PROGRAM ZAJĘĆ

ĆWICZENIA AUDYTORYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I NIEORGANICZNEJ

kierunek: Biotechnologia, Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska
semestr 1; rok akademicki 2018/2019
Katedra Chemii Nieorganicznej
dr inż. Piotr Guńka (Gmach Chemii pok. 110, piogun@ch.pw.edu.pl);
dr inż. Andrzej Kozioł (Gmach Chemii pok. 210, akoziol@ch.pw.edu.pl);
dr inż. Maciej Marczewski (Gmach Chemii pok. 218, m_marczewski@ch.pw.edu.pl)

TERMINY KOLOKWIÓW W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019

UOP 1 2 popr
Poniedziałek: 22.10 19.11 14.01 21.01
Środa: 17.10 14.11 16.01 23.01
Czwartek: 18.10 22.11 17.01 24.01

PROGRAM
1. STECHIOMETRIA
1.1. Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne. Symbole chemiczne.
1.2. Równanie stanu gazu doskonałego. Prawo Daltona. Ułamki wagowe, molowe i objętościowe.
1.3. Stechiometryczne równanie reakcji. Układanie równań chemicznych. Obliczenia na podstawie równań
reakcji chemicznych.
2. ROZTWORY
2.1. Pojęcie roztworu, wyrażanie stężeń roztworów. Przeliczanie stężeń.
2.2. Obliczenia związane z przygotowaniem roztworów o zadanym stężeniu.
2.3. Rozcieńczanie i zatężanie roztworów.
3. PODSTAWOWE WIADOMOŚCI O REAKCJI CHEMICZNEJ
3.1. Statyka chemiczna. Pojęcie reakcji odwracalnej i stanu równowagi.
3.2. Wpływ parametrów stanu na równowagę chemiczną – reguła przekory.
4. RÓWNOWAGI JONOWE W WODNYCH ROZTWORACH ELEKTROLITÓW
4.1. Reakcje kwasowo-zasadowe. Iloczyn jonowy wody, pH roztworu.
4.2. Dysocjacja elektrolityczna. Stała i stopień dysocjacji.
4.3. Mieszaniny buforowe, reakcje protolizy, hydroliza soli.
4.4. Reakcje strącania i rozpuszczania trudno rozpuszczalnych związków. Rozpuszczalność związku
chemicznego i iloczyn rozpuszczalności.
4.5. Podstawowe wiadomości o związkach kompleksowych. Stałe równowagi reakcji kompleksowania.

LITERATURA POLECANA
Kazimierz Juszczyk, Jolanta Nieniewska, „Ćwiczenia Rachunkowe z Chemii Ogólnej”, Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1996.
red. Alfred Śliwa, „Zbiór Zadań z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej”, PWN, Warszawa 1983.
Henryk Całus, „Podstawy Obliczeń Chemicznych”, WNT 1987.
red. Zbigniew Galus, „Ćwiczenia Rachunkowe z Chemii Analitycznej”, PWN, Warszawa 2007.

ZALICZENIE ĆWICZEŃ
Zaliczenie ćwiczeń możliwe jest wyłącznie w czasie trwania semestru na podstawie wyników dwóch
kolokwiów (2 x 20 punktów = 40 punktów) i kartkówki z układu okresowego pierwiastków (4 punkty).
Na ćwiczeniach można uzyskać dodatkowo do 2 punktów za aktywność.
Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest uzyskanie minimum 22 punktów. W przypadku uzyskania
mniejszej liczby punktów student ma prawo do jednego kolokwium poprawkowego. Do zaliczenia
kolokwium poprawkowego konieczne jest uzyskanie na nim 50% punktów.
 I ZESTAW ZADAŃ NA ĆWICZENIA AUDYTORYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I NIEORGANICZNEJ
1. Podać wzór sumaryczny substancji o składzie: 30%wag As; 70%wag Cl.
2. W jakim stosunku wagowym i molowym występują pierwiastki w Fe2O3?
3. Obliczyć skład procentowy wagowy pierwiastków w siarczanie miedzi o wzorze CuSO4∙5H2O.
4. 0,2651 g bezwodnego siarczanu(VI) sodu chłonąc wodę zwiększyło swoją masę o 0,3363 g. Ile moli wody
zawiera 1 mol uwodnionego siarczanu(VI) sodu?
5. 5 g bezwodnego siarczanu(VI) miedzi(II) chłonąc wodę zwiększyło swoją masę o 2,8221g. Ile moli wody
zawiera 1 mol uwodnionego siarczanu(VI) miedzi(II)?
6. Ile moli gazowego amoniaku można wydzielić z 35,0 g chlorku amonu? Jaką objętość zajmie wydzielony
amoniak w warunkach normalnych?
7. Obliczyć ilości gramów kwasów: chlorowego(VII), siarkowego(VI), ortofosforowego(V), które mogą
przereagować z 3,705 g wodorotlenku wapnia?
8. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmie 149 g chloru, a jaką 149 g argonu?
9. Ile cząsteczek tlenu zawarte jest 560 cm3 tego gazu w warunkach normalnych?
10. Tlen znajduje się w butli gazowej o objętości 50,0 dm3 pod ciśnieniem 20,0 atm. Obliczyć objętość, jaką zajmie
ta sama ilość tlenu pod ciśnieniem 3 atm?
11. Jaką objętość zajmą 3 mole azotu w temperaturze 100ºC i pod ciśnieniem 1 atm?
12. W zbiorniku znajduje się: 200 g dwutlenku węgla, 6,4 g tlenu i 8,4 g azotu w temperaturze 500 K i pod
ciśnieniem 2026 hPa. Obliczyć objętość mieszaniny gazowej oraz ciśnienia cząstkowe poszczególnych składników
w podanych warunkach. R = 8,3145 J/(K∙mol).
13. Rozpuszczono 17 g chlorku sodu w 140 g wody, otrzymując roztwór 1. Do otrzymanego roztworu dodano 193 g
wody, otrzymując roztwór 2. Obliczyć stężenie procentowe wagowe roztworów 1 i 2.
14. Do wody wlano powoli 10 g kwasu siarkowego(VI) o stężeniu procentowym cp = 85%wag i całość rozcieńczono
wodą do objętości 5,0 dm3. Obliczyć stężenie molowe otrzymanego roztworu.
15. Ile gramów CuSO4∙5H2O i ile gramów wody potrzeba do przygotowania 240 g roztworu o stężeniu cp = 20%
wag.?
16. Ile gramów CuSO4∙5H2O i ile gramów wodnego roztworu tej soli o stężeniu cp1 = 12%wag potrzeba do
przygotowania 240 g roztworu tej soli o stężeniu cp2 = 20%wag?
17. 400 cm3 roztworu chlorku manganu(II) o stężeniu procentowym cp = 12% i gęstości d = 1,10g/cm3 rozcieńczono
wodą do 1,5 dm3 otrzymując roztwór o d = 1,02 g/cm3. Obliczyć stężenie molowe, molarne i procentowe
otrzymanego roztworu.
18. 87,2 g sześciohydratu azotanu(V) niklu(II) rozpuszczono w 550 cm3 wody, otrzymując roztwór 1. Obliczyć
stężenie procentowe roztworu 1. Roztwór 1 rozcieńczono następnie wodą do objętości 2000 cm3, otrzymując roztwór
2 o gęstości 1,05g/cm3. Obliczyć stężenie molowe roztworu 2.
19. Zmieszano 250 cm3 0,20 M roztworu NaCl i 150 cm3 0,15 M roztworu KCl, a całość rozcieńczono do objętości
500 cm3. Obliczyć: stężenie molowe anionów Cl−, stężenie molowe kationów Na+ i K+ w otrzymanym roztworze.
20. Ile gramów czystej soli – siarczanu(VI) sodu – należy dodać do 120 g roztworu Na2SO4 o stężeniu cp1 = 4%wag,
aby otrzymać nowy roztwór o stężeniu cp2 = 22%wag?
21. Ile gramów stałego azotanu potasu i ile gramów wodnego roztworu tej soli o stężeniu cp1 = 6%wag potrzeba do
przygotowania 188 g roztworu tej soli o stężeniu cp2 = 20% wag?
22. Rozpuszczono 57,2 g Na2CO3·10H2O w 250 g wody otrzymując roztwór o gęstości d = 1,12g/cm3. Obliczyć:
procent wagowy, stężenie molarne, stężenie molowe.
23. Jakie jest stężenie molowe roztworu KOH o stężeniu procentowym cp = 10%wag i d = 1,15g/cm3.
24. Jakie jest stężenie procentowe roztworu HCl o stężeniu molowym 2 mol/dm3 i d = 1,12g/cm3.
25. 87,2 g sześciowodnego azotanu(V) niklu(II) rozpuszczono w 1500 cm3 wody, otrzymując roztwór 1 o gęstości
1,05 g/cm3. Roztwór 1 rozcieńczono do 2000 cm3, otrzymując roztwór 2 o d = 1,02g/cm3. Obliczyć: a) stężenie
molowe, b) molarne oraz c) stężenie procentowe roztworów 1 i 2.
26. 75 mg mieszanego węglanu wapnia i baru – (CaxBa1-x)CO3 o nieznanym składzie poddano analizie termicznej.
W produktach reakcji obecne były wyłącznie tlenek wapnia i tlenek baru. Odczytany z krzywej
termograwimetrycznej ubytek masy wynosił 25 mg. Obliczyć ułamek wagowy CaCO3 i BaCO3 w wyjściowej
mieszaninie.
27. 22 g SrCO3 ogrzano do takiej temperatury, że ulotniła się cała ilość CO2. Obliczyć masę powstałego tlenku
strontu i CO2. Jaką objętość zajmie wydzielony gaz w warunkach normalnych?
28. 4,5 g CaCO3 ogrzano do takiej temperatury, że ulotniła się cała ilość CO2. Obliczyć masę powstałego tlenku
wapnia i dwutlenku węgla. Jaką objętość zajmie wydzielony dwutlenek węgla w warunkach normalnych?
29. W zbiorniku znajdują się: 2 mole dwutlenku węgla, 0,2 mola tlenu i 0,3 mola azotu w temperaturze 500 K i pod
ciśnieniem 2 atm. Obliczyć ciśnienia cząstkowe składników mieszaniny w tej temperaturze.
30. Ile gramów sześciohydratu azotanu(V) cynku(II) oraz ile gramów wody należy użyć do sporządzenia 250 g
roztworu o stężeniu procentowym cp = 11,4%wag
31. Roztwór gazowy składa się z 558,6 g argonu i 12,096 g wodoru. Obliczyć: a) objętość mieszaniny
w temperaturze 300 K pod ciśnieniem 1013 hPa; b) ciśnienia cząstkowe poszczególnych składników w podanych
warunkach. R = 8,3145 J/(K·mol).
32. Z mieszaniny tlenku wapnia i tlenku baru o masie 0,6411 g otrzymano 1,1201 g bezwodnych siarczanów wapnia i
baru. Oblicz procentową zawartość wapnia i baru w mieszaninie.
33. W wyniku rozpuszczenia w kwasie siarkowym(VI) 4,14 g mieszaniny glinu i tlenku glinu otrzymano 17,1 g
bezwodnego siarczanu(VI) glinu. Oblicz skład mieszaniny w procentach wagowych.
34. Do całkowitego zobojętnienia roztworu zawierającego 9,6 g NaOH i KOH zużyto 0,20 mola chlorowodoru.
Oblicz procentową zawartość NaOH i KOH w mieszaninie.
35. Próbka zawierająca bromowodór i jodowodór o łącznej masie 2,897 g przereagowała całkowicie z nadmiarem
stężonego kwasu siarkowego(VI). W wyniku reakcji otrzymano gazowy brom i dwutlenek siarki oraz stały jod.
Określić procentową zawartość bromowodoru w próbce oraz ciśnienie cząstkowe wywołane przez dwutlenek siarki,
jeżeli gazowe produkty reakcji zebrane w naczyniu o pojemności 628,2 cm 3 w temperaturze 298 K (25°C) wywierały
ciśnienie 984,6 hPa.
36. Na zobojętnienie 46 g roztworu wodorotlenku potasu o gęstości 1,07 g/cm3 zużyto 62 cm3 roztworu kwasu
siarkowego(VI) o stężeniu molowym c = 0,050 mol/dm3. Obliczyć stężenie molowe roztworu wodorotlenku potasu.
37. Jaką objętość roztworu NaOH o pH = 10 potrzeba do zobojętnienia 25 cm3 roztworu kwasu siarkowego
o stężeniu molowym c = 0,075 M?
38. Na zobojętnienie 20 cm3 roztworu NaOH zużyto 15 cm3 0,20 M HCl. Obliczyć ile gramów NaOH było
w roztworze.
39. 25 cm3 roztworu wodorotlenku potasu o stężeniu cp=15% wag. i gęstości d = 1,2 g/cm3 rozcieńczono do
objętości 750 cm3. Obliczyć pH otrzymanego roztworu.
40. Przygotowano dwa roztwory, w których stężenie jonów oksoniowych wynosi odpowiednio a) 4∙10– 9 M,
b) 8∙10– 5 M . W którym roztworze, i ile razy, jest większe stężenie jonów wodorotlenkowych?
41. Na zmiareczkowanie 20,0 cm3 r-ru NaOH zużyto 15,3 cm3 kwasu solnego o stężeniu 0,1032 M. Obliczyć stężenie
molowe zasady.
42. Przez rozcieńczanie mocnego kwasu solnego otrzymujemy roztwory tego kwasu o coraz mniejszym stężeniu.
Przeprowadzono następujące rozumowanie:
jeżeli stężenie HClaq wynosi w mol/dm3: 1 10 − 1 10 − 2 10 − 4 10 − 6 10 − 9
to pH roztworu wynosi: 0 1 2 4 6 9(?)
Zgodnie z powyższym rozumowaniem kwas solny o stężeniu 10−9 M stałby się zasadą (pH = 9); a) wskazać błąd
w rozumowaniu i wyjaśnić ten problem, b) obliczyć pH kwasu solnego o stężeniu 10− 9 M .
43. Przez rozcieńczanie roztworu NaOH, otrzymujemy roztwory tej zasady o coraz mniejszym stężeniu.
Przeprowadzono następujące rozumowanie:
jeżeli stężenie NaOH wynosi w mol/dm3: 1 10 − 1 10 − 2 10 − 4 10 − 6 10 − 9
to pH roztworu wynosi: 14 13 12 10 8 5(?)
Zgodnie z powyższym rozumowaniem wodorotlenek sodu o stężeniu 10−9 M stałby się kwasem (pH = 5); a) wskazać
błąd w rozumowaniu i wyjaśnić ten problem, b) obliczyć pH roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu 10−9 mol/dm3.
44. Do 250 cm3 roztworu kwasu siarkowego o stężeniu c = 0,15 M dodano pewną objętość roztworu wodorotlenku
sodu o stężeniu c = 0,10 M i otrzymano roztwór o pH = 4,0. Obliczyć, jaką objętość zasady sodowej dodano.
Przyjmij założenie o addytywności objętości.
45. Przez rozcieńczanie słabego kwasu octowego otrzymujemy roztwory tego kwasu o coraz mniejszym stężeniu.
Obliczyć stopień dysocjacji kwasu, stężenie jonów oksoniowych i pH wszystkich roztworów. Po wykonaniu obliczeń
narysuj wykres zależności stopnia dysocjacji kwasu od jego stężenia.
cCH3COOH /mol/dm3 1,00∙10 − 1 1,00∙10 − 2 1,00∙10 − 3 1,00∙10 − 4 1,00∙10 − 5
α
[H3O+]
pH
46. 300 g roztworu kwasu azotowego(III) o stężeniu molarnym 0,10 mol/kgH2O rozcieńczono do objętości 0,80 dm3.
Oblicz stężenie molowe roztworu przed rozcieńczaniu i po rozcieńczaniu, jego pH, stężenie anionów azotanowych(III)
oraz stopień dysocjacji kwasu azotowego(III). K a HNO =5,623· 10− 4
2

47. Stopień dysocjacji kwasu octowego wynosi α = 1,32% a pH = 2,88. Obliczyć całkowite stężenie kwasu
w roztworze.
48. Reakcję estryfikacji wyraża równanie: CH3OH + CH3COOH ⇌ CH3COOCH3 + H2O. Do tej reakcji, która
przebiega w fazie ciekłej i w stałej objętości, użyto 2,0 mole metanolu i 1,0 mol kwasu octowego. Po dojściu układu
do stanu równowagi powstało 0,72 mola estru. Obliczyć stałą równowagi tej reakcji.
49. Reakcja syntezy amoniaku: N2 + 3H2 = 2NH3 osiągnęła stan równowagi, w którym stężenia poszczególnych
reagentów wynoszą: c = 0,60 M; c = 0,80 M; c = 1,8 M. Obliczyć stałą równowagi tej reakcji oraz
N2 NH3 H2

początkowe stężenia azotu i wodoru w mieszaninie substratów.

50. Reakcję estryfikacji wyraża równanie: C2H5OH + CH3COOH ⇌ CH3COOC2H5 + H2O. Do tej reakcji, która
przebiega w fazie ciekłej i w stałej objętości, użyto 0,175 mola alkoholu etylowego i 0,20 mola kwasu octowego.
Stała równowagi tej reakcji w temperaturze pomiaru wynosi K = 4,5. Obliczyć liczby moli reagentów w stanie
równowagi.

II ZESTAW ZADAŃ NA ĆWICZENIA AUDYTORYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I NIEORGANICZNEJ

51. Napisać reakcje protolityczne kwasu Brönsteda i zasady sprzężonej z tym kwasem. Obliczyć stałą protolizy
zasadowej: a) CH3COOH; b) NH4+. p K a CH COOH=4,756 ; p K a NH =9,25
3
+
4

52. Napisać równania reakcji kolejnych etapów dysocjacji kwasu ortofosforowego(V) oraz równania protolizy zasad
sprzężonych z kwasami Brønsteda na poszczególnych etapach reakcji. Oblicz stałe protolizy zasadowej.
p K a 1=2,16 ; p K a 2=7,21 ; p K a 3=12,32 .
53. Oblicz pH, stałą hydrolizy i stopień hydrolizy roztworu cyjanku potasu o stężeniu C = 0,100 M.
p K a HCN =9,21
54. Oblicz pH, stałą hydrolizy i stopień hydrolizy roztworu chlorku amonu o stężeniu C = 0,100 M.
55. *Oblicz pH roztworu mrówczanu amonu o stężeniu C = 0,100 M.
56. Oblicz pH roztworu zawierającego 0,10 mol kwasu octowego i 0,10 mol octanu sodu w 1,0 dm3 roztworu.
57. Rozpuszczono w wodzie 16,4 g octanu sodu i 12,0 g lodowatego kwasu octowego (cp = 100%). Otrzymany
roztwór rozcieńczono do objętości: a) 1,0 dm3, b) 5,0 dm3. Obliczyć pH otrzymanych roztworów buforowych.
58. Obliczyć pH roztworu zawierającego 0,10 mola NH3 oraz 0,10 mola chlorku amonu w 1,0 dm3 roztworu.
59. Obliczyć pH roztworu zawierającego 0,10 mol kwasu octowego i 0,10 mol octanu sodu w 1,0 dm3 roztworu, do
którego dodano 1,0 cm3 kwasu solnego o stężeniu 13 mol/dm3.
60. Obliczyć pH roztworu zawierającego 0,10 mol kwasu octowego i 0,10 mol octanu sodu w 1,0 dm3 roztworu, do
którego dodano 0,52 g stałego NaOH.
61. Dany jest 0,25 M roztwór CH3COOH. O ile zmieni się pH roztworu po rozpuszczeniu takiej ilości octanu sodu,
że stężenie jonów octanowych wynosiło 2,0 M.
62. Zmieszano 1,0 cm3 roztworu NH4Cl o stężeniu 0,20 mol/dm3 i 9,0 cm3 roztworu amoniaku o stężeniu
0,10 mol/dm3. Obliczyć pH otrzymanego roztworu
63. Do 100 cm3 roztworu H3PO4 o stężeniu 0,15M dodano: a) 25 cm3; b) 70 cm3; c) 125 cm3 roztworu KOH o
stężeniu 0,30 M. Obliczyć pH otrzymanych roztworów buforowych.
64. W jakim stosunku objętościowym należy zmieszać 0,10 M roztwór NaH2PO4 i 0,25 M roztwór Na2HPO4, aby
przygotować roztwór buforowy o pH = 8,0.
65. Obliczyć stosunek stężeń molowych kwasu i zasady Brønsteda w roztworze buforowym NaH2PO4 – Na2HPO4,
którego pH = 7,00.
66. Jak zmieni się pH roztworu zawierającego 5,1 g NH3 w 100 cm3 roztworu, jeżeli doleje się 200 cm3 roztworu
NH4NO3 o stężeniu 0,40 M.
67. Ile gramów Na2HPO4 należy dodać do roztworu zawierającego 0,10 mol NaH2PO4, aby po dopełnieniu wodą do
objętości 1,0 dm3 pH otrzymanego roztworu buforowego wynosiło 7,0.
68. Ile wynosi rozpuszczalność (wyrażona w mol/dm3) w wodzie w temperaturze 25oC następujących trudno
rozpuszczalnych soli: AgCl; Ag3PO4; BaSO4; Mg3(AsO4)2; AgBr; As2S5 Ile miligramów arsenianu magnezu znajduje
się w 100 cm3 nasyconego roztworu tej soli? pKso = 19,7.
69. Ile gramów BaSO4 rozpuści się w: a) 250 cm3 wody, b) 2500 cm3 roztworu zawierającego 830 mg (NH4)2SO4?
70. Do 200 cm3 roztworu zawierającego po 4,00 mmol KCl i KBr dodawano kroplami roztwór AgNO3. Przy jakim
stężeniu jonów Br− zaczął wytrącać się osad AgCl?
71. Do 100 cm3 roztworu, w którym stężenie OH− wynosi 4,0·10−6 M, dodano 100 cm3 roztworu zawierającego 29
mg jonów Mn2+. Czy wytrąci się osad Mn(OH)2?
72. Obliczyć rozpuszczalność CaF2 w roztworach – a) NaCl; b) CaCl2; c) NaF – o stężeniu 0,10 M każdy.
Kso=3,45·10−11.
73. Ustalić na podstawie obliczeń kolejność strącania chlorków następujących jonów: Ag +; Tl+; Pb2+.
p K so AgCl =9,8 ; p K so TlCl=3,7 ; p K so PbCl =4,8 .
2

74. Zmieszano 30 cm roztworu azotanu(V) miedzi(II) o stężeniu 0,010 mol∙dm−3 z 20 cm3 roztworu amoniaku o
3

stężeniu 0,10 mol∙dm−3. Oblicz stężenie kationów miedzi w otrzymanym roztworze. logβ4 Cu (NH ) =12,3
2+
3 4

75. 820 mg heksafluoroglinianu sodu Na3[AlF6] rozpuszczono w wodzie i uzupełniono roztwór do 200 cm 3. Oblicz
stężenie kationów sodu i glinu, anionów fluorkowych oraz anionów heksafluoroglinianowych w otrzymanym
roztworze. p K n AlF =23,7
3−
6

76. Uszeregować następujące roztwory wg wzrastających wartości pH: (a) 0,2 M NaCN; (b) 0,2 M NH 4Cl; (c) 0,2 M
CH3COONa.
77. Do 50 ml roztworu zawierającego 1,04 g wodorosiarczanu(IV) sodu dodano: a) 50 ml 0,10 M roztworu zasady
sodowej, b) powtórnie 50 ml 0,10 M roztworu zasady sodowej. Obliczyć pH roztworu przed dodaniem zasady oraz w
obu przypadkach po dodaniu zasady.
78. Roztwór octanu sodu ma pH = 9,25. Oblicz stężenie soli i stopień hydrolizy odpowiedniej drobiny w tym
roztworze.
79. Oblicz rozpuszczalność chlorku srebra: a) w czystej wodzie, b) w 0,2 M roztworze amoniaku.
80. Czy nastąpi wytrącenie osadu wodorotlenku niklu, jeśli do 30 ml 0,0010 M roztworu chlorku niklu dodano 70 ml
0,040 M roztworu amoniaku oraz 0,1069 g stałego chlorku amonu?
81. Jakie powinno być stężenie anionów tiosiarczanowych, aby w 1,0 dm 3 tego roztworu mogło się rozpuścić 5,0 g
bromku srebra?
82. Oblicz stężenie amoniaku w roztworze wiedząc, że jego pH wynosi 10,5.