Ί'η>iωιι de la Grande ~glisc

:-'>e111ai11e sainte: νeιιι1reιli, sai11etli 83

82

καt -:ά λωΠά τών προηγιασμένων. Οί ψάλται τό flit~ν ιιί δ1•1•άμεις. ( l'oncelebre \ lereste ( dela Liturgie > des Presanctitics( 1}.
Κc,ινωνικόν · Γεύσασθε. Les psaltes: .\faiιιteιiant les pιιissaιιces (2 ) . Koinonicon: ps 33,9.

Ί'ιjι ά.1εφ χα.ί μeιriλφ ~α.ββritφ πρωί, είς τό τελευταίον

Samedi. J,e ιnatin, au dernier (antiphone> de 1' ο r t 11 r ο s,
τοϋ <ί ρ & ρου είσέρχ:>νται έσω καί λέγεται τό Εύλογεϊτε. Καt είς τον οη fait l'entree et οιι dit le Benedi:cite. Au ps 50, tropaire, nιode
5 ν' τροπάριqν, Υjχος βαρύς· Τό μνιjμά σου έψύλαττον στρατιώται, CΙί grave: Des soldats gιιrdaient ton sepulcre, et les anges, en te lοιιαη!,
δέ άγγελοι ιiνvμνqiίντέ;; σε, Χριστέ ό Θεός, lλεγοv · Κύριε, δόξα σοι. Christ Dieιι, secrίaient : Seigneιιr, gloire ιi toi .1
Κα!. μετά τόν 6p&ρον, είς τό τρισάγιον Γτοvl Δόξα έιι Apres lΌrthros, an trisagion du Glori·a iιι e:ιcelsis, a
ύψίστοις Θειp, γίνεται εϊσο8ος τοϋ πατριάρχου καt τών ίερέων μετ.Χ lieu l'entrce du IJatrίarc}1e et des pretres a\'eC l'eγa11gίle. I.,es
- μεγα λ'
του ειου, και''α..' ''
ευ\Τυς ανερχονται οι«,Ι.'λ '_,,β
ψα ται εν τ«f> αμ ωνι και'έ
λ γουσι
psaltes montent a}ors a l'aιnbon et ils d.isent Je troμaίre, llΙOde 2:
10 τροπάριον, Υjχος β' · Ό συνέχων τά πέρατα τάφψ σvσχεθijναι κατεδέξω, Toi qiιi enserres les ex.l.rέιnitέs (diι 1ιιο1ιde ), as accepte ιl'etre enscrre
Χριστέ ό Θεός, ί1 1 α τής τοϋ ij.δov καταπτώσεως λvτρώσnς τό aνθριvπινον dans un iωnbeaιι. , (~Jιrist Die·ιι, pοιιr delivrer l'Ιιιιηιαιιί/έ ιle la clιιιte
καi άθανατίσας ζωώσης 1ίμδ.ς, ιύ:; Θεό:; άθάvατο; καi φιλάνθρωπος. da1is lΉ adcs, e/ pοιιr nοιιs dωιιιer la vίc eιι nοιιs i11ι11ιortalisant , 6
Και μετά rοϋτο άνέρχονται έν τί}> συν&ρόν«f> καί γίνεται ή άνω κ:χ.&έ8ρα. Dieιι iιιιιιiortel et pMlaιιthrope q-ιιe Ι ιι es ! Aρres ceιι, 011 111011 te a
Καί εύ&έως προκείμενον, ήχος 8' · 'Ανάστα, Κύριε, βοήθησαν l'abside et οιι s'asseoit sur le trδne d'en haut.
t5 ήμϊν, καί λύτρωσαι. Σ,.ί;cος α' · Ό Θεό:;, έ1· τοϊ; wσiν 1)μών 1jκούσαμεν, Ensuite, prokeimenon, nιode 4: ps 43,27; ιer stiι1ue: ibid. 2•b;
έως. aνήγγειλαν ήμίν. Στίχος β'. WΕργον δ είργάσω, έως. aρχαlαις. 2e stίque: ibid. 2'; 3e stique: ibid. 3. J,ecture: Ez 37,7-74. 2° ρro­
Στίχος γ' · 'Η χεlρ σου lθvη έξωλέθρευσεν, έ:ως · έξέβαλες αύτούς. keimenon, rnode grave: ps 9,33; ιer stique: ibid. 2; ze stique: ibiιl. 3;
'Ανάγνωσμα προφητείας 'Ιεζεκιήλ· 'Εγένετο έπ' έμέ χείρ Kvρlov, 3e sti(ιue: ibid. 4. Apδtre: 7 Cor 5,6-8; Gal 3,73-74. A11€:luia, nιode 4:
τέλος· λέγει Κύριος . Π ροκείμενον β', ήχος βαρύ:;· 'Ανάστηθι, Κύριε ό ps 67,2-4•. Evangilε-: Mt 27,62-66 . Ensuitc le diacre dit la grande
20 Θεός μου, ύψωθήτω ή χείρ σου. Στίχος α' · 'Εξομολογήσομαl σοι , ectenie ct ιιηe priere sχnaptie a\'CC les denιandes et l'Allez en
Κύριε, lv δλn καρδίq. μου. Στίχος β' · Εύφραvθ1ίσομαι. καί άγαλλιάσομαι ,
έως· 'Ύψιστε. Στίχος γ' · 'Εν τιp άποστραφrjναι τόν έχθρόν, i:ως · dπrJ
228• προσώπου (σου) . 'Απόστολος προς Κοpιν&ίους α' · 11 'Αδελφοί, μικρά
ζύμη δλον, χα!. λέγει έως· καί άληθεlας, και ύποστρέφει είς Γα.λάτας
25 χ.α!. λέγει· Χριστός ήμδ.ς έξηγόρασεν, τέλος· διά τrjς πίστεως. 'Αλλη­
λούια, ήχοι; 8' · 'Αvαστήτω ό Θεός, καί διασκορπισθήτωσαν, έως·
εύφρά.νθήτωσαν. Εύαγγέλων κατιi .Ματ&αίον, κεφ. τνα' · Τfι έπαύριον
fίτις tστίν, τέλος· μετά τής κονστωδlας. Είτα λέγει ό δtάκονος την
μεγάλην έκτεν7]ν και εύχ7]ν συναπτήν μετ.Χ τών αίτήσεων, κα!. τό 'Εν

2 Ps 33,9 4 Dan 3,57 14 Ps 43,27 .2•b.2c .3 18 Ez 37, 1-1./

19 Ps 9,;J3 .2.3.4 23 1 Cor 5,6-8; GaJ 3, 13-1./ 26 Ps 67,2-4•
27 ~It 27,62-66 ( 1 ) La ce!Chration de la Liturgie ιles Presanctίfies le νendreι]i saint

ctait deja abandonnee lors de la νisite d'Antoine de Noνgorod iι Constaιι ­

6 Κύ(!ιε οnι Ρ 7 τοϋ] τό Η 8 καί τών ιιsq
9 μεγαλείου] μετd: tinople, vers l'annee 1200. Cf. Β. DE KHITRO\VO, ltinιiraires rus ses e 11
τοϋ μεγιχλε(οv καί τών ίεpέων Ρ 9 καί ~ύς
usq 12 φιλάνθρωπος om p Oriωl, Geneve 1889, p . 105. D'autre part, jaιηais on n'a ι:elebrc a Con-
13 καί γίνεται ή άνω κα-ί}έ8pα om Ρ 21 Στίχος β' usq 23 προσώπου σου stantinople une Liturgie complete le Vendredi Saint, π1eιne si ce jour
(ps 9,3.4) om Ρ 26 Άvαστήτω usq 27 εύφρανθήτωσαν] Στίχος α' · Άvα­ coίncidait avec la fete de l'Annonciation. Cf. le 25 ωars, vol. Ι, p . 256.
στήτω (v. 2). Στίχος β' · Ώς έκλείπει (v. 3•). Στίχος γ' · Ούτως ιi"tολοiiνται (1) Clιant pour la procession des dons dans la I,iturgie des Presanc-
(\Ό 3<) Ρ 28-29 τΤ,ν μεγάλτ,ν έκτεvήν] τό μέγα Κι~gιε, έλiησσν Ρ tifics, ι:f . Hi!rrι.licoιι, p. 247.
 Se111 <ιinc saintc : S ί!ΙΙΙe ili
84 Typicon de la (~ratl(\e E,ι:lise

εiQήνη προέλθετε, χαl εύ&ύς μετά τήν άπόλυσιν γίνοντ:χι ;ί:; το βαπτι­ paix. Apres le re11,·oi, le patriarche baptise dans le ρetit b a ρti s­
Ι'J7ήριον το μικρον τα φωτίσματα ύπο τοi) πατριάρχου.
tere (1 ) .
ι -~ Περl δε ώραν c;' είσέρχεται ό βασιλεύς καl άλλάσσει τήν Vers la sixιenιe h e ure , l 'e nψere ur fait sont entrec l.'t
1 ένδυτήν τ'ijς ό:yίας τραπέζης, καl μετα τοuτο &υμι~ ό πατριάρχης χαl change la couνerture de la Sainte Table, le 1)atriarche encense et
5 ε•~&ύς άνοίγεται ή έχχλησία.
ensuite οη ouyre l'eglise.
ιΕ ι
σ π ε ρ ας
~ι
ε,
ι
προαναγνωσις
'
ου
'
'{ινεται ,
'ii'
αl\Λα
' ' ι
τρια · αντιφωνα , Le s ο ί r , il n'y a pas de lecture, ιnais trois aηtίμlιοιιι·s : 11.·
7ο Κλϊνοv, Κύριε, χαl το τελευταίον χαl το Κύριε, έκέκραξα. Καl είσ­ Incline , S eigneur (p s 85), le dernier ( antiphone ) et le Sei,~ιιeιιr.
cδε•jει ό πατριάρχης ~ετα τοίί μεγαλείου καl των ίερέων καl τοίί &υμιατοu j'ai criέ (ps 740) . Le patrί a rche fait sou entree avec l'C'ν"a ιιgile, 11.'S
τοίJ μεγάλου καl μανουαλίων γ', καl άνέρχονται έν τ<';i συν&ρόν'!J. Καl i,retres, le grand encensoir et trois chandeliers, et ιηοηte au trόιιe
10 εύ-3-ύς λέγεται προκείμενον, ηχος πλ. δ' · Πδ.σα ή γίj προσκυνησάτωσαν. de l'abside . Οη dit ensuite le prokeiιnenon, nιode 4 pl.: ps 65.J;
Σ-:-ίχος α' . , Αλαλάξατε τ(μ Κυρίq:ι πιϊσα, εως. αίνέσει αύτοiί. Στίχος ier stique : ibid. 7-2; ze stique: ibid. 3. Ie lecture: Geιι 1,7-5.
β' · Είπατε τ(p Θεψ · ώ; φοβερά, έως· οί έχθροί σου. 'Ανάγνωσμα α' , Puis, le patriarche descend de l'abside et γa au gra11d b<ψtίs­
Γενtσεως · 'Εν άρχ"fj έποίησεν , τέλος· ήμέρα μία . tere (2). Ι1 revet un sticlιarion blanc, entre dans ( la sal!e <le ) la
Καl μετιΧ τοίίτο κατέρχεται ό πατριάρχης έκ τοίJ σ:υν&ρόνου , καl piscine ( baptis111ale ), et comme d'Jι a bίtιιde encense troίs fois . eιι
15 άτ.:έρχεται είςΓ το μέγα1 βαπτιστ·ήριον καl άλλ.άσσει το στιχάριον το faίsant le tour de la sainte piscine, escorte par les diacres . ι· t il '"
baptise selon l'ordo . ·
~σπρον καl ε1σέρχεται ε1ς τήν χολυμβή&ραν καl κατα το σύνη&ες &υμι~
Entretcnιps 1Όη fait ιlaιιs ln ιι ef lcs autres lecturcs. 2~ lectιι re :
-:-ρίτον, γυρεύων τήν ό:γίαν κολυμβή&ραν, όψικευόντων των διακόνων,
:ι..αl ποιεί κατά τήν τάξιν έκεί τd-. τ'ijς βαπτίσεως φωτίσματα. Ι s 60 , 1-16. 3e lecture : Ε:χ 12, 1- ! 7. ze prokeimenon , nιode 3 : ps 26, 1" ;
'Εν τούτ'!J δέ λέγονται είς τον ναον τσ. λοιπιΧ άναγνώσματα, -i]γουν tcr stique : ibid. l b; 2e stiqιιe: ibid. 3. 4e lecture: I on 1,1-4,11 . 5c
20 :Χ.νάγνωσμα β', προφητείας Ήσαtου · Φωτίζου, φωτίζου, 'Ιερουσαλήμ, lecture : I os 11,5b<., -75a (3 ). 6e lecture: Εχ 13,20) -14,31. Ensuite.
τέλος· ό Θεός 'Ισραήλ. 'Ανάγνωσμα γ', τ'ijς 'Εξόδου· Εlπεν Κύριο:; lorsque le dίacre dit: Sagesse , le psalte dit: Cαιιtίqιιe de l'Exode.
πρό; Μωσίjν, τέλος· Πάσχα έστί Κυρίου. Προχείμενον β' , ·ljχος y' · CJιant01is αιι Seig1ie 1.ιr, car il s' est co ι.ιvert de gloire (Εχ 15,1 b). Et ίl

Κύριο; φωτισμός μου καί σωτήρ μου. Στίχος α' · Κύριος ύπερασπιστψ;
τίjς ζωής μου. Στίχος β' · 'Εάν παρατάξηται έπ' έμέ, έως· έγώ έλπίζω.
25 'Ανάγνωσμα δ', προφητείας Ίωνιi · 'Εγένετο λόγος Κυρίου πρό ς Ίωνό.ν,
-:έλος· καί κτήνη πολλά;' Ανάγνωσμα ε', 'Ιησοϋ τοίJ Ναυ'ίj · Παρενέβαλον
uίοί 'Ισραήλ, (τέλος. καί έποίησεv ό 'Ιησούς οvτως. 'Ανάγνωσμα c;''
τ'ijς 'Εξόδου· Έξ4ραντε; οί υίοί 'Ισραήλ έκ Σοκχώθ ,) τέλος· καί
Μωσ"fj τψ θεράποντι αvτού. Καl εύ&ύς ό ψάλτης, οταν λέγει ό διάκονος ·
·'{()Σοφια,
1
εκεινος
' - '
λ εyει .· 'Ωδ'η της - 'Εc'δ
ςΟ ov · wA, σωμεν -
τr:J Κυριφ,
1
'δ'l:
εν οςω ;
!, (

7 Ps 85 11 Ps 140 10 Ps 65,4. 1-2.3 13 Gen 1. 1-5 20 Is (' ) Le petit baptistere etait proba1Jle1uent sitιιe ιl e πie re l'<ibside ι l e
21 Εχ 12, 1-11 23 Ps 26,la .111_3 25 I on Ι,1-4 , 11
60 , 1-16 Sainte-Sophie. Cf. ANTONIADES , Hagia S ophia ΙΙ , 160.
26 Ios ll ,511 -15a 28 Εχ 13,20- 14,31 30 Εχ 15,lb (') Le Grand Baptistere, bati par Justinien, etait situe sur Ιe cόt ~

- 1 προέλθετε] προέλθωμεν, χα! ιΧπολύε ι Ρ 11 χα! εύ&Uς u sq 2 πατρι::ίρχου om Ρ

11 Κvρίψ] Θεψ Ralρhis 14 κατέρχεται usq σuv­
sud-ouest de Sainte-Sophie, Uil peu en retrait par rapport a Ι a faι;: a ιle. Il
a vait la forme d ' αιιe petite eglise, avec une sa Jle, ού. se trouv ait \a piscine,
et ιιιι ιιarthex . Pour aller du baptistere a la basilique, ί1 fall a it traverse r Ia
9 το~ μεγάλου oni Ρ
ltpόvou οιn Ρ 14-15 καl ιΧπέρχεται usq 19 1jγouv] ιΧπέρχετιzι ό πιzτριιΧρχης Belle l'orte, et a travers le propylee et la 1noitie droite dιι nartlιex, 0 11
εtς τό (τόv ? ) βαπτιστήν χαl βαπτ(ζει Ρ 15 τό μέγα) τον μέγcχν Η arήvait aux Grandes Portes ou Portes centraJes. par οίι on entrait dans \a
22 ήχος γ' om Ρ 24 Στ(χος β' usq έλπίζω (ps 26,3) om Ρ 27 τέλος 11ef, Cf. ANTUNIAn J'.:s. op . cit., Ι. planche 17 et pp . 123-30.
( ) Ι>aιιs la νigile actuelle, cette lectιιre est re1ιιpl acee j) <ιr f ο., 5, Ι ο . / 5.
3
ιιsq 28 Σοκχώ{} ex Ρ 29 ψάλτης add ιΧντ! προχιιμένο•J Ρ
. 86 Typicon de la Grande Eglise Se111ai11e sainte: sanιedi 87

γάe Γ δεδόξασταιl. Κα.l πληροϊ: την ~οήν όλην εν τ<;J ιΧμβωνι, κα.τιΧ
στίχου οεχομένου τοu λα.ου άπό ενάρξεως τοϋ α.' στίχου. ν.;Ισωμεv τιp
Κυρίω, ένδόξως, κα.l Δόξα κα.l μία.ν περισσήν. Κα.l εύ&ύς κα.τέρχετα.ι
κα.l ά~άρχετα.ι άνάγνωσμα. ζ', προφητεία.ς Σοφονίου · Τάδε λέγει Κύριος·
5 ύπόμειvόν με, τέλος. καί ούκ οψn κακά ούκέτι .
Κα.l εαν συμβ'{j πα.ρα.τεϊ:να.ι τον πα.τριοcρχην εtς το βα.πτίζειν, άνσ.γι­
νώσκοντα.ι ενοροίνως άπο τοu η' άνα.γνώσμα.τος κα.&ώς ύποτέταχται.
229' Εί οε προς πλήρωμα. έχει τοu βα.πτί Ι\ζειν, άπο τοu ζ' άναγνώσματος,
εύ&ύς άναγινώσχετα.ι Lό Δανιήλ κα.lJ μετα τοuτο το Εύλογείτε.
, • , •
10 Ει ΟΕ ώς προείρηται παρα.τεινει ο πα.τριαρχης L εις το
λέγετα.ι άνάγνωσμα. η', Β(Χσιλειών γ' · 'Εγένετο efιμα ι Κυρίου J πρός
'Ηλιού, τέλος· έν τψ dτόματί σου άληθινόν . 'Ανάγνωσμα. &', προφητεία
• Ησαtου · 'Αγαλλιάσθω ή ψυχή μου, τέλος· Κύριος tπί σοί. 'Ανάγνωσμα
ι' Γενέσεως· Ό Θεός έπείραζε τόv 'Αβραάμ, τέλος· τής έμfις φωνής.
'
15 Προχείμενον ο' , ήχος πλ. β' · 'Ο Κ'υριο:; ε'β ασι'λευσεν,
Στίχος α' · Ένεδύσατο Κύριο:;. Στίχος β' · Καi γάρ έστερέωσε την
οίκουμέvην. 'Ανάγνωσμα. ια', προφητεία.ς 'Ησα.tου · Πνεύμα Κυρί~υ
έπ' έμέ, τέλος· εύφρανθήσοvται έπί Κύρι(Ιν. 'Ανά.γνωσμα ιβ', Βα.σιλειων
ο' · 'Εγένετο ή μέρα, καί διέβη 'Ελισσαιέ, τέλος · τό~· υίόv αύτής καί
20 έξήλθεν. 'Ανάγνωσμα ιγ' , προφητείας (Ήσα.tου · Τάδε λέγει Κύριος·
ποϋ ό ά~•αβιβάσας , τέλος · καi μvησθήσοvται. 'Α νά.γνωσμα ιο', προφη­
τείας) 'Ιερεμίου · Τάδε λέγει Κύριος· Ίδσύ ήμέραι έρχονται, τέλος·
ού μη μvησθώ έτι. 'Α νά.γνωσμα. ιε', προφητείας Δανιήλ· νΕτους όκτω­
καιδεκάτου Ναβουχοδονόσορ, τέλος· έν τ'fί καμίνφ λέγοντες. Ε'lτα
25 λέγει ό ψάλτης προκείμενον ούτως, ύμνος τών τριών πα.ίοων · Εύλο­
γε ίτε πάντα τά έργα Κυρίου τόν Κύριον, χαl ό λαος άποκρίνετα.ι ·
ύμνείτε καί ύπερυψοϋτε, κα.l λοιπον στιχολογεϊ: κατcl. στίχον, f:ως τ~
Εύλογοϋμεν Πατέρα καί Υίόν καί δ.γιον Πνεύμα, χαl μόνον ~ως_ ου
είσΥ.λ&εν ό πατοιά.ρχης είς την ε~σοοον μετα τών νεοφωτίστων. Τουτο
- l " '
' του- σuν'ΙΤρονου, και' α.'λλ α.σ-
1
chante sn!" l';ωιbοιι le cant ίque en cntίe r . Le 1>eu11lι'. ϊι cl1aque
stίque, depιιis le prernier, reponcl: Clιantons ιιιι 51.'ι:gneur. car i/.
s'est couvert de gloire. (Le psalte dit ) le Gloriα [1 αfrί et \ l'οιι chantt
le refrain ) encore une fois . <I..-e ρsalte ) descend \ <le \ ' anιbon)
ι, t ΙΌη coι11 111e 11ce l<ι 7c lecture: Sopli 3,8-75 .
Si le patriarche d oit baptiser encore longtenψs, 011 ιιίt toιιtes
les autres lectures, a partίr de la Se, conιme prenι . Sί, ρηr contre, ίl
est pres de terminer les baptemes, apres la 7e lectιιrl:' οη lit celle
de Danίel et ensuίte \ on chante) le Be1ιedicite (').
, β ιζ
απτ ειν,J Si donc le patriarche doit baptiser encore longtenψs. s~ lec-
ture: 1Reg17,8-24. 9electure : Is67,10-62,5 . l()e lectιιre: (;en 22,7-78.
4e ρrokeinιenon , rnode 2 pl.: ps 92,7•; Jer stique: ibid. 7h; ze stiqιιe:
ibid. 7<. I Je lecture: Is 67,1-70. J2c lecture : 2 Rcg ,/,8-37 . 1:3e lecturι•:
( /s 63,71-64,4. I4e lecture :) ler 38,37-34 . ISe lectnre: Dαιι J,!-57.
' '
εvπρεπειαν. Ensuite le psalte clit cc ρrokeinιenon, !1~·11111e cles trois j eu 11es -~ι·ns:
Benissez le Sei.gneiιr, toιιtes les ceιιvres dtι Seigιιeιιr (Dιιιι 3,57) et
le peu11le reρo11d: Loιιcz-le et exaltez-le <Ρο·ιιr les siccles ) . Ι,ι~ ( μsalte )
continue a chanter les stίques, jusqu'a : Benissons le Pere, le Fils
et le Saint-Esprit, mais seulement jusqu'au monιent ο\ι le μatriar­
che entre par la ρorte (2 ) avec les nouvea ux baptises. Εη chantant
le ( cantiqne ), les pretres descendent de l'abside et re\•etent des
sticharia blancs.

30 ΟΕ ψά.λλοντες,
J κατέρχονται
• Γ οι' •ιερεις εκ
σουσι στιχά.ρια. άσπρα..
J,a vigile pascale, coιnnιe celles ίle Noel et de !' Epipl ιanie, ι:o111-
1
( )

portait donc sept lectures ( 1• a 7•). Celle de Daniel ( 15•) appartenait,

4 Soph 3,8-15 9 Dan 3,57 11 1 Reg 17 ,8-24 13 Is 61,IU-62,5 avec l'Apόtre et !Έvangile , a la I,iturgie eucharistique. I.,es autres sept
14 Gen 22,1-18 15 Ps 92,l•. lb. 1° 17 Is 61,1-10 19 2 Reg 4,8-37 lectures (8e a 14•) etaient prevues seulemeut pour le cas ou le nonιbre
20 Is 63, 11-64,4 22 Ier 38,31-34 23 Dan 3, 1-51 25 Dan 3,57 de baptemes etait tres e!eve . Le jour de l'Epiphanie, οη prevoyait cinq
lectures, outre les sept de la vigile, pour une eventualite semblable .
1
( ) Par la porte principale de la llasilique, entre le narthex interieur

et la nef. Plus bas elle sera appelee « les portes centrales "· L'esonarthex,
1 δεδόξaσθε Η 6-7 ιίνιχγινώσχοντιχι ένοp8ίνως om Ρ 7 κιχ&ώς
en effet, coininuniquait avec la nef ρar neuf portes monuιnentales, dont
usq 8 ιiνιχγvώσμιχτα; om p 9 δ Διχνι7Jλ κιχ! ex Ρ 10 εις τό βιχπτίζe:ιν
les trois du nιilieu etaient re.ςervees aιι cortcge i1nperial et patήarcal.
l'X p 20 'Ησιχtου usq 21 πpοcpητe:ίι:ι om Η, ex Ρ 30 ol lερείς] οι ~ρείς Η Cf. ]ΑΝΙΝ, Eglists, 477.
 88 Ty·picon de la Grande Hglise Se111;1iιιe s;ιi11te: sa111edi

Του οε πατριάρχου χρίοντος Γ τcj> μύρ~ l τούς νεοφωτίστους, ύ πρω­ ( Au baptistere ' tandis que le ρatήarche administrc 1Όnction
τος πριμικήριος των ψσ.λτων λέγει· 'Όσοι είς Χριστοv έβιιπτlσθητε, avec le Chre111e aux 11ouνeaux baptises, le chef du pre111ier cl1ceιιr
Χριστοv έvεδύσασθε, άλληλούια. Και δταν κινήσyι ό πατριάρχης μετα de psaltes (1 ) dit: γ οιιs qιιί avez etι! baptises dans le Clιrist, vous
τών νεοφωτίστων του είσελ&εϊ:ν είς την β' εrσοοον, ό β' πριμικήριος. avez revetu le Christ, allelιιίa (Gal 3, 77) (2 ) . Lorsque le patήarche
5 ~,, '
~r.ιακαριοι ων
.. ,
αφ'
lθ
ησαν
, , ,
αι αvομιαι.
Σ ,
τιχος · ~,, '
~r.ιακαριος
, '
α1'1]ρ
'
φ
' ,J.
ου μ. 1 se met en nιouνeιncnt avec les nouveaux baptises pour traνerser
λογίσηται Κύριος άμαρτίαv, έως· δόλος. 'Ότε 8ε ελ&η είς τούς μέσους le second seuil (3 ), le chef du second cl1ceur ( chante ) : ps 31,7 (~);
πυλώνας, ό μεν πατριάρχης γονυκλιτεϊ γ' καt ούτως εισέρχεται. stique: ibid. 2. Lorsqu'on arrive aux portes centrales (•), le pa-
Καt συνεισέρχονται μετ' αύτοϋ είς το ·θυσιαστήριον ιβ' άρχιερεϊς triarcl1e s'agenouille trois fois et entre ensuite.
ήλλαγμένοι, μετιΧ τών ώμοφορίων αύτων, οίτινες αύτ<jJ καt είς την και&έ- Douze eveques, a1)res avoir revetu ( leurs ornenιents) (8 ),
10 8ραν συνανέρχονται. Οί οε λοιποt προσκσ.λοuνται μετα την άπόλυσιν avec leurs omophoria, entrent avec lui au sanctnaire et 111011te11t
τοϋ εύαyγελίου. Καt ό μεν πατριάρχης οια -τ-Γ,ς είσόοου είσέρχεται, avec lui au trόne de l'abside. Les aιιtres Π sont appeles apres le
οί aε ιβ' 8ιιΧ της πλαγίας. renvoi (qui a lieu) aι)res l'evangile (•). Le patriarche entre par Ja
Ό 8ε ψάλτης, είσοοεύοντος τοu πατριάρχου λέγει στίχον β'
· Εί:τια · porte ( centrale du S<ιnctuaire ). les douze (e γeqnes ) l);ιr J;ι \ porte )
έξαγορεύσω κατ' έμοϋ, έως
· τής καρδlας μου. Καl οτε φ&άσωσι πλησίον Jaterale.
15 τοu &μβωνος, κατέρχεται ό έν τijJ &μβωνι ψάλτης, καl ό ψάλλων το Γ 1 Au moment ou le patriarclιt:' entrc ( daηs l'eglise). le ρs<ιlte
Μακάριοι ώv άφέθησα:.ι αί άvομ{αι άποδύεται Γ το1 φελώνιον αύτοϋ και dit le deuxieme stique: ps 31,5<d. Lorsqu'il arrive μres de l ' anιbon,
άνέρχεται είς τόν ~μβωνα καt λέγει έφεξ'ijς τόν ψαλμόν, καt μετιΧ το le psalte qui etait sur l'anΊbon descend, et celui c1ui chante le ρs 31
είσελ&είν τόν πα.τριάρχην είς τό .&υσια.στήριον, δίδωσιν ό ά.ρχιδιάκονος quitte son phelonion et monte a l'ambon, ou ί1 continue le psaun1e.
εύλογίαν τijJ ψάλη], κα.t λέγει την περισσήν καt κα.τέρχετα.ι. Apres l'entree du patriarche aιι sanctιιaire, l 'archidiacre donne la
benediction au psalte, et celui-ci fait la derniere reρrise (•) et
descend (de l'anιbon ) .

( 1 ) Selon Cι,UGNET. Dictio·ιιnaire, le priιιιicere etait Ull ecι~ lesiastique

cl1arge de ίliriger le chant . Puisque dans le ωs Η il est questiυn rle deux
prinιiceres, chacun d'eux dev ait etre le chef d'un chaenr.
( ) Selon Ρ ce tropaire etait chante avec les versets du ps 92. Α la
2

fin de chaque verset on ne repetait pas le tropaire en entier, 111ais seuJe1ne11t

la deuxieιne partie: Vou s avez revflu le Chrisl, allι!luia. Α la fin, sans doute,
apres le Gloria Patri, 011 cl1antait le tropaire en entier, cοιηιηe au debut .
Cf. l'apparat cήtique du texte.
( ) C'est sans doute la « Belle Porte », ou porte ιneridionale de l'eso-
3

2 Gal 3,27 5 Ps 31,1.2 13 Ps 3J,Scd 15Ps31,I narthex. qu'on passait en allant du Grand llaptistere aux Portes centraJes
de la Basilique. Cf . ANTONIADHS. op. cit., Ι, l.J6-149 et ]ΛΝΙΝ, Eglise s, 477 .
( ) Ce verset est le refrain qn'on repetait au Jong dιι psawne .
4

( ) De la basiliqιιe, qιιi n1ettaieιιt en comnιunic<ιtion l'eso11artl1ex

5

1 τι;> μόp~] τον μύρον Η 3 ciλληλούια add Στίχος· Ό Κύριος έ{Jασί- a Yec la nef.
λεvσεv (ps 92, 1•) · Χριστόν ένεδύσασθε, dλληλούια. Και κατ.Χ στίχον, ιως oiJ 6
( ) C.-a-d. eu ornements blancs.

πληρω&7j δ ψαλμός, λέγει · Χeιστόν ένεδύσασθε, άλληλούια Ρ 4 πρψικήριος (') « Les aιιtres », c.-a-cl. les prHres, prob a bleιιιcnt .
add των ψαλτών άρχεται fμπpοσ&εν αύτών ψαλμ6ν, ηχος βαρύς, και λέγει Ρ 8
( ) J,itt .: « I,e renvoi cle l'cyangil e », probabJeuιe11t le renvυi ιles
7 γ' om Ρ 8 Καί σuνεισέpχονται usq J 2 πλαγίας om Ρ 13 ε!σοδεύοντος τοίί c.ιtcclnunenes aprcs l'evangile οιι pent-t:tre, sirnpleιn c nt. ~ l'evangilc
πατριάρχου om Ρ 15 ΤΟ bis Η 16 το] τόν Η 18 ο(οωσιν usq 19 εύλο­ terιninc • .
γ(αν] fως ο\ί δώση αύτι;> ό διάκονος (καιρον) cίπο τοίί &υσιαστηρ(ου, καl μετ.Χ το (0) C'est la repetition finale, apres le Gloria I'at1·i , clιι reίrairι 1\ιι
ε!σε>.&είν τfιν πατριάFχην ε!ς τό ίερατείον, ΙΗδοι εύλογίαv τ;;-1 ψάλτ-n Γ J>S :11. ψιί ctait le verset: Hcιl/'e/O: φιί ·'IJ>Ιf rι/J.S()H.) rlι· lt'/ tl'.S pcι:lιr'.>.
 Se111 a iιιe sainte: s;itιι cιLi !11
9U Typicou de Ja Gran(1e Eglise

t:ύχή oi: ού γίνεται, οιjοέ λέγονται άντίφωνα . 'Αντί οέ τοu τρ ισιχ-

011 ne dit ιιι μrie re ηί antipl1011es . λu lieu du tri sagion, les
229• γ(ου, λέγουσιν οί ψάλται · 11 "Οσοι Γ εί; Χριστο1 1 έβαπτίσθητε 1. Προκ.:ί­ psaltes disent : Vο ιιs qιιi α υe.:: iti baptι'sι;s dans le Chrisi (Gal 3,27).
..-"-
... i μενον δΕ: ού λέγετιχι, αι· ε&&Ι.ις ό άπόστολος προς 'Ρωμαίους. 'Αδελφοί,
Il n'y a pas de proke inιeno n , 1nais t οιιt de suite l'apόtre: Rom
δσοι έβα:πτίσθrJμεv είς Χριστον Ίησούv, τέλος· έν Χριστip 'lησοϋ τqϊ
6,3-11. Α la place de l'al!eluia: ps 81,8 ; ιer stiqιιe : ibid. 1; ze stique:
s Κvρίψ ήμών. Καί άντi τοu ?ιΧληλούιιχ, ήχος βιχρύς · Άνάστα , δ Θεός , ibid . 2-3; 3e stiιιue : i'bid. 5-7 (1 ) . E\"a11gile : Λft 28, 1-20. 1,es ρsaltes
κρίνον τizν γijν. Στίχος α'· Ό Θεος lστη έν συναγωγfί θεϊίJν, ί:ως · ( chantent) le Cherubicon . Ancien koinonicon : ps 148, 1. Le nouveau :
διακρί11 ει. Στίχος β' · "Εως πότε κρίνετε άδικ{αν, ί:ω ς · δικαιώσατε .
Le Seigneiιr s'est riveilli comnιe qιιelqu'iιιι qιιi dort, et il s'est leιιi
Στίχος γ' · Ούκ lγνωσαν ούδέ συνήκαν, έως τέλους. Εύιχγγέλιον κιχτα.
po·u r nous d01ιner lc saliιt , alliliιia (cf. ps 77,65).
Μιχτ~ιχ'ίον, κεφ. τνβ' · 'Οψέ σαββάτων, τfί έπιφωσκούσrι, τέλος· Γ τού Ν. Ή . - S ' il n'y a p as de baptemes, aprcs le Be ιUJdi c ite on dit le
ιο αίώνος l, άμήν. Ο\ ψάλτιχι τον μυστικόν uμνον · Οί τa Χερουβ!;b_Κοινω­ J!'ou s qui avez ι!tί b ap t i s ίs dαιιs Ιε Christ (Gal 3, 27) et le prokei.ιnenon :
νικόν τό άρχαϊον · Αίνεϊτε , τό οέ νέον· ΈξηγέρθrJ ώς ό iίπ1 1 ών Κύριος p s 32,1; stique : ibi d . 2• . Ensuite l'apόtre et le res te de l'acolouthie .
καί άνέστη σώζων ήμii ς , άλληλούια. J,es evangi!es se lisent ainsi: Depuis Piiques jusqu 'a Ιa Pentecόte
l 'evangile de Jean, depuis la Pentecόte jusqu'au Nouvel λn (') celui ιle
Χρή γινώσκειν ότι, έάν ούκ εισt βαπτ(σματα, μετά τό Εvλογείτε λέγεται τό Matthieu , :depuis le Nouvel Απ jusqu 'au Carcme celui de I,11c, depuis
Όσοι είς Χeιστόν έβα.τrίσθητε, κοιι προκείμενον · .Μακάeιοι ών άφέθησαν αί άvο­ le Caren1e jusqu'anx Raιιιeaιιχ celui de Marc.
ι s μlο.ι . Στ!χος · .Μακάeιο; dvήρ φ ού μfι λογίσηται Κύριος άμ.αρτίαν, fι~ς ·δόλος. Και
οuτως ό άπόστολος και rήl λοιπή άχολου~Ηα .
Δεί l>έ ειδέvαι ότι τά εύαγγέλια άναγινώσκοvται ούτως · άπό τοv Πάσχα lως
rijς Ν' τό κατά Ίωάννην εύαγγέλιον, άπό τijς Ν' lως το\ί νέου lτουc; τό κατά . Ματ­ (') Jusqu'a ce moιnent , le caractere de la vigile a ete pureιnent l>ap-
&αϊον, Ιίπο τοv νέου lτους μέχρι τών νηστειών τό κατά Λουκiίν, άπό τών νηστειών tismal. C'est le c\1a11t du ps 81 qui constitue le prae c o ιι i utn de la Resurrec-
20 μέχρι τών Βαtων τό κατά Μάρχον . tion , :'ι. la(ιuelle se re fcre aussi l' e νangile. Dans le rite ro 111ai11, c'est aussi Ιe
cl1ant sole1mel de l ' all eluia av ant l ' c\'aι1g ile qni ina ugure la ρartie pascale
d e la cclebratio11.
(~ ) J,e N o uvel Λ η etait le 23 septc111bre . Cf. ce jo nr.
:Ζ Gal 3,27 3 Ro111 6,3-11 5 Ps 81 ,8 .1.2-3 .5-7 9 Mt 28, 1-20
11 Ps 148, 1 il Cf. ps 77,65 13 Dan 3,57 14 Gal 3,27 11 Ps 31,1 .2

:Ζ οι ψάλται om Ρ 8 τέλους add κοιι τούτου ψαλλομέvου οι ιερείς χά.-

&ονται έv τ~ συ...&ρόν4' Ρ 9 κεψ. τιβ' Ρ 11 τού usq 10 αiώvος] τώv αiώνωv Η
16 ή] ο! Η