HOZAT’TA SOSYALİST BELEDİYECİLİK DENEYİMİ (2004-2014)*

Ozan Doğan1

Giriş

Yerel yönetimler; ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel boyutları itibariyle hemen her dönem
önemli bir tartıĢma baĢlığı olmuĢtur. Kapitalizmin neoliberal dönemiyle birlikte yerel
yönetimler uluslararası sermayenin ihtiyaçları çerçevesinde yapılandırılmıĢ, yerelliklerin
birbirinden farklı olan dinamikleri kapsanarak sistemin varlığı güçlendirilmek istenmiĢtir.
“Sınırların aĢındığı”, her Ģeyin büyük bir hızla değiĢerek satılabilir metaya dönüĢtüğü bu
dönemde, yerelliklerin “farklılıklarını pazarlamak” temel tutumlardan birisi olmuĢtur.2
Bununla birlikte değiĢen sosyo-ekonomik koĢulların yarattığı sonuçlar son derece eĢitsiz
geliĢmiĢtir. Zygmunt Bauman bu eĢitsizliğin bazılarımızı gerçek anlamda „küresel‟ hale
getirdiğini bazılarımızı ise hayat oyununun kurallarını koyanın da gidiĢatını belirleyenin de
„küreseller‟ olduğu bir dünyada hiç de memnuniyet verici ya da tahammül edilir bir durum
olmayan „yerellik‟lere saplayıp kaldığını tespit etmiĢtir.3 Bauman‟ın bahsini yaptığı
“tahammül edememe” durumunun kapitalizm karĢıtı arayıĢları arttırdığı söylenebilir. Nitekim
bu dönemde, sosyalist hareketin de yerelliklerde yaĢanan yapısal dönüĢümlere ve bu sürecin
sonuçlarına iliĢkin çeĢitli tespitler yaptığı görülmektedir. Sosyalist hareket, siyasal iktidarın
vesayeti altında olan yerel yönetimleri devrimci bir niteliğe büründürerek hem halktan yana
müdahaleler yapmayı hedeflemekte hem de toplumsal muhalefeti destekleyici bir iĢlev
kazandırmak istemektedir.4 Taban tabana zıt olan iki farklı dünya görüĢü yerelliklerde
oldukça farklı örneklerin ortaya çıkıĢına zemin hazırlamıĢtır. Bir tarafta bireyi, toplumu ve
doğayı nesneleĢtiren neoliberal yerel yönetim örnekleri sergilenirken diğer tarafta kapitalist
sistemin siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel kısıtlamalarına rağmen yerel yönetimleri
“toplumsallaĢtırmayı” hedefleyen örnekler sergilenmiĢtir.

Türkiye sosyalist hareketinin tarihinde yerelliklerin çeliĢkilerine doğrudan müdahil olarak

“yeni bir yönetim” modeli oluĢturma pratikleri, özellikle son kırk yıllık zaman diliminde,
çeĢitli boyutlarda görünür olmuĢtur. 1977 yılında Ġstanbul‟da, 1 Mayıs Mahallesi‟nin kuruluĢu
ve akabinde baĢka mahallelerde de hayat bulmaya baĢlayan pratikler bahsini ettiğim görünür
olma halinin kentsel mekâna aĢağıdan müdahale5 boyutunu teĢkil etmektedir. BaĢka bir
boyutu ise 1979 yılında Fatsa‟da belediye seçimlerine bağımsız olarak katılan sosyalistlerin,
Fikri Sönmez Ģahsında seçimleri kazanması oluĢturmaktadır. Bu süreçlerde sosyalist hareketin
yerelliklerde kullandığı yol ve yöntemler farklı olmasına karĢın amaçlarını ortak bir fikrin
yönlendirdiği söylenebilir: “Sosyalist programla yereli yönetmek.”

*Makale; ġükrü Aslan ve Zeliha Hepkon editörlüğünde yayımlanan “Hozat” kitabında yayımlanmıĢtır.
1
Afyon Kocatepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Mezunu
2
Neoliberalizm ve yerel yöneyimler arasındaki iliĢkinin geliĢimi hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Devrimci
Halkçı Yerel Yönetimler Umut Ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap.
3
Zygmunt Bauman, KüreselleĢme ve Toplumsal Sonuçları, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul, 2012, s. 9.
4
Sosyalistlerin Hozat yerel yönetim programlarında yaptığı tespitlere atıf yapılmıĢtır.
5
1 Mayıs Mahallesi örneğinde kent mekânına aĢağıdan müdahale deneyimi hakkında bilgi için bkz. ġükrü
Aslan, “Kent Mekânına AĢağıdan Müdahalenin Bir Örneği Olarak 1 Mayıs Mahallesi Deneyimi”, Devrimci-
Halkçı Yerel Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap, 2013, s.175-190.
Bahsi geçen örnekler 1980 darbesiyle etkisini yitirmiĢ ve sosyalist hareket yeni bir yerel
yönetim örneğini ancak 2004 yılında Dersim/Hozat‟ta çıkarabilmiĢtir.6 2004-2014 yılları
arasında Hozat Belediyesinde görünür olan söylem ve pratiklerin, sosyalist yerel yönetim
örnekleri dikkate alındığında hem bir ilk hem de özgün bir deneyim olduğu söylenebilir.
Hozat örneği ilktir; çünkü Türkiye sosyalist hareketinin yüz yılı aĢkın tarihinde ilk defa bir
belediye, sosyalist perspektifle on yıl yönetilmiĢtir. Hozat örneği aynı zamanda özgündür;
çünkü halkın büyük çoğunluğunun Kürt ve Alevi olduğu bir bölgede sosyalist söylemler
kimlik ve inanç eksenli talepleri de kapsayacak Ģekilde pratikleĢtirilmiĢtir.
Bu çalıĢmada, Hozat Belediyesinde sosyalist yerel yönetim fikrinin 2004 ve 2009
seçimlerinde hangi söylem ve pratiklerle görünür olduğu, sosyalist yerel yönetim
deneyimlerine Hozat Belediyesinin ne gibi katkılar yaptığı ve neleri eksik bıraktığı
tartıĢılmıĢtır. Dönem analizleri yapılırken esasta sosyalist harekete atıf yapılmıĢtır. Zira Hozat
Belediyesi 2004 ve 2009 yerel seçimlerinde, sosyalist hareketin gerçekleĢtirdiği seçim ittifakı
neticesinde kazanılmıĢtır.7 Bu nedenle sosyalist hareketin Hozat yerel yönetim sürecine eĢlik
eden tespitlerine öncelik verilmiĢ, on yıllık süreci Ģekillendiren siyasal ortama iĢaret etmenin
daha bütünlüklü bir okumaya vesile olacağı savunulmuĢtur. Bununla birlikte 2004-2014
yılları arasında belediye baĢkanlığı görevini sürdüren Sayın Cevdet Konak‟la mülakat
gerçekleĢtirilmiĢ, dönemle ilgili çok sayıda bilgi ve belgeye ulaĢılmıĢtır.
Makalenin ziyadesiyle önemli olduğunu düĢündüğüm tali amacına da küçük bir parantez
açmak istiyorum. Neoliberal dönemde, sosyalist yerel yönetim pratiklerinin üzerinde
ciddiyetle durulması gereken tartıĢma baĢlıkları çıkardığı kanaatindeyim. Örneğin, neoliberal
sistemin sosyalist örnekleri içerip içermediği, sosyalistlerin programatik söylemleri ile
pratikleri arasında ne oranda uyum sağladığı kapsamlı analizlere tabi tutulmalıdır. Bu
düĢüncelerden hareketle Hozat örneğini değerlendirirken pratikten kastım birincil olarak
yapılan yol, kanalizasyon, konut, park ve bahçe hizmetleri olmamıĢtır. Sistemin, sosyalist
belediyeler üzerindeki kıskacı göz önüne alındığında asgari belediyecilik hizmetlerinin dahi
zorluklarla yerine getirildiği ifade edilmelidir. Sosyalistler, Hozat Belediyesinde bu zorlukları
fazlasıyla yaĢamıĢtır. Böylesi koĢullarda asgari belediyecilik hizmetlerinin yerine getirilmesi
son derece önemlidir; fakat sosyalist yerel yönetim bahsinde bu çalıĢmalar ikincil plandadır.
Öncelikli olan insanı, toplumu, doğayı özgürleĢtiren yeni iliĢkiler ortaya çıkarılmasıdır.8 Bu
da yerelliklerin sosyal, kültürel ve siyasal hayatının radikal bir Ģekilde değiĢimi ile
mümkündür. Zira toplumsal mücadeleler tarihi yerelliklerde anlamlı bir fark yaratılamadığı
durumda sıradanlaĢarak seçim figürü haline gelen yahut piyasalaĢarak nostaljik nesneler
haline dönüĢen örneklerle doludur. Hozat örneği bu hayati tartıĢmayı sürdürmek bakımından
da önemli veriler sunmaktadır.

6
Özgürlük ve DayanıĢma Partisi (ÖDP) 1999 yılında Geçit (Erzincan) ve AğılbaĢı (Malatya/Darende)
beldelerinde; 2004 yılında Hopa (Artvin) ve Bahadın beldesinde (Yozgat) seçimleri kazanmıĢtır. Bu önemli
örneklere rağmen yerelliklerde radikal bir dönüĢüm gerçekleĢtirmeye yönelen bir hat oluĢturulamamıĢtır. Hozat
örneği hem birçok alanda radikal sosyalist pratiklerin görünür olması hem de iki dönem arka arkaya belediyenin
kazanılması bakımından ayırt edici özellikler göstermektedir.
7
2004 yılında seçim ittifakı Demokratik Haklar Platformu (DHP ilerleyen yıllarda ismini Demokratik Haklar
Federasyonu olarak değiĢtirmiĢtir. DHF, 2009 yılında çeĢitli demokratik kitle örgütlerinin de katılımıyla Dersim
Demokratik Halk DayanıĢmasını oluĢturmuĢtur. Aynı dönemde Hozat Demokratik Halk DayanıĢması
kurulmuĢtur.), Partizan, Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP), Emeğin Partisi (EMEP), ÖDP, Demokratik Halk
Partisi (DEHAP daha sonra sırasıyla Demokratik Toplum Partisi (DTP), BarıĢ ve Demokrasi Partisi (BDP) ve
Halkların Demokratik Partisi (HDP) adıyla faaliyetlerini sürdürmüĢtür.), sendikalar ve demokratik kitle örgütleri
tarafından oluĢturulmuĢtur.
8
Yüksel Akkaya bu durumu yeni insanı yaratma önceliği olarak ele alır. Foti Benlisoy ise halkın kendi yaĢamını
fiilen idare etme gücü ve kapasitesinin arttırılması olarak değerlendirir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Devrimci- Halkçı
Yerel Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap, Ġstanbul, 2013, s.48 ve s. 69.
Hozat Belediyesinde Sosyalist Dönem Başlıyor9: 28 Mart 2004
1947 yılında belediye statüsü kazanan Hozat 2000‟li yıllara kadar siyasi iktidarın taleplerine
cevap olan yerel yönetim örneklerine sahne olmuĢtur. Sosyalist hareket Hozat‟ta 1977 ve
1994 yerel seçimlerine müdahil olmuĢ fakat bütünlüklü sonuçlar elde edememiĢtir. 1977
yılında sosyalist hareketin kendi arasında yaĢadığı ayrıĢma neticesinde Partizan grubu
Süleyman Kahraman‟ı desteklemiĢ, Dev-Yol ise Zeki Doğan‟ı aday göstermiĢtir. Süleyman
Kahraman seçimleri kazanmıĢ fakat yerelde sosyalist temelde bir belediyecilik
gerçekleĢtirilmemiĢtir. 1994 yerel seçimlerine de farklı listelerle hazırlanan sosyalistler daha
sonra güncel politik geliĢmeler nedeniyle seçimlere katılmama kararı almıĢtır. Seçimi kazanan
Celal Doğan‟ın istifa etmesinden sonra 1995 yılında yeniden seçime gidilmiĢ, sosyalistler bu
seçimde ġerafettin Halis‟i destekleme kararı almıĢtır. Ġlk sayım sonuçlarına göre ġerafettin
Halis seçimi kazanmıĢ fakat oyların bir kısmı geçersiz sayılarak ġerafettin Halis ve Celal
Doğan‟ın aldığı oylar eĢitlenmiĢtir. “EĢit oy alan” adaylar arasında kura çekilmesi önerilmiĢ,
yapılan çekiliĢte Celal Doğan seçimleri kazanmıĢtır. 2000‟li yıllarla birlikte sosyalistler yerel
yönetimleri tekrar gündemlerine almıĢ, geçmiĢ örnekleri değerlendirmiĢ ve 2004 seçimlerine
daha programlı bir katılım ön görmüĢtür. Uzun hazırlık süreci neticesinde sosyalistler 2004
yerel seçimlerine ortak bir programla katılmaya karar vererek Cevdet Konak‟ı bağımsız aday
olarak göstermiĢtir .10
2004 yerel yönetim programında, Hozat Belediyesinin halkın sorunlarına çözüm bulmak
yerine, halk açısından soruna dönüĢen bir kurum haline geldiğini tespit eden sosyalistler,
Hozat Belediyesinin yıllarca gerek sistem partileri gerekse de bireyler tarafından kötü
yönetildiğini savunmuĢtur.11 GelenekselleĢmiĢ belediye yönetimine karĢı halkçı, katılımcı,
demokratik ve Ģeffaf bir yönetim anlayıĢını Halk Meclisleri vasıtasıyla hayata geçireceğini
ilan eden sosyalistler, Hozat‟ta gerçekleĢtirecekleri somut bir takım projelere de yer vermiĢtir.
Sosyalistler, halkın inisiyatifini geliĢtiren bir yönetim anlayıĢı geliĢtirmenin, kapitalizmin
etkilerini kırarak yeni bir kültür ve düĢün ortamı doğuracağını savunmuĢtur.12
Sosyalist hareketin Hozat yerel yönetim programı incelendiğinde öne çıkan en özgün tespitin
ilçe halkı üzerinde etkisini gösteren aĢiret iliĢkilerine dayalı bölümlenme olduğu söylenebilir.
2004 yerel seçim programında belediyelerin aĢiret egemenliğini geliĢtirici iĢlevler üstlendiği
tespit edilmiĢ13; 2009 yerel seçimlerinde ise “kan bağıyla değil, düĢünce ve yaĢam tarzıyla
kardeĢiz”14 söylemi öne çıkarılmıĢtır. Seçim süreçlerinde özellikle kırsal yerleĢim alanlarında
aĢiret olgusu ve akrabalık iliĢkilerinin önemli belirleyenler haline geldiği bilinmektedir.
Aileler/aĢiretler arasında yıllarca süren anlaĢmazlıklar ya da seçmenler arasında çoğunluğu
teĢkil eden ailelerin tutumları seçim sonuçlarına etki edebilmektedir. Bu durum Hozat‟ta
sosyalistlerin seçimlere katıldığı dönemler de dâhil olmak üzere her zaman çeĢitli düzeylerde
kendisini göstermiĢtir. Bu iliĢkiselliğin “belediyede iĢe girmek”, “meclis üyesi olmak”,
“belediyenin imkânlarından faydalanmak” gibi vaatlerle maddi bir temele yaslandığı
söylenmelidir. Konak‟a göre 2004 öncesi dönemlerde Hozat Belediyesinde baĢkanlık görevini
icra eden kiĢilerin değiĢmesiyle birlikte, belediye olanaklarından faydalanan aileler de
9
Makalenin ikinci ve üçüncü baĢlıklarında genel hatlarıyla sosyalistlerin seçimleri kazandıkları siyasal ortam
tartıĢılmıĢ, yerel yönetim çalıĢmalarına ise ilerleyen baĢlıklarda yer verilmiĢtir.
10
21.02.2018 tarihinde Cevdet Konak‟la yapılan mülakatta aktarılan bilgilerdir. Konak, Partizan‟ın (sonraki
yıllarda) 1977‟de Süleyman Kahraman‟ı destekleme tutumlarının yanlıĢlığını kabul ettiğini aktarmıĢtır. Ayrıca
Konak, 2004 seçimlerinde Hozat‟ta sosyalist hareketin ortaklaĢması ve seçimlerin kazanılmasında Demokratik
Haklar Platformu‟nun (DHP) belirleyici düzeyde katkı yaptığını belirtmiĢtir.
11
2004 Yerel Yönetim Programı, s.1-2.
12
2004 Yerel Yönetim Programı, s.2-10.
2004 Yerel Yönetim Programı, s.1.
13
14
Bu ifadeye 2009 Yerel Yönetim Programı‟nın ön kapağında yer verilmiĢtir.
değiĢmiĢtir. Örneğin iĢe alımlar sonucu Hozat gibi küçük bir ilçede belediyenin personel
sayısı 53‟e ulaĢmıĢtır.15
Sistem kaynaklı sorunlardan bir tanesi de seçmen sayısının manipüle edilmesi durumudur.
AĢağıdaki tabloda, yerelnet.org.tr‟nin verilerine dayanılarak 1989- 2014 yılları arasında
Hozat‟ta tescillenen seçmen sayılarına yer verilmiĢtir.
Yıl Seçmen Sayısı

1989 2058

1994 2154

1999 2840

2004 3670

2009 2872

2014 2831

Tablodan da anlaĢılacağı üzere 1994-2004 yılları arasında Hozat‟ta seçmen sayısı sıra dıĢı bir
artıĢ göstermiĢtir. On yıllık süre zarfında kaydedilen 1516 yeni seçmenin 830 tanesi 2004
seçimlerinden önce kaydedilmiĢtir. Sosyalistler seçmen listelerinde yaptıkları incelemeler
neticesinde Hozat seçmeni olmayan köylülerin kayıtlarının Hozat‟a taĢındığını ve asker/polis
kayıtlarında da önemli bir artıĢ gerçekleĢtiğini tespit etmiĢtir. 2004 seçimlerinden önce
gerçekleĢtirilen kitlesel kayıtlara rağmen takip eden yıllarda yüzlerce kiĢi kayıtlarını tekrar
bağlı bulundukları köylere taĢımıĢtır.16
Sonuç olarak sosyalistler 2004 yılında, sistemin yerel yönetim anlayıĢını çeĢitli boyutlarıyla
eleĢtirmiĢ, kutuplaĢtırıcı dille mücadele etmiĢ, sistem kaynaklı manipülasyonlara karĢın somut
projelerin eĢlik ettiği söylemlerle seçimleri kazanmıĢtır. 28 Mart 2004, sosyalist hareket
açısından yerel yönetimlerde yeni bir örneğin baĢladığı tarih olarak kayıtlara geçmiĢtir.

Sosyalist Yerel Yönetimde İkinci Dönem: 29 Mart 2009

Sosyalistler 2009 yerel seçimlerine de ortak program ve Cevdet Konak‟ın adaylığıyla dahil
olmuĢtur. Bu dönemde, beĢ yıllık birikimi ikinci beĢ yıla taĢımak temel hedef olarak
belirlenmiĢtir. Dolayısıyla sosyalistlerin 2004 seçimlerinden oldukça farklı koĢullar altında
seçimlere katıldığı ifade edilmelidir. Zira beĢ yıllık süreç sosyalistlerin yönetim anlayıĢını
değerlendirmek bakımından belirli bir ölçütün oluĢmasına olanak tanımıĢtır.
2009 programında Hozat‟a dair somut hedeflerin ağırlık oluĢturduğu görülmektedir.
ÇalıĢmaları süren ya da çalıĢma kapsamına alınan çok sayıda alt yapı projesi, kentsel
düzenleme, park-bahçe hizmeti ile sosyal ve kültürel hedefler beĢ yıllık zaman diliminde
önemli mesafeler kat edildiğini göstermektedir. Bu dönemde sosyalistler, Hozat Belediyesinin

15
Cevdet Konak, personel sayısının fazla olmasının kimi sorunları sosyalistlerin gündemine taĢıdığını
söylemiĢtir. Ġhtiyaca göre gerçekleĢtirilmeyen iĢçi alımlarının hem halk arasında huzursuzluğa neden olduğunu
hem de büyük bir ekonomik külfet yarattığını aktaran Konak, bu durumun (iĢçilerin de rızası alınarak) kurumlar
arası tayinler gerçekleĢtirmek suretiyle çözüldüğünü vurgulamıĢtır. 2014 yılında belediye “halka teslim
edildiğinde” personel sayısının 24 olduğunu aktarmıĢtır.
16
21.02.2018 tarihinde Cevdet Konak‟la gerçekleĢtirilen mülakat notları.
araç gereç ihtiyaçlarını ve alt yapı sorunlarını büyük oranda çözmüĢ ve kısıtlı imkânlar
altında, onlarca yılda yapılan hizmetlerin toplamından fazla iĢ üretmiĢtir.17
Diğer taraftan sosyalistler, Hozat halkının inanç ve kimlik eksenli taleplerine yaklaĢım
konusunda ayırt edici bir tutum izlemiĢ; yok sayılan ya da ötekileĢtirilen dil ve inançlara
kendilerini özgürce ifade edebilecekleri ortam sağlamıĢtır. Bu tutumun sistem ile sosyalistler
arasındaki farkın belirginleĢmesine ve yeni bir kültür ortamının Ģekillenmesine hizmet ettiği
söylenebilir.18
Birinci beĢ yıllık dönemde halk meclislerinin oluĢturulamaması ise önemli bir eksik olarak
tespit edilmiĢ ve özeleĢtirel bir yaklaĢımla Hozat halkıyla paylaĢılmıĢtır. Bu zaman diliminde
Hozatlıların, önceki belediye örnekleriyle kıyaslandığında, belediye çalıĢmalarında daha
belirleyici olduğu söylenebilir. Sosyalistler, meclis toplantılarını halka açarak ve geniĢ halk
toplantıları düzenleyerek halkın belediye yönetimine katılımını arttırmaya çalıĢmıĢ 19 fakat
kurumsallaĢmıĢ halk meclislerinin oluĢturulmaması, halkın gerçek manada özneleĢmesini
engellemiĢtir. Sosyalistler bu görevi ikinci beĢ yıllık dönemde gerçekleĢtirme sözü vermiĢtir.
Sosyalistler böylesi bir ortamda 2009 seçimlerini kazanarak önemli bir baĢarı elde etmiĢtir.
Bu sonuçtan hareketle hem çalıĢmaların olumlandığı hem de sosyalist yerel yönetim
programına güven duyulduğu söylenebilir. AĢağıdaki tabloda 2004 ve 2009 yıllarına ait
Hozat yerel seçim sonuçları yer almaktadır.
PARTİ 2004 2009
Sonuçları Sonuçları

BAĞIMSIZ 956 1081

(Cevdet KONAK)

CHP 467 857

AKP 191 126

DYP 586

BTP 11

GP 7

MHP 15 24

DSP 42

2004 ve 2009 sonuçları karĢılaĢtırıldığında sosyalistlerin oylarında artıĢ olduğu

görülmektedir. Toplam seçmen sayısının az olduğu bir ilçede 125 yeni oy alınması önemsiz
değildir. Bununla birlikte CHP oylarında da önceki döneme oranla ciddi bir artıĢ olduğu
görülmektedir. Dersim‟in ilçelerinde aile/aĢiret tutumuyla Ģekillenen tercihlerin CHP,
Demokratik Sol Parti (DSP), Doğru Yol Partisi (DYP) (hatta kimi ilçelerde AKP) adıyla

Ayrıntılı bilgi için 2009 ve 2014 Hozat yerel yönetim programları ile “01 Nisan 2004-31 Aralık 2008
17

Dönemlerine Ait Hozat Belediyesi ÇalıĢma Raporu”na bakılabilir.

18
Bu baĢlık altında; halkın kamusal alanda anadilini konuĢması, çok dilli belediyecilik hizmeti verilmesi,
Cemevi inĢaatına baĢlanması, halkın kültürel mirasına sahip çıkılması gibi her biri kendi baĢına önem taĢıyan
çalıĢmalar yapılmıĢtır. Ayrıntılı bilgi için 2009 ve 2014 Hozat yerel yönetim programları incelenebilir.
19
Devrimci Güç Birliği 2014 Yerel Yönetim Programı, s.14.
görünür olduğu bilinmektedir.20 KarĢılıklı fayda esasına dayanan bu iliĢkiler ağı hemen her
seçim döneminde tekrarlanmaktadır. Hozat‟ta DYP ya da CHP‟ye oy veren bireylerin bu
partilerin programlarından ziyade adaya oy verdikleri söylenebilir. Dolayısıyla 2009 yılında
CHP oylarındaki büyük artıĢ aynı zamanda adayın kiĢisel, aile ve aĢiret iliĢkilerine ve bu
temelde gerçekleĢen ittifaklara iĢaret etmesi bakımından önemlidir. Cevdet Konak‟a verilen
oyların tamamının sosyalistlerin programına verildiğini iddia etmek güçtür; fakat
sosyalistlerin Hozat‟ta alıĢılagelmiĢ “siyaset yapma” biçiminde değiĢimler yarattığını da
söyleyebiliriz. AKP ve MHP‟nin ise Hozat‟taki temsillerine sembolik anlam yükledikleri ve
yereldeki asker/polis oylarını aldıkları anlaĢılmaktadır.21

Hozat Örneğinin Ön Plana Çıkan Özellikleri

David Harvey, 1990'ların baĢına gelindiğinde Marksist kuramın entelektüel ağırlığının

ölümcül bir iniĢe geçtiğini ve serbest piyasa kapitalizminin muzaffer bir edayla hareket
ettiğini tespit etmiĢtir. Harvey, bu dönemde Marx'ın herhangi bir açıdan ilginç olduğunu iddia
etmenin soyu neredeyse tükenecek olan bir dinozorun son nefesini verme sancılarına
benzemeye baĢladığını aktarmıĢtır.22 Harvey‟in tespit ettiği durum ülkelerin özgünlüklerine
göre değiĢik yollar izleyerek benzer dönemlerde ortaya çıkmıĢtır. Nitekim sosyalizmin
uluslararası alanda yaĢadığı çözülme ve neoliberalizmin yaygınlaĢan söylemleri 1980‟li
yıllarla birlikte Türkiye‟de de yankılanmaya baĢlamıĢtır. 1980 darbesinin ardından
yoğunlaĢan neo-liberal politikalar hayatın her alanını kapsamlı değiĢimlere uğratmıĢ,
sosyalizmi gerçekleĢme ihtimali olmayan uzak bir hayal olarak sunmuĢtur. Hozat örneğinin
böylesi bir konjonktürde ortaya çıkması anlamlıdır; çünkü sosyalizmin bir seçenek olarak
temsil edilebileceği ve yerelliklerin özgünlüklerine uyarlanabileceği iddiasını sürdürmüĢtür.

Sosyalistlerin Hozat Belediyesini iki dönem üst üste yönetmesi baĢlı baĢına büyük bir
olgudur. Çünkü sosyalist hareketin tarihinde ilk defa bir yerelde on yıl belediye düzeyinde
çalıĢmalar yapılmıĢtır. Dolayısıyla sosyalist hareket ilk defa bir yerelin sosyal, kültürel,
ekonomik, kentsel sorunları ve talepleriyle bu ölçekte karĢı karĢıya gelmiĢtir. Hozat
Belediyesiyle birlikte sosyalistler genel söylemler düzeyinden özel politikalar aĢamasına
geçmiĢtir. Bu, son derece kıymetlidir; çünkü bir iĢi yapmakla teorik olarak savunmak arasında
farklılıklar bulunmaktadır. Teori ve pratik arasındaki uyum (ya da uyumsuzluk) ya özneyi
aĢan bir tutum ortaya çıkarır ya da özneyi karĢıtına dönüĢtürür. Hozat örneğinin bu
tartıĢmaları güncel kıldığı görülmektedir.

Hozat örneği sosyalistlerin kendi program ve söylemlerini temel alarak yarattıkları bir örnek
olarak da önemlidir. Hozat örneğinden önce (ve sonra) çeĢitli yerellerde kendisini sosyalist
olarak tanımlayan bireylerin (ve kimi partilerin) sistem partilerinin listelerinden seçimlere
katıldıkları bilinmektedir. Bu bireyler “kapsayıcı olmak”, “seçmenlerin tamamına hitap
edebilmek”, “sistemin yarattığı ön yargılara maruz kalmamak” gibi kaygılarla doğrudan
sosyalist programı öne çıkarmamıĢlardır.23 Bu tutumun sosyalist hareketin dönüĢüm

20
Örneğin Mazgirt Belediyesi 2009 yerel seçimlerinde Mazgirt Demokratik Halk DayanıĢması tarafından
kazanıldığında belediye yönetiminde AKP bulunuyordu.
21
Cevdet Konak, asker ve polis oylarının yıllar içerisinde büyük bir artıĢ gösterdiğini ve 2014 yılına gelindiğinde
bu sayının 700 civarına ulaĢtığını aktarmıĢtır. Konak bu sayının toplam seçmen sayısının dörtte birine tekabül
ettiğini dolayısıyla Hozat‟ta önemli bir etken haline geldiğini belirtmiĢtir.
22
David Harvey, Umut Mekânları, Metis Yayınları, Ġstanbul, 2008, s.18.
23
CHP listelerinden aday olan birçok eski sosyalist bu söylemleri dile getirmektedir. Devrimci- Halkçı Yerel
Yönetimler Sempozyumu‟nda Hatay Samandağ Belediye BaĢkanı Mithat Nehir yaptığı sunumda adaylaĢma
süreci hakkında bilgi verirken benzer ifadeler kullanmıĢtır. Bkz. Devrimci Halkçı Yerel Yönetimler, Patika
Kitap, Ġstanbul, 2013, s. 211-216.
programını törpüleyerek sistem tarafından kapsanan bir figüre dönüĢtürülmesine hizmet ettiği
söylenebilir.

Hozat Deneyimi Sosyalistlerin Yerel Yönetim Perspektifini Genişletmiştir

2004 programında belediyelerin iĢlevinin yol, su, kanalizasyon ve çöp toplama gibi klasik
görevleri yerine getirmekle sınırlandırıldığını vurgulayan sosyalistler, bu algıyı değiĢtirmeye
aday olduklarını ifade etmiĢlerdir. Sosyalist hareketin 2004 öncesi yerel yönetim birikiminin,
daha ziyade sınırlı teorik tespitlerden ibaret olduğu söylenebilir. Hozat örneği sınırlı teorik
tespitleri aĢarak kompleks tartıĢmaları sosyalist hareketin gündemine taĢımıĢtır. “Sosyalist
yerel yönetimleri ortak bir meclis altında toplama”, “seçimlere katılacak adayları belirleme”,
“kent ekonomisini sosyalist programla uyumlu bir Ģekilde yapılandırma”, “AB projelerine
yaklaĢım” gibi birçok tartıĢma baĢlığında daha derinlikli analizler yapma ihtiyacı Hozat
örneğiyle birlikte hâsıl olmuĢtur. Bu tartıĢmalar 2011 yılında Hozat ve Mazgirt
Belediyelerinin çağrıcısı olduğu “Devrimci Halkçı Yerel Yönetimler Sempozyumu”nda
kendisini göstermiĢtir.24 Sempozyum; onlarca belediyeyi, emek ve meslek örgütlerini,
akademisyenleri ve toplumun farklı dinamiklerini bir araya getirerek sosyalist, devrimci,
halkçı belediyelerin sorunlarını tartıĢmıĢ ve çözümler üretmeyi hedeflemiĢtir. Sempozyumun
açığa çıkardığı enerjiye ve kamuoyunda yarattığı etkiye bakıldığında hedefine ulaĢtığı
rahatlıkla söylenebilir. Bu çapta bir organizasyonun sosyalist hareketin tarihinde bir ilk
olduğu da not edilmelidir.25
Buradan hareketle, 2004 yılında Hozat Belediyesine aday olmakla baĢlayan sürecin Hozat
ilçesine sıkıĢıp kalmadığı aksine sosyalistlerin yerel yönetim perspektifini geniĢletmesine
vesile olduğu tespit edilebilir. Yedi yıl içerisinde sosyalist (ve halkçı) yerel yönetimlere
rehberlik edecek bir meclis oluĢturma fikrine ulaĢılması ve bu hedefe ulaĢmak için yoğun
çalıĢmalar yürütülmesi yakalanan ivmenin göstergeleri olarak okunabilir.

Başka Örneklerin Çıkışına Kaynaklık Etmiştir

Sosyalizmi savunmanın bir çeĢit yaĢlılık hastalığına26 yakalanmakla eĢ değer tutulduğu bir
dönemde Hozat‟ta gerçekleĢtirilen çalıĢmaların pek çok kesimi etkilediği görülmektedir.
Belediyenin 2004-2008 dönemlerine ait çalıĢma raporu bu etkiyi tespit edebileceğimiz çeĢitli
veriler sunmaktadır. Örneğin 2005 yılında Hozat/ Altınçevre Köyü‟ne bağlı Kurkurik
mezrasında bir vatandaĢın arazisini ücretsiz tahsis etmesi neticesinde ekolojik buğday ve
nohut ekimi yapılması birçok açıdan değerli bir emsaldir. Yine 2005 yılında Almanya‟da
gerçekleĢtirilen dayanıĢma gecelerinden elde edilen gelirle ve Ġstanbul‟da çeĢitli kesimlerin
yaptığı katkılarla belediyeye iĢ makineleri alınması önemli örneklerdir. 27 2004-2014 yılları
arasında yurt içinde ve dıĢında benzer örnekler fazlasıyla görünür olmuĢtur. Bu zaman
zarfında sosyalistlerin, Hozat Belediye BaĢkanı Cevdet Konak Ģahsında fazlasıyla
gündemleĢtiği ve geniĢ kesimlerin ilgisine mazhar olduğu görülmektedir.

24
Sempozyum öncesinde ve sonrasında çeĢitli illerde düzenlenen çalıĢtaylar Hozat örneğinin vesile olduğu
tartıĢma baĢlıklarının kapsamı hakkında fikir vermektedir. Ayrıntılı bilgi için bkz. Devrimci Halkçı Yerel
Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap, Ġstanbul, 2013.
25
Sempozyum tebliğlerinin bir kısmı Devrimci Halkçı Yerel Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından
Deneyimler adıyla kitaplaĢtırılarak kamuoyunun ilgisine sunulmuĢtur.
26
David Harvey, Umut Mekânları adlı eserinde 1980‟li yıllarla birlikte Marx hakkında konuĢmanın yaĢlılık
hastalığına yakalanmakla eĢ değer tutulmaya baĢlandığını aktarmaktadır. Bkz. David Harvey, Umut Mekânları,
Metis Yayınları, Ġstanbul, 2008, s.18.
27
01 Nisan 2004- 31 Aralık 2008 Dönemlerine Ait Hozat Belediyesi ÇalıĢma Raporu, s.2.
Hozat örneği 2000‟li yılların genel karakteristiği içerisinde bir “umut adacığı” olarak
belirmiĢtir. Hozat‟ta görünür olan çalıĢmalara eĢlik eden söylemler Hozat‟ın sınırlarını aĢarak
baĢka yerellere de esin kaynağı olmuĢ, sosyalistlerin nostaljik söylemlerin ötesine geçerek bir
kenti yönetebileceğini göstermiĢtir. 2018 yılı itibariyle Dersim/Mazgirt ve Ovacık ilçelerinde
çalıĢmalarını sürdüren sosyalist belediyelerin Hozat örneğinden feyz aldığı söylenebilir.28

Sistem Belediyeciliğini Aşan Pratikler Sergilemiştir

Konak, 2004‟de Hozat Belediyesini 864.000.00 TL (Faizler ve cezalarla birlikte 1.300.000.00
TL‟yi aĢmıĢtır.) borçla devraldıklarını, göreve baĢladıklarında belediyenin hesap bakiyesinin
sıfıra yakın olduğunu ve belediyeye ait iĢ makinelerinin tamamının bozuk ya da çalıĢmaz
vaziyette bulunduğunu aktarmıĢtır.29 Sosyalistler kısıtlı imkânlarına rağmen belediyenin
teknik imkânlarını geniĢletmiĢ, araç gereç ihtiyaçlarını çözmüĢ30 ve belediyenin kaynaklarını
koruyarak31 gelir gider tablosunu aylık olarak ilan etmiĢtir. Sosyalistler içme suyu projesi32,
alt yapı ve çevre düzenlemeleri33 gibi belediyecilik hizmetlerinin yanında eğitim, sağlık,
kültür, sanat ve sosyal yaĢam alanlarında da kapsamlı çalıĢmalar hayata geçirmiĢtir.34 Böylesi
kapsamlı çalıĢmalara ek olarak siyasi iktidarın Hozat sokaklarındaki sembollerinin yerine
halkın ve sosyalist hareketin sembollerini geçiren sosyalistlerin hem toplumsal bir bellek
oluĢturmaya çalıĢtıkları hem de bütünlüklü bir dönüĢüm programı uyguladıkları söylenebilir.
On yıllık dönemde, Dersim katliamında sorumluluk üstlenen Korgeneral Abdullah
Alpdoğan‟ın isminin verildiği sokağın adı Özgürlük Sokağı olarak değiĢtirilmiĢ; Hamidiye
Mahallesi, Dersim Mahallesi‟ne dönüĢtürülmüĢ; Deniz GezmiĢ, Hüseyin Cevahir, Kazım
Koyuncu, Ahmet Kaya, Hasret Gültekin isimleri caddelere, sokaklara, çeĢmelere verilmiĢtir.
Sosyalistler bahsi yapılan çalıĢmaları siyasi iktidarın baskıları altında gerçekleĢtirmiĢtir.
Deniz GezmiĢ isminin bir caddeye verilmesinin, içme suyunun evlere ücretsiz dağıtılmasının,
Newroz kutlaması için asılan pankartta “w” harfinin kullanılmasının dahi davalara-
soruĢturmalara konu edildiği düĢünüldüğünde karĢılaĢılan engellerin boyutunu tahmin etmek
güç değildir.
Hozat Örneğinin Eksikleri: Sosyalist Hareket Programatik Olarak Ortaklaşamadı

28
Yerel seçimleri kazanamayan baĢka önemli örneklerin de olduğu not edilmelidir. Bununla birlikte sosyalistler
2009 yılında Dersim/Pertek‟te de seçimleri kazanmıĢ fakat 2014 yılında seçimler kaybedilmiĢtir.
29
01 Nisan 2004- 31 Aralık 2008 Dönemlerine Ait Hozat Belediyesi ÇalıĢma Raporu, s.1.
Cevdet Konak, 10 yıl içerisinde belediyeye on bir yeni araç kazandırıldığını ve iĢ görmez durumda olan sekiz
30

aracın bulunduğunu aktarmıĢtır. Bkz. http://www.ozgurdersim.com/haber/belediyeyi-halka-teslim-etti-7593.htm

31
Cevdet Konak 03 Nisan 2014 tarihinde halka hitaben yaptığı konuĢmada, belediyeye ait 103
menkul/gayrimenkul bulunduğunu ve bunların değerinin 13 milyon lira civarında olduğunu aktarmıĢtır. Kendi
dönemlerinde bu kaynakların korunduğunu, bundan sonra kaynakların halk tarafından korunması gerektiğini
belirtmiĢtir. Bkz. http://www.ozgurdersim.com/haber/belediyeyi-halka-teslim-etti-7593.htm
32
2004 yılından baĢlamak üzere belediyenin imkânları ve halkın desteğiyle temiz içme suyu kaynakları
arttırılmıĢtır. Bu çalıĢmalar AB destekli içme suyu projesiyle birleĢtirilerek Hozat‟ın içme suyu sorunu
çözülmüĢtür. Ayrıntılı bilgi için bkz. 01 Nisan 2004- 31 Aralık 2008 Dönemlerine Ait Hozat Belediyesi ÇalıĢma
Raporu, s.11-15.
33
Sosyalistler, Hozat‟ın bütün mahallelerinde yoğun bir çalıĢma yürütmüĢ, halkın belediyecilik hizmeti
konusundaki beklentilerini karĢılamıĢtır. Yapılan çalıĢmaların kapsamı makalenin boyutlarını fazlasıyla aĢtığı
için yer verilmemiĢtir. Ayrıntılı bilgi için 01 Nisan 2004- 31 Aralık 2008 Dönemlerine Ait Hozat Belediyesi
ÇalıĢma Raporu‟na ve 2014 Hozat yerel yönetim programına bakınız.
Cemevi yapılması için arsa tahsis edilmesi; sosyo-kültürel hayatı zenginleĢtirecek etkinlikler gerçekleĢtirilmesi,
34

kadınların yerelin sosyal hayatına katılması; maddi durumu iyi olmayan, herhangi bir engeli olan, dört ve üstü
nüfusu bulunan ailelere (ya da bireylere) 10 m³‟e kadar ücretsiz su verilmesi gibi her biri kendi baĢına büyük
anlam taĢıyan örnekler bu çalıĢmaların küçük bir kısmını oluĢturmaktadır.
Türkiye sosyalist hareketinin öteden beri kendi arasında geliĢkin bir iĢ yapma kültürü
olmadığı bilinmektedir. Öyle ki politik geliĢmelere bağlı olarak ortaya çıkan kısa vadeli eylem
birliktelikleri dıĢında kayda değer ortaklıklardan bahsetmek güçtür. Parti ve örgütlerin
ideolojik farklılıkları, güncel politik konumlanıĢları ile geçmiĢten getirdikleri kimi
anlaĢmazlıklar kısa, orta ve uzun vadeli hedefler ekseninde nitelikli birliktelikler oluĢturmayı
engellemektedir. Bu bağlamda sosyalistlerin Hozat‟ta 2004 ve 2009 yerel seçimlerine ortak
programla katılmalarına rağmen gerçek anlamda bir ortaklaĢmayı sağlayamadığı söylenebilir.
Nitekim 2014 yerel seçimlerine iki ayrı listeyle katılan sosyalistlerin gerek on yıllık süreci ele
alıĢı gerekse de kullandığı argümanların niteliği bu iddiayı desteklemektedir. Hozat‟ta ulaĢılan
seviyeyi daha da ilerletmek ve yerelliğin sosyalist dönüĢümünü sağlamak yerine, tali
meselelerle uğraĢır hale gelmenin parti, grup ve bireyler arasında cereyan eden çekiĢmelere
davetiye çıkardığı ileri sürülebilir. Nihayetinde 2014 seçimlerine iki dönem belediye
baĢkanlığı görevini sürdüren Cevdet Konak, Devrimci Güç Birliğinin adayı olarak katılırken
on yıllık dönemin Ģekillenmesinde belirleyici düzeyde katkısı olan Hozat Halk DayanıĢması
ise TKP listelerinden katılmıĢtır.35
Parti Yıl 2014
BAĞIMSIZ 590
(Cevdet KONAK)
TKP 657
CHP 707
AKP 112
MHP 21
2014 Hozat Yerel Seçim Sonuçları

Yukarıdaki tablodan hareketle kimi tespitler yapılabilir. Öncelikle, sosyalist hareket birlikte
hareket etmiĢ olsaydı seçimleri rahatlıkla kazanabileceği anlaĢılmaktadır. Nitekim Hozat Halk
DayanıĢması, 2014 seçimlerinin kaybedilmesine gerekçe olarak sosyalist hareketin parçalı
duruĢunu göstermektedir.36 Diğer taraftan Hozat deneyiminin halkın inisiyatifini yeter
düzeyde geliĢtiremediği de iddia edilebilir; çünkü sosyalistlerin ayrıĢmasıyla birlikte halk da
ayrıĢmıĢ, on yıllık birikim ve emek bir anda sosyalistler arasındaki seçim yarıĢının nesnesi
haline gelmiĢtir. Bu Ģartlar altında halkın inisiyatif alarak ayrıĢmanın önüne geçmesi ve
sosyalist deneyimin üçüncü döneme taĢınmasında garantör olması beklenirdi; lakin olmadı.
Zira Hozat halkı, kritik anlarda özgüvenle öne çıkarak inisiyatif alacak kurumsal bir kimlikten
yani Halk Meclislerinden yoksun kalmıĢtır. Dolayısıyla süreçlere etki eden özneleĢmiĢ bir
tutum yerine ayrıĢmaya taraf olan edilgen bir tutum ortaya çıkmıĢtır.
Sosyalist hareketin ortaklaĢamaması sadece 2014 seçimlerinin kaybedilmesine değil on yıllık
zaman zarfında açığa çıkan baĢkaca eksiklere de kaynaklık etmiĢtir. AĢağıda yer verilen
baĢlıklar bu kapsamda ele alınmıĢtır.

Çalışmalar Kurumsallaştırılamadı

ġükrü Aslan, 1 Mayıs Mahallesi örneğini değerlendirirken sosyalist hareketin bu pratikle

birlikte mekâna müdahale anlamında gözünün açıldığını ve kent hareketini örgütlerken

35
AyrıĢmanın gerekçeleriyle ilgili karĢılıklı olarak yapılan açıklamalara makalenin kapsamı nedeniyle yer
verilmemiĢtir. Hozat Halk DayanıĢmasının açıklaması için
bkz:http://www.halkingunlugu1.org/index.php/guncel/item/1891-tarih-
%C3%A7arp%C4%B1t%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1-ve-ger%C3%A7ekler
36
Açıklamanın tamamı için bkz. http://altincagyolcusu.blogspot.com.tr/2016/03/hozattan-baskanlk-
manzaralar.html
kendisini de örgütlediğini tespit etmektedir.37 Sosyalist hareketin tarihsel ve güncel
deneyimleri dikkate alındığında ġükrü Aslan‟ın bahsettiği “kendini örgütleme” pratiğinin
kurumsallaĢmıĢ bir yönetim mekanizmasına taĢınamadığı söylenebilir. ġüphesiz kapitalist
sistemin sosyalist hareket üzerindeki baskı politikaları kurumsallaĢma olgusunu
etkilemektedir. Lakin dıĢsal etkilere rağmen sosyalist harekete içkin kimi eksikler de göze
çarpmaktadır. Hozat örneği dikkate alındığında sosyalistlerin tarihsel deneyimlerini
sentezleyerek yerele rehberlik edecek kurumsal, kolektif bir yönetim mekanizması
oluĢturamadığı görülmektedir.

Teorik ve pratik olarak kurumsallaĢamama olgusunun çeĢitli sorunların ortaya çıkıĢına

kaynaklık ettiği iddia edilebilir. Yerellikte genellikle yalnız kalan, iĢleyen bir mekanizmanın
parçası olmayan belediye baĢkanlarının ve belediye meclis üyelerinin kaçınılmaz olarak bir
takım hatalar yapabileceği söylenmelidir. Nihayetinde kurumsallaĢmıĢ bir yönetim, kurumsal
bir temsil ve kolektif bir akıl yaratır. Aksi pratikler ise deneyimlerin çoğunlukla dönemlerle
veyahut kiĢilerle anıldığı, zamanla unutulduğu, birikimli ilerlemeyen süreçler doğurur. Hozat
Belediyesinde kurumsallaĢamama olgusunun çeĢitli boyutlarda görünür olduğu söylenebilir.
Örneğin, kurumsal bir aklın yaratılamaması sergilenen pratiklerin sosyalist programla ne
oranda uyumlu olduğunun yeter düzeyde tartıĢılamamasına sebebiyet vermiĢtir. Bu nedenle
sosyalist belediyelerin yaĢadığı mali krizler nedeniyle sıklıkla yararlandıkları AB projelerinin
ve dönem dönem ölçüt olarak atıf yapılan AB yerel yönetim Ģartnamesinin sosyalist
programla çeliĢen yönlerini aĢmak için neler yapılması gerektiği ciddiyetle
değerlendirilmemiĢtir. Foti Benlisoy bu tartıĢmayı Devrimci Halkçı Yerel Yönetimler
Sempozyumu‟nda yürütmüĢ ve “AB yerel yönetim Ģartnamesinden keskin bir uzaklaĢma ama
nasıl?” diye sormuĢtur.38 Benzer durum “TOKĠ projeleri”, “iĢ çevrelerini yatırımlara teĢvik”39
etme tutumları ve diğer finansal destek giriĢimleri için de geçerlidir. Zira “yerellikte ortak
kullanılan varlıkları kolektif ve kullanım değeri üzerinden tanımlayacak yeni iĢleyiĢler
bulmak yerine, mali kaynak yaratma peĢinde bu varlıkları değerlendirmeye giriĢmek alternatif
bir varoluĢun imkânlarını ortadan kaldırmaktadır. Dahası, yerellikleri kapitalist birikim
sürecine çekerek yeni kapitalist giriĢimciler yaratmaktadır. Bu nedenle yerelliklerde sadece
dıĢarıdan dayatılana (devlete ya da egemen kültüre) karĢı olmakla sınırlı mücadele dilinin
değiĢmesi ve yerelliklerin kapitalist sistem içerisine dâhil olma sürecine karĢı çıkan çoğul
gerçeklikleri kapsaması gerekmektedir.”40

Sosyalist belediyeleri kuĢatan mali zorlukların istemeyerek de olsa birçok pratiğe yön verdiği
bilinmektedir. Bu, bir noktaya kadar kabul edilebilir lakin “mali kuĢatmayı” yaracak bir yol
haritasının bu sürece yön vermesi gerekir. Bunu baĢarmanın söylendiği kadar basit olmadığı
açıktır. Hatta sosyalist hareketin ve yerelliklerin somut durumu dikkate alındığında bu
“reddiyeci tutumun” hiçbir iĢ yapamamak anlamına geldiği söylenecektir. Tam da bu nedenle
kurumsallaĢamamanın yaĢanan zorlukları daha da perçinlediği ifade edilmelidir. Sosyalist
hareket açısından kapitalist sistemin yerel yönetim örneklerini aĢarak sistem dıĢı, yeni ve
farklı örnekler yaratmak zorunluluk olduğuna göre bu ĢekilleniĢi sağlayacak kurumsal
mekanizmalar yaratmak da bir o kadar zaruridir.

37
ġükrü Aslan, “Kent Mekânına AĢağıdan Müdahalenin Bir Örneği Olarak 1 Mayıs Mahallesi Deneyimi”,
Devrimci-Halkçı Yerel Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap, 2013, s. 185.
38
Foti Benlisoy, “Devrimci Yerel Yönetimler ve AĢağıdakilerin Demokrasisi”, Devrimci-Halkçı Yerel
Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Patika Kitap, Ġstanbul, 2013, s. 78.
39
Hozat yerel yönetim programlarında da geçen ifadelere atıf yapılmıĢtır.
40
Fuat Ercan, “Sermaye Birikiminin Saçılma Sürecinde Yerelin KapitalistleĢme Eğilimleri ve Anti-Kapitalist
Yerellikleri DüĢünmek”, Devrimci-Halkçı Yerel Yönetimler Umut ve Mücadele Mekânlarından Deneyimler,
Patika Kitap, Ġstanbul, 2013, s.43.
Halk Meclisleri Oluşturulamadı
Halk Meclislerini, bir yerleĢim yerinin idari, ekonomik, sosyal, kültürel alandaki tüm stratejik
planlarını görüĢüp karara bağlayan en yetkili organ olarak tanımlayan sosyalistler; meclisler
vasıtasıyla halkın temsil, katılım ve denetim mekanizmalarına dâhil olduğunu savunmaktadır.
Buna göre belediye sınırları içerisinde bulunan her mahallede bir Mahalle Komisyonu
kurulması; ihtiyaç duyulan her alanda çalıĢma usullerini yönetmeliklerle belirlemek suretiyle
Gençlik Komisyonu, Kadın Komisyonu, Kültür Komisyonu, YaĢlılar Komisyonu, Engelliler
Komisyonu gibi komisyonlar oluĢturulması kararlaĢtırılmıĢtır. GeniĢ tabanlı halk örgütlülüğü
sağlandıktan sonra Halk Meclisi Tüzüğü hazırlanarak her bir komisyonun temsilcileri ile Sivil
Toplum Örgütlerinin temsilcilerinden oluĢan Hozat Halk Meclisinin kurulması ön
görülmüĢtür.41
Sosyalistler ifade ettikleri haliyle Halk Meclislerini oluĢturamamıĢ, 2009 ve 2014 yerel
yönetim programlarında bu duruma özeleĢtirel yaklaĢmıĢtır. Hozat‟ta Halk Meclislerinin
yokluğu kitlesel halk toplantıları düzenlenerek ve meclis toplantıları halka açılarak
giderilmeye çalıĢılmıĢtır. Cevdet Konak, on yıllık zaman zarfında gerçekleĢtirilen bütün
meclis toplantılarının (yaklaĢık 110 toplantının) anonslarla duyurusunun yapıldığını,
tamamının halka açık olduğunu ve yereli ilgilendiren bütün kararların bu toplantılarda
alındığını aktarmıĢtır. Halkın toplantılara katılması, belediye çalıĢmalarıyla ve
gerçekleĢtirilmek istenen projelerle ilgili fikirlerini beyan etmesi Hozat açısından yeni bir
deneyimdir. Bu haliyle dahi önemli farklar yaratıldığı söylenebilir.
Bununla birlikte meclis toplantılarını halka açmak ile Halk Meclisi temsilcilerinin yer aldığı
toplantılar düzenlemek arasında nitel bir fark olduğu belirtilmelidir. Zira halk, kurumsal bir
kimlik kazanarak belediye yönetiminde temsil edilememiĢtir. Dolayısıyla kendi
mahallesinden baĢlamak üzere yaĢamında özneleĢtiği yeni bir tutum ĢekillenememiĢ;
yerelliği ilgilendiren sorunların kurumsallaĢmıĢ komisyonlar aracılığıyla tartıĢıldığı, çözümler
üretildiği ve nihayetinde daha geniĢ bir bileĢenle tartıĢılarak perspektif kazandığı
mekanizmalar oluĢturulamamıĢtır.

Aday Belirleme Süreçlerinde Fark Yaratılamadı

Sosyalist hareket “aday belirleme” yöntemlerine iliĢkin geliĢkin söylemler dile getirmektedir.
Dileyen herkesin her düzeydeki göreve aday olabileceği Ģeffaf mekanizmalar yaratmak
sosyalist hareket içerisinde genel olarak kabul görmektedir. Bununla birlikte belediye baĢkanı
ve belediye meclis üyelerinin ön seçim yapılarak belirlenmesi, her dönem baĢka bireylerin ön
plana çıkması gibi hususlar da olumlanmaktadır. Nihayetinde belirleyici olan sosyalist bir
dönüĢüme ulaĢmaksa vurgunun bireylerin Ģekilsel olarak öne çıktığı makamlara değil,
mekanizmaya yapılması anlamlıdır. Sosyalist hareket genel teamüllerine rağmen
argümanlarını pratikleĢtirme konusunda yetersiz kalmıĢtır.42 ġüphesiz bütün söylemlerin her
zaman ve mekânda koĢulsuz olarak hayata geçmesi beklenemez. Zira dönemlerin
özgünlükleri söylemlerin yeni bir içerikle ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Aday
belirleme süreçlerine etki eden faktörlere rağmen sosyalistler adaylarını belirlerken halkın
inisiyatifini ön plana çıkaran yöntemler geliĢtirmelidir. Bu yaklaĢım hem sosyalist hareket ile
sistem partileri arasındaki farkın belirginleĢmesine hem de halkı birleĢtiren yeni bir yönetim
anlayıĢı geliĢmesine hizmet eder.

41
2004 Yerel Yönetim Programı, s.3. ve 2009 Yerel Yönetim Programı, s.3-4.
Dersim Demokratik Halk DayanıĢması bu söylemi pratikleĢtirmek için dönem dönem adım atmıĢtır lakin ne
42

oranda hedefine ulaĢtığı ayrı bir tartıĢmanın konusudur.

Sonuç
Ortalama insan ömrü dikkate alındığında on yıl uzun bir zaman dilimidir; fakat sosyal,
kültürel, siyasal, ekonomik alanlarda radikal dönüĢümler gerçekleĢtirmeyi hedefleyen
sosyalist bir yerel yönetim içinse on yıl kısa bir zamandır. Hozat Belediyesi örneğinde
görüldüğü üzere sistemin siyasi ve ekonomik kıskacı, belediyenin asgari hizmetleri
gerçekleĢtirecek araç gereçlerden yoksun olması, sosyalist hareketin kurumsallaĢmıĢ yönetim
mekanizmaları oluĢturamaması gibi hususlar yerelliğin radikal dönüĢümünü perdeleyen
etkenler olarak ön plana çıkabilmektedir. Sosyalist hareket bütün dezavantajlara rağmen
2004-2014 yılları arasında Hozat‟ta önemli bir yerel yönetim örneği sergilemiĢtir. Hozat
örneği, Hozat halkının ve Hozat belediyesiyle dayanıĢma içerisinde olan geniĢ kesimlerin
özverili çalıĢmalarıyla sosyalist hareketin yerel yönetim tahayyülünü geniĢletmiĢ; Türkiye
sosyalist hareketinin mücadele tarihine birçok ilki kazandırmıĢtır. Bu olumluluklarla birlikte
sosyalist harekete içkin bazı ideolojik ve politik sorunlar kimi eksiklerin ortaya çıkıĢına
sebebiyet vermiĢtir. Netice itibariyle sosyalist hareket Hozat örneğini geliĢtirme olanaklarını
değerlendirememiĢ, tali meseleleri gündemleĢtirmiĢ ve 2014 yılında ayrıĢarak çok önemli bir
deneyimin sonlanmasına yol açmıĢtır. Seçimler kaybedildikten sonra Devrimci Güç Birliği,
Hozat belediyesini halka teslim ettiğini açıklamıĢ ve Hozatlıları on yıllık birikime sahip
çıkmaya çağırmıĢtır.43 Sürecin Hozat halkı ve sosyalist hareket açısından nasıl bir seyir
izleyeceğini zaman gösterecektir.
Hozat Belediyesinin sosyalist birikimi yeni okuma biçimleriyle irdelenerek daha geniĢ
kesimlerle buluĢmayı beklemektedir. ġayet Hozat örneği derinlikli analizlerin konusu
edilebilirse neoliberal politikalara karĢı yeni bir konumlanıĢın teori ve pratiğine önemli
katkılar sunacaktır.

KAYNAKÇA
Bauman, Z. (2012) KüreselleĢme Toplumsal Sonuçları, Ġstanbul: Ayrıntı.
Cevdet Konak ile mülakat, 21ġubat 2018, Ġstanbul.
Devrimci Güç Birliği Hozat Yerel Yönetim Programı, Dersim (2014).
Foucault, M. (1987) Söylemin Düzeni, Ġstanbul: Hil.
Furedi, F. (2001) Korku Kültürü Risk Almamanın Riskleri, Ġstanbul: Ayrıntı.
Gültekin, A. K. ve Gündoğdu, Ġ. (Ed.) (2013) Devrimci-Halkçı Yerel Yönetimler Umut ve
Mücadele Mekânlarından Deneyimler, Ġstanbul: Patika.
Harvey, D. (2008) Umut Mekânları, Ġstanbul: Metis.
Hozat Belediyesi Çalışma Raporu (2004-2008), Dersim (Ocak 2009).
Hozat Yerel Yönetim Programı, Dersim (2004).
Hozat Yerel Yönetim Programı, Dersim (2009).
Sennet, R. (2013) Kamusal Ġnsanın ÇöküĢü, Ġstanbul: Ayrıntı.
Tuna, ġ. G. ve Orhan, G. (Ed.) (2013) Dört Dağa Sığmayan Kent Dersim Üzerine Ekonomi-
Politik Yazılar, Ġstanbul: Patika.

Makaleler ve İnternet Kaynakları

Atay, T. “Dersim‟den Sosyalizm Manzaraları”, T24, 18 Ekim 2010.
Nurhak, Ozan K. “Halkın Ġktidarına Yürüyenlerin Yerel Kilometre TaĢları: Demokratik
Yerel Yönetimler”, sendika62.org, 04 Aralık 2011.
“Cevdet Konak Hozat Belediyesini Halka Teslim Etti!”, http://www.ozgurdersim.com,
indirme tarihi: 05 Ocak 2018.

43
Haberin tamamı için bkz. http://www.ozgurdersim.com/haber/belediyeyi-halka-teslim-etti-7593.htm
“Deniz Gezmiş Caddesi’ne Ayrımcılık Reddi”, http://haber.sol.org.tr/, indirme tarihi: 16
Ocak 2018
“Hozat Belediye Başkanı Gözaltına Alındı”, https://www.evrensel.net, indirme tarihi: 02
ġubat 2018.
“Hozat’tan Başkanlık Manzaraları”, http://altincagyolcusu.blogspot.com.tr, indirme
tarihi: 02 Ocak 2018.
“ÖDP’nin Belediye Aşkı”, http://www.milliyet.com.tr, indirme tarihi: 17 Ocak 2018.
“Sosyalistlerin Belediye Deneyimleri, http://birgunarsiv.net, indirme tarihi: 12 ġubat
2018.
“Tarih Çarpıtıcılığı ve Gerçekler”, http://www.halkingunlugu1.org, indirme tarihi: 29
Aralık 2017.
“Tunceli’de Fişleme Skandalı”, http://www.hurriyet.com.tr, indirme tarihi: 15 Ocak 2018.