Wykład 02 - KS - 2021 - 2022

06.11.
2021
Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych
KONSTRUKCJE SPRĘŻONE
/ Prestressed structures /
Wykładowca: Dr inż. Roman GĄĆKOWSKI
Konsultacje
Wydział Budownictwa – pokój 89
tel: +48 (34) 325 09 04 – pokój 89
tel: +48 (34) 325 09 24 – pokój 94, sekretariat KIPB
SEMESTR ZIMOWY 2021-2022
❖ Poniedziałek – godz. 800 – 1600 e-mail: rgack@wp.pl
❖ Wtorek – godz. 1100 – 1500 tel: +48 601 540 488
❖ Środa – godz. 1100 – 1400
❖ Czwartek – godz. 1000 – 1400
❖ Piątek – Dzień wolny
❖ Sobota(*) – godz. 1300 – 1900 (*) Obowiązuje w dniach zajęć dydaktycznych dla
1 ❖ Niedziela(*) – godz. 1000 – 1300 studentów studiów niestacjonarnych
TEMATY WYKŁADÓW:
1. Wiadomości ogólne o konstrukcjach sprężonych. Rys historyczny.

General information about the prestressed structures. History of prestressed structures.
2. Wymagania materiałowe – beton i stal w konstrukcjach sprężonych.

Material requirements – concrete and steel in the prestressed structures.
3. Technologie sprężania – strunobeton i kablobeton.
Technologies of prestressing – pre- and post-tensioning. Prestressing proces of structure.
4. Straty doraźne i reologiczne w konstrukcjach sprężonych.
Instantaneous losses and time-dependent losses in prestressed structures.
5. Wytyczne do projektowania belek kablobetonowych i strunobetonowych.
Podstawy wymiarowania elementów sprężonych.
Guidelines for the design of post-tensioning and pre-tensioning beams.
Basics of calculation prestressed elements.
6. Ścinanie i strefa zakotwień w elementach sprężonych.
Shear and anchorage zone in prestressed elements.
7. Stany graniczne ULS i SLS w konstrukcjach sprężonych.
ULS and SLS limit states in prestressed structures.
8. Sprężone elementy prefabrykowane.
Prestressed prefabricated elements.
9. Komputerowe modele obliczeniowe konstrukcji sprężonych. Modelowanie i
analiza przęseł belek sprężonych ciągłych.
Computer models of calculation prestressed structures. Modeling and analysis of spans of
continuous prestressed beams.
10. Przykłady zrealizowanych konstrukcji sprężonych.
2 Examples of completed prestressed structures.
1
06.11.2021

KONSTRUKCJE SPRĘŻONE
/ Prestressed structures /
Wykładowca: Dr inż. Roman GĄĆKOWSKI
Temat wykładu 02:
WYMAGANIA MATERIAŁOWE – BETON I STAL

W KONSTRUKCJACH SPRĘŻONYCH.
Material requirements – concrete and steel

in the prestressed structures.
MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

1.1. Wymagane cechy betonu

1.2. Klasyfikacja technologiczna betonów

1.3. Składniki betonu
1.4. Wytrzymałość betonu
1.5. Odkształcalność betonu
1.6. Inne cechy betonu
1.7. Zalecenia przy projektowaniu
1.8. Betony nowej generacji
1.9. Ograniczenia naprężeń w betonie
Beton
to sztuczny kamień powstały z komponentów: cementu, kruszywa, wody, dodatków i
domieszek.
Powstaje w wyniku hydratacji cementu, przechodzi ze stanu ciekłego (niezwiązanego) do
stanu stałego na skutek wiązania cementu (proces kończy się po około 10 godzinach od
wymieszania wody i cementu).
2
06.11.2021

W stwardniałym betonie występują cztery fazy:
• Stała – ziarna kruszywa
• Koloidalna – ziarna cementu (czynne) wchodzą wraz z wodą w stan koloidalny

• Ciekła – woda chemicznie niezwiązana, wypełnia pory
• Gazowa – pęcherzyki powietrza i pary wodnej
• Beton nie jest materiałem jednorodnym strukturalnie. Beton - materiał uznawany za

kruchy z powodu dużej różnicy pomiędzy wytrzymałością na ściskanie i na rozciąganie:
Wymagane cechy betonu
1. Wysoka wytrzymałość na ściskanie: fc

2. Wysoki moduł sprężystości: Ec
3. Małe odkształcenia opóźnione: ecs = ecd + eca
4. Mały współczynnik pełzania: f(t,t0)
5. Dobra przyczepność betonu do stali: fct
6. Szczelność

Klasyfikacja technologiczna betonów

I. Gęstość betonu – w stanie suchym

- betony lekkie: rc < 2000 kg/m3 – oznaczenie LC
- betony zwykłe: rc = 2000 ÷ 2600 kg/m3 – oznaczenie C
- betony ciężkie: rc > 2600 kg/m3 – oznaczenie HC
II. Materiały wiążące

- betony z cementem portlandzkim zwykłym
- betony z cementem portlandzkim szybkotwardniejącym
- betony z cementami specjalnymi
III. Skurcz technologiczny

- betony wysokoskurczowe o skurczu: ponad 2,0 ‰
- betony o zwykłych skurczach: do 2,0 ‰
- betony bez skurczowe o skurczu i pęcznieniu: do 0,2 ‰
- betony ekspansywne o pęcznieniu: powyżej 0,2 ‰
IV. Inne kryteria klasyfikacji

- wodoszczelność (W4 – szczelność przy ciśnieniu wody 0,4 MPa)
- mrozoodporność (F75 – odporność na 75 cykli zamrażania i odmrażania)
- żaroodporność – odporność na wysoką temperaturę
- stopień pochłaniania promieniowania radioaktywnego
- odporność chemiczna (na kwasy, sole, zasady)
6
3
06.11.2021

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Składniki betonu
Beton zwykły składa się z:

➢ kruszywa grubego,
➢ piasku,
➢ cementu
➢ wody
➢ ewentualnych dodatków mineralnych,
➢ domieszek chemicznych.
zaczyn cementowy - mieszanina cementu i wody,

zaprawa - mieszanina cementu, wody i piasku,
mieszanka betonowa - mieszanina wszystkich składników przed związaniem betonu,
beton - „sztuczny kamień”, powstały z mieszanki betonowej po zakończeniu wiązania
Kruszywo i piasek tworzy w betonie szkielet kamienny, który powinien:

• maksymalnie wypełniać objętość tak, aby ilość „pustek” była możliwie mała,
• całkowita powierzchnia szkieletu powinna być jak najmniejsza, aby minimalizować
zużycie cementu.
Zaczyn cementowy pełni funkcję „kleju”, którego jakość zależy od stosunku wody do
cementu (w/c). Wartość tego wskaźnika powinna być możliwie niska.
7

KRUSZYWO
KRUSZYWO – charakterystyka:
✓ Stałe właściwości fizyczne
✓ Jednorodność uziarnienia
✓ Brak szkodliwych składników
PARAMETRY KRUSZYWA
✓ Skład petrograficzny,
✓ Wytrzymałość,
✓ Kształt i faktura powierzchni ziaren,
✓ Procentowy udział frakcji,
✓ Wilgotność,
✓ Ciężar właściwy,
✓ Ciężar objętościowy
Maksymalny wymiar ziarna kruszywa:

• ¼ minimalnej grubości przekroju betonowego,
• szerokość rozstawu strzemion pomniejszona o 5 mm,
• średnica ≤ 40 mm.
4
06.11.2021

KRUSZYWA BUDOWLANE
Kruszywa do
Kruszywa
Kruszywa do betonów Kruszywa drogowe innych

kolejowe
zastosowań
Zwykłych Mostowych Na podbudowy Do nawierzchni
Zasadnicze Pomocnicze
Warstwa Podbudowa
(jednowarst- (wielowarst-
ścieralna bitumiczna
wowe) wowe)
kliniec,
grysy z lastrico,
żwir, tłuczeń,
grysy ze skał tłucznie, otaczaków, filtracja,
grysy ze skał mieszanki, mieszanki ze
magmowych, klińce, żwiry kruszone,
osadowych, skał
mieszanki, grysy ze skał grysy ze skał
magmowych
niesorty ze skał magmowych, magmowych,
lub
magmowych lub grysy ze skał
osadowych,
osadowych, osadowych,
Kruszywa naturalne
powstały w wyniku naturalnych procesów przyrodniczych (wietrzenie skał i erozyjne działanie wody). Okruchy
skalne, poprzez przemieszczanie się w korytach rzek uzyskały okrągły kształt i nazywane są kruszywem
otoczakowym.
Kruszywa łamane
- powstają w wyniku mechanicznego kruszenia skał. Najczęściej są to skały magmowe (granit, sjenit, bazalt) i skały
węglanowe (wapień, dolomit). Kruszywa uzyskane ze skał magmowych charakteryzują się wysoką wytrzymałością
na ściskanie i są używane do produkcji betonów wysokich klas.
W Polsce stosuje się sita normowe (o boku kwadratowym)

charakteryzujące kruszywa do betonów zwykłych: - (PN-86/B-06712).
0,125; 0,25; 0,5; 1,0; 2,0; 4,0; 8,0; 16,0; 31,5/32,0; 63,0; 125,0 mm.
9

0 – 0,5 mm
Piasek 0 – 1,0 mm
0 – 2,0 mm
0 – 0,4 mm
Piasek suszony 0,2 – 0,8 mm
0,8 – 1,6 mm
1 - 3 mm
2 - 4 mm
Żwir jednofrakcyjny
4 - 8 mm
płukany
8 - 16 mm
16 - 32 mm
Żwir jednofrakcyjny
32 - 63 mm
niepłukany
2 - 8 mm
2 - 16 mm
Żwir wielofrakcyjny
2 - 32 mm
8 - 32 mm
0 - 4 mm -
Mieszanki 0 - 8 mm I i II gat.
piaskowo –
żwirowa 0 - 16 mm I i II gat.
10 0 - 32 mm I i II gat.
5
06.11.2021

Kruszywa bazaltowe Kruszywa mineralne
Piasek łamany płukany 0 - 2 mm Mieszanka grysowa płukana 0 - 5 mm
2 - 5 mm Mieszanka grysowa niepłukana 0 - 8 mm

2 - 8 mm
Grys płukany 0 - 31,5 mm
5 - 8 mm Mieszanka niepłukana
0 - 63 mm
8 - 11 mm
Grys niepłukany 8 - 16 mm
8 - 16 mm
Grys 11 - 16 mm 2 - 5 mm
16 - 22 mm Grys płukany 5 - 8 mm
Niesort 0 - 31,5 mm 2 - 8 mm
0 - 31,5 mm 8 - 11 mm
Mieszanka Grys niepłukany
0 - 63 mm 16 - 25 mm
Tłuczeń 31,5 - 63 mm Tłuczeń 31 - 63 mm
Mieszanka drobna Piasek łamany 0 - 2 mm
0 - 5 mm
granulowana
Mieszanka drobna
0 - 5 mm
granulowana płukana
Rumosz bazaltowy 0 - 90 mm
63- 120 mm
80 - 120 mm
Kamień łamany
180 - 400 mm
200 - 600 mm
Kliniec 5 - 31,5 mm
11

CEMENT
• CEM I – cement portlandzki bez dodatków
• CEM II – cement mieszany:

- żużlowy – S
- krzemionkowy – D
- pucolanowy – (naturalny – P; przemysłowy Q)
- popiołowy – (krzemiankowy – V; wapienny – W)
- wapienny – L
- żużlowo-popiołowy – SV
• CEM III – cement hutniczy (wysoka odporność na działanie siarczanów i kwasów

humusowych – HSR, niskoalkaliczny – NA)
• CEM IV – cement pucolanowy (stosowany jako spoiwo do betonów i zapraw oraz do

produkcji elementów z betonu komórkowego)
• CEM V – cement wieloskładnikowy
Z uwagi na ilość dodatków dzieli się na odmiany A, B, C
12
6
06.11.2021

Zawartość
Oznaczenia wg dodatku
Nazwa cementu Zakres stosowania
PN-EN 197-1 mineralnego
[%]
Cementy powszechnego zastosowania:

CEM I 42,5R
cement • w budownictwie ogólnym,
CEM I 52,5R -
portlandzki • w budownictwie przemysłowym,
CEM I 42,5N
• w budownictwie drogowym i mostowym.
CEM II/A – LL 42,5R 21 - 35 Cementy powszechnego zastosowania:

cement
• w budownictwie ogólnym,
portlandzki CEM II/B 32,5R S
• w budownictwie przemysłowym,
wieloskładnikowy CEM II/B 42,5N S 6 - 20
• w budownictwie drogowym i mostowym.
CEM II/B 32,5R M (S–V)
CEM III/A 32,5N LH–HSR/NA
36 - 65 Cementy powszechnego zastosowania:
CEM III/A 42,5N HSR/NA
CEM III/B 32,5N LH/HS 66 - 80 • w budownictwie przemysłowym,
cement hutniczy
• w budownictwie hydrotechnicznym,
• w budowlach pracujących w warunkach
CEM III/C 32,5N HS
81 - 95 zwiększonego zagrożenia korozyjnego
CEM III/C 32,5N HSR/LA
CEM IV/A 32,5

11 - 35 Cementy stosowane:
CEM IV/A 32,5R
cement
• w budownictwie specjalistycznym,
pucolanowy CEM IV/B 32,5
36 - 55 • w budownictwie wodno-inżynieryjnym,
CEM IV/B 32,5R • w budowlach narażonych na agresję chemiczną
CEM V/A 32,5R (S–V) LH 36 - 60

Cementy stosowane:
cement
• w budownictwie specjalistycznym,
wieloskładnikowy
CEM V/B 32,5N (S–V) VLH/HSR/NA 60 - 80 • w budownictwie wodno-inżynieryjnym,
• w budowlach narażonych na agresję chemiczną
13

WG PN – EN 1008:2004
➢ Wodociągowa (pitna)
➢ Odzyskiwana z procesów produkcji betonu,

➢ Ze źródeł podziemnych,
➢ Naturalna woda powierzchniowa i woda ze ścieków przemysłowych,
➢ Morska lub zasolona,
➢ Z kanalizacji.
DODATKI I DOMIESZKI
Domieszki chemiczne:
dodawane podczas betonowania w ilości do 5% masy cementu
- uplastyczniające i upłynniające – plastyfikatory i superplastyfikatory,
- napowietrzające, uszczelniające,
- opóźniające, przyspieszające,
- zimowe, spęczniające, stabilizujące, do betonowania pod wodą,
- spieniające, do zaczynów iniekcyjnych, polimerowe
Domieszki mineralne:
Modyfikujące właściwości betonu i powodują: wzrost wytrzymałości początkowej i końcowej,
małą przepuszczalność dla gazów i cieczy, zwiększoną odporność na korozję chemiczną,
zwiększoną mrozoodporność
- popiół lotny,
- mielony granulowany żużel wielkopiecowy,
14 - pył krzemiankowy,
7
06.11.2021

DOMIESZKI DO BETONU
wg PN-EN 934-2
Domieszki Domieszki redukujące ilość wody - uplastyczniające

redukujące ilość
wody Domieszki znacznie redukujące ilość wody - upłynniające
Domieszki opóźniające / uplastyczniające

Domieszki
wielofunkcyjne Domieszki opóźniające / upłynniające
(kompleksowe)
Domieszki przyspieszające / uplastyczniające
Domieszki przyspieszające twardnienie

Domieszki napowietrzające
Domieszki zwiększające więźliwość wody
Domieszki opóźniające wiązanie
Domieszki zwiększające wodoodporność
Domieszki przyspieszające wiązanie
15

Działania i zastosowanie podstawowych rodzajów domieszek

Rodzaj domieszki Efekt oddziaływania Przykłady zastosowania
• Zwiększenie ciekłości mieszanki betonowej przy

Mieszanki betonowe o dużej ciekłości,
stałym wskaźniku w/c
Uplastyczniające i Beton natryskowy,
• Zmniejszenie ilości wody przy zachowaniu stałej
upłynniające Beton do wyrobów elementów i konstrukcji żelbetowych i
konsystencji
(superplastyfikatory) sprężonych w szczególności gęstozbrojonych i
• Zmniejszenie zużycia cementu przy zachowaniu
cienkościennych
niezmienionej wytrzymałości
Wyroby betonowe przeznaczone do szybkiego rozformowania

Przyspieszające
Elementy prefabrykowane
wiązanie i/lub • Szybki przyrost wytrzymałości bez obróbki cieplnej
Betony natryskowe,
twardnienie betonu
Betony i zaprawy szybkowiążące (np. w naprawach)
Betonowanie w czasie upałów,

Transport świeżego betonu (beton towarowy),
Opóźniające wiązanie • Utrzymanie mieszanki w stanie ciekłym Układanie betonu w sposób ciągły na dużych powierzchniach,
Beton pompowany,
Beton architektoniczny
Betony odporne na działanie mrozu,

Narażone na stały dostęp wody,
Betony hydrotechniczne,
Betony i zaprawy wykonane w warunkach zimowych,
Napowietrzające • Wzrost mrozoodporności betonu
Betony na nawierzchnie drogowe i lotniskowe (w wielu
krajach obligatoryjnie),
Zaprawy tynkarskie i okładziny zewnętrzne,
Beton natryskowy
• Umożliwienie wykonywania betonu w niskich

Przeciwmrozowe temperaturach i zwiększenie odporności świeżo Betony wykonywane w warunkach obniżonych temperatur, w
wykonanego betonu na działanie mrozu warunkach zimowych
• Zmniejszenie przesiąkliwości betonu, poprawa

Uszczelniające Betony wodoszczelne o małej nasiąkliwości
odporności na działanie wody, w tym pod ciśnieniem
16
8
06.11.2021

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Wytrzymałość betonu
▪ Wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie

▪ Wytrzymałość trwała
▪ Wytrzymałość zmęczeniowa
▪ Wytrzymałość w złożonym stanie obciążeń
▪ Wytrzymałość udarowa
▪ Przyrost wytrzymałości w czasie
C X/Y LC X/Y
X – wytrzymałość betonu na ściskanie badana na próbkach walcowych
o wymiarach 300150
Y – wytrzymałość betonu na ściskanie badana na próbkach sześciennych

o wymiarach 150150150
17

Wytrzymałość na ściskanie i rozciąganie
Beton – wytrzymałość, moduł sprężystości i odkształcenia graniczne

Beton zwykły Beton wysokiej wytrzymałości (BWW) C90/105

C12/15
C16/20
C20/25
C25/30
C30/37
C35/45
C40/50
C45/55
C50/60
C55/67
C60/75
C70/85
C80/95
fck [MPa] 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 90
fck,cube [MPa] 15 20 25 30 37 45 50 55 60 67 75 85 95 105
fcm [MPa] 20 24 28 33 38 43 48 53 58 63 68 78 88 98
fctm [MPa] 1,6 1,9 2,2 2,6 2,9 3,2 3,5 3,8 4,1 4,2 4,4 4,6 4,8 5,0
fctk, 0,05 [MPa] 1,1 1,3 1,5 1,8 2,0 2,2 2,5 2,7 2,9 3,0 3,1 3,2 3,4 3,5
fctk, 0,95 [MPa] 2,0 2,5 2,9 3,3 3,8 4,2 4,6 4,9 5,3 5,5 5,7 6,0 6,3 6,6
Ecm [GPa] 27 29 30 31 32 34 35 36 37 38 39 41 42 44
ec1 [‰] 1,8 1,9 2,0 2,1 2,2 2,25 2,3 2,4 2,45 2,5 2,6 2,7 2,8 2,8
ecu1 [‰] 3,5 3,2 3,0 2,8 2,8 2,8
ec2 [‰] 2,0 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6
ecu2 [‰] 3,5 3,1 2,9 2,7 2,6 2,6
ec3 [‰] 1,75 1,8 1,9 2,0 2,2 2,3
ecu3 [‰] 3,5 3,1 2,9 2,7 2,6 2,6
n 2,0 1,75 1,6 1,45 1,4 1,4
18
9
06.11.2021

Beton lekki – wytrzymałość, moduł sprężystości i odkształcenia graniczne
Lekkie betony kruszywowe LWAC
LC12/13
LC16/18
LC20/22
LC25/28
LC30/33
LC35/38
LC40/44
LC45/50
LC50/55
LC55/60
LC60/75
LC70/77
LC80/88
flck (MPa) 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80
flck,cube (MPa) 13 18 22 28 33 38 44 50 55 60 75 77 88
flcm (MPa) 17 22 28 33 38 43 48 53 58 63 68 78 88
elc2 (‰) 2,0 2,2 2,3 2,4 2,5
elcu2 (‰) 3,5∙1 3,1∙1 2,9∙1 2,7∙1 2,6∙1
elc3 (‰) 1,75 1,8 1,9 2,0 2,2
elcu3 (‰) 3,5∙1 3,1∙1 2,9∙1 2,7∙1 2,6∙1
n 2,0 1,75 1,6 1,45 1,4
0,31 e  2,8
ec1 = 0,7  fcm c1 ecu1 = 2,8 + 27  0,01  (98 − fcm )4
ec 2 = 2,0 + 0,085  (fck − 50 )0,53 ecu2 = 2,6 + 35  0,01  (90 − fck )4
ec 3 = 1,75 + 0,01375  (fck − 50 ) ecu3 = 2,6 + 35  0,01  (90 − fck )4
n = 1,4 + 23,4  0,01  (90 − fck )4
Średnia wytrzymałość na ściskanie: fcm = fck + 8 [MPa]

19

Wytrzymałość na ściskanie w stadium pośrednim po czasie t:

(stadium rozformowania, stadium transportu, stadium sprężania)
fck ( t ) = fcm ( t ) − 8 [MPa] dla 3 < t < 28 dni
fck ( t ) = fck [MPa] dla t ≥ 28 dni
Wytrzymałość na ściskanie betonu po czasie t zależy do:

▪ rodzaju cementu,
▪ temperatury,
▪ warunków pielęgnacji
fcm ( t ) = cc ( t )  fcm
  28 
cc ( t ) = exps  1 − 
  t 
fcm(t) – średnia wytrzymałość betonu na ściskanie w wieku t [dni],

fcm – średnia wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach,
 cc(t) – współczynnik zależny od wieku betonu,
t – wiek betonu w dniach,
s – współczynnik zależny od rodzaju cementu:
s = 0,20 dla cementów CEM 42,5R; CEM 52,5N; CEM 52,5R; - klasa R
s = 0,25 dla cementów CEM 32,5R; CEM 42,5N; - klasa N
s = 0,38 dla cementów CEM 32,5N; - klasa S
20
10
06.11.2021

Wytrzymałość na rozciąganie
Średnia wytrzymałość na rozciąganie:  2 .......... .......... ..C12 / 15  C50 / 60
f = 0,30  3 fck
 ctm


fctm = 2,12  ln(1 + 0,1 fcm ).......C55 / 67  C90 / 105
Średnia wytrzymałość betonu na rozciąganie przy zginaniu: f  h  

ctm,fl = max 1,6 −   fctm , fctm 
( h – cała wysokość elementu w [mm] )  1000  
Charakterystyczna wytrzymałość na rozciąganie: fctk, 0,05 = 0,7  fctm kwantyl 5%


fctk, 0,95 = 1,3  fctm kwantyl 95%
Charakterystyczna wytrzymałość betonu na rozciąganie  h  

fctk,fl = max 1,6 −   fctk , fctk 
przy zginaniu: ( h – wysokość przekroju w [mm] )  1000  
Wytrzymałość na rozciąganie określona za pomocą badań fct = 0,9  fct,sp

wytrzymałości na rozciąganie przez rozłupywanie fct,sp:
Średnia wytrzymałość na rozciąganie w czasie: fctm ( t ) = cc ( t )  fctm
=1 dla 3 < t < 28 dni

 = 2/3 dla t ≥ 28 dni
  28 
cc ( t ) = exp s  1 − 
  t 
21

Obliczeniowa wytrzymałość betonu na ściskanie:

f f
fcd =  cc  ck fcd,pl =  cc,pl  ck

c c
Obliczeniowa wytrzymałość betonu na rozciąganie:

fctk, 0,05 fctk, 0,05
fctd =  ct  fctd,pl =  ct,pl 
c c
cc, ct, cc,pl, ct,pl, współczynniki uwzględniające wpływy obciążenia długotrwałego,

niekorzystny efekt sposobu przyłożenia obciążenia oraz w przypadku słupów – wpływ małych
przekrojów na wytrzymałość betonu na ściskanie i rozciąganie.
Wartości cc i ct (żelbet) można przyjmować z przedziału 0,8 ÷ 1,0; zaleca się 1,0.
Wartości cc,pl i ct,pl (beton niezbrojony i słabo zbrojony) zaleca się przyjmować 0,8.
W trwałych i przejściowych sytuacjach:……….c = 1,4

w wyjątkowej sytuacji obliczeniowej:……….….c = 1,2
Liniowy współczynnik rozszerzalności cieplnej t:
t = 110-5 1/K
22
11
06.11.2021

Pełzanie i skurcz betonu:
Pełzanie i skurcz zależą od: wilgotności otoczenia, wymiarów elementu, składu betonu.
Odkształcenie pełzania betonu po czasie t = ∞: 

ecc (, t 0 ) = f(, t 0 )  c Ec = 1,05  Ecm
Ec
Umowny współczynnik pełzania nieliniowego: fnl (, t 0 ) = f(, t 0 )  exp1,5  (k  − 0,45 )

c
k =
fck ( t 0 )
Metoda wyznaczania współczynnika pełzania f(∞,t0) betonu w normalnych warunkach:
23

1
4
2 3
𝝓 ∞, 𝒕𝟎 = 𝟏, 𝟓𝟎
24
12
06.11.2021

fnl(∞, t0) – umowny współczynnik pełzania nieliniowego,
kσ – stosunek naprężeń do wytrzymałości σc/fck(t0),
f(∞, t0) – końcowy współczynnik pełzania,

t0 – wiek betonu przy pierwszym obciążeniu w dniach
h0 – miarodajny wymiar równy 2Ac/u gdzie Ac – pole przekroju betonu, u – obwód
części, która jest poddana wysychaniu
S – cement wolno twardniejący
N – cement normalnie twardniejący
R – cement szybko twardniejący
Nominalna wartość swobodnego skurczu εcd,0 w [‰] spowodowanego wysychaniem betonu z

CEM klasy N
25

Wytrzymałość trwała fc∞

Def:
Największa wartość naprężenia przenoszona przez beton poddany fc  0,9  fc 0
statycznemu działaniu przez nieograniczony czas
Wytrzymałość w złożonym stanie obciążeń
Konstrukcja obciążona siłami skupionymi, poddana jest dwuosiowemu lub trójosiowemu

stanowi obciążeń.
Wytrzymałość udarowa
• przy równomiernym obciążeniu udarowym – wytrzymałość jest wyższa niż przy

statycznym badaniu
• na rozciąganie wytrzymałość udarowa jest zbliżona do wytrzymałości statycznej
• wyższą wytrzymałość udarową ma beton dojrzewający w mało wilgotnych warunkach
26
13
06.11.2021

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Wytrzymałość zmęczeniowa fN
Wytrzymałość zmęczeniowa materiału fN jest utożsamiana z naprężeniem maksymalnym

cyklu σmax. przy obciążeniach wielokrotnych, które materiał jest w stanie przenieść określoną
liczbę razy, zwaną graniczną liczbą cykli obciążenia N.
Z wytrzymałością zmęczeniową związana jest:

▪ trwałość zmęczeniowa – zdolność do długotrwałego przenoszenia obciążeń o zmiennej
wartości
▪ zniszczenie zmęczeniowe – tworzenie się defektów w strukturze materiału prowadzących
do zniszczenia w wyniku powtarzalnego przykładania obciążeń, z których każde z osobna
nie byłoby wystarczające do zniszczenia statycznego.
Uwzględnia się w obliczeniach, gdy występują

obciążenia wielokrotnie zmienne co najmniej
5×105 krotne w przewidywanym okresie
użytkowania i stanowią co najmniej 60%
całego obciążenia.
27

Przyrost wytrzymałości w czasie
W okresie 28 – 90 dni przewiduje się przyrost liniowy wytrzymałości betonu

t – liczba dni z temperaturą co najmniej +10°C

 – aktywność cementu w tym okresie fcm ( t ) = fcm28  1 +   (t − 28 )
 = 0,002 dla cementów portlandzkich klasy 32,5
 = 0,001 dla cementów wyższych klas
fcm ( t ) = cc ( t )  fcm28
dla cementów o wysokiej wytrzymałości szybko wiążących: s = 0,20
dla cementów zwykłych i szybko wiążących: s = 0,25   28 
cc ( t ) = exps  1 − 
dla cementów wolno wiążących: s = 0,38  t 
 
Przyrost wytrzymałości betonu na ściskanie poddany obróbce cieplnej:

fcm − fcmp
fcm ( t ) = fcmp +  ln( t − t p + 1)
ln( 28 − t p + 1)
fcmp – wytrzymałość średnia zmierzona na próbkach w wieku tp < t, które przeszły tą samą
obróbkę termiczną
Przyrost wytrzymałości betonu na rozciąganie poddany obróbce cieplnej:
 = 1,0 dla t < 28 dni fctm ( t ) = fctm  cc ( t )

 = 2/3 dla t ≥ 28 dni
28
14
06.11.2021

Odkształcalność betonu
Funkcja odkształcenia zwana reologicznym równaniem stanu betonu

 d 
e = f  , , n, t, , T, RH 
 dt 
- naprężenia w betonie
d/dt – prędkość przyrostu naprężeń
n – liczba cykli obciążeń
t – wiek betonu w chwili wykonania
- czas trwania obciążenia
T – zmiana temperatury
RH – wilgotność środowiskowa
Odkształcenia doraźne
wywołane krótkotrwałym działaniem naprężeń w procesie statycznym (przy n = 1,
powolny przyrost naprężeń dσ/dt , →0, RH = const, T = 0).
Odkształcenia opóźnione
zachodzące w czasie przy stałym działaniu obciążenia
Odkształcenia pełzania
zależą od obciążeń zewnętrznych
Odkształcenia skurczu lub pęcznienia
niezależne od obciążeń zewnętrznych
29

Odkształcenia doraźne
c
fc
ectu ec
ec1 ecu
fct
Zależność c – ec przy pierwszym obciążeniu statycznym betonu
ectu – odkształcenie graniczne przy rozciąganiu

ecu – odkształcenie graniczne przy ściskaniu
fct – wytrzymałość betonu na rozciąganie
fct – wytrzymałość betonu na ściskanie,
n– liczba cykli obciążenia,
εc1 – odkształcenie odpowiadające wytrzymałości na ściskanie.
30
15
06.11.2021

WNIOSKI:
I. Odkształcalność graniczna εctu jest znacznie mniejsza od odkształcalności granicznej εcu
– beton jest materiałem kruchym.

II. Wytrzymałość na rozciąganie jest znacznie mniejsza od wytrzymałości na ściskanie.
III. Po osiągnięciu naprężenia równego wytrzymałości na ściskanie, dalszemu wzrostowi
odkształceń towarzyszy spadek naprężeń.
IV. Zależność σ–ε może być przyjmowana jako w przybliżeniu liniowa tylko dla małych
odkształceń,
V. Moduł sprężystości podłużnej zmienia się w całym procesie obciążenia.
31

Odkształcenie całkowite betonu = odkształcenia sprężyste (odwracalne) + odkształcenia

plastyczne (trwałe):
jednokrotne obciążenie z odciążeniem

c
c1
ec1
ec
ec’1,spr
ec1,spr
ec1,pl
εc1 pl – odkształcenie plastyczne,

εc1 spr – odkształcenie sprężyste natychmiastowe,
ec’1 spr – odkształcenie sprężyste opóźnione (retardacja).
32
16
06.11.2021

c
fc
2
n
1
0
e1 e2 e1n e2n ec1 ecu ec
Zależność σ–ε przy obciążeniach wielokrotnie zmiennych (n>1)
Obciążenie wielokrotne w ograniczonym i powtarzalnym zakresie naprężeń – powstawanie

odkształceń sprężystych i plastycznych.
Przyrosty obu rodzajów odkształceń maleją w kolejnych cyklach obciążenia:
33

100
c [MPa]
C90/105
90
C70/85
80
70
60 C55/67
50
C40/50
40
30
20
C25/30
10
3,5
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
1,8
2,0
2,2
2,4
2,6
2,8
3,0
3,2
3,4
ec [‰ ]
Wpływ klasy betonu na odkształcalność doraźną
Im większa jest wytrzymałość betonu, tym mniejsze są przyrosty odkształceń

przy danym przyroście naprężenia.
34
17
06.11.2021

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Wykres parabola-prostokąt przy ściskaniu betonu
c
idealizowany
fck
obliczeniowy
fcd
c=1000ec(1-250ec)fcd
0,0020 0,0035 ec
Klasa betonu do C50/60 C55/67 C60/75 C70/85 C80/95 C90/105
ecu [‰] 3,5 3,1 2,9 2,7 2,6 2,6
35

Moduł sprężystości betonu

Ec0 – styczny (początkowy) moduł sprężystości betonu: Ec0 = 1,1·Ecm

Ecm – sieczny (umowny) moduł sprężystości betonu: Ecm = 22·(0,1·fcm)0,3
Ec – chwilowy moduł sprężystości betonu: Ec = d/de
c < 0 (ściskanie)
Sieczny moduł sprężystości
c betonu w zależności od czasu t:
fc 0,3
 f (t) 
c Ecm ( t ) =  cm   Ecm
 fcm 
cu
Dla 0  ec  ecu1
tgc = Ec
0,4· fc c k   − 2
tg = Ecm =

fcm 1 + (k − 2)  
tg0 = Ec0 e
0 = c
ec1 ecu ec
ec1
e
ec > 0 (wydłużenie)
c > 0 (rozciąganie)
ec < 0 (skrócenie) k = 1,05  Ecm  c1
fcm
współczynnik Poissona dla betonów niezarysowanych: nc = 0,20
36 współczynnik Poissona dla betonów zarysowanych: nc = 0,0
18
06.11.2021

Odkształcenia pełzania
Rodzaje odkształceń opóźnionych:
1. Pełzanie: σ ≠ 0 i σ = const,  ≠ 0, n > 0,

2. Skurcz i pęcznienie:  = const, σ = const, RH ≠ 0.
t0 – wiek betonu w chwili
t = t0: obciążenie
obciążenia,
 t ∈ (t0,t1): pełzanie
ec t = t1: odciążenie t1 – wiek betonu w
c t > t1: pełzanie powrotne rozpatrywanej chwili,
fc εce – łączne
odkształcenie sprężyste i
1 
plastyczne,
εcc() – przyrost
e’ce
2 odkształcenia w czasie 
ecc()
działania obciążenia –
pełzanie,
e’cc(-1)
1 ε'ce – powrotne
odkształcenie sprężyste
ece
przy odciążeniu,
ε’cc(-1) – odkształcenie
t0 powrotne plastyczne po
t1 t
odciążeniu – pełzanie
Zachodzi wskutek długotrwałego działania stałych obciążeń. powrotne.
W czasie t0 powstają odkształcenia doraźne a w czasie t-t0
37 przyrastają odkształcenia pełzania. Proces ten trwa od 2 do 4 lat.

t = t0: obciążenie → σ = σc; εc = εce

t ∈ (t0,t1): pełzanie → εc=εce+εcc() gdzie  = t - t0
t = t1: odciążenie → εc = εce + εcc(1) - ε'ce , gdzie ε'ce = εc1spr (doraźne odkształcenie
sprężyste powrotne), 1 = t1 - t0, ε'ce < εce
t > t1: pełzanie powrotne → εc’1spr (odkształcenie sprężyste opóźnione postępujące w ciągu
kilkunastu sekund); εc = εce + εcc(1) - ε'ce – εc’1spr, ε'cc(-1) < εcc(1); εc’1spr (retardacja) jest
bliskie 0.
W zakresie naprężeń ( c ≤ 0,45 fck ) pełzanie liniowe
ecc – odkształcenie od pełzania

ecc 
ece – odkształcenie sprężyste = fc ecc = fc  ece = fc  c
fc – współczynnik pełzania ece Ec
Przebieg pełzania w czasie określa się funkcją pełzania ( funkcja Dischingera )
fc () = fc  1 − e −   = t − t0 → czas działania obciążeń w dniach

   – współczynnik prędkości pełzania określany doświadczalnie
(0,01 – 0,03 na dzień)
Odkształcenia pełzania przy ograniczonym czasie obciążeń 1 = t1 − t0 wyrażają się

zależnością:
ecc(1) = fc (1) ece
ece – odkształcenia sprężyste doraźne, e’ce – powrotne odkształcenia doraźne
38 ecc() – odkształcenia od pełzania, e’cc(-1) – powrotne odkształcenia od pełzania
19
06.11.2021

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Obliczanie współczynnika pełzania fc(t,t0)
Dane:
− wymiary przekroju poprzecznego elementu
szerokość przekroju poprzecznego elementu: ................................................................... bw = …..
wysokość przekroju poprzecznego elementu: ..................................................................... h = …..
− charakterystyczna wytrzymałość betonu na ściskanie: ....................................................... fck = …..
− rodzaj cementu (S,N, R) i współczynnik: .............................................................................  = 
− wiek betonu w chwili obciążenia: ........................................................................................ t0 = …..
− wiek betonu w rozpatrywanej chwili: .................................................................................... t = …..
− wilgotność względna w [%]: ............................................................................................. RH = …..
− krotność zmian temperatury: ................................................................................................ n = …..
− parametry okresów zmian temperatury
czas trwania: ......................................................................................................................ti = …..
temperatura: ....................................................................................................................... Ti = …..
39

Suma części obwodu przekroju poprzecznego elementu narażonych na bezpośrednie

[1]. działanie powietrza:
u = 2  h + bw
Powierzchnia przekroju belki.

[2].
Ac = b w  h
Miarodajny wymiar przekroju elementu w [mm].
[3]. Ac
h0 = 2 
u
Średnia wytrzymałość betonu na ściskanie w [MPa].
[4].
fcm = fck + 8
Współczynnik uwzględniający wilgotność środowiska:
RH
1−
▪ dla fcm  35 MPa ............... RH = 1 + 100
0,10  3 h 0
 RH 
 1− 
[5]. ▪ dla fcm  35 MPa ............... RH = 1 + 100     
1 2
 0,10  3 h 0 
 
 
1 ,  2 – współczynniki zależne od wytrzymałości betonu
0, 7 0, 2
 35   35 
1 =   ;  2 =  
 f cm   f cm 
Współczynnik uwzględniający wytrzymałość betonu (fcm podstawione w MPa):
16,8
(f cm ) =
[6].
f cm
40
20
06.11.2021

Wiek betonu w chwili obciążenia skorygowany z uwagi na temperaturę:
 4000 
[7]. −  −13,65 
n 273+ T (t i )
t 0, T =  t i  e  
i =1
Wiek betonu w chwili obciążenia skorygowany z uwagi na temperaturę i rodzaj cementu:

[8].  
t 0 = t 0,T   + 1  0,5
9
 2 + t 1,2 
 0,T 
współczynnik zależny od wilgotności względnej powietrza i wymiaru h0:
▪ dla fcm  35 MPa ............ H = 1,5  [1 + (0,012  RH )18 ]  h 0 + 250  1500
[9]. ▪ dla fcm  35 MPa ............  H = 1,5  [1 + (0,012  RH )18 ]  h 0 + 250  3  1500  3
gdzie:
0 ,5
 35 
 3 =  
 f cm 
Podstawowy końcowy (dla wieku t = ∞) – współczynnik pomocniczy:
1
(t 0 ) =
[10].
0,1 + t 0 0,20
Podstawowy końcowy (dla wieku t = ∞) – współczynnik pełzania:
[11].
f0 = RH  (f cm ) (t 0 )
Współczynnik przyrostu pełzania w czasie, po przyłożeniu obciążenia:
0,3
[12].  t − t0 
 c (t , t 0 ) =  
 H + t − t 0 
Współczynnik pełzania po założonym czasie eksploatacji:
[13].
f(t, t 0 ) = f0  c (t, t 0 )
41

Uwagi przy projektowaniu
➢ betony klas wyższych wykazują znacznie mniejsze pełzanie,

➢ wcześnie obciążone betony o przyspieszonym dojrzewaniu lub na cementach

szybkotwardniejących należy traktować jako betony o wyższym wieku, według proporcji
wytrzymałości uzyskiwanej w czasie, w stosunku do betonu dojrzewającego w
warunkach naturalnych,
➢ betony lekkie na kruszywach sztucznych wykazują pełzanie zbliżone do zwykłych, ale

niższe moduły sprężystości czyli współczynniki pełzania, są niższe od betonów zwykłych
Jeżeli pełzanie przeciętnie obciążonego elementu po 1 roku przyjmuje się za 100% to
po 2 latach – przyjąć 114%
42
21
06.11.2021

Odkształcenia skurczu
Odkształcenia są wynikiem zmian objętościowych wywołanych procesami fizykochemicznymi

w betonie, głównie w przypowierzchniowych warstwach materiału.

Podstawowe przyczyny:
1. opóźniona hydratacja cementu,
2. wymiana wody z otoczeniem w różnych warunkach równowagi termodynamicznej.
Hydratacja, karbonizacja oraz ustalanie się równowagi termodynamicznej z otoczeniem mają

charakter długotrwały i zanikają w czasie.
Wykres skurczu i pęcznienia z pominięciem zaburzeń początkowych.
ecs 1 – beton twardnieje w środowisku powietrznym

ecs,∞ 2 – beton wstępnie pielęgnowany w wodzie
3 – beton twardnieje w środowisku wodnym
1,00
1
0,75
skurcz
0,50
2
0,25
1 2 3 t
3
pęcznienie
[lata]
0,50
1,00
43

Zmiany odkształceń w czasie opisuje funkcja:
ecs ( t ) = ecs,  1 − e −t 

 
ecs, – graniczne odkształcenie ustalone doświadczalnie lub przyjęte wg normy
 – współczynnik intensywności skurczu (  = 0,02 na dzień )
Odkształcenie skurczowe spowodowane wysychaniem betonu ecsd

ecsd ( t, t s ) = ecsd,  ds  (t − t s )
ecsd, – końcowe odkształcenie skurczowe od wysychania

ds(t-ts) – funkcja określająca przyrost skurczu w czasie
t – wiek betonu w rozważanej chwili w dniach
ts – wiek betonu na początku obliczanego skurczu w dniach
Końcowe odkształcenie skurczowe od wysychania
ecsd, = 160 + sc  (90 − f cm )10−6  RH
sc – współczynnik zależny od rodzaju cementu:

sc = 4 dla cementów wolnotwardniejących
sc = 5 dla cementów zwykłych i szybkotwardniejących
sc = 8 dla cementów szybkotwardniejących wysokiej wytrzymałości
fcm – średnia wytrzymałość betonu na ściskanie
RH – współczynnik zależny od wilgotności względnej powietrza w [%] w przedziale 40 % ≤ RH ≤ 99 %
 3
 RH  
RH = 1,55  1 −  
  100  
44  
22
06.11.2021

Wartość funkcji  ds(t-ts) określającej postęp skurczu z uwzględnieniem wymiarów
przekroju
t − ts 2  Ac
ds (t − t s ) = h0 =
0,035  h 02 + t − t s u
t-ts – czas trwania obliczanego skurczu w dniach

h0 – miarodajny wymiar przekroju w [ mm ]
 RH – współczynnik zależny od wilgotności względnej powietrza w [%] w przedziale
40 % ≤ RH ≤ 99 %
Odkształcenia spowodowane skurczem autogenicznym ecsa

ecsa (t ) = ecsa,  as (t )
ecsa, – końcowe odkształcenie skurczu autogenicznego

 as(t) – funkcja określająca przyrost skurczu autogenicznego w czasie
Końcowe odkształcenie od skurczu autogenicznego (chemicznego, samoczynnego,

wewnętrznego)
ecsa, = 2,5  (f ck − 10) 10−6
Wartość funkcji  as(t) przyrostu skurczu autogenicznego w czasie
as (t ) = 1 − e−0,2 t
45

Inne cechy betonu
Przyczepność
1.
2. Rozszerzalność cieplna ( T – współczynnik liniowej rozszerzalności równy dla betonów
na różnych kruszywach od 0,9×10-5 do 1,5×10-5 ).
W obliczeniach przyjmuje się przedział temperatur -20°C do 100°C wartość współczynnika
wynosi T = 1×10-5 1/°C.
3. Ciepło właściwe betonu 850 ÷ 1150 J/(kg×°C)
4. Przewodność termiczna betonów – dla zwykłych betonów niezbrojonych
l = 1,2 W/(m×°C); dla żelbetu l = 1,4 W/(m×°C); dla betonów lekkich
rc = 1,9 g/cm3 przyjąć l = 0,8 W/(m×°C);
5. Odporność na temperaturę ( dla celów obliczeniowych zakłada się utratę wytrzymałości
na ściskanie:
o 10% przy t = 150°C,
o 20% przy t = 200°C,
o 25% przy t = 250°C.
Wytrzymałość na rozciąganie spada szybciej.
Moduł sprężystości jest stały w temperaturze do 50°C a potem spada:
o 40% przy t = 200°C,
o 75% przy t = 400°C.
5. Ognioodporność – za przypadki awaryjne uważa się nagrzanie betonu do temperatury
ponad 250°C. Dla t > 600°C powstają trwałe rysy, w t = 900 ÷ 1000°C beton zmienia barwę
na szarożółtą a po ostudzeniu rozpada się.
6. Zdolność ochronna przed promieniowaniem – o działaniu ochronnym betonu przed
promieniowaniem decydują: gęstość objętościowa materiału (promieniowanie fotonowe),
zawartość wodoru w betonie > 5‰ (promieniowanie neutronowe).
46
23
06.11.2021

1. Do celów projektowania konstrukcji sprężonych należy przyjąć wstępne wymiary.
2. Przyjąć cechy wytrzymałościowe, charakterystyczne i obliczeniowe materiałów: beton,
stal sprężająca, i stal zwykła.

3. Wytrzymałość betonu na docisk.
fcud = ncu  fcd Ac1
b
Ac1
d
 Ac1
ncu = u − (u − 1) cum u =
d
Ac0
f cd Ac0
b
Ac0
d
a b a
cum – średnie naprężene ściskające na d d d
powierzchni rozdziału poza

powierzchnią docisku
c
Ac1 Ac1
c
Ac0 – pole powierzchni docisku
d
Ac0
Ac0
c
Ac1 – pole powierzchni rozdziału a b a d d d
W konstrukcjach sprężonych zachodzi Ac1 Ac0

Ac1 Ac0
cum = 0
d
fcud = u  fcd
a b a
d d d
c
Ac1 Ac1
c
a
d
Ac0
Ac0
c
e b e e d e
47
NAPRĘŻENIA W BETONIE PN-EN 1992-1-1: 2008

OGRANICZENIA W NAPRĘŻENIACH ŚCISKAJĄCYCH W BETONIE W STADIUM REALIZACJI

STRUNOBETON - przy sprężaniu osiowym: c  0,6  fcm

- przy sprężaniu mimośrodowym: c  0,7  fcm
KABLOBETON - przy sprężaniu osiowym: c  0,5  fcm

- przy sprężaniu mimośrodowym: c  0,6  fcm
OGRANICZENIE NAPRĘŻEŃ ROZCIĄGAJĄCYCH W BETONIE PRZY SPRAWDZENIU STANÓW
GRANICZNYCH ZARYSOWANIA
ctx = cN + cp  0 cN – naprężenie w betonie od obciążeń

N (N  e − MSd ) y
cN = Sd + Sd 0
zewnętrznych (rozciąganie +)
A cs Ics cp – naprężenia w betonie od trwałego sprężenia

Pd – obliczeniowa siła sprężająca
Pd Pd  z cp  y
cp = + Acs, Ics – pole i moment bezwładności przekroju
A cs Ics
sprowadzonego
y – odległość od środka ciężkości przekroju
sprowadzonego
48
24
06.11.2021
NAPRĘŻENIA W BETONIE PN-EN 1992-1-1: 2008
Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI OGRANICZENIE NAPRĘŻEŃ GŁÓWNYCH ROZCIĄGAJĄCYCH PRZY SPRAWDZENIU MOŻLIWOŚCI
POJAWIENIA SIĘ RYS UKOŚNYCH
ct, max  f ctm
ct, max =
cx + cy
−
(cx − cy )2 + 2 V S
cxy = Sd c0
cxy Ics  b w
2 4
cx – naprężenie normalne w betonie od siły sprężającej i obciążeń zewnętrznych w kierunku
osi x
cy – naprężenie normalne w betonie w kierunku y
cxy – naprężenie styczne w betonie
VSd – siła poprzeczna ( z uwzględnieniem składowej siły sprężającej )
Sc0 – moment statyczny części przekroju położonej powyżej rozpatrywanego włókna,
obliczony względem środka ciężkości przekroju
Ics – moment bezwładności przekroju sprowadzonego
bw – szerokość przekroju w rozważanym poziomie
OGRANICZENIA W BETONIE W ELEMENTACH PODDANYCH DZIAŁANIU OBCIĄŻEŃ WIELOKROTNIE

ZMIENNYCH
naprężenia ściskające c  0,25  fck
49
naprężenia rozciągające ct  0,25  fctk
MATERIAŁ – BETON NOWEJ GENERACJI PN-EN 1992-1-1: 2008

Betony nowej generacji

1. BBW – beton wysokowartościowy ( C50 ÷ C90 ),
2. BBWW – beton bardzo wysokowartościowy ( C100 ÷ C150 )
3. WBWW – włóknobeton wysokowartościowy ( beton z rozproszonym zbrojeniem w

postaci włókien o długości 20 – 30 mm i polu przekroju do 1 mm 2 )
4. BUWW – beton ultra-wysokowartościowy

❖ beton z proszków reaktywnych fck ≤ 300 MPa ( fck ≤ 810 MPa )
❖ zagęszczony włókno-kompozyt z dużą zawartością włókien stalowych (5% - 15%)
❖ kompozyt SIFCON połączenie siatkobetonu z mikro-włóknobetonem
5. LBWW – lekkie betony wysokowartościowe ( LC60 ÷ LC85 )
50
25
06.11.2021
MATERIAŁ – STAL SPRĘŻAJĄCA PN-EN 1992-1-1: 2008

Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych 1. Wymagane cechy stali
Podstawowe wymagania stawiane stalom sprężającym:

• wysoka wytrzymałość na rozciąganie,
• odpowiednie właściwości sprężyste,
• zadawalająca ciągliwość
Wysoka wytrzymałość na rozciąganie:

pozwala na wprowadzenie wysokich naprężeń wstępnych przy naciągu i uzyskanie,
mimo strat siły naciągu, dużej siły sprężającej przy niewielkim przekroju cięgna.
Odpowiednie właściwości sprężyste:

pozwala na wprowadzenie stosunkowo wysokich naprężeń w stal, bez doraźnych
odkształceń plastycznych i z niewielkim efektem opóźnionego zjawiska relaksacji,
wywołującego straty naciągu.
Zadawalająca ciągliwość:
pozwala na zabezpieczenie przed gwałtownym, kruchym zerwaniem stali przy
przypadkowych uszkodzeniach mechanicznych lub przeciążeniach w toku naciągu
(pręty – epu = 4%, cięgna – epu = 3%).
Dodatkowo:
➢ odporność na przeginanie ( zgięcie pod kątem prostym ),
➢ dobra przyczepność stali do betonu ( w strunobetonie ),
➢ wysoka wytrzymałość zmęczeniowa ( podkłady kolejowe ),
51 ➢ odporność na szeroki zakres temperatur ( przyśpieszanie dojrzewania betonu).

➢ STAL ZIMNOWALCOWANA:
druty przeciągane przez dysze o zmniejszających się średnicach
(następuje uporządkowanie wewnętrznej struktury i wzrost wytrzymałości),

➢ STAL ODPRĘŻANA:
ogrzewanie stali do temperatury 350C i powolne ochładzanie
(redukcja odkształceń plastycznych przy osiągnięciu granicy plastyczności),
➢ STAL ODPUSZCZANA NAPRĘŻENIOWO:
wstępne ogrzewanie napiętej stali do temperatury 350C
(lepsza odkształcalność stali z uwagi na podniesienie granicy plastyczności i
redukcje relaksacyjność stali).
Pod względem składu chemicznego i technologii obróbki:

• stal wysokowęglowa przeciągana na zimno (druty, sploty),
• stal stopowa walcowana na gorąco (pręty),
Oznaczenia stali sprężającej:
Y – stal do sprężania,
C – drut zimnociągniony,
S – splot,
G – splot dodatkowo nagniatany,
H – pręt walcowany na gorąco,
R – pręt użebrowany.
Y1770S7G:
stal do sprężania o wytrzymałości 1770 MPa
52 w postaci splotu 7-drutowego dodatkowo nagniatanego
26
06.11.2021

Druty zimnociągnione ulepszane Sploty z tych drutów
53

2. Rodzaje stali do sprężania

➢ druty – f2,5; f3; f4; f5; f7; f8 – powierzchnie gładkie i nagniatane,

➢ sploty – z drutów sprężających o średnicach f2,5 ÷ f5,5 –
2 drutowe, 3 drutowe, 7 drutowe, powierzchnie gładkie i nagniatane,
➢ pręty ze stali gładkiej i żebrowanej – o średnicach f16 ÷ f42.
54
27
Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych Konstrukcje sprężone– Katedra Inżynierii Procesów Budowlanych
56
55
Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI
MATERIAŁ – STAL SPRĘŻAJĄCA

MATERIAŁ – STAL SPRĘŻAJĄCA
Stabilizowany splot sprężający EN 10138-3

Stabilizowany drut sprężający EN 10138-2:2005
Ciągniony na zimno drut sprężający, Euronorm 138-79
PN-EN 1992-1-1: 2008

PN-EN 1992-1-1: 2008
28
06.11.2021
06.11.2021

➢ Właściwości
3. Wytrzymałośćstali
fp, do sprężania
➢ Umowna granica plastyczności 0,2
➢ Wydłużenie graniczne przy zerwaniu epu

➢ Odkształcalność sprężysta Ep określona z przedziału (0,1 ÷ 0,6)·fp
dla drutów i prętów – 205 GPa
dla splotów – 195 GPa
➢ Odkształcalność opóźniona - strata części naprężeń w czasie, występująca dopiero po
przekroczeniu granicy pełzania w przybliżeniu wynoszącej 0,5·fp
(wcześniejsze wystąpienie części relaksacji – przeciążenie 10 ÷ 15 minut o około 10 %,
jednak cały proces relaksacji trwa ponad 50 lat).
Relaksacja zależy od:
▪ rodzaju stali
▪ poziomu naprężeń
▪ temperatury
Szacowane straty:
Klasa 1: druty i sploty zwykłe ( straty do 12% )
Klasa 2: druty i sploty o niskiej relaksacji ( straty do 4,5% )
57 Klasa 3: pręty ( straty do 7% )

 idealizowany
fpk
fpk
fp0,1k
s
f pd
obliczeniowe
f pd e ud e [%]
Ep
➢ charakterystyczna wytrzymałość stali fpk

➢ umowna granica plastyczności fp0,1k
➢ wytrzymałość zmęczeniowa p
➢ wytrzymałość obliczeniowa stali fpd = 0,9∙fpk/s
s = 1,15 – w trwałej i przejściowej sytuacji obliczeniowej
s = 1,0 – w wyjątkowej sytuacji obliczeniowej
58
29
06.11.2021
Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI  pr1000

[%]
 p0 Klasa 1: druty i sploty

Klasa 2: druty i sploty
12 Klasa 3: pręty sa 1 12,0
Kla
10
8,0
8
3
Klasa 7,0
6
2
4
4,5 4,0 Klasa 4,5
2,5
2 1,5
1,1 [%]
0 p0
60 70 80 f pk
pr 0,75(1− )
 t 
= 5,39  r1000  e6,7     10 −5 dla klasy 1
pi  1000 
pr 0,75(1− )
 t 
= 0,66  r1000  e9,1     10 −5 dla klasy 2
pi  1000 
pr 0,75(1− )
 t 
= 1,98  r1000  e8,0     10 −5 dla klasy 3
59
pi  1000 

Przyrost relaksacji stali w czasie od 1 do 1000 godzin

Czas w godzinach 1 5 20 100 200 500 1000
Część p1000 [%] 15 25 35 55 65 85 100
p e p (1 )
pełzanie
1
1 2  p (e1 )
relaksacja
3
1 – zależność naprężeń i odkształceń przy obciążeniu doraźnym

2 – zależność –e gdy cięgno ma swobodę odkształcenia
3 - zależność –e gdy stan odkształcenia jest niezmienny (cięgna
między zakotwieniami)
e1 ep
Pełzanie i relaksacja przy obciążeniu stali

60
30
06.11.2021
Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI Wytrzymałość Siła zrywająca
Pole fpk Fpk
Średnica
Przekroju
Nazwa Oznaczenie f [MPa] [kN]
Ap
[mm] odmiana: odmiana:
[mm2]
I II I II
f 2,5 2,5 4,9 2160 1860 10,6 9,1
Drut f5 5,0 19,6 1670 1470 32,7 28,8
f7 7,0 38,5 1470 - 56,6 -
6x2,5 + 7,8 35,6 1940 1740 69,0 62,0
1x2,8
6x5 + 1x5,5 15,5 141,5 1470 1370 208,0 194,0
Splot
Y 1860 S7 12,5 93 1860 - 173,0 -
Y 1860 S7 13,0 100 1860 - 186,0 -
Y 1770 S7 16,0 150 1770 - 265,0 -
61

6. Zalecenia przy projektowaniu

DLA DRUTÓW I SPLOTÓW SPRĘŻAJĄCYCH
1. Charakterystyczna wytrzymałość stali fpk, umowna granica plastyczności fp0,1k

z ograniczeniem fp0,1k ≥ 0,85 ·fpk oraz wydłużenie graniczne epu ≥ 3,5 %
2. Klasa relaksacji – wskazująca procentową stratę naprężeń w ciągu 1000 godzin przy
poziomie wytężenia 0,8.
3. Wytrzymałość zmęczeniowa – określona jako minimalny zakres zmian naprężeń p przy górnym
poziomie naprężeń p = 0,7∙fpk i liczbie cykli obciążeń n = 2×106
p ≥ 200 MPa – dla drutów gładkich
p ≥ 180 MPa – dla drutów nagniatanych
p ≥ 190 MPa – dla splotów z drutów gładkich
p ≥ 170 MPa – dla splotów z drutów nagniatanych
4. Odporność na korozję naprężeniową – miarą odporności jest czas t do zerwania próbki

naprężonej do poziomu 0,8·fpk (próbka jest badana w 20% roztworze wodnym rodanku
amoniaku w temperaturze 50°C).
5. Wrażliwość splotów na złożony stan naprężenia – określona przez procent obniżenia

wytrzymałości fpk przy zrywaniu próbek odgiętych o 20° od prostej.
62
31
06.11.2021

DLA PRĘTÓW SPRĘŻAJĄCYCH ( f16 ÷ f42 )
1. Charakterystyczna wytrzymałość stali fpk,
2. Siła zrywająca Fpk
3. Wytrzymałość zmęczeniowa
p ≥ 200 MPa – dla prętów gładkich
p ≥ 180 MPa – dla prętów żebrowanych
4. Odporność na korozję naprężeniową – miarą odporności jest czas t do zerwania próbki

naprężonej do poziomu 0,8·fpk (próbka jest badana w 20% roztworze wodnym rodanku
amoniaku w temperaturze 50°C)
5. Klasa relaksacji – wskazująca procentową stratę naprężeń w ciągu 1000 godzin przy
poziomie wytężenia 0,8
Klasa 3: pręty ( straty do 7% )
63
NAPRĘŻENIA W CIĘGNACH SPRĘŻAJĄCYCH PN-EN 1992-1-1: 2008

- Przy chwilowym przeciążeniu stosowanym w celu

zmniejszenia strat spowodowanych tarciem oraz
poślizgiem w zakotwieniu:
0,max ≤ 0,80·fpk oraz 0,max ≤ 0,90·fp0,1k
- Po zakotwieniu cięgien i uwzględnieniu strat

doraźnych
pm0 ≤ 0,75·fpk oraz pm0 ≤ 0,85·fp0,1k
- Po uwzględnieniu strat całkowitych

pmt ≤ 0,65·fpk
CIĘGNA KOMPOZYTOWE
Materiały kompozytowe złożone z wysoko
wytrzymałych włókien w matrycy żywicznej.
CFRP (ang.: Carbon Fibre Reinforced Polymer)
koncentryczne kable sprężające wykonywane
z prętów o średnicy 5 mm z włókien węglowych.
AFRP (ang.: Aramid Fibre Reinforced Polymer)
z prętów z włókien aramidowych.
GFRP (ang.: Glass Fibre Reinforced Polymer)
64 z prętów z włókien szklanych.
32

Wykład 02 - KS - 2021 - 2022

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wykład 02 - KS - 2021 - 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

06.11.

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

1. Wiadomości ogólne o konstrukcjach sprężonych. Rys historyczny.

2. Wymagania materiałowe – beton i stal w konstrukcjach sprężonych.

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

WYMAGANIA MATERIAŁOWE – BETON I STAL

Material requirements – concrete and steel

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

1.1. Wymagane cechy betonu

1.2. Klasyfikacja technologiczna betonów

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

• Koloidalna – ziarna cementu (czynne) wchodzą wraz z wodą w stan koloidalny

• Beton nie jest materiałem jednorodnym strukturalnie. Beton - materiał uznawany za

Wymagane cechy betonu

1. Wysoka wytrzymałość na ściskanie: fc

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Klasyfikacja technologiczna betonów

I. Gęstość betonu – w stanie suchym

II. Materiały wiążące

III. Skurcz technologiczny

IV. Inne kryteria klasyfikacji

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

Beton zwykły składa się z:

zaczyn cementowy - mieszanina cementu i wody,

Kruszywo i piasek tworzy w betonie szkielet kamienny, który powinien:

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Maksymalny wymiar ziarna kruszywa:

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

Kruszywa do betonów Kruszywa drogowe innych

Zwykłych Mostowych Na podbudowy Do nawierzchni

W Polsce stosuje się sita normowe (o boku kwadratowym)

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

2 - 5 mm Mieszanka grysowa niepłukana 0 - 8 mm

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

• CEM I – cement portlandzki bez dodatków

• CEM II – cement mieszany:

• CEM III – cement hutniczy (wysoka odporność na działanie siarczanów i kwasów

• CEM IV – cement pucolanowy (stosowany jako spoiwo do betonów i zapraw oraz do

• CEM V – cement wieloskładnikowy

Z uwagi na ilość dodatków dzieli się na odmiany A, B, C

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

Cementy powszechnego zastosowania:

CEM II/A – LL 42,5R 21 - 35 Cementy powszechnego zastosowania:

CEM IV/A 32,5

CEM V/A 32,5R (S–V) LH 36 - 60

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

➢ Odzyskiwana z procesów produkcji betonu,

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Politechnika Częstochowska, Wydział Budownictwa – dr inż. Roman GĄĆKOWSKI

Domieszki Domieszki redukujące ilość wody - uplastyczniające

Domieszki opóźniające / uplastyczniające

Domieszki przyspieszające twardnienie

MATERIAŁ – BETON PN-EN 1992-1-1: 2008

Działania i zastosowanie podstawowych rodzajów domieszek

• Zwiększenie ciekłości mieszanki betonowej przy

Wyroby betonowe przeznaczone do szybkiego rozformowania

Betonowanie w czasie upałów,