STALE DROBNOZIARNISTE

CZYM SĄ STALE DROBNOZIARNISTE?

SĄ TO STALE CHARAKTERYZUJĄCE SIĘ
DROBNOZIARNISTĄ STRUKTURĄ W STANIE
DOSTAWY. WYTWARZANE MOGĄ BYD
POPRZEZ
NORMALIZOWANIE
WALCOWANIE NORMALIZUJĄCE
WALCOWANE TERMOMECHANICZNE
ULEPSZANIE CIEPLNE
 MECHANIZM UMOCNIENIA STALI
1. UMOCNIENIE ROZTWOROWE (ROZTWORY
STAŁE RÓŻNO I MIĘDZYWĘZŁOWE).
2. REGULACJA WIELKOŚCI ZIARNA.
3. WPROWADZENIE CZĄSTEK FAZY WTÓRNEJ.
4. DYSLOKACJE.
5. PRZEMIANY.
 UMOCNIENIE ROZTWOROWE

WPŁYW RÓŻNYCH DODATKÓW STOPOWYCH (PIERWIASTKÓW) NA UMOCNIENIE

NISKOWĘGLOWEJ STALI FERRYTYCZNEJ
 REGULACJA WIELKOŚCI ZIARNA
ZALEŻNOŚD HALLA-PETCHA

Gdzie:
σ0- tarcie przeciwdziałające ruchowi dyslokacji wewnątrz
ziaren
ky – współczynnik zależny od rodzaju materiału
d – średnica ziarna
REGULACJA WIELKOŚCI ZIARNA

ROZDROBNIENIE WIELKOŚCI ZIARNA PODNOSI WYTRZYMAŁOŚD STALI I

JEDNOCZEŚNIE JEJ UDARNOŚD
 WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA
TEMPERATURĘ PRZEJŚCIA W STAN KRUCHY
 JAK UZYSKAD DROBNE ZIARNO?
1. WYŻARZANIE NORMALIZUJĄCE
2. UTWORZENIE DUŻEJ LICZBY ZARODKÓW
KRYSTALIZACJI
3. PRZEKRYSTALIZOWANIE W OBECNOŚCI
AZOTKÓW LUB WĘGLIKOAZOTKÓW
4. POŁĄCZENIE POWYŻSZYCH SPOSOBÓW.
 ROZROST ZIARNA

SCHEMAT ROZROSTU ZIARNA AUSTENITU POWSTAŁEGO PRZY NAGRZEWANIU STALI

EUTEKTOIDALNEJ GRUBOZIARNISTEJ I DROBNOZIARNISTEJ
 ROZROST ZIARNA

SCHEMAT ZMIAN WIELKOŚCI ZIARNA STALI WYWOŁANY NAGRZEWANIEM

POWYŻEJ TEMPERATURY AC1 I CHŁODZENIA
WPŁYW ZAWARTOŚCI WĘGLA NA WŁASNOŚCI
WYTRZYMAŁOŚCIOWE I PLASTYCZNE STALI
NIESTOPOWYCH
 UMOCNIENIE CZĄSTKAMI FAZY
WTÓRNEJ
W STALACH TAKĄ CZĄSTKĄ MOŻE BYD PERLIT

UDZIAŁ RÓŻNYCH ODDZIAŁYWAO NA Re W ZALEŻNOŚCI OD ZAWARTOŚCI

PERLITU W STALI
TEMPERATURA PRZEJŚCIA W STAN
KRUCHY
UMOCNIENIE W WYNIKU PRZEMIAN
STRUKTURALNYCH

WPŁYW TEMPERATURY PRZEMIANY γ→α NA PODWYŻSZENIE GRANICY

PLASTYCZNOŚCI W WYNIKU ZWIĘKSZENIA GĘSTOŚCI DYSLOKACJI
WYŻARZANIE NORMALIZUJĄCE A
WALCOWANIE NORMALIZUJĄCE

WYŻARZANIE WALCOWANIE
 SKŁAD CHEMICZNY WG ANALIZY WYTOPOWEJ STALI
DROBNOZIARNISTYCH PO NORMALIZOWANIU LUB
WALCOWANIU NORMALIZUJĄCYM WG PN-EN 10025-3

DROBNOZIARNISTE STALE NORMALIZOWANE LUB WALCOWANE

NORMALIZUJĄCO SĄ UJĘTE W NORMACH
-PN-EN 10025-3
-PN-EN 10028-3
-PN-EN 10149-3
 MINIMALNE WARTOŚCI PRACY ŁAMANIA PRÓBEK CHRAPY V POBRANYCH
WZDŁUŻ I W POPRZEK KIERUNKU WALCOWANIA ORAZ MAKSYMALNE
WARTOŚCI RÓWNOWAŻNIKA WĘGLA CEV DLA STALI PO NORMALIZOWANIU
LUB WALCOWANIU NORMALIZUJĄCYM

GRANICA PLASTYCZNOŚCI STALI NORMALIZOWANYCH LUB

WALCOWANYCH NORMALIZUJĄCO NIE PRZEKRACZA 460 MPa
 STALE ULEPSZANE CIEPLNIE
STALE TE UZYSKUJĄ WYSOKIE WŁAŚCIWOŚCI
WYTRZYMAŁOŚCIOWE PO HARTOWANIU I
ODPUSZCZANIU, CZYLI ULEPSZANIU CIEPLNYM

ZAMOCOWANE W PRASACH BLACHY HARTUJE

SIĘ POPRZEZ NATRYSK WODY A NASTĘPNIE
WYŻARZA (ODPUSZCZA) SIĘ JE W ZAKRESIE
TEMPERATUR 500-700°C
MINIMALNE WARTOŚCI PRACY ŁAMANIA PRÓBEK CHARPY V POBRANYCH
WZDŁUŻ I W (POPRZEK) KIERUNKU WALCOWANIA DLA STALI ULEPSZONYCH
CIEPLNIE WG PN-EN 10025-6
 SKŁAD CHEMICZNY WG ANALIZY WYTOPOWEJ STALI
DROBNOZIARNISTYCH ULEPSZONYCH CIEPLNIE NA URZĄDZENIA
CIŚNIENIOWE WG PN-EN 10028-6
MAKSYMALNA WARTOŚD RÓWNOWAŻNIKA WĘGLA Ce W
STALACH KONSTRUKCYJNYCH DROBNOZIARNISTYCH
ULEPSZANYCH CIEPLNIE
 STALE WALCOWANE
TERMOMECHANICZNIE
WYKORZYSTUJE SIĘ 2 EFEKTY
1) WPŁYW DROBNOZIARNISTEJ STRUKTURY NA PODWYŻSZENIE
WŁASNOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH ORAZ POPRAWĘ UDARNOŚCI.
2) OGRANICZENIE LUB OPÓŹNIENIE REKRYSTALIZACJI PRZEZ
WPROWADZENIE DO STALI MIKRODODATKÓW (Nb,Ti)

WALCOWANIE JEST DWUSTOPNIOWE

1. WALCOWANIE WSTĘPNE JEST PROWADZONE W TEMPERATURACH
NIŻSZYCH O OKOŁO 100-150°C OD TEMPERATUR WALCOWANIA
KONWENCJONALNEGO
2. WALCOWANIE KOOCOWE PROWADZONE JEST W TEMPERATURZE NIECO
POWYŻEJ AC3 – JEST DO DOLNY ZAKRES WYSTĘPOWANIA AUSTENITU BEZ
REKRYSTALIZACJI ZIARNA

WALCOWANIE TERMOMECHANICZNE Z PRZYŚPIESZONYM CHŁODZENIEM

POZWALA NA UZYSKANIE STALI O GRANICY PLASTYCZNOŚCI DO 700 MPa
SCHEMAT PROCESU WALCOWANIA
TERMOMECHANICZNEGO
SKŁAD CHEMICZNY WG ANALIZY WYTOPOWEJ STALI DROBNOZIARNISTYCH
PO WALCOWANIU TERMOMECHANICZNYM PN-EN 10025-4

Oznaczenie Skład chemiczny w %

Al.
C Si Mn P S Nb V Ti Cr Ni Mo Cu Ni
cał

S275M 0,03 0,025

0,015
0,13 0,5 1,5 0,05 0,08 0,02 0,05 0,3 0,3 0,1 0,55
0,02
S275M 0,025

S355M 0,03 0,025

0,1
0,14 0,5 1,6 0,05 0,1 0,02 0,05 0,3 0,5 0,55 0,015
S355ML 0,025 0,02

S460M 0,03 0,025

0,16 0,6 1,7 0,05 0,12 0,02 0,05 0,3 0,8 0,2 0,55 0,015
S460ML 0,025 0,02

W TABELI PODANO MAKSYMALNE ZAWARTOŚCI PIERWIASTKÓW. WYJĄTKIEM JEST

Al. DLA KTÓREGO PODANO WARTOŚCI MINIMALNE
MINIMALNE WARTOŚCI PRACY ŁAMANIA PRÓBEK CHARPY V POBRANYCH WZDŁUŻ I
W POPRZEK KIERUNKU WALCOWANIA DLA STALI PO WALCOWANIU
TERMOMECHANICZNYM WG PN-EN 10025-4

Oznaczenie Minimalna wartość pracy łamania [J] w temperaturach [°C]

+20 0 -10 -20 -30 -40 -50
S275M
55 47 43 40
S355M
31 27 24 20
S460M
S275ML
63 55 51 47 40 31 27
S355ML
40 34 30 27 23 20 16
S460ML
 PORÓWNANIE STALI
DROBNOZIARNISTYCH
PORÓWNANIE SKŁADU CHEMICZNEGO STALI WALCOWANYCH
TERMOMECHANICZNIE I KONWENCJONALNIE O TAKIEJ SAMEJ
GRANICY PLASTYCZNOŚCI