Alabilirsiniz / Complimantary Copy

KÜLTÜR ve TURİZM DERGİSİ CULTURE & TOURISM MAGAZINE

HAZİRAN-TEMMUZ /JUNE-JULY 2012 YIL / YEAR : 1 SAYI /EDITION : 1

Tarihin yazıldığı şehir Yeşilırmak’ın incisi

Amasya Yalıboyu Evleri

The city where history was written The pearl of Yeşilırmak
 Yeşilırmak’ın İncisi

Emin Efendi Konağı Fatma Hanım Konağı Gül Evi Konağı

EM N EFEND
K O N A K L A R I
AMASYA ‘12 1
Hatuniye Mahallesi Hazeranlar Sokak No:66 - 85 Amasya Tel./Fax: 0 358 212 66 22 www.eminefendi.com
T.C. Amasya Valiliği
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Adına 14 / Amasya’nın gizemli taş odaları
İmtiyaz Sahibi / Publisher
The mysterious stone chambers of Amasya
Abdil Celil ÖZ
Vali / Governor
26 / “Amasya gizli kalmış bir cevher”
Genel Yayın Yönetmeni “Amasya is a hidden gem”
Editor in Chief
Ahmet KAYA 32 / Osmanlı’nın Amasya’daki mührü:
İl Kültür ve Turizm Müdürü
City Culture and Tourism Director II. Bâyezid Külliyesi
The seal of the Ottoman in Amasya: The Bayezid II Mosque Complex
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Assistant Editor 44 / Yeşilırmak’ın incisi: Yalıboyu Evleri
Asiye YANCI
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
City Culture and Tourism Branch Manager 52 / Amasya: Tarihin yazıldığı şehir
The city where history was written
Yayın Kurulu
Editorial Board
Hakan KUBALI 74 / Amasya’nın endemik bitkileri ile lâleleri
Vali Yardımcısı The endemic plants and tulips of Amasya
Assistant Governor
Hakan KARAMAN 82 / Köklü bir geleneğin temsilcisi
İl Kültür ve Turizm Müdür Yardımcısı The representative of a deep rooted tradition
City Culture and Tourism Assistant Director
Hüseyin MENÇ
Özel Kalem Müdürü
Principle Clerk
(Amasya Belediyesi-Municipality of Amasya)
Celal ÖZDEMİR
Müze Müdürü
Museum Director
Muzaffer DOĞANBAŞ
Arkeolog-Archeologist
Ajans Başkanı / Chairman Grafik Tasarım REKLAM / ADVERTISING
Yayın Türü: Yerel, iki aylık
Özer KESTANE Graphic Design Reklam Koordinatörü
Amasya Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Rahşan AKSOY Advertising Coordinator
Tel : +90 (358) 218 50 02-218 29 80 Yayın Koordinatörü Sibel KAŞIKÇI İrfan IŞIK
Fax: +90 (358) 218 33 85 Editorial Coordinator Neslihan EDİZ
E-posta: iktm05@kulturturizm.gov.tr Sibel HEKİMOĞLU Müşteri Temsilcileri
www.amasyakulturturizm.gov.tr Çeviri / Translation Customer Represantatives
Haber Merkezi Roxanne YURCHAK Tuba DİLMAÇ
Baskı Yeri /Printing: News Center Hakan KÜL
Lamineks Matbaacılık Dijital Baskı İşl. Derya ŞAHİN Dilem ŞANLI
San ve Tic. Ltd. Şti Süleyman DUMAN
Tel :0232 433 33 55 Serap GÜZELCAN Muhasebe / Finans
Dila Emral AYDIN
Baskı Tarihi /Printing Date: 11.06.2012
RK Renkli Kalem Medya Yapım Turizm Reklam Paz. Ltd. Şti.
1480 Sok. No: 7 Alsancak / İZMİR
Dergide yer alan yazıların sorumluluğu,
Tel: +90 232 463 75 40 (pbx) Faks: +90 232 421 92 24
yazarlarına aittir. Authors are responsible for their
www.renklikalem.com.tr bilgi@renklikalem.com.tr
articles in this magazine.

2 AMASYA ‘12
 ÇİNDEKİLER

HAZİRAN-TEMMUZ / June-July

AMASYA ‘12 3
 On route to creating a brand
A
masya, which like an
outdoor museum with
its natural, historical and
cultural assets, is the first
city selected from among fifteen in the
Brand City Project administered by
the Ministry of Culture and Tourism.
Amasya, which has educated many
important figures such as Teşup, the
Hittite God, Mother Goddess Mâ,
ottoman princes, Strabo, Sabuncuoğlu
Şerafettin, Şeyh Hamdulah and Mih-
ri Hatun, is destined to be the capital
city of culture tourism with historical
assets such as the rocks tombs of kings,
Harşena Castle, Aynalı Inn, Yalıbo-
yu Houses, Bimarhane, Archeology
Museum, Sultan II. Bayezid Mosque
Complex, Şehzadeler Museum, mos-
ques, bazaars and mosque complexes.
Our city is also at your service in health
tourism with rich thermal resources and
ecotourism with its untapped nature,
Borabay Lake, Yedikuğular Bird Paradise
4 AMASYA ‘12
and plateaus. The best apples, cherries,
peaches and okra are grown in Amasya.
All these assets are Amasya’s most im-
portant advantages in becoming a brand
city. Amasya, which has prepared its
Brand City Strategic Activity Plan within
the context of the ministry’s targets, has
been the first city in Turkey to finish its
planning and present it to the ministry.
Works regarding establishing a brand
continue with the joint efforts of local
authorities, the governorship, NGOs,
the private sector and our citizens.
I believe that Amasya will take its well
deserved place in the tourism sector
and that this magazine will help our
efforts greatly towards our goal.
Wishing for a more develo-
ped Amasya that has taken its
fair share from tourism…
Abdil Celil ÖZ
Governor of Amasya
Markalaşma Yolunda
D
oğal, tarihi ve kültürel değerle-
riyle bir açık hava müzesi niteliği
taşıyan Amasya, bu özelliklerin-
den dolayı Kültür ve Turizm Bakanlığı-
nın sürdürdüğü ‘Marka Kent Projesi’nde
seçilen 15 il arasında ilk sırada yer almak-
tadır.
Hitit Tanrısı Teşup’tan Ana Tanrıça
Mâ’ya, Mitridat’tan Osmanlı Şehzadeleri-
ne, Strabon’dan Sabuncuoğlu Şerafettin’e,
Şeyh Hamdulah’dan Mihri Hatun’a dün-
yaya yön veren ünlüler yetiştiren Amasya;
Kral Kaya Mezarları, Harşena Kalesi, Ay-
nalı Mağarası, Yalıboyu Evleri, Bimarha-
nesi, Arkeoloji Müzesi, Sultan II. Bayezid
Külliyesi, Şehzadeler Müzesi, camileri,
bedestenleri, külliyeleri gibi sayısız tarihi
ve kültürel değeriyle Türkiye’de kültür
turizminin başkenti olmaya adaydır.
Kentimiz ayrıca, zengin termal kaynak-
larıyla sağlık turizmine, bozulmamış do-
ğası, köyleri, Borabay Gölü, Yedikuğular
Kuş Cenneti ve yaylaları ile de ekoturizme
elverişlidir. Amasya adıyla özdeşleşmiş
dünyanın en güzel misket elması, kirazı,
şeftalisi ve bamyası bu topraklarda yetişir.
Bütün bu değerler Amasya’nın markalaş-
ma yolunda en önemli avantajlarıdır. Kül-
tür ve Turizm Bakanlığının koyduğu he-
defler doğrultusunda Marka Kent Eylem
Planı ve Stratejik Eylem Planı hazırlayan
Amasya, bu yönüyle Türkiye’de marka
kent eylem planını yapan, bakanlığa su-
nan ve alt projelerini hazırlayan ve uygu-
lamayı sürdüren ilk kent konumundadır.
Amasya’da bu çalışmalar Valilik öncülü-
ğünde Kamu Kurum ve Kuruluşları, Ye-
rel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları,
Özel Sektör ve halkımızın el ve gönül bir-
liği içerisinde yürütülmektedir.
Markalaşma yolunda Türkiye’ye örnek
olacak bir birliktelik sergileyen Amasya’yı
çok kısa bir süre içerisinde turizmde hak
ettiği konuma getireceğimize ve bu dergi-
mizin çalışmalarımıza büyük katkı sağla-
yacağına inanıyorum.
Turizmden hak ettiği payı alan daha kal-
kınmış Amasya dileğiyle…
Abdil Celil ÖZ
Amasya Valisi
AMASYA ‘12 5
Altın Elma Şarkıları albüm oldu
Altın Elma Songs became a compilation
Amasya Belediyesinin düzenlediği Altın Elma Türk Sanat Müziği Beste Yarışması fi-
nalinde yer alan eserler “Altın Elma Şarkıları – 1” adlı albümde toplandı. 2010 yılında
altıncısı düzenlenen yarışmanın finalindeki 10 eseri, oluşturulan albümle belediye kül-
tür yayınlarına kazandırdıklarını belirten Amasya Belediye Başkanı Cafer Özdemir,
şunları kaydetti: “Belediyemiz Konservatuvarı Türk Sanat Müziği Bölümü solistleri
Ezgi Ekmekçioğlu, Ömer Ekmekçioğlu, Sıtkı Şener, Osman Akbaş, İsmail Sondaş, Naci
Karademir, Nilüfer Gök, Rüveyde Öztorun, İlhan Demirci ve Nazan Tozlu tarafından
seslendirilen eserlerin yer aldığı bu kıymetli albümü musikişinas halkımızın beğenisine
sunmaktan son derece onurluyuz.”

The songs that made it to the final of the Altın Elma Song competition organized by
the municipality of Amasya, were compiled in an album called “Altın Elma Songs –
1” Amasya Chief Magistrate Cafer Özdemir, who said that they added the compilati-
on which includes the 10 finalist songs from the competition in 2010, to their cultural
publication roster, added: “we are proud to present this compilation to the public with
includes compositions sung by the artists of our conservatory.”

‘Şehzadeler Şehri Amasya ve Osmanlı Mutfak Kültürü’ paneli

A panel: “Amasya;
the city of princes and the Ottoman culinary culture”
Amasya Üniversitesi, ‘Şehzadeler Şehri Amasya ve Osmanlı Mutfak Kültürü’ konulu
panel düzenledi. Saraydüzü Kışla binasında gerçekleştirilen panele, Sakarya Üniversi-
tesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Arif Bilgin, Yrd. Doç. Dr. İsmail Gündoğdu ve İstanbul Ye-
ditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Özge Samancı konuşmacı olarak katıl-
dı. Yeditepe Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Öğretim Üyesi Yrd.
Doç. Dr. Özge Samancı, bugün Türk mutfağında bulunan bazı yiyecek ve yemeklerin, 9.
ve 10. yüzyıllarda Orta Asya’da şekillenmiş göçebe mutfak kültürünün izlerini taşıdığı-
nı belirtti. Panele, Amasya Valisi Abdil Celil Öz, Cumhuriyet Başsavcısı Feridun Süzer,
kamu kurum temsilcileri, akademik ve idari personelin yanı sıra öğrenciler ve esnaf ka-
tıldı. Panel sonunda Vali Öz, Cumhuriyet Başsavcısı Feridun Süzer ve Amasya Üniver-
sitesi Rektör Yardımcısı ve Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Gökdere tarafından
katılımcılara teşekkür plaketi verildi. Program bitiminde, Amasya Üniversitesi Meslek
Yüksekokulu Aşçılık Programı tarafından hazırlanan Osmanlı saray mutfağında yer
alan yemek ve şerbetlerden oluşan menüden ikram edildi.

The University of Amasya organized a panel called “Amasya; the city of princes and
the Ottoman culinary culture”. The panel, which took place at the Saraydüzü Barrack
building, was attended by Sakarya University faculty members Prof. Dr. Arif Bilgin,
Assistant Docent Dr. İsmail Gündoğdu and İstanbul Yeditepe University faculty mem-
ber Assistant Docent Dr. Özge Samancı. Yeditepe University Gastronomy and Culinary
Arts faculty member Assistant Docent Dr. Özge Samancı said that some of the dishes in
Turkish cuisine today carried the traces of the nomad culinary culture shaped in Asia
Minor in the 9th and 10th centuries. The panel was attended by the governor of Amasya
Abdil Celil Öz, attorney general Feridun Süzer, representatives from local authorities,
academic personnel, students and tradesmen. At the end of the panel, the governor,
the attorney general and the vice chancellor of the university Prof. Dr. Murat Gökdere
presented plaques to key note speakers. At the end of the program, guests were served
Ottoman palace dishes prepared by the Amasya University’s culinary arts department.

6 AMASYA ‘12
Amasya Valisi’nden Renkli Kalem Medya Grubu’na ziyaret
The governor of Amasya visits Renkli Kalem Media Group
Amasya Valisi Abdil Celil Öz ve Amasya Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Kaya, Renk-
li Kalem Medya Grubu’nu ziyaret etti.

Renkli Kalem Medya Grubu tarafından hazırlanan Amasya Kültür Turizm Dergisi’nin
hazırlık çalışmalarını yerinde inceleyen Vali Öz, derginin Amasya’nın ulusal ve ulus-
lararası alanda tanıtımına büyük katkı sağlayacağını söyleyerek, emeği geçen herkese
teşekkür etti.

Vali Öz ayrıca, Renkli Kalem Medya Grubu’nun İzmir, Antalya, Aydın, Balıkesir, Mani-
sa, Muğla ve Nevşehir Valilikleri adına hazırladığı kültür turizm dergilerini ve Balıke-
sir ili kurumsal kimlik çalışmasını da inceledi. Çalışmaları çok beğendiğini dile getiren
Öz, Amasya’nın da bu tarz kapsamlı bir tanıtım çalışmasına ihtiyaç duyduğunu belirtti.

The governor of Amasya Abdil Celil Öz and the director of the

Amasya Culture and Tourism Directorate Ahmet Kaya visited
Renkli Kalem Media Group.

The governor, who oversaw the preparations of the Amasya Cul-

ture and Tourism Magazine published by Renkli Kalem Media
Group, thanked everyone for their contribution as he said that
the magazine would greatly contribute to the national and inter-
national advertising of Amasya.

The governor also examined the culture and tourism magazines

of Izmir, Antalya, Aydın, Balıkesir, Manisa, Muğla and Nevşehir
published by Renkli Kalem Media Group for related governors-
hips and the corporate identity works prepared by the group for
the city of Balıkesir. Öz, who stated that he liked the magazines
very much, said that Amasya also needed an extensive adverti-
sing campaign such as these.

Fotoğraf karelerinde Amasya

Amasya in photographs
Amasya Belediyesince, Türk fotoğraf sanatına katkıda bulunmanın yanı sıra kentin
tarihi ve kültürel değerlerini geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla düzenlenen “3.Ulu-
sal Cavit Öztürk Fotoğraf Yarışması” sonuçlandı. Bu yıl teması “Amasya’da insan ve
yaşam” olarak belirlenen yarışmaya 76 sanatçı toplam 318 eseriyle katıldı. Yapılan de-
ğerlendirmelerin ardından Hakan Özsaraç birinci, Ali Fuat Altın ikinci, Zeliha Begüz
ise üçüncü oldu.

The 3rd National Cavit Öztürk Photography Competition, organized by the municipa-
lity of Amasya to present the historical and cultural assets of the city to the masses and
contribute to Turkish photography, ended. 76 artists participated in the competition
with a total of 318 photographs where this year’s theme was “People and Life in Amasya”
After evaluations. Hakan Özsaraç was placed first, Ali Fuat Altın second and Zeliha
Begüz third.

AMASYA ‘12 7
Amasya’da
renkli Turizm Haftası
Her yıl 15-22 Nisan tarihleri arasında düzenlenen Turizm
Haftası, Amasya’da Valilik, yerel yönetim, sivil toplum
örgütleri ve halkın yoğun katılımıyla kutlandı.

A colorful Tourism
Week in Amasya
Tourism Week, which is being organized each year on April
15-22, was celebrated by the local authorities, NGOs and locals.

A T
masya’da mehteran takımı eşli-
ğinde tarihi Hatuniye Mahalle-
si’ndeki bir dizi açılışla kutlanan
Turizm Haftası, renkli görüntülere sahne
oldu. Kutlamalar kapsamında bir butik
otel bir de hediyelik eşya dükkânının açı-
lışı gerçekleştirildi.
Açılışlara Amasya Valisi A. Celil Öz,
Amasya Belediye Başkanı Cafer Özdemir,
15 Piyade Er Eğitim Tugay Komutan Yar-
dımcısı Kıdemli Albay Serdar Akbulut,
Amasya İl Emniyet Müdürü Ayhan Acet,
İl Milli Eğitim Müdürü Gıyasettin Taş, İl
Özel İdaresi Genel Sekteri Mustafa Bo-
lat, Esnaf Odaları Birliği Başkanı Hatay
Karaman, Amasya İl Kültür ve Turizm
Müdürü Ahmet Kaya, Amasya Turizm
Derneği Yönetim Kurulu Başkanı A. Suad
Akcan, siyasi parti temsilcileri ve çok sa-
yıda vatandaş katıldı.
ourism Week, which was cel-
ebrated with a string of openings
in the historical Hatuniye Quar-
ter, was the setting of colorful scenes. A
boutique hotel and a souvenir shop was
opened during the celebrations.
The openings were attended by the
Governor of Amasya A. Celil Öz, Ama-
sya Chief Magistrate Cafer Özdemir,
Major Serdar Akbulut, Amasya Police
Commissioner Ayhan Acet, City Edu-
cational Director Gıyasettin Taş, City
council general secretary Mustafa Bo-
lat, the president of the Chamber of
Trade Hatay Karaman, Amasya City
Culture and Tourism Director Ahmet
Kaya, the chairman of the Amasya
Tourism Association A. Suad Akcan,
political party representatives and
many citizens.

8 AMASYA ‘12
Açılışta konuşan Vali Abdil Celil Öz, ken-
tin turizmde çok önemli bir potansiyele
sahip olduğunu söyledi. Turizme yönelik
işletmeleri Valilik olarak destekledikle-
rini ifade eden Öz, şunları kaydetti: “Bu-
gün Turizm Haftası etkinlikleri kapsa-
mında çeşitli açılışlar gerçekleştiriyoruz.
Amasya, tarihi ve kültürel özellikleri ile
ender şehirlerimizden biri. Bu güzellik-
ler bugüne kadar yeterince tanıtılmamış,
duyurulmamıştı. Son yıllarda kültürel
çalışmalarımız ve tarihi eserlerimizin
restorasyonu ile turizmsel açıdan önemli
bir sıçrama yaptık. Amasya, kültür turiz-
mi denilince Türkiye’deki birkaç ilden
biri haline geldi. Ben bunda emeği geçen
herkese teşekkür ediyorum. İşletmeleri-
mizin şehrimize faydalı olmasını diliyo-
rum.”
Amasya Belediye Başkanı Cafer Özdemir
Governor Celil Öz, who spoke during the Açılışta konuşan Vali
opening ceremony, said that the city had
Abdil Celil Öz, kentin
immense potential in tourism. Öz, who
pointed out their support for touristic fa- turizmde çok önemli
cilities, added: “Today, we are organizing bir potansiyele sahip
various opening as part of Tourism Week, olduğunu söyledi.
Amasya is a unique city with its histori-
cal and cultural assets. Until now, these
beauties weren’t advertised enough. With
Governor Celil Öz,
our latest renovations and restorations, who spoke during the
we have improved a great deal in terms of opening ceremony,
tourism. Amasya has become one of the
said that the city had
prominent cities in Turkey when it comes to
culture tourism. I want to thank everyone immense potential
who made this possible. I hope that these in tourism.
new facilities will help our city.”
Amasya Chief Magistrate Cafer Özdemir
point out to the increase in tourist numbers
when comparing 2010 and 2011. Özdemir,
who stated that they owed this situation to
AMASYA ‘12 9
ise, 2010 ve 2011 yılı turizm verilerini kı-
yaslayarak şehri ziyaret edenlerin sayısın-
da önemli bir artış olduğuna dikkat çekti.
Söz konusu artışta yurt içi ve yurt dışı fu-
arlara katılımın önemli bir payının oldu-
ğunu vurgulayan Özdemir, şöyle devam
etti: “2011 yılında kentimizi ziyaret eden
yerli ve yabancı turist sayısı 400 bini geç-
ti. Bu rakamları 2012 yılı turizm mevsi-
minde 500 binlere taşımayı hedefliyoruz.
Amasya’nın turizm pastasından daha faz-
la pay alması amacıyla yapılan faaliyetler,
kentin ekonomisine önemli oranda kat-
ma değer kazandıracaktır. Yurt dışında
ve yurt içinde yapılan tanıtımlar, İzmir
ile İstanbul’da açılan turizm fuarlarında
verilen mesajların yerine ulaştığını görü-
yoruz. Hedeflerimizi büyük tutup, daha
fazla tanıtım yapıp daha fazla turist ka-
effective advertising in national and inter-
zanmak için uğraş vermeliyiz.”
national fairs, said: “Over 400 thousand
local and foreign tourists visited our city in
Turizm Haftası kapsamında ayrıca Amas-
2011. We are planning to raise that number
ya Turizm Derneği “Birinci Kültür Gece-
to 500 thousand in the 2012 tourism sea-
si” adıyla bir etkinlik gerçekleştirdi.
son. The activities geared towards increas-
ing tourism in Amasya will also contribute
to the economy of the city. We see that the
stands that were set up at national and in-
ternational fairs were very helpful. We need
to aim higher, advertise ourselves even more
and work to receive more tourists.”

An activity called ‘The 1st Cultural Night”

was also organized during the Tourism
Week.

10 AMASYA ‘12
Rusya’da
Amasya’ya büyük ilgi
A lot of attention to Amasya in Russia

D
ünyanın 7. büyük turizm fuarı
olan ve 21-24 Mart tarihlerin-
de gerçekleştirilen MITT 2012
Moskova Turizm Fuarı’nda ziyaretçiler,
Amasya standına yoğun ilgi gösterdi.
Bu yıl 19’uncusu düzenlenen fuara kenti
temsilen Amasya İl Kültür Turizm Mü-
dürü Ahmet Kaya beraberindeki heyetle
katıldı. İl Kültür Turizm Müdürü Kaya,
Amasya’yı tanıtıcı broşürlerin dağıtıldığı
stantta ziyaretçilerle birebir ilgilendi.

Türkiye’nin ikinci büyük pazarı olan

Rusya’da 189 ülkeden 3 bini aşkın firma-
nın katıldığı fuarda, Kültür ve Turizm
Bakanlığı bin 254 metrekarelik alanla
temsil edildi. Moskova’nın EXPO Center
Fuarcılık Merkezi’nde düzenlenen fuarda,
Türkiye bu yıl Berlin’de olduğu gibi desti-
nasyon odaklı çalıştı.

Bu arada 17-20 Mart tarihleri arasında
Moskova’da gerçekleştirilen İntermarke-
ting Fuarı’na Kültür ve Turizm Bakanı Er-
tuğrul Günay ile Müsteşar Özgür Özaslan
da katıldı. Daha sonra Türkiye ile Rusya
Federasyonu arasında ‘’Ortak Eylem Pla-
nı’’ imzalandı. Törene katılan Bakan Gü-
nay, Türkiye’nin dünya turizminde hızla
gelişen ülkelerden birisi olduğunu, turist
sayısı ve turizm geliri itibariyle ilk 10 ül-
kesi arasında yer aldığını bildirdi. Ayrıca
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin,
Bakan Günay’ı telefonla arayıp, “Hoşgel-
diniz” dedi. Putin, Başbakan Erdoğan’a
da selam göndererek, Türkiye’ye verdiği
önemi dile getirdi.
V
isitors swarmed the Amasya
stand at MITT 2012, the world’s
7th biggest tourism fair. The
fair, which was organized for the 19th
time this year, was attended by Amasya
City Culture and Tourism Director Ah-
met Kaya and his committee. Kaya spoke
to each of the visitors at the stand where
brochures about Amasya were given out.
During the fair which was attended by
more than 3000 firms from 189 different
countries, the Ministry of Culture and
Tourism was represented at a 1254 square
meter stand. During the fair, which took
place at the EXPO Center, Turkey high-
lighted its destinations.
In the meantime, the Minister of Culture
and Tourism Ertuğrul Günay and Under-
secretary Özgür Özaslan also attended
the fair in Moscow where a joint action
plan was signed between Turkey and the
Russian Federation. Minister Günay, who
attended the signing, said that Turkey was
one of the fastest improving countries in
tourism and that it was one of the top ten
countries in the world in terms of tourist
numbers and revenues derived from tou-
rism. Russian President Vladimir Putin
called Günay on the phone and welcomed
him to Russia in Turkish. The president
also sent his regards to Prime Minister
Erdoğan and expressed the importance
he puts on Turkey.
AMASYA ‘12 11
Vali Öz,
tur operatörleriyle buluştu
Her geçen gün yerli ve yabancı ziyaretçi sayısının
arttığını belirten Vali Abdil Celil Öz, TÜRSAB’ın da
katkılarıyla kentin daha iyi noktalara geleceğini bildirdi.

Governor Öz met with tour operators

Governor Abdil Celil Öz, who pointed out to the increasing number of tourists that came
to the city, said that the city would improve even further with the support of TÜRSAB.

12 AMASYA ‘12
A
masya Valisi Abdil Celil Öz, Tür-
kiye Seyahat Acenteleri Birliğine
bağlı 23 tur operatörünün yet-
kilileri ile kahvaltılı toplantıda buluştu.
Toplantıya, Belediye Başkanı Cafer Özde-
mir, İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet
Kaya, Turizm Derneği Başkanı A. Suad
Akcan ile diğer ilgililer katıldı. Kültür ve
Turizm Müdürlüğü ile Turizm Derneği-
nin işbirliğiyle tanıtım amaçlı düzenle-
nen gezide Amasya’nın tarihi ve kültürel
mekânlarını ziyaret eden TÜRSAB İzmir
Bölge Yürütme Kurulu Başkanı Rıza Gen-
çay da toplantıda hazır bulundu. Gençay,
Amasya, Sivas, Çorum ve Tokat’ın içinde
bulunduğu bölgede bir turizm destinas-
yonu oluşturmak istediklerini söyledi.

Amasya Valisi Abdil Celil Öz de, kentin

turizm alanında büyük bir potansiyele Rıza Gençay-Abdil Celil Öz

sahip olduğunu belirterek, bu çalışmada

Orta Karadeniz Turizm Destinasyonu
oluşturulmasının amaçlandığını bildirdi.
Öz, şunları kaydetti:
‘’Amasya tarih ve kültür turizmi alanın-
da ülkemizdeki sayılı illerin arasındadır.
Bu sebeple Kültür ve Turizm Bakanlığı-
mız tarafından ülkemiz genelindeki 15
il arasına alınmıştır. Her geçen gün yerli
ve yabancı ziyaretçi sayısı artan ilimiz,
TÜRSAB’ın da yapacağı katkılar ile daha
iyi noktalara gelecektir. Devam eden ve
başlayacak olan projeler ile turizme yö-
nelik konaklama kapasitesi artacak olan
Amasya inanıyorum ki, ülke turizminden
hak ettiği payı alacaktır.”
Çeşitli konularda görüş alışverişinde bu-
lunulmasının ardından, TÜRSAB İzmir
Bölge Yürütme Kurulu Başkanı Rıza
Gençay, gösterilen yakın ilgi nedeniyle
Vali Öz’e plaket sundu.
T
he governor of Amasya Abdil Celil
Öz met with 23 tour operators regis-
tered with the Turkish Travel Agen-
cies Association at a breakfast meeting.
The meeting was attended by Chief Mag-
istrate Cafer Özdemir, City Culture and
Tourism Director Ahmet Kaya, the presi-
dent of the Tourism Association A. Suad
Akcan and other interested parties. The
president of the TÜRSAB İzmir Regional
Executive Committee Rıza Gençay, who
toured the historical and cultural sites of
Amasya, was also present at the meeting.
Gençay said that they wanted to establish
a touristic destination that included Ama-
sya, Sivas, Çorum and Tokat.
The governor of Amasya Abdil Celil Öz,
who stated that the city had immense po-
tential for tourism, said that a Middle
Black Sea Tourism Destination was being
established to realize this potential. Öz,
added:
‘’Amasya is one of the most important cit-
ies in Turkey in terms of historical and
cultural tourism. This is why it has been
chosen as one of the 15 brand cities by the
Ministry of Culture and Tourism. Our city,
which is being visited by more tourists with
each passing day, will improve with the
support of TÜRSAB. I believe that Amasya
will receive more shares from the tourism
market after the finalization of current
projects and the increase of accommoda-
tions.”
After discussing several topics, the presi-
dent of the TÜRSAB İzmir Regional Ex-
ecutive Committee Rıza Gençay presented
Governor Öz with a plaque for his warm
hospitality.

AMASYA ‘12 13
Amasya’nın
gizemli taş odaları
Pontus Krallarının sonsuzluk yolculuğuna çıktıkları kaya mezarları, 2 bin 300
yıldır Amasya’nın tarihteki gizemli yolculuğuna tanıklık ediyor. Şimdilerde
geçmişteki ihtişamını yitirse de hala yolu Amasya’ya düşenlerin ilgisini çekiyor.
○ Yazı-Article: Celal Özdemir -Amasya Müze Müdürü
Fotoğraflar-Photographs: Derya Şahin /Müze Arşivi
A W
masya denilince ilk akla gelen
kuşkusuz “Misket Elması”dır.
Fakat yolunuz bir şekilde bu ken-
te düşer ise, iki yakası karşılıklı sur du-
varları gibi yükselen, başı bulutlara değen
yüksek dağların arasında akan bir nehir
ve nehre paralel uzanan daracık bir yol
karşılar sizi…
İster batıdan, ister doğudan giriş ya-
pın Amasya şehrine, değişen pek bir şey
yoktur. Yolunuz mutlaka zümrüt yeşili
vadiden geçer. Bu yolculuk bir zaman
tünelinde heyecan ve merak dolu serü-
vene dönüşür, başınızı bir sağa bir sola
döndürmekten kendinizi alamazsanız.
Üzerinize doğru gelecekmiş gibi yükse-
len dağ silsilesi ile karşılaşırsınız. Dağlar
sizden biraz uzaklaştığında şehir meyda-
nına gelmiş olursunuz ve karşınızda kale
büyüleyici bir manzaraya dönüşür. İşte
burası binlerce yıldır antik ve modern
şehrin merkezi Amasya’dır.
Harşena Dağı’nın üzerinde yer alan kale
ve hemen eteklerinde bulunan küçük
pencereleri görünce korku ve ürperti, ye-
rini şaşkınlık ve hayranlığa bırakır. Aca-
ba bunlar nedir, kim tarafından ve nasıl
yapılmıştır? Bu gizemli taş odalar günü-
14 AMASYA ‘12
hen Amasya is mentioned, the
first thing that comes to mind is
the Misket Apple. But if you are
ever in the city, a river that flows between
mountains and a narrow road parallel to
the river greets you… Whether you enter
the city from the east or west, not much
changes. Your trip takes you through a
green valley. The journey turns into an
exciting adventure among history and you
can’t help but turn your head to the right
and left. You see high mountains that feel
like they are about to collapse on you.
When you leave the mountains behind,
you have reached the city square and the
castle in front of you turns into an amazing
panorama. This is the modern and antique
city center of Amasya.
The castle on Harşena Mountain and its
little windows on the slopes are first re-
garded with awe and fear and that slowly
turns into amazement and admiration.
What are they and how and by whom they
were built? These mysterious stone cham-
bers have always been a matter of curiosity
for foreign and local travelers. Evliya Çele-
bi, who had stayed in Amasya for 3 days, is
one of these people. Here is how the famous
traveler talks about Yeşilırmak River, “...
 The mysterious stone
chambers of Amasya
The rock tombs which accommodate the deceased kings of Pontus
are witnesses to the mysterious historical journey of Amasya that
began 2300 years ago. Even though they have lost their past glamour,
they are still points of attraction for those that visit Amasya.
AMASYA ‘12 15
 Harşena Dağı’nın müzden yüzlerce yıl önce de şehri ziyaret
eden yerli ve yabancı seyyahların ilgisini
üzerinde küçük
çekmiştir. Amasya’da üç gün kalan ve bu
pencereler yüzyıllardır süre zarfında şehri her yönüyle tanımaya
görenlerin ilgisini çalışan Evliya Çelebi de bunlardan biri-
dir. Ünlü seyyah, Yeşilırmak hakkında
çekiyor.
bilgi verirken “...Kalenin dibinden akan
Tozanlı nehri, Tokat’tan yukarı usanacak
The small windows dâhilindeki dağlardan biri olan Tozanlı
on Harşena Mountain dağından çıkar...” diye belirttikten sonra
şu ifadeye yer verir: “...Amasya şehri, neh-
have attracted the rin iki tarafına kat kat dağ ve bayırlara
attention of visitors yayılmış olup pek büyük bir şehirdir. Ne-
for centuries. hir şehre güneyden girer. Binlerce bağ ve
bahçeyi sular, birçok su dolaplarını dön-
dürür... Zaten Osmanlı ülkesinde Hama,
Adana ve Amasya şehirlerinin su dolapla-
rı meşhurdur... Büyük küçük beş bin ka-
dar bakımlı ev ve sarayları var...”
1838 yılı mart ayında Amasya’ya uğra-
yan Feldmareşal Helmuth Von Moltke
de, şehre hayran kalmıştır: “...Küçük bir
tepeyi aşar aşmaz ömrümde gördüğüm
en apayrı ve en güzel manzara önümüz-
16 AMASYA ‘12
the Tozanlı River that flows at the bottom
of the castle comes out from Tozanlı Moun-
tain...”
“...the city of Amasya is a big city that has
spread on both sides of the river on plains
and mountains. The river comes into the
city from the south. It irrigates thousands
of vineyards and gardens and rotates many
mills. It has about 5000 neat houses and
palaces…”
Field Marshal Helmut Von Moltke, who
arrives in Amasya in March 1838, is in
awe of the city “...as soon as I climbed down
from a small hill, I was greeted by a unique
and magnificent view: the old city of Ama-
sya… the domes, minarets and the houses
of 20-30 thousand people have been built
closely to each other. The gardens, irrigated
by the river, are encircled with high rocky
cliffs…. There is an odd looking castle that
has protruded from the mountain on the
right hand side. It is quite amazing to see
rooms carved into the slopes. I looked at
de açılıverdi: Eski Amasya şehri... Bura-
da kubbeler, minareler, 20-30 bin kişinin
evleri sıkı sıkı birbirine sokulmuş. Çağıl-
dayan ırmağın içlerinden geçtiği bahçeler
ve dutlukların etrafı yüksek kayalıklarla
çevrili... Sağda ileriye çıkmış bir kayalık
üzerinde eski, garip bir şekilli bir kale var.
İnsanda en çok hayret uyandıran şey şa-
kuli kaya yamaçlarına oyulmuş olan oda-
lar… Bu muazzam hücreleri, koridorları,
merdivenleri, böyle meşakkatli yılarca sü-
ren işteki maksadın ne olduğu hakkında
bir fikir edinmeden uzun zaman gözden
geçirdim… Bu kaya, hücrelerinin içinde
bir ev meydana getiriyor. Bunun içinde
yine oyularak meydana getirilmiş, eni ve
boyu 15 ayak olan odacık bulunuyor…
Bunların birer penceresi kabul edilirse,
içeri girmek için bir kapısı var… Birbir-
lerine galeri veya merdivenlerle bağlantı-
lı… Muhtemeldir ki bunlar Pontus kral-
larının mezarı olsun…”
Van Lennep, 1844 yılı 13 Mayıs sabahı
Amasya’ya geldiğinde, şehir hakkında
hissettiklerini şu şekilde ifade etmiştir:
“…Yürürken, buradan daha önce geçmiş
olanlar aklıma geldi. Sultanlar, krallar,
padişahlar, şeyhler, kağanlar, prensesler,
generaller, çok tanrılı dinlere inananlar,
Hıristiyanlar, Ermeniler ve Müslüman-
lar… Silah kuşanmış askerler, ordular,
savaş arabaları… Buradaki tepeler tarihe
yüzünü dönmüş, bu yolda geçen her şeye
tanık olmuşlardı. Unutulan ya da olmuş
her olay dağların yamacında sanki yeni-
den canlanıyor, eskinin bir resmini ya-
pıyordu. Fakat bu tepeler sert çehreli ve
soğuk olmalarına rağmen biz biliyoruz
ki, onların önünde olan binlerce olaydan
milyonlarca fotoğraf elde etmek müm-
kün…”
19. yüzyılın ikinci yarısında Amasya’ya
gelen Charles Texier de, aynı yüzyılda
Amasya’ya gelmiş olan daha önceki gez-
ginlerin benzeri bilgilerini vermiştir.
1920’li yıllarda ABD devlet bakanlığının
özel temsilcisi olarak Anadolu’yu ziyaret
eden ve Amasya’yı da gezip görme olana-
these cells, corridors and stairs for many
hours, wondering why and how they were
built…This rock composes a house within
its cells. There is a small room within the
complex made from carvings. There is one
entrance door. The rooms are connected to
each other with galleries and stairs. It is pos-
sible that these are the rock tombs of Pontus
kings…”
Here is how Van Lennep, who came to the
city on the morning of May 13, 1844, ex-
pressed his feelings about the city: “…While I
was walking here, I thought about the people
who had walked here in the past. Sultans,
kings, sheiks, princes, princesses, generals,
people who believed in multiple Gods, Chris-
tians, Armenians and Muslims…Soldiers
with guns, armies, chariots of war…these
hills have all witnessed history. Every forgot-
ten event seems to come alive on the slopes of
the mountains. Although these hills are cold
and mean looking, we know that it is possible
to get millions of photographs from the events
that happened right below them …”
AMASYA ‘12 17

Pontus Kaya ğı bulan Binbaşı Robert Whitney Imbrie,
Mezar odaları şehri şu satırlarla anlatmıştır:
çeşitli işlevlerde
“...Anadolu’nun en renkli kenti denilen
kullanılmış. Amasya’daydık. Amasya gerçekten bu
ünü hak etmiş. Tıpkı, konusu ortaçağda
geçen bir tiyatro oyununun dekoruna
Pontus rock
benziyordu. Askerlerin ırmaktan kaleye
tombs were su taşımak için kayada oydukları geçidi
used for various hâlâ görebilirsiniz. Kalenin eteklerinde
Kral Mezarları diye bilinen beş olağanüs-
purposes.
tü mezar var. Yakında birçok Roma hara-
18 AMASYA ‘12
Charles Texier, who also visited Amasya in
the second half of the 19th century, has pro-
vided us with similar information. Here is
how Major Robert Whitney, who came to
Anatolia and visited Amasya in the 1920’s as
a special representative of the US, describes
the city:
“...we were in Amasya, which was called the
most colorful city in Anatolia. The city tru-
ly deserves this title. It looked like the décor
of a play from the Middle Age. You can still
see the tunnel carved by soldiers to bring
water from the river to the castle. There
are rock tombs of kings on the outskirts of
the castle. There are many Roman ruins, a
Roman sarcophagus, and the walls of Ro-
man structures around. The modern city
is in harmony with this historical décor.
Mosques, the market, country cafes draped
in carpets, the stone bridge, the gardens
and the clock tower are the inseparable
pieces of this panorama…”
Geographer Banse, on the other hand, has
called Amasya, the pearl of Anatolia.
Here is what Austrian Hans Dernschwam,
who came to the city on April 7, 1555 to pay
the annual taxes, has said about the city ;
‘’… A castle rises above a glorious moun-
tain before us…there are roads that have
been carved among the mountains…we
see large doors and there are people living
there…”
In his book Geographika, geographer
Strabo, who was born in Amasya in 63 B.C.
and died there in 19 A.D., describes the city
like this: “My city was built in a wide and
deep valley where the River Iris flows. Hu-
man effort and nature has excellently giv-
en this place the feel of a city and a castle.
This is a very high and steep rock; it goes
right down to the river and there is a wall
on the shore where the city was built. There
are two hills that are naturally connected
to each other and they rise like magnificent
towers. The palaces and mausoleums of
king are located here...”
The stone chambers carved into limestone
rocky cliffs mentioned by Strabo and the
besi, bir Roma lahdi ve Roma yapılarının
duvarları var. Modern şehir bu dekorla
çok iyi uyum sağlamış. Camiler, çarşı, du-
varları halı kaplı kahvehaneler, taş köprü,
bahçeler, saat kulesi bu manzaranın ayrıl-
maz parçaları…”
Coğrafyacı Banse ise, Amasya için “Ana-
dolu Şehirlerinin İncisi” benzetmesini
yapmıştır.
7 Nisan 1555’de Avusturyalı sefir heye-
tiyle birlikte yıllık vergiyi ödemek ve mü-
zakerelerde bulunmak üzere Amasya’ya
gelen Hans Dernschwam şehir hakkın-
da; ‘’… Karşımızda görkemli yüksek bir
kaya üzerinde kale yükseliyor… Kalenin
içindeki yüksekte kayalar arasında yollar
açılmış… Büyük kapılar gözüküyor, bu-
ralarda oturanlar var…” demiştir.
M.Ö. 63 yılında Amasya’da doğmuş ve
M.S.19 yılında yine Amasya’da vefat et-
miş olan Strabon ise Geographika (Coğ-
rafya) adlı eserinde Amasya’yı şu şekilde
tasvir eder: “ Benim kentim, içinden İris
nehrinin aktığı geniş ve derin bir vadide
kurulmuştur. İnsan emeği ve doğa bura-
ya hem kent hem de kale karakterini ola-
ğanüstü bir şekilde sağlamıştır. Çünkü
burası yüksek ve çok sarp bir kaya olup,
dimdik nehre doğru iner ve nehir etra-
fında, kentin kurulmuş olduğu yerde,
kıyıda bir duvar ve her iki tarafta sivri
tepelere doğru uzanan duvarlar vardır.
Bu tepeler iki tane olup doğal bir şekilde
birbirlerine bağlıdırlar ve görkemli birer
kule halinde yükselmektedirler. Bu alan
içinde kralların hem sarayları hem de anıt
mezarları bulunur...” demektedir.
Strabon’un ve seyyahların belirttiği üze-
re Harşena Kalesi’nin güney etekleri-
ne, Yeşilırmak’tan yaklaşık 200 metre
yükseklikteki kireç taşı kayalıklarına
oyulmuş taş odalar Pontus (Mithridat
Krallığı) Devleti krallarına aittir. Pontus
deyince ilk önce akla Rum Pontus devleti
gelmektedir. Bunu kısaca izah etmek fay-
dalı olacaktır. M.Ö. 5. ve 4. yüzyıllarda,
other travelers belong to the kings of Pon-
tus. When one mentions Pontus, the first
thing that comes to mind is the Roman
Pontus State. We need to clarify that. In
the 5th and 4th century B.C., the Black Sea
as we call it today, was the Pontus Sea. So,
Pontus was actually a geographical region
that included the states around the sea and
the lands in the vicinity. In 513 B.C. the
area was invaded by the Persians. In 334
B.C. Alexander the Great began his quest
in Anatolia. The governors who were com-
missioned by the Persians to manage those
lands took the invasion as an opportunity
and declared their independence. The Pon-
tus State was one of these kingdoms that
were established during the Hellenistic era
in the Black Sea.
The satrap of Chios/Bursa-Gemlik Mi-
tridat Ktistes I (founder) was the one who
founded the Pontus Kingdom in 301 B.C.,
with its capital selected as Amasya. With
Amasya being the capital, the Amasya
Castle was the center of this kingdom and
AMASYA ‘12 19

bugün Karadeniz diye adlandırdığımız
denizin adı “Pontus Denizi”ydi. Dolayı-
sıyla Pontus adı bir coğrafi bölge olup,
antik çağda bu denizin yani Karadeniz’in
çevresindeki kıyı ülkelerini de kapsayan
ülkeleri ve toprakları içermekteydi. M.Ö.
550’de Anadolu’nun Kızılırmak’a kadar
olan kısmı Ahamenişlerin, M.Ö.513’de
ise Ege Denizi’ne kadar olan toprakları
Perslerin hâkimiyeti altına girdi. M.Ö.
334 yılında Büyük İskender Anadolu top-
raklarını istila etmeye başladı. Daha önce
Persler tarafından bölgeleri yönetmek
üzere atanan valiler-satraplar bu istila ha-
reketini fırsat bilerek, bağımsızlıklarını
20 AMASYA ‘12
ilan ettiler. Pontus Devleti de, İskender
ile başlayan Helenistik Çağ’da (M.Ö. 330-
30) Karadeniz bölgesinde kurulan ve bu
çağda bölgeyi temsil eden krallıklardan
biridir.
Kios/Bursa-Gemlik satrapı I. Mitridat
Ktistes (Kurucu) M.Ö. 301 yılında Pon-
tus/Karadeniz Kapadokyası’nda Baş-
kenti “Amasya-Amasseia” olan “Pontus
Krallığı’nı” kurmuştur. Amasya’nın baş-
kent olmasıyla birlikte Amasya Kalesi bu
krallığın merkezi ve aynı zamanda kralı
mezarlığı-nekropolü olmuştur. Pontus
Krallığı’nın büyük kralı VI. Mitridat Eu-
also the necropolis of the state. The king-
dom continued to exist until VI. Mitridat
Eupator (63 B.C.)
The kings of Pontus used the Persian rooted
name Mithridates. Mithridates meant “the
light of Mitra”, “illuminator” and “the gift
of Mitra”. The official seal of the kingdom
was comprised of a star that represented the
sun and the moon. The kings believed in
Mithraism. This belief system, that resem-
bles cosmology or astrology, was a religion
of mystique. Only men were allowed into the
system.
In the Hellenistic age, the believers in this
religion declared their independence in
301 B.C. and formed the Pontus state, with
Amasya the capital. The kingdom was a
typical Anatolian state with its culture and
religion.
Monumental Rock Tombs
The monumental rock tombs that are
carved within the rocks at Amasya Castle
belong to the kings of this kingdom. There
are a total of 5 monumental rock tombs that
are aligned from east to west.
Pontus rock tombs were used for various
purposes. The tombs that were destroyed
during the 40 year war between the king-
dom and the Romans were burnt down and
pillages by Roman general Pompeius in 86
B.C. and the gifts within the tombs were tak-
en to Rome. The emptied tombs were prob-
ably used as warehouses during the Roman
era, as a chapel during the Byzantine era, a
goal during the Seljuk and Ottoman era and
sometimes as storage for valuable items by
the locals during fires. Even though the capi-
tal was moved to Sinop in 183 B.C. Ama-
sya remained an important place because
it housed the rock tombs. The rock tombs
which accommodate the deceased kings of
Pontus are witnesses to the mysterious his-
torical journey of Amasya that began 2300
years ago. Even though they have lost their
past glamour, they are still points of attrac-
tion for those that visit Amasya.
The tomb of Mitridat Ktistes I: the tomb
of the king, who lived between 301-266
pator zamanına kadar (M.Ö. 63) varlığını
devam ettirmiştir.
Yerli ve Anadolulu bir krallık olan Pon-
tus Krallığının kralları Pers Kökenli isim
olan Mithridates ismini kullandı. Mith-
ridates; “Mitra’nın ışığı”, “ışık verici” ve
“Mitra’nın armağanı” anlamına geliyor-
du. Pontus Krallığı’nın resmi arması da
hilal ile güneşi temsil eden bir yıldızdan
oluşuyordu. Krallar Ahura-Mazda inan-
cının bir uzantısı olan Mitraizme inanı-
yordu. Günümüzdeki astroloji ve kozmo-
lojiye benzerliği olan bu inanç sistemi, bir
gizemler diniydi. Bu dine yalnızca erkek-
ler alınır, kadınlar kabul edilmezdi.
Helenistik Çağda Amasya’yı temsil eden
ve kentte M.Ö. 301 yılında yerel krallı-
ğını kuran Mihtridates’lerin –Pontus’un
başkenti olmuştu. Bu krallık Pers kökenli
satrap (vali) Mitridat Ktistes tarafından
kurulmuş ve Amasya başkent olarak se-
çilmişti. Pontus Krallığı kültür ve din ola-
rak tamamen yerel Anadolulu bir devletti.
B.C., is the first tomb on the right. It is
also one of the first tombs to be built in
the region. The chamber consists of a
rectangular front courtyard, a large door
and a stone ceiling room with a square
plan. The tomb is 14 meters high from the
outside and is quite big. There are many
wide death beds inside the chamber to
accommodate more bodies. The trian-
gular headpiece of the roof structure of
the tomb was carved on the surface of
the main limestone rock and the rest was
carved inside the mountain. We see that
the headpiece in the front courtyard car-
ried by eight columns was separated from
the main block by wars and earthquakes.
We can still see the lead locks on the exte-
rior, which were added above the façade
later on. The square pits that are visible
on the exterior of the entrance door in
the main courtyard are the spanner slots
that carry the marble. The interior of the
chamber is quite large. The chamber was
designed to accommodate the family of
the king and the gifts.
The tomb of Ariobarzan: it is the tomb
that belongs to the son of Mitridat Ktistes
I. Ariobarzan, who lived between 266-256
B.C., was the second king of Pontus. The
tomb, which is the second one on the right,
is set atop a podium with three stairs, has
a triangular head piece, stone columns and
is monumentally big. The chamber, which
is 2, 5 meters high from the inside and 7
meters from the outside, is big enough to
accommodate 2 sarcophagi. The chamber
was carved independently and braided
with vault from the inside and out and
there is a U shaped dromos around the
chamber. This chamber is different from
the chamber of Ktistes in terms of the in-
terior ceiling covering and the U shaped
vestibule around it. The chamber, which
seems more monumental and big with this
vestibule, reflects the differences in the
Pontus religious system. We see from the
vestibule that the chamber was circled at
specific days and that the dead king was
idolized. Traces of religious rituals per-
formed after the death of kings can still
AMASYA ‘12 21
 Kaya Mezarları, Anıtsal Kaya Mezarları
Amasya Kalesi’nde bulunan kayalara
Pontus Krallığı
oyulmuş anıtsal kaya mezarları işte bu
ile Romalılar krallığın krallarına aittir. Toplam 5 adet
arasında yaşanan anıtsal kaya mezarı doğudan batıya doğru
sıralanmaktadır.
ve 40 yıl süren
savaşlar esnasında Amasya Kalesi’nde bulunan Pontus Kaya
tahrip olmuş. Mezar odaları çeşitli işlevlerde kullanıl-
mıştır. M.Ö.86 yılında Pontus Krallığı ile
Romalılar arasında yaşanan ve 40 yıl sü-
The tombs were ren savaşlar esnasında tahrip edilen kaya
demolished during mezarları, M.Ö. 69 yılında şehri kuşatan
the wars between Roma Generali Pompeius tarafından ya-
kıp yıkılmış, soyulmuş, mezar içerisinde-
the Pontus Kingdom
ki hediyeler de Roma’ya götürülmüştür.
and the Romans that Roma döneminde boş kalan mezar odala-
lasted 40 years. rının muhtemelen depo, Bizans dönemin-
de şapel, Selçuklu ve Osmanlı dönemin-
de suçluların hapsedildiği hapishane ve
zaman zaman şehirde çıkan yangınlarda
halkın kıymetli malları ve aileleriyle bir-
likte sığındıkları sığınak olarak kulla-
nılmıştır. M.Ö. 183 yılında devletin baş-
kenti Sinop’a taşınsa da Amasya kraliyet
22 AMASYA ‘12
be seen in the courtyard. We can see that
offerings were presented on tables at the
entrance of tombs. The frescoes done with
plaster on the arches of the chamber sug-
gests that the tombs were used during the
Byzantine era. On the surface of the inner
arch of the chambers, we see the painting of
the 12 apostles. The frescoes, that are dated
to 9-10 A.D., suggest that the chamber was
used as a chapel during the Byzantine era.
The tomb of Mitridat II: The tomb of the
third king of Pontus, Mitridat II, is to the
far left of the triple tomb complex. The
tomb, which has the same architectural
characteristics as the tomb of Ariobarzan,
has a columned courtyard that stands on
a podium with steps, a triangular head-
piece carried by these stone columns and
a ruffled roof. The tomb chamber behind
the courtyard is covered with a stone arch.
There is a pit on the ground for the marble
or wooden sarcophagus. This information
suggests that only the king was buried in
the chamber. The fresco traces on the arch
mezarlığı olarak önemini korumuştur.
Pontus Krallarının sonsuzluk yolculuğu-
na çıktıkları bu taş odalar tam 2 bin 300
yıldır Amasya’nın gizemli yolculuğuna
tanıklık ediyor. Günümüzde, geçmişteki
ihtişamlarını yitirmiş olsalar bile, hala
yolu bir şekilde Amasya’ya düşenlerin il-
gisini çekiyor.

I.Mitridat Kitistes Mezarı: M.Ö. 301-266

yılları arasında yaşamış olan kralın me-
zarı üçlü mezardan sağ baştaki mezardır.
I. Mitridat Ktistes’in mezarı aynı zaman-
da bölgeye inşa edilen ilk mezarlardan
biridir. Kaya mezarı ön kısımda her biri
75 santimetre ebatlarında üç adet taş ba-
samaklı, podyum üzerinde 13,50 x 3,75
metre ebatlarında dikdörtgen bir ön avlu,
2,80 x1,90 metre ebatlarında geniş bir
kapı ve bu kapının arkasında 4.21 x 5,11
metre boyutlarında, 1,50 santimetre yük-
sekliğinde kareye yakın düz taş tavanlı
bir odadan oluşur. Mezar dıştan 14 metre
yüksekliğinde oldukça anıtsal boyutlar-
dadır. Mezar odasının içerisinde birden
fazla insanın defin edilmesi için yapıl-
mış oldukça geniş, (U) şeklinde dizayn
edilmiş ölü yatakları bulunur. I. Mitridat
Ktistes’in mezarının üçgen alınlıklı çatı
kısmı, ana kireç taşı kaya yüzeyine, diğer
kısımları ise dağın içerisine doğru oyul-
muştur. Ön avlu kısmındaki sekiz adet
taş sütunun taşıdığı alınlığın savaşlar
veya depremler neticesinde ana bloktan
koparak ayrıldığı, aşağılara yuvalanmış
olduğu anlaşılır. Mezar alınlığı üzerinde
sonradan monte edilmiş olan cephenin
kurşun kenet yerleri halen görülür. Yine
mezarın naos-avlu kısmında, giriş kapısı de, üçgen alınlı, kırma çatılı, taş sütunlu, suggest that the tomb might have been used
cephesinde görülen sıra halindeki kare anıtsal boyutludur. İçten 2,5 metre, dıştan as a small church or a chapel during the
çukurlar ise mermer sütunları tutan de- 7 metre yüksekliğinde, 3,57 x 3,06 metre Byzantine era. The majority of the stone
mir gerginin yuvalarıdır. Bu mezarın ebatlarında olan mezar odası, bir adet la- stepped roads that connected the three
iç kısmı oldukça geniştir. Öyle ki mezar hiti alacak genişliktedir. Mezar odası ana tombs have collapsed.
I.Mitridat Ktistes’in aile bireyleri ve me- kaya bloğundan koparılarak, bağımsız bir
zar hediyelerini alacak şekilde tasarlan- şekilde oyulmuş, içten ve dıştan tonoz ör- The tomb of Mitridat III: The tomb of Mi-
mıştır. tülü olup, dıştan mezar odasının etrafın- tridat III, who lived between 222-195 B.C.,
da yaklaşık 1,50 metre ebatlarında U şek- is to the west of the palace. There is a flat
Ariobarzan Mezarı: I.Mitridat Ktistes’in linde dromos bulunmaktadır. Bu mezar and wide area in front of the tomb chamber
oğlu Ariobarzan’a ait mezardır. Ariobar- odası, Ktistes’in mezar odasından iç tava- which is accessed after a stone stepped ves-
zan M.Ö. 266-256 yılları arasında yaşa- nı örtüsü ve etrafındaki U şeklinde dehliz tibule. There are sacrificial tables carved
mış, Pontus’un II. Kralı’dır. Sağ baştan ile farklılık arz eder. Bu dehlizle birlikte into stones in this area. The chamber has
ikinci sırada yer alan mezar yine ön cep- daha büyük, anıtsal görünen mezar Pon- a rectangular front courtyard set atop a
hesinde üç basamaklı bir podyum üzerin- tus inanç sisteminde yaşanan farklılıkları five stepped podium and the remnants of

AMASYA ‘12 23
yansıtır. Dehlizde mezar odasının yılın
belli günlerinde tavaf edildiği ve dolayı-
sıyla ölen kralın ilahlaştırıldığı anlaşı-
lır. Krallar öldükten sonra arkalarından
yapılan dini ayinlere ilişkin oluşumlar,
mezarın avlusunda halen seçilmektedir.
Mezar girişine taş veya seyyar kurulan
masalarda ölü yemeği ve benzeri sıvı (li-
basyonların) sunumların yapılmış oldu-
ğu görülmektedir. Mezar odası tonozu
üzerine sıva ile yapılmış freskler, mezarın
Bizans döneminde kullanıldığına dair
ipuçları verir. Mezar odasının iç tonoz
yüzeyinde, karşılıklı olarak ayakta duran
12 havari resmi bulunur. M.S.9-10. yüz-
yıllara ait olduğu tahmin edilen bu re-
simler (fresk), mezarın Bizans döneminde
şapel olarak da kullanıldığını gösterir.
II. Mitridat Mezarı: Pontus Krallığı-
nın III. kralı olan ve M.Ö.256-222 yılları
arasında yaşamış II. Mitridat’ın mezar
yapısı üçlü kaya mezarın en solunda yer
alır. Ariobarzan mezarı ile aynı mimari
özellikleri taşıyan mezar, yine basamak-
lı bir podyum üzerinde yükselen sütunlu
avlusu (naos) ve bu taş sütunların taşıdığı
üçgen alınlıklı, kırma çatılı bir yapıdadır.
Arkasındaki kare mezar odasının üzeri
taş tonozla örtüdür. Odanın zemininde
mermer veya ahşaptan bir lahiti taşıyacak
bir çukurluk bulunur. Bu da bize mezar
odasında sadece kralın gömüldüğü bil-
gisini verir. Kaya bloğundan koparılarak
etrafı U şeklinde dehlizle çevrelenmiş
olan mezar odasının tonoz yüzeyindeki
fresk izleri, mezarın Bizans döneminde
küçük kilise, şapel olarak kullanıldığını
gösterir. Geçmişte, bu mezarın solunda
devam eden ve her üç mezarı birbirine
bağlayan taş basamaklı yolların büyük
bölümü günümüze ulaşmadan yıkılarak
yok olmuştur.
III. Mitridat Mezarı: M.Ö. 222-195 yıl-
larında yaşamış olan III. Mitridat’ın me-
zarı, Pontus kralı saraylarının batısında
kalır. Taş basamaklı bir dehlizden sonra
ulaşılan anıtsal mezar odasının önünde
oldukça düzgün ve geniş bir alan bulunur.
Buradaki zemin yüzeyinde taşa oyulmuş
ölü tapınımı ile ilgili sunak masası yu-
vaları seçilir. Yerden beş basamaklı bir
24 AMASYA ‘12
podyum üzerinde yer alan III. Mitridat
mezarının, dikdörtgen bir ön avlusu ve
bu avluda üçgen alınlıklı kırma çatıyı ta-
şıyan sütunların izleri vardır. 8,30 metre
yüksekliğe sahip mezar odası 3,35 x 2,40
metre ebatlarında, üzeri dıştan yuvarlak
kemerli ve tonoz örtülüdür. Ana kaya
kütlesinden koparılmış olan bu mezarın
etrafında U şeklinde 20 metre uzunlu-
ğunda bir dehliz bulunmaktadır. İçerisin-
de fresk izleri olan mezar, çok fazla tahrip
olmuştur.
IV. Mitridat Mezarı: IV. Mitridat,
M.Ö.195-185 yılları arasında yaşamış
Pontus kralıdır. Bu kralın mezarı antik
dönem Amasya Kalesi’nde sur duvarla-
rının kapsadığı alan içerisinde inşa edil-
miştir. Kalenin ana girişinden biri olan
Helkis Kapısı girişinde ve günümüzde
tren tünelinin sağında bulunan yoldan
yüksekte, ön avlusu dikdörtgen ve avlu
içerisindeki iki taş kare sütunu ayakta
kalmış olan mezar odasıdır. Ana kaya
bloğuna oyulmuş, düz tavanlı, içte ze-
minde U şeklinde mezar sekisi bulunan
mezar odasına, giriş kapısındaki iki basa-
makla girilir.
I. Farnak Mezarı: III. Mitridat’ın meza-
rının batısında oldukça uzun ve yüksek
basamaklı bir yol ile ulaşılan I. Farnak’ın
mezarı bulunur. I. Farnakes M.Ö.183-
159 yılları arasında yaşamıştır. Yaklaşık
16 metre uzunluğunda, oldukça büyük
boyutlu bir mezardır. Etrafını çevrele-
yen yarım dehliz nedeniyle bitirilmeden
yarım bırakıldığı sanılmaktadır. Oysa
bu mezar dış cephe dizaynı bakımından
farklılık göstermektedir. Mezar odası iç-
ten ve dıştan tonoz örtülüdür. Yuvarlak
basık kemerli tonoz örtüsü mezarın dış
cephesine kadar taşırılmıştır. Diğer me-
zarların ön üçgen kırma çatı ve bu cephesi
taşıyan taş sütun taşıyıcılar kaldırılmıştır.
Mezar ön yüzeyinde görülen delikler ise
mezar dış yüzeyinin mermer veya bronz
gibi kıymetli bir malzeme ile kaplandı-
ğını gösterir. Bu yuvaların kaplama mal-
zemelerinin yüzeye tutturulduğu kurşun
kenet yuvaları olduğu görülmüştür. Bazı
araştırmacılara göre bu mezar VI. Mitri-
dat Eupator’a aittir.
columns that used to carry the triangular
headpiece. The chamber is 8, 30 meters
high and is covered with a sound arch.
There is a 20 meter long vestibule around
the tomb separated from the main rock.
The tomb, which has traces of frescoes, has
almost been destroyed.
The tomb of Mitridat IV: Mitridat IV was
a Pontus king that lived between 195-185
B.C. the tomb of this king was built inside
the walls of Amasya Castle. The tomb
chamber is located at the entrance of Hel-
kis Door, one of the main entrances of the
castle. It has a rectangular front courtyard
and only two square columns survive from
the original chamber. You can reach the
flat roofed tomb chamber with two steps.
The tomb of Farnak I: The tomb of Far-
nak 1 is to the west of the tomb of Mitridat
III and is accessed through a high staircase.
It is a 16 meter long, quite large tomb. We
think it wasn’t completed because of the
unfinished vestibule around it. This tomb
is different from the others with its exte-
rior design. The tomb chamber is covered
with vault from the inside and outside.
The round, low vault system was carried
all the way to the exterior of the tomb. The
holes that are visible on the front exterior
of the tomb suggest that the exterior was
covered with valuable material like marble
or bronze. According to some researchers,
this tomb belongs to VI. Mitridat Eupator.
There are about 21 rock tombs of all sizes
inside the Yeşilırmak Valley in Amasya.
The ones that belong to the kings of Pontus
are Hellenistic era structures. The other
important monumental tomb structure
constructed outside the walls of the cas-
tle is the Aynalı Cave. The other smaller
tombs that were carved into rocks in vari-
ous parts of the city were built during the
Roman and Byzantine eras.
The tomb of Priest Tes: It is the monu-
mental rock tomb on route to Ziyaret town
in the center of Amasya. This tomb is also
known as “Aynalı Cave’ and was built in
2nd century B.C. On the wall of the en-
trance door of the tomb, it says that the
Amasya’da Yeşilırmak Vadisi içerisinde
irili ufaklı 21 adet kaya mezarı bulunur.
Anıtsal boyutlu Pontus Krallarına ait
olanlar, Helenistik Dönem eseridir. Kale
surları dışında inşa edilmiş olan anıtsal
boyuttaki diğer önemli mezar yapısı ise
Aynalı Mağara’dır. Şehrin çeşitli mevki-
lerinde kayalara oyulmuş daha küçük bo-
yutlu olanlar ise Roma ve Bizans dönem-
lerimde inşa edilmiştir.
Rahip Tes Mezarı: Pontus Krallığının
Amasya Merkez Ziyaret Kasabası yolu
üzerindeki anıtsal kaya mezarıdır. “Ayna-
lı Mağara’ olarak anılan ve M.Ö. 2. yüz-
yıla ait olan bu mezar anıtının giriş kapı-
sının duvarında, Grekçe harflerle ‘Arzın
(kâinatın) Büyük Rahibi Tes’e ait olduğu
yazılıdır. Pontus Krallığının Mithra dini-
nin en büyük rahibinin mezarı odasıdır.
Kaya mezarı Ziyaret Kasabası yolunun 3.
kilometresinde, asfaltın sağında bulunur.
Dört basamaklı bir podyum üzerinde, bir
avlusu, ön holü, yüksekçe bir giriş kapısı
ve kapının arkasında üzeri tonoz örtülü
kareye yakın mezar odası ile doğusunda
kuzey-güney yönünde uzanan taşa oyul-
muş mezar sandukası bulunur. Ana kaya
bloğundan büyük bir U şeklinde dehlizle
koparılan mezar odası, I.Farnak Mezarı
ile benzer özellikler gösterir. Bu dehlizin
açılması ile daha anıtsal bir görünüm ka-
zanmıştır. Mezar içten ve dıştan tonoz ör-
tülüdür. Mezar odası tonoz örtüsünün iç
yüzeyine, Bizans dönemine muhtemelen
M.S.11.yüzyıla ait 12 Havari resimleri ya-
pılmıştır. Bu resimler Pontus Krallığı dö-
neminde M.Ö. 2.yüzyılda yapılmış olan
Tes’in mezarının, Doğu Roma (Bizans)
zamanında kilise-şapel olarak kullanıl-
mış olduğunu gösterir.
tomb belongs to Tes, the biggest priest on
earth, with Greek letters. It is the tomb
chamber of the most important priest in
the Pontus Kingdom. The tomb is located
on the 3rd kilometer of the road to Ziyaret
town, on the right of the asphalt road. It
is built on a four stepped podium; has a
courtyard, a front gallery, a high door, a
rectangular tomb chamber covered with
vault and a burial chest carved into the
stone that stretches on the north-south
axis. The tomb chamber, which was sepa-
rated from the main rock with a U shaped
vestibule, has the same characteristics as
the tomb of Farnak I. The tomb looks even
bigger with the opening of this vestibule.
The tomb is covered with vaults. The 12
apostles were painted on the inner part of
the vault during the Byzantine era. These
paintings suggest that the tomb was used
as a chapel or a church during the Byzan-
tine era.
AMASYA ‘12 25
“Amasya
gizli kalmış bir cevher”
Amasya Valisi Abdil Celil Öz, uzun yıllar toprak altında kalmış
bir cevhere benzettiği Amasya’nın artık bir mücevhere dönüşerek
turizmden hak ettiği payı alma zamanının geldiğine dikkat çekiyor.
“Amasya is a hidden gem”
The Governor of Amasya Abdil Celil Öz likens Amasya to a gem that has been buried under soil
for a long time and he believes that it is time that the city received its fair share from tourism.
A F
masya Valisi Abdil Celil Öz
için Amasya huzur ile eşdeğer.
Kentin tarihsel ve kültürel bi-
rikimiyle Türkiye’nin önde gelen kültür
turizm merkezleri arasında yer aldığını
belirten Öz’ün bu konudaki iddiası da
büyük. Öyle ki, Vali Öz’e göre Amasya
sahip olduğu kültür varlıkları yoğunluğu
açısından İstanbul’dan sonra ikinci sıra-
da yer alıyor. Kültür ve Turizm Bakan-
lığınca ilan edilen 15 marka kentten biri
olan Amasya’yı uzun yıllar toprak altında
kalmış bir cevhere benzeten Öz, artık bu
cevherin mücevhere dönüşme zamanının
geldiğini belirtiyor. Kentin turizmde hak
ettiği konuma ulaşabilmesi için son yıllar-
da önemli adımlar atıldığına dikkat çeken
Öz ile Amasya’nın bilinmeyen özellikleri-
ni ve turizmini konuştuk.
Amasya’nın Türkiye turizmindeki yeri
ve önemi sizce nedir?
VALİ ÖZ: Türkiye’de turizm hareketlili-
Abdil Celil Öz ği ilk olarak deniz-kum-güneş turizmi ile
26 AMASYA ‘12
or the Governor of Amasya Abdil
Celil Öz Amasya means serenity.
Öz, who states that the city is one
of the country’s most important touristic
centers with its historical and cultural accu-
mulation, is quite confident about the fact.
Such so, that he believes the city is number
two after Istanbul in terms of the richness of
cultural assets. Öz, who likens Amasya- one
of the 15 brand cities selected by the Minis-
try of Culture and Tourism- to a gem that
has been buried under soil for a long time,
says that it is time for this gem to turn into
a jewel. We spoke to the Governor about
the unknown characteristics of the city and
its tourism, who believed that it is time the
city, received its fair share from the tourism
market.
What do you think Amasya’s place and
importance is in Turkish tourism?
GOVERNOR ÖZ: Touristic activity began
in Turkey with sea-sand-sun tourism and
continued along these lines for quite a few
başladı ve uzun süre bu çerçevede devam
etti. İnsanların ekonomik gücünün art-
masıyla birlikte hem turist sayısında artış
hem de turizm beklentilerinde farklılık
oluştu. Ardından kültür, sağlık ve inanç
turizmi gibi turizm çeşitleri daha fazla
önem kazanmaya başladı.
Hem kültür, hem inanç hem de sağlık tu-
rizmi açısından büyük bir potansiyel taşı-
yan ve bu alanlarda pay alması gereken il-
lerden bir tanesi de kuşkusuz Amasya’dır.
Sahip olduğu zengin kültür varlıkları dola-
yısıyla kentte kültür turizmini geliştirmek,
öncelikli hedeflerimiz arasında yer alıyor.
8 bin 500 yıl öncesine uzanan köklü tarihi
boyunca ev sahipliği yaptığı bütün mede-
niyetlerin izlerini taşıyan Amasya, bunları
kültür turizmi meraklılarına sunmaya ha-
zır. Türkiye’nin en önemli kültür turizm
merkezlerinden biri olmaya aday olan ken-
tin turizm yolculuğunun 10 yıl gibi kısa bir
süre öncesine dayandığını düşünülürse şu
an geldiğimiz nokta son derece iyi.
Kültür turizminde hedefiniz nedir? Bu
hedefler doğrultusunda bugüne kadar
neler yapıldı?
VALİ ÖZ: Taşınmaz kültür değerlerimizi
kayda geçerek, restore ederek, yazılı eser
haline getirerek, insanların istifadesine
sunmak istiyoruz. Bu anlamda taşınmaz
kültür varlıklarının restorasyonu ve kent
içi kültür varlıklarımızın düzenlenme-
si konusunda bugüne kadar yürütülen
çalışmaları sürdürüyoruz. Kültür turiz-
minin bir de hizmet sektörü boyutu var.
Sektörün kalitesini artırmak konusun-
da da önemli çalışmalar yürütüyoruz.
Hedefimiz Amasya’yı yoldan geçerken
uğranılan bir şehir olmaktan çıkarıp,
insanların özellikle gelip gezdiği, kaldığı
bir şehir haline getirmek. Bunu yaparken
de kentin turizm hareketliliğini sadece
merkez ile sınırlı kalmasını istemiyoruz.
Çünkü Amasya merkezdeki kültür var-
lıklarımızın yanı sıra bizim Merzifon’da,
Gümüşhacıköy’de de çok önemli kültür
varlıklarımız var. Sadece bu ilçelerimizde
years. With more economic power, tourist
numbers increased and people started ex-
pecting different things in tourism. Culture,
health and religious tourism started becom-
ing more important.
Amasya is a city that has an immense po-
tential in culture, religious and health tour-
ism and it is one of the cities that must take
its fair share from these areas. Our main
goal is to improve culture tourism in the
city because of its rich cultural assets. Ama-
sya, which harbors all the cultural assets of
civilizations that have lived on these lands
for 8500 years, is ready to present these to
culture tourism enthusiasts. If we take into
account that our journey in tourism started
10 years ago, we can safely say that our posi-
tion at the moment is quite good.
What is your target in culture tourism
and what steps did you take so far to
achieve that goal?
GOVERNOR ÖZ: We want to record, re-
AMASYA ‘12 27
 Hedefimiz Amasya’yı olanlar bile kültür turizmi meraklılarını
uğranılan bir şehir tatmin edecek nitelikte. Bunların yanı
sıra Borabay Gölü, Derinöz Baraj Gölü,
olmaktan çıkarıp,
Yedikır Barajı ve Kuş Cenneti, yürüyüş
insanların özellikle parkurları, laleleri, diğer endemik bitki-
gelip gezdiği, leri ve kelebekleri ile Amasya farklı turist
kitlelerine hitap edecek bir alt yapıya sa-
kaldığı bir şehir
hip.
haline getirmek.
Ancak yine de en çok ön plana çıkan de-
ğeriniz kültür varlıklarınız…
Our goal is to turn
VALİ ÖZ: Evet. 8 bin 500 yıl boyunca bu
Amasya into a topraklarda boy göstermiş medeniyetle-
city where people rin bütün kültür varlıklarını barındırıyo-
visit and stay ruz. Müzelerimiz, ören yerlerimiz, cami-
lerimiz, kervansaraylarımız, hanlarımız
overnight rather vb. kültürel değerlerimiz ayakta kalmış.
than pass through. Belki iddialı olacak ama bu anlamda
İstanbul’dan sonra ikinci sırada yer aldı-
ğımıza inanıyorum.
İçinden ırmak geçen bir kent olması da
Amasya’nın en dikkat çekici özellikle-
rinden kuşkusuz.
VALİ ÖZ: Elbette, kentimize değer ka-
28 AMASYA ‘12
store and document our immovable cul-
tural assets and want people to get to know
them. We are continuing the restoration of
such assets. Culture tourism is also closely
linked to the service sector. We are doing
important works to raise the quality level
of the service sector. Our goal is to turn
Amasya into a city where people visit and
stay overnight rather than pass through.
While doing that, we don’t want the tour-
ism activity to be concentrated only in the
center because we have important cultural
assets in boroughs such as Merzifon and
Gümüşhacıköy. The assets we have in these
boroughs are even enough to satisfy culture
tourism enthusiasts. In addition, Amasya,
with Borabay Lake, Derinöz Dam Lake,
Yedikır Dam, Bird paradise, walking trails,
tulips, endemic plants and butterflies, has
an infrastructure that could appeal to dif-
ferent tourist groups.
But the things you highlight the most are
your cultural assets…
GOVERNOR ÖZ: That is correct. We
tan bir diğer unsur da Yeşilırmak. Kültür
ve medeniyetlerin merkezi olmamızda
Yeşilırmak’ın büyük katkısı olmuştur.
Irmak kenarında bu kadar tarihi dokuyu
bir arada barındıran ve insanların ırmak-
la böylesine barışık yaşadığı tek merkez-
dir Amasya.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca ilan
edilen 15 marka kentten biri de Amasya.
Proje kapsamında Paris, Londra, Mont-
real ve Prag şehirlerinin örnek alındığı-
nı biliyoruz. Bu anlamda Amasya için
belirlediğiniz bir model var mı?
VALİ ÖZ: Amasya zaten kendi başına
bir marka kent. Ayrıca bizim hazırladı-
ğımız bir marka kent eylem planımız da
mevcut. Bu planın hedeflerini gerçek-
leştirmek için bakanlık ve özel idare ile
ortaklaşa çalışmalar yürütüyoruz. Her
kentin kendine göre bir marka değeri ve
birikimi olduğu düşüncesinden hareketle
Amasya’nın birikimini daha iyi sunmak
için çalışıyoruz. Marka kent eylem planı-
nın yanı sıra Amasya Belediyesinin hazır-
ladığı bir koruma imar planımız var. Ken-
timizin kültür değerlerini korumak ve ön
plana çıkarmak hedefiyle hazırlanan bu
plan kapsamında önemli çalışmalar yü-
rütülüyor. Ancak geçmişten günümüze
yerleşmiş büyük bir şehir yapılaşması var
ve bunu bir anda değiştirmek zor. Bu an-
lamda belediyemiz ve diğer kamu kuru-
luşlarımızla birlikte gerekli fedakârlıkları
yaparak çalışmaları yürütüyoruz. Söz ko-
nusu planların uygulanmasıyla belirli bir
dönem sonra Amasya’nın marka değeri-
nin daha da artacağına inanıyoruz.
harbor all the cultural assets of civiliza-
tions that have lived on these lands for
8500 years. Our museums, excursion sites,
mosques, inns and other cultural assets
have all survived to this date. Maybe this
will be a very assertive statement but I be-
lieve that we are number two after Istanbul
in this regard.
The fact that a river passes through Ama-
sya must be one of the biggest attractions
of the city
GOVERNOR ÖZ: Of course. Yeşilırmak is
another asset that makes our city unique.
The river was a big contribution in mak-
ing us the center of culture and civiliza-
tions. Amasya is the only center that has
this many historical structures by the river
and is the only city where people peacefully
coexist with the river.
Amasya is one of the 15 brand cities se-
lected by the Ministry of Culture and
Tourism. We know that cities such as
Paris, London, Montreal and Prague are
being taken as examples within the con-
text of the branding project. Have you se-
lected a model for Amasya?
GOVERNOR ÖZ: Amasya is already
brand city but we also have a brand city
action plan that we have prepared. We are
working with the Ministry to reach our
goal specified in the plan. We are working
to better service the value and accumula-
tion of Amasya. We also have a land pro-
tection plan prepared by the municipality.
Works are being carried out to protect and
highlight our cultural assets. Unfortunate-
ly we have a big city development and it is
difficult to change that overnight. We are
continuing our efforts with the municipal-
ity and other institutions regarding this
situation. We believe that the brand value
of Amasya will increase after these works
are completed.
Last year, 400 thousand tourists visited
Amasya. What is your target for the up-
coming years?
VALİ ÖZ: When we compared the num-
bers with 2010, the tourists that visited
Amasya increased by 100% to reach 410

Geçtiğimiz yıl Amasya’yı 400 bin turist

ziyaret etti. Önümüzdeki yıllar için be-
lirlediğiniz hedef nedir?
VALİ ÖZ: 2010’yılıyla kıyasladığımız-
da 2011’de Amasya’ya gelen turist sayısı
yüzde 100’lük bir artışla 410 bine ulaştı.
İlk etapta psikolojik sınır olarak 500 bini
aşmak istiyoruz. Bu yılki hedefimiz ise
turist sayısını 600 bine yükseltmek. Ça-
lışmalarımızı bu yönde sürdürüyoruz.

Tarih boyu pek çok ilke sahne olmuş bir

şehir Amasya. Dünyanın ilk coğrafyacı-
sı Strabon, ilk kadın divan şairi Mihri

AMASYA ‘12 29
 Amasya insana çok
farklı duyguları
bir arada yaşatan,
huzur ve güven
veren bir kent.

Amasya is a peaceful
city that makes
people feel all kinds
of different emotions
at the same time.

Hatun, Lokman Hekim bu topraklarda

yetişmiş. Dünyada ilk defa akıl hastala-
rının müzik ve su sesiyle tedavi edildi-
ği akıl hastanesi yine Amasya’daymış.
Cumhuriyetin kuruluş belgesi de bu şe-
hirde imzalanmış. Bunları iyi tanıtamı-
yor muyuz ki, Amasya’ya gelen herkes
“bu kadarını beklemiyordum” diyor?
VALİ ÖZ: Amasya uzun yılar toprak al-
tında kalmış gizli bir cevher gibi. Aslında
bu açıdan şanslı olduğumuzu düşünü-
yorum. Çünkü rantı yüksek alan olarak
görülüp tahrip edilseydi şu anda sahip
olduğumuz değerlerin birçoğunu kaybe-
debilirdik. Bu açıdan şanslı olduğumuzu
düşünüyorum. Ancak artık o gizli kalmış
cevheri işleyerek mücevhere çevirmemi-
zin zamanı geldi. Dolayısıyla Amasya’nın
turizme açılmasının bir sakıncası yok.
Çünkü tarihsel ve kültürel değerlerimiz
artık tescillendi, restore edildi, topluma
ve dünyaya mal oldu. Bunun yanı sıra
insanlar son yıllarda kültür turizmine
yöneldiği için Amasya yeni yeni keşfedi- thousand. At first, we want to go beyond Amasya. The declaration of the Republic
liyor. 500 thousand. Our goal for this year is 600 was first signed in this city.
thousand and we are working towards this
Amasya’da turizmi 12 aya yaymak anla- goal. Aren’t we advertising these enough?
mında neler yapılmalı? GOVERNOR ÖZ: Amasya is like a gem
VALİ ÖZ: Kentimizde turizmi 12 aya Amasya has been a city of firsts through- that has been buried under soil for a long
yaymak için önemli çalışmalar yürütüyo- out history. The world’s first geographer time. I actually think we are lucky in this
ruz. Özellikle insanların en azından hafta Strabo, the first female Ottoman poet regard because if it known as such a valu-
sonlarını, daha sonra da belirli dönemle- Mihri Hatun and Lokman Hekim were able place it could have been destroyed
rini burada geçirmelerini sağlamak için all educated on these lands. The world’s and we could have lost a lot of valuable
özellikle İstanbul, İzmir, Ankara gibi şe- first psychiatric hospital that cured people assets. But now it is time to unearth this
hirlerde ciddi tanıtımlar yapıyoruz. İnanç with music and the sound of water was in gem and turn it into a jewel. So, I think

30 AMASYA ‘12
turizmi ve termal turizm alanındaki po-
tansiyelimizin bu çabalarımızı destekle-
yip kentin turizm hareketliliğini artıra-
cağını düşünüyorum. Alt yapı eksikliği
dolayısıyla kongre turizmi alanında bu-
güne kadar gelişme gösteremedik. Ney-
se ki bu alandaki açığımızı yeni bir otel
projesiyle kapatacağız. 800 kişilik toplantı
salonu kapasiteli otel, bu alandaki eksikli-
ğimizi gidermemizi sağlayacak.
Kısacası Amasya turizmde hak ettiği
konuma ulaşmak için önemli bir atılım
yapmış durumda. İşin güzel yanı da bu
atılımda yerel yönetim, sivil toplum ör-
gütleri ve halkın beraber hareket etmesi.
Bu bakış açısını geliştirerek geleceğe taşı-
mayı amaçlıyoruz.
Amasya kişisel olarak size ne ifade edi-
yor?
VALİ ÖZ: Amasya insana çok farklı duy-
guları bir arada yaşatan, huzur ve güven
veren bir kent. Adımınızı attığınız her yer
tarih kokuyor. Aynı anda Hititleri, Sel-
çukluyu, Osmanlıyı yaşayabiliyorsunuz
bu kentte. Benim için Amasya huzur ile
eşdeğerdir.
Peki, bu kentte yapmaktan en çok hoş-
landığınız şey nedir?
VALİ ÖZ: Görevim gereği bu kentin en
ücra köşelerine bile gidiyorum. Bu zi-
yaretlerimde oralardaki insanlarla di-
yalog kurmayı çok seviyorum. Bunun
yanı sıra her pazar günü Valilik çalışan-
larımızla yürüyüş yapıyoruz. Yürüyüş
güzergâhımız hep farklı noktalar oluyor.
Bu yürüyüşlerde çok farklı duygular yaşı-
yorum. Dolayısıyla Amasya’nın bilinme-
yen köşelerini ve özelliklerini keşfetmeyi
çok seviyorum.
Amasya Kültür ve Turizm Dergisi hak-
kındaki görüş ve önerilerinizi alabilir
miyiz?
VALİ ÖZ: Tanıtım faaliyetlerimizin yeni
bir hamlesi olarak Amasya Kültür ve Tu-
rizm Dergisi’ni hazırlıyoruz. Amasya’nın
kültürel değerlerinin tanıtımına ve ge-
lişimine hizmet edeceğine inandığımız
dergimizin hazırlanmasında emeği geçen
bütün arkadaşlara teşekkür ediyorum.
there is no harm in Amasya becoming a
touristic destination because our histori-
cal and cultural assets have been regis-
tered, restored and became the property
of the world. And also, as people have
started giving more importance to culture
tourism, Amasya is only being discovered.
What needs to be done in order to ex-
tend tourism to 12 months in Amasya?
GOVERNOR ÖZ: We are continuing our
efforts to extend tourism to 12 months
in the city. We are realizing important
advertising works in big cities such as Is-
tanbul, Izmir and Ankara to make people
come here during the weekends and at
specific periods. I believe that our poten-
tial in religious and health tourism will
support our efforts and increase touris-
tic activity in the city. We haven’t made
enough progress in congress tourism be-
cause of the lack of infrastructure but we
will remedy that by building a new hotel.
This 800 people capacity hotel will help
correct this problem.
In short, an important step has been
taken to propel Amasya to the top of the
touristic ladder. The beautiful thing is, lo-
cal authorities, NGOs and the locals are
working together to make this happen. We
aim to improve this view point and con-
tinue it in the future.
What does Amasya mean to you, person-
ally?
GOVERNOR ÖZ: Amasya is a peaceful
city that makes people feel all kinds of dif-
ferent emotions at the same time. You see
history everywhere you look. You can see
traces of the Hittite, Seljuk and Ottoman at
the same time. For me Amasya is synony-
mous with serenity.
What do you enjoy doing most in the city?
GOVERNOR ÖZ: Because of my duties,
I travel to the most remote corners of the
city. I love talking to locals there. Also, ev-
ery Sunday, we take walks with my team.
We always pick a different route. Those
walks make me feel different things. I love
discovering the hidden corners of Amasya.
And your thoughts about the Amasya
Culture and Tourism Magazine?
GOVERNOR ÖZ: As part of our advertis-
ing efforts, we are preparing the Amasya
Culture and Tourism Magazine. I want to
thank all our friends and colleagues that
are contributing to the magazine, which I
believe will help the advertising of the city’s
cultural assets.
AMASYA ‘12 31
Osmanlı’nın Amasya’daki mührü:

II. Bâyezid Külliyesi

Amasya’nın en görkemli yapılarından biridir II. Bâyezid Külliyesi.
15 yüzyılın son çeyreğinde inşa edilen ve bir selatin yapısı olan
külliye Amasya’ya vurulan bir Osmanlı mührüdür adeta.

○ Yazı - Article: Muzaffer Doğanbaş Sanat Tarihçi

Müze Araştırmacısı / Art historian – Museum researcher
Fotoğraflar - Photographs: Derya Şahin

The seal of the Ottoman in Amasya:

The Bayezid II Mosque Complex
The Bayezid II Mosque Complex is one of the most magnificent
structures in Amasya. The complex, which was constructed in the last
quarter of the century, is like an Ottoman seal stamped on Amasya.

B T
ir selatin yapısı olan II. Bâyezid
Külliyesi, Osmanlı Sultanı II.
Bâyezid’in emriyle oğlu Şehza-
de Sultan Ahmed tarafından yaptırılır.
Cami üzerindeki kitabeden 1485 yılında
yapımına başlandığı ve bir yıl sonra 1486
yılında inşasının sona erdiği anlaşılmak-
tadır.
Amasya tarihi yazarı Abdi-Zade Hüse-
yin Hüsameddin’in aktardığı bir rivayete
göre; Fatih Sultan Mehmed’in şehzade-
leri Sultan Bâyezid’in Amasya Sancak
Beyliğinde, Sultan Cem’in ise Karaman
Sancak Beyliğinde bulundukları esnada,
Sultan Cem’in, saltanatı ele geçirmeye
teşebbüs ettiği Sultan Bâyezid’e akseder.
Şehzadenin huzursuz olduğunu gören
Amasya’daki Halvetiyye şeyhlerinden
Gümüşlüzade Pir Cemaleddin Mehmed
Çelebi Halife, Sultan Bâyezid’i teselli eder
ve saltanatın kendisine müyesser ola-
he Bayezid II Mosque Complex,
which is a structure made by a sul-
tan, was commissioned by Şehzade
Sultan Ahmed, the son of Ottoman sul-
tan Bayezid II. From the epigraph on the
mosque, we can see that the construction
began in 1485 and ended a year later.
According to historian Abdi-Zade Hüseyin
Hüsameddin, prince Bayezid finds out
that his cousin, prince Cem is trying to
take over the throne. Sensing that Bayezid
is worried, one of the sheiks in Amasya,
Gümüşlüzade Pir Cemaleddin Mehmed
Çelebi Halife consoles him, tells him that
he will be the one ruling the country and
asks him to commission the construction
of a mosque, madrasah and a soup kitchen
in Amasya. After Bayezid becomes sultan,
he appoints his son Ahmed to oversee the
construction of the complex. A garden
near the Yeşilırmak River is bought for the

32 AMASYA ‘12
AMASYA ‘12 33
cağını müjdeleyerek Amasya’da, cami,
medrese ve imarethane yaptırmasını rica
eder. Bunun üzerine II. Bâyezid saltana-
ta geçtikten sonra külliyenin inşası için
oğlu Şehzade Ahmed’e gerekli talimatları
verir. Külliyenin inşası için Hacı Beyzade
Hamza, İlyas ve Hızır beylerin Yeşilır-
mak kenarındaki bahçesi seçilerek, satın
alınır. Bir başka görüşe göre ise yapı, bir
kilisenin harabeleri üzerine inşa edilir.
Eldeki mevcut 901 H. / 1496 M. tarihli
vakfiyede belirtildiği üzere külliye bi-
rimleri; cami, medrese, imaret, mektep ve
köprüden ibarettir. Külliyenin bir birimi
olarak sözü edilen köprü ise Çorum’un
Osmancık İlçesi’nde Kızılırmak üzerinde
yer alır.
Külliye birimleri hakkında bilgi veren
Topkapı Sarayı Müzesi arşivindeki bir
belgede ise, günümüzde imaret olarak bi-
linen yapının, mut’ime-hâne (yemekha-
ne), matbah (mutfak), kiler, fırın ve ahır
olmak üzere beş ayrı birimden oluştuğu
anlatılmaktadır.
Külliye birimleri olarak günümüze cami,
medrese, mut’ime-hâne (yemekhane),
matbah (mutfak), kiler, fırın ve ahır ola-
rak adlandırılan ve imarethane olarak
bilinen yapı ile şadırvan ulaşabilmiş-
tir. Ayrıca, külliye bünyesine sonradan
eklenen 919 H./1513 M. tarihli Şehzade
Osman Türbesi, 1256 H./1840 M. tarihli
muvakkithane, hazire ve muhtemelen 19.
yüzyılda inşa edilen çeşme günümüzde
mevcuttur.
Külliyenin mimarı konusunda, vakfiye-
de ve Topkapı Sarayı Müzesi arşivindeki
belgede ne yazık ki herhangi bir kayda
rastlanılmamıştır. Ayrıca külliye birimle-
rindeki kitabelerde de bu konuda herhan-
gi bir kayıt bulunmamaktadır. Külliyenin
mimarı konusunda farklı görüşler öne
sürülmektedir. Oktay Aslanapa, bu kişi-
nin Mimâr Hayreddin olduğunu ifade et-
mektedir. Vakıflar Genel Müdürlüğünce
yayınlanmış olan bir eserde, külliyenin
mimarının Şemsettin Ahmet olduğu be-
lirtilmektedir. Diğer bir görüşe göre ise
külliyeyi Mimâr Ya’kub-şâh bin Sultân-
34 AMASYA ‘12
construction of the complex. According to
another story, the complex is built on the
ruins of a church.
According to the registry dated 1946, the
complex consists of a mosque, madrasah,
kitchen, soup kitchen, school and bridge.
The bridge in question is above Kızılırmak
River in the city of Çorum.
In the document within the archive of the
Topkapı Palace Museum which gives us in-
formation about the complex, it is specified
that the structure that we now know as the
soup kitchen consisted of 5 separate units;
a mess, a kitchen, pantry, oven and stables.
Units of the complex such as the mosque,
madrasah, mess, kitchen, oven, soup kitch-
en and fountain have survived to this date.
The Şehzade Osman Mausoleum (1513),
observatory (1840), the sacred area sur-
rounded by barriers called hazire and the
fountain, probably built in the 19th cen-
tury, still exist today.
There are no registries anywhere as to the
architect of the complex. There are differ-
ent opinions on the matter. Oktay Asla-
napa claims that this person is Architect
Hayreddin. In a book published by the
Foundations General Directorate, it is
stated that the architect is Şemsettin Ah-
met. According to another theory, the com-
plex was built by Architect Ya’kub-şâh bin
Sultân-şâh. According to the owner of the
last theory, Rıfkı Melûl Meric, it is most
likely that all the structures were built by
Architect Ya’kub-şâh bin Sultân-şâh.
Mosque
The mosque is at the center of the complex
to the east of the madrasah, to the west of
the soup kitchen and mausoleum and to the
south of the fountain. The mosque, which
is included in the side spaced mosques
group, presents itself as an advanced stage
of this application because in prior ex-
amples the side spaces were built as sepa-
rate cells while this space in this mosque is
connected to the main structure. For this
reason, we can say that the mosque is a
transitional structure to central planning.
The fact that the side spaces were built on
a lower level than the main structure can
be viewed as a step backwards in architec-
tural improvement.
Because the minaret was damaged dur-
ing the big earthquake in 1668, the spaces
above the şerefe (the upper part of a min-
aret) was rebuilt and that is why it is not
in harmony with the lower portion. The
minaret, which is in the western part and
rises atop a square base, is decorated with
zigzag motifs that end with palmettos.
There is a birdhouse carved from stone at
the northern exterior of the side support
on the east of the mosque. There are three
entrances to the east of the birdhouse and
two entrances to the west. Its middle was
slopped to the exterior with two brackets
like the alcoves seen in Amasya houses.
There are two by two windows in the lower
exterior of the slopped part and two by two
steep arched windows on the upper exte-
rior. In general, the artists tried to make a
synthesis with a wood structure filled with
stones and some imaginary elements.
The altar is made from white marble and
is quite plain. The altar niche is pentagonal
and is decorated with eight rows of muqa-
rnas. There are two colorful hourglasses to
the ear and west of the altar niche. The one
in the east is broken.
The pulpit, just like the altar, is made
from white marble and is simple. The mess
of the muezzin stands on five octagonal
bases and the elephant that looks towards
the southwest leans against the base. The
banisters that surround it and its ceiling is
made from wood, which have been painted
today.
Madrasah
The madrasah, which is located to the west
of the mosque and to the south of the ob-
servatory, is known as Medrese-i Sultaniye
(School of the Sultan) because it was com-
missioned by Bayezid II. The madrasah,
which is now used as the public library and
the library of handwritten books, doesn’t
şâh yapmıştır. Son görüşün sahibi Rıfkı
Melûl Meric’in kapsamlı araştırmasında,
Sultan II. Bâyezid tarafından Amasya,
Edirne ve İstanbul’da inşa ettirilen kül-
liyelerin Mimar Hayreddin tarafından
yapılmasının mümkün olamayacağı, bu
eserlerin üçünün de Mimar Ya’kub-şâh
bin Sultân-şâh tarafından inşa edildiği-
nin kuvvetle muhtemelliği sonucuna va-
rılmaktadır.
Cami
Cami; medresenin doğusunda, imaret ve
türbenin batısında, şadırvanın güneyin-
de olmak üzere külliyenin merkezinde
yer alır. Esas itibariyle yan mekânlı ca-
miler grubunda bulunan II. Bâyezid Ca-
misi, bu uygulamanın daha ileri bir aşa-
ması olarak karşımıza çıkar. Çünkü daha
önceki uygulamalarda yan mekânlar,
ana mekândan bağımsız birer hücre du-
rumundayken burada ana mekânla iç
içe, kaynaşık olarak düzenlenmiş olup
mekânın birleştirilmesi gayreti vardır.
Bu nedenle caminin merkezi plana geçiş
have a construction epigraph but we know Kaya Mezarları,
from its registry that it was designed and
built as part of the complex.
Pontus Krallığı
ile Romalılar
The madrasah, which is included in the arasında yaşanan
double terraced, single floor and courtyard
ve 40 yıl süren
madrasah group, has a U shaped plan.
The other exteriors, except the entrance savaşlar esnasında
are made up student cells and there are tahrip olmuş.
porticos in front of the cells. The column
gaps of these porticos, which stand on 14
stone columns, are connected to each other The tombs were
with round arches and covered with vaults. demolished during
Only the portico portion that provides ac- the wars between
cess to the main iwan is domed. The ma-
drasah consists of 18 domed cells besides the Pontus Kingdom
the classroom iwan and these cells were all and the Romans that
built with yellow cut stones. The madrasah lasted 40 years.
was damaged during the earthquake in
1939 and renovated by the Foundations
General Directorate.
Soup Kitchen
The soup kitchen is located in the east
wing of the complex. It has an L shaped
AMASYA ‘12 35
 yapısı olduğu söylenebilir. Caminin yan
mekânlarının, ana mekândan daha düşük
bir seviyede ele alınarak düzenlenmiş ol-
masının, mimari gelişim açısından geri-
ye bir adımı simgelediği ifade edilir.
Minareler; 1079 H./1668 M. tarihli bü-
yük depremde hasar gördüğünden şe-
refeden yukarısı yeniden yapılmıştır.
Bu nedenle aşağısıyla uyum göstermez.
Batıda yer alan ve kare kaide üzerinde
yükselen minare, gövde üzerinde bir sıra
kaş kemerden oluşan kakma bir bezeme
kuşağı ile şerefe altına kadar devam eden
ve uçları palmetlerle sonlanan zikzak
motifleriyle bezenmiştir.
Caminin doğudaki yan dayanağının ku-
zeye bakan cephesinde taştan oyularak
yapılmış bir kuşevi yer almaktadır. Ku-
şevinin doğusunda üç, batısında iki giriş
bulunmaktadır. Ortası eski Amasya ev-
lerinde görülen cumbaları andırır bir şe-
kilde iki konsolla dışa taşırılmıştır. Dışa
çıkıntılı kısmın cephelerinde altta ikişer
36 AMASYA ‘12
plan and was constructed with straight cut
stones. The front exterior of the structure
has a portico that stands on 11 stone col-
umns which is covered with a dome. The
soup kitchen was organized as five separate
units which are mentioned as a mess, kitch-
en, pantry, oven and stables in a document
found in the Topkapı Palace Museum.
Mausoleum
It is specified in various documents that
the mausoleum that was added to the com-
plex in later years belonged to the son of
Amasya Governor Prince Ahmet, Osman
Çelebi. From its epigraph, we know that
the mausoleum was built in 1513.
The body walls of the mausoleum, which
has a square plan, were made with a braid-
ing of cut stones and three lines of bricks
and it is covered with a dome. The fron-
tal part of the mausoleum was organized
as a porch. This wooden part stands on
straight cut stone pedestals and its ceiling
was made in the çıtakari style. The flat
pencere, üstte ise yine ikişer sivri kemer- arches entrance door of the mausoleum Yan mekânlı
li sağır pencere yer almaktadır. Genel ya- has marble frames. Its marble construc-
camiler grubunda
pısı itibariyle sanatkâr burada adeta hı- tion epigraph rests on the arch made with
mış teknikle hayali bir takım unsurların colored stones. yer alan II.
sentezini uygulamaya çalışmıştır. Bâyezid Camisi,
The interior of the mausoleum is illumi- bu uygulamanın
Mihrap, beyaz mermerden oldukça sade nated with windows on the main walls.
özellikli olup cami içerisine doğru çıkın- There is an altar niche carved inside the
daha ileri bir
tı yapmaktadır. Mihrap nişi, beşgen ve southern wall. aşaması olarak
aşağıdan yukarı doğru daralarak, sekiz karşımıza çıkar.
sıra mukarnas bezemelidir. Mihrap ni- Observatory
şinin doğusunda ve batısında çevrildi- The observatory, which is located to the
ğinde dönen iki renkli kum saati yer alır. northwest of the mosque, was added to the The mosque,
Bunlardan doğudaki kum saati dönme- complex in 1840. The structure was built which is included
mektedir. with bricks on a rubble stone base and cov- in the side spaced
ered with a ruffled roof.
Minber de, mihrap gibi beyaz mermer- mosques group,
den yapılmış, gösterişten uzak, sade According to Semavi Eyice the structure presents itself
bir anlayışı yansıtır. Müezzin mahfili, which consists of a single rectangular as an advanced
mermerden yapılmış sekizgen tipte beş room was built in the “Administrative
payeye oturur ve güneybatıya bakan fil stage of this
Reform Style” The portico of the observa-
payeye dayanır. Etrafını çevreleyen kor- tory is accessed via a three stepped stair- application.
kuluklar ve tavan kısmı ahşaptandır. Bu case. The surrounding area of this portion
kısımlar günümüzde boyanmış ve tavan which stands on two wooden columns and
çıtakari olarak düzenlenmiştir. there are high sets on each side. The ceil-

AMASYA ‘12 37
 Minber de
mihrap
gibi beyaz
mermerden
yapılmış,
gösterişten
uzak, sade
bir anlayışı
yansıtır.

The pulpit is
made from
white marble,
just like the
altar and
reflects a
simple state
of mind.

Medrese
Caminin batısında ve muvakkithanenin
güneyinde yer alan medrese, II. Bâyezid’in
emriyle yapıldığı için Medrese-i Sultaniye
adıyla da bilinir. Günümüzde İl Halk
Kütüphanesi ve Yazma Eserler Kütüp-
hanesi olarak kullanılan medresenin
inşa kitabesi bulunmamaktadır. Fakat
yapının külliyeyle birlikte tasarlanarak
yapıldığı vakfiyesinden anlaşılmaktadır.
Giriş eyvanıyla birlikte iki eyvanlı, tek
katlı, revaklı, avlulu medreseler gru-
buna giren II. Bâyezid Medresesi, “U”
biçimli bir plâna sahiptir. Giriş cephesi
dışında kalan cepheler öğrenci hücre-
lerinden oluşmakta ve hücre önlerin-
de revaklar yer almaktadır. Toplam on
dört taş sütun üzerine oturmakta olan
revakların sütun araları yuvarlak ke-
merlerle birbirine bağlanmış olup, üze-
ri tonoz örtülüdür. Sadece ana eyvana
geçiş olanağı veren revak kısmı kubbe-
lidir. Medrese, dershane eyvanı dışında
toplam on sekiz adet üzeri kubbeli hüc-
reden oluşmaktadır ve bu kısımların ta-
mamı sarı kesme taş ile inşa edilmiştir.
Altmışlı medreseler derecesinde olan
II. Bâyezid Medresesi, 1939 depremin-
den sonra büyük hasar görmüş ve Va-
kıf lar Genel Müdürlüğünce onarımı
yapılmıştır.
İmaret
İmaret, külliyenin doğu yanında yer
alır. Düzgün kesme taş malzemeyle ya-
pılan imaret “L” biçimli bir plân yansıtır.
Yapının ön cephesi revaklı olarak düzen-
lenmiş olup, bu kısım 11 taş sütun üze-
rine oturmaktadır. Revakların üzeri ise
kubbe ile örtülüdür. İmaret, beş bölüm
halinde düzenlenmiş ve bu bölümlerin
işlevlerinin ne olduğu bugüne kadar ya-
pılan yayınlarda ortaya konulamamış-
tır. Ancak Topkapı Sarayı Müzesi’nde
bulunan bir belgede; bu bölümler sıra-
sıyla mut’imehâne (yemekhane), mat-
bah (mutfak), kiler, fırın ve ahır olmak
üzere ayrı ayrı birimler olarak anlatılır.
ing is decorated in the çıtakâri style. The
construction epigraph of the structure is
located above the entrance. According to
the epigraph, the observatory was commis-
sioned by Hacı Hüseyin in 1840.
The entrance has a wooden door that has
been slid to the side. There is a rectangular
window with marble frames to the south of
the door. The first thing that attracts at-
tention when stepped inside is the baroque
style decorated niche in the southern wall.
There is a small, built in cupboard on each
side of the niche. The interior is wide and
illuminated with five rectangular windows
with stone frames.
The walls are covered with wood until the
window level and these parts are not origi-
nal. The ceiling is organized in the çıtakari
style and decorated with C shaped motifs.
In recent years, the ceiling was painted
burgundy and the motifs in deep green,
making the feature lose its originality.

38 AMASYA ‘12
AMASYA ‘12 39

Türbe
Külliyeye sonradan eklenen türbenin II.
Bâyezid’in torunu ve Amasya Valisi Şeh-
zade Ahmet’in oğlu Osman Çelebi’ye ait
olduğu çeşitli kaynaklarda belirtilir. Ki-
tabesine ebcet hesabıyla düşülen tarihten
türbenin 919 H. / 1513 M. tarihinde inşa
edildiği anlaşılmaktadır.
Kare kaideli ve kare gövdeli olan türbenin
beden duvarları almaşık biçimde, bir sıra
kesme taş üzerine üç sıra tuğla ile örül-
müş olup, kubbe örtülüdür. Türbenin
40 AMASYA ‘12
ön kısmı bir veranda gibi düzenlenmiş-
tir. Ahşap olan bu kısım, düzgün kesme
taştan kaideler üzerinde yükselmekte ve
tavan kısmı çıtakari tarzda yapılmıştır.
Türbenin basık kemerli giriş kapısı mer-
mer söveli ve taşıntısız olarak düzenlen-
miştir. İki renk taş işçilikli olan kemer
üzerinde mermerden iki satırlık inşa ki-
tabesi mevcuttur.
Türbe içerisi, beden duvarlarında açılmış
pencerelerle aydınlanmaktadır. Kıble du-
One of the most important characteristics
of the structure is the pencil style decora-
tions inside. Paintings of panoramas on
the skirts of the ceiling are worth seeing. It
is believed that these places were the spots
once visited by and inspired the architect
or drawn from imagination. The complex
is clearly visible on the depiction in the
southern area.
Big fountain
The big fountain, which resembles Seljuk
era mausoleums, has a wide fringe set
atop 12 wooden carriers, covered with a
dome from the inside and with a cone on
the outside built with the Bagdadi tech-
nique. The cone was covered with gal-
vanize and the ends of the fringes were
finished with wooden palmettos.
The basin of the fountain was built from
marble and has a round form. The fau-
cets are not original; they were added
recently.
Oktay Aslanapa claims that the big
fountain was built with the observatory
in 1843 but H. Hüsameddin Yaşar writes
that university professor Kapancızade
el-Hac Hüseyin Zeki Efendi had commis-
sioned an observatory in 1842 also built
a fountain to its east.
The most important characteristic of the
big fountain are the pencil drawn decora-
tions inside its dome. These decorations,
which have unfortunately lost some of
their characteristics, resemble the deco-
rations on the fountain in Merzifon Kara
Mustafa Paşa Mosque in terms of general
view and technique. These decorations
were renovated in 2006 by the Founda-
tions General Directorate. During reno-
vations, some of the more visible depic-
tions were renewed and the completely
erased ones were left empty.
Hazire (Private Cemetery)
Hazire, which is located in the southeast
corner of the complex, is surrounded by a
rectangular wall. The wall was built with
rubble stone and cut stone materials and
iron bars were set atop the wall.
varında, duvar içerisine oyulmuş ve sekiz
sıra kademeli olarak aşağıdan yukarı doğ-
ru daralan bir mihrap nişi yer almaktadır.

Muvakkithane
Caminin kuzeybatısında yer alan mu-
vakkithane, külliyeye 1840 tarihinde ek-
lenmiş bir birimdir. Yapı, moloz taşlarla
oluşturulan bir kaide üzerine tuğla mal-
zeme ile yapılmış ve üzeri kırma çatı ile
örtülmüştür.

Dikdörtgen plânlı bir odadan ibaret olan

muvakkithane Semavi Eyice’ye göre,
‘Tanzimat Üslûbu’ndadır. Muvakkit-
hanenin giriş revakına üç basamaklı bir
merdivenle çıkılır. İki ahşap sütun üze-
rine oturan bu kısmın çevresi ahşap kor-
kuluklarla çevrilmiş, iki yanında yüksek
tutulmuş setler mevcuttur. Tavan kısmı
çıtakâri bezemelidir. Giriş kapısının he-
men üzerinde yapının inşa kitabesi yer
alır. Kitabeye göre, muvakkithane 1256
H./1840 M. tarihinde Hacı Hüseyin adlı
kişi tarafından yaptırılmıştır.

Giriş, cepheden yana doğru kaydırılmış

ahşap bir kapıya sahiptir. Kapının güne-
yinde ise kesme taş söveli dikdörtgen bir
pencere yer alır. İçeriye girildiğinde ilk
göze çarpan, batı duvarda yer alan barok
bezemeli niştir. Nişin her iki tarafında da
ufak birer gömme dolap bulunur. İçerisi
kesme taş söveli toplam beş dikdörtgen
pencere ile ferah ve aydınlıktır.

Duvarlar pencere seviyesine kadar ahşap

kaplanmış olup bu kısımlar özgün değil-
dir. Tavan birbirine bakar durumda ve
sırt sırta çakılmış ‘C’ biçimli motiflerle
çıtakari tarzda düzenlenmiştir. Son dö-
nemlerde tavanın zemini bordoya, motif-
leri ise koyu yeşile boyanmış ve böylelikle
özgün görünüm kaybolmuştur.
Muvakkithanenin önemli özelliklerinden
biri içerisindeki kalem işi bezemelerdir.
Burada, tavan eteklerinde panoramik
bir görünüm arz eden manzara resimleri
dikkate değerdir. Bu resimlerdeki mimari
yapıların, hayali bir takım mekânlar veya
sanatkârın daha önce görüp etkilendiği
ve belleğinde iz bırakan yerlerden olabi-
leceği düşünülmektedir. Özellikle gü-
ney yanda yer alan tasvirde, Amasya II.
Bâyezid Külliyesi’ni görmek mümkündür.
Şadırvan
Selçuklu Çağı türbelerine benzeyen şa-
dırvan, toplam 12 ahşap taşıyıcı üzerine
geniş saçaklı, içten kubbe dıştan külahlı
olarak düzenlenmiş ve külah kısmı Bağ-
dadi teknikle düzenlenmiş olup üzeri
galvanizle kaplanarak, saçak uçları ahşap
palmetlerle sonlandırılmıştır.
There are a total of five graves inside the.
The first grave on the north-south axis be-
longs to Fatma Hanım, the wife of Yumuk
Osman Zade Hamdi Efendi, and dates
back to 1909. The second grave is smaller
compared to the others and this grave
doesn’t have its tombstones so we don’t
know who it belongs to. The third grave is
dated 1848 and belongs to a woman named
Latife Hanım. The fourth grave belongs
to Hilmi Paşa who dies in 1847. The fifth

AMASYA ‘12 41

Şadırvanın havuz kısmı mermerden,
yuvarlak formlu olarak düzenlenmiştir.
Abdest muslukları orijinal değil, yeni
üretimdir.
Oktay Aslanapa, şadırvanın muvakkitha-
neyle birlikte 1843 yılında yapılmış oldu-
ğunu belirtirken, H. Hüsameddin Yasar,
bu konuda Divan-ı Hümayun hocaların-
42 AMASYA ‘12
dan Kapancızade el-Hac Hüseyin Zeki
Efendi’nin 1258 H. / 1842 M. yılında bir
muvakkithane yaptırdığını ve doğusuna
da bir şadırvan inşa ettirerek emlakını
vakfettiğini yazar.
Şadırvanın en önemli özelliği kubbesi
içerisine işlenmiş olan kalem işi bezeme-
lerdir. Günümüzde kimi özelliklerini yi-
tirmiş olan bu bezemeler, genel yapısı ve
tekniği açısından Merzifon Kara Mustafa
Paşa Cami şadırvanındaki bezemelerle
aynı denecek kadar bir üslup benzerliği
gösterir. Buradaki kalem işi bezemeler,
Vakıflar Genel Müdürlüğünce 2006 yılı
içerisinde onarılmıştır. Vakıfların yap-
mış olduğu çalışmalarda, günümüze ula-
şabilmiş mevcut tasvirler onarılmış olup,
tamamen silinmiş olan kısımlar boş bıra-
kılmıştır.
Hazire
Külliyenin güneydoğu köşesinde yer alan
hazire, enine dikdörtgen planlı bir çevre
duvarıyla çevrili bulunmaktadır. Hazire-
grave belongs to Seydi Ali Paşa who dies in
1820. This is the earliest dated grave in the
cemetery. We know that Seydi Ali Paşa was
known for his bravery and that he served in
Egypt as a vizier and died in Amasya when
he was a civil servant.
Fountain
Another later addition to the complex is
the fountain. The structure, which doesn’t
have an epigraph, is right next to the court-
yard wall, in the southeast corner of the
complex.
The fountain is 2.03 meters high, 1.60 me-
ters wide and 96 centimeters thick. It was
made from straight cut stone material. Its
original ringlets haven’t made it to this
date. There is a simple faucet instead.
The basin of the fountain is inside the
curb and it is at a lower level because of
the curb filling.
The outer sides of the structure were
slopped with molding. This situation is
nin çevre duvarı moloz taş ve kesme taş
malzeme ile inşa edilmiş ve duvarın üze-
rine demir korkuluklar yerleştirilmiştir.
Hazire içerisinde toplam beş adet mezar
bulunur. Kuzey-güney doğrultusunda bi-
rinci sıradaki mezar Yumuk Osman Zade
Hamdi Efendi’nin eşi Fatma Hanım’a ait
olup, 1327 H. / 1909 M. tarihlidir. İkinci
sıradaki mezar diğerlerinden farklı ola-
rak daha küçüktür. Ayrıca bu mezarın
ayak ve baş taşları yerinde yoktur. Dola-
yısıyla kime ait olduğu anlaşılamamıştır.
Üçüncü mezar 1265 H. / 1848 M. tarih-
lidir. Bu mezar Latife Hanım adında bir
kadına aittir. Dördüncü mezar 1264 H. /
1847 M. tarihinde ölen Hilmi Paşa’nındır.
Beşinci sıradaki ise 1236 H. / 1820 M. ta-
rihinde ölen Seydi Ali Paşa’nın mezarıdır.
Bu mezar, haziredeki mezarlar içerisinde
en erken tarihli olanıdır. Cesaretiyle bili-
nen Seydi Ali Paşa’nın vüzeradan olduğu
ve Mısır’da görev yaptığı, üç kez yükseldi-
ği vezirlik görevinden azledildikten sonra
Amasya’da ikamete memur iken vefat et-
tiği bilinmektedir.
Çeşme more clearly visible on the eaves. Also,
Külliyeye sonradan eklenen yapılardan there is a round arch that recesses to the
biri de çeşmedir. Üzerinde herhangi bir inside on the body of the fountain which
kitabe bulunmayan çeşme, külliyenin resembles a niche.
güneydoğu köşesinde avlu duvarına biti-
şik olup, cephesi külliye dışına bakmak-
tadır.
Çeşme 2.03 metre yüksekliğinde, 1.60
metre genişliğinde ve 96 santimetre ka-
lınlığındadır. Düzgün kesme taş mal-
zeme ile yapılmıştır. Orijinal lüleleri
günümüze dek ulaşmamıştır. Bunların
yerinde basit bir musluk yer almaktadır.
Çeşmenin yalak kısmı ise kaldırım içe-
risindedir ve kaldırım dolgusu nedeniyle
kod seviyesi aşağıda kalmıştır.
Eserin dış kenarları silmelerle kademe-
lendirilerek dışarı taşırılmıştır. Özellikle
saçak kısmında bu durum daha belirgin
bir şekilde görülmektedir. Ayrıca çeşme-
nin gövde kısmında içe girinti yapan ve
bir nişi andıran yuvarlak bir kemer yer
almaktadır.
AMASYA ‘12 43
 The pearl of Yeşilırmak:
Yalıboyu Houses
Yalıboyu Houses are not like flats that are sold like cars. They
are well preserved examples of an ideal Ottoman neighborhood
with their mosque, Turkish bath, school and fountains.
44 AMASYA ‘12
Yeşilırmak’ın incisi:
Yalıboyu Evleri
İçinde yaşanan hayatı temsil etmeyen, otomobil gibi alınıp satılan apartman
dairelerine benzemez Yalıboyu Evleri. Mektebi, camisi, hamamı, çeşmeleri
ve nihayet birbirine bitişik ve birbirinden haberli evleriyle bir birliği, bir
ahengi temsil eden Osmanlı mahallesinin iyi korunmuş birer örneğidir…
Yazı - Article : İ. Hakkı Göztaş / Mimar
Fotoğraflar-Photographs: Derya Şahin / İ. Hakkı Göztaş Arşivi

G T
eçmişiyle sarmaş dolaş yaşayan
kadim Amasya şehrinin, Hititler
döneminden başlayıp günümüze
kadar uzanan, 7 bin yıldan daha uzun bir
öyküsü vardır. Kuruluşundan buyana, 17
medeniyete mekân olmuştur ve onların
kültürel mirası içinde gömülü yaşar. Şeh-
ri gezerken, sadece dikkatli bir gözlemle
bile, bu tarihi derinliği fark eder, uzak
geçmişin izlerini keşfedilebilirsiniz. Gi-
zemli kalıntılar, hiç umulmadık yerlerde
karşınıza çıkıverir. Her an onlardan biri-
ne gözünüz takılır. Yakın tarihin en de-
ğerli mirası ise, Yeşilırmak kenarında, ta-
rihi sur duvarı üzerine inşa edilmiş olan
“Yalıboyu Evleri”dir.
Geçen yüzyıldan artakalan bu konut do-
kusu, Osmanlı çağının sonlarını yaşayan
neslin, ortak emeğiyle yapılmış anonim
bir tablo gibidir. Her biri kendine mahsus
şekilde yapılmış ve kendine ait bir hayatı
yaşamış bu evler, bugün bile huzur veren
kompozisyonlar ortaya koyarak, dengeli
bir çeşitlilik sunar. Onların ölçülerinde,
mekân ilişkilerinde, cephe detaylarında
he city of Amasya, which is engulfed
in history, has a 7 thousand year old
history that began with the Hittites.
It has been home to 17 civilizations since
its establishment and it lives buried in their
cultural heritage. When you are walking
around the city, you notice this historical
depth and discover the traces of its distant
past. Mysterious remains appear in the
most unusual places. The most valuable
heritage of the recent past is the Yalıboyu
Houses on Yeşilırmak River, built above
the historical castle wall.

AMASYA ‘12 45

insana huzur veren bir şeyler vardır. Kar-
Yalıboyu Evleri
şı sahilin çirkin, çağdaş binaları yanında
adını verdiğimiz duru bir tebessüm gibidirler. Onları ve ar-
özgün mimari kalarındaki kaleyi, kral mezarlarını sey-
rederken, kendinizi geçmişin büyüsüne
doku, buram
kaptırır, tarihin ıssız derinliklerine doğru
buram Osmanlı savrulur gidersiniz.
kokar.
Şüphesiz ki mevcut kültürel birikimin
oluşmasında geçmiş bütün medeniyetle-
The unique
rin katkısı vardır. Fakat “Yalıboyu Evleri”
architectural adını verdiğimiz özgün mimari doku, bu-
ram buram Osmanlı kokar. Şehzadelerle
structure we call
beraber şehre gelen ve bir bakıma sürgün
Yalıboyu Houses
hayatı yaşayan devlet adamlarının, şehza-
smell entirely de analarının İstanbul özlemi, nehir kıyı-
Ottoman. sındaki bu yalı benzeri yapıları yaratmış-
tır. Yalıboyu Evleri, İstanbul’a kavuşma
umutlarını, arkadaki kalın sur duvarları
ise iktidarı kaybedip yok olma endişeleri-
ni yansıtır.
Yangınlardan kurtulup
günümüze ulaştı
Amasya evlerinin çoğu, konstrüktif açı-
dan basit, ahşap - karkas yapılardır. An-
cak hiçbirisi diğerinin taklidi değildir.
46 AMASYA ‘12
This housing structure from the past cen-
tury is like an anonymous painting made
by the joint effort of last generation Otto-
mans. These house, which are own built in
their unique way and have lived different
lives, present calm compositions and a bal-
anced diversity even today. There is some-
thing that gives you piece in their measure-
ments, space relations and exterior details.
They are like smiles next to the ugly, mod-
ern buildings on the bank across. You
will be transported back in history while
watching them, the castle behind and the
tomb of kings.
Undoubtedly, past civilizations have con-
tributed greatly to the current cultural
accumulation but the structures we call
Yalıboyu Houses smell entirely Ottoman.
The yearning of princes and their mothers
for Istanbul have resulted in the construc-
tion of these structures. These houses re-
flect the yearning of uniting with Istanbul
and the thick castle walls behind them re-
flect their fear of being destroyed.
They survived fires
The majority of the houses in Amasya are
simple wooden structures but all of them
are unique. They are structures that are
closely connected to the social structure
and technological capabilities of their us-
ers. These architectural styles, which archi-
tectural historians call “Turkish House”,
were mostly seen in the majority of Otto-
man geography after the 18th century and
are still visible today. In the pictures of
Amasya taken at the start of the 10th cen-
tury, we can see that the city was covered
with this style of structures. Unfortunately,
the majority of these houses and the com-
mercial buildings that filled the city cen-
ter were destroyed during the fires at the
start of the 20th century. The most beauti-
ful houses and inns didn’t survive the fire
and even some stone buildings were also
lost during these fires. Yalıboyu Houses are
just some of the rare structures that have
survived to this date.
During the establishment of Amasya’s ur-
ban structure, we can’t deny the impor-
tance of physical conditions inherited by

Kullanıcılarının sosyal yapısına, ekono-
mik ve teknolojik olanaklarına son derece
bağlı yapılardır. Mimarlık tarihçilerinin
“Türk Evi” adını verdiği bu yapı üslubu,
Osmanlı coğrafyasının önemli bir kıs-
mında 18. yüzyıldan sonra görülmeye
başlamıştır ve kalıntıları bugün de izle-
nebilmektedir. 20. yüzyılın başlarında
çekilmiş Amasya fotoğraflarında, şehrin
bu tarz yapılarla kaplı olduğu görülmek-
tedir. Maalesef bu ahşap konutların çoğu
ve kent merkezini dolduran ticari yapılar,
20. yüzyılın başında çıkan büyük yangın-
larda yok olmuştur. Amasya evlerinin en
güzelleri, hanlar bedestenler yangınlar-
dan kurtarılamamış, kâgir yapıların bir
kısmı dahi bu dönemde kaybedilmiştir.
Yalıboyu Evleri, yangınlardan kurtulan
ender örneklerin bir bölümüdür.
Amasya şehir dokusunun oluşmasında,
Bizans’tan devralınan fiziki şatların be-
lirleyici rolü de inkâr edilemez. Fakat
Türklerin devraldığı Bizans konutları
hakkında elimizde yeterince bilgi yoktur.
Sadece, bazı mahallelerin Türklerin yer-
leşimi için ayrıldığını ve bu mahallelerin
her birine bir aşiretin yerleştirildiğini bi-
liyoruz. Etnik özelliklere göre gruplaşmış
bu mahallelerin, tek bir cemaat olma özel-
liğini Selçuklu ve erken Osmanlı çağında
da büyük ölçüde muhafaza ettiğini tah-
min ediyoruz. Doğrusunu söylemek gere-
kirse, yerel tarih çalışmaları, Osmanlı ev-
lerin tipik özellikleri hakkında fazla bilgi
vermiyor. Yabancı seyyahların tespitleri,
yerel kaynaklara kıyasla daha faydalı bil-
giler sunuyor. Özellikle 1553 yılında Ka-
nuni Sultan Süleyman ile görüşmeler yap-
maya gelen Avusturya elçilik heyetinde
yer alan Busbecq ve Hans Dernschwam’ın
seyahatnameleri, bize önemli bilgiler ve-
riyor. Öyle ki Hans Dernschwam, “Aşağı
Saray” diye adlandırılan Kızlar Sarayı’nı
ve kale içerisindeki diğer yapıları, detaylı
şekilde anlatmıştır. Bazıları iki katlı olan
bu evlerin, alt katların ahır üst katların ise
oturma mahalli olarak düzenlendiğini,
çatılarının düz toprak damlı olduğunu,
pencerelerin yüksekte ve çok küçük oldu-
ğunu yazmıştır.
Yine aynı yüzyıla tarihlenen,
Kemalpaşazade’ye ait bir yazmada yer alan
Bu evler İstanbul’a
kavuşma umutlarını,
arkadaki kalın sur
duvarları ise iktidarı
kaybedip yok olma
endişelerini yansıtır.
These houses reflect
the yearning of
uniting with Istanbul
and the thick castle
walls behind them
reflect their fear of
being destroyed.
the Byzantine state. Unfortunately, we
don’t have enough information about the
Byzantine houses taken over by the Turks.
All we know is that some neighborhoods
were allocated to the Turks and a clan was
positioned in each neighborhood. We think
that these neighborhoods, which were
grouped according to their ethnic charac-
teristics, mostly preserved their unity as a
society during the Seljuk and early otto-
man periods. To tell you the truth, local
historical research doesn’t give us much in-
formation about the characteristics of typ-
ical Ottoman houses. The observations of
foreign travelers provide us with more use-
ful information on the subject like Busbecq
and Hans Dernschwam who came here in
1553. Such so that Hans Dernschwam had
described the Ladies’ Palace and the other
structured within the fortress in detail. He
wrote that the ground floors were used as
stables and the upper floors were used as
living quarters, the roofs were flat and the
windows were high and very small in those
two storey houses.
The Amasya miniature, dated to the same
AMASYA ‘12 47

Amasya minyatürü, Hans Dernschwam’ın
anlatımını doğrular mahiyettedir. Düz
damlı kerpiç yapıların göründüğü min-
yatürde, nehir kenarındaki surların henüz
sağlam olduğu ve evlerin surlar içerisinde
yer aldığı da açıkça bellidir. Gerçekten de
erken döneme ait Yukarı Hamam, surların
gerisinde ve düşük kotta inşa edilmiştir.
48 AMASYA ‘12
Surlar üzerine oturan yapılar daha geç dö-
nemlere aittir. Düz, toprak damlı evler bü-
yük bir olasılıkla 18. yüzyılda görülmeye
başlayan batılılaşma etkileri sonucu yeri-
ni bugünkü beşik ve kırma çatı dediğimiz
çatı tipine bırakmıştır. 1811 tarihli bir el
yazması kitapta yer alan Bozoklu Osman
Şakir’e ait Amasya minyatüründe bu de-
ğişimi görmek mümkündür.
Sofa etrafında
biçimlenen yaşamlar
Osmanlı evlerinin genelinde olduğu gibi,
Yalıboyu evlerinde de plân merkezini
oluşturan sofalar, aynı zamanda evlerin
plân tipini belirler. Sofa plân tipine göre
ortada, dışta, köşede ya da boylu boyunca
evi ikiye ayırır bir biçimde düzenlenmiş-
tir. Günlük yaşam, evlerin iç mekânında,
sofa etrafında biçimlenen odalar içerisin-
de geçmektedir. Evlerin iç mekânları dı-
şında, bahçe ya da avlu içerisinde günlük
hayatla bağlantılı başka birimler de yer
almaktadır. Bunlar arasında su kuyusu
ve ocak ilk göze çarpan birimlerin başın-
century, located on a hand printed cloth by
Kemalpaşazade corroborates Hans Dern-
schwam’s descriptions. It is quite clear
on the miniature, where flat roofed adobe
structures are visible, that the walls near the
river bank were still standing and the hous-
es were located inside the wall. Indeed, the
Upper bath, which dates to the early period,
was constructed behind the wall on a lower
level. The structures above the wall belong
to later periods. Flat roofed, houses most
probably were replaced with broken and
cradled roofed houses in the 18th century
after Western influence. It is possible to see
this change in style on the Amasya minia-
ture drawn on a handwritten book in 1811
by Bozoklu Osman Şakir.
Lives that center around hall
Just like in the majority of Ottoman hous-
es, the halls that make up the central plan
of a house also determine the plan type of
Yalıboyu houses. The hall divides the house
into two from the middle, from the outside
or from the corner, depending on the plan.
da gelmektedir. Bazı örneklerde ekmek
ihtiyacını karşılamak için fırın yapılmış
olduğu da görülmektedir.
Bu evlerde en önemli birim odadır. Her
oda, evli bir çifti barındıracak nitelik-
lere sahiptir. Her odada oturulabilir, ya-
tılabilir, yıkanılabilir, yemek yenilebilir
ve hatta yemek pişirilebilir. Bu düzen,
göçebelikten kalma alışkanlıklar üzerine
kuruludur. Göçebelikte müstakil bir ya-
şama birimi olan çadır, Türk evinde oda
haline gelmiştir. Odanın değişik işlevleri
zaten çok az olan taşınabilir eşya ile sağla-
nır. Eylem bitince eşya ortadan kaldırılır.
Yataklar, dolaplar (yüklük) içinde durur,
yatılacağı zaman yere serilir, sabah tekrar
dolaba konulur. Yemek yenileceği zaman
dolaptan çıkarılan sofra bezi (dastar), alt-
lık (ayakçak), bakır sini veya tahta tabla
(sofra tahtası) ile yemek düzeni kurulur.
Yemekten sonra her şey tekrar yerine kal-
dırılır. Bu amaçla odanın orta alanı boş
bırakılmıştır. Oturmak için kullanılan
sedirler (makat) duvar diplerindedir.
Daily life is led inside the house, in rooms
around the hall. There are also other units
in the garden or courtyard connected to
daily life. Of those, the water well and oven
are the most important ones. In some cas-
es, bread ovens were built to cater to daily
dread needs.
The room is the most important unit in those
houses. Each room is big enough to accom-
modate a married couple. You can sleep,
bathe, eat and even cook in each room. This
order is based on habits from a nomadic life-
style. The tent, which was a separate living
style in nomadic life, became a room in the
Turkish house. The varied functionality of
the room is provided by very little movable
objects. When the function ends, the object
Men and
is removed. Beds are stored in cupboards
and taken out for sleeping. Utensils are also
women are separated
In some Yalıboyu houses, there are parts
taken out of the cupboard when it is time to
of the house reserved for men, both on the
eat. Everything is stored in cupboards after
inside and out. In some examples, there
eating has finished. This is why the center
are two houses which share a garden in the
of the room is left empty. Lounges that are
middle; one house is for men and the other
used for sitting are at the base of the wall.
for women. This gives the structure a closed
AMASYA ‘12 49

Haremlik ve selamlık tarzında
Yalıboyu Evleri içerisinde iç selamlıklı ve
dış selamlıklı örnekler bulunur. Özellik-
le haremlik ve selamlık tarzında iki ayrı
yapı olarak düzenlenmiş örneklerde bah-
çe ortada kalır ve konutlar dışa kapalı bir
görünüm alır. Bu dışa kapalılık, iç selam-
lıklı konutlarda yüksek bir bahçe duvarı
şeklinde karşımıza çıkar. Çeşitli büyük-
lükteki evler, genellikle iki katlı olarak inşa
edilmiştir. Bazı uygulamalarda birinci kat
üzerinde bazı uygulamalarda ise ikinci
kat üzerinde köşk (şahniş) yer almakta-
dır. Konutların ikinci kat uygulamaları
genellikle dışa taşkın (cumbalı) olarak
50 AMASYA ‘12
yapılmaktadır. Bu suretle hem düzgün
boyutlara sahip olmayan arsanın sorun-
ları çözümlenmekte, hem de daha fazla
yer kazanmak söz konusu olabilmektedir.
Özellikle tarihi sur duvarı üzerine yapıl-
mış olan yapılarda bu durumu sıkça gör-
mek mümkündür. Buradaki konut dokusu
eliböğründeler ile desteklenerek dışa taşı-
rılmış ve böylece evlerin iç mekânlarında
bir genişleme meydana gelerek yer kazanı-
mı sağlanmıştır. Taşıntılar sayesinde daha
çok dışa açık, geniş ve aydınlık olan ikinci
katlar, alt katlara oranla daha fazla pence-
re uygulamasına olanak vermiştir. Pence-
reler, daha çok giyotin pencere (sürgülü)
view. This separation from the outside
world presents itself with a high garden
wall in houses that have parts reserved for
men inside the house. Houses with various
sizes were mostly built as two storey houses.
Usually, the second floor of these houses was
built with an alcove, saving space and solv-
ing some issues involving the irregularity of
the land. It is possible to see these kinds of
houses built above the historical fortress wall.
The house structure was slopped with sup-
port from props, making the interior of the
house much bigger. The upper floor, which
is wider and more illuminated thanks to this
system, has given way to more windows than
the ground floor. The windows were mainly
built in the guillotine style (bolted) and ar-
ranged in groups of three. In some original
houses, we see wooden cages in the lower half
of the front windows to block anyone from
seeing the inside.
As for material, mainly stone covered with
wooden planks and on the upper floors,
adobe filled wood was used. In some houses,
brick fillings were used. Interior and exterior
surfaces were plastered with mud laced with
hay or lime. Great importance was put on the
façade, with alcoves being the main element.
An activity and aesthetic was sometimes
provided on the façade with these alcoves. In
the Amasya houses that have made it to this
date, we mainly see the cradle roof applica-
tion. The roofs are covered with Turkish style
bricks. The eaves are usually visible on the
facades but some houses have more than one
eave. There are two types of eaves; eaves that
are veneered and eaves that are not veneered.
Casings were provided by hacking planks
vertically or horizontally. In both cases, we
see applications made with narrow or wide
planks. Ruddle was used on the eaves. Wood
was also used in decorations. Wood decora-
tions are mostly visible on ceilings, on doors,
cupboards, eaves and similar places.
An example of a well preserved
Ottoman neighborhood
Yalıboyu Houses are not like flats that are
sold like cars. They are not random struc-
tures. They are well preserved examples of
an ideal Ottoman neighborhood with their
mosque, Turkish bath, school and fountains.
tarzında ele alınmış ve üçlü gruplar halin-
de düzenlenmiştir. Orijinal örneklerinde,
pencere önlerinin alt yarısında, dışarıdan
bakıldığında içerinin görülmesini engelle-
yen ahşap (kafesler) görülür.

Malzeme olarak genellikle temelde taş

ve üzerine ahşap hatıl (tapan), üst katlar-
da ahşap çatkı arası kerpiç dolgu (hımış)
kullanılmıştır. Bazı konutlarda tuğla dol-
gunun ya da çıtalı sistemin (bağdadi)
kullanıldığı görülür. İç ve dış yüzeyler ise
samanlı çamur veya kendirli kireç harcı
sıvanarak badana edilmiştir. Ön cepheler
üzerinde önemle durulmuş olup, cumba-
lar ve çıkmalar cephede belirleyici bir rol
oynamıştır. Bazen yan cephelerde düzen-
lenen cumbalar sayesinde, bu cephelerde
de bir hareketlilik ve estetik sağlanmıştır.
Günümüze ulaşmış Amasya evlerinde
daha çok beşik çatı uygulaması görülmek-
tedir. Çatıların üzeri oluklu (alaturka) ki-
remitle örtülüdür. Saçaklar genellikle ön
cephelerde görülmekle beraber bazı uy-
gulamalarda birden fazla cephede saçağın
yer aldığına da rastlanır. Saçak altı kapla-
masız ve saçak altı kaplamalı olarak iki tip
saçak vardır. Kaplamalar, tahtaların yatay
ya da dikey olarak çakılması sonucu elde
edilmiştir. Her iki tipte de dar veya geniş
tahtalarla düzenlenen uygulamalara rast-
lanılır. Saçaklarda da doğramalarda ol-
duğu gibi aşı boyası kullanılmıştır. Ahşap
malzeme, taşıyıcı özelliği yanında önemli
bir bezeme elemanı olarak da değerlendi-
rilmiştir. Ahşap bezeme örnekleri genel-
likle tavanlarda, kapı ve dolap kapakların-
da, saçak silmelerinde ve benzeri yerlerde
görülmektedir. mından önemli benzerlikler taşırlar. Fakat They resemble Ottoman houses, which can
nehir kıyısında konumlanmaları nedeniy- be seen in many cities in Anatolia and Rume-
Osmanlı mahallesinin iyi le de özgün bir görünüm sergilerler. lia, in terms of their plans and relationship
korunmuş bir örneği with the environment. They present a unique
Yalıboyu Evleri, içinde yaşanan hayatı tem- Amasya, tarihi yapıların korunması ba- view because of their riverside location.
sil etmeyen, otomobil gibi alınıp satılan kımından şanslı sayılabilecek kentlerden
apartman dairelerine benzemezler. Onlar birisidir. Çağdaş tasarımlar için emsalsiz Amasya could be considered one of the lucki-
sıradan bir yapı topluluğu değildir. Mek- bir esin kaynağı olan değerli yapılar, yerel est cities in terms of the preservation of his-
tebi, camisi, hamamı, çeşmeleri ve niha- mimarlar tarafından tek tek belgelenmiş, torical structures. These structures, which
yet birbirine bitişik ve birbirinden haberli çevre ve kent ölçeğinde koruma kararları are inspirations for modern designs, were
evleriyle bir birliği, bir ahengi temsil eden alınıp uygulanmaya başlanmıştır. Şimdi documented by local architects and put un-
Osmanlı mahallesinin iyi korunmuş birer ise bütünlüğünü yitirmiş, ecdat yadigârı der preservation. Today, the articulation of
örneğidir. Anadolu’nun ve Rumeli’nin bir- geleneksel dokunun çağdaş kent sistemi- these priceless traditional structures to the
çok kentinde görülen Osmanlı evleriyle, ne eklemlenmesi, önemli bir sorun olarak modern urban system is an important prob-
tasarım şemaları ve çevre ilişkileri bakı- karşımızda durmaktadır. lem we are facing.

AMASYA ‘12 51
Tarihin yazıldığı şehir
Tarihi ve kültürel değerleriyle bir açık hava müzesi niteliği
taşıyan Amasya, 8 bin 500 yıla uzanan geçmişiyle “tarihin
tanığı” olarak anılsa da “tarihin yazıldığı şehirdir” aslında.

52 AMASYA ‘12
The city
where history
was written
Amasya, which resembles an
outdoor museum with its historical
and cultural assets, is the city
where history was written.

AMASYA ‘12 53
O U
mağrur duruşunun ardın-
da krallar, sultanlar, bilim
adamları, sanatkârlar, şairler
yetiştirmiş olmanın vakarı var. Har-
şena Dağı’nın eteklerinden Yeşilırmak
boyunca uzanan bu daracık boğazda
onlarca medeniyetin sesi yankılanıyor
hala. Hitit Tanrısı Teşup’tan Ana Tanrıça
Mâ’ya, Mitridat’tan Yıldırım Bayezid’e,
Strabon’dan Şeyh Hamdulah’a, Mihri
Hatun’dan Ferhat ile Şirin’e kadar nice-
leri selam duruyor Amasya’ya. Sarp ka-
yalıklara oyulmuş kral mezarları, Yalı-
boyu’ndaki cumbalı konaklar, II. Bayezid
Külliyesi tanıklık ediyor bu reveransa. 7
bin 500 yıla dayanan geçmişiyle “tarihin
tanığı” olarak anılsa da “tarihin yazıldı-
ğı şehir” aslında Amasya. Mustafa Kemal
Atatürk’ün, Cumhuriyetin kuruluş bel-
gesini burada imzalaması tesadüf değil
kuşkusuz.
Tarihi ve kültürel değerleriyle bir açık
hava müzesi niteliği taşıyan bu şehir do-
ğasıyla da görenleri kendine hayran bıra-
54 AMASYA ‘12
kıyor. Dünyanın en güzel misket elması,
kirazı, şeftalisi ve bamyasının yetiştiği
bu topraklar, sıcakkanlı ve misafirper-
ver halkıyla kucak açmış sizleri bekliyor.
Unutmayın, “Amasya’yı görmediyseniz,
henüz en güzelini görmediniz demektir.”
Ana Tanrıça Mâ’nın şehri
Tıpkı eskiçağdaki diğer Anadolu şehirle-
rinde olduğu gibi Amasya’nın da kurucu
tanrının olduğu mitolojik bir kuruluş
öyküsü vardır. Roma İmparatoru Septi-
mius Severus (M.S. 193-211) dönemine
ait bir Amasya sikkesi üzerinde yer alan
yazıta göre, Amasya kentinin kurucu tan-
rısı Hermes’tir, Hitit belgelerinde şehrin
bilinen ilk adı Hakmiş olarak geçer. Bu
ismin Perslerin bölgedeki hâkimiyetine
kadar kullanıldığı sanılır. Amasya’nın
Mitridates Krallığı Dönemi’ndeki adı ise
“Amasseia”dır. Özellikle M.Ö. II. yüzyıl-
dan itibaren darp edilen Amasya şehir
sikkelerinde Amasseia ibaresi açıkça gö-
rülür. Zaten coğrafyacı Strabon’da Amas-
ya için Amaseia sözcüğünü kullanmıştır.
nder that proud poise, there is the
dignity of having educated kings,
sultans, scientists, artists and po-
ets. The voices of past civilizations still lin-
ger on in this narrow strait that runs along
from the outskirts of Harşena Mountain all
the way along Yeşilırmak River. Many his-
torical figures still salute Amasya such as
Strabo, Mitridat, Yıldırım Bayezid, Şeyh
Hamdulah, Mihri Hatun and Ferhat and
Şirin. Tombs of kings carved into rocks,
the mansions with alcoves and the mosque
complex of II. Bayezid witness this salute.
Even though it is the witness of history
with its 7500 year old history, it is actually
the city where history was written. It is no
coincidence that Mustafa Kemal Atatürk
signed the declaration of independence of
the Turkish Republic in this city.
This city, which looks like an outdoor mu-
seum with its historical and cultural assets,
also attracts attention with its urban na-
ture. These lands, where the world’s most
beautiful apples, cherries, peach and okra
Amaseia sözcüğü, “Ana” anlamına ge-
len ve özellikle “Ana Tanrıça”yı kasteden
‘Ama’ ve onun çeşitlemesi olan ‘Mâ’ ibare-
si ile bağlantılıdır. Bundan hareketle de-
nilebilir ki, Amaseia “Ana Tanrıça Mâ’nın
şehri” anlamına gelir. Ana Tanrıça Mâ,
Perslerin Anadolu’yu fethinden sonra
tapımı yaygınlaşan doğu kökenli bir tan-
rıçadır. Aynı zamanda bu tanrıça Mitri-
dates ve Kapadokya’nın yerel tanrıçasıdır.
Amaseia sözcüğü de Persler zamanındaki
asıl söyleniş şeklinin Helen ağzına uydu-
rulmuş biçimidir.
Roma döneminde Amaseia adı fazla bir
değişikliğe uğramadan Amacıac (Ama-
sia) olarak kullanılır. Bu isim İmparator
Septımıus Severus, Caracalla ve Seve-
rus Alexander döneminde darp edilmiş
Amasya şehir sikkelerinde görülür. Bi-
zans Devri’nde de bu isim değiştirilmeden
kullanılır. Danişmendliler zamanında ise
bazen Amasiyye, bazen de Şehr-i Haraşna
olarak anılır. Selçuklu, İlhanlı, Beylikler
ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de
is produced, await you with open arms Arkeolojik
and hospitable locals. Don’t forget, if you
araştırmalara
haven’t seen Amasya, you haven’t seen the
best yet! göre Amasya’da
ilk yerleşme
The city of Goddess Mâ M.Ö. 7000-6500
Just like it is the case in other prehistoric
Anatolian cities, Amasya has an establish-
yıllarında başlar.
ment story that involves a mythical pres-
ence. According to a scripture on a coin According to
minted during the reign of Roman Em-
archeological
peror Septimius Severus (193-211 B.C.) the
founding God of Amasya is Hermes. research first
settlements in
On Hittite documents, the name of the city
Amasya started
is recorded as Hakmiş. It is believed that
this name was used until the arrival of the around 7000-
Persians. The name of Amasya during the 6500 B.C.
Mithridates Kingdom is “Amasseia”. We
can see this name clearly on the coins mint-
ed during 2nd century B.C.In fact; Strabo
used that name when he referred to Ama-
sya. The word Amasseia is derived from
the word ama, and connected to the word
‘Mâ’. From this, we can safely say that
AMASYA ‘12 55
 Amasseia means the city of the Goddess
Mâ. Goddess Mâ is an eastern Goddess
mainly worshipped after the advancement
of the Persians in Anatolia. This goddess
is also the local goddess of the Mithridates
and Cappadocia.

The name was not changed much during

the Roman era and was used as Amacıac
(Amasia) we can see this name on the
coins minted during the reigns of Septimius
Severus, Caracalla and Severus Alexander.
The Byzantine State also uses this same
name. During the reign of the Dânişmend
Seigniory, it is known as Amasiyye, or Şehr-i
Haraşna. The name Amasya was used dur-
ing the Selçuklu and Ottoman periods.

The cradle of civilizations

According to archeological findings, first
settlements began in Amasya in 6500 B.C.
and continued nonstop through the Late
Neolithic, Early Chalcolithic, Bronze, Hit-
tite, Phrygia, Lydia, Persian, Hellenistic,
Roman, Byzantine, Dânişmend, Seljuk and
Ottoman eras.

It is still possible to see the traces of these

settlements in the city. The rock tombs of
Pontus Kings carved into rocks are monu-
mental structures in Amasya. Aqueducts
and bridges constructed during the Roman
rule have survived to this date.

Melik Ahmet Danişment Gazi, one of the

Amasya, geçmişten Amasya adı herhangi bir değişikliğe uğ-
ramadan günümüze kadar gelmiştir.
günümüze taşıdığı
izlerle tarih ve kültür Uygarlıklar beşiği
meraklılarını cezbediyor. Yapılan arkeolojik araştırmalara göre,
Amasya’da ilk yerleşme M.Ö. 6500 yıl-
larında başlayıp, Geç Neolitik, Erken
Amasya attracts the Kalkolitik, Tunç Çağı, Hatti, Hitit, Frig,
attention of history and Kimmer, İskit, Lidya, Pers, Hellenistik -
culture buffs with the Pontus, Roma, Bizans, Danişmend, Sel-
çuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerinde
traces it carries from
de kesintisiz olarak devam eder.
past to present.
commanders of Alparslan, who added
Amasya to his lands in Anatolia with the
victory at Malazgirt, invades the city in
1075 and established the first Turkish state
in the region. The Seljuk dynasty starts
ruling the city after this date. The city,
with the mosques, schools and mausole-
ums built by the order of governors from
the Seljuk state, becomes the biggest cul-
tural center in Anatolia. After the Seljuk
state is beaten by the Mongolians in 1246,
Seyfettin Torumtay becomes the governor
of Amasya. After the İlhanlı State seizes
Anatolia in 1265, they take control of the
city. The mummies of some of the people
from that state who have live in the city are
on display at the Amasya Museum.

56 AMASYA ‘12
Kentte halen bu dönemlerin arkeolojik
yerleşim yerlerine ait izlere rastlamak
mümkündür. Amasya merkezinde uy-
garlıklarından derin izler bırakan Pontus
krallarının (M.Ö.333 - M.Ö.26) kaya-
lara oymak suretiyle yaptırdıkları Kral
Kaya Mezarları, bu gün bile Amasya’nın
anıtsal eserleri arasında yer alır. M.Ö. 26
- M.S.395 tarihleri arasında Roma ege-
menliğine geçen kentte bu uygarlığa ait
su kanalı, kale ve köprü gibi bazı eserler
günümüze ulaşmıştır.
700 yıl Bizans egemenliğinde ka-
lan Amasya’yı, Malazgirt Zaferiyle
Anadolu’ya gelen Alparslan’ın komutan-
larından Melik Ahmet Danişment Gazi,
1075 yılında fethederek bölgede ilk Türk
egemenliğini kurar. Bu tarihten sonra
Amasya’da Selçuklu hâkimiyeti başlar.
Selçuklu vali ve emirlerinin yaptırdık-
ları medrese, cami, türbe gibi eserlerle
kent, Anadolu’nun en büyük kültür mer-
kezi haline gelir. Selçukluların Kösedağ
Savaşı’nda Moğollara yenilmesinin ar-
dından 1246 yılında başlayan Moğol is-
tilasında, ilk Amasya Valiliği Seyfettin
Torumtay’a verilir. 1265’te ise Anadolu’yu
hâkimiyetleri altına alan İlhanlılar, ken-
tin yönetimine el koyar. Bu dönemde ya-
şamış bazı İlhanlı şahsiyetlerinin mum-
yaları halen Amasya Müzesi’nde teşhir
ediliyor.
1341 yılından sonra kentte Uygur Türk-
lerinden Ertana Beyliği hâkimiyet kurar.
Takvimler 1386’yı gösterdiğinde Şehzade
Yıldırım Bayezid Amasya’yı Osmanlı top-
raklarına katar. 1402’de Osmanlı birliği-
nin bozulmasına sebep olan ve Timur’un
zaferi ile sonuçlanan Ankara Savaşı, Os-
manlılarda şehzadeler arasında bir mü-
cadeleye dönüşür. Amasya Valisi Çelebi
Mehmet duruma el koyup, ikinci defa Os-
manlı birliğini sağlar.
Amasya, Osmanlı padişah ve şehzade-
lerinin gösterdikleri özel ilgi nedeniyle,
“Şehzadeler Şehri “ olarak ünlenmiştir.
Şehzade Yıldırım Bayezid, Çelebi Meh-
After 1341, the Ertana Seigniory starts con-
trolling the city. In 1386, Prince Yıldırım
Bayezid includes Amasya to the lands of
the Ottoman state. The War of Ankara in
1402, which leads to the separation of the
Ottoman union, results in a struggle be-
tween Ottoman princes. The governor of
Amasya Çelebi Mehmet takes control of
the situation and unties the Ottoman state
for a second time.
Amasya, because of the special interest
from sultans and princes, has been knows
as the city of princes. Şehzade Yıldırım
Bayezid, Çelebi Mehmet, Şehzade Mu-
rat (II), Şehzade Ahmet Çelebi, Şehzade
Mehmet (II), Şehzade Alaaddin, Şehzade
Bayezid (II), Şehzade Ahmet, Şehzade
Murat, Şehzade Mustafa, Şehzade Bayezid
and Şehzade Murad (III) have all served
as governors in the city at different times.
During that period, the city becomes a cul-
tural center where many scientists are edu-
cated at the palace and many long lasting
structures such as mosques, schools, foun-
AMASYA ‘12 57
 Amasya, met, Şehzade Murat (II), Şehzade Ahmet
Çelebi, Şehzade Mehmet (II), Şehzade
Osmanlı
Alâeddin, Şehzade Bayezid (II), Şehzade
padişah ve Ahmet, Şehzade Murat, Şehzade Mus-
şehzadelerinin tafa, Şehzade Bayezid ve Şehzade Murad
gösterdikleri (III) çeşitli tarihlerde Amasya’da valilik
yapmışlardır. Bu dönemde birçok âlim ve
özel ilgi ulemanın yetiştiği, saray, çeşme, medrese,
nedeniyle, cami, türbe gibi kalıcı eserlerin inşa edil-
“Şehzadeler diği kent bir kültür merkezi olarak tarih-
teki yerini alır. Günümüze kadar ulaşan
Şehri “ olarak
bu eserler, Amasya’nın köklü geçmişine
ünlenmiştir. ışık tutmaya devam eder.
Tarihin akışı içerisinde önemli roller üst-
Amasya,
lenen Amasya, Kurtuluş Savaşı sırasında
because of the da yine ön plana çıkar. Milli Mücadele’nin
special interest 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da atılan
ilk adımı, 12 Haziran 1919’da Mustafa
from sultans
Kemal’in Amasya’ya gelmesiyle devam
and princes, eder.
has been knows
as the city Kurtuluş mücadelesinin planları burada
hazırlanır, Erzurum ve Sivas kongreleri-
of princes. nin toplanmasına yine burada karar veri-
58 AMASYA ‘12
tains and mausoleums are built. These
structures, which have made it to this date,
continue to shed light on the deep rooted
history of Amasya.
Amasya, which took on important roles
throughout history, is again at the front
line during the Turkish War of Indepen-
dence. The first step towards salvation,
which was taken at Samsun on May 19,
1919, continues with Mustafa Kemal ar-
riving in Amasya on June 12, 1919.
The plans of the war of independence are
drawn up in Amasya and the meetings at
Erzurum and Sivas are decided in the city.
The fire for independence is lit on June 22,
1919 with the Amasya Declaration.
Educated celebrities
that shaped the earth
Amasya, which hosted 17 different civiliza-
tions throughout its history, was the place
of education for many scientist, politicians
and artists.

lir. 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan
“Amasya Tamimi” ile “Milletin istiklâlini
yine milletin azim ve kararı kurtaracak-
tır” denilerek Milli Mücadele ateşi bura-
dan yakılır. Bundan dolayıdır ki Amas-
ya, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu
yolunda ilk önemli adımın atıldığı ve ilk
yazılı belgenin deklare edildiği kenttir.
Dünyaya
yön veren ünlüler yetiştirdi
Tarih boyu 17 medeniyete ev sahipliği ya-
pan Amasya, bağrında pek çok ilke imza
atmış ve ünü yaşadığı dönemlerden gü-
nümüze kadar ulaşmış nice bilim, devlet
ve sanat insanı yetiştirmiştir.
İsimleri ve eserleriyle tarihe mal olan bu
ünlülerin başında coğrafyacı ve tarihçi
Strabon gelir. M.Ö. 63’te Amasya’da do-
ğan ve Roma aristokratlarıyla kan bağı
olduğu düşünülen Strabon, varlıklı bir
ailenin çocuğu olduğu için öğrenim gör-
müştür. Amasya’dan ayrılıp Nil boyunca
gezen, batıda Sardunya’ya, kuzeyde Kara-
deniz, güneyde Etiyopya’nın sınırlarına
kadar seyahat ettiği söylenen ve Roma’da
uzun yıllar geçiren ünlü coğrafyacı, bu se-
yahatleri sırasında tarih, coğrafya, felsefe
konularında çalışmış, bilgi toplamış ve
eserlerini yazmıştır. Ardından Amasya’ya
dönen ve hayatının geri kalan 26-27 yıllık
kısmını burada geçiren Strabon M. S.26
yılında burada vefat etmiştir. Tarihle ilgi-
li 43 kitaptan oluşan eserinden geriye çok
küçük bölümler kalmıştır. En ünlü eseri
o dönemin bilgisine göre dünya coğraf-
yasını anlattığı Geographika’dır. Antik
dünyanın ünlü coğrafyacıları arasında
yer alan Strabon’un bu ünlü eseri birçok
dile çevrilmiştir.
Strabon “benim memleketim” dediği
Amasya’dan şöyle bahseder:
“... Benim şehrim; içinde İris (Yeşilırmak)
nehrinin aktığı geniş ve derin bir vadide
kurulmuştur. İnsan emeği buraya hem
şehir hem kale karakterlerini çok iyi şe-
Amasya
bağrında pek çok
ilke imza atan
nice bilim, devlet
ve sanat insanı
yetiştirmiştir.
Amasya was
the place of
education for
many scientist,
politicians
and artists.
First and foremost, there is the geographer
Strabo. Strabo, who was born in Amasya
in 63 B.C. and thought to have had ties
to Roman nobles, was educated because
he was the son of a wealthy family. The
geographer, who left Amasya and trav-
eled along the Nile, traveled to Sardinia
in the west, to the Black Sea in the north
and all the way to Ethiopia in the south
and thought to have spent a great deal of
time in Rome, worked on history, geog-
raphy and philosophy during his travels
and written his books. Strabo, who then
returned to Amasya and spent the last
26 years of his life in the Amasya, died
there on 26 B.C. We only have little pieces
of his work which comprised of a total of
43 books. His most famous book is called
Geographika, which was translated to
many languages.
Here is how Strabo describes Amasya,
which he calls “my home”:
“My city was built in a wide and deep val-
ley where the River Iris flows. Human ef-
fort and nature has excellently given this
place the feel of a city and a castle. This
is a very high and steep rock; it goes right
down to the river and there is a wall on
the shore where the city was built. There
are two hills that are naturally connected
to each other and they rise like magnifi-
cent towers. The palaces and mausoleums
of king are located here...”
AMASYA ‘12 59
 Pontus krallarının kilde sağlamıştır. Çünkü burası çok yük-
sek ve sarp kaya olup dimdik nehre doğru
kayalara
iner. Ve nehir etrafından şehrin kurul-
oymak suretiyle muş olduğu yerde sahilde bir duvar ve her
yaptırdıkları iki tarafta da sivri tepelere doğru uzanan
duvarlar vardır. Bu tepeler iki tane olup
Kral Kaya
tabii bir şekilde muhteşem bir kule gibi
Mezarları, bugün yükselmektedirler. Bu çevre içinde kral-
bile Amasya’nın ların hem sarayları hem de mezar anıtları
anıtsal eserleri bulunur. Her ne kadar şimdi bir eyalet ise
de Amaseia (Amasya) bir zamanlar kral-
arasında yer alır. lara aitti...”
The rock tombs Dünya tıp tarihinde önemli bir yeri olan
Sabuncuoğlu Şerafettin de Amasyalıdır.
of Pontus Kings Aldığı tıp eğitimi ile 17 yaşında hekimlik
carved into rocks yapmaya başlayan ve hayatı boyunca tıp
are monumental alanında 3 önemli eser yazan Sabuncu-
oğlu Şerafettin’in eserleri günümüzde de
structures in
hekimlere ışık tutar.
Amasya.
Amasya’da yetişen bir diğer ünlü isim,
hattatların piri olarak tanınan Şeyh
Hamdullah’dır. Osmanlı hat sanatının
temelini Amasya’da atan ve İslam yazı sa-
natını zirveye taşıyan Şeyh Hamdullah’ın
sanatına yaklaşan çok az kişi olmuştur. II.
Bayezit’ın Amasya’da şehzadelik yaptığı
dönemde kendisiyle yakından ilgilendiği
60 AMASYA ‘12
Sabuncuoğlu Şerafettin, who is an im-
portant figure in world medicine, is also
from Amasya. The works of Sabuncuoğlu
Şerafettin, who started practicing medi-
cine when he was only 17, is still regarded
as important works by doctors today.
Another important person who was
educated in Amasya is Şeyh Hamdul-
lah, known as the father of painters. Not
many artists have achieved what he has
achieved. It is said that he was the teacher
of Bayezid II while the prince was studying
in Amasya.
The first female Ottoman poet Mihri Ha-
tun is another famous person that was
educated in Amasya. Her handwritten
works are stored at the Istanbul University
Library and other copies are at Fatih Millet
Library and at St. Sophia Library.
There are many more historical figures
that were born and educated in Amasya
such as famous Pontus king Mitridat, Is-
lamic law professor, writer and poet Yakut-
ül Musta’ssımı, Pir İlyas, 15th century Ot-
toman Aşık Paşazade, Şeyh Mehmed Cui,
Yörgüç Paşa Akşemseddin, who was the
ve yazı hokkasını tutarak ona hizmet et-
tiği anlatılır.
İlk kadın divan şairi Mihri Hatun da
kentin adını dünyaya duyuran ünlüler
arasındadır. Mihri Hatun tarafından ka-
leme alınan bir yazma divanının İstan-
bul Üniversitesi Kütüphanesi’nde oldu-
ğu bilinirken, bu divanın birer nüshası
Fatih Millet Kütüphanesi ve Ayasofya
Kütüphanesi’nde bulunur.
Bunların yanı sıra kentin başkent olduğu
Pontus döneminin ünlü kralı Mitridat,
Yıldırım Bayezid’in Timur’a esir düştü-
ğü Ankara Savaşı’nda Şehzade Mehmed’i
kuşatmadan kurtarıp Amasya’ya getiren
Bayezid Paşa, binden fazla Kur’an-ı Kerim
yazdığı bilinen islam hukuku uzmanı, şair
ve yazar Yakut-ül Musta’ssımı, Timur’un
çok sevdiği ilim adamları arasında bu-
lunan Pir İlyas, 15. yüzyılın Osmanlı
tarihçilerinden Aşık Paşazade, Osmanlı
Dönemi’nde Amasya Mevlevihanesi’nde
şeyhlik yapan Şeyh Mehmed Cui, fet-
ret döneminden sonra kendi adına sik-
ke yaptıran Yörgüç Paşa, Fatih Sultan
Mehmed’i İstanbul’un fethine hazırlayan
Akşemseddin, Viyana Kuşatması’ndan
sonra idam edilen Merzifonlu Kara Mus-
tafa Paşa ve dağları deldiren bir aşk hika-
yesinin kahramanları Ferhat ile Şirin de
Amasyalıdır.
Tarih ve kültür
meraklılarını cezbediyor
Zengin tarihi ve kültürel yapısıyla
Türkiye’nin başlıca kültür turizm mer-
kezlerinden biri haline gelen Amasya,
geçmişten günümüze taşıdığı izlerle ta-
rih ve kültür meraklılarını cezbediyor.
Topraklarında ağırladığı her medeniyete
dair eserlerin yoğunlaştığı kent merkezi,
adeta bir açık hava müzesi niteliği ta-
şıyor. İnce işçilikleri ve ihtişamlarıyla
görenlerde hayranlık uyandıran başlıca
eserler şunlar:
Kral Kaya Mezarları: Helenistik dönem-
de, Amasya’yı İ.Ö.301’den İ.Ö. 183 yılına
kadar başkent olarak kullanan Pontus
Krallarına ait olan Kral Kaya Mezarları,
Harşena Dağı’nın güney eteklerine, kal-
ker kayalara oyularak yapılmıştır.
Hatuniye Mahallesi’nin dar sokaklarında
ve tren yolunu geçerek çıkılan mezarla-
rın arasında, kayaya oyulmuş yollar ve
teacher of Fatih Sultan Mehmed, Merzi-
fonlu Kara Mustafa Paşa, who was execut-
ed after the siege of Vienna and the actors
of a sad love story, Ferhat and Şirin.
It attracts
history and culture buffs
Amasya, which has become one of Turkey’s
most important cultural tourism centers
with its rich historical and cultural struc-
ture, attracts the attention of history buffs.
The center of the city resembles an outdoor
museum with the artifacts from previous
civilizations it has hosted. Here are some
of them:
Rock tombs of kings: The rock tombs,
which belong to the Pontus kings who used
Amasya as their capital until 183 B.C.,
are carved into the limestone rocks on the
southern outskirts of Harşena Mountain.
There are roads and stairs carved between
the tombs which are accessed via the nar-
rows streets of Hatuniye Quarter and
the railroad. There are 21 tombs with all
shapes and sizes along Yeşilırmak Valley
but only a few have survived to this date.
The tunnels carved at the back of the tombs
AMASYA ‘12 61
 Hazeranlar Konağı Amasya Müzesi - Dış Görünüm

merdivenler bulunur. Yeşilırmak Vadisi

boyunca, irili ufaklı 21 mezar olduğu
bilinmekle birlikte bunlardan sade-
ce birkaç tanesi günümüze ulaşmıştır.
Kaya mezarlarının içlerinden çok, ar-
kalarına oyulmuş geçitler dikkat çeki-
cidir. Bu bölgedeki büyük mezarlardan
birinin yanında, nehre kadar uzandığı-
na inanılan bir tünelin başlangıcı var-
dır. Kalker kayalara oyularak yapılan
bu mezarlar yapı ve büyüklükleri itiba-
rıyla kente hâkim bir noktadadırlar.

Harşena Kalesi: Yeşilırmak’ın kuze-

yinde bulunan ve Harşena Dağı adı
verilen dik kayalıklar üzerinde yer
alır. Kalenin, Belkıs, Saray, Maydonos
ve Meydan adlarında dört kapısı, kale
içinde Cilanbolu adlı bir su kuyusu,
sarnıcı ve zindanları bulunur. Kaleden
70 metre aşağıda Yeşilırmak Nehri’ne ve
kral mezarlarına kadar uzanan M.Ö. 3.
yüzyıla ait merdivenli bir yeraltı yolu ile
burç ve cami kalıntıları görülmeye de-
ğer niteliktedir. Kalenin güney eteğinde
Osmanlılar tarafından kullanılmış olan
Kızlar Sarayı’na ait kalıntılar ile yamaç-
larda yerden 20-25 metre yükseklikte
düz bir duvar halinde kalker kayalara
oyulmuş olan M.Ö.3. ile 2. yüzyıllara ait
irili ufaklı 7 adet kaya mezarı bulunur.
Timur’dan kaçan Osmanlı Şehzadesi
I.Mehmet Çelebi’nin bu kaleye sığındığı
anlatılır.
Amasya Müzesi: 1925 yılında temelleri
atılan Amasya Müzesi, 13 ayrı medeniye-
te ait 24 bin civarında eseri ile bölgenin
en modern ve en zengin müzesidir. 3
katlı müzenin bodrum katında depo-
ları, laboratuarı, fotoğrafhane ve diğer
hizmet birimleri, alt katta sikke ve arke-
olojik eserler salonu ile dinlenme salon-
ları, üst katta ise Selçuklu ve Osmanlı
dönemlerine ait eserlerin teşhir edildiği
etnografik ve mumyalar salonu, konfe-
rans, sergi salonu ve kaybolmak üzere
olan el sanatları reyonları bulunuyor.
Bahçede ise; lahitler, mezar stelleri, mil
taşları, sütun ve sütun başlıkları, İslami
Hazeranlar Konağı
are even more interesting that the insides
of the tombs. These tombs, which were
made by carving limestone rocks, overlook
the city.
Harşena Castle: It is located on the steep
rocks on Harşena Mountain, which is to
the north of Yeşilırmak River. The castle
has 4 door called Belkıs, Saray, Maydonos
and Meydan, a well inside the castle called
Cilanbolu, a cistern and dungeons. There
is an underground passage 70 meters be-
low the castle that goes all the way to the
river and the king tombs, a tower and the
remains of a mosque that are worth seeing.

62 AMASYA ‘12

dönem kitabe ve sandukaları teşhir edi-
liyor. Ayrıca, bahçe içerisinde Selçuklu
Sultanı I.Mesud’ a ait türbe ve Osmanlı
Dönemi Narlıbahçe Ceşmesi de yer alı-
yor.
Sultan II. Bayezid Külliyesi: Sultan II.
Bayezid adına, 1485-86 yılları arasında
cami, medrese, imaret, türbe, şadırvan
ve çeşmeden ibaret bir külliye olarak
yapılmıştır. 15. yüzyılın son çeyreğinde
yan mekânlı cami mimarisinin geliş-
miş bir geçiş dönemi örneğidir. Cami
beş kubbeli bir cemaat yeri ile geniş bir
kemerle birbirine bağlanan arka arkaya
iki kubbeli mekân ve buraya açılan yan
mekânlardan ibarettir. Doğu kısmın-
daki minaresi renkli taşlarla yivli, batı
kısmındaki minare ise palmetlerle süslü
olarak yapılmıştır. Batıda “U” plan şe-
masına sahip medrese mevcuttur. Do-
ğudaki “L” plan şemalı yapı, imaret ve
konuk evidir. Her iki minare hizasında
bulunan yaşlı çınar ağaçlarının külliye
ile yaşıt olduğu tahmin edilmektedir.
Ferhat Su Kanalı: Geç Helenistik - Erken
Roma dönemine ait olan bu kanal, an-
tik Amasya kentinin su ihtiyacını kar-
şılamak üzere kayalar oyulup tüneller
açılarak, yer yer duvar örülerek ve arazi
eğimine uygun, su terazi sistemine göre
yapılmıştır. Ferhat dağının eteklerin-
de bulunmasından dolayı, ünlü halk
hikâyesi Ferhat ile Şirin’e konu olmuş-
tur.
Minyatür Amasya Müzesi: Amasya Va-
liliği tarafından yaptırılan Amasya Ma-
keti, Amasya’nın 1914’lü yıllarını yan-
sıtır. Aynı zamanda 1/150 ölçekte olan
Mini Amasya şehrin coğrafi dokusunu
olduğu gibi yansıtır. İki yılda tamam-
lanan makette şehrin hem gündüzü-
nü, hem gecesini bütün dinamikleri ile
görmek mümkün. Sultan Beyazıt Cami
Külliyesi içindeki tarihî yapıda yaklaşık
80 metrekarelik bir alanda oluşturulan,
çevresiyle birlikte 178 metrekarelik bir
alanda sergilenen ‘’Şehri Amasya’’ ma-
keti, konuklarını ağırlamaktadır.
Yıldırım Beyazid Külliyesi
On the southern skirt of the castle, there
are remains of a palace used by the Ot-
tomans and 7 rock tombs that were built
between 2nd and 3rd century. It is believed
that Ottoman prince Mehmet Çelebi I took
refuge in this castle while running away
from Timur.
Amasya Museum: The museum, which
was founded in 1925, is the most modern
and biggest museum with 24 thousand ob-
jects from 13 different civilizations are on
display in the region. On the basement of
the 3 storey museum are the depots, labs,
photography room and other service build-
ings. On the ground floor is the coin and
archeological artifacts gallery and resting
halls. On the upper floor is the ethnogra-
phy and mummy section where Seljuk and
Ottoman period artifacts are on display,
the conference hall, the exhibition hall and
the handicrafts section. In the garden, there
are sarcophagi, tomb steles, milestones,
column and column heads, and tablets
from the Islamic period. The mausoleum
AMASYA ‘12 63

Bimarhane: İlhanlı döne-
minden günümüze ulaşan
tek eser olan Bimarhane,
İlhanlı Hükümdarı Sultan
Mehmet Olcaytu ve hanımı
Uduz Hatun adına, Anber
Bin Abdullah tarafından
1308-1309 yılında yaptırıl-
mıştır. Yapının özellikle ön
cephesi sanat bakımından
çok değerlidir. Anadolu Selçuklu mima-
risinin orijinal sütun başlıkları olan ge-
ometrik yaprak tezyinatlı ve mukarnaslı
sütun başlıkları kullanılmıştır. Orijinal
kullanımı dikdörtgen planlı, açık avlulu
ve iki eyvanlı bir darüşşifa medresesi olan
yapı, günümüzde Sabuncuoğlu Şerafettin
Tıp Özel Müzesi olarak kullanılmaktadır.
Hazeranlar Konağı: Yeşilırmak kena-
rında tarihi sur duvarı üzerinde bodrum
üzeri iki kat olarak düzenlenmiş olan Yalı
evleri dizisindeki en güzel konaktır. 1865
yılında inşa edilen bu konak Osmanlı
64 AMASYA ‘12
that belongs to Seljuk sultan Mesud I and
the Ottoman period Narlıbahçe Fountain
is also located in the garden.
Sultan Bayezid II Mosque Complex: A
mosque complex that includes a mosque, a
madrasah, soup kitchen, mausoleum and
fountain was built in 1485 in the name of
Sultan Bayezid II. The mosque consists of
a congregation are with five domes, two
domed spaces that are connected to each
other with a wide arch and side rooms
that open up to this space. The minaret on
the eastern side is decorated with colorful
stones and the minaret on
the western side is decorat-
ed with palmettos. In the
west, there is a U shaped
madrasah. The L shaped
structure in the east is the
soup kitchen and guest
house. It is believed that
the old plane trees that are
as high as the minarets are
as old as the complex.
Ferhat Water Canal: This canal, which is
dated to the late Hellenistic- early Roman
era, was established by building tunnels by
carving rocks to cater to the water needs of
antique Amasya. It is also associated with
the story of Ferhat and Şirin since Ferhat
was found dead in the outskirts of the
mountain.
The Miniature Amasya Museum: The
scale model of Amasya, prepared by the
governorship of Amasya, reflects the image
of the city in the 1914’s. It also reflects the
 Saat Kulesi
AMASYA ‘12 65

Kapıağa (Büyükağa) Medresesi: Sultan
II. Bayezid’in Kapı Ağası Hüseyin Ağa
tarafından 1488 yılında yaptırılmıştır.
Ön Asya ve Selçuklu mezar anıtlarında
görülen sekizgen plan şeması fonksiyon
itibariyle ilk defa bu medresede tatbik
edilmiştir. Günümüzde Kuran kursu ola-
rak faaliyet göstermektedir.
Saraydüzü Kışlası ve Milli Mücadele
Müzesi: Mustafa Kemal Atatürk’ün cum-
huriyete giden yolda hazırladığı ilk yazılı
belge olan Amasya Tamimi’nin kaleme
alındığı Saraydüzü Kışlası’nın birebir ay-
nısı olarak yeni yapılan komutanlık binası
ışıklandırması ile geceleri göz kamaştırır.
Kışla binasının içindeki müze kısmında
Milli Mücadelenin başladığı ve Ulu Ön-
der Mustafa Kemal’in 12 Haziran 1919
günü Amasya’yı ilk ziyaretleri ve Amasya
Tamiminin kaleme alınış anı balmumu
döneminin en zarif sivil mimari örnek-
heykellerle canlandırılmıştır.
lerinden biridir. Taşınmaz, ahşap çatkı
arası kerpiç dolgulu olarak düzenlenmiş
Şehzadeler Müzesi: Amasya Şehzade-
olup, günümüzde Müze Ev olarak kulla-
ler Müzesi, 1800’lü yıllarda inşa edilen
nılmaktadır.
66 AMASYA ‘12
Kapıağa Medresesi
geographical structure of the city at a 1/150
scale. You can see all the dynamics of the
city through this mock up that was finished
in two years. The mock up, which is located
inside an 80 square meter area inside the
historical Sultan Beyazıt Mosque Com-
plex, awaits its visitors.
Bimarhane (Asylum): Bimarhane (asy-
lum), which is the only structure from the
İlhanlı period that has survived to this date,
was commissioned by Anber Bin Abdullah
in the name of İlhanlı King Sultan Mehmet
Olcaytu and his wife Uduz Hatun in 1308-
1309. The front exterior of the building is
important in art history. Geometrical and
muqarnas style column heads were used
in the building. The building, which has a
rectangular plan, an open courtyard and a
madrasah with two terraces, now serves as
the Sabuncuoğlu Şerafettin Medical Mu-
seum.
Hazeranlar Mansion: It is the most beau-
tiful mansion of the row of houses located
on the bank of Yeşilırmak. It is one of the

ve mal sahibi tarafından 1986 yılında
yıktırılan, Yalıboyu evleri olarak isim-
lendirilen 67 tescilli konaktan birisidir.
2007 yılında Amasya Valiliği tarafından
aslına uygun olarak inşa edilen bina, İl
Özel İdaresi Özel Şehzadeler Müzesi ola-
rak 2008 tarihinde ziyarete açılmıştır.
Alt katta Amasya’da valilik yapan fakat
sultan olma fırsatı bulamayan şehzade-
lerin balmumu heykelleri, üst katta ise
Amasya’da valilik yaptıktan sonra Os-
manlı Devleti’nde sultan olan padişahla-
rın balmumu heykelleri sergilenmektedir.
Halifet Gazi Kümbeti: 1225 yılında Sel-
çuklu Emirlerinden Halifet Alp İbni Tuli
için inşa edilen Halifet Gazi Kümbeti,
Selçuklu türbeleri tarzında kare bir taban
üzerine sekizgen planlı kule şeklinde ya-
pılmıştır. Türbenin mekân kısmında bir
sanduka bulunur. Sandukanın güneye
bakan kısmında kabartma olarak kıvrık
boynuzlu birer koç kafası vardır. Bu iki
koç kafasında iki tane eros figürü kabart-
ması başı görülür. Türbe güney cephesi
haricindeki cepheler sade görünümlüdür.
Burmalı Minare Camisi: Dere
Mahallesi’nde yer alan camisi Selçuklu
Saraydüzü Kışlası ve Milli Mücadele Müzesi
most graceful examples of Ottoman style
civilian architecture. The mansion, which
was built in 1865, is made up of sun dried
bricks and now serves as a museum house.
Kapıağa (Büyükağa) Madrasah: It was
commissioned by Hüseyin Ağa in 1488.
The octagonal plan mostly seen in Mi-
nor Asia and Seljuk monumental tombs
was first implemented in this madrasah.
Today, it serves as a school that teaches
Quran.
Saraydüzü Barracks and the Turkish
War of Independence Museum: The new
command building which is exactly the
same as the Saraydüzü barracks where
Mustafa Kemal Atatürk penned the Ama-
sya Declaration attracts attention with its
lighting during the night. The wax statue of
Mustafa Kemal while signing the declara-
tion and pictures from his visit to Amasya
are on display at the museum.
of Amasya, was opened in 2008 as the Mu-
The museum of Princes (Şehzadeler Mu- seum of Princes. On the ground floor, the
seum): The museum is one of the 67 regis- wax statues of princes that haven’t become
tered seaside mansions known as Yalıboyu sultans and on the upper floor are the wax
houses. The structure, which was rebuilt to statues of those who became sultans in the
its original state in 2007 by the governorship Ottoman Empire are on display.
AMASYA ‘12 67
 Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev zama-
nında Vezir Necmeddin Ferruh Bey ve
kardeşi Haznedar Yusuf tarafından yap-
tırılmıştır. 1590’da deprem ile, 1602’de
yangın sonunda hasar gören bina birçok
onarım ve restorasyon sonucu orijinal
görünümünü kaybetmiştir. Kıble duvar-
larına dikey uzanan üç nefli bir plana sa-
hiptir. Ahşap minberi kitabeli olup Mah-
keme Camii olarak da bilinmektedir.

Gökmedrese Camisi ve Torumtay Tür-

besi: 1267 yılında Amasya Valisi Seyfet-
tin Torumtay tarafından yaptırılmıştır.
Cami medrese ve mezar odası ile kapalı
bir külliye şeklindedir. Yanında bulunan
kümbet mavi renkte çinilerle süslendi-
Çilehane Camii
ğinden Gökmedrese adını almıştır. Sa-
dece kesme taş mimarisi olgun oranları
ve süslemeleri bakımından Anadolu’da
eyvan biçimli portalı olan sayılı cami-
lerdendir. Selçuklu taş işçiliğinin özgün
örneklerinden olan türbe, tuğla ve tek
renkli koyu yeşil çinilerden meydana
gelmiş zikzak motiflidir.

Bayezidpaşa Camii: Kunç Köprü’nün

kuzey doğusundadır. Çelebi Mehmed
devrinde, Amasya Valisi Bayezid Paşa
tarafından 1414 yılında yaptırılmıştır.
Ters T plan şemasına sahip zaviyeli ca-
milerdendir. Son cemaat mahallini çev-
releyen mermer üzerindeki geometrik
süslemeler, dikkat çekici özelikleri ara-
sında yer alır.

Çilehane Camii: Sofular Mahallesi’nde,

Pirler Parkı karşısındadır. Yakup Paşa
tarafından 1413 yılında yaptırılmış olup
mescit, türbe ve çile hücrelerinden oluşan
bir Halveti Tekkesi’dir.

Taş Han: Amasya Mutasarrıfı Hacı Meh-

met Paşa tarafından 1699 yılında yaptı-
rılmıştır. Dikdörtgen plana sahip binada
alt ve üst katlardaki dükkânlarla da bağ-
lantılı iç batı cephedeki bir portalla dışa-
rıya açılmaktadır. Doğu-batı ve kuzeyde
dış cepheler birinci kat boyunca tonozlu
dükkânlarla çevrilidir. Orijinalinde, be-
den duvarları kesme taş tuğla sıraları ile
iki kat halinde yükselen yapı şu anda res-
tore edilmektedir.
Burmalı Minare Camii

68 AMASYA ‘12
 Çile Hane Cami

AMASYA ‘12 69

Amasya Köprüleri: Strabon’a göre
Amasya’da 2 köprü vardı. Bu köprü-
ler batıda Alçak Köprü ile doğudaki Kuş
Köprüsü’dür. Bunun dışında ağaçtan ya-
pılan Hükümet Köprüsü; tas direkleri su-
yun içindeki toparlak kemerlere dayanan
Alçak Köprü; ağaçtan yapılmış Maydanos
Köprüsü; yıkılmış olan Sultan Köprüsü;
tastan yapılmış Meydan Köprüsü de sayı-
labilir. Günümüzde Yeşilırmak üzerindeki
köprülerden sadece Kuş Köprüsü ilk hali
ile kullanılmaktadır.
Ne alınır?
Misket elması, el askısı yazma, yemeni,
yassıçal dokuma, ev yapımı kuşburnu
ezmesi, pirinç, semaver.
70 AMASYA ‘12
Gökmedrese Camii
Ne yenir?
Amasya doğal, tarihsel ve kültürel
değerleriyle olduğu kadar yöresel ye-
mekleriyle de tanınır. Kentin mutfak
kültüründe önemli yer tutan ve damak-
ları şenlendiren lezzetler arasında en
bilinenleri toyga çorbası, yarma çor-
bası, keşkek, etli bamya, bakla dolma-
sı, Amasya çöreği, yağlı-katmer, yeşil
fasulye kavurması, patlıcan çullama-
sı, pancar (madımak), cıbır (kıymasız
mantı), yufka tatlısıdır.
Nasıl gidilir?
Amasya; komşu illerden Samsun, Çorum
ve Tokat’a karayolu ile bağlıdır. Otogarın
şehir merkezine uzaklığı 1,5 kilometre
Halifet Gazi Cupola: The structure, which
was built for Halifet Alp İbni Tuli of the
Seljuk Empire in 1225, was built on a square
base as an octagonal planned tower. There
is a sarcophagus inside the mausoleum. On
the southern part of the sarcophagus, there
is a bas relief of the head of two rams with
twisted horns. There is also an Eros figure
on the two ram heads. All the exteriors ex-
cept the southern exterior are simple.
Burmalı Minaret Mosque: The mosque,
which is located on Dere Quarter, was
commissioned by vizier Necmeddin Ferruh
Bey and his brother Haznedar Yusuf dur-
ing the reign of Gıyaseddin Keyhüsrev II.
It has lost its originality after earthquakes
and fires and has gone under extensive
restoration. It has three rooms. Its wooden
pulpit has an epigraph and it is also known
as Mahkeme Mosque.
Gökmedrese Mosque and the mausoleum
of Torumtay: It was commissioned by the
Governor of Amasya Seyfettin Torumtay
in 1267. It resembles a closed complex with
the mosque, madrasah and tomb chamber.
It was named Gökmedrese because the cu-
pola next it is decorated with blue tiles. It
is one of the few mosques in Anatolia that
has a terrace and unique decorations. The
mausoleum, which is one of the rare ex-
“Amasya tarihi yudumluyor, tarihi yaşatıyor”
“Amasya lives and breathes history”
Amasya Belediye Başkanı/Amasya Chief Magistrate
Cafer Özdemir
“Osmanlı’nın ilk şehir hayatına geçiş yaptığı yerlerden biri olan
Amasya, korunaklı bir yapıya sahip olması dolayısıyla Osmanlı
şehzadelerinin yetişme merkezi olmuştur. Dünya tarihinde önem-
li roller oynamış Osmanlı padişahlarının adeta staj yeri olarak 12
şehzadeye ev sahipliği yapan ilimiz bu nedenle ‘Şehzadeler Şehri’
diye anılmaktadır.
Amasya kent merkezi turizm açısından önemli bir yer taşımakta-
dır. Bu yüzden gündelik yaşamla turizm merkezimizde bütünle-
şiyor. Anadolu’da hüküm süren medeniyetlerin 8 bin 500 yıl bo-
yunca gözdesi olan ilimiz çok sayıda medeniyetten kalma kalıcı
ve görkemli eserlere sahiptir. Bunlardan en eskisi kentin merke-
zinde yer alan Kral Kaya Mezarları Helenistik dönemde, Harşena
Dağı’nın güney eteklerinden kalker kayalara oyulmuş olan, Mit-
ridat Krallığı zamanında krallar adına yapılmış anıt mezarlardır.
Kentin merkezinde yer alması dolayısıyla Yeşilırmak Vadisi bo-
yunca irili ufaklı 23 kaya mezarı bulunduğundan bölge ‘Krallar
Vadisi’ olarak da bilinir. Kaya mezarlarının içlerinden çok, arkala-
rında oyulmuş geçitler dikkat çekicidir. Ziyaret Beldesi yolu üze-
rinde bulunan Aynalı Mağara ise kaya mezarlarının en iyi işlenmiş
ve tamamlanmış olanıdır.
Kral kaya mezarlarının bulunduğu Harşena Dağı’nın en üstün-
de ise Amasya Kalesi yer alır. Helenistik devirde yaptırılan kale
Roma, Bizans, Selçuklular ve Osmanlı Devleti tarafından kulla-
nılan kale yakın zamanda yapılan restorasyon çalışmasıyla halen
ayakta. Amasya’yı kuş bakışı gören kale, kentten tam 300 metre
yükseklikte bulunuyor.
Sanayi açısından çok fazla iç açıcı olmayan Amasya’da son yıllarda
maden, mermer sektöründe gelişmeler var. Ancak kültür varlıkları
yoğun olan ilimizde bu artış bacasız sanayi turizmin önüne geçe-
memektedir. Coğrafi konumu ve tarihi geçmişi ile avantajlı olan
Amasya’da her yıl 360 bin ile 400 bin arasında turist ağırlıyoruz.
Hedefimiz yaptığımız çalışmalar ile 1 milyon turisti şehrimize
getirmek. Konaklama yerlerinin artırılması için ev pansiyonlarını
destekliyoruz. Ayrıca şehrimizdeki büyük otel yatırımlarının art-
ması için görüşmelerde bulunuyoruz.
Belediye olarak biz de şehirdeki turizm hareketliliğini ve alter-
natiflerini hızlandırmaya yönelik projeler hayata geçiriyoruz. Bu
projeler çerçevesinde şehir merkezindeki tarihi dokuyu korumak-
la beraber, şehirdeki cazibe merkezlerinin sayısını artırmaya yö-
nelik bir dizi çalışmalar yürütüyoruz. Bunların arasında Sabun-
cuoğlu Şerefeddin Tıp ve Cerrahi Müzesi, Ferhat ile Şirin Projesi,
Kızlarsarayı çevre düzenlemesi, sokak sağlıklaştırması gibi bir dizi
faaliyetlerimiz sayılabilir. Marka Kent Amasy’yı tarihi ve otantik
yapısına uygun şekilde donatıyoruz.”
“Amasya, one of the first settlement areas of the Ottoman, was the
educational center of princes because of its well protected geography.
This is why our city, which has witnessed many historical events, is
known as the City of Princes.
The city center of Amasya is very important in terms of tourism
and this is why daily life and tourism is merged in our center.
Our city, which was a favorite for all the civilizations that settled
in Anatolia for the past 8500 years, has magnificent artifacts left
from those civilizations. The oldest of these artifacts are the King
Rock Tombs carved into rocks in the southern outskirts of Harşena
Mountain during the Hellenistic Age. These 23 tombs are located
along Yeşilırmak Valley and are known as the Valley of the Kings.
The passageways carved at the back of the tombs are even more in-
triguing than the interior of the tombs. Aynalı Inn, along the Ziyaret
town road, is the best carved and most complete rock tomb.
The Amasya castle is located atop Harşena Mountain. The castle,
which was built during the Hellenistic age, was used by the Romans,
Byzantine, Seljuk and Ottomans and still stands today thanks to
recent restorations. The castle, which overlooks the city, is at 300
meters height.
Amasya is not an industrial city but there is progress in some sectors
in recent years such as metals and marble. But all in all, these sectors
have not surpassed tourism. We are hosting between 360 thousand
and 400 thousand tourists each year in Amasya, which has an add-
ed advantage with its geographical location and historical assets.
Our goal is to host 1 million tourists. We are supporting the house/
pension system to increase accommodation. We are also conducting
meetings to build a big hotel in the city.
As the municipality, we are implementing plans to increase tourism
activities and alternatives in our city. We are concentrating on pre-
serving the historical structure of the city and adding new attraction
points such as the Sabuncuoğlu Şerafettin Medical Museum, Ferhat
and Şirin Project and Kızlarsarayı landscaping. We are adorning
our brand city in harmony with its authentic and historical struc-
ture.”
AMASYA ‘12 71

olup ulaşım şehir içi minibüs ve firma
servisleri ile yapılıyor. Kent aynı zamanda
Avrupa - İran Uluslararası (E-5) karayolu
üzerinde yer alıyor. Havayolu ile ulaşım
Merzifon ve Samsun üzerinden sağlanı-
yor. Amasya, Sivas-Samsun demiryolu
üzerinde Sivas’a 261 kilometre, Samsun’a
ise 134 kilometre uzaklıkta bulunuyor. İl
sınırları içerisinde iki gar (Amasya-Hacı-
bayram) ve 6 istasyon (Kızılca, Kayabaşı,
Eryatağı, Bovazköy, Suluova, Hacıbay-
ram) var.
Yapmadan dönmeyin
• Yeşilırmak Vadisi’nde Ferhat Dağı ve
Amasya Kalesi eteklerinde kurulmuş açık
hava müzesi olan bu kenti, kuşbakışı Ça-
kallar Mevkisi’nden izlemeden,
• Çınar ağaçları altında semaver çayı-
nı yudumlarken; Yeşilırmak içerisinden
yükselen Roma Dönemi sur duvarları
üzerine dizilmiş Amasya tarihi Yalıboyu
Evleri’ni, arkasında yükselen kalker ka-
yalara ayrılmış Kral Kaya Mezarları’nı ve
tepesindeki Amasya Kalesi’ni görmeden
72 AMASYA ‘12
amples of Seljuk stone workmanship, has
weaving motifs made from bricks and deep
green tiles.
Yassıçal Dokuma
Bayezidpaşa Mosque: It is located to the
northeast of Kunç Bridge. It was commis-
sioned by the governor of Amasya Bayezid
Paşa during the reign of Çelebi Mehmed in
1414. It has an upside down T plan and in-
cludes a small dervish lodge. The geometric
decorations on the marble that surrounds
the last congregation area are worth seeing.
Çilehane Mosque: It is located in Sofular
Quarter, across Pirler Park. It was com-
missioned by Yakup Paşa in 1413 and is
the Halveti Lodge that includes a small
mosque, mausoleum and solitary cells.
Taş Han (Stone Inn): It was commissioned
by the mayor of Amasya Hacı Mehmet
Paşa in 1699. The building has a rectan-
gular plan and it opens up to the outside
with a terrace which is also connected to
the shops on the lower and upper floors.
The eastern-western and the northern ex-
teriors are surrounded by vaulted shops all
along the first floor. The two storey build-
ing, which has cut stone walls, is currently
under renovation.

• Taş işçiliğinin nadide örneği portale
(kapı) sahip, İlhanlı Dönemi’nde hastane
olarak kullanılan Bimarhane’yi (Darüşşi-
fa) görmeden,
• Osmanlı Dönemi yapılardan birisi olan
Sultan II. Bayezid Külliyesi’ni gezmeden,
• Amasya Müzesinin Mumyalar bölümü-
nü ve Hitit Tanrı Heykelini (Teşup) gör-
meden,
• Hazeranlar Konağı’nı gezmeden,
• Şehzadeler Müzesi’ni gezmeden,
• Saraydüzü Kışlası ve Milli Mücadele
Müzesi’ni görmeden,
• Minyatür Amasya Müzesi’ni gezmeden,
• Amasya Misket elmasını ve kirazını ye-
meden,
• Doğa Harikası Yedikuğular Kuş Cenne-
ti ve Borabay Gölü’nü görmeden dönme-
yin.
The bridges of Amasya: According to
Strabo, there were ’two bridges in Ama-
sya. One is Alçak Bridge in the west and
Kuş Bridge in the east. There is also the
Hükümet Bridge made from wood, Alçak
Köprü; Maydonos Bridge made from
wood; the now collapsed Sultan Bridge and
the stone Meydan Bridge. Today, only Kuş
Bridge is usable.
What to buy?
The special Misket apple, hand painted
cloths, hand painted head scarves, fabrics,
homemade rose hip paste, rice and samo-
var.
What to eat?
Amasya is also famous for its local dishes.
Some of these famous dishes are: toyga
soup, yarma soup, keşkek, okra with meat,
horse bean stuffing, Amasya scone, oiled
katmer, roasted green beans, eggplant,
sugar beet, ravioli without meat and des-
sert made with thin dough.
How to get there?
Amasya is connected to neighboring cities
Samsun, Çorum and Tokat by a highway.
The bus terminal is 1, 5 kilometers from
the city center and inner-city transporta-
tion is done with minibuses and bus servic-
Keşkek
es. The city is also located on the Europe-
Iran highway. Air travel is provided from
Merzifon and Samsun. Amasya is 261
kilometers from Sivas and 134 kilometers
from Samsun on the Sivas-Samsun rail-
way. There are two large railroad stations
(Amasya-Hacıbayram) and 6 stations
(Kızılca, Kayabaşı, Eryatağı, Bovazköy,
Suluova, Hacıbayram) within the city.
Don’t return before!
• Watching the city, an outdoor museum,
from Çakallar,
• Seeing the historical Yalıboyu houses,
seeing the tombs of kings and Amasya.
• Visiting the historical asylum known as
Bimarhane,
•Visiting the Sultan Bayezid II Mosque
Complex, an Ottoman period structure,
• Visiting the wax statues part of the Ama-
sya Museum and seeing the statue of the
Hittite king Teşup,
• Touring the Hazeranlar Mansion,
• Touring the Museum of Princes,
• Visiting the Saraydüzü Barracks and the
Museum of Independence,
• Visiting the Amasya Miniature Museum,
• tasting the Amasya Misket apple and
cherries,
• And visiting Yedikuğular Bird Paradise
and Borabay Lake.
AMASYA ‘12 73
 The endemic plants and tulips of Amasya
Amasya turns into a paradise when its greener than green
nature unites with smoky mountains and Yeşilırmak River.
Amasya’nın
endemik bitkileri ile lâleleri
Yeşilin her tonunu barındıran doğası, sisli dağları ve ormanları aşıp
gelen Yeşilırmak ile bütünleşince adeta bir cennete dönüşür Amasya…
○ Yazı - Article: Dr. Fergan Karaer
Fotoğraflar - Photographs: Derya Şahin -Aydın Babacan
A T
masya’nın zengin bitki örtüsü
(vejetasyonunda) orman, bozuk
orman, step (bozkır) maki ile
sucul ve nemcil bitki tiplerini kapsar. Sa-
rıçam, karaçam, kayın ağaçlarından olu-
şan ve 1000-1850 metre arasında yayılış
gösteren ormanlar, en yaygın bitki örtü-
südür. Orman bitki örtüsünün bozulması
sonucu meydana gelen bozuk orman ör-
tüsünde, tüylü meşe ve mazı meşesi, ar-
dıç, İsa çalısı ve çitlembik görülür.
Maki bitki örtüsü, daha çok Yeşilırmak
vadisinde Akdeniz enklavları halinde bu-
lunur. Kızılçam ormanlarının tahribi ile
meydana gelen makiler, Yeşilırmak vadi-
sinde, Merkez-Taşova arasında, vadinin
güney, doğu yamaçları ile vadi tabanında
400-850 metrede yayılış gösterir. Maki
bitki örtüsünde zeytin, sandal, akçakes-
me, karabaş, kekik, tespih ağacı, laden
74 AMASYA ‘12
he rich vegetation of Amasya con-
sists of forest, degraded forest, steppe,
maquis, and aquatic, hygrophilous
plants. Forests that are mostly seen between
1000 and 1850 meters are the most common
vegetations. Feathered oak, quercus infecto-
ria, juniper and celtis are commonly seen in
degraded forests.
Maquis are mainly visible at the Yeşilırmak
valley as Mediterranean enclaves. Maquis,
which were formed after the destruction
of Turkish red pine forests, are widespread
at the valley, between the city center and
Taşova, and on the southern and eastern
slopes of the valley and at 400-850 meters
of the base of the valley. Plants such as olive,
sandalwood, oregano and laden are some of
the types of plants that can be found in this
vegetation. In some places, Turkish red pine
is visible.
AMASYA ‘12 75
 Dünyada Amasya gibi bitkiler yer alır. Bunlara çok az olarak
lâlesi olarak bazı yerlerde kızılçam da karışır.
bilinen tür 1894 Ormanların bozulması ile meydana gelen
yılında Baker bir diğer bitki örtüsü steplerdir (bozkır).
tarafından 350–800 metre arasında yaygın olan ova
stepleri genel olarak dikenli geven, çoban
tanımlanmıştır.
yastığı, kirpi otu, nakıl, Amasya korun-
gası gibi bitkilerden oluşur. Dağ dikenli
The type known geveni, kar dikeni, dağ dikenli korungası,
güzel kokulu kedi otu ve böcek otunu ba-
as the Amasya
rındıran dağ stepleri ise 1000–2000 metre
tulip was arasında yayılış gösterir.
identified by
Yapılan araştırmalara göre, Amasya’nın
Baker in 1894.
florası, 90 aile (familya) ve 400 cinse ait
yaklaşık 950 bitki çeşidinden oluşuyor.
Türkiye florası kayıtlarına göre kentte 29
familya ve 90 cinse ait toplam 179 ende-
mik takson bulunuyor. Son verilere göre
ise bu sayı 200’e ulaşmış durumda. En-
demik olan ve olmayan bu bitkilerden 20
tanesi dünyaya ilk kez Amasya’dan tanı-
tıldığı için ayrı bir önem taşıyor. Amasya
Kökboyası (1889), Amasya Dağ Hardalı
76 AMASYA ‘12
Another vegetation that was formed after
the degradation of forests is steppes. The
plain steppes which are usually widespread
between 350–800 meters are composed of
plants like the thorny Astragalus, Echi-
nacea and the Amasya Onobrychis. The
mountain steppes which are widespread be-
tween 1000-2000 meters include the thorny
Astragalus, acantholimon echinus and va-
leriana.
According to research, the flora of Ama-
sya consists of 90 families and 950 types of
plants from 400 species. According to Turk-
ish flora records, there are a total of 179 en-
demic taxon in the city. According to latest
data, this number has risen to 200. 20 of
these endemic and non endemic plants were
first introduced in Amasya. The Amasya
madder (1889), the Amasya Mountain cruet
(1904), the Amasya crib (found once more
after 107 years in 1996), the wild Amasya
sage (1889), the Amasya cornflower (1889),
the Akdağ-Amasya Astragalus (1889), the
red and yellow Amasya Onobrychis (1889),
(1904), Amasya Yemliği (1889’da ilk kez-
107 yıl sonra 1996’da ikinci kez bulundu),
yabani Amasya Adaçayı (1889), Amasya
Peygamber Çiçeği (1889), Akdağ-Amasya
Geveni (1889), Sarı Kırmızı Amasya Ko-
runga (1889), Pembe Amasya Korungası
(1889), Amasya Karanfili (1890 -107 yıl
sonra tekrar toplandı), Amasya Kekiği
(1890), Amasya Nevruzu (1891), Amasya
Nakılı (1892 ), Amasya Çırpıcı Nakılı
(2009) ve Amasya Elması (1963) kentin
dünya florasına armağanıdır.
Amasya’nın Lâleleri
Türklerin “Tulipan” adını verdikle-
ri, Avrupa ülkelerinde Tulip veya Tu-
lipe olarak bilinen lalenin Latince adı
Tulipa’dır. Doğu ve Orta Asya, Japonya,
Kuzey Afrika ile Avrupa’da yaygın olan
80, Türkiye’de ise 3’ü endemik 17 çeşit
lale bulunur. Bunlardan Akdeniz Lalesi,
Kefe Lalesi, Amasya Lalesi ve Anadolu-
Amasya Lalesi, Amasya’da bulunur. Bu
türlerden Akdeniz Lalesi ve Kefe Lalesi
Anadolu’da oldukça yaygındır.
the pink Amasya Onobrychis (1889), the
Amasya carnation (remerged after 107
years), the Amasya thymus (1890), the
Amasya Nowruz (1891), the Amasya Nakıl
(1892 ), the Amasya Çırpıcı Nakıl (2009)
and the Amasya Apple (1963) are gifts from
the city to world flora.
The tulips of Amasya
The Latin name of tulip is Tulipa. There are
17 types of tulips – 3 of them endemic- in
Turkey. Of those, the Mediterranean Tulip,
the Kefe Tulip and the Anatolian- Amasya
Tulip can be found in the city.
The Anatolian-Amasya tulip was first in-
troduced to the world in 1811 by French
botanist Tenore and it is one of the rarest
tulips in Anatolia and Amasya. I person-
ally picked this type of tulip in 2002 after 91
years. It was thought to be extinct.
The type that is known as the Amasya tulip
around the world was first introduced by
Baker in 1894. Although I have realized af-
AMASYA ‘12 77

Osmanlı’nın Avrupa’ya Anadolu-Amasya Lalesi, 1811 yılında
tanıttığı, belki de Fransız Tenore tarafından dünyaya tanı-
Amasya’dan götürülen tılan Anadolu’nun ve Amasya’nın nadir
lâlelerinden birisidir. Son yılara kadar
lâleler, bugün
nesli tükendiği sanılan bu türü, 91 yıl
Hollanda’dan tüm aradan sonra 2002’de bizzat ben tekrar
dünyaya ithal ediliyor. topladım.
ter research that they are now extinct, works
to find them still continue.
The first person to introduce Europe to tulip
bulbs was Ogler Ghiselin de Busbecq. Bus-
becq is sent to Istanbul in January 1555 and
to Amasya in April 1555 to be received by
Kanuni Sultan Süleyman. He is accompanied
by Doctor Willem Quackelbeen and Ger-
man traveler Hans Dernschwam and they
stay in Amasya until June 2, 1555. During
the 61 days Busbecq and his friends wait to
be received by the sultan, they collect many
plants and tulip and hyacinth bulbs and take
them to Vienna. We don’t know the type of
tulip Busbecq took to Austria and planted
in the Vienna Botanical Gardens but it is
believed that it was the Mediterranean Tu-
lip found in Amasya. The person who fully
introduced tulips to Europe was the director
of the Vienna Botanical Gardens between
the years 1573-1576, French botanist Carolus
Clusius. When C. Clusius was transferred
to the Leiden botanical gardens in Holland
in 1592, he takes the tulip bulbs to Holland.
He has mentioned the Kefe and Kavala tulips
in Istanbul in his book “Roriorum Planetar-
ium Historica “published in 1601. The tulip,
which was brought to France at the start of
the 17th century, became even a greater pas-
sion in the country. The red and yellow and
white and red tulips with two colors became
more popular that single colored tulips. At
that time, it wasn’t clear how these tulips had
grown in just one year but after research, it
was determined that a virus had caused the
color change.
The Patrona Halil Mutiny, which took place
in the Ottoman Empire 282 years ago, was
also the end of the Tulip Era. 2000 tulips in
Istanbul are destroyed during the mutiny.
Works continue today to revitalize the tulips
of Istanbul.

Dünyada Amasya lâlesi olarak bilinen A botanical garden

The tulips introduced tür ise 1894 yılında Baker tarafından must be built in Amasya
to Europe by the tanımlanmıştır. Yaptığım incelemeler- Plants make up the majority of natural re-
de neslinin tükendiğini tespit etmeme sources on earth. Countries which are aware
Ottomans and
rağmen bu tür ile ilgili çalışmalar gü- of this fact are working to determine, make
probably taken from nümüzde halen devam ediyor. use and preserve these resources. The same ef-
Amasya are now fort needs to exist in Amasya as well. All the
exported to the entire Avrupa’yı lale soğanları ile tanıştıran plants that make up the flora of the city are in
ilk kişi Ogler Ghiselin de Busbecq’tir. need of protection. In addition, these plants
world from Holland.

78 AMASYA ‘12

Busbecq, Avusturya-Macaristan İm-
paratorluğu elçisi olarak Ocak 1555’de
İstanbul’a, 7 Nisan 1555’de Kanuni Sul-
tan Süleyman tarafından (İran seferi
için Amasya’da bulunduğundan) kabul
edilmek üzere Amasya’ya getirilir. Bu
gezi sırasında hekim Willem Quackel-
been ile Alman gezgin Hans Derns-
chwam da Amasya’ya gelir ve 2 Haziran
1555’e kadar burada kalır. Busbecq ve
arkadaşları Kanuni Sultan Süleyman ta-
rafından kabul edilmek üzere bekledik-
leri 61 gün boyunca Anadolu’dan birçok
bitki ile birlikte lâle, sümbül soğanları-
nı da toplayıp, bunları önce İstanbul’a,
ardından da Viyana’ya (Avusturya) gö-
türürler.
Busbecq’in Amasya ile İstanbul’dan gö-
türdüğü ve Viyana Botanik Bahçesi’ne
dikilen ilk lâle soğanlarının hangi türe
ait olduğu tam olarak bilinmemektedir.
Ancak türün ilk olarak Boissier tarafın-
dan tanımlanan ve Amasya’da bulunan
Akdeniz Lalesi olduğu sanılmaktadır.
Lâlelerin Avrupa’da tanınmasını ve ya-
yılmasını sağlayan, 1573–1576 yılları
arasında Viyana Botanik Bahçesi direk-
törlüğü de yapan Fransız Botanikçi Ca-
rolus Clusius’dur. C. Clusius, 1592 yılında
Leiden (Hollanda) botanik bahçesinin
(Hortus Medicus) direktörlüğüne tayin
edilince lâle soğanlarından Hollanda’ya
da götürür. 1601 yılında yayınladığı “Ro-
riorum Plantarum Historica “ adlı kita-
bında İstanbul’da özellikle Kefe ve Kavala
lâlelerinin bulunduğunu belirtmiştir.
Avrupa’da özellikle 1632–1637 yılları
arasında çok yaygınlaşan ve önemini ko-
ruyan lâlenin bir çift soğanı için 2-3 villa
gibi büyük servetler verildiği anlatılır.
17. yüzyılın başlarında Fransa’ya getirilen
lâle, Hollanda’dan daha abartılı bir tutku
haline gelmiştir. Bu yüzyılın sonlarında
ilk olarak Avrupa’da görülen sarı-kır-
mızı ya da beyaz-kırmızı gibi çift renkli
lâleler, tek renkli lâlelerden daha fazla ilgi
görmüştür. Bu renkli lalelerin bir yıl gibi
kısa zamanda nasıl meydana geldiği o dö-
Zengin bir bitki
örtüsüne sahip
olan Amasya’ da
bir botanik bahçesi
kurulmalı.
For Amasya, a
city that has rich
vegetation, to be
a pioneer in this
field, a botanical
garden needs
to be built.
have an immense potential for the people
living in the region and for industrial and
scientific institutions.
In order to understand the importance of
the tulip we need to look at the present state.
In fact, Holland is known as the home of the
tulip. The tulips introduced to Europe by the
Ottomans and probably taken from Ama-
sya are now exported to the entire world
from Holland. Holland derives almost all
of Turkey’s entire foreign trade revenue just
from exporting flowers. Holland, which
produces all kinds of tulips with tissue cul-
ture technique, neuters its tulips so that they
only produce flowers once.
There is no doubt that the value of a city is
measured by its theatres, museums, botani-
cal garden and zoos along with its histori-
cal assets. For Amasya, a city that has rich
vegetation, to be a pioneer in this field, a
botanical garden needs to be built. So, it is
imperative that the project that started 10
years ago is finished quickly.
AMASYA ‘12 79
nemde anlaşılamamıştır. Ancak yapılan
çalışmalar sonucunda bu renk değişikli-
ğinin bir virüs tarafından oluşturuldu-
ğu saptanmıştır.

Bundan tam 282 yıl önce Osmanlı İm-

paratorluğunda yaşanan Patrona Halil
İsyanı bir devri sonlandırmanın yanı
sıra lalenin de sonu olur. Bu isyan sıra-
sında belki de devletin geleceği olacak
tam 2 bin çeşit İstanbul lalesi ortadan
kaldırılır. Günümüzde özellikle İstan-
bul lalelerinin canlandırılması için ça-
lışmalar sürdürülüyor.

Amasya’da
botanik bahçesi kurulmalı
Dünyada doğal kaynakların önemli bir
bölümünü bitkiler oluşturur. Bu gerçe-
ği gören ülkeler uzun yıllardır söz ko-
nusu kaynakları tespit etmek, değerlen-
dirmek ve korumak için çabalıyor. Aynı
çabanın tüm ülkemizde olduğu gibi
Amasya’da da gösterilmesi gerekiyor.
Kentin florasını oluşturan tüm bitki-
ler tıpkı Amasya elmasında olduğu gibi
korunmayı bekliyor. Üstelik bu bitkiler
hem yetiştikleri bölgede yaşayan halk
hem de endüstriyel ve bilimsel kuru-
luşların yararlanması açısından önemli
bir potansiyele sahip bulunuyor.

Bu bitkiler arasında yer alan lâlenin

önemini anlamak için günümüze
bakmak gerekiyor. Öyle ki, lâlenin
anavatanı Hollanda olarak biliniyor.
Osmanlı’nın Avrupa’ya tanıttığı, bek-
li de Amasya’dan götürüldüğü lâleler, Hiç şüphe yok ki, bir kentin değeri,
bugün Hollanda’dan tüm dünyaya ithal tarihi eserlerinin yanı sıra, tiyatroları,
ediliyor. Hollanda, Türkiye’nin yıllık müzeleri, botanik ve hayvanat bahçe-
dış ticaret gelirinin neredeyse tamamı- leri ile ölçülüyor. Zengin bir bitki ör-
nı sadece çiçeklerden elde ediyor. Doku tüsüne sahip olan Amasya’nın da bu
kültürü tekniği ile istenilen özellikte tarz faaliyetlere öncülük yapabilmesi
ve sayıda lalenin elde edilmesini sağ- için kentte bir botanik bahçesi kurul-
layan Hollanda, ihraç ettiği soğanları ması gerekiyor. Bu amaçla 10 yıl önce
kısırlaştırdığından bu laleler sadece bir başlanılan ve alt yapı çalışmaları ha-
defa çiçek veriyor. Hollandalı bir lâle zırlanan projenin bir an önce tamam-
yetiştiricisinin, “Siz Türkler duygusal lanması büyük önem taşıyor.
insanlarsınız lâleye bakar şiir yazarsı-
nız, biz Hollandalılar ise lâleye baktı-
ğımızda gulden (euro) görürüz” ifade-
si, işin gerçek boyutunu ortaya koyuyor
aslında.

80 AMASYA ‘12
AMASYA ‘12 81
Köklü bir geleneğin
temsilcisi
Osmanlı hat sanatının
kurucusu Şeyh
Hamdullah’dan,
cerrahi yazmalarındaki
minyatürlerle dikkat
çeken Sabuncuoğlu
Şefarettin’den feyz alıyor
Mehmet Tektaş. 30 yılı
aşkın süredir yürüttüğü
çalışmalarla Amasya’da
Türk süsleme sanatlarının
öncüsü olan Tektaş, kentin
bu alanda sahip olduğu
köklü geleneği gün yüzüne
çıkarmayı hedefliyor.

82 AMASYA ‘12
 The representative of
a deep rooted tradition
Mehmet Tektaş gets his inspiration from Şeyh Hamdullah, the
founder of Ottoman painting, and Sabuncuoğlu Şerafettin, who is
known for his miniatures. Tektaş, who has been the pioneer of Turkish
decorative arts for more than 30 years with the works he carries out
in Amasya, aims to unearth this deep rooted tradition in this city.

A H
masya’da hat, tezhip, minyatür
denilince o akla geliyor. Kime
sorsanız II. Bayezid Küliyesi’nin
az ilerisindeki küçük atölyesini tarif edi-
yor. Osmanlının Amasya’ya armağan
ettiği bu ihtişamlı yapının gölgesinde,
geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan Türk
süsleme sanatlarının en güzel örneklerini
veriyor Mehmet Tektaş.
Öğretmen okulu yıllarından bu yana
resme ilgi duyan Tektaş, İstanbul Üni-
versitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi
bölümündeki öğrenimi sırasında gele-
neksel Türk süsleme sanatlarına yönel-
miş. Sanat yaşamını asıl şekillendiren
ise Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ordinaryus
Profesörlerinden Süheyl Ünver ile tanış-
e is the first person that comes to
mind when one mentions deco-
rative arts in Amasya. Everyone
can easily point you to his little workshop
near the Bayezid II mosque complex.
Mehmet Tektaş provides the most beauti-
ful examples of Turkish decorative arts in
the shadow of this magnificent structure.
Tektaş, who was interested in painting ever
since college, started engaging in Turkish
decorative art while studying art history
at the University of Istanbul. What really
shaped is art was meeting Professor Süheyl
Ünver from Cerrahpaşa Medical School.
The advice Ünver gave him, opened new
horizons for Tektaş: “I went to Amasya
one day. I sat by the river and pained the
houses of Yalıboyu you do the same. If I

AMASYA ‘12 83
 Mehmet ması olmuş. Çağımızın dünya çapında-
ki en büyük kültür tarihçilerinden olan
Tektaş, sanatını
Ünver’in öğütleri, Tektaş’ın önünde yeni
Amasya’nın bir ufuk açmış: “Ben vaktiyle Amasya’ya
tarihinden geldim. Irmak kenarında oturup Yalıbo-
beslediğini yu Evleri’nin resmini yaptım, sen de yap.
Senin yerinde olsam günlük tutarım,
söylüyor. Amasya hakkında gördüğüm her şeyi
günbegün kaydederim. Bunlar ileride ki-
Mehmet Tektaş tap olur.” Bu öğüdünün üstüne Tektaş’ın
yaptığı ilk iş, bir gömleğin içerisinden
says that he çıkan kartonun kenarlarını kesip, onun
feeds his art üzerine suluboya resim yapmak olmuş.
from the history Amasya’ya döndüğünde önce Amasya
Lisesi’nde sanat tarihi öğretmenliği, ar-
of Amasya.
dından da Amasya Müzesi Müdürlüğü
görevlerinde bulunan Tektaş, bir yan-
dan da sanatsal faaliyetlerini sürdürmüş.
Amatör ruhla yürüttüğü bu çalışma-
larla edindiği bilgileri paylaşmaktan da
çekinmemiş, dersler vermiş. Zamanla
Amasya’da Türk süsleme sanatlarına ilgi
duyan herkes ona danışmaya başlamış.
1996 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın
düzenlediği hat, tezhip ve ebru seminerle-
84 AMASYA ‘12
was you, I’d also keep a journal and record
everything about Amasya each day. You
can turn that into a book someday.” The
first thing Tektaş did after this advice was
to cut out the corners of a cardboard and
paint on it.
After he returned to Amasya, he taught
art history at Amasya High School and
then became the director of the museum,
all the while continuing his art activities.
He didn’t shy away from teaching others
what he knew. In time, all those interested
in Turkish decorative arts came to him for
consults. Tektaş, who attended the semi-
nars on traditional Turkish decorative arts
in 1996, became the pioneer in the field
with the workshops and exhibitions he
opened.
Mehmet Tektaş continues working out of
his little workshop in Gani Street. He says
that he feeds his art with the history of
Amasya. He can’t help but add that the city
is an important representative of Turkish

rine katılarak eksiklerini kapatan Tektaş,
o tarihten sonra da verdiği kurslar ve aç-
tığı sergilerle Amasya’da geleneksel Türk
süsleme sanatlarının öncüsü olmuş.
30 yılı aşkın süredir sevgi, sabır ve eme-
ğini yansıttığı çalışmalarını bugün Gani
Sokak’taki mütevazı atölyesinde sürdürü-
yor Mehmet Tektaş. Sanatını Amasya’nın
tarihinden beslediğini söylüyor. Kentin
Türk süsleme sanatlarında köklü bir ge-
leneğin temsilcisi olduğuna değinmeden
de edemiyor: “1071 Malazgirt Zaferi’nden
sonra Anadolu’nun Türkleşmesiyle bera-
ber, Semerkant, Buhara, Maveraünnehir
bölgesinde ne kadar sanatkâr var ise sul-
tanlarla birlikte Amasya, Konya Kayseri
ve Sivas gibi şehirlere gelmişler. Bunlar-
dan Amasya birçok özelliğinin yanı sıra
hat sanatı ve yetiştirdiği sanatçılarıyla ün
salmış. Öyle ki Osmanlı hat ekolünün
temeli, Şeyh Hamdullah tarafından bu-
rada atılmış. Dünya tıp tarihinde önemli
bir yeri olan Sabuncuzade Şerafettin’in
cerrahi yazmalarındaki minyatürler de
Amasya’da hattın yanı sıra minyatü-
rün de gelişmiş olduğunun kanıtıdır.
Amasya’da bu birikim şehzadelerin teşvi-
kiyle ilerlemiş. Ancak şehzadeler buradan
ayaklarını kesince çalışmalar da durmuş.
İşte benim amacım bu tarihi mirası gün
yüzüne çıkarmak.”
Süsleme sanatlarının toplumların estetik
anlayışlarını yansıtması açısından önem
taşıdığına dikkat çeken sanatçı, az sayı-
daki öğrencisiyle bu köklü geleneği yaşat-
maya çalışıyor. Amasyalılardan yeterince
ilgi ve destek göremediği için biraz bu-
ruk olsa da Türk süsleme sanatlarındaki
Amasya ekolünü canlandırma hayalin-
den vazgeçmiş değil.
Süsleme
sanatları
toplumların
estetik
anlayışlarını
yansıtır.
Decorative
arts reflect
the aesthetic
mentality of
societies.
decorative arts: “After the Malazgirt War
in 1071, many artists came to Amasya,
Konya, Kayseri and Sivas with the sultans.
Among them, Amasya was known for its
painters educated in the city. Such so, that
the foundations of Ottoman painting were
laid here by Şeyh Hamdullah. The minia-
tures of world famous doctor Sabuncuzade
Şerafettin prove that miniature was also
highly advanced in Amasya. This accumu-
lation in Amasya went even further with
encouragement from princes but when
they stopped coming to the city the works
were halted. My goal is to unearth this his-
torical heritage.”
The artist, who points out to the impor-
tance of decorative arts in establishing the
aesthetic mentality of societies, is trying to
keep this deep rooted tradition alive. Even
though he is a little sad because of lack of
interest from the locals, he hasn’t given
up on his dream to revitalize the Amasya
school in Turkish decorative arts.
AMASYA ‘12 85
Dağları deldiren
bir aşkın öyküsü
Sevdası uğruna dağları delen Ferhat ile Şirin’in aşkı Amasya
ile anılır. Dünyada murat alamadan ölen iki gencin, ölüme
gittikleri yerde yan yana gömüldüğü rivayet edilir.

○ Yazı - Article: Hüseyin Menç

Fotoğraflar - Photographs: Hüseyin Menç – Amasya Müzesi Arşivi

The story of a love affair

that pierced the mountains
The love story of Ferhat and Şirin is associated with Amasya.
It is believed that these two lovers, who died before uniting,
are buried side by side at the same place where they died.

A A
masya ölümsüz aşkları ile sem-
bolleşen Ferhat ile Şirin’in ya-
şadığı topraklar olarak bilinir.
Şirin’e olan sevdası uğruna kilometrelerce
uzunlukta dağları delerek, suyu getiren
Ferhat’ın sevdası hâlâ Amasya’da yaşar.
Bu sevdanın işareti “Ferhat Su Kanalı”
Amasya’nın boğazında bir gerdanlıktır
adeta. Ve efsaneleşen bu sevda yüzyıllar-
dır dilden dile aktarılır.
masya is known as the lands
where crossed lovers Ferhat and
Şirin lived. The love of Ferhat-
who pierced thousands of kilometer long
mountains- for Şirin still lingers on in
Amasya. The sign of this love, “The Ferhat
Canal” is like collar that decorates the neck
of Amasya. And this love affair is told from
generation to generation and has become
a legend.

Nice şiirlere, hikâyelere, romanlara konu
olmuş, şarkılarla, türkülerle dile gelmiş,
beyaz perdede film olup seyirci karşısına
çıkmış, opera ve bale ile sahneye taşın-
mış, kısacası ölümsüz aşkların en güzel
örneklemesi olmuştur Ferhat ile Şirin’in
aşkı.
Yüzyıllardır
anlatıla gelen hikâye şöyledir;
Nakkaşlık yapan Ferhat, Şirin’e sevdalı
yiğit bir delikanlıdır. Köşkleri, sarayla-
rı süsler; fırçasından dökülen zarafet,
The love of Ferhat and Sirin has been an
inspiration for many poems, stories, books,
songs and it has been turned into countless
movies, opera and ballets.
Here is the story
that is being told for centuries;
A painter by the name of Ferhat is a brave
young man in love with Şirin. He decorates
palaces and mansions and the grace drip-
ping from his brush stuns everyone. The
beauties generated by his brush are all for
Şirin, the sister of the sultan of Amasya

86 AMASYA ‘12
göreni hayrete düşürür. Ferhat’ın fırça-
sından dökülen güzellikler hep Amasya
Sultanı Mehmene Banu’nun kız kardeşi
Şirin içindir. Bir bakışta birbirlerine sev-
dalanan Ferhat ile Şirin, gizliden gizliye
buluşurlar. Zamanı gelince de Ferhat,
Şirin’i istetmek için dünürcü gönderir.
Mehmene Banu, kız kardeşini Ferhat’a
vermek istemez. İşi zora sokmak maksa-
dıyla olmayacak bir iş ister; “Su sıkıntısı
çekilen şehrimize suyu getir, Şirin’i sana
vereyim” der. En yakın su kaynağı, Elma
Dağı denilen uzak mı uzak yerdedir. An-
cak Ferhat’ın Şirin’e aşkı o denli büyüktür
ki, bu zorluğu dinlemez. Alır eline kü-
lüngü, vurur kayaların böğrüne böğrüne.
Bir yandan kayaları deler, bir yandan Şi-
rine kavuşacağı günün hayallerini kurar.
Günler geçer, kanalın uzunluğu şehre
yaklaşır, külüngün sesi sarayın duvarla-
rında yankılanır. Mehmene Banu bakar
ki, kız kardeşi elden gidecek, sinsi plan-
lar kurar. Ne olursa olsun Şirin’i Ferhat’a
vermeyecektir. Sonunda bulur çareyi. Bir
Mehmene Banu. Ferhat and Şirin, who Ferhat’ın Şirin’e
fall in love with each other at first glance,
aşkı o denli
meet secretly. When the time comes, Ferhat
sends someone to ask the sultan for Şirin’s büyüktür ki, hiçbir
hand in marriage. Mehmene Banu doesn’t zorluğu dinlemez.
want to give his sister to Ferhat. In order Alır eline külüngü,
to make things difficult for Ferhat, he asks
him to do the impossible and bring water
vurur kayaların
to the city. The nearest water reserve is far böğrüne böğrüne.
away, at a place called Elma Mountain.
His love is so strong that he doesn’t care
The love of Ferhat
about the obstacles. He takes a pickaxe
and starts jabbing the rocks. He continues for Şirin is so big
to do that and dreams about the day he will that he doesn’t
be united with his lover. Days pass and the
care about any
length of the canal reaches the city and the
sounds of the pickaxe echoes on the walls obstacles. He
of the palace. Mehmene Banu, seeing that takes a pickaxe
he will have to give up his sister, concocts
and starts
a sinister plan. He sends and old woman
to Ferhat. jabbing the rocks
in the heart .
The old woman follows the canal and
tracks down Ferhat by listening to the
AMASYA ‘12 87
 Ferhat ile Şirin yaşlı kadını Ferhat’ın yanına yollar. Yaşlı
kadın açılan su kanallarını takip ederek,
efsanesine atıfta külüngün sesini dinleyerek, Ferhat’ı bu-
bulunularak “Ferhat lur. Ferhat’ın dağları delen külüngünün
Su Kanalı” olarak sesi, yaşlı kadını korkutur. Acı acı güler
yaşlı kadın, sonra da sesini yükselte-
isimlendirilen
rek: “Ne vurursun kayalara böyle hırsla,
kanallar teknik Şirin’in öldü. Bak sana helvasını getir-
özellikleri itibariyle dim” der. Ferhat, bu sözlerle beyninden
vurulmuşa döner. “Şirin yoksa dünyada
Roma dönemine
yaşamak bana haramdır!” diyerek dağ-
tarihlenmiştir. ları deldiği demir külüngü havaya atar,
külünk gelir başının üzerine bütün ağır-
lığıyla oturur. Ferhat’ın başı döner, dün-
The canals that are
yası yıkılır, en son “Şirin” diye bağırması
called “The Ferhat yankılanır kayalarda. Sonra sesi kesilir…
Canals”- attributed to
the legend of Ferhat Yaşlı kadın saraya koşar, Ferhat’ın öl-
düğünü haber verir. Söylenenleri duyan
and Şirin- have been Şirin, acıyla koşar kayalıklara, bakar ki
dated to the Roman era. Ferhat cansız yatıyor. Şirin de hiç dü-
şünmeden atar kendini kayalıklardan
aşağıya. Cansız vücudu uzanır Ferhat’ın
yanına boylu boyunca. Dünyada murat
88 AMASYA ‘12
sound of the pickaxe. The sound of the tool
frightens her. She laughs bitterly and says,
“Why are you jabbing at the rock with am-
bition. Şirin is dead. I have brought you
her halva.”Ferhat is shocked by these words
and says, “If Şirin is gone, I have no reason
to live!” he then throws the pickaxe in the
air and it lands on his head. Ferhat is dizzy
and he starts shouting his lover’s name.
And then he stops…
The old woman runs back to the palace
and tells the news. Şirin, who hears every-
thing, runs to the cliffs and sees Ferhat’s
dead body. She immediately throws herself
off the cliff. Her dead body lies next to Fer-
hat. They bury the two lovers next to each
other. It is said that every spring two roses
grow on the two tombs but just as the roses
are about to unite, a makebate stops them.
There are various interpretations regard-
ing the legend. Victor Fontainer, who ar-
rives in Amasya from Tokat in July 1827,

alamadan ölen iki genci, ölüme gittikleri
yerde yan yana gömerler. Derler ki, her
bahar iki mezar üzerinde iki gül bitermiş.
Tam güller kavuşacakken iki mezar orta-
sından çıkan karaçalı iki gülün birbiri ile
buluşmasını engellermiş.
Efsaneye ilişkin farklı yorumlar da var-
dır. 1827 yılının Temmuz ayı ortalarında
Tokat yönünden Amasya’ya gelen Victor
Fontainer de, efsaneyi farklı yorumlayan-
lardan biridir. Amasya’nın sosyal yaşamı
ve tarihi eserleri hakkında çok ilginç bil-
giler aktaran Fontainer, Ferhat ile Şirin
efsanesini farklı bir şekilde kaleme almış-
tır. Fontainer Amasyalılardan dinlediği
bu hikâyeyi şöyle anlatır:
“Derler ki, bir Türk genci, çok zengin
kâhin bir Ermeni değirmencinin kızına
sevdalanır. Kızı babasından ister. Değir-
menci baba yeni yapacağı bir değirmeni
döndürmek için yukarıdaki dağdan kaya-
ları yontarak bir kanal açıp suyu getirirse
kızını delikanlı ile evlendireceğine söz
verir. Türk genci büyük bir istekle kana-
lı oymaya, kayaları kırmaya başlar. Zorlu
bir çalışmadan sonra işini tamamlayıp
suyu değirmene akıtır. Artık sıra sevda-
lısına kavuşmaya gelmiştir. Genç kız on-
dan Hıristiyan olmasını ister, fakat Türk
genci bunu kabul etmez. Bu kez de deli-
kanlının arkadaşları başına toplanarak,
onunla alay ederler. Talihsiz genç, terk
edilmişliğin, alay konusu olmanın acısı-
na dayanamayıp, kendisini kayalıklardan
aşağı bırakır.
Pont Dağı’ndan Ferhat Dağı’na
İlk Amasya tarihi yazarlarından Kara
Müftizâde Mustafa Vâzıh Efendi, tarihin-
de Ferhad Kayası ve anlatılan Ferhat ile
Şirin hikâyesi etkisinde kalarak, suyolu
ve oyulan mekânları inceledikten sonra
“el-cevâb: Şirin’e âşık olan Ferhad delmiş-
dir” diye bilgiler vermiştir. Fakat Hüseyin
Hüsameddin Efendi, Amasya Tarihi’nde,
bu görüşleri tenkit etmiştir; “Gûyâ Şirin’e
âşık olan Ferhad, sevgilisine kavuşmak
uğruna otuz dokuz günde(!) o büyük ve
uzun su yolunu yaparken, önüne tesâdüf
eden bu kayayı aşkla delmiş olduğundan
“Ferhad Kayası” denmiştir!” şeklinde
bilgileri verirken, asıl isimlendirme-
nin kaynağını Târîh-i Âl-i Dânişmend’e
göre değerlendirmiştir. “Melik Ahmed
Danişmend Gâzi 1075 başında Harşe-
ne (Amasya)’yı kuşattığı sırada kuman-
danlardan Ferhad Gâzi, Helvacı Pınarı
önünden hareketle Pont Dağı’nı aşıp,
kıble tarafından Amasya üzerine inmesi
kararlaştırıldığından Emir Ferhad Gâzi
büyük bir kahramanlık göstererek Pont
Dağı’na çıktıysa da buradaki çarpışmada
şehît olmuş ve oraya defnedilmiştir.” Bu
hadiseden ve Ferhat Gazi’nin mezarının
bulunmasından dolayı Pont Dağı’nın adı
Amasya Müze
Müdürlüğü’nün
1993 yılında yaptığı
incelemelerde söz
konusu su kanallarının
uzunluğunun 6 kilometre
olduğu tespit edilmiştir.
The inspections carried
out by the Amasya
Museum Directorate in
1993 have determined
that the canals were
6 kilometers long.
interprets the legend differently. Fontainer,
who passes on interesting information
about the social life and historical assets of
Amasya, has penned the legend in a differ-
ent manner. Here is how he tells the story,
which he claims he has heard from locals:
“They say that a Turkish young man fell in
love with the daughter of a very rich Arme-
nian mill owner. He asks her father for per-
mission to marry her. He promises to give
his daughter to him if he manages to open a
canal and bring water for his new mill. The
young man starts digging to open a canal
and rips out the rock from the mountain.
After gruesome work, he manages to fin-
ish the task. It is now time for him to unite
with his lover. The young girl asks him
to become Christian but he refuses. His
friends start making fun of him. The young
man ridiculed and in pain, throws himself
off the cliffs.”
From Mount
Pont to Mount Ferhat
One of Amasya’s first historians Kara
Müftizâde Mustafa Vâzıh Efendi, under
the influence of the legend, has said that
the mountains were carved by Ferhat af-
ter inspecting the canal and carvings. But
Hüseyin Hüsameddin Efendi has contra-
dicted this information in his book, the
history of Amasya, saying that the Rock
AMASYA ‘12 89
90 AMASYA ‘12
Türkler tarafından “Ferhat Dağı” olarak
anılmaya başlanmıştır.
Arkeolojik bulgular ışığında teknik
özellikleri itibariyle Roma dönemine ta-
rihlenen su kanalları için, 1640 yılında
Amasya’ya gelen Evliya Çelebi, seyahat-
namesinde “Amalika’dan kalma olduğu
söylenir” diye not düşmüştür.
Söz konusu kanalların uzunluğu bazı
kaynaklarda 18 kilometre olarak geçse
de Amasya Müze Müdürlüğünün 1993
yılında yaptığı incelemelerde, 6 kilomet-
re olduğu tespit edilmiştir. Aynı raporda,
kanalın sadece batıdan değil, doğu ve
batıdaki toplama depolarından da su ile
beslendiği kaydedilmiştir.
Genişlik ve değişik yükseklikteki derin-
liğiyle, bazı yerlerde örme kanal, bazı
yerlerde de tüneller açmak suretiyle şehir
merkezine kadar uzanan su kanalı Kapı-
kaya, Helvacı, Ferhat Arası, Memidede
Mezarlığı, Gökmedrese, Üçler, Dere Ma-
hallesi, Sofular, Mehmetpaşa, Savadiye
istikametini izler ve nihâyetinde Bayezid-
paşa Mahallesi, eski sanayi girişi ve Kib-
rithane mevkisinde son bulur.
of Ferhat was purely named because of
this so called legend. The source of the
name was actually mentioned in Târîh-
i Âl-i Dânişmend “When Melik Ahmed
Dânişmend Gâzi blockaded Amasya at
the start of 1075 and it was decided that
one of his commanders climb over Mount
Pont and reach the center Amasya, Emir
Ferhad Gâzi, with great bravery, climbed
the mountain. He was killed there during
the battle and buried there.” After this in-
cident, the mountain was named Ferhat
Mountain by the Turks.
The canals found were dated back to the
Roman era according to archeological
findings.
Even though the length of the canals is
mentioned as 18 kilometers in some docu-
ments, the inspections carried out by the
Amasya Museum Directorate in 1993
have determined that the canals were 6
kilometers long. In the same report, it is
stated that the canal is fed by water from
the collection depots in the east and west.
The canal, which reaches all the way
to the city center with different width
and height, continues along Kapıkaya,
Helvacı, Ferhat Arası, Memidede Cem-
etery, Gökmedrese, Üçler, Dere Quarter,
Sofular, Mehmetpaşa and Savadiye and
ends at Bayezidpaşa Quarter, the entrance
of the old industrial area and Kibrithane
neighborhood.
AMASYA ‘12 91
Cennetten
bir köşe
Yedikuğular Kuş Cenneti, şehrin yanı başında
ama şehrin karmaşasından bir o kadar
uzak konumuyla, doğayla baş başa kalıp,
sessiz ve dingin vakit geçirmek için ideal.
Türkiye’nin önemli kuş
alanlarından biri olan
gölün bir diğer özelliği
Karadeniz’de olta balıkçılığı
yapılan ender göller
arasında yer alması.
Another characteristic of the
lake, which is one of Turkey’s
most important bird areas,
is that it is one of the rare
regions in the Black Sea
where angling is possible.
92 AMASYA ‘12
Y A
eşilin bin bir tonunu barındıran
yapısıyla doğanın bütün hüner-
lerini sergilediği bir coğrafya
Amasya. Üstelik doğayla baş başa kalmak
için öyle şehir merkezinden çok uzak-
laşmanız ya da saatler süren yolculuklar
yapmanız da gerekmiyor. Yedikuğular
Kuş Cenneti de bunlardan biri.
Amasya’nın Suluova ilçesinde, il merkezi-
ne 35 kilometre mesafede bulunan Yedi-
kuğular Kuş Cenneti, 1985 yılında sula-
ma amacıyla inşa edilen küçük bir baraj
gölü olan Yedikır Baraj Gölü sahasında
yer alıyor. Yeşilırmak nehrinin bir kolu
olan Terkasan Çayı’nın bir kanal ile taşı-
narak depolanmasıyla oluşan baraj gölü, 7
masya is a place where nature
exhibits all its beauty. And you
don’t need to take a long trip to be
alone with nature. Yedikuğular Bird Para-
dise is one of these spots.
Yedikuğular Bird Paradise, which is lo-
cated in the borough of Suluova, just 35
kilometers from the city center, is situ-
ated within the Yedikır Dam Lake area, a
small dam lake built in 1985 for irrigation
purposes. The dam lake is used to irrigate
7966 hectares of agricultural land.
The lake area, which is home to over 34
types of birds from 16 families such as
swan, wild geese, wild duck and cormo-

Yedikuğular Bird Paradise, which is close to the city but far away from all
the hustle and bustle, is an ideal place to spend some quiet time in nature.
bin 966 hektar tarım alanının sulanma-
sında kullanılıyor.
Göl sahasında kuğu, yaban kazı, ya-
ban ördeği, karabatak gibi 16 familya-
ya mensup 34’den fazla kuş türünün
konakladığı ve barındığı tespit edilin-
ce göl alanı 1989 yılında Yaban Hayatı
Koruma Sahası ve Doğal Sit Alanı ilan
edilmiş. Ardından da Amasya Valiliği,
bölgenin ismini Yedikuğular Kuş Cen-
neti olarak değiştirmiş.
Yedikır Barajı ayrıca, üreme dönemi dı-
şında burada konaklayan çok sayıdaki
angıt ve dikkuyruk ile önemli doğal alan
statüsünü almış. Alanda çamurcun,
yeşilbaş ve büyük karabaş martı gibi
A piece of heaven
rant, was named a natural wildlife preser-
vation and protection area in 1989. After
that, the governorship of Amasya changed
the name of the area to Yedikuğular Bird
Paradise.
The Yedikır Dam is also considered a level
one natural preservation site because it
hosts almost extinct species such as Ruddy
Shelduck and white headed duck. The Eur-
asian teal, mallard and gull also winter at
the area. The country owl and the white
tailed eagle are species that are also visible
at the area.
Another characteristic of the lake, which is
one of Turkey’s most important bird areas,
AMASYA ‘12 93
 Bölgede 16 türlerin de kışladığı tespit edilmiş. Kır
baykuşu ve akkuyruklu kartal da alanda
familyaya
görülen diğer türler arasında yer alıyor.
mensup 34’den
fazla kuş türü Türkiye’nin önemli kuş alanlarından biri
barınıyor. olan gölün bir diğer özelliği Karadeniz’de
olta balıkçılığı yapılan ender göller ara-
sında yer alması. Kızılkanat, sazan ve
There are over turna balıklarının yaşadığı gölde üretim
34 types of birds amacıyla aynalı sazan, turna, sudak ve
tatlı su gevreği aşılaması yapılıyor. Göl
that belong to
çevresinde ise kuru tarım yapılıyor.
16 families.
Yedikuğular Kuş Cenneti, çevresindeki
yürüyüş parkuru, Devlet Su İşleri sosyal
tesisleri, balık üretim tesisleri ve amatör
olta balıkçıları için av sahası ve kuş gö-
zetleme yerleriyle bölge için önemli bir
piknik alanı özelliği taşıyor. Bölge 12
Haziran Amasya Festivali kapsamında
düzenlenen uçurtma yarışmalarına da ev
sahipliği yapıyor.
is that it is one of the rare regions in the
Black Sea where angling is possible. Cy-
prinos Carpio, Kızılkanat fish, carp and
pike live in the lake and such species are
breathed in the lake. Dry agriculture is
done around the lake.
The Yedikuğular Bird Paradise is an im-
portant picnic area with the hiking trail
around it, social facility, fish production
facility, a hunting area for amateur anglers
and bird watching stations. The area also
hosts the kite flying competitions that are
organized every June within the context of
the Amasya Festival.
In short, Yedikuğular Bird Paradise, which
is close to the city but far away from all the
hustle and bustle, is an ideal place to spend
some quiet time in nature.

Kısacası Yedikuğular Kuş Cenneti, şehrin

yanı başında ama şehrin karmaşasından
bir o kadar uzak konumuyla, doğayla baş
başa kalıp, sessiz ve dingin vakit geçirmek
isteyenlerin aradıkları pek çok özelliği bir
arada barındırıyor.

94 AMASYA ‘12
AMASYA ‘12 95
 “Amasya
çocukluk hayallerini süsleyen kenttir”
Amasya Turizm Derneği Başkanı Suat Akcan, Amasya’nın
doğal, tarihi ve kültürel değerleriyle dünyaya örnek
teşkil edecek bir potansiyeli olduğunu iddia ediyor.
○ Röportaj - İnterview
Fotoğraflar - Photographs: : Derya Şahin
“Amasya is the city of
your childhood dreams”
The president of the Amasya Tourism Association Suat Akcan says that the city
has an exemplary touristic potential with its historical and cultural assets.
S S
uat Akcan, Amasyalı bir gazeteci.
Akcan aynı zamanda kente gönül
verenlerin bir araya gelerek kurduğu
Amasya Turizm Derneğinin başkanlığını
yürütüyor. Onun Amasya’sını dinlerken
ilk çocukluk yıllarına dönüyor insan. O
dönem çizdiğimiz resimleri gözümüzün
önüne getirince Akcan’ın “çocukluk ha-
yallerini süsleyen kent” tanımı daha bir
anlamlı hale geliyor. Amasya’nın doğal,
tarihi ve kültürel değerleriyle dünyaya
örnek teşkil edecek bir potansiyeli ol-
duğunu iddia eden Akcan “Gücümüzü
Amasya’dan alıyoruz” diyor.
Öncelikle sizi biraz tanıyabilir miyiz?
AKCAN: Doğma büyüme Amasyalıyım.
30 yılı aşkın süredir bu kentte gazetecilik
yapıyorum. Havasıyla, suyuyla, toprağıyla
her şeyini teneffüs ettiğim bu şehirde ol-
manın gururunu yaşıyorum. Amasya’ya
olan sevgim, yaptığım işe de yansıyor.
Öyle ki haberlerimde sürekli Amasya’yı
ön plana çıkararak, kentin tanıtımına
katkıda bulunmaya çalışıyorum. Aynı za-
manda Amasya Turizm Derneğinin baş-
kanlık görevini yürütüyorum.
96 AMASYA ‘12
uat Akcan is a journalist from Ama-
sya. Akcan is also the president of
the Amasya Tourism Association, an
institution established by volunteers in the
city. When he talks about the city, you are
transferred to your childhood. Akcan, who
says that the city has an exemplary touris-
tic potential with its historical and cultural
assets, adds “We derive our strength from
Amasya”
Can you tell us a little bit about yourself?
AKCAN: I was born and raised in Ama-
sya. I have been a journalist in the city for
30 years. I am proud to be living here. The
love I have for Amasya is reflected in my
work. I always try to highlight Amasya in
my articles and advertise the city. I am also
the president of the Amasya Tourism As-
sociation.
Can you tell us about Amasya?
AKCAN: Amasya is the city of your child-
hood dreams. When you give a pencil to a
child, the first thing he draws is a moun-
tain, a river and a house. And this is how
Amasya is, the living entity of your child-
Amasya’yı bir de sizin gözünüzden gö-
relim dersek neler söylersiniz?
AKCAN: Amasya çocukluk hayallerini
süsleyen kenttir. Bir çocuğa kâğıt kalemi
verdiğiniz zaman dağ, ırmak, ev çizer.
İşte Amasya böyle, çocukların hayalleri-
nin can bulmuş halidir. Aynı zamanda
bir açık müzedir Amasya. Bu kentte bir-
çok medeniyeti bir arada yaşayabilirsiniz.
Yeşilırmak’ın kenarında, Yalıboyu’nda en
az beş medeniyeti bir arada görebilirsiniz.
Amasya öyle bir kenttir ki burayı yurt
belleyen medeniyetler bir önceki mede-
niyetin izlerini silmemiştir. Örneğin Ulu
Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün Amas-
ya Tamimi’ni yayınladığı Saraydüzü Kışla
binası, Osmanlı’dan Cumhuriyete geçiş
noktası olmuştur. Amasya hem şehzade-
ler kentidir hem de Cumhuriyet. “Tarihin
tanığı” ibaresini kullanmamız bu yüz-
dendir.

Amasya turizminin geçmişten günü-

müze geçirdiği değişimi düşündüğü-
nüzde nasıl bir tablo ortaya çıkıyor?
AKCAN: Zamanında tarihi değerlerimi-
ze yeterince sahip çıkamadığımız için bu-
gün onları yeniden yaşama döndürebil-
mek için çok büyük bir çaba gösteriyoruz.
Bunu yapmış olsaydık bugün turizmde
çok daha farklı bir noktada olabilirdik.
Tarihi evleriyle ünlenen Safranbolu, bu
değerlerini turizmde iyi kullanabilmiş
bir merkezdir. Amasya ise hem doğayla Suat Akcan
bütünleşmiş ırmak kenarındaki Yalıbo-
yu Evleri, hem Kral Kaya Mezarları, hem
hepsi birbirinden değerli cami ve türbele- hood dreams. Amasya is also an outdoor have preserved these assets, we could have
re sahipken bunları yeterince değerlendi- museum where you can witness many civi- been in a better situation in terms of tour-
rememiştir. lizations at the same time. It is such a city ism. Safranbolu, an area famous for its
that the civilizations that came to live here historical houses, is a center that has used
Peki, sizce Amasya’da turizmin isteni- haven’t erased the traces of past inhabit- its values efficiently in tourism. Although
len seviyede gelişmesinin önündeki en- ants. Amasya is the both the city of Otto- Amasya has important historical assets
geller nelerdir? Bu engellerin aşılması man princes and the city where the Turk- such as Yalıboyu houses, the rock tombs
için neler yapılmalı? ish Republic began. This is why we use the of kings, mosques and mausoleums, there
AKCAN: Turizm bir bürokrasi görevi term “witness to history” for Amasya. haven’t been sufficiently used.
değildir. Sırf merkezi iktidar ve yerel yö-
netimlerin çabalarıyla turizm yapılmaz. When you think about the changes the What kinds of obstacles id Amasya fac-
Turizm bir toplumsal olaydır. Bunun için tourism in Amasya has gone through, ing in terms of development in tourism
toplumun turizme sahip çıkması gerekir. what kind of a panorama are we faced and what need to be done to eliminate
Örneğin Kültür ve Turizm Müdürlüğü- with? these obstacles?
müz Amasya’nın turizm elçisi gibi çalışı- AKCAN: Because we haven’t taken care of AKCAN: Tourism is not just a bureau-
yor. İşte Amasya’da yaşayan herkesin bu our historical assets, we are making great cratic process. You can’t just expect tourism
sorumluluğu üstüne alması ve gönüllü effort to revitalize them today. If we could to be handled by the government and local

AMASYA ‘12 97

elçilik yapması gerekiyor. Amasya’daki tu-
Amasya’daki turizm
rizm potansiyelinin daha da ivme kazan-
potansiyelinin daha ması adına ortaklaşa çalışmalar yürütmek
da ivme kazanması çok önemli.
için ortaklaşa
Amasya Turizm Derneği gönüllülük esa-
çalışmalar sına bağlı olduğu gibi turizm işletmeleri
yürütmek çok başta olmak üzere tüm iş alanlarının so-
runlarının çözüm bulmadaki tek adresi
önemli.
niteliğini taşıyor. Tarihi kültürel zengin-
likleri ile bir kültür kenti olan Amasya’da
Joint effort is needed turizm girişimcilerin sorunlarının bir kar
tanesinden çığa dönüşmesini engellemek
to fully use the
amacıyla birlik ve beraberlik içinde çalışıp
touristic potential çözüm merkezi olmayı hedefliyoruz.
of Amasya.
Bunun için esnaf ve sanatkâr odaları başta
olmak üzere kentimizdeki tüm sivil top-
lum kuruluşları ile ortak çalışma yürütme
çabası içerisindeyiz. Taksici esnafına yöne-
lik tek tip kıyafet, yaka kartı uygulaması ve
temel İngilizce eğitimi bu projelerimizden
biri. Amasya’ya gelen turistin bu şehirden
memnun ayrılması için elimizden geleni
yapıyoruz. Nihayetinde hepimizin ortak
beklentisi turizm. Çünkü sanayimiz yok;
bacasız sanayi turizmi hep beraber işlet-
meye talibiz. Amasya’da turizmin geliş-
mesi ile kentin refah seviyesi de artacaktır.
Tarihi ve kültürel zenginliklerimizi gör-
mek için bu kente gelecek turistler, Amas-
ya ekonomisini de kalkındıracaktır.
98 AMASYA ‘12
authorities. Tourism is a communal event.
The society needs to put importance on tour-
ism. For example, our Culture and Tourism
Directorate is working like the tourism am-
bassador of the city. Everyone who lives in
Amasya must be an ambassador. Joint effort
is needed to fully use the touristic potential
of Amasya.
Our association works as the only address
for problem solving in Amasya. We are aim-
ing to become a solution center to avoid the
little problems into turning into bigger ones.
We are making an effort to work with all
chambers and NGOs in our city to make that
happen. One of our projects involves teaching
taxi drivers basic English and making them
wear a name tag and matching uniforms. We
are doing everything we can so that tourists
leave Amasya satisfied. Our common goal is
tourism because we don’t have industry here
and we are all working to make tourism better.
Prosperity will increase if tourism improves in
Amasya. Tourists who will come to the city to
see our historical and cultural assets will con-
tribute to the economy of Amasya.
We see a lot of boutique hotels in Amasya.
Do you think this is the right concept for
Amasya?
AKCAN: I think boutique hotels are ideal for
Amasya, both in terms of concept and service
quality. But we also need bigger hotels to in-
crease our bed capacity.
Which assets do you think Amasya
should highlight in tourism?
AKCAN: Amasya is not only a history and
culture city. Amasya is a valley city and it
is an ideal place for alternative tourism
activities such as plateau tourism, moun-
taineering, nature sports and paragliding.
In addition, our thermal resources have
great potential for thermal tourism and
we need to take advantage of these.
Do you think there is a city that needs
to be aspired to in terms of touristic ac-
tivities?
AKCAN: I wouldn’t compare Amasya to
any other city in the world. Some people
compare Amasya to Venice but I don’t
think Venice has such a beautiful histori-
Amasya’da butik tarzda küçük oteller
göze çarpıyor. Siz bu konsepti Amasya
için doğru buluyor musunuz?
AKCAN: Butik oteller hem konsept hem
de hizmet kalitesi açısından Amasya’ya
çok uygun. Ancak kentimizin yatak ka-
pasitesinin artması için büyük otellere de
ihtiyacımız var.
Amasya’nın turizminde ön plana çıkarıl-
ması gereken değerleri sizce neler?
AKCAN: Amasya yalnızca tarih ve kültür
kenti değildir. Amasya bir vadi kentidir.
Bu konumu gereği yayla turizmi, dağcılık,
doğa sporları, yamaç paraşütü gibi alter-
natif turizm aktivitelerine oldukça uygun-
dur. Aynı şekilde sıcak su kaynaklarımız
termal turizm açısından önemli bir potan-
siyel oluşturuyor. Bunların da değerlendi-
rilmesi gerekiyor.
Kentin turizm faaliyetleri açısından
dünyadan örnek alması gereken bir şehir
var mı sizce?
AKCAN: Dünyanın hiçbir kentini Amas-
ya ile kıyaslamam. Amasya’yı Venedik’e
benzetenler vardır. Ama orada bu kadar
güzel bir tarihi doku yoktur. Bizim kimse-
yi örnek almamıza gerek yok. Biz var olan
değerlerimizle dünyaya örnek teşkil ede-
cek bir kentiz.
Zamanında tarihi
değerlerimize yeterince
sahip çıkamadığımız için
bugün onları yeniden
yaşama döndürebilmek
adına çok büyük bir
çaba gösteriyoruz.
Because we haven’t
taken care of our
historical assets, we are
making great effort to
revitalize them today.
Peki, bu değerler yeterince tanıtılabiliyor
mu?
AKCAN: Amasya, sahip olduğu doğal,
kültürel ve tarihi zenginlikleri ile kültür
turizmi anlamında çok önemli bir potan-
siyele sahip. Bu değerlerin doğru ve planlı
bir şekilde tanıtılmasına ihtiyacımız var.
Bu güne kadar epey mesafe kat etmemize
rağmen henüz istediğimiz düzeye erişe-
medik. Tanıtım uzun soluklu bir faaliyet
olduğu için sürekliliği önemli.
Bizim Amasya Turizm Derneği olarak
bu konuda önemli projelerimiz var. Bun-
ların en önemlisi seyyar tanıtım aracı
olacak “Amasya TIR’ı projesi.” Bunun
için Amasya’yı tanıtıcı sinevizyon gös-
terilerinin yapılacağı, broşür ve hediye-
lik eşyaların yer alacağı bir araç tahsis
etmeyi planlıyoruz. Düşünün bu araçla
Manisa’nın mesir şenliklerinde, İzmir’in 9
Eylül etkinliklerinde, Diyarbakır’da bir et-
kinlikte insanlarla birebir temas kurarak,
Amasya’nın tanıtımı yapılabilir. Şu anda
fizibilite çalışmaları yapılan bu projenin
gerçekleşmesi halinde Amasya’nın bilinir-
liğinin artacağına inanıyoruz. Amasya tu-
rizminin kalkınması adına şehrin yarın-
larına daha umut ve güvenle bakması için
hayal ettiğiniz ve ettiğimiz büyük projeleri
hayata geçirecek cesarete sahibiz. Çünkü
gücümüzü Amasya’dan alıyoruz.
cal structure. We don’t need to aspire to be
like any city in the world because we have
assets that are exemplary.
Do you think these assets are sufficient-
ly advertised?
AKCAN: Amasya has a great potential
for culture tourism with its histori-
cal and cultural assets but we need to
advertise them correctly. Although we
have made a considerable leap, we are
not at the desired level. Advertising is
a long process and we need to continue
our efforts.
As the Amasya Tourism Association,
we have important projects concerning
advertising. One of them is the Amasya
Trailer project, which will be a mobile ad-
vertising vehicle. For that we are planning
on dedicating a vehicle where introduc-
tory films about Amasya will be shown
and souvenirs and brochures will be dis-
tributed. This vehicle can advertise
Amasya during important celebrations
throughout the country. We believe that
the recognition of Amasya will increase
if we can make this happen. We are bold
enough to realize all our projects for the
development of tourism so that the locals
can have hope for the future because we
derive our strength from Amasya.
AMASYA ‘12 99
Şehri Amasya’nın
tarihine yolculuk
Amasya Müzesi, Hititlerden Romalılara, Selçuklulardan
Osmanlılara kadar 13 ayrı medeniyete ait arkeolojik, etnografik,
sikke, mühür, el yazması ve mumyalardan oluşan
24 bin eseriyle bölgenin en modern ve en zengin müzesi.

A journey into the

history of Amasya
The Amasya Museum, which displays archeological artifacts, coins, seals,
handicrafts and waxes from 13 different civilizations, is the most modern
and comprehensive museum in the region with 24 thousand pieces.

A T
masya Müzesi 1925 yılında Sul-
tan II. Bayezid Külliyesi’nin bir
bölümü olan medrese binasının
iki odasında toplanan az sayıda arkeolojik
eserle İslami Dönem mumyalarının bir
araya getirilmesi sonucu “Müze Deposu “
olarak kurulmuş.
Zamanla eserlerin çoğalması ve teşhir
edilecek yeni mekânlara ihtiyaç duyul-
ması nedeniyle, 1962 yılında Gök Med-
rese, 1977 yılında ise bugünkü modern
binasına taşınmış. 1998 yılının son ayın-
da yeniden teşhir tanzim çalışmaları ve
tadilatlar için Kültür ve Turizm Bakan-
lığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğünce onarımdan geçirilerek,
yeniden teşhir tanzime alınıp modernize
edilmiş ve çağdaş hale getirilmiş.
he Amasya Museum was built in
1925 as a warehouse to host archeo-
logical artifacts and Islamic period
mummies.
In time, when more artifacts were col-
lected, it was moved to its new building in
1977. It was renovated in December 1998
by the Ministry of culture and Tourism
and modernized.
Today, the museum serves Turkey’s histori-
cal and cultural tourism with archeologi-
cal artifacts, coins, seals, handicrafts and
waxes from 13 different civilizations and
is the most modern and comprehensive
museum in the region with 24 thousand
pieces. On the ground floor is the coin and
archeological artifacts gallery and resting

100 AMASYA ‘12

AMASYA ‘12 101
 Müze bahçesinde Amasya Müzesi bugün 13 ayrı mede-
niyete ait arkeolojik, etnografik, sikke,
Hitit, Helenistik, mühür, el yazması ve mumyalardan olu-
Bizans, İlhanlı, şan yaklaşık 24 bin eseriyle bölgenin en
Selçuklu ve Osmanlı modern ve en zengin müzelerinden biri
olarak Türkiye’nin kültür ve turizmine
dönemlerine ait,
hizmet ediyor.
büyük boyutlu
taş eserler teşhir 3 katlı müzenin bodrum katında depolar,
ediliyor.
laboratuar, toplantı salonu ve diğer hiz-
met birimleri, alt katta arkeolojik eserler,
sikke teşhir reyonları, üst katta ise etnog-
Large scale stone rafik eserlerin teşhir edildiği salon, kon-
ferans salonu ile İlhanlı Dönemi’ne ait 8
artifacts from the
adet mumyanın sergilendiği mumya salo-
Hittite, Hellenistic, nu bulunuyor. Bahçede ise çeşitli dönem-
Byzantine, İlhanlı, lere ait taş eserler teşhir ediliyor.
Seljuk and Ottoman
Alt Salon Teşhiri
periods are on
Fosiller Vitrini: Amasya bölgesinden
display in the garden elde edilen jeolojik devirlere ait çeşitli
of the museum. fosiller, özel vitrinler içerisinde sergi-
leniyor. Günümüzden 65-50 milyon yıl
önce yaşamış ammonitler, salyongozlar,
deniz minareleri ve deniz kaplumbağası
bu vitrinde sergilenen fosiller arasında
yer alıyor.
102 AMASYA ‘12
halls. On the upper floor is the ethnogra-
phy and mummy section where Seljuk and
Ottoman period artifacts are on display,
the conference hall, the exhibition hall
and the handicrafts section. In the garden,
there are sarcophagi, tomb steles, mile-
stones, column and column heads, and
tablets from the Islamic period.
Ground floor
Fossils display window: Fossils from differ-
ent geologic eras gathered from Amasya are
displayed in special windows. Snails and sea
turtles that have lived 60 to 50 million years
before our time are on display at this section.
Late Neolithic and Chalcolithic display
window: 7000-6500 B.C.
Earthenware, figurines and cups that have
been unearthed during the digs in 2007 are
on display at this section.
Chalcolithic Cemetery display window: 7
pithos, children buried in the fetal position
and the tombs of three grownups found dur-
ing the digs at Doğantepe tumulus are on dis-
play at this section.
Geç Neolitik ve Kalkolitik Çağ Vitri-
ni: M.Ö. 7000-6500 Bu vitrin içerisinde
Amasya’nın Doğantepe beldesinde bulu-
nan Doğantepe Höyüğü’nde 2007 yılında
Müze Müdürlüğünce yürütülen kurtar-
ma kazılarından elde edilen pişmiş top-
rak heykelcik, figürinler, yayık ve kaplar
sergileniyor.
Kalkolitik Mezarlık Vitrini: Doğantepe
Höyüğünde yapılan kazılarda kalkolitik
ve tunç yerleşmesinin mekân altlarından
elde edilen bir aileye ait toplam 7 adet piş-
miş toprak küp (pithos) ve çömlek içerisi-
ne hocker pozisyonunda, yani dizler kar-
na çekik, baş kollar arasında yan yatmış
(cenin pozisyonunda) şekilde defnedilmiş
bir bebek ve üç yetişkinin mezarları bu-
luntu şekilleri ile teşhir ediliyor.
Lahitler: Bu bölümde üçü pişmiş toprak-
tan, diğeri bronzdan yapılmış 4 adet lahit
sergileniyor.
Bronz Lahit: Hellenistik Döneme ait
bronz lahit, dövme tekniği ile yapılmış
modern banyo küveti şeklinde. Ağız ke-
Sarcophagi: Three terracotta and one bronze
sarcophagus are on display at this section.
The bronze sarcophagus: The bronze sar-
cophagus from the Hellenistic era looks
like a modern bath tub. There are 4 sym-
metrical handles on the corners next to the
opening. It was unearthed from a big tu-
mulus near the borough of Taşova.
Terracotta Sarcophagi: One of them is an-
gled, the second one is cylindrical and the
third is shaped like a bath tub. They were
used as tombs during the Roman era.
Bronze Age artifacts (3500-2100 B.C.):
The artifacts from this period are exhibit-
ed in two separate casings. In the first win-
dow, there are round, black and red terra-
cotta dishes, some with brass handles, jugs
and earthenware. They were unearthed
during the digs Mahmatlar and Oymaağaç
villages.
In the other case, there are bronze daggers,
axes, spearheads, various stone axes, bone
needles and seals.
AMASYA ‘12 103
 The seal display window: Seals all the way
from the Bronze Age to the Hittite Empire
are in display within a small case that were
unearthed during digs or brought by the
museum directorship.

Hittite Age Artifacts: Terracotta plates,

bowls, bull heads, terracotta human figu-
rines, idols and sacred cups used in rituals
are on display. There are also terracotta
jugs with beaked mouths, amphorae and a
terracotta altar in this section.

The Storm God Statuette: The piece that

narlarına yakın köşelerde simetrik 4 kulp
bulunuyor. Amasya’nın Taşova ilçesi
Esençay beldesi, Çakırmıstığı’nın Tepesi
olarak bilinen büyük tümülüsten çıkarıl-
mış.
Müze Müdürlüğünce yapılan kazılardan
elde edilen ve satın alma yoluyla kazandı-
rılan Tunç Çağı’ndan Hitit İmparatorluk
dönemine kadar olan silindir ve damga
mühürler sergileniyor.
is known as Hittite God Teşup is one of the
unique pieces of world archeology. It was
found in a tumulus in Doğantepe in 1962
by chance. The legs, arms and some of the
other pieces of the bronze statuette are still
missing. It resembles the God depictions on
Hittite period rock reliefs. The coned statu-
ette, which was depicted as wearing a skirt
and has taken a forward step, is 21, 5 cen-
timeters high and weighs 1340 grams. It is
the biggest human statuette found from the
Hittite period. Although he was depicted as
smiling, he has a harsh and proud look.

Pişmiş Toprak Lahitleri: Bir tanesi köşeli Hitit Çağı Eserleri: Vitrin içerisinde Iron Age display window: Phrygia Era
diğeri silindirik, üçüncüsü ise küvet şek- pişmiş topraktan tabaklar, kâseler, boğa (1200-600 B.C.): Phrygians, who came to
linde olan pişmiş toprak lahitleri, Roma
döneminde mezar olarak kullanılmış.

Tunç Çağı Eserleri (M.Ö.3500-2100):

Müzede bu çağı temsil eden eserler, iki
ayrı vitrinde teşhir ediliyor. İlk vitrinde
pişmiş topraktan yapılmış siyah ve kır-
mızı renkli, iyi perdahlanmış ve bazıla-
rının üzeri yivle bezenmiş maden taklidi,
kulplu ve kulpsuz küre gövdeli, yuvarlak
ağızlı, düz dipli çanaklar, testiler ve çöm-
lekler yer alıyor. Tümü elde yapılmış olan
bu eserler, Amasya merkez Mahmatlar ve
Merzifon Oymaağaç köyündeki kazılar-
dan elde edilmiş.

Diğer vitrinde ise bronz hançerler, bal-

talar, mızrak uçları, değişik tipte taş bal-
talar, kemik iğneler, ağırşaklar ve damga
mühürler teşhir ediliyor.

Mühür Vitrini: Küçük bir vitrin içerisin-

de Oluz Höyük kazıları ile son yıllarda

104 AMASYA ‘12

başları, teracotta insan figürleri, idoller
ile dini törenlerde kullanılan üçlü kut-
sal kaplar teşhir ediliyor. Vitrinde ayrıca
gaga ağızlı, süzgeçli, devetüyü renkli ha-
murlu pişmiş topraktan testiler, çanaklar,
kâseler ve pişmiş topraktan yapılmış bir
sunak yer alıyor.
Fırtına Tanrı Heykelciği: Arkeoloji li-
teratüründe Hitit Fırtına Tanrısı Fırtına
Teşup olarak tanınan eser; dünya arke-
olojisinin ünik eserlerinden birisidir.
Amasya Merkez, Doğantepe Beldesi’nde
bir höyükte 1962 yılında tesadüfen bu-
lunmuştur. Bronzdan döküm tekniğinde
yapılmış olan eserin bacakları, kolları ve
bazı parçaları henüz bulunamamıştır. Hi-
tit İmparatorluk dönemi kaya kabartma-
larında yer alan tanrı tasvirleriyle özellik-
le de Boğazköy (Hattuşaş) Yazılıkaya açık
hava tapınağındaki tanrı kabartmalarıyla
benzerlik gösterir. Sivri külahlı, kısa etek-
li öne doğru adım atmış vaziyette tasvir
edilmiş eserin mevcut bölümünün yük-
sekliği 21,5 santimetre, ağırlığı ise 1340
Anatolia around 1200 B.C., ruled the re- Arkeoloji
gion. Their capital was Gordium. Wide
literatüründe
bodied, single handle and decorated ar-
Hitit Tanrısı
tifacts and grails shaped like various ani-
mals are displayed in this section. Fırtına Teşup
olarak tanınan
Scythian Age (6th century B.C.): This sec-
eser; dünya
tion includes artifacts that were unearthed
during the digs in 1970 at the village of arkeolojisinin
İmirler. An iron sword, a war axe, many ünik eserlerinden
arrowheads and the remains of a bronze birisidir.
bell found in a tomb that belonged to a
Scythian soldier are on display.
The piece that is
Hellenistic Age (330-30 B.C.): There known as Hittite
are cups with wide mouths and single or God Teşup is one
double handles, jugs, a pot decorated with of the unique
grape bunches and grape leaves and a wide
pieces of world
plate on display at this section. There is
also an artifact with a round body with archeology.
double handles, decorated with a duck fig-
ure. In addition, there is a pot belonging
to the geometric age and a terracotta jug
decorated with a flamingo figure.
AMASYA ‘12 105

gramdır. Hitit İmparatorluk dönemine ait
olan, bulunabilen diğer metal heykeller
içerisinde en büyük boyutlu insan heyke-
lidir. Kalın kaşları, çukur gözleri, düzgün
giyimli tebessüm ederken betimlenme-
sine rağmen haşin ve mağrur bir ifadeye
sahiptir.
Demir Çağı Vitrini: Frig Çağı (M.Ö 1200-
600): M.Ö 1200 civarında Kavimler Göçü
ile Anadolu’ya gelen Frigler, bölgede hü-
küm sürmüştür. Başkentleri Ankara ya-
kınlarındaki Gordion’dur. Devetüyü ha-
106 AMASYA ‘12
murlu çarkta yapılmış, yonca ağızlı, geniş
gövdeli, tek kulplu, düz dipli, üzeri krem
renk astarlı, kırmızı kahverengi boya ile
gövdeye paralel bant şeklinde motiflerle
bezeli eserler ile özel günlerde libasyon
için kullanılan değişik hayvan tiplerinde-
ki ritonlar müzede yer alan bu döneme ait
eserlerdir.
İstik Çağı (M.Ö 6 YY): 1970 yılında
Amasya’nın Gümüşhacıköy ilçesi İmir-
ler Köyü’nde yapılan bir kazıdan gelen
eserlerdir. Bir İskit süvarisine ait mezar-
Oil lamps display window: Various oil
lamps with all shapes and sizes from the
Hellenistic and Roman periods are on dis-
play.
Roman Era (30 B.C.- 476 A.D.): Artifacts
from this era, which make up the richest
collection in the museum, are displayed in
two windows.
Glass artifacts from the Roman era within
the glass section consist of teardrop bottles,
perfume containers and bowls. There is
also an artifact in this section that looks
like an amphora. It has two handles and its
yellow body is decorated with black, blue
and brown colors.
The double handled jugs on display at
the Roman ceramics section vary in form.
There decorations on the handles of some
of these artifacts which are usually made
with light brown dough and colored in red.
There are also wide and shallow bowls in
dan ele geçen ikiye bükülmüş demir kılıç,
bronzdan yapılmış sap delikli harp balta-
sı, çok fazla miktarda mahmuzlu bronz-
dan söğüt yaprağı şekilli ok uçları, at ko-
şum takımına ait gem parçası ve bir adet
bronz orta boy çan buluntuları müzede
teşhir ediliyor.

Hellenistik Çağ (M.Ö 330-30): Müzede

bu çağa ait teşhir edilen eserler arasında
pişmiş topraktan geniş ağızlı, düz kaideli,
açık kiremit renk hamurlu, çarkta yapıl-
mış çift ve tek kulplu bardaklar, testiler,
depas (çift kulplu bardak) üzerinde üzüm
salkımı ve asma yaprağı motifi ile kabart-
ma olarak bezenmiş bir kap ve geniş yay-
van bir tabak bulunuyor.

Bu bölümde pişmiş topraktan konveks

ağız kenarlı, bombe gövdeli, yuvarlak hal-
ka kaideli, çift kulplu, gövde üzeri metop-
lara bölünmüş, içleri bej zemin üzerine
kahverengi ile ördek figürü işlenmiş bir
eser de yer alıyor. Geometrik şekillerle
bezenmiş, geometrik çağa ait bir kâse ve
yuvarlak ağızlı, kısa silindirik boyunlu
gövde üzerinde kırmızı figür tekniği ile
işlenmiş bir filamengo figürü tasviri ya-
pılmış olan pişmiş toprak testi de teşhir
ediliyor.

Kandiller Vitrini: Hellenistik ve Roma

Çağında aydınlatma amacıyla kullanılan
pişmiş topraktan yapılmış çeşitli boy ve
tiplerde, genellikle kiremit renk hamurlu
kandiller sergileniyor.

Roma Çağı (M.Ö 30- M.S 476): Müze-

nin en zengin koleksiyonunu oluşturan
bu çağa ait eserler iki ayrı vitrin halinde
sergileniyor.
Cam eserler bölümünde yer alan Roma
çağına ait cam eserlerin çoğunu ince
uzun formlar ile gözyaşı şişeleri, koku
kapları ve kâseler oluşturuyor. Bu vitrinde
yuvarlak ağızlı, kısa boyunlu, ince uzun,
tabana doğru daralan amphora tipli, çift
kulplu, sarı renkli gövde üzerine siyah,
mavi ve kahverengi renklerle bezemeli,
kum kalıbı tekniği ile yapılmış bir eser de
yer alıyor. Roma seramikleri bölümünde
sergilenen çift kulplu testiler form bakı-
mından değişiklik arz ediyor. Genellik-
le açık kiremit renk hamurlu ve kırmızı
banyolu olan bu eserlerin bazılarının göv-
deleri ile kulp başlarında bezemeler bulu-
nuyor. Vitrinde birbirinin benzeri yayvan
şekilli çanaklar da bulunuyor.
Masklar bölümünde karşıdan seyredil-
mek için topraktan yapılmış sadece yüz
hatları işlenmiş, ağızları şarkı söyler vazi-
yette, tiyatrocu masklar sergileniyor.
Bronz kaplar bölümünde, tek kulplu,
kulpsuz ve sadece kazan kulplu olarak
kullanılan, dövme ve dökme tekniğinde,
this section.
In the Masks section, there are terracotta
theatre masks that look like they are sing-
ing.
In the bronze pots section, Roman period
pots with single or double handles used
for everyday cooking. In another display
window, bronze artifacts left as a gift for
dead children are exhibited. Bull and ea-
gle statuettes and the snake figures attract
attention.
In the statues section, statues from the
Hellenistic and Roman periods are on

AMASYA ‘12 107

günlük kullanım için yapılmış
Roma Dönemi eserleri yer alıyor.
Ayrı bir vitrinde ise genel olarak
çocuk mezarlarına ölü hediyesi
olarak bırakılan bronzdan yapıl-
mış objeler bulunuyor. Bilhassa
boğa ve kartal heykelcilikleri ile
yılan figürü dikkati çekiyor.
Heykeller bölümünde Helenistik
ve Roma Dönemine ait heykeller
sergileniyor. Başı olmayan giysili rahip
heykeli, Tanrı Dionysos ve oğluna ait
yüksek kabartma üzerine oturan kadın
heykeli ile Roma Dönemine ait İmparator
portreleri vitrin içinde teşhir ediliyor.
Defineler Vitrini: Arkeoloji seksiyonu-
nun sağında, toplam 4 adet küçük vitri-
nin içerisinde sergileniyor. Birinci vitrin-
de; Gümüş İskender Definesi ve yine aynı
vitrin içerisinde Helenistik Çağ Pontus
dönemi bronz definesi yer alıyor. İkinci
vitrinde; Roma Dönemi Saraycık Köyü
definesi, Roma İmparatoru Konstanti-
108 AMASYA ‘12
display. The headless, fully clothed priest
figure, the woman statue that belongs to
Dionysus and his son and portraits of Em-
perors from the Roman period is exhibited
in this section.
Treasures display window: These are
displayed in 4 small windows to the right
of the archeology section. In the first win-
dow, there is the Silver Alexander Trea-
sure and the Hellenistic Age Pontus peri-
od bronze treasure. In the second window,
the Roman era Saraycık village treasure,
the treasure that includes 134 bronze
coins from minted in Istanbul and An-
takya from the time of Roman Emperor
Konstantinos (306-337 A.D.), a
copper coin treasure chest from
the Byzantine era, a gold trea-
sure from Esençay and a copper
Byzantine treasure is on display.
In the third window, coins mint-
ed in Amasya during the Helle-
nistic, Roman and Ottoman pe-
riods and in the fourth window,
the Seljuk period II. Gıyaseddin
Keyhüsrev silver treasure, Ottoman peri-
od II. Murad treasure, the silver treasure
chest of the Fatih Sultan Mehmet period
and the gold treasure from the time of
Kanuni Sultan Süleyman is on display.
Byzantine Era (476-1453 A.D.): Artifacts
from this period are on display in the last
window of the archeology collection. Sin-
gle handled cream colored jugs, bronze oil
lamps, the 19th century terracotta Virgin
Mary statue and an icon that depicts the
rise of Mary to the sky, bones, late period
stone Bibles, crosses and stone pressed
fabrics are on display.
nuus (M.S 306-337) Dönemi’nde
İstanbul ve Antakya’da darp edilen
9 değişik tipte bin 134 adet bronz
sikkeden oluşan define, Bizans ça-
ğına ait bakır sikke definesi, Bizans
Dönemi Esençay Altın Definesi ve
bakır Bizans definesi teşhir edili-
yor. Üçüncü vitrinde; Helenistik
Çağ, Roma ve Osmanlı dönem-
lerinde Amasya Şehri adına darp
edilmiş sikkeler, dördüncü vitrinde
ise; Selçuklu Dönemi II. Giyaseddin Key-
hüsrev gümüş definesi, Osmanlı Dönemi
II. Murad’ın definesi, Fatih Sultan Meh-
met Dönemi gümüş definesi, Kanuni Sul-
tan Süleyman dönemine ait altın definesi
sergileniyor.
Bizans Çağı (M.S 476-1453): Bu devre ait
eserler arkeolojik koleksiyonun son vitri-
ninde teşhire sunuluyor. Tek kulplu krem
renkli testiler, bronzdan yapılmış kandil-
ler, 19. yüzyıla ait pişmiş toprak Hz. Mer-
yem heykeli ve yine ahşap üzerine yağlı
boya ile yapılmış Hz. Meryem’in göğe
Jewelry Collection: The majority of the
jewels made from gold, silver and glass
consist of rings and earrings. Onyx rings
decorated with human and animal fig-
ures, various styles of earrings, colored
and glass bracelets and gold necklaces are
on display. A necklace from the Roman
period unearthed at the town of Alpaslan,
a pair of earrings and a ring attract at-
tention in this section. In addition, the
gold artifacts unearthed at the center of
the city in 1996 during rescue digs are also
on display.
Coins display window: There are gold
and bronze coins from the Hellenistic and
Roman periods, gold and cop-
per coins from the Byzantine
era, silver coins from the Sassa-
nid, Seljuk and Ilhanli periods
and Ottoman period gold coins
in chronological order in this
window situated at the end of
the archeology section
Oluz Tumulus Digs display
window: The window where artifacts
gathered during the digs at the Oluz tu-
mulus between 2007 and 2011 by the Uni-
versity of Istanbul includes Hittite, Iron,
Hellenistic and Roman period terracotta
and metal artifacts and coins.
Upper Gallery
Ethnographic Artifacts Selection
(Ottoman period artifacts)
Flags, weapons, hand written Qurans,
women’s jewelry, Ottoman period tom-
bacs, kitchen utensils, lamps, bath uten-
sils, mother of pearl chests, accessories,
astronomical gadgets, compasses, clocks,
AMASYA ‘12 109
yükselişini anlatan ikona ile kilise formlu
taştan yapılmış röliker- kemik muhafaza-
ları, geç dönem taş baskı İncilleri, haçlar
ve ağırlıklar, taş kumaş baskıları sergile-
niyor.
Kadın Ziynet Eserleri: Altın, gümüş ve
camdan yapılmış ziynet eşyalarının çoğu-
nu yüzükler ve küpeler oluşturuyor. Akik
taşlı, üzerlerine insan ve hayvan figürleri
işlenmiş yüzükler, çok çeşitli şekillerde kü-
peler, renkli ve camdan yapılmış bilezikler,
altından yapılmış kolyeler teşhir ediliyor.
Alpaslan beldesinde Roma Dönemi genç
kız mezarından çıkarılan ve satın alma
yoluyla müzeye kazandırılan çift başlı kuş
figürü dizelerinden oluşan gerdanlık, bir
çift küpe ve bir yüzük bu bölümün dik-
kat çekici eserleri arasında yer alıyor. Bu
bölümde ayrıca Amasya merkez, Uygur
bölgesinde Müze Müdürlüğünce 1996 yı-
lında yapılan kurtarma kazılarında Uygur
Lahiti’nde ele geçen M.S. 1 yüzyıla ait altın
eserler yer alıyor.
Sikkeler Vitrini: Arkeolojik bölümün
sonunda yer alan bu vitrinde Helenis-
tik Dönem, Roma Dönemi altın ve bronz
sikkeleri ile Bizans Dönemi altın ve bakır,
Sasani, Selçuklu ve İlhanlı Dönemi gümüş,
Osmanlı Dönemi altın sikkeleri kronolojik
sıraya göre sergileniyor.
Oluz Höyük Kazı Vitrini: İstanbul Üni-
110 AMASYA ‘12
versitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya
Bölümü Öğretim Üyelerinden Doç. Dr.
Şevket Dönmez başkanlığında Amasya
merkez Oluzhöyük’te 2007 ile 2011 yılları
arasında gerçekleştirilen bilimsel arkeolo-
jik kazıda elde edilen eserlerin teşhir edil-
diği, Hitit Dönemi, Demir Çağ, Helenistik
Çağ ve Roma dönemine ait pişmiş toprak
ve maden eserler ile sikkeler teşhir ediliyor.
Üst Salon Teşhiri
Etnografik Eserler Seksiyonu
(Osmanlı Dönemi Eserleri)
Bu bölümde eserler konularına göre ayrı
ayrı vitrinlerde sancaklar, silahlar, el yaz-
ma Kuran’ı Kerim’ler, bindallı ve kadın
ziynet eşyaları Osmanlı Dönemi tombak-
ları, mutfak eşyaları lambalar, hamam
takımları, sedef sandıklar, aksesuarlar,
astronomi aletleri, pusulalar, saatler, çay
kahve ve sigara takımları, şifa tasları, çay-
danlıklar, muskalar teşhir ediliyor.
Salonun batısında, kaybolmak üzere olan
el zanaatları 5 ayrı reyonda cansız man-
kenlerle tanıtılıyor. İp, sicim tezgâhı ve
aksesuarı, saraç, dokuma tezgâhı, sema-
vercilik, kalaycılık, bakırcılık, tarım alet-
leri ve orta bölümde Bizans ile Osmanlı
Dönemlerine ait ahşap işçiliğinin nadide
örnekleri sergileniyor.
Mumyalar Salonu
Amasya Müzesi, Anadolu’daki en çok
tea and coffee sets, medicinal bowls, tea
pots and various religious objects are on
displayed categorized by their themes.
Almost extinct handicrafts are displayed
at the west of the gallery in 5 different
sections on mannequins. Thread work-
benches and accessories, weaving work-
benches, agricultural equipment and
rare examples of Byzantine and Ottoman
wood craftsmanship are exhibited in the
middle section.
Mummies Gallery
The Amasya Museum is the museum that
houses the most mummies in Anatolia.
This section, which displays 8 mummies,
is the most popular section of the muse-
um. The mummies of İşbuğa Noyin and
Cumudar, which belong to the Seljuk era,
were taken from the cupola of Cumudar
Mausoleum. The mummies that were tak-
en from the basement of Fethiye Mosque
and transferred to Cumudar Mausoleum
belong to ex governor of Amasya İzzeddin
Mehmet Pervane Bey, his children and
one of his concubines. The mummies of
his daughters are not intact and only the
main body structures have survived to
this date.
The mummies, which were transported to
the madrasah in Sultan Beyazıt II Com-
plex after being taken from Cumudar
Mausoleum, were mostly destroyed dur-
mumyaya sahip müzedir. 8 adet mum-
yanın sergilendiği bu bölüm, müzenin
en çok ilgi çeken bölümüdür. Bunlardan
İşbuğa Noyin ve Cumudar mumyaları,
Selçuklu Dönemi’ne (1237-1247) ait Bur-
malı Minare Camisi’ne bitişik olarak ya-
pılmış ve halk arasında Cumudar Türbesi
olarak bilinen kümbetten, 1855 yılında
orijinali kilise olan Fethiye Camisi’nin
(1116) bodrum katından çıkarılarak Cu-
mudar Türbesi’ne nakledrilen mumyalar
ise İlhanlıların Anadolu’daki siyasi ege-
menlikleri zamanında Amasya Valiliği
yapmış olan İzettin Mehmet Pervane Bey,
erkek ve kız çocukları ve cariyelerinden
birine aittir. Kız çocuklarına ait iki mum-
ya tüm olmayıp sadece gövde kısımları
günümüze ulaşmıştır.

Mumyalar, 1928 yılında Cumudar

Türbesi’nden çıkarılarak ilk müze olarak
kullanılan Sultan II. Beyazıd Külliyesi’nin
Medrese kısmına nakledilen mumyalar,
1952 yılında Yeşilırmak Nehri’nin taşma-
sı sonucu sular altında kalarak oldukça
zarar görmüştür. 1966’da Amasya Gök
Medrese Camisi’ne, 1977’de yeni yapılan
bugünkü modern müze binasının alt ka-
tına konulmuş, 1980 yılında müze bahçe-
sinde bulunan türbeye nakledilmiş, son
olarak da şu an mumya salonunda teşhire
sunulmuştur.

Açık Hava Teşhiri

Müze binasının batısında bulunan müze
bahçesi içerisinde Hitit, Helenistik, Bi-
zans, İlhanlı, Selçuklu ve Osmanlı dö-
nemlerine ait, büyük boyutlu taş eser-
ler teşhir ediliyor. Taşova İlçesi’nden
getirilen Hitit kapı aslanları, Helenistik
ve Roma dönemlerine ait kitabeli, büst-
lü mezar stelleri, İyon ve korint tarzında
yapılmış sütun başlıkları, anıtsal yapı
parçaları, Roma dönemlerine ait mermer,
kireç taşından yapılmış asma dalı bezeli
lahitler, Bizans Dönemi’ne ait mezar stel-
leri, kabartmalı lahitler, mimari parçalar,
İlhanlı, Selçuklu ve Osmanlı dönemleri-
ne ait inşa kitabeleri, sanduklar, mezar
taşları ve Sultan II. Bayezid Camii’ne ait
1939 depreminde yıkılan son cemaat ma-
hallinin orijinal sütun kaide ve başlıkları
sergileniyor.
ing a flood in 1952. They were then trans-
ported to the Gökmedrese Mosque in 1966
and then transferred to mausoleum inside
the museum garden in 1980 and finally
are on display at the mummies gallery.
Outdoor Exhibition
Large stone artifacts from the Hittite, Hel-
lenistic, Byzantine, İlhanlı, Seljuk and
Ottoman periods are on display in the
garden of the museum. Hittite gateway li-
ons brought over from Taşova, tomb steles
with busts and epigraph from the Hellenis-
tic and Roman periods, Corinth and Ionia
style column heads, pieces of monumental
structures, sarcophagi made from marble
and limestone and decorated with grape
leaves from the Roman period, Byzantine
era tomb steles, embossed sarcophagi, ar-
chitectural pieces, sarcophagi and tomb
stones from the İlhanlı, Seljuk and Otto-
man periods and the original columns and
column heads of the last congregation area
of the Sultan Bayezid II Mosque that was
demolished during the earthquake in 1939
are on display in this section.

AMASYA ‘12 111

Osmanlı şehzadeleri
neden Amasya’ya geldi?
Seyyahlar Amasya için boşuna “Anadolu’nun Oxford’u” tanımlamasını
yapmamıştır. 15. ve 16. yüzyıllarda nüfusu 25 bin olan Amasya,
10 adet imaret ve 18 adet medresede 2 bin öğrenci yetiştirmiştir.
Dolayısıyla şehzadelerin bu kente gelmesi tesadüf değildir.
○ Yazı - Article: Ramazan Yıldız

Why did Ottoman

princes come to Amasya?
Travelers have not called Amasya “the Oxford of Anatolia” in
vain. Amasya, which had a population of 25 thousand in the 15
and 16th centuries, educated 2000 students on 18 madrasah.

A A
masya tarih boyu birçok mede-
niyete ve saltanata ev sahipliği
yapmış, önemli bir ilim ve kültür
merkezi olmuştur. Büyük Rahip Tes adı-
na yapılan Aynalı Mağara kentin Türkle-
rin fethinden önce piskoposluk merkezi
olduğunun kanıtıdır. Danişmendlilerin
hakimiyeti döneminde ise Amasya Türk-
lerin ilim ve sanat yuvası haline gelmiştir.
Bu yönü Anadolu Selçukluları ve Osmanlı
döneminde gerçekleştirilen ilim ve kültür
meclisleriyle doruk noktasına çıkmıştır.
Seyyahlar Amasya için boşuna
“Anadolu’nun Oxford’u” tanımlamasını
yapmamıştır. 15. ve 16. yüzyıllarda nüfu-
su 25 bin olan Amasya, 10 adet imaret ve
18 adet medresede 2 bin öğrenci yetiştir-
miştir. Dolayısıyla şehzadelerin bu kente
gelmesi tesadüf değildir.
masya was home to many civili-
zations throughout its history and
an important science and culture
center. Aynalı Inn, which was constructed
to honor the great priest Tes, proves that
the city was an episcopacy center before
the region was invaded by Turks. Amasya
became the knowledge and art center of
Turks during the reign of the Dânişmend
Seigniory. This aspect of the city was fur-
ther improved by the Seljuk and Ottomans
with the establishment of science and cul-
ture senates.
Travelers have not called Amasya “the Ox-
ford of Anatolia” in vain. Amasya, which
had a population of 25 thousand in the
15 and 16th centuries, educated 2000 stu-
dents on 18 madrasah. So it is only natural
that princes were educated in the city.

Amasya, tarih kitaplarında şer’iyye si- Amasya was known by different names in
cillerinde, ilmi ve tasavvufi icazetname- history books and scientific records such

112 AMASYA ‘12

AMASYA ‘12 113
 Amasya 16. yüzyıl lerde çeşitli adlarla anılmıştır. Bu da her
ortalarına kadar dönemde Anadolu’ya ışık tuttuğunun
bir göstergesidir. Tarihte Medinet’ül
saltanata namzet
Hükema (Akıl ve hikmet sahipleri-
şehzadelerin nin şehri), Bağdadü’r Rum (Anadolu
bilgi, kültür ve beldelerinin Bağdadı), Rumiyye-i ve
Türbetü’l Evliya (Alimlerin merkezi
idari tecrübe
ve evliyanın toplandığı ve defnedildiği
kazanmaları için yer), Darü’n nasır (Nusret ve zafer yur-
gönderildikleri du), Darü’l-izz (İzzet ve saadet yurdu),
il oldu. Darü’l fütuh (fetihlerin hareket nok-
tası) ve Kasru’s Selatin (Padişahların
köşkü) gibi isimlerle anılması kentin
Up until the middle ne kadar önemli bir merkez olduğunun
of the 16th century, ispatıdır.
Amasya was a Katip Çelebi Seyahatnamesi’nde “Nur-
city where princes suz Timur Amasya iç kalesini fethede-
were sent to get memiştir” demiştir. Bu nedenle coğrafi
konumu da önemlidir. Dağların ara-
educated in culture
sında üç girişle sınırlı bir şehir oldu-
and politics. ğu için şehzadeler ve sultanlar burada
güvenle yaşamıştır. Amasya korunaklı
yapısı ve alimlerin merkezi olmasıyla
da şehzade ve sultanları cezbetmiştir.
114 AMASYA ‘12
as Medinet’ül Hükema (the city of the
wise), Bağdadü’r Rum (the Baghdad of
Anatolia), Rumiyye-i ve Türbetü’l Evliya
(the center of scientists and where they are
buried), Darü’n nasır (the land of victory),
Darü’l-izz (the land of glory and happi-
ness), Darü’l fütuh (the starting point of
conquests) and Kasru’s Selatin (the man-
sion of sultans) and this clearly proves the
importance of the city.
Katip Çelebi, in his travel book, has said
that Timur was not able to conquer the
castle in Amasya, stating the importance
if the city’s geographical location. Princes
and sultans lived securely in the city sur-
rounded by mountains. Amasya was an
attraction point for princes and sultans be-
cause of its secure location and important
teachers.
The education of princes
The Ottoman State followed in the foot-
steps of the Seljuk state in education. There
is especially a great resemblance between
Şehzadelerin
yetiştirilme sistemi
Osmanlı Devleti her müessesesinde oldu-
ğu gibi eğitim müessesesinde de Anadolu
Selçuklu Devleti’ni takip etmiştir. Özel-
likle şehzade yetiştirme politikasında bu
iki devlet arasında büyük benzerlikler
vardır. Selçuklularda şehzadeler, ata-
beyler eşliğinde sultanlığa hazırlanır-
ken, Osmanlılarda atabeylerin yerini
lalalar almıştır.
Şehzadelere verilen en önemli eğitim
unsurları, idari, siyasi ve askeri eğitim-
dir. Şehzadeler küçük yaştan itibaren
savaş meydanlarında bulunmuş ve or-
duların sevkini öğrenmişlerdir. Özel-
likle sancak geleneğinde yetişen şehza-
deler haremden uzak tutulmuşlardır.
Küçük yaşta annelerinden ayrılarak
lalaların eşliğinde olgunlaşan şehzade-
lerin idarecilik yönleri gelişmiştir. La-
laları, şehzadelere asla hükmetmemiş,
şehzadeler de her dönem lalalara gere-
ken saygıyı göstermişlerdir. O günün
these two states when it comes to the edu-
cation of princes. In both cases, special
teachers were used in the education of fu-
ture sultans.
Princes were mainly taught managerial,
political and military skills. Princes were
deployed to wars in front of their armies
at an early age. They were kept away from
women. Princes who were taken from their
mother at an early age were educated by
special tutors called lala and had excep-
tional managerial skills. Teachers were
never harsh on the princes and the princes
in return were respectful towards their
teachers. They closely followed the politi-
cal relationships between states and civili-
zations.
There were other areas of education for
princes which involved their interests and
special skills. They were young men and
unlike we see in the miniatures, they were
not dull and cold. Like all people, they had
emotions and affinity for aesthetics. The
AMASYA ‘12 115

şartlarında devletler ve milletler ara-
sındaki siyasi gelişmeleri de yakından
takip etmişlerdir.
Şehzadelerin yetiştirilmelerinde başka
unsurlar da vardı. Bu unsurlar şehza-
delerin ilgi alanları ve kabiliyetleri ile
yakından ilgiliydi. Çünkü şehzadelerin
bir de insani tarafları vardı. Minyatür-
lerde görüldükleri gibi donuk, sıkıcı ve
sert görünümlü portrelerden çok uzak-
tılar. Onların da her insan gibi duygu-
sal ve estetik bir hayatları vardı. Lalala-
rı onların bu yönlerini iyi tahlil eder ve
geliştirmelerine yardımcı olurdu.
116 AMASYA ‘12
teachers would take notice of their charac-
ters and help them in their development.
Some princes were into music and po-
etry, some into painting, jewelry, hunting,
horseback riding, wrestling or carpentry
and the artworks they produced are still
valuable today. Fatih, who planted roses in
his garden, Yavuz, who worked with gold
like an artists and Selim II who made staffs
with various shapes, have shown us the se-
cret sides of princes and sultans.
Traditionally, every male member of the
Ottoman royal family was educated in one
or two art forms. Princes, at a very young
age, were educated to have a profession so
that they could continue living their lives in
comfort if things didn’t go as expected. This
shows that the traditional Islam thinking
that every man must have a specific profes-
sion to earn his life comes from living un-
der the Ottoman rule.
We know that sultans and princes made
money from their artworks. These works
were sold to people in the court or markets.
Future sultans were educated at the School
of Princes, a part of the university, but they
were also encouraged to improve their spe-
cial skills and interests.
The education
of princes in Amasya
Up until the middle of the 16th century,
Amasya was a city where princes were
sent to get educated in culture and politics.
Princes were educated in Amasya as if they
were living in the Ottoman court.
When princes came to Amasya they were
educated at Beyler Palace of the School of
Princes. Unfortunately, the school, estab-
lished by İskender Çelebi in Selağzı region,
has not survived to this date.
Hüseyin el-Amasi, in his book Tarik’ul-
Edeb’i has detailed the education of princ-
es and statesmen. El-Amasi, who was also
the teacher of Yörgüç Paşa and his son
Hızır Paşa, was a professor and has edu-
cated many statesmen. His books are still
considered important references.
Princes were educated in the same manner
in all palaces. 20 girls would be assigned to
a newborn prince and his mother would be
in charge of the girls. After the boy turned
one, a group of servants would be assigned
to him. The older man in the group would
be his chief governess and he’d have 3 more
men tutors.
In Amasya, Yörgüç Paşa was Murad II’s
tutor and Taci Beyzade Cafer Çelebi was
Bayezid II’s tutor.
When a prince turned 5, lessons began
with a celebration, which included prayers.
Kimi şehzadelerimizin musikiye ve şiire,
kimilerinin ise hat sanatına, kuyumculu-
ğa, avcılığa, biniciliğe, güreşçiliğe ya da
marangozluğa duydukları ilgi ve aldıkları
eğitimle ortaya çıkardıkları eserler günü-
müzde de ehemmiyetini sürdürmektedir.
Bahçesinde gül aşılayan bir Fatih, altını
eriten ve dantel gibi işleyen bir Yavuz ve
çeşitli şekillerde asa imal eden II. Selim
şehzadelerin ve sultanların görünenin ar-
dındaki saklı yüzlerini fısıldamıştır.
Geleneksel olarak hemen her erkek Os-
manlı hanedan üyesi, el sanatları veya
güzel sanatlardan bir ya da birkaç da-
lında ustalaşacak şekilde yetiştirilmiştir.
Osmanlı şehzadeleri çocukluklarından
itibaren sarayda Ahilik ve Fütüvvet ge-
lenekleri gereği mutlaka bir mesleğe
yönlendirilirlerdi. Bu durum, her erkek
çocuğun, talihlerinin yaver gitmediği
demlerde geçimlerini sağlayacakları bir
sanata veya zanaata yani “bir altın bilezi-
ğe” sahip olması gerektiği yolundaki eski
Türk ve İslam geleneğinin, yüzyıllarca
hanedanın zihniyet ve pratiğinde yaşadı-
ğını ve ona yön verdiğini gösteren çarpıcı
bir örnektir.
Padişahların ve şehzadelerin öğrenip
yaptıkları sanat eserlerinden para kazan-
dıkları, nafakalarını temin ettikleri bi-
linmektedir. Bu eserler ya devlet ve saray
erkanına satılır veyahut çarşıda pazarda
satışa çıkarılarak büyük bir rağbetle kar-
şılanırdı.
Geleceğin padişahlarının Enderun’un
bir parçasını oluşturan “Şehzadeler
Okulu”nda (Şehzadeğan Mektebi) yetişti-
rilirken, kimi yönlerini geliştirmeleri, çe-
şitli meslek ve meraklara eğilim duymuş
olmaları gayet tabidir.
Amasya’da şehzadelerin
yetiştirilme sistemi
Amasya 16. yüzyıl ortalarına kadar sal-
tanata namzet şehzadelerin bilgi, kültür
ve idari tecrübe kazanmaları için gönde-
rildikleri il oldu. Şehzadeler, Amasya’da
After the celebration, tutoring started. The
prince kissed the shoulder of the grand
priest after the prayers. The grand vizier
gave the prince all he needed for his lessons
as a gift.
From prince to sultan
The main goal in the education of princes
was to make them great administrators
and that is why they were sent to border
cities as mayors at a young age. They were
seen as next in line to the throne if they
were successful at their posts. Strong, de-
termined and wise princes were noticed by
the state and politicians would campaign
to make them the next sultan. Hunting
was a big tradition in the Ottoman dy-
nasty. Preparations for war would be done
with crowded hunting parties and princes
would be kept alert with these activities.
The first sultan to establish crowded hunt-
ing parties was Yıldırım Bayezid. We also
know that Çelebi Mehmed was raised as
an expert wrestler. He was called Mehmed
the Wrestler and was a great warrior. He
AMASYA ‘12 117
Osmanlı saray terbiyesi ile yetiştirili-
yordu. Amasya’da şehzadelerin yetişti-
rildikleri yerler Beyler Sarayı ve Şehza-
değan Mektebi’ydi. Şehzadelere mahsus
yaptırılan ve adına şehzadeler dershanesi
denilen Amasya’nın Selağzı mevkiinde
bulunan bu ilim yuvası günümüze ulaşa-
mamıştır. Bu dershanenin kurucusu İsken-
der Çelebi’dir.
Hüseyin el-Amasi, Tarik’ul-Edeb’i kitabın-
da şehzadelerin ve devlet adamlarının nasıl
yetiştirildiklerini örneklerle açıklamıştır.
Yörgüç Paşanın ve oğlu Hızır paşanın da
öğretmeni olan El-Amasi Amasya’da mü-
derrislik yapmış, devlet adamı yetiştirmiş-
ti. Yazdığı eser günümüzde de geçerliliğini
korumaktadır.
Amasya sarayında da diğer saraylarda do-
ğan şehzadelerin yetiştirilme usulleri aynı
idi. Yeni doğan şehzadeye “usta” denilen
yirmi kadar genç kız tayin edilir, onlara
Valide Sultan da nezaret ederdi. Bir yaşın-
da sütten kesilen şehzadeye bir maiyet ta-
118 AMASYA ‘12
yin olunurdu. Bu maiyetin başlıcalarından
“ağa” adı verilen üç kişi has odalılardandı.
Bunların içinden en yaşlısı şehzadenin baş
mürebbisi olup kendisine baş lala denir-
di. Baş lalanın emri altındaki üç hadım
ağası da lala unvanı taşırdı. Amasya’da II.
Murad’ın lalası olarak Yörgüç Paşayı, II.
Bayezid’in lalası olarak da Taci Beyzade
Cafer Çelebi’yi görüyoruz. Şehzadeler beş
altı yaşına yani tahsil çağına geldiği zaman,
kendisine bir hoca tayin olunarak mera-
simle derse başlatılırdı. Şehzadenin bu dersi
başlamasına “bed-i besmele” denilirdi. Bu
merasimde davetlilerin huzurunda Şeyh-ul
İslam eski alfabe tertibi üzerine okutur ve
sonra dua ederdi. Merasim nihayet bularak
çoğunun tahsili tayin olunan hocasına bı-
rakılırdı. Şehzade, Şeyh-ul İslam’dan ilk al-
fabeyi okuduktan sonra onun elini öpmesi
lazımdı. Lakin elini öptürmez, şehzadenin
omzunu öperdi. Şehzadenin derse başla-
ması münasebetiyle kendisine lazım olan
bütün özel giderleri sadrazam hediye ola-
rak takdim ederdi. Şehzadeye, hocası darü’s
sade ağası dairesinde ders verirdi.
was also engaged in handicrafts, mainly
saddle making. Çelebi Mehmed, who was
also educated in horseback riding, was
considered the pioneer of the sport in the
Ottoman state. He also took the sport to
the next level, establishing two different
riding teams from the expert riders he
gathered from Amasya and Merzifon. It is
said that the competitions between these
two teams, Amasya choosing cabbage and
Merzifon choosing okra as their team sym-
bols, continued until the 19th century and
that Murad II also participated in these
competitions. Today, it is believed that the
marble cabbage headpiece of the fountain
in İstanbul Çengelköy is the silent remnant
of this grand rivalry.
Murad II, who helped improve Ottoman
culture and provided the translation of
many Arabic and Farsi books into Turkish,
had determined the origins of many na-
tional and religious legends and had them
published. He commissioned the transla-
tion of classic political manifests and had
 Amasya’da yetişen devlet
adamlarının bıraktığı
eserler 20’inci yüzyıl
başlarına kadar Osmanlı
Devleti’ne idareci ve
alim yetiştirmiştir.
Many important
statesmen and teachers
were educated in
Amasya up until
the beginning of the
20th century.
Şehzadelikten sultanlığa
Şehzadelerin yetiştirilmesindeki tek amaç
iyi bir idareci olmalarıydı. Bunun için de
küçük yaşlarda sancaklara vali olarak ata-
nırlardı. Buralardaki faaliyetleri ve kabi-
liyetlerine göre veliaht olurlardı. Güçlü,
dirayetli, akıllı şehzadeler devlet erkânı ta-
rafından fark edilir, onların padişah olması
için mücadele edilirdi.
Türk hanedanının geleneklerinde avcılık
vardı. Kabalık av heyetleriyle savaş hazır-
lıkları yapılır, bu spor sayesinde şehzadeler
zinde kalırdı. Kalabalık av heyetleri kuran
ilk padişah Yıldırım Bayezıd’dır.
Yine Çelebi Mehmed’in iyi bir güreşçi ola-
rak yetiştirildiği malumdur. Öyle ki culüş
bahşişinden sonra hutbesini “Güreşçi Meh-
med” diye okutmuş, şehzadeliğinde bu la-
kapla nam salmış ve iyi bir savaşçı olarak
yetiştirilmiştir. Çelebi Mehmed ayrıca el sa-
natı olarak da urgancılıkla ilgilenirdi. Onun
şehzadeliği döneminde çevresinde saraçlık
yapılan Amasya Şahgeldi Paşa Camisi’nin
adı değiştirilerek Saraçhane Camii olmuş-
tur. Binicilik eğitimi de alan Çelebi Meh-
med, Osmanlı biniciliğinin piri sayılmıştır.
Hatta bu işi kulüp mantığına çevirerek, Fet-
ret Devri boyunca Amasya ve Merzifon’dan
topladığı usta binicilerle iki cündi bölüğü
kurmuştur. Zaman zaman maç yapan ve
Merzifonluların lahana, Amasyalıların
bamyayla sembolize ettikleri bu iki takım
arasındaki rekabet 19. yüzyıla kadar sür-
düğü, bu savaş talimlerine II. Murad’ın da
katıldığı anlatılır. Bugün İstanbul Çengel-
köy’deki mermer lahana başlıklı çeşmenin
de bu ezeli rekabetin sessiz bir hatırası oldu-
ğu söylenir. Arapça ve Farsça birçok eserin
Türkçeye çevrilmesini ve Osmanlı kültürü-
nün geliştirmesini sağlayan II. Murad, özel-
likle milli ve dini halk destanlarının tespiti
ve bu çeşitten yeni destanların yazılma işini,
sosyal ve siyasi rolleriyle ortaya çıkarmıştır.
Klasik siyasetnameleri Türkçeye çevirtmiş
ve hanedan içinde imparatorluk bilincini
uyandırmıştır.
Musiki ve şiirden zevk alan II. Murad,
şehzadeliği döneminde bu yönlerini de
geliştirmiştir. Amasya’daki adetlerini sal-
tanata çıktıktan sonra da devam ettiren II.
Murad’ın, her hafta bir konuyu tartışmak
üzere müzakereciler tayin ettiği, bilginleri
toplayıp okudukları manzumeyi dikkat ve
iltifatla baştan sona dinlediği anlatılır. Al-i
Osman tarihlerinde Ebu’l hayr ve Padişah-ı
hakim diye anılmıştır. Fatih Sultan
Mehmet’in de iyi bir haritacı olduğu bilin-
mektedir. Tarih kitaplarını okuyan, alimle-
ri dinlemekten zevk alan, araştırıp incele-
yen eşsiz bir insandı. İki musiki kitabının
varlığı, Avni mahlasıyla şiir yazması ise
onun sanatsal yönünü göstermektedir.
Şehzadeliği döneminde de sultanlığında da
alimleri yanından hiç ayırmamıştır. Şeh-
zadeliğinde ok için parmağa yüzük, kemer
tokaları ve kılıç kınları imal etmiştir. Onun
awakened the empire consciousness within
the dynasty.
Murad II, who liked music and poetry, im-
proved these characteristics when he was a
prince. He continued engaging in the same
activities after becoming a sultan. We
know that he organized debates every week
on different topics and gathered scientists
and listened to them carefully.
We know that Fatih Sultan Mehmet was a
good cartographer. He loved reading histo-
ry books and listening to scientists. He was
a lover of art; he has two music books and
wrote countless poems with the moniker
Avni. He was always surrounded by sci-
entists. He was engaged in various handi-
crafts while he was a prince. Yavuz Sultan
Selim and Kanuni Sultan Süleyman were
also involved in art and handicrafts. The
education and artworks of these princes
were to positively affect their future duties.
The education of
administrators in the
Ottoman state and their
reflections today
Tutors and artists who educated princes
were selected with great care. Princes were
guided by them to the throne. Amasya was
also the center of knowledge and culture
because teachers, responsible for the edu-
cation of the princes, spent their free time
AMASYA ‘12 119
 Amasya’nın ilim ve kültür merkezi
olmasının sebeplerinden biri alimlerin
şehzadelerden artan vakitlerini
halkın içerisinde geçirmeleriydi.

Amasya was also the center of knowledge

and culture because teachers, responsible
for the education of the princes, spent
their free time with the locals.

120 AMASYA ‘12


ardından Yavuz Sultan Selim ve Kanuni
Sultan Süleyman’da da bu yönde sanatlara
ilgi duymuştur.
Bu şehzadelerin eğitimleri ve sanat eserleri
gelecekte üstlenecekleri görevlerini olumlu
yönde etkilemiştir.
Osmanlı üst düzey idarecilerin
yetiştirilmeleri ve günümüze
yansımaları
Şehzadeleri yetiştiren ilim ve sanat er-
bapları özel olarak seçilirdi. Onların
gözetiminde saltanat yolunda ilerlerdi.
Amasya’nın ilim ve kültür merkezi ol-
masının bir diğer sebebi de bu alimlerin
şehzadelerden artan vakitlerini halkın
içerisinde geçirmeleriydi. Amasya halkı
ile iç içe yaşayan bu alimler halka ilim,
irfan, bilgi, kültür ve sanat öğretip yayı-
yorlardı. Bu da Amasya’nın her alanda
gelişimine katkı sağlamıştır. Böylece İs-
tanbul saraylarındaki şiir, edebiyat, mu-
siki ve diğer güzel sanatlar Amasya’da da
yayılmış, halk bilgili, bilinçli ve zevk-i
selim bir hale gelmiştir. Bu bakımdan
Amasya’da çevre illerle kıyaslanmayacak
musiki, edebiyat ve bedii sanatlar zevki
gelişmiştir. O dönemlerde her evden mu-
siki sesleri geldiği, hastaların musiki ile
tedavi edildiği bilinmektedir. Padişah-
ların ikamet ettiği Amasya saraylarında
nefis has bahçeler, ilim, şiir ve musiki
meclislerinin olduğu anlatılır. Özellikle
with the locals Teachers, who lived among
the locals, passed on their knowledge to the
commoners and this helped the develop-
ment of Amasya in every aspect.
Fine arts, which were practiced at the pal-
ace in Istanbul, were widespread in Ama-
sya, creating an educated and conscious
population. That is why an affinity for fine
arts is much more improved in Amasya
compared to neighboring cities. We know
that using music as a treatment was com-
mon in Amasya during that time. It is said
that there were magnificent gardens in the
Amasya mansions occupied by the sultans
where music and poetry could be heard at
all times.
Especially in the 16th century, many art-
ists created music, literature and poetry in
XVI’ıncı yüzyılda pek çok ilim adamı,
Amasya. This continued until the end of
şair, edip, musikişinas, Amasya’dan eser-
the Ottoman Empire and Amasya never
ler yaydı. Bu durum Osmanlı Devleti’nin
lost its importance.
son zamanlarına kadar devam etti ve
Amasya önemini hiç yitirmedi.
Many important statesmen and teach-
ers were educated in Amasya up until the
Amasya’da yetişen devlet adamlarının
beginning of the 20th century. The mentor
bıraktığı eserler 20’inci yüzyıl başlarına
of Prince Ahmed, Mehmed Paşa, became
kadar Osmanlı Devleti’ne idareci ve alim
a vizier in the Ottoman State and he built
yetiştirmiştir. Şehzade Ahmed’in lalası
an important school in Amasya where Ab-
olan Mehmed Paşa Osmanlı Devleti’nde
durrahman Kamil Efendi- a person who
vezirliğe yükselmiş, Amasya’ya da Ab-
helped Mustafa Kemal build the republic-
duraman Kamil Efendi gibi şahsiyet-
was educated. Mufti Tevfik Efendi, who
lerin yetiştiği bir medrese bırakmıştır.
was also educated at the same school, was
Bu insanlar Mustafa Kemal ile birlikte
one of Atatürk’s most important aides dur-
cumhuriyetin temellerini atmıştır. Yine
ing the Turkish War of Independence. The
Amasya medresesinde yetişen Müftü
fact that Amasya has many inns, baths,
Tevfik Efendi, Atatürk’ün milli müca-
schools and bridges, is a direct result of this
deledeki en büyük yardımcılarındandır.
situation.
Amasya’daki han, hamam, medrese ve
köprü gibi tarihi yapıların çok olması bu
We also see statesmen who were educated
durumun günümüze kadar uzanan bir
in Amasya in the new Turkish Republic.
sonucudur.
Today, just like throughout history, states-
men from Amasya are in important places.
Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nde de
They are doing an excellent job and repre-
Amasya’nın yetiştirdiği devlet adamlarını
senting our city.
görüyoruz. Tarihin her döneminde olduğu
gibi bugün de Amasyalı devlet adamları
önemli noktalarda bulunmaktadır. Amasya
tarihinin geleneğinden yetişen idarecileri-
miz en iyi şekilde görevlerini yapmakta ve
şehrimizi temsil etmektedir.
AMASYA ‘12 121
Halk sofrasından saray
mutfağına eşsiz bir lezzet
Amasya mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan keşkek,
özellikle bayram sabahlarında ve özel ziyafetlerde sofraların baş tacıdır.

An amazing dish from

the locals to the palace
Keşkek, which is one of the indispensible dishes in the Amasya cuisine, is the
queen of dinner tables during special occasions and religious holidays

122 AMASYA ‘12

T K
ürkiye’nin pek çok bölgesin-
de “düğün yemeği” olarak ka-
bul edilen ve yakın zamanda
UNESCO’nun “somut olmayan kültürel
miras” listesine giren keşkek, Amasya
mutfağının vazgeçilmez yemekleri ara-
sında yer alır. Toprak küplere dolduru-
lan çeşit çeşit malzemenin odun ateşinde
harman olmasıyla ortaya çıkar bu tadına
doyulmaz lezzet. Amasya’da yüzyıllar-
dır sofraların baş tacı olan keşkeğin halk
sofrasından saray mutfaklarına uzanan
ilginç bir öyküsü vardır.
Rivayet odur ki, Yavuz Sultan Selim Han
1514 yılında düzenlediği İran seferi dö-
nüşü ordusunu dinlendirmek ve kışı ge-
çirmek üzere doğduğu şehir Amasya’ya
doğru yola çıkar. Bunu haber alan yaşlı
bir kadın, padişah efendisini evine buyur
edip bir tabak aş ikram etmek ister. Ama
evinin ambarında iri yarma ve nohut ile
birkaç gün öncesinde komşularının ver-
diği kuzu etinden geriye kalan kaburga-
lardan başka bir şey de yoktur. Ama ihti-
yar kadın kararlıdır, elinde avucunda ne
varsa kullanıp, tadı damaklarda kalacak
bir yemek yapacaktır.
Büyük bir heyecanla başlar yemek yap-
maya. Etin az olduğu fark edilmesin diye
toprak küpün en altına az etli kaburgaları
yerleştirir. Üzerine bir tas yarma, bir tas
da nohut ilâve edip su ile doldurur. Tu-
zunu ekler. Daha sonra bahçedeki ekmek
fırınına sürer.
Küpteki yemek pişe dursun o yolu gözle-
meye koyulur. Bir yandan da kaynadık-
ça suyu azalan yemeğe su ilâve eder. Su
eklendikçe yarma ve nohutları iyice erir.
Ama bir türlü padişahın askerleri görül-
mez.
Gece biter, sabaha kadar fırındaki ateşi
söndürmez, yemeğini sıcak tutar. Niha-
yet sabahın ilk ışıklarında padişahın as-
kerleri görülür. İhtiyar kadın heyecanla
yolu keser. Padişaha “bir kepçe aşımdan
tatmadan, bir tas ayranımı içirmeden
göndermem” der. Yaşlı kadının ısrarına
dayanamayan askerler “Hele ana çıkar
bakalım şu aşını, padişah efendimize
yakışır mı?” derler. Kadın öyle heyecan-
lıdır ki, fırında bekleyen küpünü çıkarır,
askerlerin sofrasına yerleştirir. Askerler
yemeği kontrol etmek maksadıyla küpün
içine bakarlar. Küp içinde et kokusu var
ama sanki et yoktur. Fırında saatlerce
kaynayan kaburga etleri lokum gibi eri-
miştir. Yemeğin görünüşü ilk bakışta as-
kerleri memnun etmez ve “Keşke etli ol-
eşkek, which is considered a wed-
ding dish in most regions in Tur-
key and was added to UNESCO’s
world heritage list recently, is one of the
indispensible dishes in the Amasya cui-
sine. This delicacy is made by adding vari-
ous ingredients into terracotta jars which
are cooked on wood fire. The dish, which
spread from the tables of locals to the kitch-
ens in the palace, has an interesting story.
According to legend, Yavuz Sultan Selim
Han heads towards Amasya, his home-
town, in 1514 after returning from Iran to
rest his army and spend the winter. An old
woman, who hears that the sultan is com-
ing to the city, wants to host the sultan and
offer him some food. But all that is left in
her pantry is some wheat, chickpeas and
ribs from a lamb there were brought over
by her neighbors. But the old woman is de-
termined to make an excellent meal with
what she has.
She starts cooking with utter excitement.
Not to show the sultan that she has very
little meat, she places the ribs at the bottom
of the jug. She put the rest of the ingredi-
ents on top and fills the jug with water. She
adds salt. Then she places the jug inside the
bread over in the yard. As the dish is cook-
ing, she waits for the sultan, all the while
Akşamdan
fırına atılan
keşkek 10-
12 saatte
pişiriliyor.
The dish which
is put into the
oven a night
before serving
is cooked in
10-12 hours.
AMASYA ‘12 123
saydı” diye söylenirler. Ama yedikçe aşın
lezzetini alılar ve yemeğin Yavuz Sultan
Selim Han’ın sofrasına yakışacağı kana-
atine varırlar.
Köylü kadın, askerlerin “Keşke etli ol-
saydı” dediği yemeği padişaha da ikram
eder. Padişah bu yemeği çok beğenir ve
aşçıbaşısına Amasya’ya vardıklarında bu
yemekten yapıp bütün orduya dağıtılması
emrini verir. İşte “Keşke etli olsaydı” de-
nilen bu yemek, böylece padişah sofrasın-
daki yerini alır ve zamanla “Keşkek” diye
ünlenir.
Bu olaydan sonra keşkek, bayram sabah-
larında, özel ziyafetlerde sofraların baş
tacı haline gelmiş. Keşkek hala Amasya
mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden
biri. Anadolu’nun diğer bölgelerinde ya-
pılan keşkeklerden bir farkı var; o da dö-
vülmemesi. Keşkek Amasya’da fırından
çıktığı gibi, üzerine tereyağlı sos ilave
edilerek servis ediliyor.
Artık her evde bir odun fırını yok belki
ama Amasyalı hanımlar bunun da çö-
zümünü bulmuş. Malzemelerini hazır-
ladıktan sonra toprak kaplara doldurup
akşamdan kentteki fırınlara veriyorlar
keşkeği. Böylece geleneksel usulde pişen
keşkeğin lezzetini misafirlerine de tattı-
rıyorlar. Biz yedik çok beğendik. Siz de
yapıp tatmak istersiniz diye tarifini al-
mayı da ihmal etmedik. Şimdiden afiyet
olsun…
Malzemeler
• 500 gram dana eti
• 2-3 parça fırınlanmış
veya normal kuzu kemiği
• 1 kase keşkeklik yarma
• 1 kase nohut
• 1 çorba kaşığı salça
• 1 çorba kaşığı tereyağı
• Tuz
• Pulbiber
• Karabiber
• 6 su bardağı su
Yapılışı
Malzemeleri küpün içerisine yerleştirin. Daha sonra harmanlayıp üs-
tüne çıkacak kadar su ilave edin. Ardından küpün ağzını aleminyum
folyo ile kapatıp fırına atın. 10-12 saat pişirin. Piştikten sonra bir taba-
ğa alıp üzerine tereyağında kavrulmuş salçalı sos dökerek servis edin.
124 AMASYA ‘12
adding water to the jug. As she adds more sultan loves it and orders his cook to make
water, the other ingredients start to melt this dish and serve it to all his soldiers when
but the soldiers are nowhere to be seen. they reach Amasya. This is how Keşkek be-
comes famous.
She keeps the fire going until the morn-
ing and keeps the dish warm. Finally, the After this incident, keşkek becomes the
soldier’s arrive in the wee hours of the main dish during special occasions and
morning. The old lady cuts them off with religious holidays. Keşkek is still an impor-
excitement. She insists that the sultan eat tant delicacy in Amasya. Keşkek is served
and drink something before he leaves. The with a butter sauce in Amasya as soon as it
soldier’s demand to taste the dish before it comes out of the oven.
is served to the sultan. He dish smells of
meat but they can’t see any meat inside the A wood oven no longer exists in most homes
jug. At first, they don’t think that it is wor- but the women in Amasya have found a so-
thy for their sultan but when they sit down lution to that problem. Today, they fill the
to eat it they understand how delicious it jug with the ingredients a night before serv-
is and decide to offer it to the sultan. The ing and cook the dish in the oven. Here is
old woman offers the sultan the dish. The the recipe if you like to try it at home…
Ingredients
• 500 grams of veal
• 2-3 pieces of bones from a lamb
• 1 cup of wheat
• 1 cup of chickpeas
• 1 tablespoon tomato paste
• 1 tablespoon butter
• Salt
• Red pepper flakes
• Black pepper
• 6 glasses of water
Recipe
Place the ingredients inside the jug. Then add water
to cover the ingredients. Seal the jug with aluminum
foil and cook the dish in the oven for 10-12 hours. Af-
ter the dish is cooked, pour the sauce which is made
with tomato paste and butter.
AMASYA ‘12 125
OTELLER / HOTELS YALIBOYU OTEL
Ziya Paşa Bulvarı AMASYA
GRAND PASHA HOTEL
Tel: +90 358 218 16 05
Mısırlı Konağı Hatunya Mah. Tevfik Hafız çıkmazı No:5 AMASYA
EGE PANSİYON
Tel: +90 358 212 41 58 www.grandpashahotel.com
Hatuniye Mah. Yalı Boyu Sok. No:28 AMASYA
LALE HAN OTEL
Tel: +90 358 218 73 00
Pirinçci Mah. Mehmet Paşa cad. No:31 AMASYA
RESTAURANTLAR / RESTAURANTS
Tel: +90 358 212 77 77 www.lalehanotel.com
SİMRE OTEL STRABON RESTAURANT
Hatuniye Mah. Hazeranlar Sok. No:44 AMASYA Hatuniye Mah. Harşane Sok.No:2 Amasya
Tel: +90 358 218 66 44 www.simreotel.com Tel:+90 358 218 15 15 www.strabon.com.tr
AMASYA GÖZLEK TERMAL ŞEHİT KULÜBÜ RESTAURANT
Amasya – Çorum Karayolu 13.km AMASYA Yavuz Selim Meydanı Saat Kulesi Amasya
Tel: +90 358 256 22 22 www.gozlektermal.com Tel: +90 358 218 10 13 www.yaylapizza.com/sehirkulup.htm
HARŞENA OTEL BEDESTEN OSMANLI MUTFAĞI
Ptt Karşısı Yalıboyu Evleri AMASYA Gazı Mahbup Mah. Taşhan Sok. Bedesten Binası Merzifon AMASYA
Tel: +90 358 218 39 79 www.harsenaotel.com Tel: +90 358 505 01 02 www.bedestenosmanli.com

HEDİYELİK EŞYA VE HATIRA / COMMERATIVE AND GIFT

SHOP HEDİYELİK EŞYA

Hatuniye Mahallesi Hazeranlar Sokak 15/B AMASYA
Tel: +90 358 212 14 20
AKTAV EL SANATLARI
Hatuniye Mah. Bestekar Sok. No:1 AMASYA
Tel: +90 358 212 31 00

AMASYA’DA İKLİM
Amasya’da Karadeniz iklimi Kara iklimi arasında bir geçiş iklimi hüküm
sürer. Yazları Kara İklimi kadar kurak, Karadeniz iklimi kadar yağışlı
değildir. Kışları ise Karadeniz iklimi kadar ılıman, Kara iklimi kadar sert
değildir. Bu bölgede Karadeniz ardı iklimi etkili olmaktadır. Yazları sıcak
ve kurak, kışları yağışlıdır. İlkbahar en çok yağış alan mevsimdir.

CLIMATE IN AMASYA
A transit climate between the Black Sea climate and continental climate
prevails in Amasya. It is not as dry as continental climate during the
summers and not as rainy as the Black Sea climate. During the winter, it
is not as temperate as the Black Sea climate and not as rough as conti-
nental climate. The summers are hot and dry and the winters are rainy.
The rainiest season is spring.

126 AMASYA ‘12

AMASYA ‘12 127
 BULMACA

128 AMASYA ‘12