DOĞA FİLOZOFLARI VE ONLARIN EVREN TASARIMLARI

Öz: Bilim, bilgi edinimi ve kapsamlı bir sorgulama süreci olarak insanlığın derin bir anlayış ve
yorumlama faaliyetidir. Dış dünyanın niceliksel ve niteliksel olgularını açıklama amacına dayanan bu
faaliyet, tarihsel olarak köklere sahiptir. Özellikle "doğa nedir?" sorusuyla başlayan ancak günümüzde
evrenin daha özgül ve özel olgularını inceleyen bu sorgulama, aslında konusunun veya nesnesinin
değişmeden kaldığı bir sorunsaldır. Platon ve Aristoteles, "doğada bulunan hareketin ardında
değişmeyen, sürekli bir nedensellik bulunabilir mi?" sorusuyla bu faaliyete yaklaşarak, farklı iki temel
evren tasarımı oluşturmuşlardır. Bu çalışmanın amacı, doğa ve evren bilimi konusunu, Platon'da
idealar kuramı ve Aristoteles'te madde-form düşüncesi bağlamında açıklamak ve yorumlamaktır. Bu
nedenle, bu iki farklı bakış açısının, bilim anlayışları üzerindeki etkisini açıklamak ilk hedefimizdir.
İkinci hedef ise bilim anlayışlarının konu, nesne ve yöntem tercihlerinin, doğa bilimi ve evren
tasarımlarına nasıl yansıdığını belirlemektir.

Anahtar Kelimeler: Platon, Aristoteles, evren, bilim, idealar kuramı, madde-form düşüncesi.

Platon ve Aristoteles'in Farklı Evren Tasarımları:

1.1. Platon'un İdealar Kuramı

Platon'un idealar kuramı, antik dünyada felsefe tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu kurama göre,
gerçeklik, maddenin ötesinde bulunan ideal formların dünyasında yatar. İdealar, evrendeki nesnelerin
gerçekliğini temsil eder ve maddeden bağımsızdır. Platon, bu ideal formların varlığına inanır ve
evrendeki nesnelerin, bu ideaların kusursuz kopyaları olduğunu savunur.

İdeaların doğadaki rolü, Platon'un evren anlayışının temelini oluşturur. Ona göre, evren, ideaların
dünyasının yansımasıdır. Gerçekliği anlamak ve açıklamak için, ideaların araştırılması ve anlaşılması
gerekmektedir. Bu, Platon'un bilim anlayışını şekillendirir. Bilim, ideaları keşfetmek ve anlamakla
ilgilidir.

Platon'un idealar kuramı, matematik ve geometriye büyük bir vurgu yapar. Ona göre, matematiksel
nesneler, ideaların özünü daha iyi temsil eder. Bu nedenle, matematik bilimi, diğer bilim dallarının
temelini oluşturur. Platon, bilimsel bilginin, ideaların özüne yönelik bir araştırma olduğuna inanır.
Bilim, evrendeki gerçekliği ideaların yansıması olarak anlamaya çalışmalıdır.

1.2. Aristoteles'in Madde-Form Düşüncesi

Aristoteles, Platon'un idealar kuramına karşı çıkarak kendi evren tasarımını geliştirmiştir. Onun
görüşüne göre, evren, hem madde hem de formdan oluşur. Madde, nesnelerin fiziksel yapılarını
temsil ederken, form nesnenin özünü, niteliğini ve işlevini ifade eder. Madde ve form, birbirine
bağımlıdır ve birlikte var olan nesneleri oluştururlar.

Aristoteles'e göre, bilim, evrendeki nesnelerin madde-form birliğini anlamakla ilgilidir. Onun bilim
anlayışı, fizik bilimi olarak adlandırılır. Fizik bilimi, evrenin doğal süreçlerini ve nesnelerin yapılarını
incelemekle ilgilidir. Matematik ve geometri, bilimsel yöntemlerin temelini oluşturur, ancak
Aristoteles'e göre bu bilimler, fiziksel dünyanın anlaşılmasında daha az önemlidir.
Aristoteles'in bilim anlayışı, evreni daha derinlemesine ve ayrıntılı bir şekilde incelemeye odaklanır.
Ona göre, bilim, nesnelerin madde ve form yönlerini anlamak için kullanılan bir araştırma sürecidir.
Madde ve form, evrenin yapısını ve işleyişini anlamada kilit rol oynar.

Bilim Anlayışlarının Doğa Bilimi ve Evren Tasarımlarına Etkisi:

2.1. Platon ve Bilim Anlayışı

Platon'un idealar kuramı, bilim anlayışına derin bir etki yapar. Ona göre, bilim, ideaları anlamak ve
açıklamak için kullanılmalıdır. Bu nedenle, Platon, matematik ve geometriyi bilimin temel taşları
olarak kabul eder. Bilimsel bilgi, ideaların özünden gelen bilgidir ve evreni anlamak için bu ideaların
açıklanması gerektiğine inanır.

Platon, matematik ve geometriye büyük bir vurgu yapar. Ona göre, bu bilimler, ideaların özünü daha
iyi temsil eder. Bilim, ideaların yansıması olan evreni anlamak ve açıklamak için bu matematiksel
nesneleri incelemelidir.

2.2. Aristoteles ve Bilim Anlayışı

Aristoteles'in bilim anlayışı, evrenin madde-form birliği kavramına dayanır. Fizik bilimi, onun doğa
bilimi olarak kabul edilir. Matematik ve geometri, bilimsel yöntemlerin temelini oluşturur, ancak
nesnelerin fiziksel özelliklerini anlamak için daha az önem taşır.

Aristoteles, bilimin tikel nesnelerin madde-form yapısını anlamakla ilgili olduğuna inanır. Bilim,
nesnelerin fiziksel ve ontolojik yapılarını incelemek için kullanılmalıdır. Madde ve form, bilimsel
bilginin temelini oluşturur.

Bilimsel Bilginin Doğası ve Yöntemi:

3.1. Aristoteles'in Bilimsel Bilgi Anlayışı

Aristoteles, bilimsel bilgiyi anlamak için duyu algısının ve tikel nesnelerin rolünü vurgular. Ona göre,
bilgi, tikel nesnelerin algılanmasından gelir. Tümevarımsal akıl yürütme ise bu tikel algılar üzerine inşa
edilir. Bilim, tümdengelimsel bir süreçle tikel algılardan türetilir.

Aristoteles'e göre, bilimsel bilgi, nesnelerin madde-form yapısını anlamakla ilgilidir. Tümevarımsal akıl
yürütme, tikel nesnelerin madde-form yapısını açıklamak için kullanılan bir araştırma sürecidir. Bilim,
bu süreçlerin sonucunda tikel nesnelerin evreni nasıl oluşturduğunu anlamaya çalışır.

3.2. Tanıtlamalı Kıyasın Rolü

Aristoteles, bilimsel bilgiyi inşa etmek için tanıtlamalı kıyasa büyük önem verir. Bu, zorunlu bilgiyi elde
etmek için kullanılan bir çıkarım şeklidir. Aksiyomlar, bilimin temel önermelerini oluşturur ve bu
aksiyomlar üzerinden tümdengelim yoluyla sonuçlar çıkarılır. Tanıtlamalı kıyas, bilimsel bilgi
oluşturmada temel bir araçtır ve bilimdeki mantıksal düşünme sürecini yönlendirir.

Aristoteles'in bilim anlayışı, tümevarımsal akıl yürütme ve tanıtlamalı kıyasa dayanır. Bu yöntemler,
bilimsel bilginin doğasını ve yapısını belirler. Bilim, tümdengelimsel bir süreçle tikel nesnelerin madde-
form yapısını anlama çabasıdır. Bu yöntemler, bilimsel bilgi oluşturmada temel adımları temsil eder.
Sonuç:

Platon ve Aristoteles, antik felsefenin iki büyük ismi olarak, evrenin doğası ve bilimin doğasını
anlamaya yönelik farklı yaklaşımlar geliştirmişlerdir. Her ikisi de evrenin temel yapısını ve bilimin
işleyişini açıklamaya çalışmış, ancak kendi özgün bakış açılarına sahip olmuşlardır. Bu derin ve zengin
felsefi miras, günümüzde bile hala tartışılmakta ve önemli bir etkisi devam etmektedir. Platon, idealar
kuramıyla evreni ideal formların dünyası olarak tasvir eder. Ona göre, gerçeklik, maddeden bağımsız
olan bu ideaların dünyasında yatar. Bu idealar, evrendeki nesnelerin gerçekliğini temsil eder ve
maddeden ayrıdırlar. Bu nedenle, Platon, bilimin ideaları anlamak ve açıklamak için kullanması
gerektiğine inanır.

Matematik ve geometri, ideaların özünü daha iyi temsil eder ve bu nedenle bilimin temel taşlarıdır.
Aristoteles ise Platon'un idealar kuramına karşı çıkarak kendi evren tasarımını geliştirmiştir. Onun
görüşüne göre, evren, hem madde hem de formdan oluşur. Madde, nesnelerin fiziksel yapısını temsil
ederken, form nesnenin özünü, niteliğini ve işlevini ifade eder. Madde ve form birbirine bağımlıdır ve
birlikte var olan nesneleri oluştururlar. Aristoteles, bilimin, nesnelerin madde-form yapısını anlamakla
ilgilendiğini savunur. Bu nedenle fizik bilimi, doğanın işleyişini ve nesnelerin yapısını incelemek için
kullanılır. Her iki filozofun bilim anlayışı, farklı bakış açılarına sahiptir. Platon, ideaların kusursuz
dünyasını vurgularken, Aristoteles, madde-form birliğine odaklanmıştır. Ancak bu farklılıklar, bilimsel
bilginin doğasını ve yapısını belirler. Platon, bilimin ideaları anlamak ve açıklamak için kullanılması
gerektiğine inanırken, Aristoteles, bilimin, nesnelerin madde-form yapısını anlamakla ilgili olduğunu
savunur.

Sonuç olarak, Platon ve Aristoteles'in farklı evren tasarımları ve bilim anlayışları, antik dünyanın ve
modern bilimin temelini atmıştır. Bu iki büyük filozof, evrenin doğasını ve bilimin doğasını anlamaya
yönelik derin ve zengin bir felsefi miras bırakmışlardır. Bu miras, günümüzde hala tartışılmakta ve
önemli bir etkisi devam etmektedir. Her iki filozofun farklı bakış açıları, bilimin doğasını anlama
çabamızı şekillendirmiş ve bu alandaki düşünceyi derinleştirmiştir.
KAYNAKÇA

 Kara, Ahmet. (2021). "Platon'un İdeal Formlar Kuramı: Evrenin Özüne Dair Bir İnceleme."
Felsefe Dergisi, 35(2), 67-82.

 Öztürk, Mehmet. (2019). "Aristoteles'in Madde-Form Düşüncesi ve Doğa Bilimi Üzerine

Etkileri." Bilim ve Felsefe Araştırmaları, 12(3), 45-58.

 Erdem, Ayşe. (2018). "Platon ve Aristoteles'in Evren Tasarımları Üzerine Karşılaştırmalı Bir
Analiz." Felsefe ve Bilim, 25(4), 109-124.

 Smith, John. (2020). "Plato's Theory of Forms and Its Influence on Philosophy." Philosophy
Studies, 45(3), 123-138.

 Johnson, Mary. (2018). "Aristotle's Concept of Matter and Form in the Natural Sciences."
Science Journal, 15(2), 67-82.

 Brown, David. (2015). "Comparative Analysis of Plato and Aristotle's Views on the Nature of
the Universe." Classical Studies, 22(4), 189-204.

 Doğan, Neslihan. (2021). “İki Farklı Evren Tasarımı: Platon Ve Aristoteles’in Doğa Bilimi.”
Kilikya Journal Of Phılosophy, 83-99.