Organy generatywne

1. Cechy roślin nasiennych:

 Heteromorficzna przemiana pokoleń z dominującym sporofitem
 Kwiat – organ rozmnażania płciowego, stanowi odpowiednik kłosa zarodnionośnego
paprotników
 Mikrosporofile – pręciki, męskie organy rozrodcze, zawierają mikrosporangia zwane
woreczkami pyłkowymi, gdzie rozwijają się mikrospory
 Makrosporofile – owocolistki, żeńskie organy rozrodcze , zawierają makrosporangia
zwane zalążkami, gdzie rozwijają się makrospory
 Zapłodnienie jest niezależne od obecności wody, odbywa się przez łagiewkę pyłkową,
powstaje zarodek a zalążek przekształca się w nasienie

2. Rośliny nagozalążkowe:
 Wieloletnie drzewa liściaste
 Korzenie i łodygi cechują intensywny przyrost wtórny
 Drewno zbudowane tylko z cewek, natomiast łyko tylko z komórek sitowych
 Jednopłciowe kwiaty, nieosłonięte zalążki i nasiona
 Należą do roślin szpilkowych, liście mają postać szpilek
 Nie zrzucają liści na zimę, przeprowadzają fotosyntezę przez cały rok
 Liście maja silnie zredukowaną blaszkę liściową – ograniczają transpirację
 Odporne na wielomiesięczną suszę i silne mrozy – dzięki korkowicy
Budowa sosny zwyczajnej i jej cykl rozwojowy:
 Rozmnażanie się nagozalążkowych:
a. Rozwój makrospory i gametofitu żeńskiego zachodzi w kwiatach żeńskich.
b. W ośrodku zalążka wyodrębnia się diploidalna komórka macierzysta
makrospor, która dzieli się mejotycznie na 4 haploidalne makrospory.
c. 3 z 4 degenerują z 1 przechodzi podziały mitotyczne prowadząc do
wytworzenia bielma pierwotnego.
d. Na biegunie gametofitu sąsiadującego z okienkiem powstają 2 rodnie.
e. Każda z nich ma pojedynczą komórkę jajową

a) Rozwój mikrospory i gametofity męskiego zachodzi w kwiatach męskich.

b) W woreczkach pyłkowych wyodrębniają się diploidalne komórki macierzyste
mikrospor, które dzielą się mejotycznie na 4 mikrospory.
c) Pojedyncza mikrospora przechodzi podziały mitotyczne, w wyniku czego
powstaje ziarno pyłku. (2 komórki przedroślowe, duża komórka
wegetatywna, mniejsza komórka generatywna)
d) Komórki przedroślowe stopniową obumierają, komórka generatywna dzieli
się mitotycznie na 2 nieruchome komórki plemnikowe, a z komórki
wegetatywnej powstaje łagiewka pyłkowa.
e) Zapylenie (za pośrednictwem wiatru). Wytwarza się łagiewka pyłkowa poza
pręcikiem, gdy ziarno pyłku zostanie przeniesione na okienko zalążka.
Linie ewolucyjne w randze gromady lub podgromady:

 Nagozalążkowe drobnolistne – niepodzielone liście, zdrewniałe łodygi,

znaczny przyrost wtórny
 Nagozalążkowe wielolistne – wytwarza duże i silnie podzielone liście i
łodygi o słabym przyroście wtórnym
WARTO WIEDZIZEĆ: CIS W TERAPI PRZECIWNOWOTWOROWEJ
Wszystkie gatunki cisa wytwarzają taksol – działanie cytostatyczne wykorzystywane w terapii
nowotworowej. Mechanizm polega na wiązaniu się z tubuliną i w konsekwencji na
zakłóceniu funkcji mikrotubul. Dzięki temu zahamowane zostają podziały komórek
nowotworowych.
3. Rośliny okrytozalążkowe:
 Przemiana pokoleń z dominującym sporofitem
 Lepsze przystosowanie budowy anatomicznej do środowiska lądowego
 Drewno zbudowane z naczyń, łyko z rurek sitowych – większe przewodzenie wody i
asymilatów
 Kwiat jest obupłciowy, oprócz pręcika zawiera słupek, w dolnej części słupka czyli
zalążni znajdują się zalążki, ściana zalążni osłania je chroniąc ją przed czynnikami
zewnętrznymi
 Występuje podwójne zapłodnienie. Prowadzi to do powstania diploidalnej zygoty, z
której rozwija się zarodek, oraz do wytworzenia triploidalnego bielma. Potem
wytwarzają owoce, powstają nasiona, niekiedy powstaje owocnia – ściana owocu
 Formy roślin okrytozalążkowych:
 Rośliny wieloletnie – rośliny drzewiaste
 Drzewa
 Krzewy
 Krzewinki
 Byliny
 Rośliny dwuletnie rośliny zielne
 Rośliny jednoroczne

Budowa kwiatu:
 Części płone – okwiat
 Nie biorą bezpośredniego udziału w rozmnażaniu
 Funkcje obronne dla części generatywnych
 Funkcja powabni (zapach i żywa barwa)
 Kielich – złożony z działek kielicha, powstały z liści przykwiatowych, usychają
po zapłodnieniu, najbardziej zewnętrzny okółek kwiatu
 Korona – złożona z płatków, większe i barwniejsze od działek, rola powabni,
zawierają barwniki karotenoidowe, antocyjanowe, olejki lotne i miodniki
 Części generatywne – płodne
 Pręcikowie – zbiór wszystkich pręcików (pręcik = nitka + główka)
 Słupkowie – zbiór wszystkich słupków, powstaje ze zrośnięcia owocolistków,
na owocolistkach powstają zalążki (słupek = znamię + szyjka + zalążnia)

Rodzaje kwiatów:
 Obupłciowe – zawierają jednocześnie słupki i pręciki
 Rozdzielnopłciowe – zawierają tylko słupki albo tylko pręciki (u roślin jednopiennych i
dwupiennych)

Kwiatostany:
 Kwiatostany groniaste:
 Proste
 Złożone
  Kwiatostany wierzchotkowate:
 Jednoramienne
 Dwuramienne
Rozmnażanie się okrytozalążkowych:
i. Rozwój makrospory i gametofitu żeńskiego zachodzi w kwiatach żeńskich.
ii. W ośrodku zalążka wyodrębnia się diploidalna komórka macierzysta makrospor, która
dzieli się mejotycznie na 4 makrospory.
iii. 3 z 4 obumierają, a 1 rozwija się w woreczek zalążkowy.
iv. Rozwój ten rozpoczyna się 3 krotnym podziałem mitotycznym jądra makrospory,
powstaje 8 jąder.
v. 3 z nich otaczają się cytoplazmą i na 1 z biegunów woreczka tworzy się aparat jajowy
– odpowiednik rodni (komórka jajowa i 2 synergidy).
vi. Na przeciwległym biegunie 3 kolejne jądra uczestniczą w formowaniu komórek
zwanych antypodami.
vii. Pozostałe 2 jądra układają się w środkowej części gametofitu i łączą się tworząc
diploidalne wtórne jądro woreczka zalążkowego.

A. Rozwój mikrospory i gametofitu męskiego zachodzi w kwiatach męskich.

B. W woreczkach pyłkowych wyodrębniają się diploidalne komórki macierzyste
mikrospor, które dzielą się mejotycznie na 4 mikrospory.
C. Pojedyncza mikrospora przechodzi podziały mitotyczne w wyniku powstaje ziarno
pyłku (duża komórka wegetatywna, mniejsza komórka generatywna).
D. Komórka generatywna dzieli się mitotycznie na 2 nieruchome komórki plemnikowe, a
z komórki wegetatywnej powstaje łagiewka pyłkowa.
E. Zapłodnienie. Łagiewka pyłkowa wytwarza się poza pręcikiem, gdy ziarno pyłku
zostanie przeniesione na znamię słupka kwiatu
Sposoby zapylania:

 Rośliny wiatropylne np. kwiaty leszczyny, kwiaty traw

 Rośliny zapylane przez zwierzęta np. pszczoła miodna, kwiaty zapylane przez kolibry
Samozapylenie a zapylenie krzyżowe:
Samozapylenie występuje między pylnikiem, a znamieniem słupka tego samego kwiatu,
podczas gdy zapylenie krzyżowe, czyli obcopylność występuje między pylnikiem jednego
kwiatu, a znamieniem słupka innego kwiatu, najczęściej tego samego gatunku.
Do mechanizmów ochrony roślin przed samozapyleniem należą:
 Samosterylność – zapylenie własnym pyłkiem nie prowadzi do wytworzenia nasion
 Zróżnicowanie czasu dojrzewania słupków i pręcików – przedsłupność (słupki
dojrzewają wcześniej niż pręciki), przedprątność (pręciki dojrzewają wcześniej)
 Heterostylia – powstają 2 rodzaje słupków: słupki krótkie, gdy pręciki są wysoko i
słupki długie, gdy pręciki są nisko położone.
 4. Rozprzestrzenianie się roślin okrytozalążkowych:
Powstanie owoców:
Owoce powstają z zapylonych kwiatów. Jeśli stworzenie owoce uczestniczy tylko słupek
mamy do czynienia z owocami właściwymi. A jeśli biorą w nim udział również inne części
kwiatów – z owocami rzekomymi.

Sposoby rozprzestrzeniania się owoców:

 Autochoria (samosiewność)
 Zapylenie krzyżowe (obcosiewność)
 wiatrosiewność – zachodzi za pośrednictwem wiatru
 wodosiewność – zachodzi za pośrednictwem wody
 zoochoria – zachodzi za pośrednictwem zwierząt
Budowa nasienia:
Nasienie = zarodek + łupina nasienna + tkanka spichrzowa
Dzielimy na:

 bielmowe – tkanką spichrzową jest bielmo (3n), które nie zostało zużyte
 obielmowe – tkanką spichrzową jest obielmo (2n), występuje zamiast bielmo lub
obok niego
 bezbielmowe – tkanka spichrzowa znajduje się w obrębie zarodka i wypełnia duże,
mięsiste liścienie (2n)
Rodzaje nasion: