Λόγος πρώτοσ 1ο Γενικό Λύκειο Χανίων

Λόγος πρώτου
Τεύτος Β΄, 2022—2023

Το 1ο Γενικό Λύκειο Χανίων, έργο του εκπαιδευτικού του ςχολείου μασ, Γιάννη Μαργιούλα.

Πρόλογος
Μια ακόμη σχολική χρονιά έφτασε στο τέλος. Πλούσια σε εμπειρίες, γεμάτη συναισθήματα, γεγονότα και δραστηριότητες,
όλα όσα αποδεικνύουν ότι το σχολείο είναι ένας ζωντανός οργανισμός και κάθε ημέρα δεν είναι ποτέ ίδια. ΢το φετινό 2 ο τεύ-
χος της ηλεκτρονικής μας εφημερίδας προσεγγίζουμε τα κύρια θέματα που μας απασχόλησαν κατά τη διάρκεια της χρονιάς,
όπως ο σχολικός εκφοβισμός, το σχολικό περιβάλλον, η πόλη μας, η πολιτιστική ζωή. Προβληματιστήκαμε με θέματα της
επικαιρότητας που δεν άφησαν κανέναν ασυγκίνητο και συζητήσαμε με διακεκριμένους πνευματικούς ανθρώπους. Σέλος,
δώσαμε «βήμα» στους μαθητές του σχολείου μας, ώστε να εκφράσουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους, αλλά
και σε απόφοιτους μαθητές μας, φοιτητές, επιστήμονες ή και επαγγελματίες πλέον, οι οποίοι κατέθεσαν την επιστημονική
τους επάρκεια εγκαινιάζοντας μία νέα στήλη, την Επετηρίδα Αποφοίτων. ΢ας ευχόμαστε καλή ανάγνωση.

Περιεχόμενα
΢υνέντευξη με τον καθ. M. Parkinson 2
Αφιερώματα στη Μικρασιατική καταστροφή 5

΢χολικό ημερολόγιο 2023 8

Παγκρήτιοι ρητορικοί αγώνες 13
Ο σχολικός κήπος 14
Τγεία 15
Σέχνη και Πολιτισμός 16
Κοινωνικοί προβληματισμοί 18
΢υνέντευξη Π. Κουτσάκη 24
Σεχνητή Νοημοσύνη 27
Αθλητισμός 29
Εκπαιδευτικές επισκέψεις—Εκδρομές 33
΢κέψεις και ανησυχίες μαθητών 40
Επετηρίδα αποφοίτων 45
Αποχαιρετισμός 49
Σελειόφοιτοι 50 Η ΑΒΕΑ, έργο του εκπαιδευτικού του ςχολείου μασ , Γιάννη Μαργιούλα.
Σελίδα 2 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Συνεντεύξεισ

Συνϋντευξη με τον καθηγητό M. Parkinson

΢το πλαίσιο της δράσης του σχολείου για τον περιβάλλοντα χώρο και ως συνέχεια της συνέντευξης που μας
παραχώρησε κατά το προηγούμενο σχολικό έτος 2021-22, στις 29 ΢επτεμβρίου 2022 επισκέφθηκε το σχολείο μας,
μετά από δική μας πρόσκληση, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ κ. Michael Parkinson. ΢υναντήθηκε
στον χώρο της Βιβλιοθήκης του σχολείου με ομάδα μαθητών και εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στη δράση και
συζήτησαν για το αντικείμενο της ενασχόλησής του, αστικό περιβάλλον (URBAN STUDIES), την αστική ανάπλαση
του Λίβερπουλ, που παρουσιάζει στο βιβλίο του «Beyond the Brink», τα προβλήματα των σύγχρονων πόλεων και
σχολείων, αλλά και τις προοπτικές της ανάπτυξης της πόλης των Φανίων, την οποία επισκέπτεται κάθε χρόνο από το
1986. Έχει εργαστεί για 50 χρόνια στην Αμερική, τη Μ. Βρετανία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως σύμβουλος κατανομής
κονδυλίων σε επιδοτούμενα δημόσια έργα. Μελετώντας τις προϋποθέσεις που κάνουν μια πόλη επιτυχημένη θεωρεί ότι
είναι συνδυασμός οικονομικών, πολιτικής αλλά και ηθικής και φιλοσοφίας.

ΣΟ ΚΛΕΙΔΙ ΕΙΝΑΙ ΣΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΙ΢ΣΟ΢ΤΝΗ

Ο καθηγητής M. Parkinson με μαθητές του σχολείου μας

Γουβεράκη Κ., Δημητρουλάκη Α., Διγαλάκη Ν., Ζένγκο Μ.,
Ζευγώλη Α., Λεωνίδου Α., Μανουσάκη Γ., Μπέντο Σζ.,
΢κύλλο Α., Σσαπούνη Β., Υυντριλάκης Κ.
Σι είναι οι urban studies;
Είναι σπουδές πάνω στις πόλεις. Επιδιώκουν να δώσουν
πρακτικές λύσεις στα αστικά προβλήματα, μελετώντας διά-
φορες πόλεις στην Αμερική και την Ευρώπη. ΢υνήθως στην
Ευρώπη για τις πόλεις μιλούν οι αρχιτέκτονες που έχουν μια
συγκεκριμένη οπτική γωνία. Οι urban studies
προσεγγίζουν τις πόλεις πολύπλευρα, γιατί αυτό που πρέπει
να μας απασχολεί είναι οι άνθρωποι. Παλαιότερα, οι προτε-
ραιότητες ήταν διαφορετικές: αεροδρόμια, κτίρια, μεταφο-
ρές. Σώρα, σημειώνονται ποικίλες κρίσεις, οικονομικές, περι-
βαλλοντικές, πολιτικές. Η εργασία διαφοροποιείται, γίνεται
τηλεργασία, οι αγορές πραγματοποιούνται διαδικτυακά.
Τπάρχει μεγαλύτερη αβεβαιότητα και η νέα γενιά νιώθει
πολύ ανασφαλής. Κατά συνέπεια, τα ερωτήματα για τις πό-
λεις είναι διαφορετικά. Πρέπει να αναρωτιόμαστε για το μέλ-
λον.
Λόγος πρώτοσ
Ποια πόλη θεωρείται επιτυχημένη;
Η πόλη όπου μπορείς να ζήσεις, να εργαστείς και να έχεις
μια ποιότητα ζωής, να περνάς καλά. Έχει να κάνει με τα κτί-
ρια, το περιβάλλον, το πράσινο, τις δυνατότητες άσκησης,
τον πολιτισμό, τον ελεύθερο χώρο.
Θεωρείτε ότι τα Φανιά θα μπορούσαν να θεωρηθούν μια
επιτυχημένη πόλη;
Η πόλη των Φανίων, αναμφισβήτητα, είναι ένας πολύ δη-
μοφιλής προορισμός, αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω
του τιμήματος της επιτυχίας της. Έχω δει τα Φανιά να περ-
νούν από μια υπανάπτυκτη οικονομία σε μια τουριστική οι-
κονομία πολύ αλλαγμένη. Πολλά πράγματα έγιναν καλύτερα,
αλλά και πολλά χειρότερα. Τπάρχει εργασία, γίνονται επεν-
δύσεις, επισκευάζονται κτίρια, η οικονομία είναι σε καλό
επίπεδο. Είδα και τη δική μου πόλη, το Λίβερπουλ, να αλλά-
ζει αντίστοιχα, από εκεί που είχε πολλά προβλήματα να εξε-
λίσσεται με γοργούς ρυθμούς. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί
άνθρωποι εκεί ακόμα αντιμετωπίζουν ποικίλα προβλήματα,
όπως υψηλά ενοίκια. Σο ίδιο μου
λένε οι φίλοι μου κάτοικοι των
Φανίων ότι συμβαίνει τώρα και
εδώ. Σο πρόβλημα με το παρκάρι- “ Το κλειδί είναι το όραμα
σμα είναι οξύ, ο μαζικός τουρι-
σμός κατακλύζει την πόλη, τα ενοί-
και η εμπιςτοςφνη, το θζμα
κια είναι ακριβά, υπάρχει έλλειψη είναι οι άνθρωποι”
στέγης για τους ντόπιους. Νομίζω
ότι, αν αυτό συνεχιστεί, θα αντιμε-
τωπίσετε αυξανόμενες προκλήσεις.
Είναι ένα υπέροχο μέρος - δεν θα σταματήσω να έρχομαι
ποτέ - οι άνθρωποι είναι υπέροχοι και διαχειρίζομαι τις
όποιες αντιξοότητες, επειδή είμαι τουρίστας, αλλά εσείς, οι λη θέλουμε να έχουμε».
μόνιμοι κάτοικοι, πρέπει να σκεφτείτε πώς μπορείτε να αντι-
μετωπίσετε την κατάσταση, πώς μπορεί η πόλη των Φανίων
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 3
Συνεντεύξεισ
να αποκτήσει περισσότερη αξία στο πλαίσιο του αυξανό-
μενου τουρισμού. Αυτό το ορίζετε εσείς.
Η επόμενη γενιά των τριαντάρηδων αρχίζει να ιδρύει τις
δικές της επιχειρήσεις προσπαθώντας να κάνει ποιοτική
δουλειά. Πιστεύω, λοιπόν, ότι μια πόλη είναι πετυχημένη,
όταν θες να ζεις σε αυτό το μέρος, όταν έχεις δουλειά και
μπορείς να αντέχεις οικονομικά, αλλά και όταν οι δημόσι-
ες υπηρεσίες είναι καλές, τα σχολεία, ο πολιτισμός, τα
νοσοκομεία είναι καλά. Αυτά θα έθετα ως προτεραιότητα,
αν ζούσα στα Φανιά. Δεν ξέρω αν έχει γίνει ακόμη ένας
δημόσιος διάλογος για όλα αυτά, αλλά κρίνω ότι δύο είναι
τα βασικά ερωτήματα που πρέπει να τεθούν: Σι είδους
τουρισμό θέλετε και πώς οραματίζεστε να είναι η πόλη
σας τα επόμενα χρόνια.
Με βάση την εμπειρία σας, είναι εφικτό να βελτιωθεί
τώρα η κατάσταση;
Βεβαίως. Απαιτείται, όμως, να πιστέψετε ότι μπορεί να
βελτιωθεί και, φυσικά, να υπάρχει η σωστή ηγεσία. Φρειά-
ζεται αφ’ ενός μια ηγεσία με όραμα, κεντρική και τοπική,
και αφ’ ετέρου εμπιστοσύνη από τους πολίτες. Να εμπι-
στεύονται οι πολίτες τους πολιτικούς, τον δημόσιο τομέα
αλλά και τον ιδιωτικό. ΢υνέβη στη Βαρκελώνη, στο Ρό-
τερνταμ, στο Λίβερπουλ. Σο Λίβερπουλ, από κεντρικό
λιμάνι και μεγάλη πλούσια πόλη της Βρετανικής αυτοκρα-
τορίας κατά την αποικιοκρατία, κατέρρευσε λόγω της υ-
πολειτουργίας του λιμανιού, με πολλά ζητήματα και
έντονες πολιτικές συγκρούσεις. Κατάφερε όμως να ανα-
γεννηθεί, παρά τα όποια προβλήματα εξακολουθεί να έχει.
Αυτό συνέβη λόγω της καλής τοπικής ηγεσίας και της
συνεργασίας της με την κυβέρνηση.
Επιμένετε στο ρόλο της ηγεσίας. Εξηγήστε μας για
ποιο λόγο.
Κάθε φορά που θέτω την
ερώτηση «γιατί μια πόλη είναι
επιτυχημένη και γιατί κάποια
άλλη δεν είναι», η απάντηση
σχετίζεται πάντα με το ποιοι
πολιτικοί και ποιοι ηγέτες
έχουν τον έλεγχο και με το
αν έχουν ένα ξεκάθαρο
όραμα για το τι θέλουν να
κάνουν για τον τόπο. Ο δήμαρχος είναι εκλεγμένος αρχη-
γός της πόλης και θα έπρεπε να θέτει το ερώτημα «τι πό-
Σελίδα 4 Λόγος πρώτοσ
Συνεντεύξεισ
Από την άλλη μεριά, οι νόμοι της αγοράς είναι αμείλικτοι.
Τπάρχει ανθρώπινη απληστία, τεράστιος ανταγωνισμός, αλ-
λά ελάχιστοι πόροι, όπως ελεύθερες εκτάσεις προς εκμετάλ-
λευση. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τον δημόσιο τομέα να ορίσει
την ατζέντα, να κάνει ερωτήσεις, να πλαισιώσει μια συζήτηση,
να ρυθμίσει τις αγορές και να ενθαρρύνει τον κόσμο. Ακόμα
και αν ο δήμαρχος δεν έχει τεράστιους πόρους και τεράστιες
εξουσίες, πρέπει να επιδιώκει τη συζήτηση, αν το όραμά του
είναι μια επιτυχημένη πόλη. Φρειάζεται, λοιπόν, μακρο-
πρόθεσμος σχεδιασμός και επιμονή. Αλλά δεν αρκούν. Πρέ-
πει να πιστέψουμε σε αυτό που σχεδιάζουμε, ώστε να το στη-
ρίζουμε διαρκώς. Εκεί βρίσκονται οι συνθήκες για τη δημι-
ουργία μιας επιτυχημένης πόλης.
Ποια είναι η γνώμη σας για τον λεγόμενο «εξευγενισμό»,
την ανάπλαση (gentrification);
Ο «εξευγενισμός» είναι ένα είδος «κακοποίησης», γιατί
μπορεί να εξαναγκάσει τους μόνιμους κατοίκους να εγκατα-
λείψουν την περιοχή. ΢τα Φανιά εφαρμόζεται στο παραλια-
κό μέτωπο και στα Σαμπακαριά, όπου γίνεται μία προσπά-
θεια να προσελκυσθούν πλουσιότεροι τουρίστες, ώστε να
μείνουν εκεί ή να επενδύσουν. Αυτό, όμως, οδηγεί τους ντό-
πιους μακριά από εκεί. Σο Λονδίνο, για παράδειγμα, θεωρεί-
ται η πιο «εξευγενισμένη» πόλη στον κόσμο. Αλλά οι κάτοι-
κοί της δεν μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Επο-
μένως, το ερώτημα που τίθεται είναι αν τα μακροπρόθεσμα
αποτελέσματα αυτής της «ανάπλασης» είναι επιθυμητά και
θετικά. Αυτή η συζήτηση γίνεται αυτή τη στιγμή σε όλες τις
πόλεις της Ευρώπης. Οι επενδυτές επιδιώκουν να κάνουν
ελκυστικές επενδύσεις που απευθύνονται σε πλούσιους πελά-
τες. Βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται, όταν η οι-
κονομία της πόλης δεν είναι καλή. ΋μως, χρειάζεται ισορρο-
πία. Η καλή επένδυση δε διώχνει τους κατοίκους. Σους κρα-
τά εκεί.
Γίνεται μια προσπάθεια από τον Δήμο Φανίων η πόλη να
καταστεί «έξυπνη», τεχνολογικά εξελιγμένη. Μάλιστα,
βραβεύτηκε ως η «έξυπνη πόλη» της Ελλάδας. Είναι η
τεχνολογία λύση προς το καλύτερο για τις πόλεις;
΢ίγουρα αποτελεί ένα μέτρο που βελτιώνει και εξελίσσει
την πόλη. Η τεχνολογική εξέλιξη είναι αναπόφευκτη. Μια
πόλη που επιθυμεί να προοδεύσει στον 21ο αιώνα, οφείλει να
εκσυγχρονιστεί ηλεκτρονικά στις συγκοινωνίες, το πάρκινγκ.
Σο ζητούμενο είναι πώς η πόλη χρησιμοποιεί σωστά τους
πόρους της, πώς κινητοποιεί τους πολίτες, πώς αντιμετωπίζει
τις κοινωνικές προκλήσεις. Αυτό την καθιστά πραγματικά
«έξυπνη». Πιστεύω ότι τα Φανιά πρέπει να βελτιώσουν και να
διατηρήσουν την ποιότητα παροχών, να επενδύσουν στον
Τεύτος Β΄, 2022—2023
πολιτισμό. Να μην είναι η εξυπνότερη πόλη της Ελλάδας,
αλλά η πιο σταθερή ως προς την ποιότητα ζωής.
Πιστεύετε ότι θα ήταν καλή η πεζοδρόμηση της παλιάς
πόλης;
Σο περπάτημα στην πόλη αξίζει πραγματικά. Αλλά είναι
δύσκολο. ΋μως, χρειάζεται καλύτερη συγκοινωνία, ποδηλα-
τόδρομοι, πάρκινγκ, πεζοδρόμηση. Μικρά πράγματα που θα
κάνουν όλο και καλύτερη την πόλη.
Πώς μπορούν οι μαθητές να συμβάλουν στην βελτίωσή
της ως μελλοντικοί πολίτες;
Πρέπει να αποφασίσετε εσείς οι νέοι εάν θέλετε να μείνετε
σε αυτή την πόλη. Μετά πρέπει να αναρωτηθείτε: αν γίνετε
αρχιτέκτονες, τι είδους κτίρια θα θέλατε να χτίσετε σε μια
πόλη, όπως αυτή; Μιλήστε στους γονείς σας για τα προβλή-
ματα που βλέπετε, διαδραματίστε ενεργό ρόλο. Μπορείτε να
επιδιώξετε μια διάσκεψη με τον δήμαρχο και να μιλήσετε
μαζί του. Τπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν οι
μαθητές. Μπορείτε να φτιάξετε φυλλάδια με ερωτήσεις και
λύσεις που μπορεί να σκεφτείτε. Σο ότι έχουμε συναντηθεί
δύο φορές και συζητήσει για τα Φανιά σημαίνει ότι έχετε
ήδη κάνει την αρχή. Διαμαρτυρηθήκατε για τον δρόμο
μπροστά στο σχολείο σας. Κινητοποιηθήκατε. Δεν έχετε
γνώσεις οικονομικές ούτε δύναμη να καθορίσετε καταστά-
σεις, αλλά έχετε δύναμη να επηρεάσετε.
Να προσπαθήσετε να γράψετε ένα άρθρο με θέμα «ποιο
είναι το μέλλον των Φανίων». Ποια είναι τα ζητήματα που
αντιμετωπίζει η αγαπημένη μας πόλη, τι γίνεται με την αγορά
εργασίας, τι γίνεται με την αγορά κατοικίας, τι γίνεται με την
κατάσταση του δημόσιου τομέα, το περιβάλλον, μήπως πρέ-
πει να περιοριστούν τα airbnb με κάποιο τρόπο, όπως γίνεται
στη Βαρκελώνη, και να παρουσιάσετε τις προϋποθέσεις μιας
μακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης. Ήδη πολλοί αναρω-
τιούνται αν είναι βιώσιμο το σημερινό μοντέλο της πόλης.
Σον Αύγουστο δεν μπορείς να περπατήσεις στους δρόμους,
δεν μπορείς να παρκάρεις στην πόλη, δεν υπάρχει στέγη για
νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς, γιατρούς, εργαζόμενους στο
δημόσιο τομέα. Κάθε χρόνο η κατάσταση δυσκολεύει. ΋λοι
προβληματίζονται.
Για εμένα αυτές είναι οι ερωτήσεις που πρέπει να απαντη-
θούν και νομίζω ότι εσείς, οι υποψήφιοι φοιτητές, που κάποι-
οι θα γίνετε αρχιτέκτονες μια μέρα, είναι καλό να αρχίσετε
να τα σκέφτεστε. Η συνειδητοποίηση αυτή καθορίζει το μέλ-
λον και το πώς μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα και πώς
μπορείτε εσείς να κάνετε τη διαφορά.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 5

Ιςτορύα - Σχολικό ημερολόγιο 2022

ΕΚΔΗΛΨ΢ΕΙ΢ και ΔΡΑ΢ΕΙ΢ αφιερωμένες στην επέτειο των 100 χρόνων

από τη Μικρασιατική Καταστροφή

Σο 2022 συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη μεγάλη

εθνική περιπέτεια που άρχισε το 1919 και ολοκληρώθηκε
δραματικά το 1922 με τη Μικρασιατική Καταστροφή, με
προσφυγιά, πολύ αίμα και μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών.
Σο σχολείο μας, εκτός από το σχολικό ημερολόγιο για το
2022, προετοίμασε και συμμετείχε σε δύο ακόμα εκδηλώσεις
αφιερωμένες στη μαρτυρική επέτειο, ενώ παράλληλα δη-
μιούργησε ένα ντοκιμαντέρ για τους πρόσφυγες στα Φανιά.
Ση Δευτέρα 14 Νοεμβρίου 2022 πραγματοποιήθηκε εκδή-
λωση μνήμης στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης. Μαθητές
διάβασαν κείμενα σχετικά με τα γεγονότα της εποχής, αλλά
και μαρτυρίες ιστορικών και προσφύγων της Μικράς Ασίας,
πλαισιωμένα από μουσικές των χαμένων πατρίδων και ε-
μπλουτισμένα με οπτικοακουστικό υλικό. ΢ε κλίμα συγκίνη-
σης, και με την παρουσία όλων των μαθητών και καθηγητών
του σχολείου, εκπροσώπων της αδελφότητας των Μικρασια-
τών και γονέων, ξεδίπλωσαν σελίδες της πρόσφατης ιστορίας
του ελληνισμού και μετέδωσαν μηνύματα συναδέλφωσης. Σο
σύνθημα «΢υγχωρώ, δεν ξεχνώ» προβλήθηκε ως η κατα-
κλείδα της εκδήλωσης.
Φαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από τα λόγια του
Ηλία Βενέζη με το οποίο έκλεισε η εκδήλωση:

« Όλα σ’ εμάς εδώ υπάρχουν για να μας θυμίζουν. Είμαστε ένας

λαός της μνήμης. Αυτό είναι η πηγή της λύπης και της περηφάνιας
μας και εκείνης της άλλης δύναμης, που μας βοηθά να μη γονατί-
ζουμε, να σηκωνόμαστε όρθιοι, όσο βίαιοι κι αν είναι οι άνεμοι, όσο
άγρια κι αν είναι η θύελλα. Κάθε κομμάτι της γης που πατούμε,
κάθε δέντρο, κάθε βουνό, κάθε πέτρα, κάθε κάβος –όλα έχουν να
πουν για μεγαλείο και για δάκρυα. [...]

Λοιπόν –λέμε στην ανατολική πλευρά του Αιγαίου- αν ζητάτε να

σβήσουμε την ιστορία μας, τους αγώνες και το μαρτυρολόγιό μας –
αυτό δεν το μπορούμε. Όμως ξέρουμε να κάνουμε κάτι άλλο τίμιο
και αυτό είναι ότι μπορούμε να μη μνησικακούμε. Γι’ αυτό, χωρίς
να σβήσουμε την ιστορία μας, εμείς τη συναδέλφωση των λαών θα
τη βοηθήσουμε έτσι: θα βάλουμε στο μερίδιό μας όλα όσα υποφέρα-
Αφηγήσεις κειμένων και μαρτυριών:
Ηλίας Κοσμαδάκης, Φιμένα Ζντράβκοβα, Μαρίνα Ζίκο,
΢τέλλα Αποστολάκη, Γιάννης Αντωνογιαννάκης, Άννα Χυλ-
λάκη, Άρτεμις Ουρούτσι, Ανδριάνα ΢ταματεράκη, Δέ-
σποινα Ντουρουντάκη, Κατερίνα ΢τεφανάκη, Ειρήνη Πε-
τράι, Κατερίνα Κόικου, Άρια Πατρικάκη, Λουσιάνα Αλι-
ζότι, Ηλιάνα Υάρες, Δήμητρα Μουσουράκη

με, … τη λύπη μας και τον ξερριζωμό μας. Και απ’ την άλλη θα
βάλουμε την αγάπη μας στους γείτονές μας και τη συνείδηση της
ανάγκης να μην βρεθούνε πια οι λαοί μας σε πόλεμο και σε εξολο-
θρεμούς.
( Η. Βενέζης, Μικρασία Φαίρε, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1974)
Αφηγήσεις κειμένων και μαρτυριών:
ΦΟΡΨΔΙΑ
Αστρουλάκη Μαρίνα, Αλιπράντης Ψρίωνας, Γκέκατς Ελβά-
να, Καμηλάκης Γιάννης, Καυκαλάκης Αντώνης, Κόικου
Κατερίνα, Κοτζαμπασάκη Εμμανουέλα, Κουφογιαννάκης
Ορφέας, Κρισάφι ΢μαράγδα, Κωνσταντουδάκη Βασιλική,
Μακράκη Βίκυ, Μακρυγιαννάκη Φριστίνα, Μπαλτούμα
Ζωή, Νταουντάκη Κατερίνα, Παπακώστα Ευαγγελία, Πλο-
καμάκη Δέσποινα, Πλοκαμάκη Δήμητρα, ΢ούμπα Αιμιλία,
Σζαγκαράκη Μαρία
Σελίδα 6 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Ιςτορύα - Σχολικό ημερολόγιο 2022

ΕΚΔΗΛΨ΢ΕΙ΢ και ΔΡΑ΢ΕΙ΢ αφιερωμένες στην επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασι-
ατική Καταστροφή
«1922-2022: Εκατό χρόνια πορείας στην ιστορία του
Προσφυγικού Ελληνισμού»

Σο ΢άββατο 19 Νοεμβρίου 2022, στον ΢υνεδριακό

Φώρο της Ιεράς Μονής Φρυσοπηγής στο μετόχι της Αγίας
Κυριακής διοργανώθηκε εκδήλωση στο πλαίσιο του θεματι-
κού έτους των 100 χρόνων Μικρασιατικού Ελληνισμού από
τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Φανίων σε συ-
νεργασία με το ΠΕ.Κ.Ε.΢. Κρήτης. Κεντρικοί ομιλητές
ήταν ο κ. Ευθύμης Λεκάκης (Ιστορικός Ερευνητής) και η
αδελφή Θεοσέμνη (από την Ι.Μ.Φ.). Σο σχολείο μας, το 1ο
Λύκειο Φανίων, αλλά και το Γυμνάσιο Νέας Κυδωνίας,
παρουσίασαν τις δράσεις που υλοποίησαν για τα 100 χρόνια
από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η εκδήλωση έκλεισε με
το Μουσικό ΢ύνολο Παραδοσιακής Μουσικής του Μουσι-
κού ΢χολείου Θερίσου Φανίων. Σις δράσεις των σχολείων
προλόγισε η Τπεύθυνη ΢χολικών Δραστηριοτήτων της Διεύ-
θυνσης Δ. Ε. Φανίων κα. Αρετή Μαρματάκη, ενώ τον γενικό
συντονισμό της εκδήλωσης ανέλαβε η κα. Αμαλία Υιλιππά-
κη, συντονίστρια Εκπαίδευσης, ΠΕ.Κ.Ε.΢. Κρήτης.

Μαθητές που συμμετείχαν: Αποστολάκη ΢τέλλα, Γιαννικάκης

Γιώργος, Κοτζαμπασάκη Εμμανουέλα, Μπαλτούμα Ζωή.
Εκπαιδευτικοί: Βερνάρδου Μαριάννα, Δημάκου Σζένη, Ευθυ-
μάκη Κυριακή.
Λόγος πρώτοσ
ΕΚΔΗΛΨ΢ΕΙ΢ και ΔΡΑ΢ΕΙ΢ αφιερωμένες στην επέτειο των 100 χρόνων
από τη Μικρασιατική Καταστροφή
1922, 100 Χρόνια μετά….
Η πρόσκληση του Chania Film Festival προς όλα τα
σχολεία των Φανίων αποτέλεσε πρόκληση για τους μαθητές
του 1ου Γενικού Λυκείου, που αποφάσισαν να συμμετάσχουν.
΢υστάθηκε η κινηματογραφική ομάδα με υπεύθυνους καθη-
γητές τον κ. Γνεσούλη και την κ. Δημάκου και άρχισαν οι
πρώτες συγκεντρώσεις των συμμετεχόντων/ουσών μαθητών/
τριών με σκοπό τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ. Οι ιδέες
πολλές, ο ενθουσιασμός αρκετός, ο χρόνος λίγος για τις
απαιτούμενες συναντήσεις εκτός σχολικού ωραρίου. Ψστόσο,
με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή
και τη δημιουργία του σχολικού ημερολογίου, το θέμα του
ντοκιμαντέρ δε θα μπορούσε να παρακάμψει τη μνήμη αυτού
του ιστορικού γεγονότος.
Βασική μας αφόρμηση αποτέλεσε η ιδέα για μία ξενάγη-
ση στα στενάκια της γειτονιάς μας, της Νέας Φώρας, όπου οι
ιστορικές πληροφορίες για τα αρχικά αδιάφορα στην όψη και
αταίριαστα στην αστική δόμηση «τουρκόσπιτα» νοηματοδο-
τήθηκαν αλλιώς. ΢κεφτήκαμε, λοιπόν, πως θα μπορούσαμε
να ενισχύσουμε τις ιστορικές γνώσεις των παιδιών για τη
Μικρασιατική Καταστροφή με την έρευνα στο άμεσο και
κοντινό τους περιβάλλον, συζητώντας με συμμαθητές/τριες,
γνωστούς, φίλους και γείτονες, απογόνους μικρασιατών προ-
σφύγων και επιχειρώντας μια παρόμοια σύνδεση των γεγονό-
των με το παρόν και τη γειτονιά. Μετά από αρκετές προπα-
ρασκευαστικές συναντήσεις ξεκίνησε η καταγραφή μέσω συ-
νεντεύξεων από μέλη της ομάδας, της ιστορικής μνήμης και
των αναμνήσεων απογόνων των μικρασιατών προσφύγων δεύ-
τερης και τρίτης γενιάς με στόχο την ανάδειξη της σπουδαιό-
τητάς τους. Η διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης και η σύνδε-
ση του παρελθόντος με το παρόν, αποτέλεσαν την προτε-
ραιότητα αυτού του εγχειρήματος για να μπορέσουν οι νεό-
τερες γενιές να εμπλουτίσουν τις ιστορικές γνώσεις τους με
μαρτυρίες ανθρώπων και να συναισθανθούν τα βιώματα των
προσφύγων και τις διαστάσεις μιας πολεμικής καταστροφής
και ενός ξεριζωμού.
Η πρωτόγνωρη αυτή εμπειρία μάς έφερε αντιμέτωπους με
πολλές και ποικίλες δυσκολίες και απογοητεύσεις, καθώς ο
περιορισμένος χρόνος και το άγχος των εξετάσεων μάς
έθεταν συχνά εκτός χρονοδιαγράμματος. Παρ’ όλα αυτά, ο
ενθουσιασμός των μελών της ομάδας και η ανάγκη αξιοποίη-
σης, αφενός του υλικού που προέκυψε από την κοπιώδη
έρευνα και αφετέρου των τεχνικών που διδάχθηκαν
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 7
Ιςτορύα - Ντοκυμαντϋρ 2022
από την όλη διαδικασία της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ,
υπερκέρασαν κάθε εμπόδιο. Οι βιντεοσκοπήσεις από επαγ-
γελματίες του φεστιβάλ, τα εξωτερικά και εσωτερικά γυρί-
σματα, οι τεχνικές των συνεντεύξεων, η ιστορική τεκμηρίωση,
οι απομαγνητοφωνήσεις και το μοντάζ (ακόμα και με απί-
στευτη πρωτοτυπία) αποτέλεσαν μοναδικές εμπειρίες, ανεξί-
τηλα χαραγμένες στη μνήμη τόσο των συμμετεχόντων
μαθητών/τριών, όσο και στη μνήμη των υπεύθυνων για τη
δράση της ομάδας. Επίσης, στη μνήμη μας θα παραμείνουν
οι συναντήσεις της ομάδας σε απρόσμενους χώρους
(Πευκάκια), εξαιτίας του κλεισίματος του σχολείου, οι πρό-
σκαιρες διαφωνίες, η θυσία του πρωινού καλοκαιρινού μπάνι-
ου, οι αναρίθμητες νέες γνώσεις, οι απίστευτες ιδέες και κυρί-
ως τα γέλια από όλα τα απρόοπτα και παράδοξα στην πορεί-
α της δουλειάς μας.
Η αποκορύφωση της χαράς για το δημιούργημά μας ήρθε
στην προβολή των μαθητικών ταινιών από το Chania Film
Festival τον περασμένο Οκτώβρη, όπου με βαθιά συγκίνηση
παρακολουθήσαμε τη δικαίωση του κόπου και των ευχών
μας. Σέλος, το ταινιάκι μας ταξίδεψε και στο φεστιβάλ ντοκι-
μαντέρ Θεσσαλονίκης, γεμίζοντάς μας με περηφάνεια και
ελπίδα για τόσο όμορφα και πολύτιμα επόμενα «ταξίδια» με
τόσο υπέροχους και δημιουργικούς συνεπιβάτες!
Σα μέλη της κινηματογραφικής ομάδας:
Θανάσης Γνεσούλης
Σζένη Δημάκου
΢τέλλα Αποστολάκη
΢οφία Γιαννικάκη
Αναστασία Μυλωνά
΢ταμάτης Νταγιάκος
Σελίδα 8 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Σχολικό Ημερολόγιο 2023

Έργο του καθηγητή του σχολείου μας Ιωάννη Μαργιούλα

Η ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών και η δημιουργία ενός κατάλληλου κλίματος, το οποίο θα διευκολύνει τη μάθηση και
θα προάγει την ψυχοκοινωνική προσαρμογή όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, αποτελούν ορισμένες από τις βασικές
αρχές του Νέου ΢χολείου. Επομένως, οι εκπαιδευτικοί δεν θα πρέπει να στοχεύουν απλά στη μόρφωση, αλλά και στην ανά-
πτυξη ποιοτικής επικοινωνίας με τους μαθητές τους. Μ’ άλλα λόγια, η βελτίωση των ακαδημαϊκών δεξιοτήτων των μαθητών
και της σχολικής τους επίδοσης συνδέεται με την επιτυχή προσαρμογή τους στο σχολείο. Αντιστοίχως, η ενίσχυση των κοι-
νωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων των μαθητών συμβάλλει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην επίτευξη της σχολικής επιτυ-
χίας.

Ψστόσο, οι ανατριχιαστικές περιπτώσεις bullying ανηλίκων μέσα ή έξω από το σχολείο, που βλέπουν το φως της δημοσιό-
τητας το τελευταίο διάστημα, προβληματίζουν τη σχολική κοινότητα. Ίσως ακόμα πιο ανησυχητικές είναι οι εκτιμήσεις των
επιστημόνων σχετικά με τα περιστατικά που δεν γίνονται ποτέ γνωστά, γιατί τα θύματα τα κρύβουν βαθιά μέσα στην ψυχή
τους. Αποτελεί μια θλιβερή πραγματικότητα ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που παρα-
τηρούνται στα σχολεία, με σημαντικά ποσοστά (9- 10%) διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα.

Έχοντας όλα τα παραπάνω στο μυαλό μας αποφασίσαμε να ασχοληθούμε ενδελεχώς με το φαινόμενο του σχολικού εκφο-
βισμού υλοποιώντας δράσεις, προσκαλώντας ειδικούς και αφιερώνοντας το ημερολόγιο για το έτος 2023 στο φλέγον αυτό
ζήτημα.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 9

Σχολικό Ημερολόγιο 2023

Σελίδα 10 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Σχολικό Ημερολόγιο 2023

Αγαπητέ νταή,
σου γράφω αυτό το γράμμα για να σε αντιμετωπίσω. Πιστεύ-
ω ότι έτσι θα φύγει αυτό το βάρος που ανεξήγητα μου φόρτω-
σες (εσύ).
Ξεκινάω λέγοντάς σου πως τα λόγια σου και οι πράξεις σου
με στοιχειώνουν. Μέρα παρά μέρα προσπαθώ, δίνω μεγάλη
μάχη-τεράστια θα έλεγα- για να πάρω πίσω αυτό που μου
έκλεψες: Εμένα. Μάταια παλεύω, αφού δεν καταφέρνω τίποτα.
Κάθε μέρα από τότε που τα πικρόχολα σχόλιά σου δηλητη-
ριάζουν το κορμί, το μυαλό και κυριότερα την ψυχή μου.
Κάθε μέρα ένα κομμάτι του εαυτού μου με εγκαταλείπει,
μέχρι που έμεινα άδεια. ΢α να ήμουν φτιαγμένη από γυαλί και
πήρες το σφυρί και αργά και βασανιστικά με διέλυσες.
΋ταν με χτύπησες, γιατί σύμφωνα με τους δικούς σου κανό-
νες η ύπαρξή μου ήταν παράνομη (ανεπιθύμητη), και τιμω-
ρούταν με βία, κατάλαβα ένα πράγμα. ΋τι μόνο αυτό μου
άξιζε. Έγινα και εγώ ένας «κακοποιός» προς εμένα. Κάθε σου
λέξη, μαχαίρι στην καρδιά, μαχαίρι στο δέρμα μου, για να
ξεχάσω τον πόνο μου, την «παράνομη» ύπαρξή μου.
Σέλος, να σου ανακοινώσω ότι νίκησες! Είμαι ένας από τους
πολλούς «εσύ». Ίσως τώρα να με δεις με διαφορετικό μάτι.
Με καθόλου εκτίμηση
Σο θύμα(;) σου.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 11

Σχολικό Ημερολόγιο 2023

«Η εκφοβιστική και επιθετική συμπεριφορά παιδιών εναντίον. συμμαθητών τους είναι ένα πολύμορφο και πολυδιάστα-
το φαινόμενο, η έκταση και η σοβαρότητα του οποίου δύσκολα αναγνωρίζονται. Κυρίως επειδή τα θύματα φοβούνται
να το εξομολογηθούν, οι δάσκαλοι δυσκολεύονται να το χειριστούν και τα σχολεία διστάζουν να το παραδεχτούν λόγω
του αρνητικού αντίκτυπου που θα έχει στην εικόνα και στη φήμη τους. Η σχολική βία ξεκινάει από κοροϊδευτικές παρα-
τηρήσεις, προσβλητικές εκφράσεις, διασπορά ψιθύρων με στόχο τον στιγματισμό και αποκλεισμό του θύματος από
σχολικές παρέες, κλιμακώνεται με την καταστροφή ή κλοπή αντικειμένων ιδιοκτησίας του, συχνά εκτρέπεται σε σωματι-
κή βία. ΢την αρχή απλά σπρωξίματα και στη συνέχεια ακραίες μορφές επιθετικότητας. Η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέ-
πει να γίνεται ο εκφοβισμός διαδικτυακά ή με μηνύματα σε κινητά τηλέφωνα. ΢κηνές βίας βιντεοσκοπούνται και διανέ-
μονται ευρύτατα, καθιστώντας την εμπειρία ακόμη πιο επώδυνη για τα θύματα και οδηγώντας τα ακόμη και στην αυτο-
κτονία. Είναι σφάλμα να πιστεύουμε ότι το φαινόμενο ξεκινάει και σταματάει στα σχολεία. Έχει βαθιές ρίζες και μακρο-
πρόθεσμα καταστρεπτικές για την κοινωνία συνέπειες. Οι συμπεριφορές παγιώνονται και επαναλαμβάνονται στην οικο-
γένεια, στον στρατό, στον εργασιακό χώρο.
Εγκληματολογικές έρευνες δείχνουν ότι το επιθετικό παιδί στο σχολείο είναι ο αυριανός άντρας που θα κακοποιεί τη
σύζυγό του. Αλλά και οι θύτες, σύμφωνα με έρευνες του Αμερικανικού Ιατρικού ΢υλλόγου, είναι πολλές φορές θύματα
σωματικής τιμωρίας, οικογενειακής βίας και βλαπτικών επιρροών της τηλεόρασης. Σα σχολεία πρέπει να ξεκινάνε όχι με
την υπόθεση ότι είναι απίθανο να συμβαίνουν τέτοια περιστατικά στους χώρους τους, αλλά αντίθετα ότι είναι πολύ πιθα-
νόν και να καταστρώνουν εμπεριστατωμένα σχέδια πρόληψης και αντιμετώπισης του προβλήματος. Σο θέμα πρέπει να
αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων στην τάξη, οι σχολικές βιβλιοθήκες να εφοδιάζονται με παιδικά βιβλία σχετικού περιε-
χομένου, οι διάδρομοι, οι αυλές και οι δυσπρόσιτοι χώροι να επιτηρούνται τακτικά και οι μαθητές να ενθαρρύνονται να
εκμυστηρεύονται στους διδάσκοντες τα παράπονά τους, πράγμα το οποίο βέβαια προϋποθέτει σχέση εμπιστοσύνης με-
ταξύ τους».
Ευγένιος Σριβιζάς

* Ο Ευγένιος Σριβιζάς είναι νομικός, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ και συγγραφέας παιδικών βιβλίων.

Για τη δημιουργία του ημερολογίου εργάστηκαν :

Οι εκπαιδευτικοί:
Βρουβάκη Σατιανή, Βερνάρδου Μαρία, Γνεσού-
λης Αθανάσιος, Δημάκου Πολυξένη, Καρτσωνάκη
Ελένη, Μαργιούλας Ιωάννης, Παπαδημητροπού-
λου Κων/να
Οι μαθήτριες και οι μαθητές:
Αλιζότι Λουσιάνα Β1, Αντωνογιαννάκης Γιάννης
Β1, Αποστολάκη ΢τέλλα Γ1, Αποστολάκη Μαρία
Β1, Γιαννικάκης Γιώργος Α3, Γιαννούλη Πολυξέ-
νη Α2, Γουβεράκη Κορίνα Γ1, Δημητρουλάκη
Αναστασία Γ1, Δουλγεράκη Μαρία Β1, Ζαχαράκη
Ραφαέλα Γ1, Κόικου Κατερίνα Β1, Κοσμαδάκη
Μαρία Β1, Κουφογιαννάκη Αντωνία Α3, Κωστάκη
Μαρία Α2, Κανελάκη Ηλιάννα Α2, Λενταράκη
΢ταυρούλα Β1, Μάινγκοτ Ανδριανός Β1, Μανου-
σάκη Γεωργία Α3, Παναγιωτίδης Ανδρόνικος Γ3,
Πούπη Ελευθερία Β4, Σζατζιμάκη Αγγελική Β4,
Φουσεϊν Φριστίνα Β4, Φουσεϊν Ευγενία Β4.
Σελίδα 12 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Σχολικό Ημερολόγιο 2023

ΥΕ΢ΣΙΒΑΛ ΜΑΘΗΣΙΚΗ΢ ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ΢

Από τις 10 ως τις 12 Μαΐου 2023 στο θέατρο Μίκης Θεοδωράκης η Δ/νση Δ/θμιας Εκπ/σης Φα-
νίων σε συνεργασία με την ΚΕΠΠΕΔΗΦ ΚΑΜ διοργάνωσαν το Υεστιβάλ Μαθητικής Δημιουργίας
2023, κατά τη διάρκεια του οποίου παρουσιάστηκαν τα Προγράμματα ΢χολικών Δραστηριοτήτων
που υλοποιήθηκαν το τρέχον διδακτικό έτος. Σο σχολείο μας παρουσίασε το σχολικό ημερολόγιο
2023, το οποίο είναι αφιερωμένο στο ιδιαίτερα επίκαιρο θέμα της βίας στο χώρο του σχολείου.

Οι μαθητές Αλιζότι Λουσιάνα, Αλιπράντης Ψρίω-

νας, Αντωνογιαννάκης Γιάννης, Κόικου Κατερίνα,
Κουφογιαννάκη Αντωνία και Φαροντάκης Φρήστος
διάβασαν αποσπάσματα του ημερολογίου και με τη
συνολική παρουσία τους προσπάθησαν να ευαισθητο-
ποιήσουν το κοινό που παρακολουθούσε.
Σελίδα 13 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Συμμετοχϋσ ςε διαγωνιςμούσ

5οι Παγκρήτιοι Ρητορικοί Αγώνες

Με πολύ μεγάλη χαρά συμμετείχε το 1ο
Γενικό Λύ-
κειο Φανίων στον 5ο Παγκρήτιο Διαγωνισμό Ρητορικών
Αγώνων που συνδιοργάνωσαν ο ΢ύνδεσμος Υιλολόγων
Νομού Ρεθύμνου, το Σμήμα Υιλολογίας του Πανεπι-
στημίου Κρήτης, η Ελληνική Ένωση για την Προώθη-
ση της Ρητορικής στην Εκπαίδευση και η Περιφέρεια
Κρήτης. Οι μαθητές που συμμετείχαν κι η θέση που
έλαβαν σε κάθε αγώνισμα ήταν οι εξής:
Εκφραστική Ανάγνωση
Δήμητρα Μουσουράκη (Γ΄ Λυκείου), 12η στους 26
διαγωνιζομένους
Αναστασία Μυλωνά (Γ΄ Λυκείου), 6η στους 26 διαγω-
νιζομένους
Σο αίσθημα της πληρότητας είναι νομίζω εκείνο που θα
αποτύπωνε απόλυτα την ψυχική μου διάθεση στη διάρ-
κεια αυτού του ταξιδιού. Γιατί πρόκειται για ένα ταξίδι
στη ‘θάλασσα’ της σκέψης και του λόγου, του συναισθή-
ματος και της έκφρασής του. Ένα ταξίδι ανταλλαγής
εμπειριών με τους πιο όμορφους συνοδοιπόρους· τον
εαυτό μας, τους φίλους μας, τους καθηγητές μας και το
όλον γενικά. Γι’ αυτό το όλον αξίζει να ζούμε και ευχα-
ριστώ κάθε άνθρωπο σε αυτό το ταξίδι που με έκανε
κομμάτι του! Και το ταξίδι συνεχίζεται…» (Δήμητρα)

Αυθόρμητος Λόγος
Κατερίνα Κόικου (Β΄ Λυκείου) 9η στους 28 διαγωνιζο-
μένους

Διττοί Λόγοι
Γιάννης Αντωνογιαννάκης (Β΄ Λυκείου), 18ος στους
39 διαγωνιζομένους
Γιάννης Καμηλάκης (Β΄ Λυκείου), 9ος στους 39 δια-
γωνιζομένους
Κατερίνα Κόικου (Β΄ Λυκείου), 25η στους 39 διαγωνι-
ζομένους
Οι καθηγητές συγχαίρουμε τα παιδιά για την προ-
Σα παιδιά ένιωσαν πολύ ενθουσιασμένα που συμμετεί- σπάθειά τους, το πολύ θετικό στίγμα που άφησαν
χαν σε αυτή τη γιορτή λόγου, σκέψης κι έκφρασης κι οι στον εν λόγω διαγωνισμό, καθώς και για το θάρρος
καθηγητές τους, Κοπασάκης Νεκτάριος και Φατζηχρυ- τους να εκτεθούν και τους ευχόμαστε καλή πρόοδο
σάφη Βίκη, αισθάνθηκαν πολύ χαρούμενοι που υπάρ- και να συνεχίζουν να διεκδικούν με σθεναρό λόγο
χουν παιδιά που αγωνίζονται με τον λόγο και δη τον και πάθος τα όνειρά τους.
προφορικό, ο οποίος είναι γνωστό τοις πάσι πόσο πολύ
δεινοπαθεί.
Φαρακτηριστικά, όπως ανέφεραν κάποια από τα παιδιά
που συμμετείχαν:

«Η συμμετοχή μας στους Ρητορικούς Αγώνες ήταν μια ιδιαί-

τερη εμπειρία και η διαδικασία ήταν γενικότερα πολύ ενδιαφέ-
ρουσα» (Κατερίνα)

«Οι Ρητορικοί Αγώνες στο Ρέθυμνο ήταν μια αξέχαστη ε-

μπειρία. Δεθήκαμε πολύ με τα παιδιά της ομάδας αλλά και
των υπόλοιπων αγωνισμάτων και περάσαμε όμορφα στον
διπλανό μας νομό. Επίσης, είχαμε και την ευκαιρία να δούμε
και να εξερευνήσουμε από κοντά το Πανεπιστήμιο του Ρεθύ-
μνου και τις εγκαταστάσεις του. ΢υνολικά με γέμισε αναμνή-
σεις που θα θυμάμαι για πάντα» (Γιάννης )
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 14

Ο κόποσ μασ

Ο περιβάλλων χώρος του σχολικού κτιρίου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σχολικής ζωής. Ομάδα εκπαιδευτικών και
μαθητών του σχολείου κάθε χρόνο με πολύ ζήλο φροντίζει τη διαμόρφωση ενός ευχάριστου σχολικού περιβάλλοντος. Οι
συμμετέχοντες περιποιούνται τον κήπο και διακοσμούν, ανάλογα με την εποχή, την είσοδο του σχολείου. Υέτος, φύτεψαν
δέντρα, κρητικά βότανα και αρωματικά φυτά. ΢τόχος της συγκεκριμένης δράσης είναι να αποκτήσουν οι μαθητές οικολογική
συνείδηση, να γνωρίσουν τη χλωρίδα της κρητικής γης, αλλά και να μάθουν να συνεργάζονται και να κοινωνικοποιούνται.
Τπεύθυνες καθηγήτριες: Δήμητρα ΢τρατάκη, Ειρήνη Βατσάκη, Μαρία Μαρκάκη, Σζένη Δημάκου, Γεωργία Κυριακάκη.
Σελίδα 15 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Υγεύα

Υγεύα
Η ιατρική είναι μια επιστήμη που άλλαξε καθοριστικά τη μοίρα του
ανθρώπου πάνω στη Γη, καθώς η γνώση δε σταματά ποτέ να εξελίσσεται
και όλα ανατρέπονται και ξαναχτίζονται σε μια μη γραμμική πορεία
προόδου. Η εξέλιξή της οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε κάποιους
οραματιστές του παρελθόντος που καινοτόμησαν σε όρους έρευνας και
γνώσης και έβαλαν τις βάσεις για τα σπουδαία μελλούμενα.
Φαρακτηριστική είναι η περίπτωση του νομπελίστα γιατρού Αλεξάντερ
Υλέμινγκ, που παραμένει ορόσημο με τη συμπτωματική ανακάλυψη της
πενικιλίνης.

Πενικιλλίνη

Σο 1928 ο Αλεξάντερ Υλέμινγκ (Βραβείο Νόμπελ Υυ-

σιολογίας και Ιατρικής το 1945), όταν γύρισε από τις διακο-
πές του, έχοντας ξεχάσει να πλύνει τα σκεύη του, παρατήρη-
σε την καταστροφή μεγάλου μέρους μιας καλλιέργειας στα-
φυλόκοκκου, η οποία είχε μολυνθεί από μούχλα. Έτσι εκεί-
νος, αντί να την πετάξει (εφόσον ήταν χαλασμένη καλλιέργει-
α), προσπάθησε να την ταυτοποιήσει. Ση συγκεκριμένη μελέ-
τη δημοσίευσε έναν χρόνο αργότερα και δύο χρόνια μετά
ανακαλύφθηκε ότι επρόκειτο για τον μύκητα “penicillium
Γενικώς, τα αντιβιοτικά αναστέλλουν ή παρεμποδί-
notanum”. Παρ'όλα αυτά, η ιατρική κοινότητα δεν το
ζουν κάποια σημαντική βιοχημική αντίδραση των μικρο-
υποδέχθηκε με πανηγυρισμούς, όπως ίσως να φαντάζεται
οργανισμών. Η πενικιλλίνη, για παράδειγμα, δεν αφήνει
κάποιος. To 1933 κατάφερε να αντιμετωπίσει ένα περιστατι-
να συντεθεί κυτταρικό τοίχωμα στα βακτήρια. Επειδή οι
κό επιπεφυκίτιδας με αυτό το αντιβιοτικό. Ενώ το 1940, μετά
ιοί είναι ακυτταρικές μορφές ζωής, δεν υπάρχουν αντιβι-
το ξέσπασμα του β' Παγκόσμιου πολέμου, τα παράτησε.
Ευτυχώς, ανέλαβαν άλλοι το εγχείρημα και κατάφεραν οτικά για αυτούς.
πράγματι να συνθέσουν μία μορφή πενικιλλίνης αρκετά
έγκαιρα ώστε να φροντίσουν τους τραυματίες μετά την από-
΢την ίωση δεν παίρνουμε αντιβίωση!
βαση στη Νορμανδία.
Δυστυχώς, έχει γίνει κατάχρηση της χορήγησης της
Γενικά, οι πενικιλλίνες εμποδίζουν τα μικρόβια να προσλά-
πενικιλλίνης (όπως και πολλών άλλων αντιβιοτικών), η
βουν τις απαραίτητες ουσίες (για την διατήρηση των κυτταρι-
οποία έχει ως αποτέλεσμα τα βακτήρια να έχουν γίνει
κών τους τοιχωμάτων), έτσι ώστε αυτά να καταστρέφονται.
ανθεκτικά σε αυτά τα αντιοβιοτικά. Αυτό έχει εξελιχθεί
Αυτό το αντιβιοτικό έχει ένα ευρύ φάσμα δράσης και είναι
σε ένα παγκόσμιο πρόβλημα στον τομέα της υγείας και
αποτελεσματικό έναντι πολλών διαφορετικών βακτηρίων,
οι ειδικοί συνεχίζουν να προσπαθούν να βρουν νέους
όπως π.χ. πνευμονιόκοκκοι, στρεπτόκοκκοι, βακτήρια τετά-
μηχανισμούς δράσης και εναλλακτικές θεραπευτικές λύ-
νου και μηνιγγιτιδόκοκκου.
σεις για την αντιμετώπιση αυτών των ανθεκτικών βακτη-
ρίων.

Δουλγεράκη Μαρία
Μαινγκότ Ανδριανός
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 16

Τϋχνη και Πολιτιςμόσ

ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΨΔΕΙΟ ΦΑΝΙΨΝ

100 ΦΡΟΝΙΑ ΠΡΟ΢ΥΟΡΑ΢ ΢ΣΟΝ ΠΟΛΙΣΙ΢ΜΟ ΣΨΝ ΦΑΝΙΨΝ
΢υμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τη λειτουργία του Βενιζέλειου
Ψδείου Φανίων, 100 χρόνια προσφοράς στην πολιτιστική παιδεία των νέων
και τον πολιτισμό των Φανίων. Η αρχή έγινε τον Ιούνιο του 1923 με τη δημι-
ουργία του ΢υνδέσμου Διαδόσεως Καλών Σεχνών, ενώ η ιδέα για τη δημι-
ουργία Ψδείου ήταν του Μανώλη ΢κουλούδη.
Σο Ψδείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 1924 ως Κρητικόν Ψδείον Φανίων σε
κτίριο που βρισκόταν κοντά στον Δημοτικό Κήπο και απέκτησε τη δική του
στέγη το 1933 σε οικόπεδο που παραχώρησε ο Δήμος Φανίων. Σο κομψότα-
το νεοκλασικό κτίριο που βρίσκεται στην οδό Νικηφόρου Υωκά, είναι ιδιο-
κτησία του ΢υνδέσμου Διαδόσεως Καλών Σεχνών εν Κρήτη. Κατασκευαστής
του υπήρξε ο μηχανικός-αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Λυγιδάκης και στοίχισε 2.000.000 δρχ. με δαπάνη της Έλενας, συζύγου
του Ελευθερίου Βενιζέλου, που έφερε και τα σχέδια από τη Γαλλία, και με χορηγίες ελληνοαμερικανών, καθώς και του ίδιου
του Βενιζέλου. Αρκετά χρόνια μετά τον θάνατο του Βενιζέλου μετονομάστηκε σε Βενιζέλειο Ψδείο Φανίων.
Ο πόλεμος, αλλά και η Γερμανική Κατοχή, προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στο κτίριο και στην κινητή περιουσία του.
Η αίθουσα συναυλιών καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς και μαζί της κάηκαν όλα τα μουσικά όργανα της Ορχήστρας
και αρκετά πιάνα. Επίσης, οι κατακτητές αφαίρεσαν όλα τα κινητά (έπιπλα, καθίσματα της αίθουσας συναυλιών, κ.λπ.) μετα-
τρέποντας το Βενιζέλειο Ψδείο σε αποθήκη ξυλείας. Επαναλειτούργησε μετά τον Μάιο του 1945, με την αποχώρηση των
κατακτητών. Από την θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Ψδείου έχουν περάσει σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο
Μανώλης ΢κουλούδης, ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Δημήτρης Καψωμένος.
΢ήμερα, στους χώρους του Βενιζέλειου Ψδείου φιλοξενούνται η Φορωδία Φανίων και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο
Κρήτης. Λειτουργούν τμήματα πιάνου, κιθάρας, βιολοντσέλου, βιολιού, βιόλας, βυζαντινής μουσικής, μονωδίας, σύγχρονου
τραγουδιού, μουσικών συνόλων, κιθαριστικού συνόλου, ανώτερων και υποχρεωτικών θεωρητικών, φλάουτου, φλογέρας, αρμο-
νίου, ακορντεόν, κρητικής λύρας, μπουζουκιού και λαούτου, ηλεκτρικού αρμονίου, βασικής μουσικής εκπαίδευσης, μουσικής
δωματίου και ελαφρού τραγουδιού.
Σο κτίριο αποτελείται από 17 αίθουσες ατομικής διδασκαλίας, μία αίθουσα εκδηλώσεων, 4 γραφεία, μία αίθουσα συναυ-
λιών και θεάτρου με σκηνή και εξώστη (χωρητικότητας 300 περίπου θέσεων) εξαιρετικής ακουστικής, μία υπόγεια αίθουσα
δοκιμών και τα καμαρίνια του θεάτρου.
Η αίθουσα θεάτρου «Μανώλης ΢κουλούδης» είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πρωταγωνιστή ιδρύσεως και αποτελεί έναν
ιδανικό χώρο για τη διοργάνωση πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στα Φανιά. Με την υποστήριξη του ΢υνδέσμου
για την Διάδοση των Καλών Σεχνών, η αίθουσα προσφέρει στους επισκέπτες μια εξαιρετική εμπειρία απόλαυσης της μουσι-
κής, του θεάτρου και των χορευτικών τεχνών.
Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΢υνδέσμου Καλών Σεχνών κ. Αντωνογιαννάκης Ιωάννης μας υποδέχτηκε
στο Ψδείο με μεγάλη χαρά και προθυμία και μας μίλησε με πολύ ενθουσιασμό για τη λειτουργία και τις δράσεις του Ψδείου.
Αναφέρθηκε ιδιαιτέρως στην πρώτη καλλιτεχνική εμφάνιση του Μίκη Θεοδωράκη στο Ψδείο σε ηλικία 26 ετών και στο αφιέ-
ρωμα στον απόδημο ελληνισμό που πραγματοποιήθηκε το 1951 και για το οποίο ο Θεοδωράκης επιμελήθηκε ριζίτικα τρα-
γούδια, ενώ στο πιάνο ήταν η Αλίκη Βατικιώτη, το όνομα της οποίας έχει δοθεί σε αίθουσα του Ψδείου.
Κάθε χρόνο προσφέρονται τρεις υποτροφίες στη μνήμη της Έλενας και του Ελευθερίου Βενιζέλου, στη μνήμη του Μίκη
Θεοδωράκη και του Μανώλη ΢κουλούδη. Επίσης, κάθε χρόνο στα μέσα του ΢επτεμβρίου, πραγματοποιείται open day,
όπου οι ενδιαφερόμενοι ενημερώνονται για το πρόγραμμα του Ψδείου και μπορούν να γνωρίσουν από κοντά τα όργανα και
τους καθηγητές.
Σο Βενιζέλειο Ψδείο εδώ και πολλά χρόνια προσπαθεί να ανταποκρίνεται με επιτυχία στις σύγχρονες μουσικό-
εκπαιδευτικές ανάγκες και αναζητήσεις διοργανώνοντας συνεχώς εκδηλώ-
σεις που αποσκοπούν τόσο στην επιμόρφωση των μαθητών όσο και στην
αισθητική απόλαυση του ευρύτερου κοινού της πόλης μας.

Μακρυγιαννάκη Φριστίνα Α2
Αλέξανδρος ΢φακιανάκης Β3
Σελίδα 17 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Τϋχνη και Πολιτιςμόσ

Έκθεςη"COOLΣΟΤΡΑ" Φριστουγεννιάτικο Παζάρι

Η έκθεση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του σχολικού
΢χεδίου Δράσης του 1ου ΓΕΛ Φανίων «Πολιτιστική
δράση εξωστρέφειας: Δημιουργία έκθεσης με
μουσειολογικές παραμέτρους» υπό τον συντονισμό της
καθηγήτριας Μαρίας ΢τρατινάκη για το 2022-2023.
Σο σχολείο μας πραγματοποίησε στις 18 Δεκεμβρίου
2023 το καθιερωμένο εδώ και 16 χρόνια Φριστουγεννιά-
τικο παζάρι με δημιουργίες μαθητών, εκπαιδευτικών και
γονέων- κηδεμόνων. Δημιουργίες με φαντασία, χρώμα
και αισθητική, χρηστικά αντικείμενα, δώρα που καλλιέρ-
γησαν δεξιότητες, συνεργασία και υπευθυνότητα. Σα
έσοδα διατέθηκαν σε ανάγκες μαθητών του σχολείου.

Η δράση αποσκοπούσε στη διάχυση των ιδεολογικών

και καλλιτεχνικών ανησυχιών των εφήβων στην κοινωνία,
καθώς και στη διευκόλυνση της ατομικής έκφρασης μέσω
δόκιμων τρόπων επικοινωνίας από τον χώρο της τέχνης
και της επιμέλειας εκθέσεων τέχνης. Η οργάνωση της
έκθεσης στόχευε ιδιαίτερα στην εμπλοκή των μαθητών
με φορείς, οι οποίοι εντέλει εξοικειώθηκαν με τη
σχολική πραγματικότητα και ευαισθητοποιήθηκαν ως
προς τα μέλη της.

΢την έκθεση παρουσιάστηκαν ποπ-αρτ φωτογραφικές

θεάσεις του εφηβικού πορτρέτου, ποιητικές
εικονοσυνθέσεις, εικαστικές συνεργασίες σε καμβά με
μεικτές τεχνικές και εννοιολογικές προσεγγίσεις της
τέχνης.

΢τη δράση συμμετείχαν οι μαθητές:

Αλιζότι Λουσιάνα, Ανδριανίδη Ιωάννα, Αντωνογιαννάκης

Ιωάννης, Δουλγεράκη Μαρία, Ζντράβκοβα-Βέλτσεβα Φιμένα,
Καμηλάκης Ιωάννης, Κανιούρας Γεώργιος, Καυκαλάκης
Αντώνιος, Κόικου Κατερίνα, Κοσμαδάκη Μαρία,
Κοτζαμαπασάκη Εμμανουέλα, Λενταράκη ΢ταυρούλα,
Μάινγκοτ Αδριανός, Μαρνελάκη Ιωάννα, Μίτεβα Βασίλκα,
Μουσουράκη Δήμητρα, Μυλωνά Αναστασία, Νταουντάκη
Αικατερίνη, Πλοκαμάκη Δέσποινα, Πλοκαμάκη Δήμητρα,
Φωλοπούλου Βαϊα,
Υαντριδάκη ΢οφία
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 18

Κοινωνικού προβληματιςμού

΋μως η αλυσίδα σχολείων ΒΙΑ χρησιμοποιεί

Η θέση της γυναίκας στην Ουγκάντα πολύ τυποποιημένες μεθόδους διδασκαλίας, ανεκ-
παίδευτους χαμηλόμισθους εκπαιδευτικούς και επι-
Με αφορμή την ημέρα της Γυναίκας, 8 Μαρτίου, η μαθήτρια θετικές στρατηγικές μάρκετινγκ προς τα φτωχά νοι-
της Γ΄Λυκείου Άσπα Μουτιάμπα, με τη βοήθεια της συμμαθή- κοκυριά, που ελπίζουν σε μια καλύτερη ζωή, ώστε
τριάς της Φριστίνας Σσάργκου, αναφέρθηκε στη θέση της γυναί- να πουλήσει τις υπηρεσίες του. Επίσης, παρόλο που
κας στο εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία της Ουγκάντα. προωθείται ως «φτηνή», στην πραγματικότητα δεν
είναι. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Σράπεζας ανέ-
φερε ότι «το κόστος ανά μαθητή στις BIA είναι μό-
νο 6 δολάρια τον μήνα». Αυτό σημαίνει ότι μια οι-
Αναμφίβολα η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα θεμελιώδη
κογένεια με τρία παιδιά στο δημοτικό στην Κένυα
δικαιώματα του ανθρώπου, χωρίς διακρίσεις ανάμεσα στα δύο
και την Ουγκάντα θα πρέπει να ξοδέψει το ένα τέ-
φύλα. Παρόλα αυτά, σε κάποιες υποανάπτυκτες χώρες, αυτή η
ταρτο του μηνιαίου εισοδήματός της σε δίδακτρα
πεποίθηση δεν έχει ενσωματωθεί στην κοινή λογική. Η Ουγκάντα
μόνο, όταν οι οικογένειες αυτές δεν καταφέρνουν να
είναι μία από αυτές.
έχουν 3 γεύματα την ημέρα. Η Παγκόσμια Σράπε-
΢ε αυτή τη χώρα το επίσημο κράτος αδιαφορεί για την εκπαί- ζα έχει επενδύσει 10 εκατομμύρια δολάρια στην
δευση των πολιτών του. Αυτή αποτελεί προνόμιο μόνο των οικο- ΒΙΑ, ενώ από την άλλη, δεν έχει καμία ενεργή ή
νομικά ισχυρών, καθώς ο μόνος τρόπος για να μορφωθεί κάποιος σχεδιαζόμενη επένδυση στην Κένυα ή την Ουγκά-
είναι να καταφύγει στον ιδιωτικό τομέα. Έτσι, συχνά μια οικογέ- ντα για τη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση.
νεια που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα αναγκάζεται να
Ασπασία Μουτιάμπα, Φριστίνα Σσάργκου
επιλέξει ποιο από τα παιδιά της θα μορφωθεί, καθώς αδυνατούν
να ανταποκριθούν στα ογκώδη έξοδα της εκπαίδευσης για όλα τα
παιδιά τους. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, μόνο τα αγόρια
έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στο σχολείο, λόγω των αντιλή-
ψεων της κοινωνίας που θεωρεί τη γυναίκα ικανή νοικοκυρά, αλλά
ανίκανη να προσφέρει σε οποιονδήποτε άλλο τομέα. Εφόσον η
πλειοψηφία της κοινωνίας θεωρεί την πνευματική καλλιέργεια της
γυναίκας άσκοπη, δεν παρατηρείται ενδιαφέρον ούτε σε ατομικό
επίπεδο για αλλαγή της κατάστασης.
Κατά συνέπεια, εκτός από την εκπαίδευση, παρατηρείται η
απουσία του γυναικείου φύλου και από εργασιακούς τομείς, στους
οποίους απαιτείται μόρφωση και πνευματική καλλιέργεια. Οι
μόνες θέσεις εργασίας που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες,
σύμφωνα με τους ντόπιους, είναι οι αγροτικές, στις οποίες οι γυ-
ναίκες αποτελούν την πλειοψηφία των εγαζομένων, αλλά δεν αμεί-
βονται όπως ένας άντρας.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι περισσότερες από 100 εθνικές και
διεθνείς οργανώσεις από όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους και η Ac- ΢το πλαίσιο ενημέρωσης και συζήτησης για τη θέση της
tion Aid, δημοσιοποίησαν μια κοινή δήλωση προς τον πρόεδρο γυναίκας στην εποχή μας, μαθητές της Α΄τάξης του σχο-
της Παγκόσμιας Σράπεζας, Jim Kim, στην οποία εκφράζουν τη λείου μας παρακολούθησαν σεμινάριο του Ξενώνα Γυναι-
βαθιά τους ανησυχία, γιατί η Παγκόσμια Σράπεζα υποστηρίζει κών του Δήμου Φανίων, που έλαβε χώρα στο Δήμο Φανί-
την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής αλυσίδας κερδοσκοπικών ιδιωτι- ων, με θέμα « Μύθοι και στερεότυπα για την έμφυλη βία
κών δημοτικών σχολείων (χαμηλού κόστους) που στοχεύουν στις και τους έμφυλους ρόλους». Είχαν την ευκαιρία να συζη-
φτωχές οικογένειες στην Κένυα και την Ουγκάντα, με το όνομα τήσουν με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, να
Bridge International Academies (BIA). Ο Jim Kim επαίνεσε, σε ανταλλάξουν απόψεις και να προβληματιστούν για τις
πρόσφατη ομιλία του, τα σχολεία BIA ως μέσο για την ανακούφι- έμφυλες σχέσεις στην εποχή μας.
ση της φτώχειας.
Σελίδα 19 Λόγος πρώτοσ
΢χολικός εκφοβισμός
Ορισμός – διάκριση από το αθώο πείραγμα
Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bully-
ing), όπως και ο όρος «θυματοποίηση» (victimization) χρη-
σιμοποιούνται για να περιγράψουν μια κατάσταση κατά την
οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και
επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό
την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματι-
κού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους,
εντός και εκτός σχολείου .
Μορφές εκφοβισμού
Ο εκφοβισμός εκδηλώνεται με διάφορες μορφές:
 ΢ωματικός: φυσικός τραυματισμός ή απειλή τραυμα-
τισμού προς κάποιον. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα,
σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλο-
ποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και
δαγκωνιές, περιορισμό του άλλου μέσω σωματικών
πρακτικών.
 Λεκτικός: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών
εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και
απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση παρα-
τσουκλιών.
 Εκφοβισμός με εκβιασμό: εκούσια απόσπαση χρη-
μάτων ή προσωπικών αντικειμένων, η οποία συνοδεύε-
ται από απειλές ή και εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές
πράξεις.
 Έμμεσος ή κοινωνικός: προσπάθεια για κοινωνική
απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για άσκηση επιρροής
στην ομάδα των συνομηλίκων, ώστε να αισθανθούν
αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους,
διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών.
 Ηλεκτρονικός: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού
υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των
υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά
τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής
δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών
δεδομένων κάποιου ατόμου, αποκλεισμός του από
μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του από
άγνωστο νούμερο.
Τεύτος Β΄, 2022—2023
Κοινωνικού προβληματιςμού
 Ρατσιστικός: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας
της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομι-
κής κατάστασης, της διαφορετικότητας.
 ΢εξουαλικός: υβριστικά σχόλια, σκίτσα και γκράφιτι
με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες,
ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές
επιθέσεις.
Αίτια
Ο σχολικός εκφοβισμός έχει χαρακτηριστικά συστηματικό-
τητας. Είναι μια σχέση ανισομέρειας μεταξύ των παιδιών.
Εκφοβιστική βία είναι το μεγαλύτερο παιδί απέναντι στο
μικρότερο παιδί, το μεγαλόσωμο παιδί απέναντι στο μικρό-
σωμο, είναι η πλειοψηφία των Ελλήνων μαθητών απέναντι
στους λίγους πρόσφυγες μαθητές, είναι η πιο πολυπληθής
μειονοτική ομάδα απέναντι στην ολιγομελή μειονοτική ομά-
δα. Είναι μια σχέση εξουσίας.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σχολικός εκφοβισμός
έχει άμεση σχέση με την κοινωνική παθολογία (φαινόμενα
κοινωνικής ανισότητας, φτώχειας, αποκλεισμού, περιθωριο-
ποίησης), η οποία ειδικά τα τελευταία χρόνια βαίνει αυξανό-
μενη στη χώρα μας συμπαρασύροντας και τα περιστατικά
εκφοβιστικής βίας εντός και εκτός σχολείων, τα οποία εμφα-
νίζουν όλο και μεγαλύτερη ένταση.
Σέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και πάνω από δέκα χρό-
νια η νούμερο ένα αιτία για την άσκηση εκφοβιστικής βίας
είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα του
φύλου των παιδιών-θυμάτων και όχι οι τυχόν εθνοτικές δια-
φορές ή τα ατομικά σωματικά, ψυχικά ή κοινωνικά χαρακτη-
ριστικά τους. Γι’ αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η ένταξη της
σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο ωρολόγιο πρόγραμμα
των σχολείων.
Λόγος πρώτοσ
Κοινωνικού προβληματιςμού
Έρευνα στη σχολική μας κοινότητα
Αποφασίσαμε να διεξαγάγουμε τη δική μας έρευνα, ανώνυ-
μα, στο δικό μας σχολικό περιβάλλον και κάποια από τα
πορίσματα πραγματικά μας εξέπληξαν αλλά και μας προβλη-
μάτισαν. Οι περισσότεροι γνωρίζουµε τι είναι το bullying,
ποιες είναι οι µορφές του. Η πλειοψηφία (75,8 %) αντι-
λαµβάνεται ότι δεν πρόκειται για ένα αθώο παιχνίδι µεταξύ
των µαθητών, αλλά για κάτι πολύ πιο σοβαρό, µε ένα ποσο-
στό µαθητών (18,5 %) πάντως να θεωρεί ότι δεν ευθύνονται
οι ίδιοι για αυτό. Μάλιστα, ενώ το 58,1 % δηλώνει ότι είναι
σε θέση να αντιµετωπίζει τέτοιες συµπεριφορές, το 26,6 %
επιλέγει να διαφωνεί σιωπηλά και δεν παίρνει θέση ενώ είναι
αυτόπτης µάρτυρας.
Από την άλλη πλευρά, έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι
ένα µεγάλο σχετικά ποσοστό (29,6 %) παραδέχεται ότι έχει
ασκήσει βία στο σχολικό περιβάλλον, επειδή επιθυµεί να
προσελκύει την προσοχή των συµµαθητών του, κάνοντας
επίδειξη δύναµης, αλλά και, όπως χαρακτηριστικά αναφέρε-
ται, "για πλάκα"! ΢χόλια για την εξωτερική εµφάνιση, για τις
απόψεις ή ακόµα και για τις σχολικές επιδόσεις είναι αυτά
που πληγώνουν, ενώ στην περίπτωση του θύτη δεν φαίνεται
να υπάρχει διάκριση στο φύλο, αφού εξίσου αγόρια και κορί-
τσια διεκδικούν αυτόν τον ρόλο. Οι περισσότεροι
συµµετέχοντες στην έρευνα αναφέρουν ότι, ενώ κατά τη
γνώµη τους ο εκφοβισµός έχει ολέθριες επιπτώσεις στο θύµα,
οι ίδιοι σε µεγάλο ποσοστό (40,9 %) δηλώνουν ότι δεν τους
έχει επηρεάσει αρνητικά και ότι συνήθως επιλέγουν να ε-
ξοµολογηθούν την εµπειρία τους σε κάποιον φίλο ή στο οι-
κογενειακό τους περιβάλλον και όχι στους εκπαιδευτικούς.
Αρκετοί είναι βέβαια και εκείνοι που δεν έχουν αποκαλύψει
σε κανένα σχετικές εµπειρίες.
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 20
΢ε κάθε περίπτωση, οι µαθητές ζητούν από τους καθηγητές
να είναι παρατηρητικοί και αυστηροί µε τους θύτες, ενώ πα-
ράλληλα κρίνουν απαραίτητη την παρουσία ψυχολόγου στο
σχολείο.
΢υνέπειες
Αρχικά, το παιδί-θύμα αποκτά μια διαρκή αίσθηση ανα-
σφάλειας. Φάνει την αυτοπεποίθησή του, αφού θεωρεί πως
για όσα συμβαίνουν ευθύνεται το ίδιο και οι δικές του ελλεί-
ψεις. H αίσθηση εξευτελισμού εκδηλώνεται συχνά με τη μορ-
φή ψυχοσωματικών προβλημάτων, όπως για παράδειγμα:
πονοκέφαλοι, αϋπνίες, κατάθλιψη, αίσθημα μοναξιάς καθώς
και μειωμένη γενική και κοινωνική αυτοεκτίμηση. ΢ε ακραίες
περιπτώσεις το θύμα μπορεί να μπει σε διαδικασία σκέψης
αυτοκτονίας και στη χειρότερη εκδοχή ακόμα και να το
πραγματοποιήσει.
΋σον αφορά το σχολικό περιβάλλον, τα θύματα εμφανί-
ζουν συχνά τάσεις για αποφυγή του σχολειού, αφού εκεί είναι
ο κύριος χώρος του βασανισμού τους, με αποτέλεσμα την
πτώση της σχολικής τους επίδοσης όπως και μαθησιακές
δυσκολίες, έλλειψη ευχαρίστησης από τη σχολική διαδικασί-
α, αύξηση των απουσιών και αποχή από σχολικές και εξω-
σχολικές δραστηριότητες. Επιπρόσθετα, η θυματοποίηση
έχει σοβαρές επιπτώσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις, αφού
τα θύματα του εκφοβισμού πάσχουν από έλλειψη φίλων, δια-
τηρούν επιφανειακές σχέσεις με τους συνομηλίκους τους και
βιώνουν κυρίως αισθήματα απόρριψης από τους άλλους. Πο-
λύ συχνά τα θύματα αντιμετωπίζουν κοινωνική απομόνωση
τόσο επειδή αποκλείονται από τους συνομήλικούς τους όσο
και επειδή τα άλλα παιδιά φοβούνται ότι μπορεί να γίνουν
και τα ίδια στόχος αν ταυτιστούν μαζί τους.
Η ενδοσχολική βία, ωστόσο, έχει σημαντικές συνέπειες
και στο παιδί που τη διαπράττει, αφού πέρα από τις πιθανές
κυρώσεις που μπορεί να υποστεί, όπως είναι η απομάκρυνσή
Σελίδα 21 Λόγος πρώτοσ
του από το σχολείο, έρχεται αντιμέτωπο με τον κοινωνικό
στιγματισμό.
Αντιμετώπιση
Κάθε μέλος της σχολικής κοινότητας έχει ρόλο και ευ-
θύνη για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Ο
βαθμός εμπλοκής κάθε μέλους, σχετίζεται τόσο με την ιδιό-
τητά του, όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την
ένταση του περιστατικού εκφοβισμού. Άλλος είναι ο ρόλος
και η ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος του δασκά-
λου, άλλος των συμμαθητών, άλλος των γονιών.
Ψστόσο, θα πρέπει όλοι να συνεργαστούν σε ένα πλαίσιο
παράλληλων δράσεων, διότι, αφού η αιτιολογία του εκφοβι-
σμού είναι πολυπαραγοντική και η αντιμετώπισή του θα πρέ-
πει να είναι πολυεπίπεδη.
Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους εμπλεκόμενους:
- Διευθυντής
 Καταγράψτε το περιστατικό, δίνοντας πληροφορίες για
το πού και πότε συνέβη το περιστατικό, για το ποιοι συμμε-
τείχαν, ποιοι παρατηρούσαν, τι μορφή εκφοβισμού ασκήθηκε
και περιγράφοντας το τι ακριβώς έγινε
 Διατηρείστε αρχείο καταγραφής των περιστατικών, ώστε
να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό και τα υπό-
λοιπα ενδιαφερόμενα μέρη
 Προσδιορίστε αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη συ-
μπεριφορά παραβίασης των κανόνων ενάντια στη βία
 Αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη εκφοβιστική συ-
μπεριφορά, επικοινωνήστε με τους γονείς του παιδιού τηλε-
φωνικά και κανονίστε μια συνάντηση για να συζητήσετε
 Καθορίστε τις συνέπειες για το παιδί που εκφοβίζει,
ύστερα από τη συζήτηση με τους εμπλεκομένους: τους γο-
νείς, τον θύτη, τα παιδιά-υποστηρικτές του παιδιού-θύματος
και τη ΢χολική Επιτροπή
 ΢χεδιάστε τον τρόπο παρακολούθησης του προβλήμα-
τος ώστε να έχετε εποπτεία της εξέλιξης της κατάστασης
- Εκπαιδευτικοί
 Μιλήστε στο παιδί που εκφοβίζεται και ακούστε με προ-
σοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να σας πει. Διαβεβαιώ-
στε το παιδί ότι θα ανταποκριθείτε άμεσα για να το προστα-
τεύσετε και ότι είστε διαθέσιμος να παράσχετε κάθε δυνατή
βοήθεια. Πείτε στο παιδί να σας κρατά ενήμερο σχετικά με
οποιαδήποτε εξέλιξη
Τεύτος Β΄, 2022—2023
Κοινωνικού προβληματιςμού
 ΢υζητήστε με τους γονείς του παιδιού, εκφράστε τις ανη-
συχίες σας και δείξτε ότι είστε αποφασισμένος να αναλάβετε
δράση
 Εξακριβώστε ποιο παιδί είναι αυτό που εκφοβίζεται ή
αυτό που εκφοβίζει
 Εξακριβώστε αν υπάρχει ομάδα παιδιών η οποία ενθαρ-
ρύνει ή/και υποστηρίζει το παιδί που εκφοβίζει
 Οδηγήστε το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του Διευ-
θυντή και συζητήστε σοβαρά μαζί του για το περιστατικό
 Τποστηρίξτε το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με
τον Διευθυντή
- ΢υμμαθητές μέσα στην τάξη
 Προσδιορίστε ποιοι συμμαθητές σας ήταν παρόντες στο
περιστατικό εκφοβισμού
 Ξεκαθαρίστε αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές
ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει
 ΢υζητήστε μαζί τους για το ποια θα ήταν η κατάλληλη
συμπεριφορά σε μια τέτοια περίπτωση (π.χ. να μιλήσουν σε
κάποιον ενήλικα για να βοηθήσει) και για το ποιες ευθύνες
έχουν όταν παρατηρούν να συμβαίνει περιστατικό εκφοβι-
σμού
 ΢υζητήστε σχετικά με το τι θα μπορούσαν να είχαν κά-
νει για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλίσουν ένα
ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους
συμμαθητές τους
Κάποια μοντέλα συνομηλίκων, που αποτελούν στρατηγι-
κές αντιμετώπισης των περιστατικών εκφοβισμού από μαθη-
τές προς μαθητές στο πλαίσιο του σχολείου, είναι επιγραμ-
ματικά:
 Η προσέγγιση που δεν εστιάζει στο φταίξιμο
 Προσεγγίσεις υποστήριξης μεταξύ των συνομηλίκων
 Σο μοντέλο του «συνομηλίκου πρότυπο»
 Σο μοντέλο της «συμβουλευτικής μεταξύ συνομηλίκων»
 Σο μοντέλο της «Διαμεσολάβησης»
- Γονείς παιδιού που εκφοβίζεται
 ΢υνεργαστείτε στενά με το σχολείο για να πληροφορη-
Λόγος πρώτοσ
Κοινωνικού προβληματιςμού
θείτε για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού
καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του
 Παρέχετε στο παιδί σας υποστήριξη και ασφάλεια, χωρίς
να το κατακρίνετε
 Ακούστε προσεκτικά τι έχει να σας πει το παιδί σας για
τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του
 Παρακολουθείτε την εξέλιξη της κατάστασης αλλά και
την υγεία του παιδιού σας
Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα
ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκο-
λίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο,
επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.
- Γονείς παιδιού που εκφοβίζει
 ΢υζητήστε με τον Διευθυντή του σχολείου για το περι-
στατικό εκφοβισμού που προκλήθηκε από το παιδί σας
 ΢υνεργαστείτε με το σχολείο, για την αντιμετώπιση του
προβλήματος του παιδιού σας σχετικά με τη βία
 ΢υνεργαστείτε με τον Διευθυντή και τους δασκάλους του
παιδιού σας για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών
και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών
 Παρακολουθήστε την εξέλιξη της κατάστασης και συ-
νεργαστείτε στενά με το σχολείο. Παρατηρήστε αν το παιδί
σας εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες ή εκδηλώνει εκφοβιστική
συμπεριφορά και με τα παιδιά της γειτονιάς ή και με εσάς
στο σπίτι. Μιλήστε γι’ αυτά στο Διευθυντή και τον υπεύθυνο
της τάξης και συνεργαστείτε μαζί τους για να πάρετε βοήθει-
α.
Πρόληψη
΋λα τα παραπάνω αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε
επίπεδο αντιμετώπισης στις οποίες μπορεί να προβεί το σχο-
λείο, από μόνες τους όμως δε μπορούν να δώσουν λύση στο
πρόβλημα του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.
Φρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο
οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας
αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να υπάρ-
ξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομέ-
νου.
Κάποιες αποτελεσματικές πρακτικές, σε επίπεδο σχολείου
και τάξης, για εφαρμογή μιας στρατηγικής ενάντια στη βία,
είναι:
σε επίπεδο σχολείου
• σύνταξη ΢χολικής Επιτροπής ενάντια στον εκφοβισμό &
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 22
την ενδοσχολική βία
• σύνταξη Διακήρυξης του σχολείου ενάντια στη βία: δικαιώ-
ματα-υποχρεώσεις-καθήκοντα για όλα τα μέλη της σχολικής
κοινότητας. ΋ταν τα παιδιά διδάσκονται τα ανθρώπινα δι-
καιώματα και μαθαίνουν να σέβονται το διαφορετικό, αυτό
εμποδίζει την εμφάνιση τέτοιων συμπεριφορών.
• αύξηση της επίβλεψης του σχολικού χώρου
• ευαισθητοποίηση και συνεργασία με τους γονείς, προκειμέ-
νου να σταματήσει ο κύκλος αναπαραγωγής και ενθάρρυνσης
της ενδοσχολικής βίας
σε επίπεδο τάξης
• συζήτηση στην τάξη για τον ορισμό & τις μορφές της ενδο-
σχολικής βίας και του εκφοβισμού
• συζήτηση για τις επιπτώσεις του εκφοβισμού
• ενημέρωση σχετικά με το γιατί η ενδοσχολική βία και ο
εκφοβισμός δεν είναι αποδεκτά από το σχολείο
• τρόποι & προτάσεις για πρόληψη και αντιμετώπιση από
τους μαθητές: σύνταξη των κανόνων της τάξης ενάντια στη
βία
• παροχή βοήθειας από μαθητές σε άλλους, για την επίλυση
των συγκρούσεων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εκφο-
βισμό
• προαγωγή των συνεργατικών αλληλεπιδράσεων
• παροχή ευκαιριών για θετική έκφραση της επιθετικότητας
(π.χ. μέσω των αθλημάτων)
Μια διαφορετική πρόταση: Σι είναι το KiVa
Σο KiVa-συντομογραφία του "kiusaamista vastaan" που
στα φινλανδικά σημαίνει "κατά του μπούλινγκ"-είναι ένα
πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση της
Υινλανδίας και πλέον "τρέχει" σε όλα τα σχολεία της χώρας.
Σο πρόγραμμα αναπτύχθηκε από εκπαιδευτικούς και ερευνη-
τές στο Πανεπιστήμιο του Turku. Η μελέτη έδειξε ότι το
μπούλινγκ αντιμετωπίζεται πιο αποτελεσματικά, όταν η
διαδικασία επικεντρώνεται στο σύνολο της τάξης και όχι
στον «δράστη» ή στα θύματά του.
Σο σκεπτικό του προγράμματος είναι ότι ο «δράστης», αυ-
τός δηλαδή που ασκεί μπούλινγκ, το κάνει για να κερδίσει
προσοχή και εξουσία, όπως εξηγεί η Julie Hubbard, καθηγή-
τρια Χυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Ντέλαγουέρ. Σο
KiVa μέσα από μαθήματα και παιχνίδια στον υπολογιστή
αλλάζει την δυναμική, βάζοντας σε πρώτο πλάνο τους
«μάρτυρες», τους μαθητές δηλαδή που γίνονται αυτόπτες
μάρτυρες στο μπούλινγκ.
Σελίδα 23 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Κοινωνικού προβληματιςμού

«Αν οι «αυτόπτες μάρτυρες» επικεντρωθούν στο «θύμα» και

όχι στον «δράστη», τότε ο «δράστης» δεν θα έχει πια κίνητρο
να ασκεί μπούλινγκ, γιατί δεν θα έχει την προσοχή που ζητά»
Πηγές από τις οποίες αντλήθηκαν πληροφορίες και φωτογραφι-
λέει η Hubbard. Η σκέψη, λοιπόν, είναι να αναπτυχθεί μία κουλ-
κό υλικό:
τούρα όπου το μπούλινγκ δεν θα είναι αποδεκτό.
• "Λέξεις που πληγώνουν, λέξεις που χαµογελούν", Μαρία
Καµηλάκη
Πόσο αποτελεσματικό είναι • "Ο σχολικός εκφοβισµός έχει άµεση σχέση µε την κοινωνική
παθολογία", Γ. Νικολαΐδης, Χυχίατρος, διευθυντής ψυχικής
΢ύμφωνα με μια μελέτη που έγινε το 2016 από το πανεπιστήμιο
υγείας και κοινωνικής πρόνοιας του Ινστιτούτου Τγείας του Παι-
της Καλιφόρνια, σε δείγμα περισσοτέρων από 7.000 μαθητών διού
δημοτικού σε περίπου 80 σχολεία της Υινλανδίας, το πρόγραμ-
•AlfaVita lykeio.pdf (sch.gr)
μα KiVa βοήθησε τα θύματα του μπούλινγκ να μειώσουν τη θλί-
https://stop-bullying.sch.gr/wp-content/uploads/2014/06/
ψη τους και να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους.
lykeio.pdf
Ψστόσο, παραμένει το ερώτημα κατά πόσο το συγκεκριμένο
• ΢χολικός εκφοβισµός (µπούλινγκ, bullying) (vlioras.gr)
πρόγραμμα θα ήταν εξίσου αποτελεσματικό εάν εφαρμοζόταν
στα σχολεία άλλων χωρών. ΢τη Υινλανδία το μαθητικό κοινό https://www.vlioras.gr/Philologia/Composition/
Bullying.htm
έχει μία ομοιογένεια, πολιτισμική, φυλετική και οικονομική. Α-
ντιθέτως, τα σχολεία στις ΗΠΑ ή σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, • "Σο BULLYING ΢ΣΟ ΢ΦΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΢ΣΟ ΔΙΑΔΙΚΣΤ-
Ο", Άρτεµις Σσίτσικα, Ελένη Σζαβέλα
έχουν μαθητές διαφορετικών εθνικοτήτων, θρησκειών και κοινω-
νικοοικονομικής προέλευσης. ΋πως υποστηρίζει η Espelage, • kiosterakis.gr. Finland found a proven way to combat
αυτή η διαφορετικότητα και οι κοινωνικές ανισότητες είναι παρά- bullying. Here's what it'll take to make it work in the US,
γοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μπούλινγκ. Παιδιά από διαφο- CNN, Jamie Gumbrecht
ρετικές φυλές ή άλλης κοινωνικής προέλευσης κινδυνεύουν περισ-
σότερο να πέσουν θύματα μπούλινγκ. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι,
σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το 2014 οι μαθητές στα αμερι- ΢τέλλα Αποστολάκη, Κορίνα Γουβεράκη, Αναστα-
κανικά σχολεία ήταν 50% λευκοί, 25% Λατίνοι και 16% αφροα- σία Δημητρουλάκη, Ραφαέλα Ζαχαράκη Γ1
μερικανοί. Σο υπόλοιπο 9% ήταν από την Ασία και τα νησιά του
Ειρηνικού. Αντίστοιχα στη Υινλανδία, μόλις το 2,1% των μαθη-
τών διέφερε από την πλειοψηφία, δηλαδή δεν ήταν λευκοί Υιν-
λανδοί μαθητές.
Ένας ακόμη παράγοντας είναι ο οικονομικός. Οι χρηματοδο-
τήσεις διαφέρουν από σχολείο σε σχολείο. Επίσης, στην Υινλαν-
δία οι δάσκαλοι και οι καθηγητές «τοποθετούνται» κοινωνικά
πολύ ψηλά, μαζί με τους γιατρούς και τους δικηγόρους. Οι Υιν-
λανδοί θεωρούν ότι είναι επαγγέλματα που ακολουθούν οι πιο
καλοί και οι πιο έξυπνοι μαθητές. "Δίνουν αξία στους καθηγητές
τους. Αυτό φαίνεται από τον τρόπο που τους αντιμετωπίζουν αλ-
λά και από τον τρόπο που τους πληρώνουν" λέει η Hubbard.

Σι πρέπει να αλλάξει
΢τη Υινλανδία, η δράση κατά του μπούλινγκ είναι ψηλά στην
ιεραρχία, γι’ αυτό και επενδύεται χρόνος. Θα πρέπει να συνειδη-
τοποιήσουμε ότι η μάχη κατά του μπούλινγκ στα σχολεία απαιτεί
χρόνο και δεν είναι υπόθεση 30 λεπτών.
Λόγος πρώτοσ
Συνεντεύξεισ
Συνϋντευξη με τον ςυγγραφϋα Πολυχρόνη Κουτςϊκη
Φρειάζεται η συνέργεια για να γίνει ο κόσμος
καλύτερος
Ο συμπολίτης μας, επιτυχημένος συγγραφέας,
Πολυχρόνης Κουτσάκης, ο οποίος τα τελευταία
χρόνια ζει στο Περθ της Αυστραλίας, επισκέφθηκε τα
Φανιά τον Οκτώβριο του 2022. Μας έκανε την τιμή
και συναντήθηκε με τους μαθητές και εκπαιδευτικούς
του σχολείου μας, σε έναν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα
διάλογο, για το πρόσφατο εφηβικό βιβλίο του, τη
«Υωτιά», αλλά και για πολλά άλλα θέματα της
συγγραφικής του πορείας αλλά και της ζωής
γενικότερα.
Η συγγραφή είναι χόμπι;
΋χι, δεύτερη δουλειά. Πρακτικά δουλεύω όλη μέρα. Αλλά
αγαπώ και τις δύο ενασχολήσεις, την ακαδημαϊκή και τη συγ-
γραφή. Είμαι τυχερός άνθρωπος. Έτσι, ισορροπώ στη ζωή
μου.
Πώς ξεκινά να γράφει κάποιος στα 21; Η συγγραφή ήταν
κάτι που προέκυψε ξαφνικά ή ήσασταν καλός στην
Έκθεση και γράφατε από μικρός;
Δεν ήμουν καλός στην Έκθεση. ΢τις Πανελλαδικές, μάλι-
στα, δεν έγραψα καλά. ΋μως, μέχρι τα 12 διάβαζα λογοτε-
χνία. ΢την εφηβεία, πια, καθώς δεν έβρισκα βιβλία που να με
αφορούν, ατόνισε το ενδιαφέρον μου. ΢το πανεπιστήμιο ανα-
ζωπυρώθηκε στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς μου στην Πά-
τρα, όπου φοιτούσα στο Πολυτεχνείο. Σότε ξεκίνησα να γρά-
φω το πρώτο μου βιβλίο. Εκδόθηκε, πήγε καλά, αλλά αυτό
που είχε για εμένα σημασία ήταν ότι συνειδητοποίησα πόσο
μου άρεσε να γράφω. Προσωπικά, ακολουθώ τα ενδιαφέρο-
ντά μου και τα πράγματα όπως έρχονται. ΋ταν επέστρεψα
στα Φανιά, μου δόθηκε η
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 24
ευκαιρία να εργαστώ στο Πολυτεχνείο και τότε ανακάλυψα
πόσο μου αρέσει να διδάσκω.
Άρα, δε χρειάζεται τα παιδιά να αγχώνονται υπερβολικά
για το επαγγελματικό τους μέλλον;
Τπάρχουν παιδιά που ανακαλύπτουν νωρίς τα ταλέντα
τους. Αλλά, αν δεν το έχει ανακαλύψει κάποιος, πρέπει να
είναι ανοιχτός σε ιδέες. Είναι σημαντικό αυτό που συμβαίνει
σε πανεπιστήμια στο εξωτερικό. Μπορείς να μετακινείσαι
στο πλαίσιο του πανεπιστημίου σε διαφορετικές σχολές,
ώσπου να ανακαλύψεις τι σου ταιριάζει.
Όταν ξεκινάτε να γράψετε μία ιστορία, από πού αντλείτε
την έμπνευσή σας;
Η αρχική ιδέα δεν μπορώ να πω πώς έρχεται. Για παρά-
δειγμα, στο πρώτο βιβλίο μου είδα στην τηλεόραση να καί-
γεται η σημαία στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο το 1995. ΢ε μία
τηλεοπτική εκπομπή οι καλεσμένοι πολιτικοί διαφωνούσαν.
Κάποιοι υποστήριζαν ότι έπρεπε να συλλάβουν εκείνους που
έκαιγαν τη σημαία για προσβολή στην πατρίδα, ενώ άλλοι
έλεγαν ότι τα παιδιά αντιδρούν απέναντι στην κρατική κατα-
πίεση. Και ήταν όλοι πάρα πολύ σίγουροι για αυτά που
έλεγαν. Γενικώς οι πολιτικοί νομίζουν πως ξέρουν την απόλυ-
τη αλήθεια. Και έτσι ξαφνικά μου ήρθε η σκέψη ότι αυτός
που έκαιγε τη σημαία μπορεί να το έκανε για τελείως διαφο-
ρετικούς και προσωπικούς του λόγους. Αναρωτήθηκα ποια
μπορεί να είναι η δική του αλήθεια. Μετά σκέφτηκα ότι κά-
ποιος σκότωσε την κοπέλα του νέου που έκαιγε την σημαία,
ότι δηλαδή δεν πήγαινε ούτε ενάντια στο κράτος ούτε στην
πατρίδα, αλλά εκδικούνταν. Όστερα πάλι αναρωτήθηκα ποιο
θα μπορούσε να είναι το φιλικό του περιβάλλον, τί θα μπο-
ρούσαν να ξέρουν για αυτόν και τί είδους άνθρωπος είναι.
Έτσι κατέληξα να φτιάχνω μια παρέα φοιτητών, όπως ήμουν
και εγώ τότε -αλλά όχι τη δική μου- και έτσι έπλαθα την ι-
στορία όλο και πιο πολύ και άρχισα να την γράφω, επειδή
μου άρεσε αυτό που έπλαθα στο μυαλό μου. ΢υνέχεια
έψαχνα να βρω απαντήσεις, γιατί όταν έχω μία ιδέα στην
αρχή είτε για μια ιστορία είτε για ένα χαρακτήρα είναι σαν
κάποιος να μιλάει στο μυαλό μου.
Σο πρόσφατο βιβλίο "Υωτιά" το γράψατε χειρόγραφα
και μετά το περάσατε στον υπολογιστή;
Ναι, αλλά όταν είμαι σίγουρος ότι ένα κεφάλαιο είναι
καλό, το περνάω εκείνη τη στιγμή, το κάνω παράλληλα δη-
λαδή. Αλλά ακόμα και στις διακοπές μου έγραφα, είχα μαζί
Λόγος πρώτοσ
μου το σημειωματάριο και όταν οι υπόλοιποι κοιμόντουσαν
εγώ έγραφα. Είναι κάτι που με γεμίζει πάρα πολύ και επίσης
είχα και ένα deadline από τον εκδότη μου, κάτι που με
ώθησε περισσότερο.
Τπάρχει πίεση από τους εκδοτικούς οίκους;
΢την Αμερική ναι. Εκεί για την έκδοση του βιβλίου απο-
φασίζουν οι επιμελητές, στην Ελλάδα βοηθάνε πολύ αλλά σε
συμβουλεύουν πότε είναι καλό να εκδοθεί ένα βιβλίο.
Επειδή έχετε γράψει διάφορα είδη βιβλίων, παιδικά, εφη-
βική λογοτεχνία, βιβλία για ενήλικες, νιώθετε ότι κάθε
φορά παίρνετε μία διαφορετική οπτική ή αισθάνεστε δια-
φορετικά;
΋ταν γράφω, νιώθω ότι είμαι ο Πολυχρόνης που μπορεί
και καταλαβαίνει πώς νιώθει ο συγκεκριμένος χαρακτήρας.
Δεν αισθάνομαι ότι ταυτίζομαι με τον χαρακτήρα και ούτε
βάζω αυτοβιογραφικά στοιχεία στα βιβλία μου, γιατί δεν ζω
μεγάλες περιπέτειες. Ναι μεν ζω σε διαφορετικές ηπείρους
κατά διαστήματα, αλλά στην προσωπική μου ζωή δεν είμαι
κάποιος ήρωας αστυνομικών μυθιστορημάτων.
΢τα παιδικά, που σκοπεύω να γράψω ακόμα δύο ή τρία,
προφανώς γράφω με τρόπο που να μην είναι τραυματικός για
τα παιδιά. Μάλιστα, στο παιδικό βιβλίο που θα εκδοθεί σε
δύο μήνες, κάποιος προσπαθεί να
απαγάγει ένα παιδί, υπάρχει το αστυ-
νομικό στοιχείο και εκεί. Αυτό πρέ-
πει να προσέχεις πολύ πώς θα το
προσεγγίσεις, γιατί αν το διαβάσει “Ο φανατιςμόσ είναι
ένα μικρό παιδί και ονειρευτεί εφιάλ- εγκληματικόσ και δεν οδηγεί
τες το βράδυ, ως συγγραφέας είσαι
πουθενά”
υπεύθυνος. Ενώ στον έφηβο δεν υ-
πάρχει το ίδιο πρόβλημα. Ο έφηβος
έχει δει πολύ χειρότερα στις σειρές
στην τηλεόραση.
Υυσικά, όταν γράφω τα βιβλία του ΢τράτου Γαζή που είναι λοί λειτουργούν καιροσκοπικά. Φρησιμοποιούν τη θέση τους
επαγγελματίας, ηθικός δολοφόνος, αλλοιώνεται λίγο ο τρό-
πος σκέψης μου, διότι πρέπει να μπω στο δικό του μυαλό,
όμως γνωρίζω ανά πάσα στιγμή ποιος είμαι εγώ. Δεν έχω
ποτέ την αίσθηση ότι είμαι εκείνος.
Πόσο κοντά είστε στην εφηβική ηλικία και ασχολείστε με
αυτή περισσότερο;
Ψς άντρας, παραμένω έφηβος. Είναι, ίσως, η δική μου
ανάγκη να γράψω για εφήβους, καθώς εγώ στην ηλικία τους
δεν είχα αντίστοιχη δυνατότητα. Σώρα πια νομίζω ότι κατα-
λαβαίνω αρκετά τους εφήβους.
΢τη «Υωτιά», γιατί η πολιτική αντιπαράθεση των ανθρώ-
πων που ορίζονται με μια πολιτική ταυτότητα να αποτελεί
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 25
Συνεντεύξεισ
το θέμα του βιβλίου τώρα; Αυτή η αντιπαράθεση υφίσταται
πολλά χρόνια στην Ελλάδα.
Γιατί το ζήτημα υπάρχει, αλλά υπάρχει πια και η δική μου
η γνώμη και η εμπειρία. Δεν πιστεύω στον φανατισμό σε πο-
λιτικά κόμματα. ΢το βιβλίο αυτό ήθελα το βάρος να πέσει
στο συναισθηματικό κομμάτι, τον έρωτα ανάμεσα στους δύο
εφήβους που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις.
΋μως, ήθελα και να τονίσω ότι ο φανατισμός είναι γελοίος,
εγκληματικός και δεν οδηγεί πουθενά, ιδιαίτερα στην εποχή
μας καμία ιδεολογία δεν μπορεί να σταθεί από μόνη της. Οι
χαρακτήρες στο βιβλίο, εκτός από την ηρωίδα που μένει
σταθερή στις απόψεις της ως το τέλος, εμμένουν σε αντιλή-
ψεις πολλές φορές υποκριτικά Ο ήρωας του βιβλίου στοχο-
ποιείται ως φασίστας, γιατί είναι ενάντια στις καταλήψεις,
καθώς δεν μπορεί να πηγαίνει στο φροντιστήριο. Αυτή η
στοχοποίηση στην εποχή μας είναι ανούσια. Ο καθένας
χρειάζεται να ανήκει κάπου αλλά πολιτικά χρειάζεται η συ-
νέργεια, ώστε να γίνει καλύτερος ο κόσμος. Άλλωστε, κανείς
δεν είναι μόνο ένα πράγμα, κανείς μας δεν έχει μόνο μία
πλευρά. Τπάρχουν αριστεροί με δεξιές απόψεις και δεξιοί με
πιο ριζοσπαστικές αντιλήψεις. Οι άνθρωποι, όταν είναι ανοι-
χτοί και έχουν καλές προθέσεις, μπορούν να βρουν κοινό
τόπο, να ερωτευτούν αλλά και να εργαστούν για το συλλογι-
κό συμφέρον.
Γιατί να υπάρχει κατά τη
γνώμη σας αυτός ο φανα-
τισμός, όχι μόνο πολιτι-
κά, στην Ελλάδα;
΢ε αυτό το θέμα δεν
είμαστε πολύ έξυπνοι. Ανέ-
καθεν μπορούμε για το
καλύτερο, ιδιαίτερα στο
εξωτερικό αλλά μεταξύ μας
διαιωνίζουμε έχθρες και αντιπαραθέσεις. ΢την πολιτική πολ-
για να εξασφαλίσουν το συμφέρον τους, όχι το κοινό καλό.
Είπατε τα πολιτικά συστήματα έχουν πέσει. Πώς ο κομ-
μουνισμός έχει πέσει; Η Κίνα, για παράδειγμα;
Ο κομμουνισμός κατέρρευσε το 1989. Η Κίνα προσποι-
είται ότι είναι κομμουνιστική αλλά λειτουργεί καπιταλιστικά.
Ο κόσμος αλλάζει με τρομακτικούς ρυθμούς, πρέπει να
βρούμε νέους τρόπους για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις αλ-
λαγές. Για παράδειγμα στα Φανιά υπάρχουν άστεγοι. Πρω-
τοφανές για την πόλη μας. Αυτό αποδεικνύει ότι τα πολιτικά
συστήματα δεν λειτουργούν.
Ο θάνατος στα άλλα βιβλία σας είναι καθαρτικός, οδηγεί
Σελίδα 26 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Συνεντεύξεισ Πολυχρόνησ Κουτςϊκησ

σε λύτρωση. Ο θάνατος σε αυτό το βιβλίο είναι απότομος, έχεις ένα παραπάνω άγχος.
οικογενειακός, προκαλεί προβλήματα στον έφηβο. Αλήθεια, με τα παιδιά σας, τώρα που ζείτε στην Αυστραλί-
Ο θάνατος, δυστυχώς, είναι ένα στοιχείο της ζωής και των α, μιλάτε αγγλικά ή ελληνικά;
εφήβων. ΢τις περιπέτειες ο θάνατος δεν αφορούσε άμεσα Μιλάμε «δια ροπάλου» ελληνικά, γιατί αλλιώς θα χάσουμε
τους πρωταγωνιστές. ΢τη Υωτιά αφορά άμεσα την οικογέ- τη γλώσσα. Αν τους άφηνα την επιλογή, θα μίλαγαν αγγλικά.
νεια. Ήθελα να προσεγγίσω το θέμα διαφορετικά, δεν θέλω Με την κόρη μου είναι πιο εύκολο γιατί μέχρι τα επτά της
να γράφω το ίδιο βιβλίο κάθε φορά. ΢το συγκεκριμένο βιβλί- χρόνια ήμασταν στην Ελλάδα, αλλά με τον γιό μου θα του
ο ο θάνατος προκαλεί πολύ πόνο, διαλύει τον έφηβο δε λει- ήταν ευκολότερο να μιλάμε μόνο αγγλικά, κάτι που δεν θέλω.
τουργεί εξελικτικά.
Μιλήστε μας για το νέο σας βιβλίο, «την Οδύσσεια που
΢το βιβλίο «Δεν είσαι εδώ» ο ήρωας λέει ότι «΢τη μάχη μας κρύβουν».
δεν αισθανόμαστε, σκεφτόμαστε μόνο γενικά. ΢τη ζωή,
όταν σκέφτεσαι, χάνεις». Πιστεύετε ότι είναι προτιμότερο Η ιδέα που είχα προέκυψε από την παρατήρησή μου ότι
να ακυρώνουμε το συναίσθημα σε μια μάχη για να πετύ- πολλές οικογένειες και στην Ελλάδα αλλά και στην Αυστραλί-
χουμε το στόχο μας; α περνούν δύσκολα, διαζύγια, παρατημένα παιδιά… ΢κέφτη-
κα, λοιπόν, να γράψω μια τρελή κωμωδία, όπου οι γονείς Ο-
΋χι, δεν το πιστεύω αυτό. Πιστεύω ότι στην καθημερινό- δυσσέας και Πηνελόπη θα ζουν όπως περίπου στην Οδύσσεια
τητα πρέπει να ελέγχει κάποιος τα συναισθήματά του, στις του Ομήρου, αλλά θα είναι στον κόσμο τους, θα κάνουν ό,τι
δυσκολίες πρέπει να κρατάμε αποστάσεις, χωρίς να γινόμα- θέλουν χωρίς ηθικούς φραγμούς. Ο γιος τους ο Σηλέμαχος
στε κυνικοί βέβαια, γιατί διαφορετικά η ζωή θα μας συνθλί- προσπαθεί να ανακαλύψει τον εαυτό του. Να βρει το δρόμο
ψει. Αλλά όχι στο ερωτικό και στις σχέσεις. ΋ποιος αφήνει του, το ηθικό κεντρικό βάρος. Είναι ο ήρωας νέος αλλά το
το συναίσθημα γίνεται ρομπότ. βιβλίο ακουμπά ενήλικα θέματα.
΢τα βιβλία σας υπάρχουν οι φράσεις: «τις μάχες αξίζει να Σου χρόνου θα γράψω το καινούριο βιβλίο του ΢τράτου
τις δίνεις ανεξαρτήτως αποτελέσματος» και «κάποιοι πέ- Γαζή, όπου οι ήρωες από προηγούμενα βιβλία μεταφέρονται
θαναν όταν πάλευαν αλλά μένουν με την ικανοποίηση ότι
εκεί. Ο ευρύτερος στόχος μου είναι να φτιάξω ένα σύμπαν
πάλεψαν». Θέλετε να περάσετε κάποιο μήνυμα στους α-
ηρώων, όπου ο αναγνώστης θα διαβάζει το βιβλίο χωρίς να
ναγνώστες σας;
γνωρίζει τα προηγούμενα.
Δεν θέλω να περάσω μήνυμα, δε διδάσκω, αλλά το πι-
στεύω εγώ πραγματικά. Πολλές μάχες θα τις δώσουμε και θα
τις χάσουμε. Μικρές ή μεγάλες. Πόσες φορές δεν έχουν α-
πορριφθεί σπουδαίοι άνθρωποι, επιστήμονες, καλλιτέχνες;
Και ο καθένας από εμάς ακούει εκατοντάδες όχι. Αυτό δεν
πρέπει να μας αποκαρδιώνει, γιατί δεν αλλάζει τη ζωή, ειδικά
στο ερωτικό θέμα. Σο ναι μας αλλάζει τη ζωή. Σότε πρέπει
να αγχωθούμε. Σο όχι πληγώνει τον εγωισμό μας. Άλλωστε
σε κανέναν δεν πηγαίνουν τα πράγματα μόνο καλά.
Ποια είναι τα αγαπημένα σας βιβλία από άλλους συγγρα-
φείς;
Πολλά βιβλία αγαπώ πολύ αλλά ξεχωρίζω δύο. «Ο χορός
των ρόδων» του Αντώνη ΢ουρούνη, όπου οι χαρακτήρες
είναι εκπληκτικοί και το «Μετάξι» του Αλεξάντερ Μπαρίκο,
μικρό αλλά καταπληκτικό.
Σα παιδιά σας διαβάζουν τα βιβλία σας; Ζευγώλη Αθηνά, Μακρυγιαννάκη Φριστίνα Α΄ τάξη
Η κόντρα μας είναι αν η κόρη μου θα διαβάσει κάποιο Πλοκαμάκη Δέσποινα, Πλοκαμάκη Δήμητρα, Νταουντά-
βιβλίο για ενήλικες ή τη «Υωτιά» που αναφέρεται στην εφη- κη Κατερίνα Β΄τάξη
βεία. Εκείνη προτιμάει βέβαια να διαβάσει το πρώτο. Πά- Μουσουράκη Δήμητρα, Υυντριλάκης Κυριάκος, Κοσμα-
ντως της αρέσουν τα βιβλία μου. Είναι ωραίο να σε διαβά- δάκης Ηλίας Γ΄τάξη
ζουν τα υπόλοιπα παιδιά αλλά στα δικά σου τα παιδιά
Σελίδα 27 Λόγος πρώτοσ
Σεχνητή Νοημοσύνη: απειλή για την ανθρωπότητα ή
πολύτιμη τεχνολογία;
Αν σκεφτούμε λίγο την καθημερινότητά μας, θα συνειδητο-
ποιήσουμε ότι αφιερώνουμε πολύ χρόνο στο να δημιουργού-
με δικό μας ψηφιακό περιεχόμενο. Γράφουμε κείμενα, στέλ-
νουμε κάθε είδους μηνύματα, βγάζουμε φωτογραφίες και τις
ανταλλάσσουμε, παρακολουθούμε «βιντεάκια» και ζωντανές
εκπομπές, συμμετέχουμε σε βιντεοκλήσεις και τηλεσυνεδριά-
σεις, παίζουμε παιχνίδια με τον υπολογιστή, και πολλά άλλα.
Σο ίδιο συμβαίνει και με τις επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες
και τους επιστήμονες.
΋λοι παράγουμε περιε-
χόμενο και πληροφορία
που θέλουμε να αξιο-
ποιήσουμε προς όφελός
μας. Ζούμε δηλαδή
στην εποχή των
«μεγάλων» δεδομένων (Big Data), όπου η ανθρωπότητα
παράγει τεράστιες ποσότητες πληροφορίας καθημερινά
(μερικά exabytes – 260 bytes), τα οποία συλλέγουμε και απο-
θηκεύουμε. ΋μως ως άνθρωποι, αυτόν τον τεράστιο όγκο
δεδομένων δυσκολευόμαστε να τον επεξεργαστούμε.
Η Σεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) είναι
εκείνος ο κλάδος της Πληροφορικής που ασχολείται με την
επεξεργασία μεγάλων και πολύπλοκων δεδομένων και με την
εκτέλεση περίπλοκων αλγορίθμων και υπολογισμών. Αυτό
προσπαθεί να το πετύχει αναπτύσσοντας «μηχανές που σκέφτο-
νται».
Ειδικά τα τρία τελευταία χρόνια, ο όρος Σεχνητή Νοημο-
σύνη (Σ.Ν.) μας απασχόλησε έντονα, καθώς έχουμε φτάσει
στο σημείο να βλέπουμε και να βιώνουμε τεχνολογικές εξελί-
ξεις και επιρροές της Σεχνητής Νοημοσύνης στις επιχειρή-
σεις, τη βιομηχανία, την υγεία, την οικονομία, την εκπαίδευ-
ση, τη γεωργία, στα πληροφοριακά συστήματα και σε πλήθος
άλλους τομείς. Εκπληκτικές εφαρμογές όπως τα αυτόνομα
οχήματα, η αυτόματη μετάφραση ομιλίας, τα chatbots
(λογισμικά συνομιλίας χωρίς την παρέμβαση ανθρώπου), η
αναγνώριση εικόνων και βίντεο, η ανάλυση ιατρικών εξετάσε-
ων, η ανάλυση συναισθημάτων από κείμενα, λόγο και εικόνες
έχουν πλέον μπει στην καθημερινότητά μας και τις περισσό-
τερες φορές χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε.
Σι είναι όμως η Σεχνητή Νοημοσύνη;
Η Σεχνητή Νοημοσύνη είναι το επιστημονικό πεδίο που
ασχολείται με την κατανόηση και τη δημιουργία ευφυών
οντοτήτων, δηλαδή μηχανών που μπορούν να υπολογίζουν
πώς να δρουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια σε μεγάλο
εύρος νέων καταστάσεων. Η ιστορία της Σ.Ν. ξεκινάει από
τη δεκαετία του 1950 και τον διάσημο επιστήμονα και
Τεύτος Β΄, 2022—2023
Θϋματα επιςτόμησ και τεχνολογύασ
«πατέρα» της Θεωρητικής Πληροφορικής, τον Alan Tur-
ing. Σο Turing Test, όπως ονομάστηκε, προσπάθησε να
αποσαφηνίσει το ερώτημα αν μια μηχανή μπορεί να σκεφτεί.
΢ύμφωνα με το τεστ, μια μηχανή μπορεί να θεωρηθεί ότι
«σκέπτεται», αν συνομιλήσει με έναν άνθρωπο και ο
άνθρωπος δεν αντιληφθεί ότι ο συνομιλητής του είναι μη-
χανή. Για να πετύχει μια μηχανή στο τεστ του Turing, πρέ-
πει να διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά που σταδιακά εξελί-
χθηκαν σε διακριτά πεδία της Σ.Ν.:
 Να καταλαβαίνει και να μπορεί να μιλήσει σε μια ανθρώ-
πινη γλώσσα (Natural Language Processing)
 Να μπορεί να αποθηκεύσει αυτό που ακούει και αυτό που
γνωρίζει (Knowledge Representation)
 Να εξάγει συμπεράσματα και να απαντάει σε ερωτήσεις
(Αυτόματη ΢υλλογιστική - Automated Reasoning)
 Να προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις (Μηχανική Μά-
θηση - Machine Learning)
Αν στα παραπάνω χαρακτηριστικά προστεθούν η όραση
(Computer Vision) και η κίνηση (Robotics), τότε σύμφωνα
με τους σύγχρονους επιστήμονες, μια μηχανή που έχει όλες
αυτές τις δυνατότητες, περνάει το πλήρες Turing Test.
Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, η εξέλιξη της
Σ.Ν. μπορεί να συνοψιστεί στις παρακάτω περιόδους και
γεγονότα-σταθμούς:
 Πριν το 1960: επινοήθηκε το Turing Test, αναπτύχθηκε
το πρώτο πρόγραμμα που μάθαινε μόνο του να παίζει
παιχνίδια, δημιουργήθηκαν οι γλώσσες προγραμματισμού
LISP και Prolog, κατασκευάστηκε το πρώτο ρομπότ.
 1960 – 2010: το πρόγραμμα Eliza έκανε διάλογο με αν-
θρώπους και τους έπειθε ότι έχει συναισθήματα,. Αναπτύ-
χθηκε η επεξεργασία ομιλίας και βίντεο. Ο υπολογιστής
Deep Blue νίκησε τον Κασπάροφ σε αγώνα σκακιού.
 2010 – 2018: αναπτύχθηκε η «βαθιά» μάθηση (deep learn-
ing) μέσω νευρωνικών δικτύων, το ρομπότ IBM Watson
μίλησε ανθρώπινη γλώσσα, δημιουργήθηκαν οι προσωπι-
κοί βοηθοί (personal assistants), αναπτύχθηκαν εφαρμο-
γές αναγνώρισης προσώπων (facial recognition), δημι-
ουργήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν deepfakes, δηλαδή
πειστικές εικόνες και περιεχόμενο που δεν είναι πραγματι-
κό, και κυκλοφόρησαν τα αυτόνομα οχήματα.
 2018 – 2023, οι μηχανές μαθαίνουν να μαθαίνουν
(ενισχυτική μάθηση μέσω ανάδρασης):
 Η Open AI ανέπτυξε νευρωνικό δίκτυο με 175 δις
παραμέτρους για τη δημιουργία κειμένων και με βάση
αυτό, το εργαλείο ChatGPT, που μπορεί να απαντή-
σει σε ερωτήσεις ανθρώπων και να δημιουργήσει δικά
του κείμενα με σχεδόν οποιοδήποτε θέμα.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 28

Θϋματα επιςτόμησ και τεχνολογύασ Τεχνητό Νοημοςύνη

 Η OpenAI παρουσίασε το Dall-E που δημιουργεί  Η χρήση της Σ.Ν. σε οπλικά συστήματα.
εικόνες από κείμενο.
 Σο Πανεπιστήμιο του San Diego δημιούργησε τετρά- Σο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2023 εξέδωσε
ποδο ρομπότ που λειτουργεί με πεπιεσμένο αέρα αντί κείμενο που θα συζητηθεί στην ολομέλεια για την ψήφιση
για ηλεκτρονικά εξαρτήματα. νομοθεσίας που θα απαγορεύει τη χρήση της Σ.Ν. για βιο-
 Σο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανέπτυξε τεστ Σ.Ν. μετρική παρακολούθηση, αναγνώριση συναισθημάτων και
για την ταχεία ανίχνευση της COVID-19 στα επείγο- προβλεπτική πολιτική (απαγορευμένη Σ.Ν.). Επίσης θα προ-
ντα. τείνει υποχρεωτική αναγραφή στο περιεχόμενο που δημι-
 Η OpenAI ανακοίνωσε το GPT-4 που δέχεται αιτή-
ουργήθηκε με Σ.Ν., καθώς και επιτήρηση ή απαγόρευση
ματα και με τη μορφή εικόνων. των συστημάτων που ενδέχεται να επηρεάσουν τους ψηφο-
φόρους (υψηλού ρίσκου Σ.Ν.). ΢τον αντίποδα, σύμφωνα με
 Η Google ανακοινώνει το δικό της chatBot με το
άρθρο του ιδρυτή της Microsoft Bill Gates, δεν είναι η πρώ-
όνομα Bard.
τη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που μια τεχνολογική εξέλι-
 Η εταιρεία Snapchat κυκλοφόρησε το chatbot “Μy
ξη εγείρει τόση συζήτηση για τους κινδύνους που ελλοχεύ-
AI”.
ουν από τη χρήση της. «Οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί αλλά διαχει-
 Μετά το 2023 και με το εύρος των εφαρμογών που
ρίσιμοι».
έχουν αναπτυχθεί ή αναπτύσσονται στο πεδίο της Σ.Ν.,
αναμένεται να ενισχυθεί περισσότερο η συνεισφορά της
στη γνώση, στη μάθηση και στην κοινωνία γενικότερα.
Παρ’ όλα όμως τα εκπληκτικά επιτεύγματα, η Σ.Ν. έχει
εγείρει πλήθος ερωτημάτων και ανησυχιών ως προς τον τρό-
πο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Γίνεται λόγος και όχι
άδικα, για απώλεια θέσεων εργασίας, αφού ο άνθρωπος μπο-
ρεί να αντικατασταθεί από την Σ.Ν., για κινδύνους στην α-
σφάλεια των δεδομένων και για απειλή της ιδιωτικότητάς
μας. Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι και τα μεγαλύτερα προβλήμα-
τα που έχουν επισημανθεί σχετικά με τη χρήση της Σ.Ν.,
μπορούν να συνοψιστούν στα εξής:
 Δεν υπάρχει διαφάνεια στο πώς λειτουργούν τα συ-
στήματα Σ.Ν., άρα και στον τρόπο με τον οποίο πα- Εμείς ως πολίτες της ψηφιακής εποχής, μάλλον είναι δύσκο-
ράγουν αποτελέσματα και λαμβάνουν αποφάσεις. λο να σκεφτούμε την καθημερινότητά μας ή το μέλλον μας
 Τπάρχουν ηθικά διλήμματα και ζητήματα στον τρό- χωρίς τα επιτεύγματα της Σ.Ν.: γρήγορες μηχανές αναζήτη-
πο που λαμβάνουν και θα λαμβάνουν αποφάσεις τα σης, αυτόματες μεταφράσεις, προσωπικούς ψηφιακούς βοη-
συστήματα Σ.Ν. θούς, έξυπνους θερμοστάτες και έξυπνα φανάρια, ακριβείς
 Ο μεγάλος όγκος προσωπικών δεδομένων που συλλέ- ιατρικές διαγνώσεις, ρομπότ στη βιομηχανία, πρόβλεψη
γουν τα συστήματα Σ.Ν. μπορεί να αποτελέσει κίνδυ- φυσικών καταστροφών και φαινόμενων, και τόσα άλλα. Σα
νο για την ιδιωτικότητά μας αν δεν υπάρχουν αυστη- οφέλη από τη χρήση της Σ.Ν. είναι πολλά και μεγάλα. Ε-
ροί κανόνες και νόμοι για τη χρήση τους. ξαρτάται από ποιους και από το πώς θα χρησιμοποιηθεί η
 Αν οι εταιρείες που διαθέτουν και αναπτύσσουν την Σεχνητή Νοημοσύνη ώστε τα οφέλη να μη γίνουν κίνδυνοι
τεχνολογία της Σ.Ν. είναι λίγες και μεγάλες, τότε θα και απειλές.
αποκτήσουν πολύ μεγάλη (υπερσυγκεντρωμένη) ισχύ Γ. Κυριακάκη, ΗΜΜΤ, καθ. Πληροφορικής
και εξουσία πάνω στους πολίτες.
Πηγές
 Αν τα δεδομένα με τα οποία τροφοδοτείται η Σ.Ν.
https://people.eecs.berkeley.edu/~russell/
είναι «κατάλληλα», τότε μπορεί να παράγονται
https://sitn.hms.harvard.edu/flash/2017/history-artificial-intelligence/
«πολωμένες» πληροφορίες ή και αποφάσεις εις βάρος
https://www.gatesnotes.com/The-risks-of-AI-are-real-but-manageable
ατόμων, κοινωνικών ή εθνικών ομάδων, ακόμα και https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/
ολόκληρων κρατών. society/20200827STO85804/what-is-artificial-intelligence-and-how-is-it-used
 Οι εργαζόμενοι χρειάζεται να επαν-εκπαιδευτούν https://www.techtarget.com/searchenterpriseai/tip/The-history-of-artificial-
ώστε να μην χάσουν θέσεις εργασίας από την Σ.Ν. intelligence-Complete-AI-timeline
Σελίδα 29 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Αθλητιςμόσ

Ελλάδα είναι αυτό του ΢ελίου, το οποίο βρίσκεται στο όρος

Βέρμιο και λειτουργεί και στις μέρες μας. Παράλληλα με το
Αθλητιςμόσ
χειμερινό σκι υπάρχει και το θαλάσσιο σκι, που έχει τους
δικούς του κανονισμούς και το δικό του ξεχωριστό εξοπλι-
σμό. Σα τελευταία χρόνια έχει διαδοθεί ιδιαίτερα στην Ελ-
λάδα, αφού διαθέτει κατάλληλες παραλίες και πολύ καλές
καιρικές συνθήκες για την άσκησή του.
Ο αθλητισμός δεν αφορά μόνο στη σωματική
ανάπτυξη και υγεία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο Σα είδη του σκι
το άτομο αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Με Σο σκι και τα αγωνίσματά του χωρίζονται σε τρεις βασικές
τη συμμετοχή στα αθλήματα ο νέος γίνεται μέλος κατηγορίες:
μιας ομάδας και μαθαίνει να επικοινωνεί ισότιμα και
με κανόνες, να συμμετέχει σε μια κοινή προσπάθεια Σο αλπικό σκι (alpine) αναπτύχθηκε στις αρχές του 20ού
προς έναν κοινό στόχο. Εξίσου σημαντικό, όμως,
αιώνα στις Άλπεις της κεντρικής Ευρώπης και περιλαμβάνει
αγωνίσματα ταχύτητας (κατάβαση πλαγιάς) και τεχνικής
είναι και το γεγονός ότι μέσα από τον αθλητισμό το
(σλάλομ και γιγαντιαίο σλάλομ).
άτομο αντιλαμβάνεται και αποδέχεται τη
Πέδιλα: συνήθως δεν ξεπερνούν σε μήκος τα 2 μέτρα.
διαφορετικότητα και καλλιεργεί την ιδέα του
αλληλοσεβασμού και της ανεκτικότητας. Ας
Σο κλασικό σκι (αλλιώς σκανδιναβικό ή nordic) περιλαμβά-
γνωρίσουμε δύο αρχαία, και ιδιαίτερα διαδεδομένα νει αγωνίσματα μεγάλων αποστάσεων (cross country) και
άλματα μεγάλου μήκους από βατήρα.
Πέδιλα: τα cross country σκι έχουν μήκος 2,1 μέτρα. Σα σκι
για άλματα από βατήρα φτάνουν τα 2,6 μέτρα.
Φιονοδρομία
Σο σκι ή χιονοδρομία είναι ένα χειμερινό άθλημα και Σο ελεύθερο σκι (freestyle) συνδυάζει το σκι με ακροβατικά
τρόπος μετακίνησης, ο οποίος γίνεται με τη χρήση ειδικού άλματα και φιγούρες. Περιλαμβάνει τρία αγωνίσματα, αλλά
εξοπλισμού για την ολίσθηση πάνω σε χιόνι. Είναι ατομικό και μεικτούς αγώνες (ένα, δύο ή όλα τα αγωνίσματα μαζί):
άθλημα, που εξαρτάται από ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες, -Σο acro (ή μπαλέτο): ο σκιέρ έχει στη διάθεσή του ενάμισι
και ο κάθε αθλητής χρησιμοποιεί ειδική προστατευτική εν- λεπτό για να κατέβει μια πλαγιά μήκους 150 μέτρων μικρής
δυμασία, παπούτσια και κατάλληλα πέδιλα. ΢την Ελλάδα κλίσης, εκτελώντας φιγούρες με τη συνοδεία μουσικής.
το σκι έχει εξαπλωθεί τα τελευταία χρόνια και έχουν δημι- -Σα aerials: οι σκιέρ εκτελούν φιγούρες σε άλματα που
ουργηθεί και οργανωθεί χιονοδρομικά κέντρα στον Παρ- μπορεί να φτάσουν και τα 15 μ. πηδώντας με φόρα από ειδι-
νασσό, στο Παγγαίο, στο Βέρμιο και σε πολλές άλλες ορει- κή ράμπα
νές τοποθεσίες. Τπάρχει διεθνής χιονοδρομική ομοσπονδία -Σα moguls: έτσι λέγονται οι εδαφικές ανωμαλίες
και το άθλημα του σκι περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα των (καρούμπαλα) στις πίστες των σκι. Οι σκιέρ διαγωνίζονται σε
Φειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων. πίστα μήκους 200 έως 300 μέτρων με αρκετά μεγάλη κλίση
(20-32%) και βαθμολογούνται ανάλογα με την ταχύτητα, την
Ιστορία τεχνική τους στις στροφές και σε δύο υποχρεωτικά περάσμα-
Προέρχεται από την ΢κανδιναβία και αρχικά κάλυπτε την τα-άλματα πάνω από τα moguls.
ανάγκη μετακίνησης των ανθρώπων πάνω στο χιόνι. Αυτό
επιτυγχάνονταν με ένα ζευγάρι μακρόστενες ξύλινες σανίδες,
οι οποίες δένονταν σε παπούτσια ή σε μπότες, τα γνωστά ως
σκι, από τα οποία πήρε το όνομά του το άθλημα. Σα αρ-
χαιότερα δείγματα σκι βρέθηκαν στη ΢ουηδία και τη Υιν-
λανδία και έχουν ηλικία 4.000 έως 5.000 χρόνων. Ήταν κο-
ντύτερα και πιο πλατιά από τα σημερινά πέδιλα. Μέχρι τα
μέσα του 19ου αιώνα δεν υπήρχε ικανοποιητικός τρόπος
σταθερής πρόσδεσης των σκι στις μπότες. Αυτό άλλαξε το
1860, όταν ο Νορβηγός Sondre Nordheim χρησιμοποίησε
πρώτος δέστρες που σταθεροποιούσαν τις μπότες στα σκι,
όχι μόνο στο μπροστινό τους μέρος αλλά και στη φτέρνα. Η
βελτίωση αυτή το έκανε μέσο τόσο αναψυχής όσο και
άθλησης. Σο 1924 ιδρύθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία ΢κι
(F.I.S.). Σο πρώτο οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο στην
Σελίδα 30 Λόγος πρώτοσ
Αθλητιςμόσ
Σκϊκι
Διαχρονικά, το σκάκι υπέστη αρκετές αλλαγές, τόσο στη
μορφή του, όσο και στην ονομασία του. Σσατουράνγκα -
Σσατράνγκ -΢ατράντζι - Ζατρίκιον (Chaturanga -Chatrang -
Shatranj). Τπάρχουν πολλές εκδοχές για το πώς και πού ανα-
καλύφθηκε για πρώτη φορά το σκάκι. Η επικρατέστερη από
όλες είναι ότι ξεκίνησε από την Ινδία τον 6ο αιώνα και σταδι-
ακά διαδόθηκε σε όλον τον κόσμο. Η αρχική του μορφή
ήταν το Σσατουράνγκα (τέσσερα στρατόπεδα) που παιζόταν
από τέσσερα άτομα.
΢υμβόλιζε τα τέσσερα μέλη του Ινδικού στρατού που πε-
ριελάμβανε το πεζικό, τους ιππείς, τους ελέφαντες και τα πο-
λεμικά άρματα. Σα κομμάτια ήταν κόκκινα, κίτρινα, πράσινα
και μαύρα, και όλα τα τετράγωνα της σκακιέρας είχαν ένα
χρώμα. ΢τηριζόταν περισσότερο στην τύχη καθώς παιζόταν
με ζάρι. Ο στόχος ήταν όχι το ματ του βασιλιά, αλλά η νίκη
και των τριών αντιπάλων, παίρνοντας όλα τα κομμάτια τους.
Ανάμεσα στον 6ο και στον 7ο αιώνα στην Περσία μετονό-
μασαν το Σσατουράνγκα σε Σσατράνγκ και με τη σειρά τους
οι Άραβες το μετέτρεψαν σε ΢ατράντζι που παιζόταν από
δυο παίκτες και ήταν παρόμοιο με το σημερινό σκάκι. Τπήρ-
χαν όμως και ορισμένες διαφορές. ΢τη θέση της βασίλισσας
ήταν ο Βεζίρης που τότε ήταν αδύναμη φιγούρα, αφού μετα-
κινιόταν μόνο ένα τετράγωνο διαγώνια και τη θέση του αξιω-
ματικού κατείχε ο ελέφαντας, ο οποίος πήγαινε μόνο δυο
τετράγωνα διαγώνια, αλλά μπορούσε να πηδήξει πάνω από
άλλα κομμάτια. Μόνο ο Βασιλιάς, ο πύργος (που τότε λεγό-
ταν καράβι) και ο ίππος
υπάκουαν στους σημερι-
νούς κανόνες. Δεν υπήρ-
χε το ροκέ, το πιόνι προ-
χωρούσε μόνο ένα τε-
τράγωνο και μπορούσε
να μεταμορφωθεί μόνο
σε Βεζίρη. Κέρδιζε όχι
μόνο το ματ αλλά και το
πατ.
Τεύτος Β΄, 2022—2023
Σην ίδια εποχή, το σκάκι
φτάνει στην Ρωσία από δια-
φορετικές πλευρές και γίνεται
γνωστό και στο Βυζάντιο με
το όνομα Ζατρίκιο.
Μετά την Ινδία και την
Αραβία το σκάκι συνέχισε το μακρινό του ταξίδι και μέ-
χρι το τέλος του 10ου αιώνα γίνεται γνωστό σε όλη την
Ευρώπη. Η διαφορά τώρα είναι ότι οι ελέφαντες και οι
βεζίρηδες δεν το ακολούθησαν και τη θέση τους πήραν
ευγενείς αξιωματικοί και βασίλισσες. Η πιο σημαντική
αλλαγή ήταν η μετατροπή του έως τότε αδύναμου βεζίρη
σε πανίσχυρη βασίλισσα, η οποία αποτελεί το ισχυρότε-
ρο κομμάτι της σκακιέρας.
΢την Ευρώπη το σκάκι έγινε το αγαπημένο παιχνίδι
των βασιλιάδων, ακόμη και αιτία πολέμου ανάμεσα στην
Αγγλία και τη Γαλλία το 1061 μ.Φ., όταν στη διάρκεια
μιας σκακιστικής παρτίδας ο Γάλλος βασιλιάς χτύπησε
στο κεφάλι με τη σκακιέρα τον Άγγλο βασιλιά.
Σο 1196 η καθολική εκκλησία απαγορεύει το σκάκι με
την απειλή ότι, όποιος παίζει σκάκι, δεν πάει στον παρά-
δεισο. Ο λόγος ήταν ότι θεωρούσε πως η μορφή των
κομματιών και η συνεχής παρατήρησή τους ήταν ένα
είδος ειδωλολατρίας. Μόνο μετά από τρεις αιώνες περί-
που, που σταμάτησαν οι απαγορεύσεις, το σκάκι καθιε-
ρώθηκε ως πνευματικό παιχνίδι, με αποτέλεσμα να το
ακολουθήσουν ακόμα και κληρικοί.
Σον 17ο αιώνα η έδρα του σκακιού μεταφέρθηκε στο
Παρίσι στο καφέ ντε λα Ρεζάνς που ήταν το αγαπημένο
στέκι πολλών διάσημων της εποχής εκείνης, όπως ο Ζαν
Ζακ Ρουσσώ, ο Βολτέρος, ο Μέγας Ναπολέων και ο
Βενιαμίν Υράνκλιν. Σον 18ο αιώνα το πιο σημαντικό
πρόσωπο στην ιστορία του μοντέρνου σκακιού ήταν ο
Υρανσουά Υιλιντόρ. Ο πολυτάλαντος Υιλιντόρ εκτός
από ισχυρός σκακιστής ήταν και εξαίσιος μουσικός συν-
θέτης, γράφοντας πάνω από 20 όπερες. Σο βιβλίο του «Η
ανάλυση του σκακιού» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες,
πούλησε αρκετά αντίτυπα και έκανε το σκάκι, που μέχρι
τότε ήταν προνόμιο των πλουσίων, δημοφιλές ανάμεσα
στους απλούς ανθρώπους. Σον 19ο αιώνα κυριαρχεί το
όνομα του Άγγλου ΢τάουντον, που καθιέρωσε τη σημε-
ρινή μορφή των σκακιστικών κομματιών και επίσης διορ-
γάνωσε το πρώτο διεθνές σκακιστικό τουρνουά το 1851
στο Λονδίνο.
Σον δρόμο του ακολούθησαν πολλοί γνωστοί σκακιστές,
όπως ο ΢τάινιτς, ο Σάρατς, ο Λάσκερ, ο Μόρφυ (στην
Αμερική) και χάραξαν τη δική τους πορεία στο σκάκι.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 31

Αθλητιςμόσ

΢την ιστορία του σκακιού μεγάλο ρόλο έπαιξε και η Ρω- Δήμος Φλωπτσιούδης, Αλλαγή κανόνων
σία, η οποία ανέπτυξε το σκάκι σε υψηλό επίπεδο και έδωσε Πάντα ήθελα να αλλάξω τους κανόνες.
στον κόσμο πολλούς ισχυρούς παίκτες και παγκόσμιους
πρωταθλητές. Κατά τον 20ο αιώνα ξεχώρισαν οι Κάρποφ και Να απελευθερώσω τα άλογα
Κασπάροφ. Ση δεκαετία 2013-2023 Παγκόσμιος Πρωτα- από τους πύργους
θλητής διετέλεσε ο Νορβηγός Κάρλσεν, ενώ τη θέση του που τους προστατεύουν
κατέχει πλέον ο Κινέζος Ντινγκ Λιρέν. και να τρέχουν ελεύθερα στο μαυρόασπρο τερέν
και οι αξιωματικοί
Καλλιτεχνικό» σκάκι να κινούνται κυκλικά
Σο άθλημα του πνεύματος έχει εμπνεύσει πολλούς καταξιω- γύρω από την τάφρο.
μένους καλλιτέχνες, οι οποίοι παρήγαγαν αξιόλογα έργα που Θα ήθελα όμως κυρίως οι παίκτες
αναδεικνύουν τον πολιτιστικό του χαρακτήρα. Αξίζει να ανα- να σταματήσουν
φερθούμε σε μερικά από αυτά, ώστε να προσεγγίσουμε μία να θυσιάζουν πιόνια
άλλη διάσταση του σκακιού. για να νικήσει ο βασιλιάς.
Ας σκεφτούμε μια φορά
τα πρώτα πιόνια που διπλά τρέχουν
Μανόλης Αναγνωστάκης, Σο σκάκι προς τη θυσία.
Έλα να παίξουμε.
Θα σου χαρίσω τη βασίλισσά μου.
( Ήταν για μένα μια φορά η αγαπημένη.
Σώρα δεν έχω πια αγαπημένη )
Θα σου χαρίσω τους πύργους μου
(Σώρα πια δεν πυροβολώ τους φίλους μου
Έχουν πεθάνει καιρό πριν από μένα)
Κι ο βασιλιάς αυτός δεν ήτανε ποτέ δικός μου.
Κι ύστερα τόσους στρατιώτες τι τους θέλω;
(Σραβάνε μπρός, τυφλοί, χωρίς καν όνειρα)
Jeanne Mamme, Chess player
΋λα, και τα άλογά μου θα στα δώσω.
Μονάχα ετούτον τον τρελό μου θα κρατήσω.
Που ξέρει μόνο σ’ ένα χρώμα να πηγαίνει ΢τέφαν Σσβάιχ, ΢κακιστική νουβέλα
Δρασκελώντας τη μια άκρη ως την άλλη
Η φοβερή κατάσταση στην οποία βρισκόμουν με ανάγκα-
Γελώντας μπρος στις τόσες πανοπλίες σου
σε να κάνω τουλάχιστον αυτήν την προσπάθεια, να διχάσω
Μπαίνοντας μέσα στις γραμμές σου ξαφνικά
το εγώ μου σε μαύρο και λευκό, προκειμένου να μη με
Αναστατώνοντας τις στέρεες παρατάξεις. συνθλίψει η φρικτή ανυπαρξία γύρω μου. (…) Είχα κατα-
Κι αυτή δεν έχει τέλος η παρτίδα.
ληφθεί από μια μανία, στην οποία δεν μπορούσα να αντι-
σταθώ.

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Επίμετρο του μυθι-

στορήματος Η άμυνα του Λούζιν του Βλαντιμίρ Να-
μπάκοφ
Σο σκάκι είναι κάτι περισσότερο από παιχνίδι. Είναι κάτι
ανάμεσα στην τέχνη και στην επιστήμη, κάτι που εξελίσσε-
ται διαρκώς, παραμένοντας ωστόσο το ίδιο, μία αστείρευ-
τη πηγή σαγήνης, εκρηκτικών εκπλήξεων, γόνιμης οργά-
νωσης του νου, αλλά και διασάλευσης των αισθήσεων, των
βεβαιοτήτων, των άκαμπτων πεποιθήσεων.
Τhomas Eakins, The Chess Players
Σζαγκαράκης Παναγιώτης
Υυντριλάκης Κυριάκος Γ4
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 32

Αθλητιςμόσ

΢υμμετοχές μαθητών σε σχολικές αθλητικές δραστη-

ριότητες

Ομάδα χάντμπολ αγοριών

Αθλητικές διακρίσεις των μαθητριών/μαθητών κα-

τά το σχολικό έτος 2022-23
Ομάδα βόλεϊ κοριτσιών
ΜΗΣΡΑΚΗ΢ ΓΕΨΡΓΙΟ΢, B΄, κλήση στην Εθνική ομά-
δα, 1η θέση στο ομαδικό στην κατηγορία νέων ανδρών, 2η
θέση στο Παγκόσμιο πρωτάθλημα παίδων πόλο
ΝΙΚΟΛΑΩΔΗ΢ ΓΕΨΡΓΙΟ΢, Γ΄, κλήση στην Εθνική ομά-
δα πόλο, 1η θέση στο ομαδικό στην κατηγορία νέων ανδρών
ΜΑΡΑΓΚΟΤΔΑΚΗ΢ ΠΑΝΑΓΙΨΣΗ΢, Α΄, 1η θέση
στο ομαδικό στην κατηγορία νέων ανδρών στο πόλο
΢ΚΟΤΝΑΚΗ΢ ΑΝΣΨΝΗ΢, Α΄, 1η θέση στο ομαδικό
στην κατηγορία νέων ανδρών στο πόλο
ΖΑΦΑΡΑΚΗ ΡΑΥΑΕΛΑ, Γ΄, 1η θέση στο ομαδικό
στην Α2 εθνική κατηγορία γυναικών στο πόλο
ΚΑΡΑΔΑΚΗ ΚΨΝ΢ΣΑΝΣΙΝΑ, Α΄, 1η θέση στο ομαδι-
κό στην Α2 εθνική κατηγορία γυναικών στο πόλο
ΚΤΡΙΑΚΟΠΟΤΛΟΤ ΝΙΚΟΛΕΣΑ, Α΄, 1η θέση στο ομα-
Ομάδα μπάσκετ αγοριών
δικό στην Α2 εθνική κατηγορία γυναικών στο πόλο
ΦΑΒΡΕ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, Α΄, 1η θέση στο ομαδικό στην Α2
εθνική κατηγορία γυναικών στο πόλο
ΦΑΣΖΑΚΗ ΙΨΑΝΝΑ, Α΄, 1η θέση στο ομαδικό στην Α2
εθνική κατηγορία γυναικών στο πόλο
ΜΟΝΙ ΑΜΑΛΙΑ, Α΄, 7η θέση στη σφυροβολία στους Πα-
νελλήνιους σχολικούς αγώνες
ΥΟΤΝΣΟΤΛΑΚΗ ΦΡΤ΢Η, Α΄, 9η θέση στα 200μ. στί-
βου, στους Πανελλήνιους σχολικούς αγώνες
ΠΑΠΑΥΡΑΓΚΟ΢ ΔΗΜΗΣΡΙΟ΢, Β΄, 4η θέση στα 100μ.
στίβου, στους σχολικούς αγώνες Περιφέρειας
ΠΑΝΑΓΙΨΣΙΔΗ΢ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ΢, Γ΄, 2η θέση στο
Πανελλήνιο πρωτάθλημα ΣΑΕΚ ΒΟΝΣΟ

Ομάδα βόλεϊ αγοριών

Σελίδα 33 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Οι εκπαιδευτικϋσ επιςκϋψεισ μασ

Εκπαιδευτικϋσ επιςκϋψεισ και εκδρομϋσ

Ο ρόλος του σχολείου δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή γνώσεων στο πλαίσιο του αναλυτικού προγράμματος,
αλλά φροντίζει να διαμορφώνει νέους και νέες που θα εκτιμούν τις τέχνες και τον πολιτισμό. Μέσω των εκπαιδευτικών
επισκέψεων και των εκδρομών, το σχολείο επιτυγχάνει την πρόσβαση των μαθητών στην πολιτισμική κληρονομιά,
συμβάλλοντας στην ολόπλευρη ανάπτυξή τους και δημιουργώντας ελεύθερες προσωπικότητες με περισσότερες
γνώσεις και ισχυρότερες δεξιότητες κριτικής σκέψης. Σα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, οι πινακοθήκες και οι
πολιτιστικοί προορισμοί, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι βιβλιοθήκες αποτελούν ένα αποτελεσματικό εργαλείο που
μπορεί να συμπληρώσει και να ενισχύσει την ιστορική και πολιτισμική γνώση που προσφέρει το σχολείο μέσω των
διδακτικών αντικειμένων του.

ΖΨΝΣΑ΢ ΜΙΑ ΜΕΡΑ Ψ΢ ΥΟΙΣΗΣΕ΢

ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΕΠΙ΢ΚΕΧΗ ΢ΣΟ ΠΑΝΕΠΙ΢ΣΗΜΙΟ
ΚΡΗΣΗ΢

Σην Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023 μαθητές της Γ΄ Λυ-

κείου του σχολείου μας, των τμημάτων Ανθρωπιστικών
σπουδών και Οικονομίας, συνοδευόμενοι από καθηγητές
μας, είχαμε την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε διδακτική
επίσκεψη στο Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Μας υποδέχτηκε η κα. Δαφέρμου, από το τμήμα Δημο-
σίων ΢χέσεων και μας ξενάγησε στο Πανεπιστήμιο. Επι-
σκεφθήκαμε τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου και στη συ-
νέχεια μοιραστήκαμε σε ομάδες και παρακολουθήσαμε μα-
θήματα από τις 11.30 έως τις 13.00 μ.μ.
΢υγκεκριμένα παρακολουθήσαμε :
 Μακροικονομία από τον κ. Γιαννέλλη, στο τμήμα
Οικονομίας
 Εισαγωγή στη Υιλοσοφία από τον κ. Δαφερμάκη, στο
τμήμα Χυχολογίας
 Ιστορία Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Ανάγνωση
Κειμένων από τον κ. Μητροφάνη, στο τμήμα Υιλο-
λογίας
 Θέματα Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής και Ιστορική
Παιδεία από τον κ. Φουρδάκη, στο Παιδαγωγικό
τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
 Προσχολική Παιδαγωγική από την κα. Μ. Αμπαρ-
τζάκη, στο τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης

Ολοκληρώσαμε την επίσκεψή μας με φαγητό στη Υοιτητική

Λέσχη.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 34

Οι εκπαιδευτικϋσ επιςκϋψεισ μασ

Επίσκεψη στη Δημοτική Πινακοθήκη

Ο Σζον Κράξτον «επιστρέφει» στην Κρήτη αντικείμενα, κυρίως από το Craxton Estate, αλλά και 20
και οι μαθητές του 1ο Γενικού Λυκείου επι- έργα, τα οποία παραχώρησαν φίλοι του καλλιτέχνη που ζουν
σκέπτονται και θαυμάζουν μια γνήσια στα Φανιά. Η ταπισερί “Σοπίο με στοιχεία της φύσης” καμω-
«ελληνική ψυχή» μένη με νήματα 500 διαφορετικών χρωμάτων, την οποία ο
Craxton είχε σχεδιάσει όταν κατά τη διάρκεια της Δικτατορί-
ας αναγκάστηκε να φύγει από την Ελλάδα, αποτίνει φόρο
Ση Δημοτική Πινακοθήκη Φανίων είχαν την ευκαιρία να τιμής στην κρητική υφαντουργία. Ένα, επίσης, ιδιαίτερο
επισκεφθούν οι μαθήτριες και οι μαθητές του σχολείου μας, έκθεμα είναι και η μοτοσυκλέτα εποχής, που αποτέλεσε α-
στο πλαίσιο της έκθεσης JohnCraxton: Μια ελληνική Χυ- χώριστο σύντροφο του δημιουργού στα ταξίδια και τις εξε-
χή», η οποία πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη συμπλήρω- ρευνήσεις του στα Λευκά ΋ρη.
ση 100 ετών από τη γέννηση του καλλιτέχνη και 75 χρόνων
από την πρώτη του επίσκεψη στην Κρήτη. ΢το ζεστό και φιλόξενο χώρο μάς υποδέχθηκε και μάς
ξενάγησε η υπεύθυνη κa. Γιαννουλάκη. Οι μαθητές του σχο-
Ο Craxton, εξαιρετικός πορτρετίστας και τοπιογράφος, λείου περιηγήθηκαν στην Έκθεση της Πινακοθήκης, επεξερ-
αλλά και ταυτόχρονα κοσμοπολίτης νομάς, ταξίδεψε πολύ γάστηκαν και συμπλήρωσαν φύλλα εργασίας κατάλληλα προ-
σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια και τη δεκαετία του ετοιμασμένα από τους καθηγητές του σχολείου και υλοποίη-
1950 πέρασε μεγάλα διαστήματα στην Όδρα, στο αρχοντικό σαν καινοτόμα μαθήματα. Ήταν μια υπέροχη εμπειρία για
του Έλληνα φίλου του ζωγράφου Νίκου Φατζηκυριάκου – μαθητές και εκπαιδευτικούς .
Γκίκα. Σην Κρήτη, ωστόσο, τη λάτρεψε από την πρώτη στιγ-
μή που πάτησε το χώμα της, το 1947. Με τα σχέδια που Σα τμήματα Α2 και Β3
έφτιαξε για την παράσταση μπαλέτου “Δάφνις και Φλό-
η” (1951) με τη Μαργκότ Υοντέιν θέλησε να τιμήσει στο
νησί που αγάπησε σαν δεύτερη πατρίδα του.
Σο καλοκαίρι του 1960 ο Craxton μετακόμισε σε ένα
ερειπωμένο σπίτι στο λιμάνι των Φανίων. Σο εργαστήριό του
βρισκόταν στον τελευταίο όροφο και γοητεύτηκε από το
γεγονός ότι κάτω από τα πόδια του ξεδιπλώνονταν τα διαφο-
ρετικά επίπεδα της ιστορίας του τόπου -οθωμανική, βενε-
τσιάνικη, βυζαντινή, αρχαία ελληνική, μινωική-, αίσθηση την
οποία θέλησε να αποτυπώσει και στα γεμάτα έντονα χρώμα-
τα έργα του.
Ελεύθερο πνεύμα, αλλά και ιδιόρρυθμος ως άνθρωπος,
αγάπησε τους Κρητικούς και αγαπήθηκε από αυτούς. ΢το
έργο του αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό σκηνές και πρόσωπα
του νησιού. Φαρακτηριστικό είναι ότι μιλούσε πολύ καλά
ελληνικά, με κρητική μάλιστα προφορά. Ήταν πραγματικά
ένας «υιοθετημένος» Κρητικός.

«H Κρήτη είναι μια χώρα από μόνη της και το τοπίο

γεμάτο νέες ιδέες, μορφές – σχήματα και χρώματα. Οι
Φανιώτες είναι απίστευτα ευγενικοί και εξυπηρετικοί
και νιώθω πολύ ευτυχισμένος»
(απόσπασμα από το γράμμα του Craxton προς την Joan-
Rayner)
Η έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Φανίων, σε συνδιορ-
γάνωση με το Μουσείο Μπενάκη, περιελάμβανε συνολικά
περίπου 100 πίνακες, σχέδια, εκτυπώσεις, φωτογραφίες και
Σο τμήμα Γ1
Σελίδα 35 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Οι εκπαιδευτικϋσ επιςκϋψεισ μασ

Αρχαιολογικό Μουσείο Φανίων

΢τις 30 Ιανουαρίου 2023, μαθητές της Γ΄ Λυκείου από τους τομείς Ανθρωπιστικών ΢πουδών και ΢πουδών Τγείας
επισκεφτήκαμε το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Φανίων στην Φαλέπα. Σο μουσείο στεγάζεται σε ένα εμβληματικό κτίριο, το-
πόσημο για ολόκληρη την πόλη μας. Περιηγηθήκαμε στους χώρους του και ξεναγηθήκαμε στα εκθέματα της μόνιμης συλλο-
γής.
Από τις απαρχές της ανθρώπινης ύπαρξης στα Φανιά, στους προϊστορικούς οικισμούς και τις ιστορικές πόλεις (Κυδωνία,
Άπτερα, Λισός κ.α.), τα αντικείμενα της έκθεσης ξεδίπλωσαν στα μάτια μας πτυχές της κοινωνικής και διοικητικής οργάνω-
σης, της θρησκείας, της ψυχαγωγίας, του πολέμου και του εμπορίου. Κάναμε νοερά ένα ταξίδι στον χρόνο και προσπαθήσαμε
να αναπαραστήσουμε πτυχές της καθημερινής ζωής κατά τους ιστορικούς χρόνους με οδηγό μας πλήθος αντικειμένων και
μέσα από την αναπαράσταση της ιδιωτικής οικίας που καταστράφηκε από το σεισμό του 365 μ.Φ. Σα ευρήματα από ιερά
και τάφους ολοκλήρωσαν την εικονική περιήγησή μας στο παρελθόν του τόπου μας.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 36

Οι εκπαιδευτικϋσ επιςκϋψεισ μασ

Κοντά στην Σρίτη ηλικία

Για μια ακόμα σχολική χρονιά βρεθήκαμε κοντά

στους φιλοξενούμενους του Δημοτικού Γηροκομείου
Φανίων, σε μια προσπάθεια προσέγγισης και αλληλεπί-
δρασης της νεότητας με την Σρίτη ηλικία. Χάλλαμε τα
Φριστουγεννιάτικα κάλαντα και στολίσαμε τον Επιτάφιο
τη Μεγάλη Πέμπτη στην εκκλησία του Γηροκομείου.

Μια υπέροχη εμπειρία, που στηρίζεται χρόνια τώρα

και από απόφοιτους μαθητές του σχολείου μας. Ευχα-
ριστούμε για τη θερμή υποδοχή τους φιλοξενούμενους,
αλλά και το προσωπικό και τη διοίκηση του Δημοτικού
Γηροκομείου.

Χάλλοντας τα κάλαντα στην αυλή του Γηροκομείου.

Από τον στολισμό του Επιταφίου

Σελίδα 37 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Εκδρομϋσ

Πολυήμερη εκδρομή της Α΄ τάξης

Πάτρα, 30/3 - 4/4/2023

Είχαμε τη χαρά και τη φετινή σχολική χρονιά να
πραγματοποιήσουμε άλλη μία πολυήμερη εκδρομή
με την Α΄ Λυκείου του σχολείου μας. Αναχωρήσαμε
αισιόδοξοι και έτοιμοι για νέες γνώσεις, αλλαγή πα-
ραστάσεων, γνωριμία με όμορφα μέρη του τόπου μας
και υπέροχες αναμνήσεις.
Βάση μας ήταν η Πάτρα, στην οποία φτάσαμε την
Παρασκευή 31 Μαρτίου και η πρώτη μας επίσκεψη
ήταν στο Πανεπιστήμιο, όπου οι μαθητές είχαν την
ευκαιρία να ξεναγηθούν κατά ομάδες σε σχολές προ-
τίμησής τους, να ενημερωθούν για τα προγράμματα
σπουδών και να συμμετάσχουν σε εργαστήρια.
Σην επόμενη μέρα επισκεφτήκαμε το Μέγα ΢πήλαι-
ο, τη Μονή Μεγίστης Λαύρας και συνεχίσαμε για τα
Καλάβρυτα, όπου ανεβήκαμε στο Μνημείο Ολοκαυ-
τώματος και με τον οδοντωτό σιδηρόδρομο κατεβή-
καμε στο Διακοφτό, ενθουσιασμένοι και θαμπωμένοι
από το φυσικό τοπίο της διαδρομής. Μέγα ΢πήλαιο, Μονή Μεγίστης Λαύρας
Σην Κυριακή αναχωρήσαμε για την Αρχαία Ολυ-
μπία, περιηγηθήκαμε στο αρχαιολογικό μουσείο και
νιώσαμε δέος περπατώντας στον αρχαιολογικό χώρο.
΢τον ελεύθερο χρόνο μας γνωρίσαμε τις ομορφιές
της Πάτρας, το Κάστρο, το δασύλλιο και πήραμε μια
γεύση της ντόπιας κουλτούρας.
Ση Δευτέρα η εκδρομή μας ολοκληρώθηκε με επι-
στροφή και περίπατο στην Αθήνα και τον Πειραιά,
όπου επιβιβαστήκαμε στο πλοίο κι επιστρέψαμε χα-
ρούμενοι και υγιείς στη βάση μας.

Σμήμα θεατρικών σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών

Μονή Μεγίστης Λαύρας

Λόγος πρώτοσ
Εκδρομϋσ
Πολυήμερη εκδρομή της Β΄ τάξης
Βόλος 5 - 10 /4/2023
Η εκδρομή της Β΄ τάξης του Λυκείου διεξήχθη το χρο-
νικό διάστημα 5-10 Απριλίου με προορισμό τον Βόλο και
61 μαθητές και 4 καθηγητές εμφορούμενους από αισθήμα-
τα χαράς κι ενθουσιασμού για μια ανάπαυλα από τις μαθη-
τικές και σχολικές υποχρεώσεις, πλαισιωμένη από ανεμελιά.
΢τον Βόλο φτάσαμε το μεσημέρι της 6ης Απριλίου από
τον Πειραιά. Άρτι αφιχθέντες το ίδιο μεσημέρι ξεναγηθή-
καμε στο Μουσείο Κεραμοποιίας Σσαλαπάτα. Η ξεναγός
του μουσείου μέσω εκπαιδευτικού προγράμματος μάς πα-
ρουσίασε τα κτήρια-ορόσημα της πόλης του Βόλου και τις
πιο χαρακτηριστικές επαγγελματικές δραστηριότητες που
αναπτύχθηκαν στην πόλη στις αρχές του 20ού αιώνα. Η
εκπαιδευτική επίσκεψη ολοκληρώθηκε με ξενάγηση στο
μουσείο και εικονική αναπαράσταση της κατασκευής πλίν-
θων, κεράμων και τούβλων. Ο περίπατος στο κέντρο της
πόλης μάς έδωσε την ευκαιρία να περιηγηθούμε σε σημεία
της πόλης που μόνο οι ντόπιοι τα γνωρίζουν.
Σην επομένη αναχωρήσαμε για την ημερήσια εκδρομή
μας στο Πήλιο. Πρώτος σταθμός ήταν τα Φάνια κι ομολο-
γουμένως η διαδρομή μάς μάγεψε, αφού η ομίχλη που σκέ-
παζε το ήδη ειδυλλιακό τοπίο, συνέθετε ένα εντυπωσιακό
σκηνικό απαράμιλλης ομορφιάς, γοητείας και μυστηρίου.
Επόμενη στάση μας ήταν η Ζαγορά. Εκεί θαυμάσαμε την
εικονογραφία της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου και ξενα-
γηθήκαμε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη με έτος ίδρυσης το
1762. Κατόπιν, ο υπεύθυνος του Αγροτικού ΢υνεταιρισμού
Ζαγορίν μας μίλησε στην πλατεία για την έννοια του συνε-
ταιρίζεσθαι κι αναφέρθηκε συγκεκριμένα στην ιστορία του
φερώνυμου συνεταιρισμού. Επόμενη στάση ήταν η Μακρι-
νίτσα. Εκεί απολαύσαμε τη μαγευτική θέα του Παγασητι-
κού κόλπου και περιπλανηθήκαμε στο χωριό. Δεν θα μπο-
ρούσαμε να μην πηγαίναμε στο καφενείο όπου υπάρχει τοι-
χογραφία του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου. Θα αποτελούσε
παράλειψη να μην αναφερθούμε στις τοπικές γαστριμαργι-
κές απολαύσεις που τιμήσαμε δεόντως στην Πορταριά.
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 38
Ακολούθως, την άλλη μέρα επισκεφθήκαμε το Αρχαιολο-
γικό Μουσείο κι εντυπωσιαστήκαμε από τον κήπο του, από
το ίδιο το κτήριο αρχιτεκτονικά και από διάφορα εκθέματα.
Ανεξίτηλο στη μνήμη των περισσοτέρων θα παραμείνει το
έκθεμα που απεικονίζει μουσικές νότες και η μουσική αναβί-
ωση αυτών, αφού είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε την από-
πειρα που έκαναν ειδικοί να ανασυστήσουν τη μελωδία.
Έπειτα, πήγαμε στο Μουσείο της πόλης του Βόλου, όπου
μέσω των εκθεμάτων γνωρίσαμε περαιτέρω την πόλη. Μετά,
επιβιβαστήκαμε στο λεωφορείο για να πάμε στις Μηλιές.
Εκεί επισκεφθήκαμε τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Μηλεών Πηλί-
ου «Χυχής Άκος» όπου φυλάσσονται πάνω από 3.500 παλαιά
τυπωμένα βιβλία. Η βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 1815 κι είναι
άμεσα συνδεδεμένη με ονόματα Νεοελλήνων Διαφωτιστών
(Υιλιππίδης, Κωνσταντάς). Αμέσως μετά θαυμάσαμε το ξυ-
λόγλυπτο τέμπλο και την λαϊκή εικονογραφία της εκκλησίας
των Αγίων Σαξιαρχών. Αφού γευματίσαμε, περπατήσαμε
μέσα στη φύση και κατευθυνθήκαμε στη Γέφυρα Ντε Κίρικο
και φτάσαμε πεζή μέχρι το ΢ιδηροδρομικό τρενάκι Μηλεών.
Σο εκπάγλου ομορφιάς φυσικό τοπίο, η πλούσια βλάστηση
και το υδάτινο στοιχείο σε συνδυασμό με τις ξεχασμένες
στον χρόνο ράγες του παλιού τρένου και η σιδερένια γέφυρα
εγγράφτηκαν βαθιά μέσα στη μνήμη μας.
Σην άλλη μέρα, άρχισε ο δρόμος της επιστροφής μέσω
του Πειραιά. ΋μορφες στιγμές που έγιναν πολύτιμες αναμνή-
σεις μάς κάνουν να αναπολούμε την εκδρομή αυτή, που συνέ-
βαλε τόσο στην πνευματική μας ανάταση αλλά και στην ψυ-
χαγωγία μας.
΢το μνημείο των Θερμοπυλών
Σελίδα 39 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Εκδρομϋσ

Πολυήμερη εκδρομή της Γ΄τάξης

Η τελευταία πολυήμερη εκδρομή της Γ΄ τάξης του Λυκείου μας ξεκίνησε στις 10 Υεβρουαρίου 2023 με μαθητές
και καθηγητές γεμάτους χαρά και ενθουσιασμό για μια περίοδο ανάπαυσης από την κούραση του διαβάσματος για
τις πανελλαδικές εξετάσεις. Ο προορισμός ήταν η όμορφη Θεσσαλονίκη.

΢τη Θεσσαλονίκη φτάσαμε οδικώς από τον Πειραιά Η συγκίνηση των μαθητών μας ήταν έκδηλη, όταν συνει-
στις 11/2/2023. Σο ίδιο απόγευμα ένας περίπατος σε δητοποίησαν ότι αυτή ήταν η τελευταία πολυήμερη εκδρομή
βασικά σημεία του κέντρου μάς έδωσε μια πρώτη γεύση τους με την ιδιότητα του μαθητή.
από την πόλη που για πολλούς από τους μαθητές μας
αποτελεί και προορισμό φοίτησης. Μετά από τη βραδινή
διασκέδαση, αναπαυθήκαμε στο πολυτελές ξενοδοχείο ΢το οχυρό Ρούπελ
μας και η επόμενη μέρα ξεκίνησε με μια εκδρομή στο
νομό ΢ερρών, όπου ξεναγηθήκαμε στο Οχυρό Ρούπελ,
γνωρίσαμε την ιστορία του και περιηγηθήκαμε στις υπό-
γειες σήραγγες. Σο ίδιο απόγευμα γευματίσαμε στη λίμνη
Κερκίνη και με τη συνδρομή του υπεύθυνου του
«Οικοπεριηγητή», γνωρίσαμε τα σπάνια είδη ζώων και
φυτών που διαβιούν στον υδροβιότοπο.
Η επόμενη μέρα μάς βρήκε στη Βεργίνα, στη νεκρό-
πολη των Βασιλικών Σάφων, όπου οι υπέροχοι ξεναγοί
μάς έδωσαν ιστορικές πληροφορίες για τη σπουδαιότητα
της παρουσίας των Σάφων στην περιοχή. ΢τη συνέχεια,
επισκεφτήκαμε το ολοκαίνουριο Μουσείο Αιγών με την
εντυπωσιακή παρουσίαση των εκθεμάτων του. Σο μεση-
μεριανό μας γεύμα έλαβε χώρα στο καταπράσινο πάρκο
του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Νάουσας και η ο-
μορφιά μπροστά στα μάτια μας διατηρήθηκε και στους
καταρράκτες της Έδεσσας.
Σην Σρίτη 14/2 οι μαθητές επισκέφτηκαν τις σχολές
του Α.Π.Θ και τη σχολή Υυσικής Αγωγής μετά από ΢το νέο Μουσείο Αιγών
προγραμματισμένες ξεναγήσεις στο χώρο των εργαστηρί-
ων και τις αθλητικές εγκαταστάσεις τους.
Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν από τις επισκέ-
ψεις αυτές, καθώς πήραν μια γεύση από τη
φοιτητική ζωή για την οποία τόσο κοπιά-
ζουν και αδημονούν. Η συνέχεια στο πλα-
νητάριο και στο μουσείο τεχνολογίας στο
κέντρο «Νόησις» ολοκλήρωσε τον εκπαι-
δευτικό χαρακτήρα της εκδρομής.

΢το τέλος της ημέρας οι μαθητές περιηγήθηκαν στο

κέντρο της πόλης και σε γνωστά μνημεία της. Με μια
όμορφη ρεμπέτικη βραδιά αποχαιρετήσαμε την πόλη της
Θεσσαλονίκης.
Λόγος πρώτοσ
Απολογισμός της μαθητικής μου ζωής…
Ψς τελειόφοιτοι οι μαθητές του τμήματος Γ1 κλήθηκαν να κά-
νουν έναν απολογισμό της σχολικής τους πορείας. Και επειδή τα
αρνητικά τα γνωρίζουμε και παλεύουμε να τα αντιμετωπίσουμε
διαχρονικά, επιλέξαμε κάποια αποσπάσματα που αναδεικνύουν και
την άλλη πλευρά, τη λίγο πιο φωτεινή. Αυτή που μπορεί να μας
δίνει ελπίδα.
«Σο δικό μου σχολείο»
Ένα σχολείο εκπροσωπώ
Με ιστορία και βίον
΢τη Νέα Φώρα βρίσκεται
Σο 1ο ΓΕΛ Φανίων
Είμαστε μερικά παιδιά
Βαθιά που τ΄αγαπάμε
Κάνουμε πάντα τις δουλειές
Και με χαρά βοηθάμε
Δεν σε ξεχνώ σχολείο μου
Ποτέ δε σ΄απαρνιέμαι
Είσαι για μένα η ζωή
Ο τόπος που γεννιέμαι
«Προσωπικά, φεύγοντας από την Γ΄Λυκείου, κρατώ και τις αναμνήσεις
μου από αυτό το σχολείο. Γνώρισα νέους καθηγητές, νέα παιδιά, νέες
προκλήσεις. Δεν μπορώ να ξεχάσω τα γέλια που κάναμε, τις πιο δυνατές
φιλίες που έχω κάνει, αλλά και τις φασαρίες, που τις περισσότερες φορές
δεν έβγαιναν σε καλό. ΢αν μαθητής και εγώ, συνήθιζα να περνάω ώρες
μαθήματος άλλοτε ατελείωτες, μερικές φορές βάναυσες, αλλά σίγουρα κάτι
έπαιρνα που θα με βοηθήσει αργότερα. Πολλές φορές νιώθαμε χαρά, όταν
κάναμε πράξεις του χεριού μας, είτε καλές είτε κακές, που δεν αρμόζουν
να γίνονται σε ένα σχολείο. Λύπες, όταν ήξερα τι είχα κάνει και το είχα
μετανιώσει. Σο καλό σε αυτή την περίπτωση είναι ότι και οι καθηγητές με
καταλάβαιναν και, ενώ με τιμωρούσαν, δεν μου κρατούσαν κακία. Σόσοι
μαθητές έχουν περάσει από τα χέρια τους, σε εμένα θα κολλούσαν; Με
στεναχωρεί που θα απομακρυνθώ από τους φίλους μου, αλλά ξέρω ότι
κάποια μέρα θα τους ξανασυναντήσω».
Γιώργος Γιαννικάκης
«Προσωπικά, θεωρούσα το σχολείο δεδομένο. Ήξερα ότι κάθε μέρα
θα ξυπνήσω το πρωί και θα πάω στο ίδιο μέρος και θα δω τους ίδιους
ανθρώπους και, για να πω την αλήθεια, αυτό με ενοχλούσε. Ένιωθα ότι
ζω την ίδια μέρα ξανά και ξανά χωρίς αλλαγή. Έβλεπα ότι, ενώ μεγάλω-
να, απλώς άλλαζα σχολεία, αυτό ήταν το μόνο διαφορετικό, τίποτα άλλο.
Έβλεπα τους ανθρώπους που γνωρίζω από μικρά παιδιά να μεγαλώνουν
και να αλλάζουν παρέες ή στυλ… να προσποιούνται κάποιον άλλο από
αυτόν που είναι. Όμως, τώρα είμαι σε θέση να αναλύσω αυτά που γίνο-
νταν, το γιατί ένιωθα έτσι ή το πώς περνούσα πραγματικά την κάθε ημέρα.
Γιατί τώρα πια ξέρω ότι το σχολείο και μόνο το σχολείο μού έμαθε ότι οι
άνθρωποι δεν είναι πάντα όπως φαίνονται, αλλά σχεδόν όλοι κρύβουν κάτι.
Ότι στη ζωή δε θα έχεις μόνο χαρές και επιτυχίες αλλά και λύπες, κλάμα
και αποτυχίες. Όμως, αυτό δεν θα πρέπει να σε καταβάλει γιατί στο τέλος
θα ξανασηκώνεσαι πάντα πιο δυνατός.
Ψς μαθήτρια έκανα πολλές φιλίες, κάποιες από τις οποίες θα κρατήσουν
για μια ζωή. Αυτούς τους ανθρώπους τους γνώρισα στο σχολείο και το
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 40
ευχαριστώ γι’ αυτό. Πιο πολύ από όλα χαίρομαι που ήμουν τυχερή και γνώρισα
καλούς εκπαιδευτικούς και ανθρώπους. Μέσα από τις ιστορίες τους, κάποιες πιο
τρελές άλλες πιο σοβαρές, μέσα από τις προσωπικές τους εμπειρίες, μας μετέδι-
δαν γνώσεις και αξίες με τέτοιο τρόπο που να μείνουν χαραγμένα στο μυαλό μας.
Ελπίζω οι επόμενες γενιές να μάθουν νωρίτερα από ό,,τι εγώ πόσο χρήσιμο είναι
τελικά το σχολείο».
΢τελλίνα Δεληογλάνη
«Υτάνοντας στο τέλος της σχολικής μου πορείας νιώθω ανακούφιση αλλά και
μελαγχολία. Μέσα από το μάθημα αλλά και την επικοινωνία με τους συμμαθητές
και τους εκπαιδευτικούς έμαθα να ελέγχω τα συναισθήματά μου, να λύνω οποιο-
δήποτε ζήτημα με το διάλογο και κυρίως να σέβομαι τους άλλους. Μέσα στο
σχολείο ξεπέρασα τους φόβους και τους δισταγμούς μου και έμαθα πώς πρέπει να
πλησιάζω τους συνομηλίκους και τους μεγαλύτερούς μου. Κοινωνικοποιήθηκα.
Απέκτησα γνώσεις, αξίες και κανόνες συμπεριφοράς, άνοιξα τους ορίζοντές μου.
Ανακάλυψα τον εαυτό μου, τις κλίσεις και τα ταλέντα μου. Οι εμπειρίες, τα γέλι-
α, τα κλάματα, τα πειράγματα και οι ανοησίες της παιδικής αθωότητας πάντα θα
με συνοδεύουν στη διάρκεια της ζωής μου και θα με κάνουν να αναπολώ τα σχο-
λικά μου χρόνια».
Ελευθερία Θεοδοσάκη
«Κάτι που θα ήθελα να πω με σιγουριά είναι ότι τα σχολικά χρόνια για εμένα
ήταν τα πιο σημαντικά και χαρούμενα. Σο σχολείο με βοήθησε μέσα από τη συνα-
ναστροφή με τους συμμαθητές μου να καταλάβω τον εαυτό μου. Γνώρισα πολλά
νέα άτομα, τα ενδιαφέροντά τους, τον τρόπο που σκέφτονται και συνειδητοποίησα
την ποικιλομορφία χαρακτήρων που υπάρχει γύρω μας. Έκανα φίλους και
άλλαξα παρέες πολλές φορές μέχρι που έφτασα σε ένα σημείο να ξέρω πού ανή-
κω και τι επιζητώ από τον περίγυρό μου».
Μαρίνα Αστρουλάκη
«Υεύγοντας από το σχολείο»
«Ψς μαθήτρια και εγώ, αποκόμισα από το σχολείο αρκετά που με ωφέλησαν αλλά
και άλλα που μου δίδαξαν το σκληρό πρόσωπο της κοινωνίας. Πρώτα απ΄όλα,
απέκτησα γνώσεις σε θέματα όπως η ελληνική γλώσσα, τα μαθηματικά, η βιολογί-
α, η γεωγραφία, η θρησκεία και άλλα πολλά διαφορετικής αξίας και σημασίας για
τον καθένα. Έμαθα για τη δημιουργία του κόσμου, πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος
οργανισμός, πώς μπορώ να λύσω ένα πρόβλημά μου. Γνώσεις που θα μου χρεια-
στούν στην πορεία της ζωής και κυρίως στην κατανόηση του κόσμου γύρω μου.
Επιπρόσθετα, μέσα στο σχολείο κοινωνικοποιήθηκα. Γνώρισα καινούριους αν-
θρώπους, με διαφορετικές προσωπικότητες και ξεχωριστά χαρακτηριστικά. ΢υ-
νεργάστηκα με τους συμμαθητές μου, ανταλλάξαμε απόψεις, δημιουργήσαμε φιλί-
ες και δεσμούς όσοι ταίριαξαν τα ενδιαφέροντά μας. Όμως, γνώρισα και παιδιά
που δεν έχουν ηθικές αξίες, μιλούν άσχημα, δε σέβονται τους συνανθρώπους
τους, δε δέχονται το διαφορετικό και προβαίνουν σε αποτρόπαιες πράξεις προς
τους γύρω τους. ΢ε αυτά το σχολείο δεν μπόρεσε να επιδράσει θετικά».
΢τέλλα Αποστολάκη
Σελίδα 41 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Απολογισμός της μαθητικής μου ζωής…

«Για εμένα το σχολείο ήταν μια ευχάριστη εμπειρία, ανεξάρτητα από

«΢το χώρο του σχολείου έχω κατακτήσει διάφορες γνώσεις, όχι μόνο
τα μαθήματα και τα διαβάσματα. Υέτος, στην Γ΄Λυκείου, νομίζω ότι
από τα μαθήματα στα οποία εστιάζω περισσότερο, αλλά και από αυτά
διανύω μια από τις αγαπημένες μου χρονιές. ΢ίγουρα οι υποχρεώσεις
που οι υπόλοιποι θεωρούν «άχρηστα». ΢υγκεκριμένα, έχω αποκτήσει
που έχω καθημερινά είναι περισσότερες από τις προηγούμενες χρονιές,
γνώσεις πάνω σε ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος, στους νόμους του
αλλά προσπαθώ να αντεπεξέλθω. Είναι, πράγματι, μια δύσκολη και
σύμπαντος, στη δομή των οργανισμών και στη φιλοσοφία των πραγμά-
απαιτητική περίοδος λόγω των πανελλαδικών, όμως ο χρόνος που
των και της ζωής. Επιπλέον, έχω αποκτήσει φίλους που μπορώ να
αφιερώνω στο σχολείο δεν με περιορίζει από το να περνάω καλά με
εμπιστευτώ σε κάθε μου πρόβλημα ή ανησυχία. Μέσα από την διαδικα-
τους συμμαθητές και τους καθηγητές μου. Νιώθω ότι μοιραζόμαστε τις
σία κοινωνικοποίησης στο σχολείο έχω ακούσει διάφορες απόψεις με τις
ίδιες αγωνίες και αυτό μας δένει. Άλλωστε, το σημαντικότερο που έχω
οποίες συμφωνώ ή διαφωνώ, ανάλογα με την περίσταση. Έτσι, έχω
αποκομίσει από τη σχολική μου εμπειρία όλα αυτά τα χρόνια είναι ο
διευρύνει τους πνευματικούς μου ορίζοντες και έχω καλλιεργήσει την
αλληλοσεβασμός και η αλληλοκατανόηση».
κριτική μου σκέψη, ώστε να μπορέσω να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις
Μαρία Ζένγκο της ευρύτερης κοινωνίας».
Γιάννης Ηλιάκης

«Ψς μαθητής τόσα χρόνια έχω βιώσει πάρα πολλές έντονες στιγμές,
μερικές από τις οποίες θα έλεγα ότι με έχουν σημαδέψει και συναισθη-
ματικά. Όλα αυτά τα χρόνια πέρασαν ξέγνοιαστα για εμένα, με πολύ
γέλιο, παιχνίδι αλλά και γερές φιλίες, οι οποίες μοιάζουν ακλόνητες.
Όμως, δυστυχώς, δεν έλειψαν και άσχημες στιγμές, σίγουρα λίγες, που
κλόνισαν την ωραία αυτή σχολική μου πορεία. Για παράδειγμα, οι λεγό-
μενοι «νταήδες» που, δυστυχώς, υπάρχουν σε τόσα σχολεία υπήρξαν
κατά διαστήματα στη ζωή μου για να μου «ρίχνουν» το ηθικό. Ακόμα
και φίλοι μου κάποιες φορές συμμετείχαν σε περιστατικά που με προσέ-
βαλαν. Γι’ αυτό, από τα κυριότερα στοιχεία που κρατάω από την πορεία
μου ως μαθητής, εκτός από τις όμορφες στιγμές, είναι να προσέχω
ποιον θεωρώ φίλο μου και ποιον επιλέγω να έχω κοντά μου σε δύσκο-
λες αλλά και ευχάριστες στιγμές. Γιατί βαθιά ριζωμένο μέσα μου είναι
το να μην έχω «τυφλή» εμπιστοσύνη σε κανένα. Σέλος, στο σχολείο
απέκτησα αρετές, όπως η υπομονή και η πίστη στο στόχο μου, γιατί
έζησα πολλές στιγμές που είχα υπερφορτιστεί από τα μαθήματα, αλλά
κρατήθηκα και πάλεψα να μην τα παρατήσω και να κυνηγήσω το όνειρό
μου ως το τέλος».
΢ταύρος Βυζιράκης
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 42

Με τη σκέψη στην τραγωδία των Σεμπών

Μαμά στις 10 φεύγω, μην μου ανησυχείς

Σώρα μπαίνω στο τρένο, περίμενέ με εκεί
Μαμά, κάτι είπαν στον ασύρματο και με ανησυχεί
Κάτι άκουσα, λέει,’“ας πάμε και όπου βγει’’
Μαμά, τρίζουν τα φρένα, ακούστηκε ένα μπαμ
Όλοι λένε «βοήθεια» και κλαίνε τα μωρά
Μαμά, πρώτα βγάλαν εμένα, ανησυχώ πολύ!
Δεν πρόλαβα να ακούσω τι είπαν οι γιατροί…
Αντώνης Καυκαλάκης

Εις μνήμην
Εις μνήμην των πολλών,
των αδικοχαμένων
βαμμένων αίμα κόκκινο Χυχών.
57; Σο αίμα τους,
Όταν «φτάσεις» θα είναι μέρα αφορμή για κανόνα απαράβατο.
ενώ θα κυριεύει μέσα σου το διάχυτο φως
του σκοταδιού και του φόβου Εις μνήμην των πολλών,
την τρομακτικά ήσυχη νύκτα. των νέων και των μεγάλων
που χωρίς να το θέλουν,
Οι κουκουβάγιες θα κλείσουν τα μάτια τους έφυγαν νωρίς
και οι ανθισμένοι κάμποι θα μαραθούν, και του θανάτου το ξύλο
οι τροχοί θα κινούνται γρήγορα
τους σκέπασε
με τον ανατριχιαστικό ήχο της τριβής τους
να αντικρούεται στο αθόρυβο μονοπάτι. και πίσω τούς γύρισε,
εκεί που ήθελαν να πάνε.
Οι ζωές κοιμήθηκαν και η πιο τρομακτική ησυχία
σκέπασε τη χώρα με την γαλανόλευκη σημαία της Εις μνήμην αυτών
η συνομιλία μας πάγωσε στις τρεις τελίτσες που δεν έφτασαν
ενώ το σήμα χάθηκε αιωνίως. ποτέ στον προορισμό τους,

Χυχές και Ελπίδες έφυγαν απροστάτευτοι και ανήμποροι

στην ανοιχτή και τρεμάμενη αγκαλιά μας
χάθηκαν, από ξένο χέρι, άπονο
Όχι άλλες «Ιφιγένειες» παρά μόνο
ανοιξιάτικες Περσεφόνες… που σπίτια έκλεισε,
μάνες δηλητηρίασε
Ιφιγένεια: Κόρη του Αγαμέμνονα, θυσιάστηκε για να φυσήξει ούριος με τη θανατηφόρα απουσία.
άνεμος και να φτάσουν τα ελληνικά στρατεύματα στην Σροία. Κουφογιαννάκη Αντωνία
Ανδριάννα ΢ταματεράκη
Σι όμορφα που είναι τα πουλιά
καθώς πετάνε στον ουρανό,
Ένα ταξίδι συνηθισμένο με το τρένο χωρίς να γνωρίζουν όρια,
Προορισμός το σπίτι τον ακουμπάνε και νιώθουν
Οι γονείς και τα αδέρφια μου τι αισθάνεται.
Πότε θα φτάσεις;
΢ε περιμένουμε στη στάση Κι αυτός σαν μάνα τα πονά
΢ου έφτιαξα το αγαπημένο σου φαΐ τα θρέφει, τα προσέχει,
Σο φαΐ όμως θα κρυώσει και πονά -ακόμα περισσότερο-
Σο φαΐ όμως θα παγώσει όταν εκείνα χάνονται άδικα.
Ποτέ δεν θα αποβιβαστείς
Μα το χέρι το ακίνητο,
Από το τελευταίο τρένο
το αλαζονικό,
Ποιος θα το φάει το φαγητό που έφτιαξα
όπλο δεν κρατούσε
Για το παιδί μου το χαμένο;
ούτε μαχαίρι, ούτε σουγιά.
Αδριανός Μαϊνγκότ
Σελίδα 43 Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023

Με τη σκέψη στην τραγωδία των Σεμπών

Κι όμως τα φτερά τα αθώα,
τα κομμένα άδικα φτερά
τα έσκισαν με άλλο τρόπο,
«ανθρώπινο λάθος» το βάφτισαν. Είχε φτάσει απόγευμα
Κι όμως, ανθρώπινο λάθος Όλα περνούσαν ήρεμα
δεν ήταν ποτέ! ΢την τηλεόραση μίλησαν
Κουφογιαννάκη Αντωνία Δυστύχημα στα Σέμπη
Ατύχημα το λέγανε
Ατύχημα δεν ήταν
‘Casus Belli’ Σο παίζανε αθώοι
Μόνο αυτό δεν ήταν
Mέσα στη νύχτα ταξιδεύουν Ξέρουμε ό,τι ξέρουνε
Νέοι, ξέγνοιαστοι, ήρεμοι Κρυφό μας το φυλούσαν
Προς τον θάνατο οδεύουν Ση σιωπή μας θέλουνε
Φαρούμενοι, σίγουροι, κουρασμένοι ΢το χέρι μάς κρατούσαν
Σα λεπτά περνούν Η φωνή μας θα ακουστεί
Η σιωπή απλώνεται ΢τα πέρατα της πολιτείας
Οι περισσότεροι κοιμούνται Άλλο αίμα δεν χρειάζεται
Σις ρόδες του τρένου να χτυπούν ακούνε ΢το δρόμο της πορείας
12ο λεπτό, Οι ράγες της ανάπτυξης
Υωνές, κραυγές, κρότοι, φωτιές Βαφτήκανε με αίμα
Χυχές λιώνουν και όνειρα καίγονται Άλλο δυστύχημα δε θέλουμε
13ο λεπτό, Να γίνει πια στα τρένα
΢ΙΨΠΗ… ΢τείλε όταν φτάσεις
57 ζωές χάνονται, Δεν έφτασες ποτέ
Άλλες τόσες αγνοούνται Εκδίκηση θα πάρουμε
Πόνος και οργή Για σένανε μικρέ
Για όσους μένουν να θυμούνται Σο κράτος δε θα αφήσουμε
Χεύτικες παραιτήσεις Να παίρνει τις ζωές
Ανάλατα δάκρυα Η φωνή των νεκρών
Σο έγκλημα αφήνεται Γινήκαμε από χθες
Και ο κόσμος πνίγεται Φρήστος Γάτσης
Αυτό είναι αλήθεια
Βαρεθήκαμε τα παραμύθια που λένε
Και λένε τα ίδια «Μετά από το δυστύχημα στα Σέμπη, φυσικό είναι να νιώθει κανείς
Ο κόσμος μπούχτισε τρομοκρατημένος και ανήσυχος. Θα μπορούσε να συμβεί στον καθένα
Όλοι φωνάζουν από εμάς. Αποδεικνύει ότι η χώρα μας δείχνει ελάχιστο ενδιαφέρον
ΔΕΝ ΞΕΦΝΨ για τη νέα γενιά».
ΔΕΝ ΢ΤΓΦΨΡΨ.
Ιωάννα
Θράσος και ψέματα
Παντού απλωμένα αίματα
Σις ευθύνες πέταξαν «Πλέον, οι νέοι έχουμε χάσει τις ελπίδες και τα όνειρά μας για το
΢του ‘τράγου’ την πλάτη μέλλον και νιώθουμε αδικημένοι και απογοητευμένοι. Η ιδέα ότι μπορεί
Οι τσέπες τους γεμάτες να φύγουμε από τις οικογένειές μας και να μην τους ξαναδούμε, όχι
Σα βαγόνια άδεια από δική μας ευθύνη αλλά από «ανθρώπινο λάθος», προκαλεί φόβο σε
Ποιος θα παρηγορήσει εμάς αλλά και στους γονείς μας.
Σην Ελληνίδα μάνα..
Ο κόσμος όμως ξύπνησε Βράδυ 28ης Υεβρουαρίου 2023, κοντά στα μεσάνυχτα. Σο ρολόι στα-
Και θέλει δικαιοσύνη ματάει εκεί, για όλη την Ελλάδα, οι δείκτες του ρολογιού παγώνουν,
‘casus belli’ αποτελεί μαζί και οι σκέψεις και τα συναισθήματα όλων. Οι οικογένειες κλαίνε,
Σου κράτους η ευθύνη δεν ξέρουν αν οι δικοί τους άνθρωποι είναι στο πρώτο βαγόνι και ανη-
Γιάννης Αντωνογιαννάκης συχούν. Οι υπόλοιποι σε σοκ, δεν ξέρουμε τι να νιώσουμε. Ντρεπόμα-
στε γι’ αυτό που έγινε, για τις 57 ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν αδί-
κως, λόγω απερισκεψίας του κράτους, της «κακιάς ώρας», όπως είπαν
κάποιοι, αλλά κατά βάθος εννοούσαν της χώρας. Κλαίει όλη η Ελλάδα.
Λόγος πρώτοσ
Με τη ςκϋψη ςτην τραγωδία των Τεμπών
Η Ελλάδα σκότωσε τα παιδιά της. Σα παιδιά αυτά που δεν έφυγαν στο
εξωτερικό για να φτιάξουν τη ζωή τους, αλλά έμειναν εδώ ώστε να
φτιάξουν το μέλλον όλων μας. Δεν πρόλαβαν ούτε ένα τελευταίο αντίο,
ούτε μια καληνύχτα να πουν σε αυτούς που αγαπούν.
Οι νέοι που διαδηλώνουν, έφηβοι, φοιτητές αλλά και μεγαλύτεροι σε
ηλικία, θέλουν να ακουστούν, να αλλάξουν την κατάσταση, να βελτιώ-
σουν το μέλλον. Βαρέθηκαν να ακούν διαρκώς υποσχέσεις που τελικά
δεν πραγματοποιούνται».
΢τελλίνα
«Σο δυστύχημα στα Σέμπη άνοιξε βαθιά τραύματα στον ελληνικό λαό,
τα οποία δεν πρόκειται να κλείσουν με ευκολία».
Αλεξάνδρα
«Αυτό που κυρίως ανησυχεί εμάς τους νέους είναι ότι χάθηκε κάθε
είδους εμπιστοσύνη και κυριάρχησε το αίσθημα της ματαίωσης. Η κοι-
νωνία νιώθει ότι δεν είναι πια ασφαλής και κυρίως οι νέοι χάνουν την
αισιοδοξία και την ελπίδα τους πια ότι κάτι μπορεί να αλλάξει προς το
καλύτερο».
Βικτώρια
«Η Ελλάδα και ολόκληρος ο κόσμος θρηνούν. Οι πληγές που άφησε το
δυστύχημα στα Σέμπη δεν επουλώνονται εύκολα και ο αντίκτυπός του
καθιστά το φόβο καθημερινό συναίσθημα στη ζωή του Έλληνα. Ψς
τελειόφοιτος ανησυχώ μήπως αυτό το συμβάν είναι μόνο η αρχή».
΢ταύρος
«Νέες, νέοι, παιδιά με όνειρα, οικογενειάρχες, όλοι τους μέχρι πριν
λίγες μέρες απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, ο καθένας από εμάς, συνέ-
βαλλαν με το δικό τους τρόπο στην εξέλιξη της χώρας μας. Σώρα,
αποτελούν πρωτοσέλιδα στον Σύπο ως θύματα, τραυματισμένοι ή νε-
κροί…»
Έγκι
«Ζούμε σε μια εποχή όπου τα τεχνολογικά επιτεύγματα κάνουν τη ζωή
πιο εύκολη και την καθιστούν πιο προστατευμένη από ανθρώπινα λάθη.
΢τη χώρα μας, δυστυχώς, όπως φάνηκε μετά το τραγικό δυστύχημα
στα Σέμπη, δεν έφτασε ο εκσυγχρονισμός αλλά η “κακή ώρα” ».
Ελευθερία
«Η χώρα μας θα θρηνεί την απώλεια τόσων ανθρώπων για πολύ καιρό
ακόμα. Η πληγή αυτή θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη μας».
Μαρία
«Πλέον οι νέοι έχουμε χάσει τις ελπίδες και τα όνειρά μας για το μέλ-
λον. Νιώθουμε αδικημένοι και απογοητευμένοι. Σο μέλλον μας δε θα
είναι ποτέ ξανά το ίδιο. Όχι όσο υπάρχουν τέτοια ατυχήματα “της
κακιάς στιγμής”, όπως τα βάφτισαν».
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 44
Νικολέτα
«Σο σίγουρο είναι πως το συγκεκριμένο έγκλημα δεν θα μείνει ατιμώ-
ρητο. Η σημερινή νεολαία δίνει μια σπίθα αισιοδοξίας για το μέλλον».
Μαρία
«Σης Ελλάδας τα παιδιά δεν θα τα δεχτούν αυτά,
Βγαίνουν στους δρόμους, φωνάζουν δυνατά
Η νέα γενιά έχει ιδανικά, ούτε ξεπουλιέται, ούτε προσκυνά».
Μαρία
«Θυμήσου, μην ξεχάσεις
Δεν γίνεται να το προσπεράσεις!»
Εμμανουέλα
«Είναι γεγονός πως ακόμη και στο άκουσμα μιας τέτοιας τραγωδίας
τα λόγια είναι περιττά και η χώρα συγκλονισμένη. Σο μοιραίο δυστύχη-
μα που συνέβη στα Σέμπη στην 1η Μαρτίου 2023 στοίχισε τη ζωή σε
δεκάδες ανυποψίαστους ανθρώπους που επέστρεφαν στην πόλη τους
μετά από ένα τριήμερο. Μια λάθος κίνηση στάθηκε μοιραία και η χώρα
ολόκληρη σώπασε. Όλοι μας είμαστε πλημμυρισμένοι από αναπάντητες
ερωτήσεις. Οι Αρχές έχουν κληθεί να δώσουν απαντήσεις και να
εξηγήσουν την κατάσταση. Γιατί έγινε; Ποιος έφταιγε; Πώς έγινε;
Ποιος θα πληρώσει; Θα πληρώσει; ΄Ηταν τελικά ένα ανθρώπινο
λάθος; Και πώς να πούμε κάτι «ανθρώπινο λάθος» από τη στιγμή που
χάθηκαν τόσες ζωές και διαλύθηκαν τόσες οικογένειες; Γιατί στο κάτω
κάτω οι οικογένειες είναι εκείνες που έμειναν και ψάχνουν την αλήθεια.
Πώς να πεις σε μια μάνα πως δεν θα ξαναδεί τον γιο της, σε μια γιαγιά
ότι τα εγγόνια της χάθηκαν και στον οποιοδήποτε ότι δεν θα ξαναδεί
τον παιδικό του φίλο που από τύχη δεν ταξίδεψαν μαζί; Είναι η στιγμή
που τα λόγια δεν φτάνουν και όλοι παγώνουν. Λάθη που άλλοι κάνουν
καθορίζουν τη ζωή ή το θάνατο όλων μας. Νέοι με όνειρα, φιλοδοξίες
και χαρά για τη ζωή βρίσκονται στο λάθος μέρος, τη λάθος στιγμή.
Τπάρχει δικαιολογία που όλοι αυτοί στερήθηκαν την ευκαιρία να ζή-
σουν;
Πολλά θα ειπωθούν, τι όμως ισχύει; Ποιος είναι ο αίτιος; Θα το
μάθομε ποτέ; Θέλω να το πιστεύω! Σο σίγουρο είναι πως το συγκε-
κριμένο περιστατικό δεν θα μείνει ατιμώρητο. Η σημερινή νεολαία δίνει
μια σπίθα αισιοδοξίας για το μέλλον».
Μαρία Μαρινάκη
Λόγος πρώτοσ
Λόγοσ των αποφούτων – Επετηρύδα
Επιφυλλίδα
Αυτός ο κόσμος που αλλάζει/
πως σου μοιάζει, πως σου μοιάζει/
Αυτός ο κόσμος που αλλάζει/
με τρομάζει, με τρομάζει.
Από τα μαθητικά μου χρόνια συνεχώς άκουγα για την
«ηθική κατάπτωση» της γενιάς μου ή για την νεολαία που
«δεν είναι νεολαία, αλλά νεολέρα». Οι άνθρωποι που χρησι-
μοποιούσαν αυτά τα σχήματα ανήκαν σε ένα ευρύ ηλικιακό
φάσμα και μια μεγάλη βεντάλια ιδεολογικών επιλογών. Σι
ήταν αυτό που τους έκανε να μιλούν με απαξίωση ή και φόβο
για την νέα γενιά; Η μη κατανόηση; Η ανάγκη να εξυψωθεί η
δική τους γενιά σε σχέση με τη νεότερη ως πρωταγωνίστρια
του ιστορικού χρόνου ή απλώς η γλυκιά νοσταλγία των νεανι-
κών τους κατορθωμάτων; Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι η
ραγδαία τεχνολογική πρόοδος δημιουργούσε ένα χάσμα
γενεών, μια αμηχανία μεταξύ ατόμων διαφορετικών ηλικια-
κών ομάδων, ότι υπήρχαν διαφορετικά πολιτισμικά υπόβα-
θρα, άλλωστε η γενιά μου ήταν η πρώτη που αποίκησε τον
θαυμαστό καινούριο κόσμο του διαδικτύου, χώρο άγνωστο
τότε για τους μεγαλύτερους. Μια δεκαετία σχεδόν μετά, λίγα
πράγματα έχουν αλλάξει: οι μεγαλύτερες από εμάς γενιές
γνώρισαν το ίντερνετ και τα social media γεμίζοντας τις οθό-
νες μας με φανταχτερές «καλημέρες» και κουνημένες φωτο-
γραφίες, η τεχνολογία προχώρησε, οι μπαρμπάδες συνεχί-
ζουν να αράζουν με τη νεολαία, εμείς κάπως μεγαλώσαμε και
οι πιο νέοι από εμάς βρήκαν μια αρκετά παράξενη απάντηση
στην απαξίωση των προηγούμενων γενεών, τη φράση: Ok
Boomer!
Η απάντηση αυτή συνοψίζει μια τεράστια ειρωνεία από
την πλευρά της ιστορίας. Η φράση αυτή αποδίδεται εν είδει
κατηγορίας στο άτομο που έχει «αραχνιασμένες» αντιλήψεις
σχετικά με θέματα όπως τα έμφυλα δικαιώματα ή η κλιματι-
κή κρίση, στο άτομο που εμφορείται από συντηρητικά στε-
ρεότυπα και στενούς ορίζοντες ή πιο συχνά στο άτομο που
είναι ψηφιακά αναλφάβητο. ΢ε μια πολύ πιο τραβηγμένη
εκδοχή boomer μπορεί να είναι οποιοσδήποτε δεν συμμετέ-
χει στο πολιτισμικό, υλικό ή ψηφιακό εποικοδόμημα του
σήμερα, ακόμα και εγώ που ξεκινάω το άρθρο αυτό με στί-
χους του Αλκίνοου Ιωαννίδη. Είναι όμως και η πιο συνηθι-
σμένη απάντηση στις κομπορρημοσύνες των παλαιότερων
γενεών, και εδώ έρχεται η μεγάλη ειρωνεία. Οι Boomers, η
γενιά της μεταπολεμικής εποχής που η επίκλησή της σήμερα
έφτασε να δηλώνει μια μορφή πολιτισμικής και τεχνολογι-
Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 45
Ok Boomer!
Του Σπφρου Νταουντάκη
κής οπισθοδρόμησης, είναι η πρώτη γενιά που διαφορο-
ποιήθηκε τόσο ριζικά σε σχέση με την προηγούμενή της,
είναι η πρώτη γενιά εναντίον της οποίας δημιουργήθηκε
τόσο μεγάλος ηθικός πανικός.
Ο όρος boomer προέρχεται από τον όρο baby boom
που στα Ελληνικά θα μπορούσε να μεταφραστεί ως πλη-
θυσμιακή έκρηξη. Πρόκειται για την αλματώδη αύξηση
του παγκόσμιου πληθυσμού μετά το τέλος του Β΄ Παγκο-
σμίου πολέμου. Πρόκειται, δηλαδή, για τη γενιά της
Άνοιξης της Πράγας, του Γαλλικού Μάη, του δικού μας
114 ή για τη γενιά του Πολυτεχνείου. Για την ίδια γενιά
που άλλαξε τη μουσική, τη μόδα και κατ΄ επέκταση την
ίδια την κοινωνία. ΋λα αυτά οφείλονται στο ότι ο μεταπο-
λεμικός κόσμος χαρακτηρίστηκε ως εποχή οικονομικής
άνθησης και ανόδου του βιοτικού επιπέδου. Η άνοδος
αυτή, ενώ δεν ήταν ίδια για όλες τις χώρες, σηματοδότησε
την απαρχή ενός υπερεθνικού φαινομένου: της καταναλω-
τικής κοινωνίας. Η οικονομική αλλαγή επέφερε και κοινω-
νική αλλαγή. Έτσι, εμφανίστηκαν νέα κοινωνικά υποκείμε-
να, όπως η νεολαία, και νέα ρεύματα και κουλτούρες. Η
αλλαγή που εκφράστηκε από τη μεταπολεμική νεολαία
ήταν σαρωτική. Ήταν η εποχή που εμφανίστηκαν οι μίνι
φούστες και τα νάιλον καλσόν για τις νέες· αρκετοί νέοι
υιοθέτησαν ένα στυλ που περιελάμβανε μούσια και μακριά
μαλλιά, ενώ όλοι οι νέοι πάλλονταν από τους ήχους μιας
νέας μουσικής που ήταν δυναμική, προσιτή και πάνω από
όλα δική τους.
Σο ότι η σημασία της νεολαίας ήταν μεγάλη μετά τον Β΄
Παγκόσμιο πόλεμο είναι μια παραδοχή που είχε γίνει
κοινή για περισσότερους από όσους εξέφραζαν δημόσιο
λόγο. ΢το πλαίσιο των προσδοκιών της μετακατοχικής
κοινωνίας τα παιδιά αποτελούσαν μια σταθερή κοινωνική
αξία για το μέλλον.
Επίσης, οι ίδιοι οι άνθρωποι που βίωσαν τη νεανική
τους ηλικία μεταξύ του 1945 και του 1967 είχαν αρκετά
βιώματα και ιδιαιτερότητες που καθιστούν τις γενιές τους
ξεχωριστές. Σα παιδιά του εμφυλίου ήταν μια γενιά που
είχε ήδη βιώσει την εμπειρία του πολέμου κατά την περίο-
δο της Κατοχής και κάποια είχαν πάρει μέρος στην Αντί-
σταση. Κάποιοι άλλοι από αυτούς δεν γνώρισαν πόλεμο,
ήταν κατά τον γνωστό στίχο του -νεολαίου εκείνη την
εποχή- τραγουδιστή Σζίμη Πανούση «η αδικημένη γενιά
του εξήντα/ δίχως κατοχή και πείνα/ χωρίς ρετσίνα» .
Σελίδα 46 Λόγος πρώτοσ
Λόγοσ των αποφούτων– Επετηρύδα
Αυτή η «αδικημένη γενιά του εξήντα» είναι που γίνεται συνή-
θως στόχος του λόγου περί «πτώσης των ηθών», η γενιά που
δεν έζησε πόλεμο και αρνήθηκε σε μεγάλο βαθμό το κανονι-
στικό πλαίσιο κοινωνικοποίησης και ψυχαγωγίας που είχε κα-
θιερωθεί από τις προηγούμενες γενιές. Είναι η γενιά που ξεκί-
νησε να λικνίζεται στους ήχους του ροκ εν ρολ, των Beatles
και της κλασσικής, πλέον, ροκ.
Εάν αυτές οι αλλαγές μπορούν να χαρακτηριστούν ως επα-
νάσταση, υπήρξε και ο αντίλογος που στο ίδιο σχήμα θα θεω-
ρούνταν αντεπανάσταση. ΢την Ελλάδα η αντίδραση κατά των
νέων ρευμάτων ήταν μεγάλη και εκφράστηκε από πολλούς
διαφορετικούς ανθρώπους, φορείς και θεσμούς. ΢τη μεταπο-
λεμική Ελλάδα κάθε προσπάθεια ανεξαρτησίας έναντι των
κυρίαρχων δογμάτων της εθνικοφροσύνης μπορούσε να στιγ-
ματιστείως κομμουνιστική και να διωχθεί. Πρωταγωνιστικό
ρόλο στον πόλεμο κατά των νέων ρευμάτων στη χώρα έλαβε
ο ορθόδοξος κόσμος, η Εκκλησία και οι θρησκευτικές οργα-
νώσεις.
Η Εκκλησία αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως την ηθική
δύναμη του έθνους, « [η δι-
οικούσα Εκκλησία εξασκεί]
όλη την ηθικήν αυτής επιρ-
ροήν πλησίον της Κυβερνή-
σεως και της Βουλής προς
το καλόν του Έθνους, προς
το συμφέρον της Εκκλησίας
και του Φριστεπωνύμου αυ-
τής πληρώματος». Έτσι, ήδη
από τον Μεσοπόλεμο προ-
βαλλόταν ως φύλακας της
ηθικής τάξης, για τη διατή-
ρηση της οποίας πολλές
φορές απευθυνόταν προς το
κράτος, μια αντίληψη που
συνεχίστηκε και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. ΢τη μετα-
πολεμική Ελλάδα, φαίνεται πως η χριστιανική ηθική έπαιζε
πολύ μεγάλο ρόλο στις ζωές μιας μερίδας ανθρώπων, κάτι στο
οποίο συνέβαλλε και η μεγάλη απήχηση του πουριτανικού
λόγου των θρησκευτικών οργανώσεων. ΢τον αντίποδα, βέβαι-
α, των θρησκευτικών οργανώσεων την ίδια εποχή υπήρχαν τα
νεανικά κινήματα που αμφισβήτησαν την κατεστημένη ηθική
και έδιναν στη νεολαία ένα νέο πρότυπο ψυχαγωγίας και συ-
μπεριφοράς που αμφισβητούσε τα παραδοσιακά και εκκλησι-
αστικά σχήματα της ευσέβειας, της εγκράτειας και της υπα-
κοής. Σαυτόχρονα, παρατηρούνταν μια τάση απομάκρυνσης,
ιδίως των νέων, από την εκκλησία που εκφράστηκε μεταξύ
μεταξύ άλλων με την αποχή από τον κυριακάτικο εκκλησια-
σμό και με την μη αποδοχή του εκκλησιαστικού λόγου. Για
το λόγο αυτό τα κινήματα αυτά πολεμήθηκαν πολύ από την
επίσημη Εκκλησία και τις θρησκευτικές οργανώσεις και η
Τεύτος Β΄, 2022—2023
εποχή του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα χαρακτηρί-
στηκε ως εποχή ηθικής παρακμής και απιστίας.
Η αντίληψη βέβαια περί «παραστρατημένης» νεολαίας
δεν υπήρχε μόνο στον εκκλησιαστικό χώρο. Ήταν μια
διαδεδομένη αντίληψη της εποχής που εμφανίζεται με
παραλλαγές και στις δύο όχθες του διπολικού κόσμου.
΢την Ελλάδα, το φαινόμενο του «τεντιμποϊσμού» όπως
ονομάστηκε, συγκέντρωνε τα πυρά ολόκληρου του πολι-
τικού φάσματος, μερίδας του τύπου, όπως και της Εκκλη-
σίας. Μάλιστα το 1958 η κυβέρνηση της ΕΡΕ του
Κωνσταντίνου Καραμανλή πέρασε τον περιβόητο νόμο
4000 ή αλλιώς, όπως έμεινε γνωστός νόμος περί
«τεντιμποϊσμού», που προσπάθησε να δαμάσει το «κύμα
διαφθοράς που απειλεί τη νεολαία» θέτοντας έτσι ένα κα-
θαρό ορόσημο στον ηθικό πανικό της εποχής. Με βάση
αυτό το νομοθέτημα ορίζονταν αυστηρές ποινές στις κυ-
ριότερες μορφές νεανικής μικροπαραβατικότητας. Βέβαι-
α, ο νόμος αυτός συνδέθηκε στην μνήμη του λαού με τη
δημόσια διαπόμπευση
νεολαίων από αστυνομι-
κούς στους δρόμους,
αφού πρώτα είχε προη-
γηθεί κούρεμα «με την
ψιλή».
΢υνοπτικά, οι boom-
ers ήταν η πρώτη γενιά
στη σύγχρονη ιστορία
που τράβηξε μια τόσο
απόλυτη διαχωριστική
γραμμή σε σχέση με
την προηγούμενή της.
Ο κόσμος των boomers
δεν είχε καμία σχέση με τον κόσμο πριν από αυτούς.
΋λα φάνηκαν να αλλάζουν, η μουσική, η μόδα, η καθη-
μερινότητα, η ηθική, οι στόχοι και τα οράματα, ακόμα
και -σε αντιδιαστολή με κάθε προηγούμενη γενιά- το σεξ.
Η παραπάνω πρόταση, ίσως, θα μπορούσε να στέκει στο
μέλλον για την σύγχρονή μας νεολαία, αφού οι αλλαγές
στους συγκεκριμένους τομείς είναι ακόμα πιο ριζοσπαστι-
κές. Ίσως αυτή η ορμή και ο ριζοσπαστισμός είναι που
ξενίζει και ξινίζει τους σημερινούς boomers. Ίσως αυτός
ο άτυπος ανταγωνισμός να έχει να κάνει με την ανάγκη
της νέας γενιάς να βρει και αυτή μια θέση στον ήλιο, μια
θέση που σήμερα στα στενά πλαίσια της μετά κρίσης Ελ-
λάδας κατά πάσα πιθανότητα θα είναι καλυμμένη από
κάποιον boomer, που η γενιά του μπορεί να εκσυγχρόνι-
σε και εκδημοκράτισε την Ελλάδα, αλλά παράλληλα γρα-
πώθηκε πάνω της και την απομυζά.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 47

Λόγοσ των αποφούτων – Επετηρύδα

Ok Boomer! Ο ΚΑΓΙΑΛΕ΢ ΕΠΙ΢ΣΡΕΥΕΙ

΢ΣΟ ΢ΠΙΣΙ ΣΟΤ
Ο εμβληματικός πίνακας που απεικονίζει τον ΢πύρο
Εν κατακλείδι, φαίνεται πως ηθικός πανικός ανέκαθεν υ- Καγιαλέ και την ηρωική πράξη του, έργο του σημαντικού
πήρχε. Η αίσθηση της «κοιμισμένης νεολαίας» πάντα υπήρχε ζωγράφου του περασμένου αιώνα Δ. Δούκα, επιστρέφει
σαν σκιάχτρο πού έδινε και δίνει αυτοπεποίθηση στα κατορ- στο σπίτι του (1ο Γενικό Λύκειο Φανίων) έστω και ως ακρι-
θώματα των μεγαλύτερων. Από την άλλη, οι νέοι από τις α- βές αντίγραφο, αφού το πρωτότυπο βρίσκεται στο Ιστορι-
παρχές του μεταπολεμικού κόσμου έχουν αρχίσει να έχουν κό Αρχείο, όπου παραδόθηκε προ ετών για λόγους ασφα-
αυτοεπίγνωση της ξεχωριστής ηλικιακής τους ταυτότητας λείας.
που τους δίνει ίσως παραπάνω θάρρος και τόλμη για αλλα-
γές. Και οι αλλαγές αυτές είναι το οξυγόνο της ιστορίας. ΢ί- Ο ΢ύλλογος Αποφοίτων και Υίλων του ιστορικού 1ου
γουρα η ανάδειξη των ζητημάτων φύλου για παράδειγμα ή η Λυκείου, κατόπιν εγγράφου αιτήματος προς το Ιστορικό
Αρχείο, με τη συνδρομή του ICI PHOTO, αναπαρήγαγε
διεκδίκηση ορατότητας για άτομα διαφορετικού σεξουαλι-
ακριβές αντίγραφο σε καμβά του πίνακα που επί ένα αιώνα
κού προσανατολισμού από το καθιερωμένο στρέιτ ζευγάρι σχεδόν κοσμούσε το γραφείο των καθηγητών και αποτε-
θα ξενίζει τους μεγαλύτερους. Αλλά και αυτοί που γαλουχή- λούσε το σήμα κατατεθέν του σχολείου, εκφράζοντας την
θηκαν στον κόσμο της πιο χαλαρής σεξουαλικής ζωής δεν αγάπη, το πείσμα, την αυτοθυσία για την πατρίδα μας, ιδα-
ξένιζαν τους μεγαλύτερούς τους; νικά που επί ενάμιση αιώνα υπηρέτησε πιστά το εκπαιδευ-
Ο όρος boomer με το σημερινό του σημασιολογικό φορτίο τήριο αυτό.
μοιάζει παράξενος σε όποιον έχει μελετήσει την μεταπολεμι-
΢ύλλογος Αποφοίτων και Υίλων του 1ου Γενικού Λυκείου
κή κοινωνία. Αλλά το κατά πόσο τελικά δικαιώνεται μένει να
Φανίων
φανεί.
Νταουντάκης ΢πύρος, απόφοιτος του 1ου Λυκείου
Φανίων, Ιστορικός
1. Αιθίλννο Ισαλλίδεο, «Γηαηί δελ έξρεζαη πνηέ (Όηαλ ζε ζέισ)», ηξαγνύδη
από ηνλ δίζθν Οι περιπέηειες ενός προζκσνεηή, Mercury / Universal Music
S.A., 2003
2. Harold James, «Η πηώζε θαη ε άλνδνο ηεο Δπξσπατθήο νηθνλνκίαο ηνλ
20ό αηώλα» ζην T.C.W. Blanning (επίκ.), Ιζηορία ηες Σύγτρονες Εσρώπες,
(κηθξ.) Σπύξνο Πινπκίδεο, Τνπξίθε, Αζήλα 2009 ζ. 278-279
3. Tony Judt, Η Εσρώπε μεηά ηον πόλεμο, (κηθξ.) Ν. Σηακαηάθεο, Αιεμάλ-
δξεηα, Αζήλα 2012 ζ. 325 θαη 347-349
4. Ταζνύια Βεξβεληώηε, «Παηδνκάδσκα ή/θαη παηδνθύιαγκα», ζην Χξήζηνο
Χαηδεησζήθ (επηκ.), Ιζηορία ηες Ελλάδας ηοσ 20οσ αιώνα, η.Γ2, Βηβιηόξακα,
Αζήλα 2009 ζ. 83
5. Σηο ίδιο ζ. 85-88
6. Τδίκεο Παλνύζεο, «Κάγθεια Παληνύ», ηξαγνύδη από ην δίζθν Ο Ρομπέν
ηφν Χαδών, MBI, 1992
7. Δ. Αβδειά, «”Φζνξνπνηνί θαη αλεμέιεγθηνη απαζρνιήζεηο”», νπ.π. ζ. 30-32
8. Λόγνο Μεηξνπνιίηε Σύξνπ Φηιάξεηνπ ζηελ Ιεξά Σύλνδν ζηηο 13-6-46, ζην
Θεόθιεηνο Σηξάγθαο, Εκκλεζίας ηες Ελλάδος Ιζηορία εκ πεγών αυεσδών
1817-1967, ρ.ε. Αζήλα 1972 ζ. 2517
9. Γηώξγνο Καξαγηάλλεο, ««Αζηπλνκία εζώλ» κε ξάζα ζηα ρξόληα ηνπ Μεζν-
πνιέκνπ (Α΄)», ηζηνζειίδα Ηκεξνδξόκνο, https://www.imerodromos.gr/
ekklisia-mesopolemos-1/ (ηειεπηαία επίζθεςε 23-6-2023)
10. Κώζηαο Καηζάπεο, Το «πρόβλεμα νεολαία», μονηέρνοι νέοι, παράδοζε και
αμθιζβήηεζε ζηε Μεηαπολεμική Ελλάδα, 1964-1974, Δθδόζεηο Απξόβιεπηεο,
Αζήλα 2013. ζ.56-58 θαη 72-73
11. Έθε Αβδειά, «”Φζνξνπνηνί θαη αλεμέιεγθηνη απαζρνιήζεηο”: ν εζηθόο
παληθόο γηα ηε λενιαία ζηε κεηαπνιεκηθή Διιάδα», Σύγτρονα Θέμαηα, η. 90
(2005), ζ. 30-31
12. Σηο ίδιο ζ. 36-37
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 48

Περιβϊλλον

Σο περιβάλλον γύρω από το σχολείο υποβαθμίζεται

Από το 2014, η σχολική μας κοινότητα αγωνίζεται να ανα-

βαθμίσει το περιβάλλον γύρω από το σχολείο, διεκδικώντας
δυναμικά και με πολλούς τρόπους να δημιουργηθεί πεζό-
δρομος στις οδούς Καψωμένου, Σζιγκουνάκη και Βλαζά-
κη.
Οι υποσχέσεις του Δήμου Φανίων το 2021 και νωρίτερα,
έμειναν υποσχέσεις και επιπλέον έγινε προσπάθεια από το
δήμο να αποκοπεί μέρος του κήπου του σχολείου και να
μικρύνει κατά 135 τ.μ. Με τις προσπάθειες όλης της σχολι-
κής κοινότητας αυτό αποτράπηκε.
΋μως καθημερινά το περιβάλλον γύρω από το σχολείο μας
υποβαθμίζεται.
Σρία μεγάλα ξενοδοχεία χτίζονται ακριβώς δίπλα στο σχο-
λείο και κυριολεκτικά το πνίγουν.
Σο πνίγουν και τα αυτοκίνητα που παρκάρουν ακόμα και στα
πεζοδρόμια που θα έπρεπε να είναι για τους μαθητές.
Σο πνίγει η σκόνη και ο θόρυβος από τα εργοτάξια των με-
γάλων ξενοδοχείων.
Σο πνίγει η έλλειψη πράσινου.
Σο πνίγει η έλλειψη βούλησης για κάτι ωραίο, για κάτι βιώσι-
μο για κάτι που θα ωφελεί την κοινωνία…
Οι φωτογραφίες μιλούν από μόνες τους...
Σο εργοτάξιο δυτικά του σχολείου

Σα φορτηγά στο πεζοδρόμιο

Σο εργοτάξιο νότια του σχολείου

Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 49

Εκπαιδευτικού του ςχολεύου μασ

Γλυκός αποχαιρετισμός

Σο σχολικό έτος 2022-23 τελείωσε με τον αποχαιρετισμό δύο αγαπητών συναδέλφων, της
Μαρίας Μαρκάκη και του Λευτέρη Βουτσαδάκη, που πήραν τη μεγάλη και δύσκολη απόφαση της
συνταξιοδότησης, μετά από 30 και πλέον έτη υπηρεσίας στο Δημόσιο ΢χολείο.

Είμαστε ευγνώμονες για την παρουσία τους στο σχολείο μας, την αγάπη και τη συναδελφικότητα
με την οποία μας περιέβαλαν και τους ευχόμαστε ολόψυχα ένα νέο όμορφο ξεκίνημα.
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 50

Επύλογοσ

Αφιερωμένο στους τελειόφοιτους 2023 από τους καθηγητές σας

Αγαπητές μαθήτριες, αγαπητοί μαθητές,
η ώρα του αποχωρισμού είναι πάντα γεμάτη ανάμικτα συναισθήματα: λύπης, γιατί αποχαιρετάς αγαπημένα πρόσωπα, αλλά
συνάμα και χαράς, γιατί τα βλέπεις να απλώνουν τα φτερά τους για νέους προορισμούς οπλισμένα και με κάποια από τα εφό-
δια που τους έδωσες εσύ.
΢ας αφιερώνουμε το παρακάτω απόσπασμα από το ποίημα του Ρ. Κίπλινγκ «Αν», ελπίζοντας ότι οι στίχοι του θα αποτελέ-
σουν φάρο στην πορεία της ζωής σας.
ΑΝ
Αν μπορείς στην πλάση τούτη να περιφρονείς τα πλούτη
Κι αν οι έπαινοι των γύρω δε σου παίρνουν το μυαλό . . .
Αν μπορείς στην τρικυμία να κρατήσεις ψυχραιμία
Κι αν μπορείς και στους εχθρούς σου να σκορπίσεις το καλό . . .

Αν μπορείς στην καταιγίδα να μη χάνεις την ελπίδα

Κι αν μπορείς να συγχωρήσεις όταν σ' έχουν αδικήσει . . .
Αν μπορέσεις τ' όνειρό σου να μη γίνει ο όλεθρός σου
Κι αν μπορέσεις να αγαπήσεις όσους σ΄ έχουνε μισήσει . . .

Αν μπορείς να μείνεις ίδιος στη χαρά μα και στη λύπη

Κι αν η πίστη στην ψυχή σου μπρος σε τίποτα δε σβήνει . . .

Αν οι φίλοι κι οι εχθροί σου δεν μπορούν να σε πληγώσουν

Κι αν οι σχέσεις με μεγάλους τα μυαλά δε σου σηκώνουν . . .
Αν τους πάντες λογαριάζεις μα κανένα χωριστά..

Ε ! παιδί μου τότε..

Θα μπορέσεις να απολαύσεις όπως πρέπει τη ζωή σου…
Θα 'σαι άνθρωπος σπουδαίος και όλη η γη θα΄ναι δική σου !

΢ας ευχαριστούμε για το πέρασμα που κάνατε από τη ζωή μας, για τον ενθουσιασμό και την αισιοδοξία με τα οποία μπο-
λιάσατε την ψυχή μας, για τις τόσο ωραίες στιγμές που μοιραστήκαμε όλοι μαζί.
Να σκέφτεστε θετικά, να χαμογελάτε και να ξέρετε ότι θα έχετε πάντα μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μας!
Με πολλή αγάπη
Οι καθηγήτριες και οι καθηγητές σας
Λόγος πρώτοσ Τεύτος Β΄, 2022—2023 Σελίδα 51

Επύλογοσ

Οι τελειόφοιτοι του σχολικού έτους 2022-2023

΢υντονισμός:
Παπαδημητροπούλου Κωνσταντίνα, Υιλόλογος

Ομάδα συντονισμού (αλφαβητικά):

Βερνάρδου Μαριάννα, Υιλόλογος
Βρουβάκη Σατιανή, Υιλόλογος
Γνεσούλης Αθανάσιος, Μαθηματικός
Δημάκου Πολυξένη, Θεολόγος
Καρτσωνάκη Ελένη, Υιλόλογος
Μαρκάκη Μαρία, Βιολόγος
Παπαναγιώτου Μαρία, Αγγλικής Υιλολογίας
Σσόγκας Ιωάννης, Υυσικής Αγωγής

Ηλεκτρονική επεξεργασία:
Κυριακάκη Γεωργία, Πληροφορικός