Professional Documents
Culture Documents
Λάθη τεσσάρων εποχών
Λάθη τεσσάρων εποχών
Ως προς τα λάθη μας, των ανθρώπων, και δεν είναι λίγα, υπάρχουν τέσσερις εποχές ή
περίοδοι στη ζωή. Το μαθαίνεις εκ των υστέρων. Πρέπει να πω ότι, αν δεν είσαι
εντελώς αναίσθητος, αυτή η συγκυρία της αναδρομικής κατανόησης δεν έρχεται ούτε
αργά ούτε νωρίς αλλά ακριβώς εδώ και σήμερα, σαν το θρόισμα μιας ενδόμυχης αλλά
δραστικής επικαιρότητας, ένα στιλπνό παρόν που δονείται διακριτικά. Θυμίζει, αν
προτιμάτε, τη διαύγεια της ατμόσφαιρας μετά τη βροχή.
Αρχικά, όταν είσαι παιδί (Χειμώνας), η ζωή σου ξετυλίγεται ελικοειδώς και μετ'
εμποδίων, σε μια μακρά και δύσκολη περίοδο αδεξιοτήτων και σφαλμάτων που σε
αφήνουν ανυπεράσπιστο στη μοχθηρία των συνεπειών, και για τα οποία, συνήθως,
δεν έχεις ιδέα. Φυσικά, τα επισημαίνουν οι άλλοι, ενήλικοι άλλοι ως επί το πλείστον,
μόνον που δεν είσαι καθόλου σίγουρος αν η κριτική τους είναι όντως βάσιμη, χώρια
που σου φαίνεται αμείλικτη. Τι υπήρξε σφαλερό και τι σωστό θα το μάθεις πολύ
αργότερα, μέσα από τις περιπέτειες του Εγώ, αισθηματικές, μεταφυσικές,
επαγγελματικές, ιδίως εκείνες που σε φέρνουν σε σύγκρουση με το Εγώ των
διπλανών, στον τρομερό συνωστισμό των Εγώ και των Εσύ. Να υποπτευθείς
εγκαίρως ότι το Εσύ είναι, απλούστατα, το Εγώ σε φάση αντικατοπτρισμού,
αποκλείεται. Ποτέ δεν παρατηρήθηκε στον πλανήτη μας έλλειψη νάρκισσων.
Ειδικά επειδή τα λάθη είναι των άλλων, λοιπόν, καταλαβαίνεις περιέργως ότι δεν
φταίνε οι άλλοι για ό,τι δυσάρεστο σου συμβαίνει αλλά μάλλον εσύ ο ίδιος που δεν
το διέβλεψες ως ενδεχόμενο. Καταλαβαίνεις ότι, πλέον, δεν δικαιολογείται η
παραμικρή έκπληξη. Από ένα σημείο και ύστερα τα ψυχικά κύτταρα της εμπειρίας
σου αναπαράγουν το DNA τους με τη μορφή συμπαγών διδαγμάτων που σχηματίζουν
αλυσίδες αβίαστων απαγορεύσεων. Η πείρα δρα σαν το Δαιμόνιο του Σωκράτη,
δηλαδή αποτρεπτικά, κι εσύ κατανοείς επίσης ότι όλα ανεξαιρέτως τα λάθη που
έκανες μέχρι τότε ήταν, στην ουσία, κρυφές παραλλαγές της μόνιμης, θεμελιώδους
ανικανότητας να στρέψεις το βλέμμα προς τα εκεί όπου δεν σε συνέφερε να δεις.
Ολες οι αποτυχίες αποτελούσαν προσωπεία του ίδιου φόβου: ιδού τι αντιλαμβάνεσαι.
Δεν είσαι πλέον παιδί, έχεις εξελιχθεί σ' έναν ικανό συνήγορο του Εγώ και, κυρίως,
του Εσύ. Ξέρεις εν ολίγοις ότι, καθώς είπε ο Κάφκα, αν είναι να τα βάλεις με τον
κόσμο, υποστήριξε τον κόσμο. Διευκόλυνέ τον να φεύγει, όπως είναι στη φύση του.
Εμαθες ότι αντί να κατηγορείς τον άλλο για βλακεία, προτιμότερο είναι να του δείξεις
την έξοδο. Τέλος, καταλαβαίνεις γιατί οι Ελληνες είχαν και για τα λάθη τους έναν
προστάτη Θεό, τον Ερμή, τον Κύριο της επικοινωνίας, που το Εγώ μου, λιγάκι
φαντασιόπληκτο, τον ονομάζει Ερμή της Τέχνης του Γράφειν.
Ετσι ζεις ανάμεσα στα λάθη των άλλων, μ' έναν τρόπο επινοητικό και πολύ πιο
ψύχραιμο, τρόπο αυστηρό ή επιεική αναλόγως, ο οποίος δεν στηρίζει ούτε ακριβώς
εσένα ούτε ακριβώς τον άλλον, όσο τη ρύθμιση της μεταξύ σας σχέσης, δηλαδή
αξιοποιεί το απόθεμα ορισμένων πιθανοτήτων που ίσως αποδειχτούν σημαντικές για
την απελευθέρωση και των δύο. Τότε, ευχής έργον, ορισμένοι φτάνουν στο κατώφλι
της τέταρτης περιόδου (Φθινόπωρο), όπου αισθάνονται ότι δεν φταίνε ούτε οι ίδιοι
ούτε οι άλλοι κι όπου η κακοδαιμονία προέρχεται από τους θεσμούς, από τον τρόπο
με τον οποίο λειτουργεί η πραγματικότητα, δηλαδή παρουσιαζόμενη εξωτερικά
πλήρης, ενώ κρύβει μια μαύρη τρύπα στη θέση της καρδιάς της. Δεν αναφέρομαι στο
πεπρωμένο. Δεν εννοώ ότι οι επιθέσεις εξαπολύονται απ' τη μοίρα, όπως ας πούμε το
θανάσιμο κύμα του Ειρηνικού, αλλά τις βλέπεις καθαρά να εκκινούν από τις ατέλειες
του Λόγου, απ' τα κενά του Νόμου, από τις αδυναμίες του Θεού. Αυτοί οι λίγοι
άνθρωποι, της τέταρτης βαθμίδας, είναι έτοιμοι να γίνουν αληθινοί επαναστάτες.