horiek aplikatuz. Praktikatu teorema horiek aplikatuz.
205 205
 hau da, bi
hau da, irudi horietako bakoitzaren irudi horietako
neurri bakoitzaren
erlazionatuko bi arrazoi
dituen neurri

6
bat ezar daitekeela
bat ezar daitekeela (antzekotasun-arrazoia)
Triangeluen antzekotasunaren
t
Antzekotasuna
t
Antzekotasuna lantzeko ariketa
bi irudi
6 Triangeluen antzekotasunaren ap
(antzekotasun-arrazoia)
horien artean.
on bat hau lantzeko
aplikazioak
izan daiteke:
b
ariketa on bat hau iz
fotokopiagailua
erabiliz irudi bat handiagotu erabiliz
etaarteko
Triangeluen
irudi
txikiagotu,bat handiagotu
aldeen
Triangeluen
antzekotasunak aplikazio praktiko
eta
neurriak
arteko
asko
txikiagotu
hartu
antzekotasunak
ditu. Halako eta
aplik
batzuk
ikusiko ditugu.
kasu
kasu bakoitzari dagozkionikusiko bakoitzari
ditugu.
proportzioak dagozkion proportzioak ezarr
ezarri.
Objektu bertikalaren altuera Objektu bertikalaren altuera
B B
kalkulatzea itzalean oinarrituz kalkulatzea itzalean oinarrituz
B', zenbat den kalkulatzeko,
Zuhaitz baten altuera, AB , zenbat
du: den
B'
Indartzeko eta Sakontzeko
Indartzeko eta Sakontzeko Zuhaitz baten altuera, AB
đƫZoruan, A'B' taketa sartuko dugu ber
honela jokatuko
đƫZoruan, A'B' taketa sartuko dugu bertikalean.
Ariketa
Ariketa hauek gomendatzen
đƫ dira:
Taketaren hauek
luzera, A'B' ,gomendatzen
A'
eta Eguzkiak une
C'
bereandira:
đƫTaketaren luzera, A'B' , zuhaitzaren
proiektatutako eta Eguzkiak
A' C' eta taketaren gerizen,
eta taketaren gerizen, AC eta A'C' , luzerak neurtuko ditugu. AC eta A'C' ,
t
MATEMATIKAKO
t
MATEMATIKAKO ARIKETAK
ABC 4.
eta koadernotik: ARIKETAK
A'B'C' triangeluak antzekoak ABCbi eta
dira angelu 4.
A'B'C' koadernotik:
triangeluak
hurrenez hurrenantzekoak
berdin
A A
dituztelako: C C dituztelako:
Indartzeko: 13.direnez
orrialdeko 1.
A =eta 2.zuzenak
ariketak. 14.
^ ^
^ ^
A' biak direnez gero.
Indartzeko: 13. orrialdeko 1. eta
A =2.
A' ariketak.
biak zuzenak 14. orrialdeko
gero. 3. eta 4. ariketak. ^ ^

C = C' eguzki-izpiek zuhaitzean eta taketeanCangelu

= C' eguzki-izpiek zuhaitzean
dutelako.eta
^ ^
berarekin jotzen
Sakontzeko: 14. Sakontzeko:
orrialdekoTriangeluak
5. ariketa 14.horien
antzekoak direnez, orrialdeko 5.antzekoak
Triangeluak
aldeak ariketa
proportzionalak direnez, horien al
dira:
AB = AC = AB
t
ANIZTASUNAREN
t
ANIZTASUNAREN TRATAMENDU TRATAMENDU
fotokopiatzeko fotokopia
A'B' A'Cbaliabidetik:
' A'B'
AC 'C' ezagun
, A'B' eta Aparalelo ditugunez, AC , A'B' altuera
zuhaitzaren ' ezagun
eta A'Czenbat den ditugunez
kalkula
Indartzeko: A fitxako 3.
Eguzki-izpiak paralelo iristen dira Indartzeko:
Eguzki-izpiak
ariketa
dezakegu.
Lurrera.
A fitxako
iristen dira
3. ariketa
dezakegu.
Lurrera.
Problema ebatzia B fitxakoP1.
Sakontzeko: roblema ebatzia
ariketa
Sakontzeko: B fitxako 1. ariketa
Aurreko
Aurreko deskripzioan, zuhaitzaren altuera zenbatdeskripzioan, zuhaitzaren
den kalkulatzea honako alt
hau jakinik: taketaren luzera: 1,6 m;
hau jakinik: taketaren luzera: 1,6 m; zuhaitzaren itzala = 3,5 m; taketa-
ren itzala = 0,7 m. ren itzala = 0,7 m.
AB = 3, 5 → AB = 1, 6 · 3, 5 = 8 AB = 3, 5 → AB
OHARRAK OHARRAK1, 6 0, 7 0, 7 1, 6 0, 7
Soluzioa: Zuhaitzak 8 m ditu. Soluzioa: Zuhaitzak 8 m ditu.

Pentsatu eta egin Pentsatu eta egin

āċƫ 2 m-ko
āċƫ 2 m-ko hesiak 1,25 m-ko itzala proiektatzen hesiak 1,25
du eta, m-ko itzala
Ăċƫ Honako proiektatzen
zuhaitz du eta,
hauen gerizak, Ăċƫ Honako
arratsaldeko zuhaitz
bostetan,
une berean,
une berean, eraikin batek 49 m-koa proiektatzen du. eraikin 12
batek
m, 849mm-koa proiektatzen
6 m eta du. hurrenez
4 m-koak ziren, 12 m, 8m6m
hurren.
Kalkulatu zer altuera duen eraikin horrek. Kalkulatu zer altuera duen eraikin horrek. Zuhaitz txikia 2
Zuhaitz txikia 2,5 m-koa da. Zer neurri dute besteek?

206 206
usiak 5 cm ditu zabaleran eta 12 cm altueran.
i

Objektu bertikalaren altuera Objektu bertikalaren altuera

a zenbatgabe
zenbat den kalkulatzea itzalaz baliatu den kalkulatzea itzalaz baliatu gabe
a OHARRAK
Webgunean
Ispilua erabiliz, kalkulatu zuhaitz
baten altuera. b
b c
c
a a
d d

Mutila
Mutila mahaiaren ertzetik etxearen punturik mahaiaren
gorenera ertzetik
begiratzen ari etxearen punturik gorenera begiratzen ari da. Posizio
da. Posizio
horretan
horretan dagoela, erregela mugitu eta muturra dagoela, erregela
begiradarekin mugitu
lerrokatuta eta muturra begiradarekin lerrokatuta gera-
gera-
tzeko moduan kokatu du (mahaiak
tzeko moduan kokatu du (mahaiak posizio horizontalean egon behar du eta erre- posizio horizontalean egon behar du eta erre-
gelak, bertikalean). gelak, bertikalean).
Triangelu
Triangelu zuzenak, a, b eta d, c, katetoak zuzenak,
dituztenak, a, b dira,
antzekoak eta d,Talesen
c, katetoak dituztenak, antzekoak dira, Talesen
posizioan daudelako. Ondorioz: posizioan daudelako. Ondorioz:
c =b c =b
d a d a
a, b eta d ezagututa, c kalkulatuko dugu.a,Etxearen
b eta d ezagututa,
altuera c cgehi
kalkulatuko
mahaiarendugu. Etxearen altuera c gehi mahaiaren
altuera da. altuera da.

Problema ebatzia Problema ebatzia

Aurreko deskripzioan, etxearen altueraAurreko
zenbat deskripzioan,
den kalkulatzea etxearen
honakoaltuera zenbat den kalkulatzea honako
hau jakinik: erregelaren luzera,
hau jakinik: erregelaren luzera, b = 35 cm; mahaiaren ertzetik erregelaren b = 35 cm; mahaiaren ertzetik erregelaren
c oinerako distantzia, a =distantzia,
50 cm; mahaiaren ertzetik etxerako distantzia,
oinerako distantzia, a = 50 cm; mahaiaren ertzetik etxerako
35 cm d = 4,5 m; mahaiaren altuera = 80 cm.
d = 4,5 m; mahaiaren altuera 50 = 80
cm
cm.
m 80 cm
Distantzia guztiak metrotan adieraziko ditugu.
Distantzia guztiak metrotan adieraziko ditugu.
4,5 m
c = b 8 c = 0, 35 8 c = 4, 5 · 0, 35 c = b 8 c = 0, 35 8 c = 4, 5 · 0, 35 = 3,15 m
d = a3,15 m4, 5 0, 5 0, 5
Webgunean d a 4, 5 0, 5 0, 5
Neurri eskuraezinak triangeluen 3,15
antze-+ 0,8 = 3,95 m 3,15 + 0,8 = 3,95 m
n kotasunaren bidez kalkulatu behar diren
Soluzioa: Etxea 3,95 m altu da.
problemak. Soluzioa: Etxea 3,95 m altu da.

Pentsatu eta egin

E
ăċƫ
unek eraikinaren Hartuzenbat
altuera denErramunek eraikinaren altuera zenbatE den
kontuan
o azkarra: kalkulatzeko darabilen metodo azkarra:
urdin hesiarenErramun jarri
goia eta den lekutik, burdin hesiaren goia eta eraikinaren
eraikinaren
dira. Seinalatu Erramunen posizioa ageri dira. Seinalatu
goia begiekin lerrokatuta C Erramunen posizioa C
en neurriak. eta hartu marrazkian ageri diren neurriak. D
D A
a) Azaldu A
koak ABC eta CDE zergatik diren antzekoak
triangeluak. ABC eta CDE triangeluak.
3m B 3m
B
b) Kalkulatu zenbat den1,56 EDm. 1,56 m
c) Kalkulatu zenbat den eraikinaren altuera.
139
naren altuera. 2,4 m 6,5 m
2,4 m 6,5 m

207 207
 bolumena
bolumena proportzionalak proportzionalak direla.
direla.
Ariketak eta Ariketak
problemaketa problemak
Ekimena Ekimena
Irudi antzekoak Irudi antzekoak Triangeluen antzekotasuna Triangeluen antzekotasuna
kasleentzat oso ariketaIkasleentzat
interesgarri oso ariketa
izan daiteke interesgarri
taparik izan
gabeko daiteke bidirela taparik
zilindro
āċƫ āċƫ kopiatu
Paper koadrikulatuan, Paper koadrikulatuan,
honako marrazkikopiatuąċƫhonako triangeluąċƫ
marrazki
Honako hauekHonako triangelu
antzekoak hauek ant
daki-
eraikitzea (edo
hau, baina tamaina eraikitzea
bi kubo, edo
hau, baina
bikoiztuz: (edo
tamaina bi kubo,gu.edo
bi ortoedro...),
bikoiztuz: bi zerortoedro...),
kontuan
Kalkulatu hartuz
neurri gu. Kalkulatu
duten falta kontuan
bataren zer
diren aldeekneu-
neurri duten
eta hafa
angeluek. angeluek.
rriak bestearenak halako
riak bestearenak halako bi izango direla. Helburua daB argi ikus bi izango direla. Helburua
dezatelaB da
B'
ilindro handian sartuko zilindro den handian sartuko den
harea kantitatea hareasartuko
txikian
51 m
kantitatea 51 m c'txikian
dena baino 20 m sart
408m
40 m 33°
aldiz handiagoa dela. aldiz1,5eko
handiagoa dela. 1,5eko antzekotasun-arrazoia
antzekotasun-arrazoia duten biA'
zilindro
b' C' du
ere
51°
33° 51° 33°
eraiki daitezke. eraiki daitezke. A 73 m
A C 73 m C

Ćċƫ diren antzekoak

Ćċƫ
Azaldu zergatik Azaldu zergatik
honako diren
bi triangelu isoszele hauek.
Ăċƫ «Pentsatu eta soluzioak
atalaren egin» atalaren soluzioak
2 cm-ko aldeko Ăċƫ
«Pentsatu eta egin» 2 cm-ko
pentagono
tzeko,
aldeko eraiki-
erregularra
edozein pentagono
tzeko, edozein pentagono erregular kopiatuko dugu erregular
bi triangelu
pentagono erregularra
kopiatuko
isoszele hauek.
eraiki-
dugu
(irudi horren
(irudi gorria); gero, pentagono gorria);ondoz
gero, pentagono
ondoko horren ondoz ondoko 20°
20°
3 Nagusiak 16,2 dm2
bi
3
bi alde 2 cm-raino luzatu etaNagusiak
gorriaren antzeko16,2
alde 2 cm-raino
kartoi-mehe
osatuko
luzatu
dugu,marratuz.
eta gorriaren antzeko irudia 20°
irudia
dudm2 eta kartoi-mehe
21,6
aldeen zuzen paraleloak marratuz. l-ko du
bolumena. eta 21,6 l-ko bol
osatuko dugu, aldeen zuzen paraleloak

Triangelu baten ćċƫ aldeakTriangelu

ćċƫ 7,5 cm, baten
18 cmaldeak
eta 7,5
OHARRAK OHARRAK 19,5 cm-koak dira. Horren antzeko bat marraztu an
19,5 cm-koak
nahi izanik.
dira. Horren
da, alde txikia 5 cm-koa izan
nahi da, alde txikia 5 cm-koa
a) Zenbat izango dalehenen-
2 cm a) Zenbat izango da antzekotasun-arrazoia antzekotasu
2 cm
gotik bigarrenera pasatzean?gotik bigarrenera pasatzean?
Kalkatugorria
Kalkatu koadernoan pentagono koadernoan
eta, era pentagono
berean gorriab)eta,
Zerera berean
neurri izango duteb)bigarren
Zer neurri izango dute
triangeluko bigarre
beste
jokatuz, marraztu
jokatuz, marraztu 3 cm-ko aldeko pentagonoa. 3 cm-ko aldeko pentagonoa.
bi aldeek? bi aldeek?
c) Jakinikzuzena
lehenengo
dela, triangelua
ăċƫ Atal bakoitzean biăċƫirudiAtal bakoitzean
antzeko irudi antzekoc) daudela
daudelabi jota,
Jakinik lehenengo
jota, triangelua
rrena ere zuzena
biga-
izango dela b
kalkulatu zenbat den lehenengoaren rrena ere zuzena
eta bigarren arte- izango dela baiezta al dezakegu?
kalkulatu zenbat den lehenengoaren eta bigarren arte- Egiazta Egiazta
ezazu bi triangelutan ezazu bi triangelutan
Pitagorasen teorema P
ko antzekotasun-arrazoia,
ko antzekotasun-arrazoia, eta lortu falta diren luzerak.eta lortu falta diren luzerak. aplikatuz.
aplikatuz.
a) b) 12 cm b b) b
a) 12 cm
Ĉċƫ Ĉċƫ antzekoak
Azaldu zergatik diren Azaldu zergatik
angelu diren
zorrotzantzek
bat berdina
bat berdina duten bi triangelu zuzen. duten bi triangelu zu
a a
3 ĉċƫ
3 cm ĉċƫcm Honako triangelu zuzenHonako triangelu zu
hauen artean,
45 cm

6 cm
45 cm

6 cm
batzuk antzekoak dira haien artea
batzuk antzekoak dira haien artean. Bilatu zein diren,
30 cm
30 cm

aurretiaz falta diren angeluen neurriak zenbat diren ne

aurretiaz falta diren angeluen
kalkulatuz. kalkulatuz.
4 cm 4 cm 1 2
1 2 3

c c) d) c d) 53°
c)
3 mm 30° 30°
3 mm
18 cm
18 cm

4 5
20 mm
12 mm

4 d 5 6
20 mm
12 mm

140 1,5 cm 37° 37°

1,5 cm
3 cm 3 cm

208 208
 dorrea, Big Ben,
ig Ben, Askatasunaren Askatasunaren
estatua... estatua...buruzko
Gero, originalari Gero, originalari
in- buru
a bilatzekoformazioa bilatzeko eta
esan diezaiekegu esan diezaiekegu
beraiek eta beraiek
ekarritako ekarritako iru
irudia zer
eskalatan
eginda dagoen eginda dagoen kalkulatzeko.
kalkulatzeko.
Antzekotasunaren aplikazioak
aren aplikazioak Ebatzi problemak Ebatzi problemak
ea 3 mĊċƫ Etxeko ateada3 etxearen
m altu da. Zenbat da bat, etxe āąċƫ
etxearen bat erosiBikote bat, etxe1:30
bat000
erosi nahi duenez, 1:30 000
Pentsamendu kritikoa
altu da.
mendu kritikoa
altuera?
haitz handiarena?
Zenbat
Eta zuhaitz handiarena?
āąċƫ Bikote nahi duenez,
eskalan egindako hiriko
eskalan egindako hiriko planoan begiratzen ari da. planoan begiratzen ari da.
Planoan, etxe
Planoan, etxe horretatik metrorako horretatik
distantzia metrorako distantzia neurtu
neurtu
ek problemak Neska-mutilek beraienproblemak
aldetik 2,3beraien
ebatz
dute eta ditzakete
cm-koa aldetik
dute
dela atera eta 2,3 ebatz
cm-koa
lehenengo,
dute. Zenbat dela
da bene-ditzakete
atera dute. Zenbatleheneng
eta, da bene-
tako distantzia? tako distantzia?
ek erabilitakogero, beraiekprozesuak erabilitako
orrialdean prozesuak
emandakoarekin
Beste alde batetik, Beste
badakite
orrialdean
etxealde
emandakoarekin
etxe horretatik haurtzain- ko
konpara-
batetik,haurtzain-
horretatik badakite
degirakodela.
distantzia
Zenbat1,5 km-koa dela. Zenbat izango
deren bat tu. saiatzeko
Beste bideren ere eskabat saiatzeko
degirako ere
distantzia 1,5
diezaiekegu. eska
km-koa diezaiekegu.izango
da planoko distantzia? da planoko distantzia?

jokalari āĆċƫ Senaaltuena āĆċƫ

ibaiaren ertzean, Sena ibaiaren ertzean,
HonakoāĀċƫjokalari hauetako Honakoaltuena hauetako
1,80 m-koa da. Zer altuera dute besteek?Parisen, Askatasunaren es- Parisen, Askatasunaren es-
. Zer altuera dute besteek?
tatuaren 11,5 m-ko kopia
«Pentsatu
tu eta egin» eta soluzioak
atalaren egin» atalaren soluzioak tatuaren 11,5 m-ko kopia
dago 1:4 eskalan eginda. dago 1:4 eskalan eginda.
Kalkulatu zenbat den New Kalkulatu zenbat den New
Yorkeko estatuaren bene- Yorkeko estatuaren bene-
4
ekotasun-arrazoia 2 da. a) Antzekotasun-arrazoia tako altuera. 2 da. tako altuera.
Errioxako Cenicero herrian, Errioxako Cenicero herrian,
b) Nagusiaren
usiaren sakonera 2,80 m-koaAskatasunaren sakonera
da. 2,80 m-koa da. estatuaren
Askatasunaren
estatuaren
1,2 m-ko altuerako beste 1,2 m-ko altuerako beste
sia iragazgaitz c) Nagusia
bihurtzeko iragazgaitz
6kopia
600bat€dago. bihurtzeko
ordaindu kopia
Zenbat da behar 6 600da.
bat dago. € ordaindu
Zenbat da behar da.
horren eskala New Yorke- horren eskala New Yorke-
dia betetzea
n jakin āāċƫ d)
1
Laukizuzen
baten dimentsioak Handia
880jakin
10 € etabetetzea
kostatuko
baten
cm dimentsioak 1cm
da.
koari 10 880eta € kostatuko
dagokionez? da.
koari dagokionez?
15 cm dira. Horren
Horren antzekoa den beste baten alde antzekoa den beste baten alde āćċƫ Paulen auto telegidatua
āćċƫ Paulen auto telegidatua 1 formulakoen 1:40 1 formulakoen 1:40
da. 5
txikia 12
Kalkulatu a)
zenbat Erreprodukzioen
cm-koa
den: da. Kalkulatu zenbat den: arteko antzekotasun-arrazoia
rodukzioen arteko antzekotasun-arrazoia
oa 2,5 da.
eskalako
eskalako kopia da. Erreparatu kopia da. Erreparatu
marrazkian Paulen 2,5 da.Paulen
marrazkian
a) Lehenengo
laukizuzenetik laukizuzenetik
bigarrenera pasatzeko bigarrenera pasatzeko
autoaren dimentsioei eta autoaren dimentsioei
kalkulatu eta kalkulatu zenbat diren
zenbat diren
umentuaren
n-arrazoia.
etaMonumentuaren
antzekotasun-arrazoia.
erreprodukzio benetakoeta
handiarenerreprodukzio
autoaren benetako handiaren arteko antzeko
autoaren
arteko antzekotasun-
dimentsioak. dimentsioak.
b)
n alde nagusia. Bigarrenaren alde nagusia.
oia 510 arrazoiaaldea.
da. bakoitzaren
c)aldea.
Laukizuzen
510 da. 11,75 cm 11,75 cm
bakoitzaren
3 cm 3 cm
umentuaren
āĂċƫ Eukalipto
baten altuera 11 m-koa Monumentuaren
etadela
batenerreprodukzio
altuera
zehaz- 11 m-koa dela eta
zehaz-erreprodukzio
txikiaren txikiaren
arteko antzekotasun- arteko antzeko
teko, Karlosek zuhaitz
k zuhaitz horren geriza (9,6 m) eta horren geriza (9,6 m) eta
oia
m) 1 275
neurtu ditu, da.
berea (1,44 arrazoia
m) neurtuordu
biak Eguzkiak ditu,1 biak
275Eguzkiak
da. ordu
5 cm
du Karlosek? Zer altuera du Karlosek?5 cm
berean proiektatuta.
atuta. Zer altuera
produkzio b) Erreprodukzio
txikiaren esferaren txikiaren
diametroa esferaren
1,412 diametroa
cm-koa da, eta 1,412 cm-koa d
āăċƫ
en sonarraren Itsaspekoaren sonarraren
pantailan, gauza bat pantailan,
āĈċƫ gauza bat
Kalkulatu zenbat āĈċƫ Kalkulatu
diren honako zenbat diren
futbol-zelai honenhonako futbol-zelai honen
hurbiltzenminutuko
miarena, 3,53
ari 1 cm
cm.handiarena,
dela ikustenhurbiltzen 3,53
da. Pantai-ari dela ikusten da.cm.
benetako Pantai- benetako zer
dimentsioak. Kalkulatu dimentsioak. Kalkulatu zer azalera duten
azalera duten
lako irudia
000 000 eskalan 1:1Orduko
ageri da. 000 000zenbat
eskalan ageri da.penalti-eremuak penalti-eremuak (eremu handiak)
Orduko zenbat (eremu handiak) eta zirkulu zentralak. eta zirkulu zentralak.
iaduran ari kilometroko
rodukzio c)abiaduran
handiak
da hurbiltzen Erreprodukzio
3,125 kg ditu.
gauza hori? handiak
ari da hurbiltzen gauza hori? 3,125 kg ditu.
d) Maketa 64
eta txikia margotzeko, txikia margotzeko,
g pintura behar 64 g pintura behar dira.
dira.

1:1 400 1:1 400

209 209
 ten du. Eta planoak ten eta du. mapak Eta eskalan
planoakadierazten eta mapakjakitea eskalanoso adierazten
garrantzi-ja
tsua da inguruko errealitate tsua da inguruko errealitate fisikoa
fisikoa interpretatzeko interpretatzeko e
eta ezagutzeko.
Ariketak
riketak
t
Ikasleek eskala etaondo problemak
t
Ikasleek Ariketak
erabiltzen eskala etadezaten,
ikasondo
problemak
erabiltzen
ariketaikas haudezaten,
proposatu ariketa
du-
gu:Ikasi
planokoproblemak neurriak
ebazten gu: planoko
hartzea
Ikasi eta,neurriak
problemak eskala hartzea
ebaztenerabili eta, eskala
ondoren, neurri erabili ond
errealak
zuzenak
Erreparatudirela
Adela gurasoekin zuzenak
egiaztatzea.
bizi den Erreparatu direla
etxearenAriketa eta egiaztatzea.
mota
Adela gurasoekin
planoari eran- den etxearenAriketa
bizi horietan eta mota
ikasleek
planoari horietan
eran- akatsak egi-ik
tzun: tzun:
tena) Zenbat
dituzte sarri,
metro karratu
tenbaitituzte
ez a)dituzte
ditu etxebizitzak,Zenbat
jakinikmetro
sarri,
ondo
karratu
Adelaren
ezerabiltzen
baitituzte
ditu etxebizitzak,
gelak,
ondo
Sistema
jakinik Adelaren gelak, erabiltzen
Metriko
Hamartarreko unitateak.
leihotik aurreko hormara, Hamartarreko
4 metro Beraz,
dituela? unitateak.
leihotik aurreko hormara,
jarrera kritikoa Beraz,
4 metro dituela?
bultzatu jarrera
behar kritikoa
dugu,bultza nes-
b) Adelaren gurasoek
b) Adelaren gurasoek billar-mahaia erosi dute egongelarako. billar-mahaia erosi dute egongelarako.
ka-mutilek
2,5 m × 1,5 m-ko dimentsioakka-mutilek
balioesten jakin
ditu. Zer2,5 mdezaten balioesten
× 1,5ditu
dimentsio m-ko zein izango
dimentsioak
planoan? jakin
ditu. dezaten
denditu
Zer dimentsio kasu zein izango den
bakoitzean
planoan? lu-
Ba al dago billar-mahaia sartzeko adina tokirik?
zerakBaadierazteko zerak
al dago billar-mahaia sartzeko
unitate adinaadierazteko
tokirik?
egokiena: baiunitate egokiena:
errealitatean etabai baierrealitatean
planoan.
t
Eskuineko orrialdean
Egiaztatu enuntziatua t
Eskuineko
ulertu beste
duzula.Egiaztatuurrats orrialdean
enuntziatua bat
ulertuematenbeste da:
duzula. urrats bat ematen eta
errealitatearen da:
errealitateak
Zer galdetu dizute? plano errealitateak
edo Zer
Zer dakizu? mapagaldetu dizute?plano
batean Zer dakizu?edo mapa
duen adierazpenarenbatean duen arteanadierazzer
antzekotasun-erlazio
Pentsatu zer bide egingo duzun antzekotasun-erlazio
dagoen
problema aurkitzeko
Pentsatuebazteko.
zer bide Zer
egingo duzun
jakin dagoen
proposatzen
behar problema aurkitzeko
duzu? ebazteko. zaie
Zer jakin proposatze
ikasleei;
behar duzu?hots,

eskala
Nondik emateko.
hasiko zara? eskala Nondikemateko.
— Bada… hasiko zara?
orain dudan datuak, gelak —dituen
Bada…4 orain
metrodudan datuak,
horiek... gelak dituen 4
zerbaitetarako
balioko du. balioko du.
t
Etxean, ikasgelan t
edo Etxean,
ikastetxeko ikasgelan patioan, edo ikastetxeko
eskalaren kontzeptua patioan, eskalaren lantze-
Erlaziona al dezakezu datu hori — Jakina! Planoan 2 cm ditu;4 m dira.planoko
hau da, 2
Erlaziona al dezakezu datu hori
ko hainbat egoera
planoan dagokion distantziare-
ko
daude. hainbat Adibidez: egoera
— Jakina! Planoan
planoan dagokion distantziare- daude.
2 cm ditu;
saskibaloiko Adibidez:
hau da, planoko saskibaloiko
2 cm errealitateko
pista neurtzea eta pi
pa-
per kin?
batean marraztea. per batean
kin? marraztea.
Eta, orduan, zer esan nahi du Eta, orduan,Eskala
— Badakit! zer esan nahiden
zenbat dukalkula
—dezaket:
Badakit! Eskala zenbat den kalkula dezaket:
horrek?
horrek?
Indartzeko eta Sakontzeko
Indartzeko eta Sakontzeko Planoa = 2 cm = 2 cm = 1 Planoa = 2 cm = 2
Errealitatea 4 m 400 cm 200Errealitatea 4 m 40

Ariketa
Osohauek
ondo. Orain, Ariketa
gomendatzen
gogoratu zer —hauek
Oso dira: gomendatzen
ondo. Orain,
Etxebizitzak zergogoratu — dira:
zer galdetu
azalera duen Etxebizitzak zer azalera
didate. Planoan luzeraduen galdetu didat
eta zabalera
galdetu
galdetu dizuten. dizuten.
neurtuz, neurtuz,
etxebizitzaren planoko azalera zenbatetxebizitzaren planoko azalera zenba
den jakingo dut:
t
MATEMATIKAKO t
MATEMATIKAKO
ARIKETAK 4,3 cm ARIKETAK
4. =koadernotik:
Luzera 4. Azalera
Zabalera = 8 cmLuzerakoadernotik:
= 4,3 cm
= 4,3 ×Zabalera
8 = 34,4 =cm
8 2cm
— Ondorioz, planoko azalera da: 34,4 — ×Ondorioz,
200 = … planoko azalera da: 34,4 × 200 =
Indartzeko:
Indartzeko: 15. orrialdeko 15. orrialdeko
6. ariketa. 6. ariketa.
16. orrialdeko 16. orrialdeko 8
8. ariketa.
Geldi, geldi! Gogoan izan aza- Geldi,
— Egiageldi! Gogoan nuen!
da, ahaztuta izan aza-
Azaleren— Egia da,
arrazoia ahaztuta nuen! Azaleren
antzekotasun-arrazoia ber biarrazoia
da. an
leren arrazoia ez dela antzekota- Horrela, errealitateko azalera honako hau da:
Sakontzeko: Sakontzeko:
leren arrazoia ez dela antzekota-
16. orrialdeko 9. etabera
sun-arrazoiko
16. orrialdeko
Horrela, errealitateko
10.(eskala azalera honako 9.
ariketak.
kasu 15.haueta 10.
da: 200 2
orrialdeko = 40ariketak. 15. orr
000 aldiz planokoa.
7. ariketa
sun-arrazoiko bera (eskala kasu — Etxebizitzaren
2 errealitateko
— Etxebizitzaren errealitateko azalera: 34,4 cm × 40 000 = 1 376 000 azalera:
cm234,4
= cm
honetan). honetan). 2 = 137,60140mm2 . Soluzioa:
2 Adelaren bizitetxeak
t
ANIZTASUNARENt
TRATAMENDU
ANIZTASUNAREN TRATAMENDU
fotokopiatzeko fotokopiatzeko b
= 137,60 m . Soluzioa: Adelaren bizitetxeak
baliabidetik: ditu, gutxi gorabehera.

Zenbat
— 1 m = dira, cmzentimetrotan, ×— 1m = 100dimentsioak
cm direnez,ditu.
250 cm × 150 cm-ko
Indartzeko: A
billar-mahaiaren fitxako Indartzeko:
Zenbat dira, zentimetrotan,
benetako1., 2., 4., 100A
eta
billar-mahaiaren fitxako
5. 1.,
direnez, 250
ariketak.
benetako
cm2.,
1504., eta
cm-ko 5. ariketak.
dimentsioak? dimentsioak?
Sakontzeko:
Sakontzeko: B fitxako 4., 5., 6. etaB7.fitxako 4., 5., 6. eta 7. ariketak.
ariketak.
Baina, nola lortzen dira dimen- Baina,
— Osonola lortzen
erraz! Eskaladira dimen-
1:200 — Oso1erraz!
denez (planoko Eskala 1:200200
cm errealitateko denez (planoko
cm-ri dago- 1 cm
tsio horiek planoan? tsiokie),
horiek planoan? kie), orduan, errealitateko 250
orduan, errealitateko 250 cm planoko 250 : 200 = 1,25 cm-ri dagoz-cm planoko
kio, eta 150 cm 0,75 cm-ri dagozkio.kio, eta 150 cm 0,75 cm-ri dagozkio.
Billar-mahaia 1,25 cm × 0,75 cm-koBillar-mahaia 1,25
laukizuzen eran cm × 0,75
marrazten cm-ko laukizu
da planoan.
Egongelan, sarrerako
Egongelan, sarrerako atearen ondoan, ederto sartzen da. atearen ondoan, ederto

210 210
 -iturria distantzia: 66 m.
c) Iturria-barbakoa
bakoa distantzia. 70 m. distantzia. 70 m.
d) Iturria-kanpina
pina distantzia: 38 m. distantzia: 38 m.
āĉċƫ planoa
uen etxearen Anek erosi berri duen etxearen planoa marraztu
marraztu «+» problemak
du. Sofa bakoitza 3 m«+» problemak
luze dela dakigu.
ormak 3 Sukaldeko
uze dela dakigu.
4a) Zer
m dimentsio
e oheek errealitatean?
ditu luzeran hormak
ĂĂċƫoheek eta
dituzte
4Titanic
m ditu
2,25
errealitatean? m luzeran
1912an altueran.
lehenengo
eta 2,25
Leihoaren
ĂĂċƫ bidaian Titanic m altueran. Leihoar
hon- 1912an lehenengo bidaian hon-
azalera 2nahi doratu
zen.zenJames
britainiar itsasontzia izan zen. James
2-koa
nahi da.
du. Metro Suen
b) Anek 20,8
sabaia
karratua eta mkanpaiaren
€pintatu -koa
doratu da.
du. Metro Suen
zen britainiar
artean
karratua 2eta
€ 70 kanpaiaren
itsasontzia
cmizan
daude. artean 70 cm daude.
ordaindu
u. Zenbat ordaindu Cameronek, Titanic filmerako, 15Cameronek,
beharko du. Zenbat ordaindu beharko
beharko
Titanic filmerako, 15 m-ko luzerako
m-ko luzerako
du sabai osoa pintatzea?kopia egin zuen. Titanic itsasontziarenkopia egin zuen. Titanic itsasontziaren neurriak
neurriak
ea?
c) Anek 2,70 m × 1,50 m-kohonako hauek ziren:
ping-pong mahaia270 m luze, 30 m zabal etaziren: 270 m luze, 30 m zabal eta
honako hauek
0 m-ko ping-pong mahaia 53 m dimentsioak
altu. 46 000 planoan. 53 m altu. 46 000 inguru tona zituen.
inguru tona zituen.
jarri nahi
horren dimentsioak du. Bilatu horren
planoan. a) Zer eskala
a) Zer eskala erabili zuen James Cameronek erabili zuen James Cameronek itsason-
itsason-
OHARRAK tzia berregiteko? tzia berregiteko?
b) Zer neurri zituen maketak zabaleran b) Zer neurri zituen maketak zabaleran eta altueran?
eta altueran?
c) Maketa
c) Maketa itsasontziko materialak erabiliz eraikiitsasontziko
izan materialak erabiliz eraiki izan
balitz, zer pisu izango zuen? balitz, zer pisu izango zuen?

Ăăċƫ Ăăċƫgoi-muturra,
Zer altueratan dago eskulturaren Zer altueratan
Pau- dago eskulturaren goi-muturra, Pau-
lek hesiaren ertzarekin lek hesiaren ertzarekin
lerrokatuta ikusten baldin badu? lerrokatuta ikusten baldin badu?
rrazkiko āĊċƫ Hartu
datuak eta kontuan marrazkiko
kalkulatu datuak eta kalkulatu
Marko dagoen zer distantzia
tokitik dagoen Marko dagoen tokitik dorrera.
dorrera.
16 m
16 m

1,76 m 2,1 m
2,1 m 1,6 m
1,6 m
3,3 m
0,9 m 4,6 m 0,9 m 4,6 m
tik 5 m-koĂĀċƫdistantzian
Igerilaria itsasontzitik 5 m-ko distantzian dago.
dago.
Itsasontziaren
sas maila baino 1 m gorago karela Ăąċƫ
itsas maila baino zenbat
Kalkulatu 1 m gorago Ăąċƫ altuera
den eraikinaren Kalkulatu zenbat den eraikinaren altuera honako
honako
turra, karela dago.
baino Mastaren
3 m gora-goi-muturra, karela baino
datu hauekin: 3 m gora- datu hauekin:
muturra eta go. Igerilariakfo-
itsasargiaren mastaren muturra eta itsasargiaren fo-
t Mahaia 1 m altu da. t Mahaia 1 m altu da.
ditu. kua lerrokatuta ikusten ditu.
t AB = 80 cm eta BC = 52 cm t AB = 80 cm eta BC = 52 cm

C C
A A B
B

48 m 48 m
(igerilaria)
m (igerilaria) 20 m
ĂĆċƫ Kalkulatu zenbat den jauzi-oholaren luzera, neu-
zer altueratanItsas
dagomailaren gainekoĂĆċƫ
itsasargia- Kalkulatu
zer altueratan zenbat
dago den jauzi-oholaren
itsasargia- luzera, neu-
ren fokua? rriak kontuan hartuz. rriak kontuan hartuz.
50 cm 50 cm
Ăāċƫ
azkiko zirkuak? Zer altuera du marrazkiko zirkuak?
1,80 m
1,80 m

1,50 m 1,50 m

5,3 m 5,3 m 141

m 11 m 10 m 9m 11 m 10 mjauzi-oholaren luzera jauzi-oholaren luzera

211 211
 dugu, irudi horren antzeko bat dugu, irudi
lortzen horrenHori
dugula. antzeko batda
egiten lortzen dugu
diapositi-
Matematika-lantegia
bekin, adibidez. Eta, horregatik, Matematika-lantegia
bekin, adibidez.
prozedura Eta,
honi horregatik,esan
«proiekzio» prozedura
diogu, h
hala iruditu
hala iruditu arren, benetan proiekzioa arren,ere.
ez bada benetan izan izateko,
ekimenaezho-
proiekzioa
Zehatzak bad eta ikasi
motezia bat da, alboan azaltzenmotezia bat da, alboan azaltzen den modua
den moduan.
Eraiki, egin gogoeta eta ikertuEraiki, egin gogoeta eta ikertu
Praktikatu pantografoa erabiliz.
Webgunean W

Lau makilaz egindako handitzaileakLau makilaz egindako handitzaileak

Nahi duzun materialeko eta era egokian zulatutakoNahi duzun materialeko
eta irudian eta eran
erakusten den era egokian
lotutakozulatutako etaerabiliz,
lau hagatxo irudian erakus
IKTak irudiak bikoizteko aparatua egin daiteke. IKTak
irudiak bikoizteko aparatua egin daiteke.
đƫA-n, mahaiari lotzen zaio. đƫA-n, mahaiari lotzen zaio.
rudien handiagotzea
đƫB-n, kopiatu nahi den irudiaeta
zeharkatzen
Irudien
txikiagotzea handiagotzea
đƫB-n,
duen puntzoia kopiatu
dago. nahi den irudiaeta
diseinu-programa txikiagotzea
informatikoen
zeharkatzen diseinu-
duen puntzoia dago. bi-
dez landu dezakegu.
đƫC-n, irudia Baita
bikoiztuta kopiatzen duenmodudezdago.
arkatza landu dezakegu.
sinpleagoan
đƫC-n, irudia ere,
bikoiztuta Baita
ohiko
kopiatzen duenmodu
programen sinpleagoan
arkatza dago. bidez
Paint, Word…).
Hagatxoetan (Paint,
beste zulo batzuk eginez gero, hainbat Word…).
Hagatxoetan beste
handiagotze eginzulo batzuk eginez gero, hainbat handiagotze egin
daitezke; hau da, 2koak ez diren antzekotasunak lor daitezke;
daitezke. hau da, 2koak ez direnAantzekotasunak
Esaterako: B lor daitezke.
C Esaterako:
– Honako kokaera honek tamaina hirukoizteko balio– du.Honako– kokaera
Eta bestehonek tamaina
honekin, hirukoizteko
irudia balio
laukoiztu egin du.
daiteke. – Eta beste

Indartzeko eta Sakontzeko

Indartzeko eta Sakontzeko
C
Ariketa hauek
A gomendatzen
B
Ariketa
C dira: hauek
A gomendatzen
B
C dira:
A B

MATEMATIKAKO ARIKETAK
Kontuan hartuz ikusi duguna,
t
MATEMATIKAKO
zer handiagotze4. koadernotik:
Kontuan
ematen hartuz tresna
dute honako
ARIKETAK 4. koadernotik:
ikusi duguna,
hauek? zer handiagotze ematen dute honako tresn
I II I III II
Indartzeko:
Indartzeko: 12. orrialdeko 1. eta 12. orrialdeko 1. eta 2. ariketak.
2. ariketak.
Sakontzeko: 12. orrialdeko 3. Sakontzeko:
ariketa. 12. orrialdeko 3. ariketa.
A B C A B C A B C A B C
t
ANIZTASUNAREN

ANIZTASUNAREN TRATAMENDU fotokopiatzeko TRATAMENDU
baliabidetik: A B fotokopia
C
Tresna horietan puntzoia eta arkatza trukatu eta, gainera, jatorrizko irud
Tresna horietan puntzoia eta arkatza trukatu eta, gainera, jatorrizko irudia eskuinean jarriz gero, kopia txikiagotuta
geratuko da. Kasu honetan,
erdira tresnak bikoiztu
du; egiten baldingero,
bazuen, ora
Sakontzeko:
herenera… B fitxako 2. ariketa.Sakontzeko:
geratuko da. Kasu honetan, tresnak bikoiztu egiten baldin bazuen,
herenera… B fitxako
orain 2. ariketa.
txikiagotzen hirukoiztuz

Irakurri eta jo informazio bilaIrakurri eta jo informazio bila

«Pentsatu eta egin» atalaren «Pentsatu eta egin» atalaren soluzio
soluzioak
Erradiadore
Erradiadore eta guztiko dinosauroaketa guztiko dinosauroak
Zergatik eman zuen eboluzioak, orain dela 300 milioi dinosauro
urte, bizkar-hegal
1 Erantzun
bitxia? bat baino gehiago 1
Zergatik eman zuen eboluzioak, orain dela 300 milioi
dago.
urte, bizkar-hegal
Erantzun
bitxia? bat erraldoia zuen
baino Dimetron
gehiago izeneko
dago.
Narrastiek ez erregulatzeko.
Narrastiek ez dute berezko mekanismorik gorputz-tenperatura dute berezko mekanismorik gorputz-tenperatura erregul

2 Erantzun bat baino gehiago 2 Ingurumena

Ingurumena berotu zenean, gorputza nola edo halaErantzun
freskatu
dago.
berotu
beharra
Irradiazioa
izanzenean,
bat
larruaren
baino
zuten.
bidez
Irradiazioa larruaren bidez egiten da eta, beraz, luzeraren karratuaren propor-
gorputza nola edo hala freskatu beharra izan
gehiago
egiten
dago.
da eta, beraz, luzeraren karratuaren p
tzioan dago,
tzioan dago, eta, beroa, ostera, gorputzaren bolumenaren eta, beroa,ara-
proportzioaren ostera, gorputzaren bolumenaren proportzioar
berakoahandiek
berakoa da; hau da, luzera ber hiru. Ondorioz, dinosauro da; hau arazo
da, luzera
larria ber hiru. Ondorioz, dinosauro handiek araz
zuten: ken zezaketen baino bero handiagoa sortzen zuten.
142 sortzen zuten.
zuten: ken zezaketen baino bero handiagoa
Hegala egokitze-mekanismoa da eta gorputzaren azaleraHegala egokitze-mekanismoa
handiagotzen du bolu- da eta gorputzaren azalera handiagotzen d
mena ia handiagotu gabe. mena ia handiagotu gabe.

212 212
 iz Trebatu problemak ebatziz
đƫTriangelu
u da gorriz? handiko saltzaile
đƫZainzurien zer zati jakin
koloreztatu da gorriz?
batek eskutada đƫZainzurien saltzaile jakin batek eskutada bakoitzeko
bakoitzeko
ntzekotasun-Zenbat da bi triangelu horien arteko antzekotasun-
kantitatea bikoiztu egingo duela uste du inguratzeko kantitatea bikoiztu egingo duela uste du inguratzeko
arrazoia?darabilen kordela bikoiztuz; baina oker ari da. Kordela darabilen kordela bikoiztuz; baina oker ari da. Kordela
bikoiztuz gero, zer gertatzen da inguratzen duen zain- bikoiztuz gero, zer gertatzen da inguratzen duen zain-
zuri kantitatearekin? zuri kantitatearekin?
đƫ2 m × 3 m-ko alfonbra gela angeluzuzenean zentratuta đƫ2 m × 3 m-ko alfonbra gela angeluzuzenean zentratuta
dago eta zoruaren
đƫLaukizuzen-forma laurdenabaten
duen paper-orri hartzen du. Alfonbraren
perimetroa dago eta zoruaren laurdena hartzen du. Alfonbraren
n perimetroa
80 cm da.ertzLuzeran
luzeenak hormatik
lautan metro
eta, gero, batera seitan
zabaleran ertz luzeenak hormatik metro batera geratzen dira.
geratzen dira.
aleran seitan
Hormatik
tolestuz gero, zer lortuko
karratua distantziatan daude
dut. Zer ertz laburrenak?
dimentsio ditu Hormatik zer distantziatan daude ertz laburrenak?
mentsio ditu
paper horrek?

Autoebaluazioa Webgunean Ariketa hauen ebazpenak. Webgunean Ariketa hauen ebazpenak.

āċƫ Kalkulatu
ntzeko haue- zenbat diren
ąċƫ Triangelu batenhonako
aldeak irudi
6 cm,antzeko
8 cm etahaue- ąċƫ Triangelu baten aldeak 6 cm, 8 cm eta 13 cm-koak
13 cm-koak
teko arrazoiatan faltadira.
direnHorren
luzerak,antzekoa
baita horien
den arteko
beste arrazoia
triangelu batendira. Horren antzekoa den beste triangelu baten
zenbat den ere:
tarteko aldea 12 cm-koa da. tarteko aldea 12 cm-koa da.
a) b)
a) Zer neurri dute aldeek? a) Zer neurri dute aldeek?
4m
4m

2
b) Lehenengoaren azalera 16,7 cm2 da. Zenbat dab) Lehenengoaren azalera 16,7 cm da. Zenbat da
15 cm

bigarrenaren azalera? 5 m bigarrenaren azalera?

Ćċƫ Erregela 20 cmxluze da eta Silvia- Ćċƫ Erregela 20 cm luze da eta Silvia-
6m
6m

rengandik hurbilen dagoen ma- rengandik hurbilen dagoen ma-

6 cmhaiaren ertzetik
2 cm 38 cm daude. y haiaren ertzetik 38 cm daude.
y
Kalkulatu etxearen altuera, ma- Kalkulatu etxearen altuera, ma-
Ăċƫ Honako haiak
asun-arrazoia bi irudien
75 cm-ko arteko antzekotasun-arrazoia
altuera duela haiak 75 cm-ko altuera duela
2 pegatina be-1,5 da. Nagusia koloreztatzeko, 216 cm 2 pegatina be- eta Silvia etxetik 7,6 m-ra.
eta Silvia etxetik 7,6 m-ra.
har izan da eta 216 cm 3-ko bolumena du. Pegatinaren
u. Pegatinaren ćċƫ Manu kaxa baten gainera igo da eta, hortik, zuhaitz
ćċƫ Manu
bolumen du?zer azalera beharkaxa baten
da txikia gainera igo
eraikitzeko? Zerdabolumen
eta, hortik,
du? zuhaitz
baten burua ikusten du ur-potxingo batean islatuta. baten burua ikusten du ur-potxingo batean islatuta.
10 m
10 m

4m 70 cm 4m 70 cm
ăċƫ Hegazkin batek Las Palmas Kanaria Handikotik
Handikotik 20 m 80 m 4m 20 m 80 m 4m
ro zuzenean.Palma Mallorcakora joan behar du lerro zuzenean.
Hartu
ko distantzia1:9 000 000 kontuan
eskalako neurriak24etacm-ko
planoan, kalkulatu zenbat diren: Hartu kontuan neurriak eta kalkulatu zenbat diren:
distantzia
hegazkinak?dago. Zenbat kilometroaltuera.
a) Zuhaitzaren egin behar ditu hegazkinak?
b) Manuren altuera. a) Zuhaitzaren altuera. b) Manuren altuera.

213 213