LOGIC ŸNG D÷NG TRONG KINH DOANH

CH◊ÃNG 2A: SUY LUäN QUAN Hõ

Hà Bình Minh
Nguyπn Minh Tußn
Phan ình Phùng
—————
Tr˜Ìng §i hÂc Ngân hàng Thành phË HÁ Chí Minh

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 1 / 104

NÎi dung bài gi£ng

1. Á th‡
1.1. C§nh và ønh
1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡
1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

2. T™p hÒp
2.1. Mô t£ t™p hÒp
2.2. Các phép toán trên t™p hÒp
2.3. MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

3. Hàm sË
3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ
3.2. Ïn ánh, toàn ánh
3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 2 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng
4.1. Quan hª là gì?
4.2. Á th‡ cıa quan hª
4.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË
4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng
4.5. MÎt ví dˆ: Phép Áng d˜ toán hÂc
5. Quan hª th˘ t¸
5.1. ‡nh nghæa và ví dˆ
5.2. Á th‡ Hasse
5.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË
5.4. Øng cßu
5.5. §i sË Boolean
6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n
6.1. ‡nh nghæa Á th‡
6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡
6.3. B™c cıa ønh
6.4. ˜Ìng Euler, m§ch Euler
6.5. ˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton
6.6. Cây

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 3 / 104

 1. Á th‡ 1.1. C§nh và ønh

1. Á th‡
1.1. C§nh và ønh cıa Á th‡

Á th‡ là gì?

Á th‡ (graph) là mÎt bi∫u Á (diagram) gÁm các ønh và c§nh nËi gi˙a
các ønh này. Các c§nh cıa Á th‡ có th∫ có h˜Óng ho∞c không có h˜Óng.
N∏u các c§nh có h˜Óng thì ta gÂi ó là Á th‡ có h˜Óng (directed graph).
N∏u các c§nh không có h˜Óng thì ta gÂi ó là Á th‡ vô h˜Óng (undirected
graph).

L◊U fi:
Trên ây chø là ‡nh nghæa sÏ Øng v∑ Á th‡
‡nh nghæa ¶y ı v∑ m∞t toán hÂc cıa Á th‡ s≥ ˜Òc ˜a ra
trong ph¶n sau cıa bài gi£ng

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 4 / 104

 1. Á th‡ 1.1. C§nh và ønh

Ví dˆ: Á th‡ vô h˜Óng và Á th‡ có h˜Óng

Ví dˆ: Bài toán 7 cây c¶u Euler (nay  Kaliningrad, Russia)

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 5 / 104

 1. Á th‡ 1.1. C§nh và ønh

Bài toán nÍi ti∏ng v∑ 7 cây c¶u chính là bài toán khai sinh ra l˛ thuy∏t
Á th‡, ˜Òc Euler mô t£ nh˜ sau:

“A problem was posed to me about an island in the city of

Königsberg, surrounded by a river spanned by seven bridges, and I
was asked whether someone could traverse the separate bridges in
a connected walk in such a way that each bridge is crossed only
once. I was informed that hitherto no one had demonstrated the
possibility of doing this, or shown that it is impossible. This
question is so banal, but seemed to me worthy of attention in that
geometry, nor algebra, nor even the art of counting was sufficient
to solve it.”

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 6 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

B™c cıa mÎt ønh (degree of a vertex) là tÍng sË các nhánh i qua
ønh ó - khái niªm này áp dˆng cho Á th‡ vô h˜Óng và Á th‡ có
h˜Óng
B™c trong cıa mÎt ønh (indegree of a vertex) là tÍng sË các nhánh
i vào ønh ó - khái niªm này chø áp dˆng cho Á th‡ có h˜Óng
B™c ngoài cıa mÎt ønh (outdegree of a vertex) là tÍng sË các
nhánh i ra kh‰i ønh ó - khái niªm này chø áp dˆng cho Á th‡ có
h˜Óng
Loop cıa mÎt ønh (loop of a vertex) là tÍng sË các c§nh
cùng xußt phát và i vào ønh ó - khái niªm này áp dˆng cho Á th‡
vô h˜Óng và Á th‡ có h˜Óng

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 7 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

Ví dˆ: Xét Á th‡ có h˜Óng G và Á th‡ vô h˜Óng H nh˜ sau

ønh x cıa Á th‡ H có b™c là 5, có loop là 1

ønh c cıa Á th‡ G có b™c là 5, có loop là 1
ønh c cıa Á th‡ G có b™c trong là 2, b™c ngoài là 3
ønh a cıa Á th‡ G có b™c trong là 1, b™c ngoài là 2

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 8 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

MÎt ˜Ìng trong Á th‡ (a path in graph) là mÎt dãy các ønh và
các c§nh
v0 , e 1 , v 1 , e 2 , v 2 , . . . , v n 1 , e n , vn ,
trong ó vi là các ønh và ei là các c§nh nËi ønh vi 1 vÓi vi .
MÎt m§ch trong Á th‡ (a circuit in graph) là mÎt ˜Ìng có i∫m
¶u trùng vÓi i∫m cuËi, t˘c là v0 = vn .
Á th‡ vô h˜Óng là liên thông (connected) n∏u luôn tÁn t§i ˜Ìng
nËi hai ønh bßt k˝
Á th‡ có h˜Óng là liên thông (connected) n∏u Á th‡ vô h˜Óng
t˜Ïng ˘ng vÓi nó là liên thông

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 9 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

Ví dˆ: Xét Á th‡ có h˜Óng G và Á th‡ vô h˜Óng H nh˜ sau

Á th‡ H là liên thông, do ó G là liên thông.

Có mÎt m§ch trong Á th‡ H i qua các ønh: v w x y v .
M§ch t˜Ïng ˘ng vÓi nó trong Á th‡ G là: a ! b ! c ! d ! a.
Có mÎt m§ch trong Á th‡ H i qua các ønh: v w x z v .
Tuy nhiên, m§ch này không có m§ch t˜Ïng ˘ng vÓi nó trong Á
th‡ G .

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 10 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

˜Ìng Euler (Euler path) là mÎt ˜Ìng trong Á th‡ i qua tßt c£
các c§nh úng mÎt l¶n
M§ch Euler (Euler circuit) là mÎt m§ch trong Á th‡ i qua tßt c£
các c§nh úng mÎt l¶n

Ví dˆ: Tr l§i Bài toán 7 cây c¶u Euler: liªu có hay không mÎt ˜Ìng
i qua tßt c£ các cây c¶u úng mÎt l¶n? Theo ngôn ng˙ Á th‡, câu
h‰i này là: Liªu có tÁn t§i mÎt ˜Ìng Euler cho Á th‡ phía bên ph£i?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 11 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

LÌi gi£i cıa Euler

TÍng sË b™c cıa các ønh luôn gßp ôi sË c§nh trong mÎt Á th‡ bßt
k˝
N∏u Á th‡ có nhi∑u hÏn 2 ønh có b™c l¥, thì s≥ không tÁn t§i ˜Ìng
Euler cho Á th‡ ó
N∏u Á th‡ liên thông có chính xác 2 ønh có b™c l¥ v và w , thì s≥ tÁn
t§i mÎt ˜Ìng Euler i t¯ v ∏n w
N∏u Á th‡ liên thông có các ønh ∑u b™c chÆn, thì s≥ tÁn t§i mÎt
m§ch Euler cho Á th‡ ó

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 12 / 104

 1. Á th‡ 1.2. MÎt sË khái niªm trong l˛ thuy∏t Á th‡

Ví dˆ: Tr l§i Bài toán 7 cây c¶u Euler

Do Á th‡ có 4 ønh có b™c l¥ là A, B, C, D, nên không th∫ tÁn t§i

˜Ìng Euler cho Á th‡ ó. Hay nói cách khác, không có ˜Ìng nào có
th∫ i qua tßt c£ các cây c¶u úng mÎt l¶n.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 13 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

T§i sao l§i c¶n ∏n Á th‡?

Tr¸c quan: Á th‡ giúp cho viªc tr¸c quan ˜Òc dπ dàng
Cô Âng thông tin: nhi∑u thông tin ˜Òc mô t£ d˜Ói d§ng text có
th∫ ˜Òc bi∫u diπn bi mÎt Á th‡ Ïn gi£n
Ngoài ra, có th∫ bÍ sung thêm nhi∑u lÓp thông tin trên Á th‡ ∫ mô
t£ nhi∑u Ëi t˜Òng khác nhau
L˛ thuy∏t Á th‡ giúp gi£i quy∏t nhi∑u bài toán trong th¸c t∏

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 14 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

Ví dˆ: Á th‡ dùng ∫ bi∫u diπn sÏ Á thu™t toán

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 15 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

Ví dˆ: Á th‡ dùng ∫ ghi nhÓ các t¯ v¸ng trong ti∏ng Anh

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 16 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

Ví dˆ: Á th‡ dùng ∫ mô t£ mÎt sÏ Á m§ch iªn

Ví dˆ: Á th‡ dùng ∫ mô t£ mÎt phân t˚ hóa hÂc

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 17 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

Ví dˆ: Á th‡ dùng ∫ mô t£ mÎt tác vˆ trong lænh v¸c MIS

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 18 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

Bài t™p áp dˆng

Xây d¸ng mÎt Á th‡ vÓi các ønh là các thành phË, các c§nh là ˜Ìng nËi
gi˙a chúng (n∏u có). Trên mÈi c§nh, ghi thông tin v∑ kho£ng cách gi˙a 2
thành phË. Thông tin ˜Òc cho trong b£ng sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 19 / 104

 1. Á th‡ 1.3. Mô t£ các mËi quan hª b¨ng Á th‡

LÌi gi£i:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 20 / 104

 2. T™p hÒp 2.1. Mô t£ t™p hÒp

2. T™p hÒp
2.1. Mô t£ t™p hÒp

T™p hÒp là gì?

T™p hÒp là a collection of related objects. Think of the set S as a
container where an object x is something that S contains.

Ta vi∏t x 2 S có nghæa là “x là ph¶n t˚ cıa S”, hay “x n¨m trong S”, “x

thuÎc S”. Ng˜Òc l§i, n∏u ta vi∏t x 2
/ S thì có nghæa là “x không là ph¶n
t˚ cıa S”, “x không n¨m trong S”, “x không thuÎc S”.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 21 / 104

 2. T™p hÒp 2.1. Mô t£ t™p hÒp

Mô t£ t™p hÒp
∫ bi∫u th‡ r¨ng t™p S ch˘a các ph¶n t˚ x1 , x2 ,. . . ,xn , ta vi∏t nh˜ sau

S = {x1 , x2 , . . . , xn }

T™p hÒp cıa nh˙ng ph¶n t˚ thuÎc t™p hÒp S mà th‰a mãn mÎt tính chßt
nào ó thì ˜Òc bi∫u diπn nh˜ sau

{x 2 S | x có tính chßt p}

ôi khi, ta s˚ dˆng sÏ Á Venn (Venn diagram) ∫ bi∫u diπn t™p hÒp mÎt
cách tr¸c quan, chØng h§n nh˜ sau

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 22 / 104

 2. T™p hÒp 2.1. Mô t£ t™p hÒp

Ví dˆ: Gi£ s˚ A là t™p hÒp ch˘a các sË t¸ nhiên t¯ 1 ∏n 8, ta vi∏t

A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8}

Gi£ s˚ B là t™p hÒp các sË t¸ nhiên l¥ thuÎc t™p hÒp A, khi ó ta vi∏t

B = {x 2 A | x là sË l¥} = {1, 3, 5, 7}

Ví dˆ:
T™p hÒp các sË nguyên (integer) ˜Òc k˛ hiªu là Z
T™p hÒp các sË nguyên d˜Ïng, hay còn gÂi là t™p các sË t¸ nhiên
(natural number), ˜Òc k˛ hiªu là N. Chú ˛ r¨ng 0 2 Z, nh˜ng
02/ N.
T™p hÒp các sË h˙u tø (rational number) ˜Òc k˛ hiªu là Q
T™p hÒp các sË th¸c (real number) ˜Òc k˛ hiªu là R

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 23 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

T™p con, t™p hÒp b¨ng nhau, t™p rÈng

T™p con: Ta nói r¨ng t™p hÒp A ch˘a trong t™p hÒp B, k˛ hiªu là
A ✓ B , n∏u mªnh ∑ sau là úng:

(8x)(x 2 A ! x 2 B)
Cách gÂi khác: “A là t™p con cıa B”, “B ch˘a A”. Ta bi∫u diπn
A ✓ B bi sÏ Á Venn nh˜ sau:

T™p hÒp b¨ng nhau: Hai t™p hÒp A và B ˜Òc gÂi là b¨ng nhau, k˛
hiªu là A = B , n∏u A ✓ B và B ✓ A.
T™p rÈng: Ta gÂi t™p hÒp rÈng, k˛ hiªu là ; , là t™p hÒp không ch˘a
mÎt ph¶n t˚ nào.
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 24 / 104
 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

HÒp cıa hai t™p hÒp

HÒp (union) cıa hai t™p A và B, k˛ hiªu là A [ B , là t™p hÒp sau:

A [ B = {x | (x 2 A) _ (x 2 B)}

Nói cách khác, mªnh ∑ sau là úng:

(8x)[(x 2 A [ B) , (x 2 A) _ (x 2 B)]

SÏ Á Venn bi∫u diπn A [ B:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 25 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Giao cıa hai t™p hÒp

Giao (intersection) cıa hai t™p A và B, k˛ hiªu là A \ B , là t™p hÒp
sau:
A \ B = {x | (x 2 A) ^ (x 2 B)}
Nói cách khác, mªnh ∑ sau là úng:

(8x)[(x 2 A \ B) , (x 2 A) ^ (x 2 B)]

SÏ Á Venn bi∫u diπn A \ B:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 26 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Ph¶n bù cıa t™p hÒp

Ph¶n bù (complement) cıa t™p hÒp A trong t™p U, k˛ hiªu là A0 , là
t™p hÒp sau:
A0 = {x 2 U | x 2
/ A}
Nói cách khác, mªnh ∑ sau là úng:

(8x)[(x 2 A0 ) , ¬(x 2 A) ^ (x 2 U)]

SÏ Á Venn bi∫u diπn A0 :

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 27 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Ví dˆ (sinh viên t¸ gi£i): Cho A = {1, 2, 3, 4, 5}, B = {4, 5, 6, 7, 8}

là hai t™p con n¨m trong t™p U = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}. Hãy xác
‡nh
(a) A [ B; A \ B (c) (A \ B 0 ) [ (A0 \ B)
(b) A0 ; B 0 (d) (A \ B) [ (A0 \ B 0 )

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 28 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Các t™p A, B, C ˜Òc cho bi sÏ Á Venn
d˜Ói ây. Hãy xác ‡nh t™p hÒp sau b¨ng cách tô vào sÏ Á Venn.

(a) (A [ B) \ C (c) (A0 [ B) \ C

(b) (A \ B) [ C (d) (A [ B) \ C

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
. . .2A
CH◊ÃNG . . -.SUY
. . . LUäN
. . . . QUAN
. . . . .Hõ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
. ./ 104
 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Tích cıa hai t™p hÒp

Tích (Cartesian product) cıa hai t™p hÒp A và B, k˛ hiªu là A ⇥ B ,
là t™p hÒp sau:

A ⇥ B = {(a, b) | (a 2 A) ^ (b 2 B)}

M rÎng, ta có th∫ ‡nh nghæa tích cıa nhi∑u t™p hÒp nh˜ sau

A1 ⇥ A2 ⇥ · · · ⇥ An = {(a1 , a2 , . . . , an ) | ai 2 Ai , i = 1, . . . , n}

Hai ph¶n t˚ (a, b) và (c, d) thuÎc t™p A ⇥ B ˜Òc gÂi là b¨ng nhau
n∏u t¯ng ph¶n t˚ t˜Ïng ˘ng b¨ng nhau, t˘c là

(a, b) = (c, d) , a = c và b = d

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 30 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

T™p hÒp cıa các t™p con

T™p hÒp cıa các t™p con (power set) cıa t™p S, k˛ hiªu là P(S) , là
t™p hÒp ch˘a tßt c£ các t™p con cıa S:

P(S) = {X | X ✓ S}

Chú ˛ r¨ng t™p rÈng ; luôn thuÎc P(S), bßt k∫ t™p S là th∏ nào.

Ví dˆ:
N∏u S = ; thì P(S) = {;}
N∏u S = {1} thì P(S) = {;, {1}}
N∏u S = {1, 2} thì P(S) = {;, {1}, {2}, {1, 2}}
N∏u S = {1, 2, 3} thì
P(S) = {;, {1}, {2}, {3}, {1, 2}, {1, 3}, {2, 3}, {1, 2, 3}}

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 31 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

Ví dˆ (sinh viên t¸ gi£i): Cho S = {a, b}, R = {1, 2, 3}. Hãy liªt
kê các ph¶n t˚ cıa các t™p hÒp sau:
(a) S ⇥ S (c) S ⇥ R
(b) S ⇥ S ⇥ S (d) R ⇥ S

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 32 / 104

 2. T™p hÒp 2.2. Các phép toán trên t™p hÒp

L¸c l˜Òng cıa t™p hÒp

Gi£ s˚ S là t™p hÒp có h˙u h§n ph¶n t˚. L¸c l˜Òng cıa t™p S, k˛ hiªu
là |S| , là sË ph¶n t˚ cıa t™p S.
Chú ˛ r¨ng t™p rÈng ; có l¸c l˜Òng b¨ng 0.

Nguyên l˛ inclusion–exclusion
Gi£ s˚ A và B là các t™p hÒp có h˙u h§n ph¶n t˚. Khi ó

|A [ B| = |A| + |B| |A \ B|

Ví dˆ:
N∏u S = {1, 2} thì P(S) = {;, {1}, {2}, {1, 2}}.
Do ó |S| = 2 và |P(S)| = 4
N∏u S = {1, 2, . . . , n} thì |P(S)| = ?
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 33 / 104
 2. T™p hÒp 2.3. MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

2.3. MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

MËi quan hª gi˙a các phép toán trên t™p hÒp và các phép toán logic ˜Òc
cho trong b£ng sau:

Phép toán t™p hÒp Phép toán Mªnh ∑

logic
(ph¶n bù) A0 ¬ ¬(x 2 A)
(hÒp) A [ B _ (x 2 A) _ (x 2 B)
(giao) A \ B ^ (x 2 A) ^ (x 2 B)
(t™p con) A ✓ B ! (x 2 A) ! (x 2 B)
(t™p hÒp b¨ng nhau) A = B $ (x 2 A) $ (x 2 B)

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 34 / 104

 2. T™p hÒp 2.3. MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

L◊U fi:
Do có s¸ t˜Ïng ˜Ïng gi˙a các phép toán trên t™p hÒp và các
phép toán logic, nên viªc ch˘ng minh các công th˘c trong l˛
thuy∏t t™p hÒp t˜Ïng ˜Ïng vÓi viªc ch˘ng minh các công th˘c
logic.
Do ó, ta có th∫ s˚ dˆng các công th˘c logic ∫ ch˘ng minh các
công th˘c trong l˛ thuy∏t t™p hÒp.
ChØng h§n, công th˘c (A [ B)0 = A0 \ B 0 có th∫ ch˘ng minh
b¨ng quy t≠c De Morgan nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 35 / 104

 2. T™p hÒp 2.3. MËi quan hª gi˙a t™p hÒp và suy lu™n logic

Ví dˆ (sinh viên t¸ gi£i): Ch˘ng minh công th˘c

A \ (B [ C ) = (A \ B) [ (A \ C )

b¨ng cách s˚ dˆng công th˘c logic sau: p ^ (q _ r ) , (p ^ q) _ (p ^ r )

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 36 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

3. Hàm sË
3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ
T§i sao l§i c¶n hàm sË?

Trong nh˙ng cách bi∫u diπn mËi quan hª ( Á th‡, t™p hÒp, hàm sË)
thì cách bi∫u diπn bi hàm sË s˚ dˆng nhi∑u công cˆ toán hÂc nhßt
Hàm sË mô t£ mËi quan hª d˜Ói d§ng các công th˘c toán hÂc !
ng≠n gÂn, cô Âng, chính xác
Viªc s˚ dˆng các công cˆ toán hÂc trong hàm sË giúp ta có th∫ tính
toán ˜Òc, giúp gia t´ng s¸ chính xác và tin c™y
...

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 37 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Hàm sË là gì?

Hàm sË t¯ t™p hÒp X ∏n t™p hÒp Y , k˛ hiªu là f : X ! Y , là

quy t≠c gán mÈi ph¶n t˚ thuÎc X vÓi duy nhßt mÎt ph¶n t˚ thuÎc Y .

L◊U fi: Trong ‡nh nghæa trên, l˜u ˛ các Tÿ KHÓA sau

“hàm sË là quy t≠c gán”
“duy nhßt mÎt”: quy t≠c này ∫ xác ‡nh mÎt phép gán có là hàm
sË hay không. ChØng h§n, quy t≠c này có th∫ b‡ vi ph§m trong ví
dˆ d˜Ói ây.

Ví dˆ: MÈi m∞t hàng ∑u ˜Òc mua bán d¸a vào giá cıa nó. Hãy
xác ‡nh trong hai tr˜Ìng hÒp sau ây, tr˜Ìng hÒp nào là hàm sË?
Giá m∞t hàng nào ó t§i MÀT c˚a hàng
Giá m∞t hàng nào ó t§i HAI c˚a hàng khác nhau

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 38 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Ví dˆ: Cho X = {1, 2, 3} và Y = {1, 2, 3, 4}. Công th˘c

f (x) = x + 1 s≥ xác ‡nh hàm sË f : X ! Y . Cˆ th∫, quy t≠c gán
˜Òc thi∏t l™p nh˜ sau:

f (1) = 2, f (2) = 3, f (3) = 4

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 39 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Ví dˆ: Công th˘c f (x) = x 2 3x + 2 s≥ xác ‡nh hàm sË f : R ! R.

Ví dˆ: MÎt mªnh ∑ logic hai bi∏n vÓi quy t≠c gán ˜Òc cho trong
b£ng sau:

A B w (A, B)
T T T
T F T
F T T
F F F

s≥ là hàm sË t¯

w : {T , F } ⇥ {T , F } ! {T , F }

Ta dπ thßy r¨ng w (A, B) = A _ B.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 40 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Th∫ hiªn Á th‡ cıa hàm sË

Á th‡ hàm sË , hi∫u theo nghæa rÎng, là cách th∫ hiªn d˜Ói d§ng hình
£nh mËi quan hª ˜Òc cho bi hàm sË ó. Có nhi∑u cách th˘c ∫ th∫ hiªn
Á th‡ cıa hàm sË, chØng h§n nh˜ sau:
N∏u X , Y là các t™p hÒp h˙u h§n, ta dùng các mÙi tên ∫ th∫ hiªn
phép gán
N∏u X , Y là các t™p hÒp vô h§n ph¶n t˚, chØng h§n là t™p các sË
th¸c, ta v≥ nh˙ng ˜Ìng cong, m∞t cong (trên các hª trˆc tÂa Î) ∫
th∫ hiªn phép gán

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 41 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Ví dˆ: Cho N = { 2, 1, 0, 1, 2} và hàm sË s : N ! N ˜Òc xác

‡nh theo công th˘c s(n) = n2 2. Ta có th∫ bi∫u diπn Á th‡ cıa s
theo mÎt trong 2 cách sau:
Cách 1:

Cách 2:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 42 / 104

 3. Hàm sË 3.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho N = {0, 1, 2, . . . , 9} và hàm sË

s : N ! N ˜Òc xác ‡nh theo công th˘c s(n) = n + 3 (mod 10). Bi∫u
diπn Á th‡ cıa s theo 2 cách t˜Ïng t¸ nh˜ ví dˆ nêu trên.
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 43 / 104
 3. Hàm sË 3.2. Ïn ánh, toàn ánh

3.2. Ïn ánh, toàn ánh

Ïn ánh, toàn ánh

Hàm sË f : X ! Y ˜Òc gÂi là Ïn ánh (one-to-one) n∏u vÓi mÂi
a, b 2 X , f (a) = f (b) thì a = b.
Hàm sË f : X ! Y ˜Òc gÂi là toàn ánh (surjective, onto) n∏u vÓi
mÂi y 2 Y , tÁn t§i x 2 X sao cho f (x) = y .

L◊U fi: Á th‡ bi∫u diπn hàm sË Ïn ánh và toàn ánh ˜Òc cho
trong ví dˆ bên d˜Ói. N∏u nhìn t¯ l˛ thuy∏t Á th‡ thì
Hàm sË Ïn ánh: b™c trong (indegree) cıa TáT CÉ các ønh
thuÎc mi∑n Y có b™c lÓn nhßt là 1.
Hàm sË toàn ánh: b™c trong cıa TáT CÉ các ønh thuÎc mi∑n Y
nh‰ nhßt là 1.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 44 / 104

 3. Hàm sË 3.2. Ïn ánh, toàn ánh

Ví dˆ: Á th‡ bi∫u diπn hàm sË Ïn ánh và toàn ánh

Hình: Á th‡ bi∫u diπn hàm sË Ïn ánh

Hình: Á th‡ bi∫u diπn hàm sË toàn ánh

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 45 / 104

 3. Hàm sË 3.2. Ïn ánh, toàn ánh

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Trong các Á th‡ d˜Ói ây, Á th‡ nào ˘ng
vÓi hàm sË Ïn ánh, toàn ánh, và t§i sao?

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
. . .2A
CH◊ÃNG . . -.SUY
. . . LUäN
. . . . QUAN
. . . . .Hõ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
. ./ 104
 3. Hàm sË 3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

Hàm hÒp
Hàm hÒp cıa hai hàm sË f : X ! Y và g : Y ! Z , k˛ hiªu là
g f , là hàm sË cho bi (g f )(x) = g (f (x))

Ví dˆ: Hàm hÒp (g f ) ˜Òc bi∫u diπn d˜Ói d§ng Á th‡ nh˜ sau:

L◊U fi: Hàm hÒp phˆ thuÎc vào th˘ t¸ cıa các hàm thành ph¶n.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 47 / 104

 3. Hàm sË 3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho hai hàm sË f và g có Á th‡ t˜Ïng

˘ng nh˜ trong hình v≥ d˜Ói ây. Hãy xác ‡nh các hàm hÒp sau:

(a) f f (c) g f
(b) f g (d) g g

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
. . .2A
CH◊ÃNG . . -.SUY
. . . LUäN
. . . . QUAN
. . . . .Hõ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
. ./ 104
 3. Hàm sË 3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

Hàm ng˜Òc
Hàm ng˜Òc cıa hàm sË f : X ! Y , k˛ hiªu là f 1 , là hàm sË th‰a
mãn (f 1 f )(x) = x và (f f 1 )(x) = x

L◊U fi: Chø nh˙ng hàm sË v¯a là Ïn ánh, v¯a là toàn ánh thì mÓi
tÁn t§i hàm ng˜Òc

Ví dˆ:
Hàm sË f : R ! R+ ˜Òc cho bi f (x) = 2x có hàm ng˜Òc là
f 1 : R+ ! R, ˜Òc cho bi vÓi f 1 (x) = log2 (x).
Hàm sË f : R ! R ˜Òc cho bi f (x) = 2x KHÔNG tÁn t§i hàm
ng˜Òc f 1 vì f không là toàn ánh.
Hàm sË f : R ! R+ ˜Òc cho bi f (x) = x 2 KHÔNG tÁn t§i
hàm ng˜Òc f 1 vì f không là Ïn ánh.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 49 / 104

 3. Hàm sË 3.3. Hàm hÒp, hàm ng˜Òc

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho hàm sË f t¯ {a, b, c, d, e} tÓi

{1, 2, 3, 4, 5} cho bi f (a) = 3, f (b) = 4, f (c) = 1, f (d) = 5,
f (e) = 2.
(a) Chø ra r¨ng hàm f là Ïn ánh và toàn ánh;

(b) Tìm hàm ng˜Òc f 1

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
. . .2A
CH◊ÃNG . . -.SUY
. . . LUäN
. . . . QUAN
. . . . .Hõ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
. ./ 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.1. Quan hª là gì?

4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

4.1. Quan hª là gì?

‡nh nghæa Quan hª

MÎt quan hª trên t™p S là mÎt t™p con cıa t™p S ⇥ S GÂi R là mÎt
quan hª trên S, ta nói r¨ng “a có quan hª vÓi b” n∏u (a, b) 2 R, và k˛
hiªu là a R b . Ng˜Òc l§i, n∏u “a không có quan hª vÓi b” (t˘c là
(a, b) 2
/ R) thì ta k˛ hiªu là a R b

Ví dˆ: Xét t™p S = {1, 2, 3} và quan hª < ˜Òc ‡nh nghæa là t™p
hÒp sau:
{(1, 2), (1, 3), (2, 3)} ✓ S ⇥ S

Ví dˆ: T™p sË th¸c R có các quan hª t¸ nhiên nh˜ =, <, >, ,

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 51 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.1. Quan hª là gì?

Ví dˆ: Xét t™p P là t™p hÒp tßt c£ nh˙ng ng˜Ìi trên trái ßt (còn
sËng ho∞c ã ch∏t). VÓi bßt k˝ a, b 2 P, ta ‡nh nghæa quan hª a R b
nh˜ sau: “a và b là anh ch‡ em”.

Ví dˆ: Xét t™p W là t™p hÒp tßt c£ các trang web trên th∏ giÓi. Ta
‡nh nghæa quan hª Link nh˜ sau:

Link = {(a, b) 2 W ⇥ W | a có ˜Ìng link ∏n b}

Ví dˆ: Xét t™p Z là t™p hÒp các sË nguyên và n 2 Z. Ta ‡nh nghæa

quan hª a ⌘ b mod n ( Âc là: a t˜Ïng ˜Ïng vÓi b theo modulo n)
nh˜ sau:
a ⌘ b mod n , (a b) chia h∏t cho n
ChØng h§n, 1, 4, 7, 10, 13,. . . là t˜Ïng ˜Ïng vÓi nhau theo modulo 3.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 52 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.2. Á th‡ cıa quan hª

4.2. Á th‡ cıa quan hª

Á th‡ cıa quan hª

Gi£ s˚ R là mÎt quan hª trên t™p X .
Á th‡ có h˜Óng cıa quan hª R là Á th‡ vÓi ønh là các ph¶n t˚
trong X và các c§nh (có h˜Óng) i t¯ ønh x ∏n ønh y có quan hª
vÓi x (t˘c là x R y )
N∏u quan hª R th‰a mãn tính chßt x R y , y R x vÓi mÂi
x, y 2 X . Khi ó Á th‡ vô h˜Óng cıa quan hª R là Á th‡ vÓi ønh
là các ph¶n t˚ trong X và các c§nh (vô h˜Óng) nËi ønh x vÓi ønh y
có quan hª vÓi x (t˘c là x R y )

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 53 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.2. Á th‡ cıa quan hª

Ví dˆ: VÓi a, b 2 Z, ta k˛ hiªu | là quan hª ˜Óc sË, t˘c là a | b n∏u

tÁn t§i mÎt sË nguyên k sao cho a · k = b. Á th‡ có h˜Óng bi∫u diπn
quan hª | trên t™p X = {2, 3, 4, 6} nh˜ sau:

Hình: Á th‡ bi∫u diπn quan hª | trên t™p X = {2, 3, 4, 6}

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 54 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.2. Á th‡ cıa quan hª

Ví dˆ: Xét t™p X = {2, 3, 4, 6} vÓi quan hª a R b , ab < 13. Ta

thßy r¨ng quan hª a R b có tính chßt a R b , b R a, vÓi mÂi
a, b 2 X . Á th‡ vô h˜Óng bi∫u diπn quan hª R trên t™p
X = {2, 3, 4, 6} nh˜ sau:

Hình: Á th‡ bi∫u diπn quan hª R trên t™p X = {2, 3, 4, 6}

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 55 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.2. Á th‡ cıa quan hª

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho t™p X = {2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} và quan

hª a R b , (a|b) ^ (a 6= b). Ki∫m tra a R b , b R a? Hãy v≥ Á th‡
bi∫u diπn quan hª R trên X .
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 56 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.2. Á th‡ cıa quan hª

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho t™p X = {0, 1, 2, 3, 4} và quan hª

a R b , a + b = 4. Ki∫m tra a R b , b R a? Hãy v≥ Á th‡ bi∫u
diπn quan hª R trên X
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 57 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

4.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

Trong hàm sË f : X ! X , mÈi x 2 X chø ˜Òc gán vÓi duy nhßt mÎt
y 2 X . Trong khi vÓi mÎt quan hª bßt k˝, quy t≠c này có th∫ b‡ vi
ph§m, vì các c∞p (x, y ) có th∫ là tùy ˛, miπn là (x, y ) 2 R ✓ X ⇥ X .
Hàm sË f : X ! X giËng nh˜ mÎt cái máy, vÓi x 2 X ˜Òc coi nh˜ là
¶u vào và f (x) ˜Òc coi nh˜ là ¶u ra. Tuy nhiên, vÓi quan hª, các
c∞p (x, y ) 2 R không h∑ phân biªt ¶u vào/ ¶u ra.

L◊U fi: Hàm sË s≥ ‡nh nghæa mÎt quan hª. Tuy nhiên, mÎt quan hª
s≥ ch˜a ch≠c là hàm sË. Ví dˆ d˜Ói ây s≥ cho ta thßy i∑u ó.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 58 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho t™p X = {2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} và quan

hª a R b , (a|b) ^ (a 6= b). Chø ra r¨ng quan hª R không ph£i là
hàm sË.
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 59 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

MÎt quan hª R trên t™p S ˜Òc gÂi là quan hª t˜Ïng ˜Ïng (equivalence
relation) n∏u nó th‰a mãn c£ ba tính chßt sau ây:
1. (Tính ph£n x§ - reflexivity) VÓi mÂi a 2 S, ta luôn có a R a
2. (Tính Ëi x˘ng - symmetry) VÓi mÂi a, b 2 S, ta luôn có
aR b,b R a
3. (Tính b≠c c¶u - transitivity) VÓi mÂi a, b, c 2 S, ta luôn có n∏u a R b
và b R c thì a R c

Ví dˆ: T™p sË nguyên Z vÓi quan hª b¨ng nhau = là quan hª t˜Ïng

˜Ïng. TÑI SAO?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 60 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho hàm sË f : X ! Y và quan hª R

trên X ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau: vÓi a, b 2 X , a R b , f (a) = f (b).
Hãy chø ra r¨ng R là quan hª t˜Ïng ˜Ïng trên X ?
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 61 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho S = { yx | x, y 2 Z, y 6= 0} và quan

hª R ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau: vÓi yx , wz 2 S, yx R wz , xw = yz.
Hãy chø ra r¨ng R là quan hª t˜Ïng ˜Ïng trên X ?
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 62 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Phân ho§ch cıa t™p hÒp

MÎt phân ho§ch (partition) cıa t™p S là t™p P cıa các t™p con khác
rÈng cıa S th‰a mãn c£ các tính chßt sau ây:
1. VÓi mÈi a 2 S, luôn tÁn t§i t™p con X 2 P sao cho a 2 X . Ph¶n t˚
cıa P ˜Òc gÂi là lÓp (block) cıa phân ho§ch.
2. N∏u X , Y 2 P là hai lÓp khác nhau thì X \ Y = ;

Minh hÂa bi sÏ Á Venn:

Hình: MÎt phân ho§ch cıa S là P = {X1 , X2 , X3 , X4 , X5 , X6 }

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 63 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

MËi quan hª gi˙a phân ho§ch và quan hª t˜Ïng ˜Ïng

1. (Phân ho§ch ) Quan hª t˜Ïng ˜Ïng) Gi£ s˚ P là mÎt phân
ho§ch trên S. Ta ‡nh nghæa quan hª R nh˜ sau: a R b n∏u a và b
n¨m trong cùng mÎt lÓp. Khi ó R là quan hª t˜Ïng ˜Ïng.
2. (Quan hª t˜Ïng ˜Ïng ) Phân ho§ch) Gi£ s˚ R là mÎt quan hª
t˜Ïng ˜Ïng trên S. VÓi mÈi ph¶n t˚ x 2 S, ta ‡nh nghæa
Rx = {a 2 X | x R a} là t™p hÒp các ph¶n t˚ có quan hª vÓi x. GÂi
P là t™p hÒp cıa các t™p Rx , t˘c là P = {Rx | x 2 S}. Khi ó P là
mÎt phân ho§ch cıa S.

Thu™t ng˙: T™p Rx = {a 2 X | x R a} có tên gÂi là lÓp t˜Ïng

˜Ïng (equivalence class) ch˘a x.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 64 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho S = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11} và

quan hª “⌘ mod 5”. Hãy chø ra r¨ng quan hª này là t˜Ïng ˜Ïng và
hãy xác ‡nh các lÓp t˜Ïng ˜Ïng trên S?
Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 65 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho X là t™p có h˙u h§n ph¶n t˚ và

quan hª R trên P(X ) ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau: vÓi A, B 2 P(X ),
A R B , |A| = |B|. Hãy chø ra r¨ng quan hª R là t˜Ïng ˜Ïng và
hãy xác ‡nh các lÓp t˜Ïng ˜Ïng trong tr˜Ìng hÒp X = {1, 2, 3}?

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 66 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.5. MÎt ví dˆ: Phép Áng d˜ toán hÂc

4.5. MÎt ví dˆ: Phép Áng d˜ toán hÂc

Quan hª Áng d˜ trên t™p sË nguyên

‡nh nghæa: Quan hª Áng d˜ “⌘ mod n” ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau:
vÓi mÂi a, b 2 Z, a ⌘ b mod n n∏u tÁn t§i mÎt sË nguyên k 2 Z
sao cho a b = n · k
Tính chßt: Quan hª Áng d˜ “⌘ mod n” là quan hª t˜Ïng ˜Ïng
trên Z
K˛ hiªu lÓp t˜Ïng ˜Ïng: Các lÓp t˜Ïng ˜Ïng Ra cıa quan hª “⌘
mod n” ˜Òc k˛ hiªu là [a] , và Âc là “a modulo n”. T™p hÒp các lÓp
t˜Ïng ˜Ïng ˜Òc gÂi là “t™p các sË nguyên theo modulo n”, và ˜Òc
k˛ hiªu là Z/n
Phép toán trên lÓp t˜Ïng ˜Ïng: Gi£ s˚ [a] và [b] là hai lÓp t˜Ïng
˜Ïng cıa Z/n. Gi£ s˚ r¨ng x 2 [a] và y 2 [b]. Khi ó x + y 2 [a + b]
và xy 2 [ab]

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 67 / 104

 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.5. MÎt ví dˆ: Phép Áng d˜ toán hÂc

Ví dˆ: Quan hª “⌘ mod 3” s≥ chia t™p sË nguyên Z thành 3 lÓp

t˜Ïng ˜Ïng nh˜ sau:

[0] = {. . . , 9, 6, 3, 0, 3, 6, 9, . . . }
[1] = {. . . , 8, 5, 2, 1, 4, 7, 10, . . . }
[2] = {. . . , 7, 4, 1, 2, 5, 8, 11, . . . }

Hay nói cách khác, Z/3 gÁm có 3 ph¶n t˚ là Z/3 = {[0], [1], [2]}. Hai
phép toán “+” và “·” trên Z/3 ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau:

[0] + [0] = [0] [0] · [0] = [0]

[0] + [1] = [1] [0] · [1] = [0]
[0] + [2] = [2] [0] · [2] = [0]
[1] + [1] = [2] [1] · [1] = [1]
[1] + [2] = [0] [1] · [2] = [2]
[2] + [2] = [1] [2] · [2] = [1]
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 68 / 104
 4. Quan hª t˜Ïng ˜Ïng 4.5. MÎt ví dˆ: Phép Áng d˜ toán hÂc

Ví dˆ: T˜Ïng t¸, t™p Z/6 = {[0] , [1] , [2] , [3] , [4] , [5]} có hai phép
toán “+” và “·” ˜Òc ‡nh nghæa nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 69 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

5. Quan hª th˘ t¸
5.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Quan hª th˘ t¸
MÎt quan hª R trên t™p S ˜Òc gÂi là quan hª th˘ t¸ (partial ordering)
n∏u nó th‰a mãn c£ ba tính chßt sau ây:
1. (Tính ph£n x§ - reflexivity) VÓi mÂi a 2 S, ta luôn có a R a
2. (Tính b≠c c¶u - transitivity) VÓi mÂi a, b, c 2 S, ta luôn có n∏u a R b
và b R c thì a R c
3. (Tính ph£n x˘ng - antisymmetry) VÓi mÂi a, b 2 S, ta luôn có n∏u
a R b và b R a thì a = b

Ví dˆ: T™p sË th¸c R vÓi quan hª nh‰ hÏn ho∞c b¨ng nhau  là
quan hª th˘ t¸. TÑI SAO?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 70 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.1. ‡nh nghæa và ví dˆ

Ví dˆ: Xét t™p P là t™p hÒp tßt c£ nh˙ng ng˜Ìi trên trái ßt (còn
sËng ho∞c ã ch∏t). VÓi bßt k˝ a, b 2 P, ta ‡nh nghæa quan hª a R b
nh˜ sau: “a là con cıa b”.

Ví dˆ: T™p các sË t¸ nhiên N và quan hª ˜Óc sË | (a|b, t˘c là a là

˜Óc cıa b) là quan hª th˘ t¸.

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Cho S là mÎt t™p bßt k˝ và xét t™p P(S)
là t™p hÒp tßt c£ các t™p con cıa S. Ch˘ng t‰ r¨ng quan hª ✓ là quan
hª th˘ t¸ trên P(S).

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 71 / 104
 5. Quan hª th˘ t¸ 5.2. Á th‡ Hasse

5.2. Á th‡ Hasse

Á th‡ Hasse

Gi£ s˚ là mÎt quan hª th˘ t¸ trên t™p X . Á th‡ Hasse cho (X , )

˜Òc xây d¸ng theo quy t≠c sau:
Các ønh là các ph¶n t˚ trong X
Các c§nh cıa Á th‡ chø ˜Òc nËi gi˙a ønh x và ønh y n∏u x y và
không tÁn t§i mÎt ph¶n t˚ z trung gian sao cho x z y .
V∑ v‡ trí các ønh, n∏u có tÁn t§i c§nh nËi gi˙a x-y và x y thì ønh
x  v‡ trí bên d˜Ói ønh y .

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 72 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.2. Á th‡ Hasse

Ví dˆ: Á th‡ Hasse bi∫u diπn quan hª ˜Óc sË | trên t™p

X = {2, 3, 4, 6, 8} nh˜ sau:

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) V≥ Á th‡ Hasse bi∫u diπn quan hª  trên
t™p X = {2, 3, 4, 6, 8}

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 73 / 104
 5. Quan hª th˘ t¸ 5.2. Á th‡ Hasse

Ví dˆ: Á th‡ Hasse bi∫u diπn quan hª ˜Óc sË | trên t™p

X = {1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30} (t™p các ˜Óc sË cıa 30) nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 74 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.2. Á th‡ Hasse

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) V≥ Á th‡ Hasse bi∫u diπn quan hª ✓ trên
t™p P(T ), vÓi T = {1, 2, 3}

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 75 / 104
 5. Quan hª th˘ t¸ 5.2. Á th‡ Hasse

So sánh vÓi k∏t qu£:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 76 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

5.3. S≠p th˘ t¸ d¸a trên Á th‡ Hasse

Áp dˆng: s≠p th˘ t¸ các môn hÂc d¸a trên Á th‡ Hasse
∫ theo hÂc ngành Khoa hÂc máy tính, Julia ph£i hoàn thành các môn
hÂc b≠t buÎc sau: (l˜u ˛ là các môn hÂc có môn tiên quy∏t, và ˜Òc hÂc
trong 1 hÂc k˝)

Julia c¶n xác ‡nh th˘ t¸ các môn hÂc, và s≠p x∏p các môn hÂc theo t¯ng
hÂc k˝ ∫ có th∫ hoàn thành các môn hÂc này trong thÌi gian sÓm nhßt.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 77 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

Gi£i: Á th‡ Hasse cho các môn hÂc cıa Julia nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 78 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.3. S¸ khác nhau gi˙a quan hª và hàm sË

D¸a trên Á th‡ Hasse, Julia nên s≠p x∏p ch˜Ïng trình hÂc cıa mình
nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 79 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.4. Øng cßu

5.4. Øng cßu

Øng cßu
Cho (X1 , 1) và (X2 , 2) là các t™p hÒp vÓi các quan hª th˘ t¸ t˜Ïng
˘ng. Ta nói (X1 , 1) là Øng cßu (isomorphic) vÓi (X2 , 2) n∏u tÁn t§i
mÎt hàm sË Ïn ánh f : X1 ! X2 sao cho vÓi mÂi a, b 2 X1 ,

a 1 b , f (a) 2 f (b)

Trong tr˜Ìng hÒp (X1 , 1) và (X2 , 2) là Øng cßu thì ta k˛ hiªu là

(X1 , 1 ) ⇠
= (X2 , 2 )

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 80 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.4. Øng cßu

Ví dˆ: Xét t™p X1 = {1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30} (t™p các ˜Óc sË cıa 30)
vÓi quan hª ˜Óc sË |. Xét t™p X2 = P(T ), vÓi T = {1, 2, 3}, và quan
hª ✓. Á th‡ Hasse cıa (X1 , |) và (X2 , ✓) t˜Ïng t¸ nh˜ nhau

Øng cßu f : X1 ! X2 ˜Òc thi∏t l™p nh˜ sau:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 81 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

5.5. §i sË Boolean

◊Óc, bÎi, dàn

Gi£ s˚ (X , ) là mÎt t™p vÓi quan hª th˘ t¸ trên ó.
◊Óc: VÓi mÈi hai ph¶n t˚ a, b 2 X , ta ‡nh nghæa ˜Óc cıa a và b ,
k˛ hiªu là a ^ b , là ph¶n t˚ thuÎc X và th‰a mãn các tính chßt sau:
(a) (a ^ b) a và (a ^ b) b
(b) N∏u tÁn t§i x 2 X sao cho x a và x b thì x (a ^ b)
BÎi: VÓi mÈi hai ph¶n t˚ a, b 2 X , ta ‡nh nghæa bÎi cıa a và b , k˛
hiªu là a _ b , là ph¶n t˚ thuÎc X và th‰a mãn các tính chßt sau:
(a) a (a _ b) và b (a _ b)
(b) N∏u tÁn t§i x 2 X sao cho a x và b x thì (a _ b) x
Dàn: (X , ) ˜Òc gÂi là dàn (lattice) n∏u mÂi c∞p a, b 2 X ∑u có
˜Óc và bÎi.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 82 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

Ví dˆ: T™p X = {2, 3, 4, 6, 8} và quan hª | có Á th‡ Hasse nh˜ sau:

T¯ Á th‡ Hasse ta thßy 4 ^ 6 = 2, 2 _ 3 = 6, nh˜ng 4 _ 6 không tÁn

t§i. Nh˜ v™y, (X , |) không ph£i là dàn.

Ví dˆ: Gi£ s˚ X = P(T ) vÓi T là mÎt t™p hÒp nào ó. VÓi mÂi
A, B 2 P(T ), ta thßy r¨ng A \ B là ˜Óc và A [ B là bÎi cıa A và B.
HÏn n˙a, (P(T ), ✓) là mÎt dàn. TÑI SAO?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 83 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

Ví dˆ: T™p X = {1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30} (t™p các ˜Óc sË cıa 30) vÓi
quan hª ˜Óc sË | là mÎt dàn. TÑI SAO? Hãy tìm
5 ^ 6 =? và 5 _ 6 =?
3 ^ 10 =? và 3 _ 10 =?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 84 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

§i sË Boolean

Gi£ s˚ (X , ) là mÎt dàn. (X , ) ˜Òc gÂi là §i sË Boolean n∏u vÓi mÂi

a, b, c 2 X , các tính chßt sau th‰a mãn:
Tính giao hoán: (commutativity) a ^ b = b ^ a và a _ b = b _ a
Tính k∏t hÒp: (associativity) a ^ (b ^ c) = (a ^ b) ^ c và
a _ (b _ c) = (a _ b) _ c
Tính hßp thˆ: (absorption) a _ (a ^ b) = a và a ^ (a _ b) = a
Tính phân phËi: (distributivity) a _ (b ^ c) = (a _ b) ^ (a _ c) và
a ^ (b _ c) = (a ^ b) _ (a ^ c)
Tính giÓi h§n: (boundedness) TÁn t§i hai ph¶n t˚ 0, 1 2 X sao cho
x 1 và 0 x vÓi mÂi x 2 X
Tính ¶y ı: (complement) VÓi mÂi x 2 X , luôn tÁn t§i ph¶n t˚
¬x 2 X sao cho x _ (¬x) = 0 và x ^ (¬x) = 1

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 85 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

Ví dˆ: T™p P({1, 2, . . . , n}) vÓi quan hª ✓ là mÎt §i sË Boolean,

vÓi
◊Óc cıa A và B là A \ B
BÎi cıa A và B là A [ B
Ph¶n t˚ 0 là ;
Ph¶n t˚ 1 là {1, 2, . . . , n}
Ph¶n t˚ (¬x) là ph¶n bù cıa x trong t™p {1, 2, . . . , n}

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 86 / 104

 5. Quan hª th˘ t¸ 5.5. §i sË Boolean

Ví dˆ: T™p X = {1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30} vÓi quan hª ˜Óc sË | là mÎt
§i sË Boolean. TÑI SAO? Hãy tìm các ph¶n t˚ 0, 1, (¬2), (¬5), (¬3),
(¬10) =?

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 87 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.1. ‡nh nghæa Á th‡

6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n

6.1. ‡nh nghæa Á th‡

Á th‡ có h˜Óng

Á th‡ có h˜Óng (directed graph) G là mÎt t™p hÒp h˙u h§n các ønh VG
và các c§nh EG , cùng vÓi hàm sË i : EG ! VG ⇥ VG . VÓi mÈi c§nh
e 2 EG , n∏u i(e) = (a, b) thì c§nh e nËi t¯ ønh a ∏n ønh b.

Á th‡ vô h˜Óng

Á th‡ vô h˜Óng (undirected graph) G là mÎt t™p hÒp h˙u h§n các ønh
VG và các c§nh EG , cùng vÓi hàm sË i : EG ! VG ⇥ VG . VÓi mÈi c§nh
e 2 EG , n∏u i(e) = (a, b) thì c§nh e nËi ønh a và ønh b.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 88 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.1. ‡nh nghæa Á th‡

L◊U fi:
L˜u ˛ nh˙ng t¯ g§ch chân trong 2 ‡nh nghæa trên
Quan hª “c§nh e nËi t¯ ønh a ∏n ønh b” có KHÔNG tính Ëi
x˘ng. – ây, c§nh e chø có 1 chi∑u i t¯ a ∏n b.
Quan hª “c§nh e nËi ønh a vÓi ønh b” có tính Ëi x˘ng, t˘c là
“c§nh e cÙng nËi ønh b vÓi ønh a”. Hay nói cách khác,
i(e) = (a, b) = (b, a)
N∏u tÁn t§i mÎt c§nh e sao cho i(e) = (a, a) thì e chính là vòng
(loop) t§i ønh a

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 89 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

GÂi G là Á th‡ vÓi t™p các ønh VG và t™p các c§nh EG , H là Á th‡ vÓi
t™p các ønh VH và t™p các c§nh EH . Hai Á th‡ G và H ˜Òc gÂi là
Øng cßu (isomorphic), và ˜Òc k˛ hiªu là G ⇠
= H , n∏u tÁn t§i hai hàm
sË Ïn ánh
↵ : VG ! VH và : EG ! EH
sao cho vÓi mÂi c§nh e 2 EG , ta luôn có

c§nh e nËi v vÓi w / c§nh e i t¯ v ∏n w

m
c§nh (e) nËi ↵(v ) vÓi ↵(w )/ c§nh (e) i t¯ ↵(v ) ∏n ↵(w )

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 90 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

Ví dˆ: Hai Á th‡ vô h˜Óng sau ây là Øng cßu

– ây, hai hàm sË Ïn ánh ↵ và ˜Òc cho nh˜ sau: ↵(xi ) = yi và

(ai ) = bi , cùng vÓi tiêu chu©n

c§nh ai nËi ønh xi vÓi xk

m
c§nh bi nËi ønh yi vÓi yk

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 91 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) C∞p Á th‡ trong d˜Ói ây có là Øng cßu
không? N∏u có, hãy tìm hai hàm sË ↵ và ?

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 92 / 104
 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.2. S¸ Øng cßu gi˙a 2 Á th‡

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) C∞p Á th‡ trong d˜Ói ây có là Øng cßu
không? N∏u có, hãy tìm hai hàm sË ↵ và ?

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 93 / 104
 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.3. B™c cıa ønh

6.3. B™c cıa ønh

B™c cıa ønh cho Á th‡ có h˜Óng

Gi£ s˚ G là mÎt Á th‡ có h˜Óng vÓi t™p các ønh VG và t™p các c§nh EG .
GÂi x 2 VG là mÎt ønh cıa G .
B™c ngoài cıa ønh x (outdegree) GÂi D1 là t™p hÒp các c§nh
e 2 EG sao cho i(e) = (x, b). Khi ó, b™c ngoài cıa x là |D1 |
B™c trong cıa ønh x (indegree) GÂi D2 là t™p hÒp các c§nh e 2 EG
sao cho i(e) = (a, x). Khi ó, b™c trong cıa x là |D2 |
B™c cıa ønh x (degree) B™c cıa x là (|D1 | + |D2 |)

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 94 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.3. B™c cıa ønh

Ví dˆ: (sinh viên t¸ gi£i) Trong Á th‡ sau ây, hãy xác ‡nh b™c
(trong/ ngoài) cıa các ønh.

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 95 / 104
 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.4. ˜Ìng Euler, m§ch Euler

6.4. ˜Ìng Euler, m§ch Euler

‡nh nghæa (nh≠c l§i)

˜Ìng (path) là mÎt dãy các ønh và các c§nh

v 0 , e 1 , v1 , e 2 , v2 , . . . , vn 1 , e n , vn , n 1

trong ó vi là các ønh và ei là các c§nh nËi ønh vi 1 vÓi vi .

M§ch (circuit) là ˜Ìng có v0 = vn .
˜Ìng ho∞c m§ch ˜Òc gÂi là Ïn (simple) n∏u các c§nh
e1 , e2 , . . . , en là khác nhau.
Á th‡ vô h˜Óng là liên thông (connected) n∏u luôn tÁn t§i ˜Ìng
nËi hay ønh bßt k˝
Á th‡ có h˜Óng là liên thông (connected) n∏u Á th‡ vô h˜Óng
t˜Ïng ˘ng vÓi nó là liên thông
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 96 / 104
 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.4. ˜Ìng Euler, m§ch Euler

˜Ìng Euler, m§ch Euler

˜Ìng Euler là mÎt ˜Ìng Ïn i qua tßt c£ các c§nh cıa Á th‡.
M§ch Euler là mÎt m§ch Ïn i qua tßt c£ các c§nh cıa Á th‡.

‡nh l˛ ( i∑u kiªn c¶n và ı ∫ tÁn t§i m§ch Euler)

Gi£ s˚ G là mÎt Á th‡ vô h˜Óng và liên thông.
N∏u tßt c£ các ønh cıa G có b™c chÆn thì Á th‡ s≥ tÁn t§i mÎt
m§ch Euler.
Ng˜Òc l§i, n∏u Á th‡ G có mÎt m§ch thì tßt c£ các ønh cıa G s≥ có
b™c chÆn.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 97 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.5. ˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton

6.5. ˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton

˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton

˜Ìng Hamilton là mÎt ˜Ìng

v 0 , e 1 , v 1 , e 2 , v2 , . . . , v n 1 , e n , vn

i qua tßt c£ các ønh vi cıa Á th‡, mÈi ønh úng mÎt l¶n.
M§ch Hamilton là mÎt m§ch

v0 , e 1 , v 1 , e 2 , v 2 , . . . , v n 1 , en , vn , en+1 , v0 ,

trong ó v0 , e1 , v1 , e2 , v2 , . . . , vn 1 , e n , vn là ˜Ìng Hamilton.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 98 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.5. ˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton

Ví dˆ: Tìm mÎt m§ch Hamilton trong Á th‡ d˜Ói ây

Ta i theo cách t¯ ngoài vào trong, ng˜Òc chi∑u kim Áng hÁ, b≠t ¶u
t¯ a. MÎt m§ch Hamilton tìm ˜Òc là

a b c d e f o n m l k j i r s t p q g h a

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 99 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.5. ˜Ìng Hamilton, m§ch Hamilton

Ví dˆ: Hãy chø ra r¨ng KHÔNG tÁn t§i m§ch Hamilton trong Á th‡
d˜Ói ây

Gi£i: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 100 / 104
 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.6. Cây

6.6. Cây

Cây
Cây là mÎt Á th‡ ∞c biªt th‰a mãn tính chßt sau: tÁn t§i mÎt ønh r
˜Òc gÂi là gËc (root) sao cho vÓi mÂi ønh v 2 VT , (v 6= r ), tÁn t§i
duy nhßt mÎt ˜Ìng Ïn nËi t¯ r ∏n v .

Ví dˆ:

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 101 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.6. Cây

Các tính chßt cıa cây

Á th‡ vô h˜Óng G là cây khi và chø khi G là liên thông và không có
m§ch Ïn.
Gi£ s˚ G là mÎt cây vô h˜Óng. Khi ó, gi˙a hai ønh bßt k˝ trong cây
s≥ tÁn t§i duy nhßt mÎt ˜Ìng Ïn nËi gi˙a chúng.
N∏u G là mÎt cây có n ønh thì G có n 1 c§nh.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 102 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.6. Cây

L◊U fi: Trong mÎt cây ta có th∫ chÂn bßt c˘ ønh nào là gËc. Ba Á
th‡ d˜Ói ây cùng bi∫u diπn 1 cây theo nh˙ng cách khác nhau: (a) cây
không có gËc; (b) cây vÓi ønh r1 là gËc; (c) cây vÓi ønh r2 là gËc.

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 103 / 104

 6. L˛ thuy∏t Á th‡ c´n b£n 6.6. Cây

THANK YOU for YOUR ATTENTION

CH◊ÃNG 2A - SUY LUäN QUAN Hõ 104 / 104