ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΥΦΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

1. Πως θα χαρακτηρίζατε το ύφος στο ακόλουθο απόσπασμα από κείμενο: α) απλό,

β) περίτεχνο, γ) επίσημο; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορά σε
συγκεκριμένες εκφραστικές επιλογές.

Κοινότατος, βέβαια, ο τόπος πως η εργασία μπορεί να είναι χαρά, όταν ασχολείσαι με αυτό
που αγαπάς και ξέρεις, μ' αυτό που ταιριάζει στην κλίση σου και στο «μεράκι» σου, μ' αυτό
όπου έχεις «μυηθεί» και που άρχισες να το κατακτάς. Αλλά τι χαρά μπορεί να νιώσει ένας
φιλόλογος, ένας μαθηματικός, ένας γεωπόνος, που αναγκάζεται να κάνει το γκαρσόνι ή το
νυχτοφύλακα για τον επιούσιο; Και τι θα προσφέρει στο περιβόητο «κοινωνικό σύνολο»,
κάνοντας εργασία που αγνοεί και που μισεί, και μην κάνοντας την εργασία που γνωρίζει και
λαχταρά; Μετρήθηκε τάχα πόση είναι αυτού του είδους η σπατάλη εργατικού δυναμικού
αλλά και το «διαφεύγον κέρδος» από τη μη αξιοποίηση γνώσεων και σπουδαστικού
χρόνου;

2. Πως θα χαρακτηρίζατε το ύφος στο ακόλουθο απόσπασμα από κείμενο: α)

επιστημονικό, β) γλαφυρό, γ) ειρωνικό; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με
συγκεκριμένες εκφραστικές επιλογές.

Το ίδιο έγινε με όλα τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα πράματα που άγγισε με το μαγικό
ραβδί της η Μεγάλη Τέχνη. Ας ξαναθυμηθούμε κείνο το παλιό παραμύθι που μας έλεγε η
γιαγιά, για την πολιτεία που μια κατάρα τη μαρμάρωσε. Εκεί, λέει, όλα τα 'χε σκεπάσει η
σιωπή της ακινησίας. Τ' αηδόνια ασάλευτα, βουβά πάνω στα ακίνητα κλαδιά. Τα δάση
πετρωμένα. Κανένα αγέρι. Μήτε ένα θρόισμα. Οι βρύσες στερεμένες, και μπροστά στις
στεγνές γούρνες μαρμαρωμένες και οι κοπέλες, με τις στάμνες στο χέρι, αδειανές. Έτσι,
παντού. Οι άνθρωποι και τα ζωντανά, πετρωμένα αγάλματα. Τα μάτια τους αδειανά από
βλέμμα και το στόμα τους από φωνή. Τα κύματα στη θάλασσα μαρμάρωσαν κι αυτά. Και
κάποια μέρα, να και περνά η Πεντάμορφη, η μικρή μάγισσα. Περνά μέσα στη νεκρή
πολιτεία, χαμογελά με καλοσύνη, και τ' αγγίζει όλα με το τριανταφυλλί ραβδάκι της. Τις
πέτρες, τις πόρτες, τους ανθρώπους, τα δέντρα και τα νερά. Και τότες γίνεται το θάμα. Ένας
άνεμος ζωής φυσά πάνω στη μαρμαρωμένη χώρα.
ώσεις πορείας προς το θάνατο.

3. Πως θα χαρακτηρίζατε το ύφος του ακόλουθου κειμένου ως προς την ψυχική

διάθεση του συγγραφέα και γιατί;

Ο Ντούσσελ, ο γιατρός που μοιράστηκε μαζί μου την καμαρούλα, έχει να μας πει ένα σωρό
πράγματα για τον έξω κόσμο, τώρα πια που πάψαμε ν' ανήκουμε σ' αυτόν. Οι ιστορίες του
είναι θλιβερές. Πολλοί φίλοι εξαφανίστηκαν. Η τύχη τους μας τρομάζει. Κάθε βραδιά
χτενίζουν την πόλη τα στρατιωτικά αυτοκίνητα με τους πράσινους μουσαμάδες. Οι
Γερμανοί χτυπούν όλες τις πόρτες και ψάχνουν για Εβραίους. Αν βρουν Εβραίους,
φορτώνουν στα καμιόνια ολόκληρη την οικογένεια. Όσοι δεν κρύβονται υπογράφουν την
καταδίκη τους. Οι Γερμανοί το κάνουν αυτό συστηματικά με τη λίστα στο χέρι, χτυπώντας
εκείνη την πόρτα που θα βρουν να τους περιμένει πλούσια λεία. Άλλοτε πάλι, οι
δυστυχισμένοι πληρώνουν λύτρα για κάθε κεφάλι. Το πράγμα είναι τραγικό. Το βράδυ
βλέπω να περνάνε συχνά αυτές οι λιτανείες των ασθενών με τα παιδιά τους να κλαίνε, να
σέρνονται κάτω απ' τις διαταγές μερικών κτηνανθρώπων, που τους χτυπούν με το μαστίγιο
και τους βασανίζουν, ώσπου να πέσουν κάτω. Δε λυπούνται κανένα, ούτε τους γέρους,
ούτε τα μωρά, ούτε τις έγκυες γυναίκες, ούτε τους αρρώστους. Όλοι είναι κατάλληλοι για
το ταξίδι προς το θάνατο.
4. Το ύφος του ακόλουθου κειμένου έχει στοιχεία του προφορικού λόγου. Να
εντοπίσετε τρία στοιχεία του κειμένου που το επιβεβαιώνουν.

Από το καρτέρι στην πλατεία Ομονοίας ως το καραούλι στις αίθουσες των

δικαστηρίων και τυχερά τηλέφωνα που λαμβάνει κάθε
εκπομπή βρίσκεται ο «αυριανός» καλεσμένος των καθημερινών ανθρωποκεντρικών
εκπομπών.
Δημοσιογράφοι κάποιων «ριάλιτι σόου» στέκονται σε διάφορες πιάτσες των Αθηνών
περιμένοντας την.... ξεχωριστή περίεργη φάτσα με την περίεργη ερωτική ιστορία,
η παρουσίαση της οποίας θα ανεβάσει στα ουράνια τους αριθμούς τηλεθέασης της
εκπομπής. Μου φαίνεται πως η τηλεόραση έχει υποκαταστήσει τις κρατικές αρχές.

5. Να δώσετε έναν χαρακτηρισμό του ύφους στα ακόλουθα κείμενα:

παραινετικό - επιστημονικό - χιουμοριστικό - ζωηρό (κάποιο περισσεύει)
 Το θαυμαστό είναι, ότι σε κανέναν ελληνικό ερειπιώνα δεν αισθανόμαστε
ασυμφωνία ανάμεσα στο χαρακτήρα του τόπου και στην αρχιτεκτονική μορφή των
μνημείων του. Το υλικό και το χρώμα τους, η κάτοψη τους, οι αναλογίες τους και η
μορφή των μελών τους, η σύνταξη των μνημείων σε μικρές ομάδες, όπου το κάθε
στοιχείο, ενώ βοηθάει για το σύνολο, δεν χάνει την αυθυπαρξία του και όπου η κάθε
ομάδα δεν λησμονεί την ύπαρξη της άλλης, δείχνουν ασύγκριτη ευαισθησία για τον
τόπο, τόση ώστε φαίνεται σαν αυτός να καλεί τα μνημεία να είναι τέτοια· και τούτα
πάλι έχουν τόσο πολύ κρατήσει την ουσία της μορφής του τόπου, δίνοντας της
σταθερότητα και διάρκεια, ώστε δεν είναι σπάνιο να μας οδηγήσουν, αυτά πρώτα,
στο να προσέξουμε την ιδιομορφία του τόπου.
 Ορισμένοι φανατικοί της συνωμοσιολογίας επιμένουν ότι η ανθρώπινη συνείδηση
επηρεάζεται παγκοσμίως με ψεκασμούς: κάποιοι κακοί φορτώνουν τα αεροπλάνα
τους με μυστηριώδη ψυχοτρόπα και τα στέλνουν να μας λούσουν από ψηλά. Άλλοι
διατείνονται ότι ο μαζικός συνειδησιακός επηρεασμός επιτυγχάνεται με τα καλώδια
της ΔΕΗ, αλλά αυτό ας μην το πολυσυζητάμε, γιατί στο τέλος θα μας επιβαρύνουν το
λογαριασμό της ΔΕΗ και με κάνα άλλο... τέλος, ας πούμε με «φόρο ψυχικής
καλλιέργειας». Και υπάρχουν κι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι με το κόλπο των εικόνων
που προβάλλονται στην οθόνη με ταχύτητα που δεν την προλαβαίνει το μάτι, τα εν
τω βάθει αφανή μηνύματα καταγράφονται στο υποσυνείδητό μας, άρα στην ουσία
δρούμε σαν ανδρείκελα. Αλλά τίποτε από όλα αυτά τα σατανικά δεν χρειάζεται για
να πετύχει μια διαφημιστική καμπάνια. Αρκεί η επανάληψη κι ο βομβαρδισμός,
αρκεί δηλαδή να δουλεύει ακατάπαυστα το πλυντήριο· αδύναμα ή ενδοτικά μυαλά
πάντοτε βρίσκονται.
 Πρόσεξε πόσο συγκρούονται οι γνώμες των συναδέλφων σου, όταν χαρακτηρίζουν τη
σημερινή Νεότητα συγκρίνοντας τη με την παλαιότερη. Σπάνια βρίσκεται κανείς να
την εγκωμιάσει. Οι πιο πολλοί την κατηγορούν ότι έχασε τη φιλοπονία, το φιλότιμο,
την ντροπή, τις αρετές που κάνουν το νέο άνθρωπο συμπαθητικό, αγαπητό. Μη
βιαστείς να συμφωνήσεις μαζί τους. Εσύ να κάνεις προσεχτικές παρατηρήσεις και να
σχηματίσεις τη δική σου γνώμη. - Πώς; - Αυτό είναι το μυστικό σου. Πάντως, όχι με
απειλές και με λοιδορίες, ούτε με ειρωνείες και σαρκασμούς. Αλλά με την πειθώ, που
είναι τόσο πιο αποτελεσματική, όσο επιχειρείται πιο πολύ με το ζωντανό
παράδειγμα, παρά με τα άψυχα λόγια. Πρώτα όμως να κερδίσεις την εμπιστοσύνη
του Νέου.
Γραπτή άσκηση:
Επαναληπτικές Πανελλαδικές Εξετάσεις 2011 [Ελεύθερος Χρόνος]

Ένα γενικό χαρακτηριστικό της εποχής μας είναι το κυνήγι του χρόνου. Όλοι
τρέχουν, λαχανιάζουν, αγωνιούν και πάντοτε έχουν την αίσθηση ότι δεν
πρόφτασαν κάτι. Αυτή η παραφροσύνη του καιρού μας, που μας σπρώχνει
συνεχώς πίσω από το χρόνο, μας εμπλέκει μέσα στη ροή του χρόνου και
μας αφαιρεί τη χαρά να συνυπάρχουμε με το χρόνο (συμβαδίζοντας και
συνυπάρχοντας με άνεση), εκμηδενίζει τον άνθρωπο ως προσωπικότητα και ως
ανθρώπινη ουσία.
Είναι έτσι φτιαγμένη η δομή του δημόσιου και ιδιωτικού μας βίου, ώστε να
παγιδεύεται ο άνθρωπος μέσα στα αντικείμενα και στις απασχολήσεις. Λες και
βάλαμε όλη την τέχνη και τη σοφία μας στο να συνθλίψουμε τους εαυτούς μας.
Ο άδειος από τις ασχολίες χρόνος, που θα είναι δικός μας αποκλειστικά, είναι ή
ελάχιστος ή ανύπαρκτος. Δεν έχουμε καιρό να συναντηθούμε με τον εαυτό μας,
να αναδιπλωθούμε και να ταξιδέψουμε μέσα μας, να ονειροπολήσουμε ή να
νοσταλγήσουμε, να αποχωρισθούμε απ’ όλους τους εξωτερικούς περισπασμούς,
σε μια αποκλειστική συνάντηση με τον εαυτό μας.
Έτσι ο χρόνος χάνεται ερήμην μας και ανακαλύπτουμε ξαφνικά την απουσία
του ή με υπομνήσεις επετείων ή με μνήμες που αναβιώνουν απροσδόκητα ή με
συμπτώματα βιολογικής καταπόνησης και ανημποριάς. Και διαπιστώνουμε
ξαφνικά πόσο εγκληματικά αποκοπήκαμε από πρόσωπα και πράγματα. Οι
στιγμές που συνιστούν την ουσιαστική μας ζωή, με την πίκρα ή τη χαρά που
περικλείουν, φεύγουν ανυποψίαστα και χάνονται ανεκπλήρωτες.
Δεν είναι μόνο η εμπλοκή μας μέσα σε μια ασθμαίνουσα εποχή και ο ρυθμός
του βίου που μας συμπαρασύρουν στις δολιχοδρομίες1 μιας πρωτοφανούς
εξοντώσεως. Είναι και η παθολογία του καιρού μας που συμβάλλει στην
εξαθλίωσή μας. Όλοι συνθλίβουμε τον ελάχιστο χρόνο που μας μένει, για να
κατοχυρώσουμε την επαγγελματική και κοινωνική μας θέση. Ο ένας τρέχει στις
δεξιώσεις, ο άλλος να εξασφαλίσει γνωριμίες, ο τρίτος στις υπηρεσίες για να
«κυνηγήσει» τις υποθέσεις του, ένας άλλος να δικτυωθεί σε μια ομάδα ή έναν
όμιλο που θα τον στηρίξει κ.λπ. Επιδιώκουν οι άνθρωποι θέσεις και πάλι άλλες
θέσεις και συμμετοχές σε συμβούλια και σε επιτροπές, επιδιώκουν γνωριμίες,
που κοστίζουν χρόνο και ταπείνωση, προσπαθούν να επιβάλουν ένα
−συχνότατα− μίζερο εαυτό, που με άγχος βαδίζει στη φθορά.
Και όλα αυτά ξεκινούν (πέρα από την ανθρώπινη κενοδοξία) από μια
αβεβαιότητα, από την ανασφάλεια του ανθρώπου. Και τρέχουν οι «τλήμονες
θνητοί»2 να εξασφαλίσουν εύνοιες και χρήμα. Και ο χρόνος εκδικείται για το
θάνατό του. Και η εκδίκηση είναι βαριά και αναπότρεπτη.

Αριστόξενος Σκιαδάς, Διαπιστώσεις, Αθήνα 1977

(Διασκευή).

1. Δολιχοδρομίες: αγώνες δρόμου μεγάλων αποστάσεων

2. Τλήμονες θνητοί: ταλαίπωροι άνθρωποι
Ερώτηση: Χαρακτηρισμός Ύφους

α) Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κειμένου, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας,

με 2 αναφορές σε συγκεκριμένες γλωσσικές επιλογές.
β) Να αξιολογήσετε την καταλληλότητα του ύφους σε σχέση με τον σκοπό του
κειμένου.