Paprotniki

1. Cechy paprotników:
 Lądowe rośliny tkankowe
 Organowce lub rośliny naczyniowe
 Wytwarzają typowe organy roślinne: korzenie, łodygi, liście (nie mają korzenia
osiowego, mają korzenie przybyszowe); wykształcona tkanka przewodząca
 Rozmnażają się bezpłciowo za pomocą zarodników jednakowych lub zróżnicowanych
 Heteromorficzna przemiana pokoleń z dominującym sporofitem
 Okazała roślina zróżnicowana na: korzeń, łodygę i liście
 Gametofit samodzielny i niezależny – przedrośle
 Żyje krótko, rozrywa go rosnący w nim sporofit
 Z gametofitu wyrasta sporofit
 Do zapłodnienia potrzebna jest woda
 Paprotniki to byliny (organ przetrwalnikowy – kłącze; zielne rośliny wieloletnie)
 Liście maja zróżnicowaną budowę
 Trofofile – funkcja odżywcza, zielone
 Sporofile – wytwarzają zarodnie, brunatne
 Trofosporofile – funkcja mieszana, zielone z zarodnikami

Gametofit Sporofit
 Przedrośle  Długotrwałe, samożywne
 Powstaje z mejospory  Wrasta w gametofit
 Drobna roślina  Roślina zasadnicza paprotników
 Autotroficzna roślina  Zazwyczaj okazały o złożonej budowie
 U widłaków – bulwiasty, wewnętrznej (tkanka okrywająca,
heteromorficzny, symbioza z grzybami wzmacniająca, przewodząca, miękiszowa,
 Pokolenie krótkotrwałe twórcza)
 Jedno lub dwupienny  Zróżnicowana na: korzenie, łodygę i liście
 Gametangia zbudowane podobnie jak u  Różne kształty łodygi:
mszaków  Strzeliste pnie – paprocie drzewiaste
 Zapłodnienie tylko w wodzie (oogamia)  Długie, płożące się pędy – widłaki
 Rozgałęzione pędy – skrzypy
 Podziemne kłącza – paprocie
 Bulwiaste łodygi – porybliny (nietypowy
przyrost na grubość)
 Łodyga okryta skórka z aparatami, pod nią kora
pierwotna, na środku wiązki przewodzące
koncentryczne, wiązki w liściach i korzeniach)
 Budowa liści:
 Widłaki – mikrofile (pojedynczy nerw)
 Skrzypy – łuskowate niewielkie liście
 Paproć – makrofile (duże, ogonki,
blaszka pierzasta, wiązki rozgałęzione)
 Zarodnie na sporofilach (zebrane w kupki)
 Jednozarodnikowe, różnozarodnikowe
 2. Porównanie roślin z grupy paprotników:

Widłakowe Skrzypowe Paprociowe

Cecha
Jednozarod. Różnozarod. Widliczki Np. skrzyp polny Jednozarod. Różnozarod.
Sporofil Rozgałęzione Skrócone Rozgałęzione Podziemne kłącza; Okazała roślina; Niewielka roślina
ulistnione bulwiasta łodyżki Pędy płonne Łodyga – roczna;
łodyżki; łodyga; płożące i (zielone, letnie) i podziemne Pływa swobodnie
Pędy płożące, Ostre, długie wzniesione; zarodnikonośne kłącze; po wodzie;
z nich liście z tzw. Mikrofile; (brunatne, bez Korzenie W węzłach po 3
wyrastają języczkiem Liście z odgałęzień); przybyszowe; liście (2
pędy języczkiem Łodygi i kłącza Liście – makrofile, blaszkowate,
wzniesione podzielone na człony z blaszką pływające; 1
Wewnątrz pędów podziemną podzielony na
kanały powietrzne; pierzasto, długie nitkowate
W węzłach łodyg trofosporofile odc. – pełni
okółki łuskowatych funkcję korzeni,
liści i odgałęzień których nie ma)
bocznych;
Ściany kom. tkanki
wzmacniającej
wysycone
krzemionką
Przyrost na Brak Niewielki, Brak Brak Brak Brak
grubość nietypowy
Zarodnia – Sporofile Zarodnie u Kłody zarod. Kłos zarodnikonośny Zarodnie w kupki, Zarodnie w kupki,
miejsce zebrane w nasady na szczytach na szczytach pędów okryte zawijką, na zamknięte w
kłosy zarodnik. wszystkich liści pędów; wiosennych; spodzie liści; sporokarpiach;
na szczytach na górnej Zarodnie Liście – płaskie Mają mechanizm Makrosporokarp
pędów stronie małe na tarczki; otwierający zawiera
górze, duże Pod nimi zarodnie makosporangia;
na dole Mikrosporokarp
zawiera
mikrosporangia
Zarodniki Jednakowe Zarodniki Zróżnicowan Jednakowe Identyczne Zróżnicowane
morfologicznie zróżnicowane e morfologicznie, morfologicznie i morfologicznie i
i fizycznie morfologicznie morfologiczn zróżnicowane fizjologicznie fizjologicznie
i fizjologicznie ie i fizjologicznie;
fizjologicznie Zarodniki mają 4
sprężyste taśmy
Gametofit Jednopienny; Dwupienny; Dwupienny; Dwupienny; Jednopienny; Dwupienny;
Bulwiasty; Zredukowany; Zredukowan Przedrośle Samożywny; Bardzo silnie
Heteromorf.; Gametofity y; niewielkie, zielone, Kształt sercowaty; zredukowany
Pod ziemią w kiełkują Przedrośle łatkowate (męskie
symbiozie z jeszcze w nie wyrastają mniejsze)
grzybami sporangiach poza ścianę
zarodnika
Plemniki Dwuwiciowe Wielowiciowe Dwuwiciowe Wielowiciowe Wielowiciowe Wielowiciowe
Gatunki Wszystkie Poryblin Skrzyp olbrzymi Długosz królewski Salwina pływająca
pod gatunki jeziorny; Pióropusznik
–
ochroną widłaków Poryblin strusi; paprotka i
kolczasty; języcznik zwyczaj.
 3. Porównanie mszaków i paprotników:p

Cecha
Mszaki Paprotniki
porównawcza
Pokolenie
Płciowe – gametofit Bezpłciowe – sporofit
dominujące
 Młody gametofit – splątek  Przedrośle (roślina drobna, może
 Dojrzały gametofit – plechowaty lub być zredukowana do kilku komórek)
Postać gametofitu
postać ulistnionej łodyżki z
chwytnikami
Splątek Przedrośle
 Nitkowaty – u płonnika  U paproci – sercowate, samożywne
 Blaszkowaty – u torfowca  U skrzypów – laskowate,
Kształt gametofitu samożywne
 U widłaków – bulwkowate,
heteromorficzne
 U widliczki - kilkukomórkowe
 Dwupienny – mech płonnik  Dwupienny – paprocie wodne,
 Jednopienny – mech torfowiec skrzypy, widłaki różnozarodnikowe,
Pienność
widliczki
gametofitu
 Jednopienny – paprocie lądowe,
widłaki jednozarodnikowe
 Związany z gametofitem, częściowo  Roślina zielna (bylina)
cudzożywny  Paprocie drzewiaste w dawnych
 U płonnika = stopa + seta + puszka epokach
Sporofit
zarodnikowa
 U torfowca = stopa + puszka
zarodnikowa (seta bardzo krótka)
 Ulistniona łodyżka  Kłącze
Łodyga (budowa
 Skórka, kora pierwotna, jedna  Skórka, kora pierwotna, kilka wiązek
morfologiczna i
centralnie położona wiązka przewodzących o budowie
anatomiczna)
koncentryczna koncentrycznej
Korzeń Brak, obecne chwytniki (wyjątek torfowce) Korzenie przybyszowe
 Liście niezróżnicowane  Liście zróżnicowane na:
 Funkcja troficzna o Trofofile – funkcja odżywcza
Liście  U płonników częściowo brak skórki, o Sporofile – maja zarodnie
na górnej części obecne blaszki o Trofosporofile – obie funkcje
(lamelle) – funkcja asymilatorów
 Jednakowe Jednakowe:
 U paprotników jednozarodnikowych
np. paproci zwyczajnej
 Tworzą przedrośla obupłciowe
Zarodniki Niejednakowe:
 U paprotników różnozarodnikowych
 Zróżnicowane na:
o Małe – mikrospory
o Duże – makrospory