DÖNEM I

TIBBİ BİYOKİMYA LABORATUVARI

LİPİD ANALİZİ
DERS NOTU
2022-2023

1
 LİPİD ANALİZİ
Lipitler genel olarak suda çözünmeyen fakat organik çözücülerde çözünen
maddelerdir. Lipidler yağ asitleri, trigliserid, fosfolipidler, glikolipidler, steroidler ve terpenler
ve mumlar şeklinde sınıflandırılır. Lipidler, insan vücudunda hücre ve organel
membranlarında, trigliserid damlacıkları şeklinde adipositlerde ve dolaşımda lipoprotein
yapısında bulunurlar.

Kolesterol: Steroid yapıda katı bir alkoldür. 17. karbon atomuna bağlı hidrokarbon
yan zincirinden dolayı lipid özelliği gösterir. Kolesterol safra asitleri, D vitamini ve steroid
hormonların sentezinde kullanılır. Ayrıca hücre membranının yapısına dahil olur. Normal
plazmadaki kolesterolün %70’i ester kolesterol %30’u ise serbest kolesterol şeklinde bulunur.
Bütün yaşlar için ideal kolesterol miktarı 200 mg/dl’den düşük olmasıdır. Kan kolesterol
seviyesinin artmasına hiperkolesterolemi azalmasına ise hipokolesterolemi denir.
Ateroskleroz ve diyabet gibi bazı hastalıklarda kan kolesterolü artarken malnutrisyon gibi
durumlarda azalır.

Lipoproteinler: Lipoproteinler hidrofilik fosfolipit ve protein içeren bir yüzey ile

hidrofobik bir lipid çekirdekten oluşan makromoleküler komplekslerdir. Lipoproteinler HDL,
LDL, VLDL ve şilomikronlardır. HDL kolesterolün periferik hücrelerden karaciğere ters
yönde taşınmasından sorumludur. Düşük HDL kolesterol konsantrasyonu özellikle yüksek
trigliserit ile birlikte kardiyovasküler hastalık riskini arttırır.

Trigliserid: Gliserolün 3 tane OH grubu ile yağ asitlerinin oluşturdukları esterlerdir.

Lipitlerin organizmadaki depo formudur. Plazmada esas olarak şilomikron ve VDLD içinde
taşınır.

KOLESTEROLÜN SPEKTROFOTOMETRİK ANALİZİ

Kolesterol, kimyasal veya enzimatik metodlarla tayin edilebilir. Günümüzde birçok

analizde enzimler kullanılır. Enzimatik metodlar daha hassas, daha kısa ve çok daha sağlıklı
sonuçlar vermektedir. Bu nedenle kolesterol analizinde enzimatik metodlar tercih edilir.
Total kolesterolün ölçüm prensibi: Kolesterol esterleri kolesterol esterazın etkisi ile hidroliz
edilerek serbest kolesterol ve yağ asitlerine ayrılır. Kolesterol oksidaz oksijen varlığında H2O2
oluşumunu sağlar. OIuşan H2O2, peroksidazın varlığında fenol ve 4-aminoantipirinin oksidatif
bağlanmasını etkileyerek kırmızı kinon-imin boya oluşmasını sağlar. Oluşan kırmızı boyanın
renk yoğunluğu kolesterol konsantrasyonu ile doğru orantılıdır.

Reaktif (Çalışma solüsyonu): Kolesterol esteraz, kolesterol oksidaz, peroksidaz,

4-aminoantipirin, fenol

Kolestrol esteraz
Kolesterol esterleri + H2O Kolesterol + Yağ asidi

Kolesterol oksidaz
Kolesterol + O2 4- kolestenon + H2O2

2
 Peroksidaz

2H2O2 + 4-Aminoantipirin+ Fenol kinin-imin boya + 4 H2O

Kör Küveti Numune Küveti

1000 μl Reaktif 1000 μl Reaktif
- 20 μl Numune

Küvet karıştırılır ve 10 dk oda ısısında inkübe edilir. 500 nm’de spektrofotometrede okutulur.

HDL kolesterolün ölçüm prensibi: HDL’deki kolesterolün analizi Mg iyonları ve dekstran

sülfat varlığında, polietilen glikol (PEG) ile modifiye edilmiş enzimler (kolesterol esteraz ve
kolesterol oksidaz) kullanılarak yapılır. Kolesterol esteraz ve kolesterol oksidaz enzimleri
PEG ile modifiye edildiğinde, lipoprotein fraksiyonlarına karşı seçici katalitik aktivite
gösterir. Reaksiyon sırasında bu enzimlere karşı dirençli olan LDL, VLDL ve şilomikronlar
suda çözünür kompleksler oluşturur.

PEG- Kolesterol esteraz

HDL-Kolesterol esterleri+H2O HDL-Kolesterol+Yağ asidi

PEG-Kolesterol oksidaz
HDL-Kolesterol + O2 4-kolestenon + H2O2

Peroksidaz
2H2O2+4-Aminoantipirin+ HSDA+H2O Mor-mavi pigment+5H2O

HSDA: Sodyum N-(2-hidroksi-3-sülfopropil)-3,5-dimetoksianilin

Oluşan mavi-mor kinon-imin boyanın renk şiddeti HDL kolesterol konsantrasyonu ile doğru
orantılıdır.

LDL kolesterolün ölçüm prensibi: LDL’deki kolesterolün konsantrasyonunu ölçmek için

hazır ticari reaktiflerde kullanılabilir. Ayrıca LDL kolesterolü hesaplamak için aşağıdaki
formülde kullanılabilir (Friedewal formülü):

LDL- Kolesterol = Total kolesterol- Trigliserid/5- HDL kolesterol

Not: Serum trigliserid miktarı % 400 mg’dan fazla ise bu formül kullanılamaz.

3
 TRİGLİSERİDİN SPEKTROFOTOMETRİK ANALİZİ

Serum trigliserit analizi enzimatik metodlara dayalı ticari kitler kullanılarak yapılır.

Reaktif: Lipoprotein lipaz, gliserokinaz, gliserol 3-fosfat oksidaz, peroksidaz, 4-Aminofenazon,

4-klorofenol

Lipoprotein lipaz

Trigliserid + 3H2O Gliserol + 3 Yağ asidi

Gliserokinaz

Gliserol + ATP Gliserol 3-fosfat + ADP

Gliserol 3-fosfat oksidaz

Gliserol 3-fosfat + O2 Dihidroksiaseton fosfat + H2O2

Peroksidaz

2H2O2 + 4-Aminofenazon + 4-klorofenol kinon kompleksi + 2H2O + HCl

Kör Küveti Numune Küveti

1200 μL reakif + 280 μL distile su 1200 μL reakif + 280 μL distile su
- 20 μl serum

Renkli kompleks olan kinon 505 nm’de ölçülerek serumdaki trigliserid konsantrasyonu
hesaplanır.