SHM

การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่างง่าย

สื่อประกอบการสอนรายวิ า ฟิสิกส์ หลักสูตรแกนกลา

การศึกษาขึ้นพื้นฐาน พุทธศักรา 2551 ( บับปรับปรุ 2560)
การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่างง่าย
1 ลักษณะการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

4 ความถี่ธรรม าติและการสั่นพ้อ
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

ความถี่ f
เ1วลา'
!นวนรอบ เค*อน'ใน :
ไ,
2

ใน
ใ0
คาบ
T
การเค*อน' ( เมตร,
ทา)
3
การ
กระ ัด
x
a
'

ครบ 1 รอบ (
5นา6,5
ห8วย เวลา 4 5
↳1 5นา6 M2.5)
( SHM. CM/s)

v
อัตราเร็ว ความถี่ ความเร็ว ความเร่

ω
เ ิ มุม เ ิ มุม CM/si)
non. แบบ วงกลม
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
!นวน ค%ว

f
,าน

พ'อม*น
↑

1 ความถี่ (frequency) สัญลักษณ์ f +น แนว

ความถี่ คือ านวนรอบในการเคลื่อนที่ 1 วินาที
ก
มีหน่วยเป็น เฮิรต ์ (Hz)

2 คาบ (period) สัญลักษณ์ T

คือ เวลาที่ในการเคลื่อนที่ครบ 1 รอบ

T
คาบ มีหน่วยเป็น วินาที (s)

↑- 0น รอบ
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

ความสัมพันธ์ขอ คาบและความถี่
ความถี่ f+ T
คาบ

พิมพ์สมการที่นี่

1
f=
T
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

ตัวอย่า 1 ถ้าอนุภาคสั่นครบ 40 ครั้ ใน 50 วินาที หาความถี่และคาบการสั่นขอ

อนุภาค ↑

=ราคา k = 0.5 He

วิธีทา ความถี่ f มีค่าเท่ากับ านวนรอบขอ วัตถุที่เคลื่อนที่ได้ในหนึ่ หน่วยเวลา

พิมพ์สมการที่นี่
40 ↑=
f=
50
f = 0.8 ครั้ ต่อวินาที ตอบ
-

คาบ T มีค่าเท่ากับเวลาที่วัตถุใ ้ในการเคลื่อนที่ครบ 1 รอบ T = -น%นค&ง

1
T= :

0.8
T = 1.25 วินาที ตอบ =1.85s *
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
3 การ

x กระ ัด 𝛚
Asin𝛉
∅
พิมพ์สมการที่นี่
𝛉
เงาหมุด

-A X = 0 X =Xi A
ากภาพการเคลื่อนที่ขอ หมุดเป็นว กลมด้วยอัตราเร็วเ ิ มุมค ตัว𝛚 เมื่อเวลาใด ๆ แผ่นกลม
หมุนไปเป็นมุม 𝛉 ขอ หมุด มีการเคลื่อนที่ ากตาแหน่ เริ่มต้นX = 0 ไปยั ยั ตาแหน่ ใด ๆ X =Xi
เ า ะเคลื่อนที่ด้วยความถี่เ ิ มุมเท่ากับอัตราเร็วเ ิ มุมขอ หมุด 𝛚 ทาให้เกิดการกระ ัดขึ้น X
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
3 การ

xกระ ัด
พิมพ์สมการที่นี่

การกระ ัดมีค่าเท่ากับ x=Asin θ

าก θ= ωt + ∅ ะได้การกระ ัด

X = Asin (ωt+ ∅)
2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

note
หน่วยมุมเฟส /

พิมพ์สมการที่นี่

ในระบบเอสไอ มุมมีหน่วยเป็นเรเดียน (radian) เ ่น มุม 𝝅 เรเดียน

มีค่าเท่ากับ 180 อ ศา มุม 2𝝅 เรเดียน มีค่าเท่ากับ มุม 360 อ ศา
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
4 อัตราเร็วเ ิ มุม (angular speed) ะเกิดขึ้นเมื่อกรณีวัตถุเคลื่อนที่
อัตราเร็ว
เป็นว กลมใน ่ว เวลา ∆t วัตถุ ะมีการกระ ัดเ ิ มุม ∆𝜽

ω เ ิ มุม หาได้ ากความสัมพันธ์

ω=
∆θ 2π
= =2πf
ความถี่ ∆t T
เ ิ มุม
***ในการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย ะเรียก ω ว่า
ความถี่เ ิ มุม (angular frequency) มีหน่วยเป็น rad/s
 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
5

v
ความเร็ว

ความเร็วขอ การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย หาได้ ากความสัมพันธ์

v = Aωcos (ωt+ ∅)
2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

a
ความเร่

ความเร่ ขอ การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย หาได้ ากความสัมพันธ์

a= −Aω2 sin (ωt+ ∅)

 2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย
ความสัมพันธ์ระหว่า ความเร่ และการกระ ัดขอ การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

a = - ω2 x

ความสัมพันธ์ระหว่า ความเร็วและการกระ ัดขอ การเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

v = ±ω A2 −x2
2 ปริมาณที่เกี่ยวข้อ กับการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่า ่าย

สรุป
การกระ ัด x =พิมAsin
พ์สมการที(ωt+
่นี่ ∅)
ความเร็ว v = Aωcos(ωt+ ∅)
ความเร่ a = - Aω2 (ωt+ ∅)
 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

พิมพ์สมการที่นี่

⑥
แร ดึ กลับ (restoring force) เป็นแร ที่ทาให้วัตถุเคลื่อนที่
กลับไปกลับมา ้าทา เดิม
 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

การสั่นขอ มวลติดปลายสปริ แร สปริ ที่กระทาต่อวัตถุมีขนาด

เท่ า กั บ ค่ า ค ตั ว ขอ สปริ คู ณ กั บ ขนาด
ขอ การกระ ัด แต่มีทศิ ตร กันข้ามกับทิศ
พิมพ์สมการที ่นี่
ขอ การกระ ัดตามสมการ
Fspring = -kx

Fspring เป็นแร ดึ กลับขอ สปริ มีหน่วยเป็น นิวตัน (N)

x เป็นการกระ ัดขอ วัตถุ มีหน่วยเป็นเมตร (m)
k เป็นค่าค ตัวขอ สปริ มีหน่วยเป็น นิวตันต่อเมตร (N/m)
การสั่นขอ มวลติดปลายสปริ
↳ !า#จสป'ง
 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

การสั่นขอ มวลติดปลายสปริ ความถี่ เ ิ มุ ม คาบ และความถี่

ขอ การสั่ น ขอ มวลติ ด ปลายสปริ (k)
มวลขอ วัตถุ (m) ตามสมการ
พิมพ์สมการที$ดปลาย
่นี่ สป*ง
is
มวล a ladiesare della ,
k
.
-

Cities
ω= ~Pre

m 20 8030 ( Ag)

m
T = 2π k

การสั่นขอ มวลติดปลายสปริ
↳re 1 k
F = 2π m
 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

การแกว่ ขอ ลูกตุ้มอย่า ่าย

พิมพ์สมการที่นี่

การแกว่ ขอ ลูกตุ้มอย่า ่าย

 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

การแกว่ ขอ ลูกตุ้มอย่า ่าย

แร ดึ กลั บ ที่ ก ระท าให้ ลู ก ตุ้ ม
พิมพ์สเคลื ่อนที
มการที ่นี่ ่กลับไปกลับมา ตามสมการ
F = - mg sin θ
ถ้ามุม θ มีค่าน้อยมาก ๆ คิดเป็นมุม
s
ในหน่วยเรเดียน sin θ~ θ โดย θ = l
แผนภาพแร ที่ประทาต่อลูกตุ้มมวล m F = - mg θ
 3 แร กับการสั่นขอ มวลติดปลายสปริ และลูกตุ้มอย่า ่าย

การแกว่ ขอ ลูกตุ้มอย่า ่าย ความถี่เ ิ มุม คาบ และความถี่ ขอ

การ ตามสมการแกว่ ขอ ลูกตุ้มอย่า ่าย
สัมพันธ์กับความยาวเ ือก ตามสมการ
พิมพ์ส!ก#ม
มการที
ยาว. ่นี่ g แรง
-> (าความเ+งเ-องจาก

ω= โ3ม4วงของโล ตะ 10
=- /2

l เ9อก (
·

2 ความยาว m)

Stif
l
T = 2π g
1 g
5

F = 2π l
แผนภาพแร ที่ประทาต่อลูกตุ้มมวล m
 4 ความถี่ธรรม าติและการสั่นพ้อ
ความถี่ธรรม าติ
ค ว า ม ถี่ ธ ร ร ม า ติ
(natural frequency) คือ
พิมพ์สมการที่นี่
ความถี่ ใ นการสั่ น ขอ วั ต ถุ ห รื อ
ระบบที่มแี นวโน้มที่ ะสั่นเมื่อถูก
ร บ ก ว น ึ่ ขึ้ น อ ยู่ กั บ
ลักษณะเ พาะขอ แต่ละระบบ
 4 ความถี่ธรรม าติและการสั่นพ้อ
การสั่นพ้อ

การสั่นพ้อ (resonance) เกิดขึ้นเมื่อวัตถุถูกกระตุ้นต่อเนื่อ

พิมพ์สมการที่นี่
ให้ สั่ น อย่ า อิ ส ระด้ ว ยแร หรื อ พลั านที่ มี ค วามถี่ ใ กล้ เ คี ย กั บ
ความถี่ธรรม าติ วัตถุนั้น ะสั่นด้วยความถี่ธรรม าติและสั่นด้วย
แอมพลิ ูดที่มคี ่ามาก
 4 ความถี่ธรรม าติและการสั่นพ้อ
การประยุกต์ใ ้ความรู้ การสั่นพ้อ ขอ สะพาน

พิมพ์สมการที่นี่

สะพานทาโคมานาร์โรว์