Wereldwijd is meer dan de helft (66%) van de zeezoogdieren, de helft (50%) van de

zeevogels en ook alle zeven soorten zeeschildpadden zijn slachtoffer van plastic afval in
zee.

De plastic soep is gevaarlijk voor al het leven in zee. Dieren eten plastic op of
raken erin verstrikt. Dit resulteert in verwondingen of zelfs de dood.
Jaarlijks gaan een miljoen zeevogels, 100.000 zeezoogdieren, zeeschildpadden en
een ontelbaar aantal vissen dood door plastic afval

1. Bijna alle plastic die ooit gemaakt is bestaat nog steeds in een of
andere vorm. Experts voorspellen dat plastic zo’n duizend jaar
kan blijven bestaan.

2. Zelfs in de meest afgelegen regio’s (zoals Midway Island) vind je

plastic deeltjes

3. Plastic deeltjes trekken giftige deeltjes aan. Als vogels en vissen

microplastic eten, komt het de voedselketen binnen. En wij staan
bovenaan deze keten…

4. Alles bij elkaar komt er 4.700.000.000 kilogram plastic in de

oceaan, meer dan 12 miljoen kilo per dag.

5. Volgens de VN gaan er elk jaar 100.000 zeezoogdieren en 1

miljoen zeevogels dood door afval op zee.

6. De afgelopen 10 jaar is er meer plastic gemaakt dan in de hele

20ste eeuw.

7. We maken elk jaar 250.000.000.000 kilo plastic. Ongeveer de helft

gebruiken we één keer en wordt meteen weggegooid.

8. Een plastic tasje heeft een gemiddelde gebruikstijd van 15

minuten.

9. Elk jaar worden er wereldwijd 500 miljard plastic tasjes gebruikt,

meer dan 1 miljoen tasjes per minuut.

10. In de Grote Oceaan drijft een plastic massa die ongeveer 34

keer zo groot is als Nederland.

11. Onderzoekers zeggen dat het drijvende eiland van plastic in

de Stille Oceaan sinds de jaren zeventig in omvang is
verhonderdvoudigd.

12. Er wordt geschat dat er jaarlijks tussen de 12 en 24 miljoen

kilo plastic wordt opgegeten door vissen.

13. De productie van plastic gebruikt 8% van het olie in de

wereld. 4% hiervan wordt gebruikt om energie op te wekken om
het plastic te maken
Verloren vistuig dodelijkste vorm van plastic afval voor zeedieren. Wereldwijd is
meer dan de helft (66%) van de zeezoogdieren, de helft (50%) van de zeevogels en
ook alle zeven soorten zeeschildpadden zijn slachtoffer van plastic afval in zee.

DE GEVOLGEN VAN PLASTIC

SOEP
De plastic soep is gevaarlijk voor al het leven in zee. Dieren eten plastic op of raken erin verstrikt.
Dit resulteert in verwondingen of zelfs de dood. Jaarlijks gaan een miljoen zeevogels, 100.000
zeezoogdieren, zeeschildpadden en een ontelbaar aantal vissen dood door plastic afval [1].
Plastic heeft een negatieve invloed op de voedselketens. Drijvend plastic blokkeert zonlicht
waardoor er steeds minder licht doordringt. Fytoplankton, de planten van de zee, hebben zonlicht
nodig om te kunnen overleven. Zij staan aan de basis van de voedselketens in zee en
produceren voor 70 procent van alle zuurstof in de wereld [2]. Als het fytoplankton te weinig
zonlicht krijgen zullen ze sterven. Dit kan grote gevolgen hebben voor het zuurstofgehalte in zee
en voor alle dieren in de voedselketen die van fytoplankton afhankelijk zijn [3].
Daarnaast kan plastic indirect via de voedselketen worden doorgegeven. Kleine dieren zoals
zoöplankton en mosselen eten microplastic [4, 5]. Deze dieren worden opgegeten door andere
dieren, waardoor het plastic wordt doorgegeven. Zo komt het plastic steeds hoger in de
voedselketen terecht. Uiteindelijk kan het plastic eindigen bij de top van de voedselketen, zoals
de mens of zelfs zeehonden. Bij zeehondenopvang Cornish Seal Sanctuary in Cornwall
(Verenigd Koninkrijk) is met onderzoek aangetoond dat zeehonden via in het wild gevangen
makreel plastic binnen konden krijgen [6]. Plastic afval beïnvloedt het gehele voedselweb op
verschillende manieren.

Spookvistuig
Bijna de helft (46%) van het plastic afval in zee bestaat

uit spookvistuig [7]. Spookvistuig, ook wel ‘ghost gear’ genoemd, zijn verlaten, verloren of
gedumpte visnetten, –lijnen of ander visserij gerelateerd afval [8].
Jaarlijks spreken we over ten minste 640.000 ton aan vistuig dat in zee terecht komt [9]. Dieren
raken verstrikt in het vistuig. Hierdoor kunnen ze verdrinken of gewond raken waardoor ze aan
hun verwondingen kunnen overlijden.
Zo heeft 45% van de 120 zeezoogdieren op de Rode Lijst van Bedreigde Soorten te maken met
door verloren of achtergelaten visnetten [10].

Zeehonden als slachtoffer

Elk jaar krijgt Zeehondencentrum Pieterburen meldingen

van zeehonden die gewond zijn geraakt door plastic afval in zee. Gemiddeld worden er jaarlijks
tussen de tien en twaalf zeehonden opgevangen die verwond werden door rondzwervend
visafval, zoals visnetten of vislijnen.
Jonge zeehonden raken vooral verstrikt rondom hun nek of voorflippers. Mogelijk door hun
nieuwsgierigheid of speelsheid steken ze hun kop door plastic of touw of ze willen er mee spelen.
Ze kunnen daarbij vast komen te zitten [11].

In deze video zie je hoe bij een zeehond het visdraad dat vastzit om de nek van de zeehond
wordt verwijderd.
Zeehonden kunnen plastic in hun lichaam binnenkrijgen. Wetenschapper Sophie Brasseur van
de Wageningen Universiteit (WUR) onderzocht bij Gewone zeehonden wat voor afval in hun
maag zat [12]. Bij 11% van de magen en bij 1% van de ingewanden werd plastic gevonden.
Vergelijkbaar onderzoek in Ierland toonde aan dat 80% van de zeehondendarmen microplastic
bevatte [13]. Het gevaar van plastic in de ingewanden is dat plastic irritaties of schade kan
aanrichten. Als plastic blijft zitten, dan lijkt het alsof de maag gevuld is, waardoor dieren te weinig
voedingsstoffen krijgen of verhongeren. [14]. Uiteindelijk kunnen dieren hieraan overlijden.

Walvissen
Zelfs grote dieren zoals walvissen ontsnappen niet aan de gevaren van visnetten. Jaarlijks
overlijden meer dan 300.000 walvissen en dolfijnen door rondzwervend vistuig [15]. In de
onderstaande video zie je hoe een Bultrug vastzit in een visnet. Een groep van vissers heeft er
drie uur over gedaan om het dier van het net te bevrijden. Helaas loopt dit niet altijd goed af. In
2017 werd een Bultrug bevrijdt uit een visnet waar ze mogelijk een jaar mee heeft gezwommen,
maar ze strandde alsnog en overleed [16]. Walvissen kunnen door verstrikking zo verzwakt raken
dat ze uiteindelijk overlijden.
Walvissen krijgen ook plastic binnen in hun verteringsstelsel. Zo heeft 15% van de bruinvissen
die dood worden aangetroffen plastic in hun maag [17]. Dit suggereert dat ze per ongeluk plastic
opeten als ze dicht bij de bodem vis vangen. Volgens de onderzoekers van de WUR zouden
bruinvissen daarom een graadmeter kunnen zijn voor plastic zwerfafval op de zeebodem.
In 2016 spoelden dertig Potvissen aan bij de Noordzeekust. Tweeëntwintig van deze walvissen
zijn onderzocht en uit dit onderzoek kwam naar voren dat negen van deze dieren enorm veel
afval in hun maag hadden: per walvis tot zo’n 25 kilo [18]. Het afval bestond uit netten, touwen,
folie, verpakkingsmateriaal en zelfs een deel van een auto. In Zuid-Thailand werd een Griend
aangetroffen die moeite had met ademhalen en zwemmen. Na een paar dagen overleed de
walvis en werd duidelijk wat de oorzaak was: zijn maag zat vol met 8 kilo plastic, bestaande uit
onder andere 80 plastic tassen (zie onderstaande video). Hierdoor raakte hij ondervoed en kon
hij geen voedsel meer opnemen [19]. National Geographic maakte er een video over >>

Zeevogels
Vogels in zee krijgen op verschillende manieren te

maken met plastic afval [20]. Vogels die in zee duiken kunnen vast komen te zitten in
rondzwervend afval en daarbij verdrinken. Of ze voeren plastic aan hun jongen, voegen het toe
aan hun nest, of eten het plastic zelf op. De Noordse Stormvogel is een vogel die heel belangrijk
is voor onderzoek naar plastic in onze Noordzee. Deze vogelsoort pikt drijvend afval vanaf het
wateroppervlak en is daarmee een graadmeter voor zwerfafval dicht bij het wateroppervlak [21].
De Noordse Stormvogel is een soort waarbij 95% procent van de Nederlandse
Noordzeepopulatie plastic in de maag heeft [22].
Het plastic heeft ook gevolgen op de voedselketen: Kleine vissen eten microplastics op dat
verteren ze niet. Iets grotere vissen eten die visjes weer op en daardoor komt er ook plastic in de
grotere vis zijn maag. Die iets grotere vis wordt opgegeten door een grote vis en wij vangen die
vissen weer.
In de oceanen en zeeën drijft steeds meer plastic afval: afval wat we op straat weggooien,
visnetten die achterblijven, maar ook bijvoorbeeld deeltjes die overblijven na het wassen van
synthetische kleding of microplastics in cosmetica artikelen. Al deze verschillende soorten plastic,
die soms zo klein zijn, dat ze niet met het blote oog te zien zijn, vormen samen in oceanen en
zeeën, maar ook in binnenwateren, de plastic soep.

PLASTIC ETEN
Dieren eten plastic omdat ze lang niet altijd in staat zijn om plastic van voedsel te
onderscheiden. Organismen die water filteren (plankton, schelpen, baleinwalvissen) of die
onder het oppervlak van stranden leven (zeepieren) kunnen dat onderscheid per definitie niet
maken. Sommige vissen zien plastic aan voor viseitjes en happen gericht naar in water
zwevend plastic. Schildpadden zien plastic tassen aan voor de kwallen die op hun menu staan.
In de magen van de noordse stormvogel — die met open snavel boven het wateroppervlakte
vliegend zijn maaltje bij elkaar scharrelt — wordt vrijwel altijd plastic aangetroffen. Niet
alleen zeedieren, maar ook veel grazende landdieren krijgen plastic binnen. Zwerfplastic met
voedselresten vergroot nog eens de kans dat het plastic wordt opgegeten.

MAAG EN DARMEN
Ingeslikt plastic vult de maag en je kunt je goed voorstellen dat dat leidt tot verminderd
hongergevoel. Dieren gaan minder eten, krijgen minder energie en verzwakken. Grotere
stukken plastic kunnen bovendien hun maag-darmstelsel blokkeren, waardoor het plastic niet
meer uitgepoept kan worden. In andere gevallen wordt plastic in de maag vermalen tot kleine
stukjes die elders worden achtergelaten. De noordse stormvogel vermaalt en verspreidt op die
manier jaarlijks miljoenen stukjes. Een deel daarvan wordt achtergelaten op verlaten plekken
waar ze nestelen.

BOMVOL PLASTIC
De maaginhoud van de noordse stormvogel, zo blijkt uit langlopend Nederlands onderzoek,
bestaat gemiddeld uit vijfentwintig stukjes plastic. Een potvis die in december 2018
aanspoelde bij het nationaal park Wakatobi in Indonesië bleek 115 bekers, 25 tassen, vier
flessen en twee slippers in zijn maag te hebben. Er werden meer dan duizend stukken plastic
geteld en het totale gewicht aan plastic was zes kilo. In de Verenigde Arabische Emiraten is
plastic in de helft van de gevallen de doodsoorzaak van kamelen. De dieren eten zwerfafval
en in hun magen zijn klompen van tien tot zestig kilo gevonden. Omdat het plastic de maag
niet kan verlaten, groeit zo’n klomp door tot het dier door verhongering overlijdt. Een jonge
groene schildpad spoelde in juli 2010 ernstig verzwakt aan op de kust van Brazilië
bij Florianópolis en overleed enkele uren later. Dit exemplaar had 3267 stukjes plastic in zijn
ingewanden en nog eens 308 stukjes in zijn maag. Alleen stukjes plastic groter dan 5 mm
waren geteld.

In de komende 10 jaar zal de productie van plastic met 40% toenemen. Als we niets tegen de
plasticsoep ondernemen, zal er in 2050 qua gewicht meer plastic in zee zijn dan vis. De
Verenigde Naties waarschuwen dat het zeeleven onherstelbaar verwoest zal worden. Koraalriffen
blijken extra kwetsbaar voor plastic. De plasticsoep zal de voedselvoorziening van miljoenen
mensen in gevaar brengen, terwijl de productie van plastic een nog hogere vlucht neemt door
goedkoop schaliegas.
Koraalriffen zijn het meest soortenrijke ecosysteem in de oceaan. Koralen zijn levende
organismen die ziek kunnen worden. Door plastic kapotgetrokken koraal raakt gewond en is
daardoor vatbaar voor ziekten. Koraal dat met plastic is vervuild – bijvoorbeeld doordat het
microplastics binnenkrijgt samen met uit het water gefilterd voedsel – heeft een 20 keer zo grote
kans om ziek te worden. Plastic kan licht en zuurstof afsluiten en gifstoffen afgeven. Maar het
meest alarmerend is dat bacteriën kunnen meeliften op plastic. Tasten ziekteverwekkende
bacteriën het koraal aan, dan is er niets meer aan te doen. Deze bacteriën kunnen zich namelijk
verspreiden over een heel rif.Onderzoekers hebben dit proces vergeleken met gangreen, het
voortschrijdend proces van het afsterven van weefsel bij mens en dier.
Spookvissen is het probleem waarbij vooral grote dieren gevangen raken in rondzwervende en
achtergelaten visnetten. Denk bijvoorbeeld aan walvissen, schildpadden, zeehonden en dolfijnen.
kan lezen, zijn er nog niet zo lang geleden 300 dode schildpadden het slachtoffer geworden van
spookvissen. Het zijn niet alleen zeeschildpadden die worden gevangen in deze rondzwervende
netten. Ook de vissen waar de netten oorspronkelijk voor bedoeld waren raken erin verstrikt, om
vervolgens nooit te worden opgehaald.

Microplastic wordt gegeten door kleine dieren zoals garnalen, die op hun beurt weer worden
gegeten door grotere dieren. Dit proces blijft maar door gaan, waardoor kleine deeltjes plastic
zich ophopen in de voedselketen en uiteindelijk ook op ons bord terecht kunnen komen.
Er is onderzocht dat kleine dieren zoals plankton ook plastic eten. Dit zijn dieren die onderaan de
voedselketen staan 2. Door het plastic in hun maag kunnen ze minder ander voedsel eten. Ook
geven ze het plastic door wanneer ze worden opgegeten 3.

Laten we de garnaal als voorbeeld nemen. Garnalen kunnen microplastic voor algen aanzien en
eten ze op. Als de garnaal vervolgens wordt gegeten door een vis, komt het plastic van de
garnaal in de vis terecht. De vis wordt daarna gegeten door grotere vissen. Zo verspreidt het
plastic zich door de hele voedselketen heen en komt het uiteindelijk zelfs op ons bord terecht.

”Er is nog geen enkele diersoort uitgestorven door plastic vervuiling”

Illustratie_Aike Vonk: Schildpad eet plastic

Wist je dat… 100% van de zeeschildpadden plastic in zijn maag heeft.

We weten veel meer over plastic in de magen van vogels, schildpadden en zoogdieren dan dat we
weten over plastic in de maag van dieren onderaan de voedselketen. Wel 100% van alle
zeeschildpadden heeft plastic in zijn maag, 59% van alle walvissen, 36% van de zeehonden en 40%
van alle zeevogels die zijn onderzocht 8. Ondanks dat veel dieren plastic eten, gaan er niet veel
dieren aan dood. Er worden geen diersoorten bedreigd met uitsterven door het eten van plastic
afval.

In de maag van vissen wordt plastic gevonden. Het is onbekend hoe ongezond dit voor vissen is 4,5,6.
Er wordt gedacht dat het eten van veel microplastic gedurende een lange tijd slecht zal zijn. Want
wanneer een vissenmaag vol zit met microplastic kan er geen ander eten meer bij. De vis denkt dat
die geen honger heeft, maar zal uithongeren 7. Zo ook het geval bij de walvis, aangespoeld op de
Indonesische kust. In het nieuws artikel van de NOS staat dat het zoogdier 6 kilo plastic in zijn maag
had!

Plastic
Plastic bestaat uit koolstof (C), waterstof (H), stikstof (N) en zuurstof(O). Het is een vorm van
kunststof en de grondstof voor de meeste kunststoffen is aardolie en gel In een olieraffinaderij
worden er veel schadelijke stoffen uitgehaald die niet in plastic thuishoren. Na de oliescheiding
ontstaat Nafta en daar wordt plastic van gemaakt. Om plastic zacht of stevig te maken, of een
bepaalde kleur te geven kunnen ze in de fabriek ingrediënten toevoegen die daarvoor zorgen.
Wat is het probleem? Plastic maakt niet alleen een vuilnisbelt van de kusten, maar schaadt
ook de levensomgeving van zeedieren. Dieren raken verstrikt in grotere stukken plastic, en
verwarren kleinere stukjes voor voedsel. Het inslikken van plastic deeltjes kan de vertering
van voeding verhinderen.