Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ......

/ 78
Imię i nazwisko ....................................................

1 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Funkcją układu dokrewnego nie jest

A. regulacja pracy wszystkich narządów organizmu.
B. utrzymanie stałych warunków środowiska wewnętrznego organizmu.
C. regulacja poziomu glukozy we krwi.
D. odbieranie i analizowanie bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego
organizmu.
2 Na schemacie została przedstawiona jedna z funkcji trzustki w organizmie. ( ... / 1 p.)
Podaj nazwę hormonu oznaczonego na schemacie literą A.

3 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonów są prawdziwe. Zaznacz literę P, ( ... / 3 p.)

jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli jest fałszywa.

1. Hormony są wytwarzane w gruczołach dokrewnych. P F

2. Każdy z hormonów oddziałuje na wszystkie narządy organizmu. P F
3. Hormony działają w bardzo małych stężeniach. P F
4 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Przyczyną gigantyzmu jest

A. nadmiar hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
B. nadmiar hormonu wzrostu u osób dorosłych.
C. niedobór hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
D. niedobór hormonu wzrostu u osób dorosłych.
5 ( ... / 2 p.)
Uzupełnij schemat budowy
neuronu. Wpisz nazwy
elementów oznaczonych
literami A i B.

6 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący aksonu komórki nerwowej był ( ... / 2 p.)

zgodny z prawdą.
Akson jest krótką / długą wypustką komórki nerwowej. Pojedyncza komórka zawiera
jeden akson / wiele aksonów. W niektórych neuronach akson jest otoczony osłonką
mielinową / błoną komórkową, która zmniejsza / zwiększa szybkość przewodzenia
impulsów nerwowych. W zakończeniu aksonu znajdują się pęcherzyki
z neuroprzekaźnikiem / receptory neuroprzekaźnika.
7 Uszereguj podane elementy budowy neuronu w kolejności zgodnej z kierunkiem ( ... / 1 p.)

przepływu impulsu nerwowego.

ciało neuronu, akson, dendryt
………………………….. → ………………………….. → …………………………..

Grupa A | strona 1 z 7
8 Przyporządkuj wymienionym płatom kory mózgu (1–4) odpowiednie ( ... / 2 p.)

funkcje (A–E).
1. Płat skroniowy. A. Odczuwanie temperatury.
2. Płat ciemieniowy. B. Widzenie.
3. Płat potyliczny. C. Odczuwanie emocji.
4. Płat czołowy. D. Rozpoznawanie dźwięków.
E. Regulacja ciśnienia krwi.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
9 Zaznacz punkt, w którym poprawnie przedstawiono kolejność elementów łuku ( ... / 1 p.)

odruchowego.
A. Receptor, neuron ruchowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron czuciowy,
efektor.
B. Receptor, neuron czuciowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron ruchowy,
efektor.
C. Efektor, neuron czuciowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron ruchowy,
receptor.
D. Receptor, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron czuciowy, neuron ruchowy,
efektor.
10 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące używek są zgodne z prawdą. Zaznacz literę ( ... / 2 p.)

P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Używki są produktami o dużej wartości odżywczej, ale zawierają

1. P F
również substancje trujące.
Używki powodują uzależnienie, czyli złożoną, przewlekłą chorobę
2. P F
układu nerwowego.
3. Stosowanie używek w nadmiarze stanowi zagrożenie dla zdrowia. P F
4. Do używek należą m.in. tytoń oraz alkohol. P F
11 Uzupełnij poniższy tekst dotyczący stresu. Wykorzystaj wyrażenia wybrane spośród ( ... / 6 p.)

podanych – wpisz je w odpowiedniej formie gramatycznej.

adrenalina, kortyzol, pozytywne, aktywność, układ dokrewny, negatywne, krwionośny,
hormon
Jeśli na organizm działa jednocześnie zbyt wiele czynników lub wiążą się one z silnymi,
............................. emocjami, mogą wywołać stres. Jest to reakcja, która dostosowuje
organizm do nowej sytuacji, wymagającej większej ............................... . Za jej regulację
odpowiadają układ nerwowy oraz ........................ ........................... . W sytuacji stresowej
zwiększa się wydzielanie niektórych ............................., na przykład adrenaliny
i kortyzolu. Pod wpływem .................................. wzrasta aktywność naszego organizmu
w początkowej fazie stresu. ................................. uwalniany jest wtedy, gdy stres
utrzymuje się przez dłuższy czas.
12 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą

A. mózgowie i rdzeń kręgowy.
B. mózg, móżdżek i pień mózgu.
C. mózg, rdzeń kręgowy oraz nerwy czaszkowe i rdzeniowe.
D. mózgowie i nerwy rdzeniowe.
13 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Insulina jest hormonem wydzielanym przez

A. tarczycę. B. trzustkę. C. nadnercza. D. przysadkę.

Grupa A | strona 2 z 7
14 Zaznacz skutki stosowania nadmiernej ilości kofeiny. ( ... / 3 p.)

A. Niedotlenienie mózgu. D. Niepokój.

B. Problemy ze snem. E. Uszkodzenia skóry.
C. Rak krtani. F. Spadek koncentracji.
15 Wyjaśnij, dlaczego nawet jednorazowe zażycie dopalaczy może być niebezpieczne ( ... / 1 p.)

dla organizmu.
16 Zaznacz dwa odruchy, które należą do odruchów bezwarunkowych. ( ... / 2 p.)

A. Zatrzymanie się na czerwonym świetle.

B. Zwężenie źrenic pod wpływem światła.
C. Cofnięcie ręki pod wpływem wysokiej temperatury.
D. Wydzielanie śliny na widok pokarmu.
17 Ponumeruj podane elementy łuku odruchowego tak, aby przedstawiały drogę ( ... / 1 p.)
impulsu nerwowego.
..... neuron pośredniczący ..... efektor ..... neuron czuciowy
..... receptor ..... neuron ruchowy
18 Oceń, które z poniższych odruchów są odruchami warunkowymi (W), a które – ( ... / 3 p.)

bezwarunkowymi (B). Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

Utrzymywanie równowagi podczas jazdy na łyżwach. W B

Automatyczne włączanie światła po wejściu do ciemnego pokoju. W B
Zwężanie źrenic pod wpływem światła. W B
19 Oceń, które z wymienionych odruchów są warunkowe (W), a które – bezwarunkowe ( ... / 3 p.)

(B).
1. Rozszerzenie się źrenic po wejściu do ciemnego pomieszczenia.
2. Wydzielenie śliny na widok ulubionej potrawy.
3. Nauczenie się wiersza na pamięć.
4. Zgięcie palców na skutek podrażnienia podeszwy stopy.
5. Zahamowanie na czerwonym świetle.
6. Wydzielenie śliny podczas żucia pokarmu.
20 ( ... / 1 p.)
Zaznacz i podpisz na rysunku elementy
łuku odruchowego.

21 Określ funkcje móżdżku. ( ... / 2 p.)

22 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Za przewodzenie impulsów nerwowych z różnych części ciała do mózgowia i z

powrotem odpowiada
A. kanał kręgowy. B. kora mózgu. C. pień mózgu. D. rdzeń kręgowy
23 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Lewa półkula mózgu dominuje u osób, które

A. zajmują się twórczością. C. sprawnie podliczają domowe rachunki.
B. potrafią określić swoje położenie w lesie. D. mają wyczucie rytmu w tańcu.

Grupa A | strona 3 z 7
24 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Czynnością oddychania kieruje ośrodek oddechowy, który znajduje się w

A. płucach. B. tchawicy. C. oskrzelach. D. pniu mózgu.
25 ( ... / 1 p.)
Zaznacz i podpisz na rysunku płat kory
mózgu, który odpowiada za odczuwanie
dotyku i temperatury otoczenia.

26 Uszereguj podane elementy łuku odruchowego w kolejności zgodnej z kierunkiem ( ... / 1 p.)
przepływu impulsu nerwowego.
neuron ruchowy, efektor, neuron czuciowy, receptor, neuron pośredniczący
27 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Funkcją neuroprzekaźników jest
A. przyspieszanie przewodzenia C. odbiór bodźców nerwowych.
impulsu nerwowego.
B. przekazywanie sygnału między D. przewodzenie impulsów elektrycznych
neuronami. w błonie neuronu.
28 ( ... / 3 p.)
Na rysunku 1 zostały przedstawione
półkule mózgu, a na rysunku 2 – płaty
kory mózgu.
a) Dokończ zdanie. Zaznacz
odpowiedź spośród podanych.
Półkula mózgu oznaczona literą X
odpowiada za
A. twórczość.
B. logikę.
C. orientację przestrzenną.
D. odbieranie kolorów.

b) Określ, za jakie funkcje organizmu odpowiadają płaty kory mózgu oznaczone

literami A i D.
29 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Móżdżek jest odpowiedzialny za

A. przekazywanie impulsów nerwowych C. przekazywanie informacji czuciowych.
między półkulami mózgu.
B. utrzymanie równowagi. D. rozpoznawanie dźwięków.
30 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Pień mózgu jest odpowiedzialny za

A. oddychanie, pracę serca, trawienie pokarmów.
B. uczenie się, regulację ciśnienia krwi, trawienie pokarmów.
C. zapamiętywanie informacji, odczuwanie emocji.
D. utrzymanie równowagi, koordynację ruchów.
31 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje

A. zwężanie źrenic. C. hamowanie pracy serca.
B. zwężanie oskrzeli. D. przyspieszanie pracy serca.

Grupa A | strona 4 z 7
32 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Synapsa to
A. przestrzeń między zakończeniem aksonu jednej komórki nerwowej a początkiem
dendrytu kolejnej komórki nerwowej.
B. rejon, w którym dochodzi do przekazania sygnału z aksonu jednej komórki nerwowej
na dendryt kolejnej komórki nerwowej.
C. miejsce zetknięcia się dwóch aksonów.
D. szczelina, do której są uwalnianie cząsteczki neuroprzekaźnika.
33 Na rysunku została przedstawiona budowa synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwy elementów oznaczonych na

rysunku literami A–C.
b) Pod rysunkiem narysuj strzałkę
obrazującą kierunek przepływu impulsu
nerwowego.

34 Przyporządkuj typom cukrzycy I i II odpowiednie przyczyny (1-2) i objawy (3–4). ( ... / 2 p.)

Nr Przyczyna Nr Objawy

pojawianie się u dzieci i osób młodych do

oporność komórek
30. roku życia;
1. organizmu na działanie 3.
wzmożone pragnienie i łaknienie, uczucie
insuliny
zmęczenia

niedobór insuliny pojawianie się u osób po 35. roku życia;

spowodowany częste oddawanie moczu, wzmożone
2. 4.
uszkodzeniem komórek pragnienie, uczucie zmęczenia, utrata
trzustki masy ciała
Cukrzyca typu I: ……………………. Cukrzyca typu II: ……………………
35 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą części współczulnej (W), a które – ( ... / 3 p.)

części przywspółczulnej (P) autonomicznego układu nerwowego. Zaznacz w tabeli

odpowiednie litery.

Ta część układu autonomicznego odpowiada za odpoczynek. W P

Ta część układu autonomicznego uaktywnia się w sytuacji zagrożenia oraz
W P
silnych emocji i przygotowuje organizm do działania.
Ta część układu autonomicznego powoduje zmniejszenie ciśnienia krwi
W P
i spowolnienie pracy serca.

Grupa A | strona 5 z 7
36 Ze względu na sposób działania autonomiczny układ nerwowy dzieli się na część ( ... / 3 p.)

współczulną i przywspółczulną.
a) Określ, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiada za stan
relaksacji organizmu.
b) Zaznacz reakcje organizmu powodowane częścią współczulną autonomicznego
układu nerwowego.
A. Przyspieszenie pracy serca.
B. Spowolnienie pracy większości narządów.
C. Rozszerzenie źrenic.
D. Obniżenie ciśnienie krwi.
E. Spowolnienie wentylacji płuc.
37 Na rysunku przedstawiono budowę i sposób działania synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało

prawdziwe informacje. Podkreśl właściwe określenie.
Na rysunku zakończenie dendrytu oznaczono literą A / B.
b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród
podanych.
Funkcją neuroprzekaźnika wydzielanego do szczeliny
synaptycznej jest
A. przenoszenie impulsu nerwowego do mózgu.
B. wzbudzanie impulsu nerwowego w następnym neuronie.
C. przenoszenie impulsu nerwowego do rdzenia kręgowego.
D. odżywianie komórek nerwowych.

38 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Glukagon jest hormonem, który

A. obniża poziom cukru we krwi.
B. podnosi poziom cukru we krwi.
C. powoduje magazynowanie nadmiaru glukozy w wątrobie.
D. powoduje przyspieszenie transportu glukozy do komórek.
39 Określ, jaki proces zachodzi w trzustce człowieka w sytuacji głodu. ( ... / 1 p.)

40 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Pracę tarczycy pobudza hormon wydzielany przez

A. jajniki. B. nadnercza. C. trzustkę. D. przysadkę.
41 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Rozwój męskich cech płciowych, m.in. zarostu na twarzy, wąskich bioder i szerokich
ramion, jest warunkowany
A. estrogenami. B. kortyzolem. C. testosteronem. D. hormonem tropowym.
42 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–4) wydzielane przez nie ( ... / 4 p.)

hormony (A–E).
1. Nadnercza. A. Tyroksyna.
2. Trzustka. B. Hormon wzrostu.
3. Jądra. C. Testosteron.
4. Tarczyca. D. Adrenalina.
E. Insulina.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
43 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Za rozwój męskich cech płciowych odpowiada

A. glukagon. B. insulina. C. kortyzol. D. testosteron.

Grupa A | strona 6 z 7
44 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–3) odpowiednie hormony ( ... / 1 p.)

(A–D).
1. Przysadka. A. Hormon wzrostu.
2. Nadnercza. B. Tyroksyna.
3. Tarczyca. C. Adrenalina.
D. Insulina.
1. _____ 2. _____ 3. _____
45 Zaznacz odpowiednie litery na schemacie tak, aby poprawnie przedstawiał on ( ... / 2 p.)

regulację poziomu glukozy we krwi.

A. zwiększanie wydzielania insuliny przez trzustkę

B. zwiększanie wydzielania glukagonu przez trzustkę
C. synteza glikogenu w wątrobie
D. rozkład glikogenu w wątrobie
46 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Nadrzędną rolę w funkcjonowaniu układu hormonalnego odgrywa
A. tarczyca. B. szyszynka. C. trzustka. D. przysadka.

Grupa A | strona 7 z 7
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 78
Imię i nazwisko ....................................................

1 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Funkcją układu dokrewnego nie jest

A. regulacja wzrostu i rozwoju organizmu.
B. regulacja poziomu wapnia we krwi.
C. odbieranie i analizowanie bodźców płynących ze środowiska zewnętrznego
organizmu.
D. regulacja procesów dojrzewania płciowego organizmu.
2 Na schemacie została przedstawiona jedna z funkcji trzustki w organizmie. ( ... / 1 p.)
Podaj nazwę hormonu oznaczonego na schemacie literą B.

3 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonów są prawdziwe. Zaznacz literę P, ( ... / 3 p.)

jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli jest fałszywa.

Hormony są wytwarzane przez gruczoły wydzielania

1. P F
zewnętrznego.
Hormony działają w sposób swoisty, czyli wpływają tylko na
2. P F
niektóre komórki organizmu.
3. Hormony działają w bardzo dużych stężeniach. P F
4 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Przyczyną karłowatości przysadkowej jest

A. nadmiar hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
B. nadmiar hormonu wzrostu u osób dorosłych.
C. niedobór hormonu wzrostu w okresie dzieciństwa.
D. niedobór hormonu wzrostu u osób dorosłych.
5 ( ... / 2 p.)
Uzupełnij schemat budowy
neuronu. Wpisz nazwy
elementów oznaczonych
literami A i B.

6 Podkreśl właściwe wyrazy tak, aby tekst dotyczący dendrytu komórki nerwowej był ( ... / 2 p.)

zgodny z prawdą.
Dendryt jest krótką / długą wypustką komórki nerwowej. Pojedyncza komórka zawiera
jeden dendryt / wiele dendrytów. Dendryty są / nie są otoczone osłonką mielinową
i przewodzą impulsy elektryczne przez ciało neuronu / szczelinę synaptyczną do aksonu.
W zakończeniu dendrytu znajdują się pęcherzyki z neuroprzekaźnikiem / receptory
neuroprzekaźnika.
7 Uszereguj podane elementy budowy synapsy w kolejności zgodnej z kierunkiem ( ... / 1 p.)

przepływu informacji.
szczelina synaptyczna, zakończenie aksonu, początek dendrytu
………………………….. → ………………………….. → ………………………….

Grupa B | strona 1 z 7
8 Przyporządkuj wymienionym płatom kory mózgu (1–4) odpowiednie ( ... / 2 p.)

funkcje (A–E).
1. Płat skroniowy. A. Odczuwanie temperatury.
2. Płat ciemieniowy. B. Odczuwanie emocji.
3. Płat potyliczny. C. Widzenie.
4. Płat czołowy. D. Regulacja ciśnienia krwi.
E. Rozpoznawanie dźwięków.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
9 Zaznacz punkt, w którym poprawnie przedstawiono kolejność elementów łuku ( ... / 1 p.)

odruchowego.
A. Efektor, neuron czuciowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron ruchowy,
receptor.
B. Receptor, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron czuciowy, neuron ruchowy,
efektor.
C. Receptor, neuron ruchowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron czuciowy,
efektor.
D. Receptor, neuron czuciowy, ośrodek nerwowy w rdzeniu kręgowym, neuron ruchowy,
efektor.
10 Oceń, czy poniższe informacje dotyczące używek są zgodne z prawdą. Zaznacz literę ( ... / 2 p.)

P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli jest fałszywe.

Używki powodują uzależnienie, czyli złożoną, przewlekłą chorobę

1. P F
układu nerwowego.
2. Stosowanie używek w nadmiarze stanowi zagrożenie dla zdrowia. P F
3. Do używek należą m.in. kawa oraz alkohol. P F
Używki są produktami o dużej wartości odżywczej, ale zawierają
4. P F
również substancje trujące.
11 Uzupełnij poniższy tekst dotyczący stresu. Wykorzystaj wyrażenia wybrane spośród ( ... / 6 p.)

podanych – wpisz je w odpowiedniej formie gramatycznej.

kortyzol, pozytywny, adrenalina, układ nerwowy, negatywny, układ dokrewny, hormon
Krótkotrwały stres, tak zwany ................................, powoduje, że organizm jest zdolny do
większego wysiłku. Długotrwały lub silny stres, tak zwany stres .......................................,
jest natomiast szkodliwy dla organizmu. Prowadzi on do przewlekłego zmęczenia i może
przyczynić się do rozwoju chorób .......................... ...................................... . W sytuacji
stresowej zwiększa się wydzielanie niektórych ................................, na przykład
adrenaliny i kortyzolu. Pod wpływem ................................... wzrasta aktywność naszego
organizmu w początkowej fazie stresu. ................................... uwalniany jest wtedy, gdy
stres utrzymuje się przez dłuższy czas.
12 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

W skład ośrodkowego układu nerwowego wchodzą

A. mózg, móżdżek i pień mózgu.
B. mózg, rdzeń kręgowy oraz nerwy czaszkowe i rdzeniowe.
C. mózgowie i rdzeń kręgowy.
D. mózgowie i nerwy rdzeniowe.
13 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Insulina jest hormonem wydzielanym przez

A. trzustkę. B. tarczycę. C. przysadkę. D. nadnercza.

Grupa B | strona 2 z 7
14 Zaznacz skutki spożywania alkoholu. ( ... / 3 p.)

A. Kłopoty z koordynacją ruchową. D. Rak płuc.

B. Problemy ze snem. E. Uszkodzenia skóry.
C. Osłabienie zdolności umysłowych. F. Marskość wątroby.
15 Wyjaśnij, dlaczego narkotyki należą do najbardziej niebezpiecznych środków ( ... / 1 p.)

uzależniających.
16 Zaznacz dwa odruchy, które należą do odruchów warunkowych. ( ... / 2 p.)

A. Zatrzymanie się na czerwonym świetle.

B. Zwężenie źrenic pod wpływem światła.
C. Cofnięcie ręki pod wpływem wysokiej temperatury.
D. Wydzielanie śliny na widok pokarmu.
17 Ponumeruj podane elementy łuku odruchowego tak, aby przedstawiały drogę ( ... / 1 p.)
impulsu nerwowego.
..... receptor ..... neuron czuciowy ..... neuron pośredniczący
..... efektor ..... neuron ruchowy
18 Oceń, które z poniższych odruchów są odruchami warunkowymi (W), a które – ( ... / 3 p.)

bezwarunkowymi (B). Zaznacz w tabeli odpowiednie litery.

Wydzielanie śliny w odpowiedzi na zapach potrawy. W B

Wydzielanie śliny podczas przeżuwania pokarmu. W B
Odruch kolanowy. W B

19 Oceń, które z wymienionych odruchów są warunkowe (W), a które – bezwarunkowe ( ... / 3 p.)

(B).
1. Wydzielenie śliny podczas żucia pokarmu.
2. Włączenie światła podczas wchodzenia do ciemnego pokoju.
3. Kichnięcie w wyniku podrażnienia błony śluzowej jamy nosowej.
4. Utrzymanie równowagi podczas jazdy na łyżwach.
5. Policzenie w pamięci wyniku mnożenia.
6. Rozszerzenie się źrenic po wejściu do ciemnego pomieszczenia.
20 ( ... / 1 p.)
Zaznacz i podpisz na rysunku elementy
łuku odruchowego.

21 Określ funkcje redzenia kręgowego. ( ... / 2 p.)

22 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Za przewodzenie impulsów nerwowych z różnych części ciała do mózgowia i z

powrotem odpowiada
A. pień mózgu. B. rdzeń kręgowy. C. kanał kręgowy. D. kora mózgu

Grupa B | strona 3 z 7
23 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Prawa półkula dominuje u osób, które

A. mają zdolność abstrakcyjnego myślenia. C. sprawnie rozwiązują zadania liczbowe.
B. potrafią wypowiadać się publicznie. D. projektują ogrody.
24 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Czynnością oddychania kieruje ośrodek oddechowy, który znajduje się w

A. płucach. B. pniu mózgu. C. tchawicy. D. oskrzelach.
25 ( ... / 1 p.)
Zaznacz i podpisz na rysunku płat kory
mózgu, który odpowiada za za sterowanie
mową i myślami.

26 Uszereguj podane elementy łuku odruchowego w kolejności zgodnej z kierunkiem ( ... / 1 p.)
przepływu impulsu nerwowego.
neuron pośredniczący, receptor, neuron czuciowy, efektor, neuron ruchowy
27 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

W przekazywaniu sygnałów między komórkami nerwowymi pośredniczy

A. osłonka mielinowa. C. neuroprzekaźnik.
B. rdzeń kręgowy. D. nerw obwodowy.
28 ( ... / 3 p.)
Na rysunku 1 zostały przedstawione
półkule mózgu, a na rysunku 2 – płaty
kory mózgu.
a) Dokończ zdanie. Zaznacz
odpowiedź spośród podanych.
Półkula mózgu oznaczona literą X
odpowiada za
A. abstrakcyjne myślenie.
B. logikę.
C. mowę.
D. odbieranie form i kolorów.
b) Określ, za jakie funkcje organizmu odpowiadają płaty kory mózgu oznaczone
literami B i C.
29 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Móżdżek jest odpowiedzialny za

A. przekazywanie impulsów nerwowych C. przekazywanie informacji czuciowych.
między półkulami mózgu.
B. rozpoznawanie dźwięków. D. utrzymanie równowagi.
30 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Pień mózgu jest odpowiedzialny za

A. uczenie się, regulację ciśnienia krwi, trawienie pokarmów.
B. oddychanie, pracę serca, trawienie pokarmów.
C. zapamiętywanie informacji, odczuwanie emocji.
D. utrzymanie równowagi, koordynację ruchów.
31 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje

A. zwężanie źrenic. C. hamowanie pracy serca.
B. przyspieszanie pracy serca. D. zwężanie oskrzeli.

Grupa B | strona 4 z 7
32 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Synapsa to
A. miejsce zetknięcia się dwóch aksonów.

B. szczelina, do której są uwalnianie cząsteczki neuroprzekaźnika.

C. przestrzeń między zakończeniem aksonu jednej komórki nerwowej a początkiem
dendrytu kolejnej komórki nerwowej.
D. rejon, w którym dochodzi do przekazania sygnału z aksonu jednej komórki nerwowej
na dendryt kolejnej komórki nerwowej
33 Na rysunku została przedstawiona budowa synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Podaj nazwy elementów oznaczonych

na rysunku literami A–C.
b) Pod rysunkiem narysuj strzałkę
obrazującą kierunek przepływu impulsu
nerwowego.

34 Przyporządkuj typom cukrzycy I i II odpowiednie przyczyny (1-2) i objawy (3–4). ( ... / 2 p.)

Nr Przyczyna Nr Objawy

niedobór insuliny pojawianie się u osób po 35. roku życia;

spowodowany częste oddawanie moczu, wzmożone
1. 3.
uszkodzeniem komórek pragnienie, uczucie zmęczenie, utrata
trzustki masy ciała

pojawianie się u dzieci i osób młodych do

oporność komórek
30. roku życia;
2. organizmu na działanie 4.
wzmożone pragnienie i łaknienie, uczucie
insuliny
zmęczenia
Cukrzyca typu I: ……………………. Cukrzyca typu II: ……………………
35 Oceń, które z poniższych informacji dotyczą części współczulnej (W), a które – ( ... / 3 p.)

części przywspółczulnej (P) autonomicznego układu nerwowego. Zaznacz w tabeli

odpowiednie litery.

Ta część układu autonomicznego zwiększa szybkość pracy serca

W P
i wentylacji płuc oraz podnosi ciśnienie krwi.
Ta część układu autonomicznego powoduje zmniejszenie ciśnienia krwi
W P
i spowolnienie pracy serca.
Ta część układu autonomicznego uaktywnia się w sytuacji zagrożenia oraz
W P
silnych emocji i przygotowuje organizm do działania.

Grupa B | strona 5 z 7
36 Ze względu na sposób działania autonomiczny układ nerwowy dzieli się na część ( ... / 3 p.)

współczulną i przywspółczulną.
a) Określ, która część autonomicznego układu nerwowego odpowiada za stan
pobudzenia organizmu.
b) Zaznacz reakcje organizmu powodowane częścią przywspółczulną
autonomicznego układu nerwowego.
A. Spowolnienie pracy serca.
B. Spowolnienie pracy większości narządów.
C. Rozszerzenie źrenic.
D. Podwyższenie ciśnienia krwi.
E. Przyspieszenie pracy serca.
37 Na rysunku przedstawiono budowę i sposób działania synapsy. ( ... / 2 p.)

a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało prawdziwe

informacje. Podkreśl właściwe określenie.
Na rysunku zakończenie aksonu oznaczono literą A / B.
b) Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych.
Funkcją neuroprzekaźnika wydzielanego do szczeliny
synaptycznej jest
A. zaopatrywanie komórek nerwowych w energię.
B. wzbudzanie impulsu nerwowego w następnym neuronie.
C. przenoszenie impulsu nerwowego do mózgu.
D. odżywianie komórek nerwowych.

38 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Glukagon jest hormonem, który

A. obniża poziom cukru we krwi.
B. powoduje magazynowanie nadmiaru glukozy w wątrobie.
C. podnosi poziom cukru we krwi.
D. powoduje przyspieszenie transportu glukozy do komórek.
39 Określ, jaki proces zachodzi w trzustce człowieka po zjedzeniu posiłku. ( ... / 1 p.)

40 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Pracę tarczycy pobudza hormon wydzielany przez

A. jajniki. B. przysadkę. C. trzustkę. D. nadnercza.
41 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Rozwój żeńskich cech płciowych, m.in. rozwiniętych gruczołów sutkowych, szerokich

bioder i wąskich ramion, jest warunkowany
A. estrogenami. B. kortyzolem. C. testosteronem. D. hormonem tropowym.
42 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–4) wydzielane przez nie ( ... / 4 p.)

hormony (A–E).
1. Przytarczyce. A. Insulina.
2. Nadnercza. B. Parathormon.
3. Przysadka. C. Adrenalina.
4. Trzustka. D. Hormon tropowy.
E. Testosteron.
1. _____ 2. _____ 3. _____ 4. _____
43 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)

Za rozwój zarodka i płodu odpowiada

A. progesteron. B. kortyzol. C. testosteron. D. glukagon.

Grupa B | strona 6 z 7
44 Przyporządkuj wymienionym gruczołom dokrewnym (1–3) odpowiednie hormony ( ... / 1 p.)

(A–D).
1. Trzustka. A. Insulina.
2. Jądra. B. Testosteron.
3. Nadnercza. C. Adrenalina.
D. Tyroksyna.
1. _____ 2. _____ 3. _____
45 Zaznacz odpowiednie litery na schemacie tak, aby poprawnie przedstawiał on ( ... / 2 p.)

regulację poziomu glukozy we krwi.

A. zwiększanie wydzielania insuliny przez trzustkę

B. zwiększanie wydzielania glukagonu przez trzustkę
C. synteza glikogenu w wątrobie
D. rozkład glikogenu w wątrobie
46 Dokończ zdanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. ( ... / 1 p.)
Nadrzędną rolę w funkcjonowaniu układu hormonalnego odgrywa
A. trzustka. B. przysadka. C. tarczyca. D. szyszynka.

Grupa B | strona 7 z 7