SOCIOLOGY REPORT

( GENDER TERM )

— Uos - department of social work ( 1st stage )

Rahel salih raouf

 ‫‪ -‬ﮐﻮرﺗﮫﯾﮫک ﻟﮫ ﻣ‪+‬ﮋووی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﮫﺳﮫر ﺑﻨﮫﻣﺎی ﺟ‪+‬ﻨﺪەر‬

‫ﺳﮫرەﺗﺎ ﺑﮫ ﮔﺮﻧﮕﯽ دەزاﻧﻢ ﺑﮫﮐﻮرﺗﯽ ﺗ‪4‬ﺮﻣﯽ )ﺟ‪4‬ﻨﺪەر‪ (Gender-‬ﺷﯿﺒﮑﮫﻣﮫوە‬

‫دواﺗﺮ دەﭼﻤﮫ ﺳﮫر ھﮫﻧﺪ‪0‬ﮏ ﻻﯾﮫﻧﯽ ﺗﺮی ﺟﯿﺎﮐﺎری و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﮫﺳﮫر ﺑﻨﮫﻣﺎی ﺟ‪0‬ﻨﺪەر‪) .‬ﺗ‪0‬ﺮﻣﯽ ﺟ‪0‬ﻨﺪەر( ﻟﮫ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺷﮫﺳﺘﮫﮐﺎن و‬
‫ﺳﮫرەﺗﺎی ﺣﮫﻓﺘﺎﮐﺎﻧﺪا ﻟﮫﮔﮫل ﺷﮫﭘﯚﻟﯽ دووھﮫﻣﯽ ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺰم ھﺎﺗﮫ ﮐﺎﯾﮫوە و ﻟﮫﻻﯾﮫن ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﮫﮐﺎﻧﮫوە وەک ﺋﺎﻣﺮاز‪0‬ﮏ ﺑﯚ ﺷﯿﮑﺎر و ﺗ‪0‬ﮕﮫﯾﺸﺘﻦ‬
‫ﻟﮫ ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪﯾﮫﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪0‬ﺮ و ﻣ‪ V‬و داﺑﮫش ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑﮫﺳﮫر ﻧ‪0‬ﺮاﯾﮫﺗﯽ و ﻣ‪0‬ﯿﻨﺎﯾﮫﺗﯿﺪا ﺑﮫﮐﺎرھﺎﺗﻮوە‪.‬‬
‫ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﮫﮐﺎن ﺑﯚﯾﺎن ﮔﺮﻧﮓ ﺑﻮوە ﻟﮫ و ژوورە داﺧﺮاوەی ﻧﺎوی )ﭼﺎرەﻧﻮﺳﯽ ﺑﺎﯾﮫﻟﯚﺟﯿﮫ( ﺑ‪0‬ﻨﮫدەر و ﺑ[‪0‬ﻦ‬
‫)ھﮫﻣﻮو ﺋﮫم ڕۆ^ﻧﮫ دروﺳﺘﮑﺮاوی ﮐﻮﻟﺘﻮری و ﮐﯚﻣﮫ^ﯾﮫﺗﯿﻦ ﻧﮫک ﺑﺎﯾﮫﻟﯚﺟﯽ(‬

‫ﻟ‪0‬ﺮەوە ﺗ‪0‬ﺮﻣﯽ ﺟ‪0‬ﻨﺪەر ‪:‬‬

‫ﺋﺎﻣﺎژەﯾﮫ ﺑﯚ ﮐﺮدە ﮐﯚﻣﮫ^ﯾﮫﺗﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮری و ژﯾﻨﮕﮫﯾﯿﮫﮐﺎن‪،‬‬

‫ﮐﮫ ﻣﺮۆڤ ﺑﮫﺳﮫر ﻧ‪0‬ﺮاﯾﮫﺗﯽ و ﻣ‪0‬ﯿﻨﮫﯾﮫﺗﯿﺪا داﺑﮫﺷﺪەﮐﺮ‪0‬ﺖ و ﭘﮫروەرده و ﺳﯚﺳﯿﺎﻻﯾﺰە دەﮐﺮ‪0‬ﺖ‪ .‬ﻟ‪0‬ﮑﯚ‪c‬ﮫراﻧﯽ ﺑﻮاری ﺟ‪0‬ﻨﺪەر‪ ،‬ﺋﮫوەی ژن و‬
‫ﭘﯿﺎو داﺑﮫش دەﮐﺎت ﮐﮫ ﭼﯽ ﭘﯿﺎواﻧﮫﯾﮫ و ﭼﯽ ژﻧﺎﻧﮫﯾﮫ زۆرﺗﺮ وەک دروﺳﺘﮑﺮاو‪0‬ﮑﯽ ﮐﯚﻣﮫ^ﯾﮫﺗﯽ ﺳﮫﯾﺮدەﮐﮫن‬
‫ﻧﮫک وەک ﮐﺎرﮐﺮد‪0‬ﮑﯽ ﺑﺎﯾﯚﻟﯚژی‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﮫ )ﻧ‪0‬ﺮ و ﻣ‪ (V‬ﮐﺎﺗﯿﮕﯚری ﺳ‪0‬ﮑﺴﯿﻦ‬
‫ﺑﮫ^م )ﻧ‪0‬ﺮاﯾﮫﺗﯽ وﻣ‪0‬ﯿﻨﮫﯾﮫﺗﯽ( ﮐﯚﻣﮫ‪0c‬ﮏ ﺳﯿﻔﮫﺗﻦ وﮐﺎﺗﯿﮕﯚری ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﻦ‬
‫واﺗﮫ دروﺳﺘﮑﺮاوی ﮐﯚﻣﮫ^ﯾﮫﺗﯿﻦ ﻧﮫک ﺳﺮوﺷﺘﯽ و ﺑﺎﯾﯚﻟﯚژی‪.‬‬
‫ﺳﯿﻤﯚن دی ﺑﯚﭬﻮار ؛ ﻓﮫﯾﻠﮫﺳﻮﻓ‪0‬ﮑﯽ ﺋ‪0‬ﮑﺴﺘ‪0‬ﻨﺘﺎﻟﯽ و ﻓ‪0‬ﻤ‪0‬ﻨﯿﺴﺖ‬
‫ﻟﮫ ﮐﺘ‪0‬ﺒﮫ ﮔﺮﻧﮕﮫﮐﮫی ﻓﮫﯾﻠﮫﺳﻮف و ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ ﻓﮫرەﻧﺴﯽ ﺳﯿﻤﯚن دﯾﺒﯚﭬﻮار ﻟﮫ )ﺳ‪0‬ﮑﺴﯽ دووھﮫم(دا ﮐﮫ دە‪0c‬ﺖ‪) :‬ﮐﮫس ﺑﮫ ژﻧﯽ ﻟﮫداﯾﮏ‬
‫ﻧﮫﺑﻮوە ﺑﮫ^م دەﮐﺮ‪0‬ﺘﮫ ژن(‬
‫ﻟﮫ ﺳﺎ‪c‬ﯽ ‪1949‬دا و ﭼﮫﻧﺪ دەﯾﮫی دواﺗﺮﯾﺶ دەﯾﺎن ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ ﺑﮫرﺟﮫﺳﺘﮫی ﺟﯿﮭﺎﻧﯽ ﻟﮫﺳﮫر ﺋﮫم ﺗ‪0‬ﺰەوە ﺷﯿﮑﺎری و ﺟﯿﺎوازی ﺗ‪0‬ﺮﻣﮫﮐﺎﻧﯽ‬
‫ﺳ‪0‬ﮑﺲ و ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﺎن ھ‪0‬ﻨﺎﯾﮫ ﺑﻮاری ﻟ‪0‬ﮑﯚ‪c‬ﯿﻨﮫوەوە‪.‬‬
‫ﮐﺎرﯾﮕﮫری ﺑﯿﺮوڕاﮐﺎﻧﯽ ﺋﮫم ﺧﺎﻧﻤﮫ زۆر ﮔﮫورەﺑﻮون ﺑﮫﺳﮫر ﺷﮫﭘﯚﻟﯽ دووھﮫﻣﮫوە ھﮫر ﻟﮫوەی ﮐﮫ دە‪0c‬ﺖ‪) :‬ﺑﻮوﻧﯽ ژن ﺗﮫﻧﮭﺎ ﺋﮫو‪0‬ﮑﯽ ﺗﺮە‬
‫ﻟﮫ دوﻧﯿﺎﯾﮫﮐﯽ ﻧ‪0‬ﺮﺳﺎﻻردا‪ ،‬ﭘ‪0‬ﻨﺎﺳﮫ دەﮐﺮ‪0‬ﺖ و ﺟﯿﺎدەﮐﺮ‪0‬ﺘﮫوە ﺑﮫﭘ‪0‬ﯽ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﭘﯿﺎو‪ ،‬ﻧﮫک ﭘﯿﺎو ﻟﮫ ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪی ﺑﮫ ژﻧﺪا(‪ .‬ھﮫرﺑﯚﯾﮫش ﻟ‪0‬ﮑﯚ‪c‬ﮫران‬
‫و ﻧﻮﺳﮫراﻧﯽ ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ﻟﮫﻧ‪0‬ﻮ دروﺳﺘﮑﺮاوە ﺳﯿﻤﺒﯚﻟﯿﮫ ﺋﮫدەﺑﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮرﯾﮫﮐﺎﻧﯿﺸﺪا دەﮔﮫڕان‪ ،‬دەﯾﺎﻧﺒﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺗ‪0‬ﺰەﮐﺎﻧﯽ دۆﺑﯚﭬﻮار ﺗﮫواو‬
‫ڕاﺳﺘﮫ ﻟﮫﺑﺎرەی ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﯿﮫوە‪.‬‬

‫ﺑﯚ ﺗ‪0‬ﮕﮫﯾﺸﺘﻦ ﻟﮫ ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺟ‪0‬ﻨﺪەری و دروﺳﺘﮑﺮدﻧﯽ )ڕۆ‪c‬ﮫ ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﯿﮫﮐﺎن( ﻟﮫ ﺑﻮاری ﮐﺎرﮐﺮدن‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﮫت‪ ،‬ﺧ‪0‬ﺰان‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن و زۆر‬
‫ﺑﻮاری ﺗﺮدا‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﮫ ﺳﮫﻓﮫر‪0‬ﮑﯽ ﮐﻮرت ﺑﮫﻧﺎو ﻣ‪0‬ﮋوودا ﺑﮑﮫﯾﻦ‪ ،‬ھﮫرﭼﮫﻧﺪ ﮐﺎﺗﯽ زۆردەو‪0‬ﺖ و ﺑﮫم ﮔﻮﺗﺎرە ﻟﮫﺳﮫر ﺋﮫم ﭘﺮﺳﮫ ﮔﺮﻧﮕﮫ‪ ،‬زۆر‬
‫ﺋﮫﺳﺘﮫﻣﮫ ﺗﮫواوی ﺋﮫ و و‪0‬ﻨﺎﯾﮫﻣﺎن ﺑﯚ دروﺳﺘﺒﮑﺮ‪0‬ﺖ ﮐﮫ ﺗ‪0‬ﮕﮫﯾﺸﺘﻨ‪0‬ﮑﯽ ﻗﻮوڵ و ھﮫﻣﮫﻻﯾﮫﻧﮫﻣﺎن ﺑﺪاﺗ‪ V‬ﻟﮫﺳﮫر ﭘﺮﺳﯽ ژن و ﺟﯿﺎﮐﺎری‬
‫ﺟ‪0‬ﻨﺪەری‪ ،‬ﺑﮫ^م ﺋ‪0‬ﻤﮫ دەﮐﺮ‪0‬ﺖ ﻟﮫ ﭼﮫﻧﺪ و‪0‬ﺴﺘﮕﮫﯾﮫﮐﺪا ﺑﮫ ﻣﮫﺑﮫﺳﺘﯽ دەﺳﺘﮑﮫوﺗﻨﯽ ﺑﯿﺮۆﮐﮫﯾﮫﮐﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻟﮫﺳﮫر ﺋﮫم ﭘﺮﺳﮫ‪ ،‬ھﮫﻧﺪ‪0‬ﮏ ڕووداو و‬
‫ﻓﯿﻨﯚﻣ‪0‬ﻦ ﺑﮫﮐﺎرﺑﮭ‪0‬ﻨﯿﻦ ﺑﯚ ﺷﯿﮑﺎرﯾﮑﺮدن و ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﺎﺳﮫﮐﮫ‪.‬‬
‫ﻣ‪0‬ﮋووﻧﻮﺳﺎن ﺳﮫرەﺗﺎﮐﺎﻧﯽ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺑﮫﮐﯚﻣﮫڵ و ﺳﮫرھﮫ‪c‬ﺪاﻧﯽ ڕۆڵ و ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺟ‪0‬ﻨﺪەری ﺑﯚ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﮔﻮﻧﺪ و‬
‫ﺷﺎرۆﭼﮑﮫﮐﺎن دەﮔﮫڕ‪0‬ﻨﻨﮫوە‪ ،‬ﻟﮫﮐﺎﺗﯽ ﺷﯚڕﺷﯽ ﮐﺸﺘﻮﮐﺎ‪c‬ﯿﺪا‪ ،‬ﮐﮫ ﻟﮫ ﺧﯚرھﮫ^ﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﺪا دروﺳﺘﺒﻮوە‪ .‬ﭘ‪0‬ﯿﺎﻧﻮاﯾﮫ ﮐﮫ ﭘ‪0‬ﺸﺘﺮ ﻣﺮۆﭬﯽ ﮐﯚن ﺑﮫ‬
‫دوای ڕاوﮐﺮدن و ﻟ‪0‬ﮑﺮدﻧﮫوەی ﺑﮫروﺑﻮوﻣﯽ درەﺧﺘﮫوە ﺑﻮوه و ژﯾﺎﻧ‪0‬ﮑﯽ زۆر ﺳﮫرەﺗﺎﯾﯽ ژﯾﺎوە‪ .‬ﻟﮫم ﺟﯚرە ژﯾﺎﻧﮫدا ژن و ﭘﯿﺎو ﭘ‪0‬ﮕﮫﯾﺎن‬
‫زۆر ﺟﯿﺎوازی ﻧﮫﺑﻮوە‪ ،‬ﺑﮫوەی ژن ﺑﮫدوای ﮐﯚﮐﺮدﻧﮫوەی ﺑﮫروﺑﻮوﻣﮫوە ﺑﻮوە و ﭘﯿﺎوﯾﺶ ڕاوی ﮐﺮدوە‪ .‬ﺑﮫ^م دواﺗﺮ ﺑﮫھﯚی ﻣﺎ‪c‬ﯿﮑﺮدﻧﯽ‬
‫ﺋﺎژەڵ و ﭼﺎﻧﺪﻧﯽ داﻧﮫو‪[0‬ﮫوە‪ ،‬ﺟ‪0‬ﮕﯿﺮدەﺑﻦ ﻟﮫ ﺷﻮ‪0‬ﻨﮫﮐﺎﻧﺪا و ﮔﺮووپ و ﮐﯚﻣﮫ‪c‬ﯽ ﺟﯿﺎوازی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﮫﺗﯽ دروﺳﺖ دەﺑﻦ‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەوە‬
‫ﭘ‪0‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﯿﮫﮐﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ و داھ‪0‬ﻨﺎﻧﮫﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎ‪c‬ﯚزﺗﺮ دەﺑﻦ‪ .‬ﺑﮫ و ﻣﺎﻧﺎﯾﮫی ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری و ﭘ‪0‬ﺸﮑﮫوﺗﻦ ﻟﮫﺋﺎﻣﺮازەﮐﺎﻧﯽ ﺑﮫرھﮫﻣﮭ‪0‬ﻨﺎﻧﯽ ﮐﺸﺘﻮﮐﺎ‪c‬ﺪا‬
‫دەﺑ‪0‬ﺘﮫ دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﻟﮫ ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪی ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﺪا‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەوە دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ڕۆ‪c‬ﮫ ﺟ‪0‬ﻨﺪەرﯾﯿﮫﮐﺎن ﺑﮫوەی ﮐ‪ V‬ﭼﯽ ﺑﮑﺎت و ﭼﯚن ﺧﯚﯾﺎن‬
‫ﺑﮫڕ‪0‬ﻮەﺑﮫرن‪ ،‬ﺧﻮازﯾﺎری ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪی ﻧﻮێ دەﺑ‪0‬ﺖ ﻟﮫ ﻣﺮۆﭬﮫﮐﺎن‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ﺷﯚڕﺷﯽ ﮐﺸﺘﻮﮐﺎ‪c‬ﯽ ﮐﮫ زاﻧﯿﺎری زۆر ورد ﻟﮫﺑﮫردەﺳﺘﺪا ﻧﯿﯿﮫ ﻟﮫﺑﺎرەﯾﮫوە‪ ،‬ﺑﮫ^م ﮔﻮاﯾﮫ ﻟﮫ ﻧ‪0‬ﻮان ﺳﺎ^ﻧﯽ ﻧ‪0‬ﻮان ﭘ‪0‬ﻨﺞ ھﮫزار ﺗﺎوەﮐﻮ ھﮫﺷﺖ‬
‫ھﮫزاری ﺑﮫر ﻟﮫڕۆژﻣ‪0‬ﺮی زاﯾﻨﯽ ڕووﯾﺪاوە‪ .‬ﻟ‪0‬ﮑﯚ‪c‬ﮫراﻧﯽ ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺖ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑﯚ ﺋﮫوە دەﮐﮫن ﮐﮫ ﺑﮫھﯚی ﺟ‪0‬ﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﮫوە‪ ،‬ﭼﻮوﻧﮫدەرەوەی‬
‫ژن ﮐﮫﻣﺪەﮐﺮ‪0‬ﺘﮫوە‪ ،‬ﭘﯿﺎوان ﮐﺎری ﮐﺸﺘﻮﮐﺎڵ دەﮐﮫن و ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﮐﺎری ﻟ‪0‬ﻨﺎﻧﯽ ﺧﻮاردن و ﻣﻨﺪاڵ ﺑﮫﺧ‪0‬ﻮﮐﺮدن و داﻧﮫو‪[0‬ﮫ ھﮫ‪c‬ﮕﺮﺗﻨﮫوە‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەوە‬
‫ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﯿﮫﮐﺎن و ﻧﯚرم و ﺑﮫھﺎ ﮐﻮﻟﺘﻮرﯾﮫﮐﺎن ﻓﯚرم وەردەﮔﺮن‪ .‬ﺑﮫ و ﻣﺎﻧﺎﯾﮫی ﺑﮫ ﭘ‪0‬ﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺟ‪0‬ﮕﯿﺮﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟﮫ ﯾﮫک ﺷﻮ‪0‬ﻨﺪا و دواﺗﺮ‬
‫دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺷﺎر و ﻣﯿﻠﯿﺘﺎری و ﺋﯿﻤﭙﺮاﺗﯚر و ﻓﯿﺮﻋﮫون و ﻣﮫﻟﯿﮏ و ﺋﺎﻏﺎ و دەرەﺑﮫگ‪ ،‬ﺗﺎ دەﮔﺎﺗﮫ ﺳﯿﺴﺘﮫﻣﯽ ﺳﮫرﻣﺎﯾﮫداری‪ ،‬ﺋﮫم ڕۆ‪c‬ﮫ‬
‫ﺟ‪0‬ﻨﺪەری و ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﺎﻧﮫ ﺗﯿﺎﯾﺎﻧﺪا ڕەﻧﮕﺪەداﺗﮫوە و ﺑﮫﭘ‪0‬ﯽ ﮐﺎت و ﺷﻮ‪0‬ﻦ ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﺎن ﺑﮫﺳﮫردا د‪0‬ﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﯿﮫﮐﺎن و دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪی ﺧ‪0‬ﺰان و ﻣﺎڵ و ﺷﺎر و دەو‪c‬ﮫت د‪0‬ﺘﮫ ﺋﺎراوە‪ ،‬ﺧﻮراﻓﮫی ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟﮫﺳﮫر ژن دروﺳﺖ‬
‫دەﮐﺮ‪0‬ﺖ‪ .‬ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﮫ ﺋﮫوەی ﮐﮫ؛ ژن ﺳﮫرﭼﺎوەی ﻓﯿﺘﻨﮫ و دروﺳﺘﮑﺮدﻧﯽ ﺣﮫزی ﺳ‪0‬ﮑﺴﯿﻦ ﻟﮫ ﭘﯿﺎودا و ﭘ‪0‬ﻮﯾﺴﺘﮫ ﮐﯚﻧﺘﺮۆل ﺑﮑﺮ‪0‬ﻦ‪ .‬ھﮫروەھﺎ‬
‫ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﭘﺮﺳﯽ ﻣﯿﺮاﺗﯽ د‪0‬ﺘﮫ ﮐﺎﯾﮫوە‪ ،‬ﺑﮫھﮫﻣﺎن ﺷ‪0‬ﻮە ﻣﮫﺳﮫﻟﮫی ﭘﺎﮐﯿﺰەﯾﯽ ژن و ﺗﻮاﻧﺎی ﻣﻨﺪا‪c‬ﺨﺴﺘﻨﮫوە‪ ،‬ﺑﻮوﻧﮫ ﺳﯿﻔﺎﺗﯽ ﺳﮫرەﮐﯽ ژن‪ .‬ﺑﮫ‬
‫ﭘ‪0‬ﭽﮫواﻧﮫی ﭘﯿﺎواﻧﮫوە ﮐﮫ ﭘ‪0‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﮫﺑﻮو ﭘﺎﮐ{ەوﺷﺖ و ﭘﺎﺑﮫﻧﺪﺑﻦ ﺑﮫ ژﻧ‪0‬ﮑﮫوە ﺑﮫ‪c‬ﮑﻮ ﻓﺮەژﻧﯽ ﮐﺎر‪0‬ﮑﯽ ڕ‪0‬ﮕﮫ ﭘ‪0‬ﺪراو ﺑﻮو ﺑﯚ ﭘﯿﺎوان‪ .‬ﺋﺎﯾﻨﯽ‬
‫ﺋﯿﺴﻼم ﻟ‪0‬ﺮەدا ﻓﺮەﭘﯿﺎوی ﻟﮫ ژن ﻗﮫدەﻏﮫ دەﮐﺎت ﭼﻮﻧﮑﮫ ﭘﺮﺳﯽ ﺑﺎوﮐﺎﯾﮫﺗﯽ دەﺧﺎﺗﮫ ژ‪0‬ﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎرەوە ﺑﮫوەی‪ ،‬ﮐ‪ V‬ﺑﺎوﮐﯽ ڕاﺳﺘﮫﻗﯿﻨﮫی‬
‫ﻣﻨﺪا‪c‬ﮫﮐﮫﯾﮫ و ﻣﯿﺮاﺗﯽ و ﻣﻮ‪c‬ﮑﺪاری و زۆر ﺷﺘﯽ ﺗﺮ ﭘﺎﺑﮫﻧﺪ دەﮐﺮ‪0‬ﺖ ﺑﮫ ﻣﻠﮑﮫﭼﯽ و ﭘﺎﮐﯿﺰەﯾﯽ و ﺧﺴﺘﻨﮫوەی ﻣﻨﺪاڵ ﻟﮫ ﯾﮫک ﭘﯿﺎو‪ .‬ھﮫرﭼﮫﻧﺪ‬
‫ھﮫﻧﺪ‪0‬ﮏ ﻟﮫم داﺑﻮﻧﮫرﯾﺘﮫ ﻧ‪0‬ﺮﺳﺎﻻرﯾﯿﺎﻧﮫ ﺑﮫر ﻟﮫ ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺶ ﻟﮫ ﺋﺎراداﺑﻮوە ﺑﮫ^م ﮐﮫ ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺶ د‪0‬ﺖ ﺋﮫﻣﺎﻧﮫ ﺷﮫرﻋﯿﮫت ﭘ‪0‬ﺪەداﺗﮫوە و ﭘ‪0‬ﺪاﮔﯿﺮی‬
‫ﻟ‪0‬ﺪەﮐﺎت‪ .‬ﻟﮫ زۆر ﺑﮫﺷﯽ ﻧﯿﻤﭽﮫ دوورﮔﮫی ﻋﮫرەﺑﯽ‪ ،‬ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ﺑﮫر ﻟﮫ ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺶ ژﻧﺎﻧﯽ ﺳﮫر ﺑﮫ ﭼﯿﻨﯽ ﺑﺎ^ دادەﭘﯚﺷﺮان‪ ،‬ﺑﯚﺋﮫوەی ﻟﮫ ژﻧﺎﻧﯽ‬
‫ھﮫژار و ﭼﯿﻨﯽ ﺧﻮارەوە ﺟﯿﺎﺑﮑﺮ‪0‬ﻨﮫوە و ﭘﺎر‪0‬ﺰراو ﺑﻦ‪ .‬داﭘﯚﺷﺮاوی ﺑﮫﻣﺎﻧﺎی ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺑﻮو ﻟﮫ ﻧ‪0‬ﻮان ژﻧﯽ ﺑﮫڕەوﺷﺖ و ﺑﮫدڕەوﺷﺘﺪا‪ .‬ﺋﮫﻣﮫ‬
‫ھﮫر ﻟﮫ ﮐﺎﺗﯽ ﺳﯚﻣﮫرﯾﮫﮐﺎﻧﮫوە ﻟﮫ ﺳﮫدەی ﺳﯿﺎزدەھﮫﻣﯽ ﭘ‪0‬ﺶ زاﯾﻨﺪا ھﮫﺑﻮوە و ﻧﯿﺸﺎﻧﮫی ﭘ‪0‬ﮕﮫی ﺑﮫرزی ژن ﺑﻮوە‪ ،‬ﺑﮫ^م ﻟﮫ ﺑﻨﮫڕەﺗﺪا‬
‫ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺑﻮوە ﻟﮫ ﻧ‪0‬ﻮان ژﻧﺎﻧﺪا ﮐﮫ ﺑﮫھﯚی ﺋﮫ و ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﮫ ﭼﯿﻨﺎﯾﮫﺗﯿﯿﮫوە ﻟﮫ ﻧ‪0‬ﻮاﻧﯿﺎﻧﺪا دروﺳﺘﺒﻮوه‪.‬‬

‫ﺳﮫرھﮫ‪c‬ﺪاﻧﯽ ﻣﻮ‪c‬ﮑﺎﯾﮫﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒﮫﺗﯽ و دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﮑﺮدن و ﭼﻮن ﺑﯚ ﺷﮫڕ و دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺳﻮﭘﺎﮐﺎن ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﮫﮐﯽ‬
‫ﮔﮫورەی ﺟ‪0‬ﻨﺪەری ﺑﮫدوای ﺧﯚﯾﺪا دەھ‪0‬ﻨ‪0‬ﺖ‪ ،‬ﻟﮫ ﺧﯚرھﮫ^ﺗﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺖ‪ .‬ھﮫ‪c‬ﺒﮫت ﮐﮫم ﺗﺎ زۆر ﻟﮫ ﺷﻮ‪0‬ﻨ‪0‬ﮑﮫوە ﺑﯚ ﺷﻮ‪0‬ﻨ‪0‬ﮑﯽ ﺗﺮ ﺟﯿﺎوازﺑﻮوە‪.‬‬
‫دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﮫﺗﮫﮐﺎن و ﺑﯿﺮۆﮐﺮاﺳﯿﮫت و زﻣﺎن و ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن‪ ،‬ﻧﺎﯾﮫﮐﺴﺎﻧﯽ ﺟ‪0‬ﻨﺪەری و ھﮫروەھﺎ ﮐ‪0‬ﺸﮫی ﮐﯚﯾﻠﮫداری ﮐﮫ ﻟﮫ زۆر‪0‬ﮏ‬
‫ﻟﮫم و^ﺗﺎﻧﮫدا ﮐﯚﯾﻠﮫﯾﺎن ﺑﮫﮐﺎردەھ‪0‬ﻨﺎ ﺑﯚ ﮐﺎرﮐﺮدن ﮐﮫ زۆرﺟﺎر ژﻧﺎن ﺋﮫ و ﺋﯿﺸﺎﻧﮫﺷﯿﺎن ﻟﮫدەﺳﺘﺪەدا ﮐﮫ ﭘ‪0‬ﺸﺘﺮ ھﮫﯾﺎﻧﺒﻮو‪ ،‬ڕۆﻟﯽ ﺧﻮازراوی‬
‫ﺗﺮی ھ‪0‬ﻨﺎ ﻟﮫﮔﮫڵ ﺧﯚﯾﺪا‪ ..‬ھﮫرﺑﯚﯾﮫش ﺋﺎ‪c‬ﯚزﺑﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﮫﻣﯽ ﺣﻮﮐﻤ{اﻧﯽ ھ‪0‬ﺰی زﯾﺎﺗﺮی داﯾﮫ ﭘﯿﺎو و ﺧﻮازﯾﺎری ﺋﮫوەﺑﻮو ﭘﯿﺎو ﻟﮫدەرەوەی‬
‫ﻣﺎڵ ڕۆ‪c‬ﯽ ﭘ‪0‬ﺒﺪر‪0‬ﺖ و ژﻧﯿﺶ ﻟﮫ ﻣﺎ‪c‬ﮫوە‪ .‬ﺑﮫھﮫﻣﺎن ﺷ‪0‬ﻮە ﭘﯿﺎوی ﺧﻮ‪0‬ﻨﺪەوار ﺑﺮه و ﭘﮫﯾﺪا دەﮐﺎت و ﺧﻮ‪0‬ﻨﺪن ﺗﺎ ﭼﮫﻧﺪﯾﻦ ﺳﮫدە ﺑﯚ زۆرﺑﮫی‬
‫ژﻧﺎن ﻓﮫراھﮫم ﻧﮫﺑﻮوە‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەوە ﮔﺮﻧﮕﯽ ﭘﯿﺎوی ﺧﻮ‪0‬ﻨﺪەوار ﺑﯚ ﺑﮫڕ‪0‬ﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﺑﯿﺮۆﮐﺮاﺳﯿﮫﺗﯽ دەو‪c‬ﮫت ﺑﺎﯾﮫﺧﯽ ﺗﺎﯾﺒﮫﺗﯽ ھﮫﺑﻮوە‪.‬‬
‫ھﮫ‪c‬ﺒﮫﺗﮫ ھﮫﻧﺪ‪0‬ﮏ ﻟﮫ ژﻧﺎﻧﯽ ﺳﮫرﺑﮫ ﭼﯿﻨﯽ ﺑﺎ^ دەﺑﻮوﻧﮫ ﻣﮫﻟﯿﮑﮫ و ﻓﯿﺮﻋﮫون‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﻟﮫ ﻣﯿﺴﺮ‪ ،‬ﯾﺎﺧﻮد ﻟﮫ ﮐﮫﻧﯿﺴﮫ و ﻣﮫﻋﺒﮫدەﮐﺎﻧﺪا ﮐﺎرﯾﺎن‬
‫دەﮐﺮد‪ .‬ﺑﮫ^م ﻟﮫ ﺳﯚﻣﮫری ﮐﯚﻧﺪا ھﮫزارو دووﺳﮫد ﺳﺎڵ ﺗﺎوەﮐﻮ ﺳ‪ V‬ھﮫزارو ﭘ‪0‬ﻨﺞ ﺳﮫد ﺳﺎڵ ﭘ‪0‬ﺶ زاﯾﻦ )‪ (1200-3500‬ﻧﺎوﭼﮫﯾﮫﮐﯽ‬
‫زۆر ﺋﺎوەدان و ﭘ‪0‬ﺸﮑﮫوﺗﻮوﺑﻮوە ﻟﮫ ڕووی ﭘﯿﺸﮫﺳﺎزﯾﯿﮫوە ژﻧﺎن و ﭘﯿﺎوان ﺗﺎڕادەﯾﮫک وەک ﯾﮫک ﮐﺎرﯾﺎﻧﮑﺮدووە‪ ،‬ﺑﮫ^م ژﻧﺎن ﻣﻮوﭼﮫﯾﺎن‬
‫ﮐﮫﻣﺘﺮﺑﻮوە ﻟﮫ ﭘﯿﺎوان‪ .‬ھﮫرﭼﮫﻧﺪ ژن دەﯾﺘﻮاﻧﯽ ﺑﺒ‪0‬ﺘﮫ ﺷﺎژن‪ ،‬ﺑﮫ^م ھﮫﯾﻤﮫﻧﮫی ﭘﯿﺎو زﯾﺎﺗﺮ دەﺑ‪0‬ﺖ‪ .‬ﺑ‪0‬ﮕﻮﻣﺎن ﻟﮫ ﭼﺎﺧﯽ ﺑﺮۆﻧﺰەوە ﮐﮫ ﭼﮫک و‬
‫ﮐﮫرەﺳﺘﮫی ﺟﮫﻧﮕﯽ دروﺳﺖ دەﺑ‪0‬ﺖ‪ ،‬وە ﺳﻮﭘﺎ دروﺳﺖ دەﺑ‪0‬ﺖ ژن ڕ‪0‬ﮕﮫﭘ‪0‬ﺪراو ﻧﯿﯿﮫ ﺑﮫﺷﺪار ﺑ‪0‬ﺖ‪ .‬ﺑﮫھﮫﻣﺎن ﺷ‪0‬ﻮە ﺋﮫم ﮐ‪0‬ﺸﮫ و‬
‫ﭘﮫراو‪0‬ﺰﺧﺴﺘﻨﮫی ژﻧﺎن ﻟﮫ ﮐﺎﺗﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﮫﮐﺎﻧﯿﺸﺪا ھﮫزار ﺗﺎوەﮐﻮ ھﮫزارو ﻧﯚﺳﮫد ﺳﺎڵ )‪ (1900-1000‬ﭘ‪0‬ﺶ زاﯾﻦ ھﮫﯾﮫ و ﮔﮫﺷﮫﮐﺮدﻧﯽ‬
‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﺎن و دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ ﻣﻮ‪c‬ﮑﺎﯾﮫﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒﮫت دەﮐﺎﺗﮫ ﺋﮫوەی ھ‪0‬ﺮش ﺑﮑﮫﻧﮫ ﺳﮫر و^ﺗﺎﻧﯽ دراوﺳ‪ .V‬ﻣ‪0‬ﮋووﻧﻮﺳﺎن ﻟﮫ و ﺑﺎوەڕەدان ﮐﮫ‬
‫ﭘﺎﺑﮫﻧﺪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺷﻮورﯾﯿﮫﮐﺎن ﺑﮫ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﻣﻮ‪c‬ﮑﺎﯾﮫﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒﮫت و ﺣﮫزﯾﺎن ﺑﮫ ﺟﮫﻧﮓ ھﯚﮐﺎرﺑﻮوە ﺑﯚ ھﮫﯾﻤﮫﻧﮫی ﭘﯿﺎو و ﭼﮫوﺳﺎﻧﺪﻧﮫوەی‬
‫ژﻧﺎن‪ .‬ژﻧﺎن ﻟﮫم ﺳﮫردەﻣﮫدا ﺑﯚﯾﺎن ﻧﮫﺑﻮوە ﻣﯿﺮاﺗﯿﺎن ﺑﮫرﮐﮫو‪0‬ﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺑﮫرەﯾﺎن ﻧﮫﺑﻮوە‪ ،‬وە ﻟﮫ ڕۆ‪c‬ﯽ ﻧﺎوﻣﺎڵ زﯾﺎﺗﺮ ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﺎن ﻧﮫﺑﻮوە‪.‬‬

‫ﺑﮫھﮫﻣﺎن ﺷ‪0‬ﻮە ﻟﮫ ﭼﺎﺧﯽ ﺑ{ۆﻧﺰدا ﮐﮫرەﺳﺘﮫی ﺑﮫرھﮫﻣﮭ‪0‬ﻨﺎن و ﮔﮫﺷﺎﻧﮫوەی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻟﮫ ﺋﮫوروﭘﺎش ﺳﮫرھﮫ‪c‬ﺪەدات‪ .‬ﺑﮫﺗﺎﯾﺒﮫت ﻟﮫ‬
‫ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﮫﺗﯽ ڕۆم و ﯾﯚﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚن‪ .‬ژن ﭼﮫﻧﺪ ڕۆ‪0c‬ﮑﯽ ھﮫﺑﻮوە ﻟﮫ ﭘﯿﺸﮫﺳﺎزﯾﺪا ﮐﮫ ﺗﺎڕادەﯾﮫک ﺳﮫرﺑﮫﺧﯚﯾﯽ ﭘ‪0‬ﺪاوە‪ .‬ﺑﮫ^م ﯾﯚﻧﺎن ﻟﮫ ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن‬
‫و ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪﯾﯿﮫ ﮐﯚﻣﮫ^ﯾﮫﺗﯿﮫﮐﺎﻧﯿﺪا زۆر ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﺑﻮون‪ .‬ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ﺋﮫﻣﮫ ﻟﮫ ﻧﻮﺳﯿﻨﯽ ﻓﮫﯾﻠﮫﺳﻮﻓﮫﮐﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ڕەﻧﮕﯿﺪاوەﺗﮫوە‪ .‬ﻓﮫﯾﻠﮫﺳﻮﻓ‪0‬ﮑﯽ وەک‬
‫)ﺋﮫرﺳﺘﯚ( ﻟﮫوە ﺑﺎوەڕەدا ﺑﻮوە؛ ﮐﮫ ﭘﯿﺎو ﻟﮫ ڕووی ﺟﮫﺳﺘﮫﯾﯽ و ﺋﮫﻗ[ﯿﮫوە ﻟﮫ ژن ﺑﺎ^ﺗﺮە و ﺗﺮۆﭘﮑﯽ ﭘﯿﺎوەﺗﯿﻦ و دەﺑ‪0‬ﺖ ژن ﻧﺰﻣﺘﺮﺑ‪0‬ﺖ ﻟﮫوان‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﺗﺎﺑﻠﯚﯾﮫﮐﯽ ﻧﺎوەڕاﺳﺘﯽ ﺳﮫدەی ﭘﺎﻧﺰە – ﺳﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯽ ژﻧﮫﮐﺎن ﺑﮫﻧﺎوی ﺟﺎدووﮔﮫری – ﺳﻮﯾﺴﺮا – ﭬﯿﻞ ﺳﺎو ‪ – 1447‬ھﻮﻧﮫرﻣﮫﻧﺪ ﻧﮫﻧﺎﺳﺮاوە‪.‬‬
‫‪1447 ، Switzerland ،The burning of a woman in Willisau‬‬

‫ﺑ‪0‬ﮕﻮﻣﺎن ﻟﮫﺳﮫدەی ﭼﻮاردەوە ﺗﺎ ﺳﮫدەی ھﮫژدە‪ ،‬ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﮔﮫورە ﻟﮫ ﭘﮫﯾﻮەﻧﺪﯾﮫﮐﺎﻧﯽ ﮐﺎر و ﺳﮫرﻣﺎﯾﮫ و ﭼﯿﻨﮫﮐﺎن و ﮔﮫﺷﮫی ﭘﯿﺸﮫﺳﺎزی‬
‫ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﺋﺎ‪c‬ﯚزﺗﺮ و ﮔﮫورەﺗﺮی ﺑﮫدوای ﺧﯚﯾﺪا ھ‪0‬ﻨﺎ‪ .‬ﺋﺎﯾﻦ ﻟﮫﻻﯾﮫﮐﮫوه‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﻟﮫ ﺧﯚرﺋﺎوادا ﺗﮫواو دەﺳﮫ^ﺗﯽ ھﮫﺑﻮو ﺑﮫﺳﮫر ﺑﺎری‬
‫ﮐﮫﺳ‪0‬ﺘﯽ و ژﻧﯽ ﮐﺮدﺑﻮوە ﭘﻠﮫ دوو‪ .‬ﻟﮫزۆر‪0‬ﮏ ﻟﮫم و^ﺗﺎﻧﮫی ﺋﮫورووﭘﺎ ژﻧﺎﻧﯿﺎن دەﺳﻮﺗﺎﻧﺪ ﺑﯚ ﭼﮫﻧﺪ ﺳﮫدەﯾﮫک ﻟﮫ ژ‪0‬ﺮﻧﺎوی ﺋﮫﻣﺎﻧﮫ‬
‫)ﺟﺎدووﮔﮫرن( ﻟﮫﮐﺎﺗ‪0‬ﺪا ﺋﮫﻣﺎﻧﮫ ﺋﮫ و ژﻧﺎﻧﮫ ﺑﻮون ﮐﮫ ﻟﮫ ﮐ[ﯿﺴﺎ ھﮫ‪c‬ﮕﮫراﺑﻮوﻧﮫوە‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫھﯚی ژﻧﺒﻮوﻧﯿﺎﻧﮫوە ﻟﮫھﮫﻣﻮو‬
‫ﺳﮫدەﮐﺎﻧﺪا ﻓﯚڕﻣﯽ ﮐﯚن و ﺗﺎزەی ﺗﺮی د‪0‬ﺘﮫ ﺳﮫر و ھﮫر ﻟﮫ ﭘﺮﺳﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﮫوە‪ ،‬ھﺎوﺳﮫرﮔﯿﺮی‪ ،‬ﻣﻨﺪاڵ و ﻣﯿﺮات و دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ﺳ‪0‬ﮑﺴﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﺳﻮﺗﺎﻧﺪن و ﺳﮫرﭘﮫڕاﻧﺪﻧﮫوە ﺑﯿﮕﺮە ﺗﺎ ﺑ‪0‬ﺒﮫرﯾﮑﺮدﻧﯿﺎن ﻟﮫ ﺧﻮ‪0‬ﻨﺪن و ﺑ‪0‬ﮑﺎرﮐﺮدﻧﯿﺎن و ﭘﮫراو‪0‬ﺰ ﺧﺴﺘﻨﯿﺎن‪ .‬ھﮫرﺑﯚﯾﮫش ﻟﮫﮐﺎت و‬
‫ﺷﻮ‪0‬ﻨﯽ ﺟﯿﺎوازدا ژﻧﺎن ﺑﮫ ﺷ‪0‬ﻮازی ﺟﯿﺎواز ﮔﻮزارﺷﺘﯿﺎن ﻟﮫ ژ‪0‬ﺮدەﺳﺘﮫﯾﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﮐﺮدووه و ﺧﮫﺑﺎﺗﯿﺎن ﮐﺮدووە‪.‬‬

‫ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﮐﯚﯾﻠﮫداری د‪0‬ﺘﮫ ﺋﺎراوە‪ ،‬ﻟﮫ ﺋﮫوروﭘﺎ ژن ﺧﯚﯾﺎن دەﺷﻮﺑﮭ‪0‬ﻨﻦ ﺑﮫ )ﮐﯚﯾﻠﮫ( ھﮫر ﺋﮫوەی ﮐﮫ ﺋ‪0‬ﻤﮫ ﺋﮫﻣﺮۆ ﺋﮫم وﺷﮫﯾﮫ‬
‫ﺑﮫﮐﺎردەھ‪0‬ﻨﯿﻦ ﮐﮫ دە‪0c‬ﯿﻦ؛ ژن ﮐﺮاوە ﺑﮫ ﮐﯚﯾﻠﮫ‪ .‬دروﺳﺖ ﻟﮫوەوە ﺳﮫرﭼﺎوەی ﮔﺮﺗﻮوە ﮐﮫ ژن ﺑﯚ ﺋﮫوەی ﺑﺘﻮاﻧ‪0‬ﺖ ھﮫﺳﺘﯽ ﺧﯚی دەرﺑﺒ{‪0‬ﺖ‪،‬‬
‫ﻟﮫﺳﮫر ﺋﮫ و زو‪c‬ﻤﮫی ﻟ‪0‬ﯽ دەﮐﺮ‪0‬ﺖ‪ ،‬ﺧﯚی وەک ﺋﮫ و ﮐﯚﯾﻠﮫﯾﮫ ﺳﮫﯾﺮﮐﺮدووە ﮐﮫ ﻟﮫﻣﺎ‪c‬ﮫﮐﺎﻧﺪا و ﺷﻮ‪0‬ﻨﮫ ﺧﺮاﭘﮫﮐﺎﻧﺪا ﺑﮫ زۆرەﻣﻠ‪ V‬و ﺑ‪0‬ﮕﺎری‬
‫ﭘ‪0‬ﮑﺮاوە و ﻓﺮۆﺷﺮاوە ﻟﮫ ﺑﺎزاڕەﮐﺎﻧﺪا‪ .‬ژن ﺑﮫردەوام ﻧﺎﭼﺎرﮐﺮاوە ﭘﺎﺑﮫﻧﺪ ﺑ‪0‬ﺖ ﺑﮫ ﯾﺎﺳﺎ و ﺑﮫھﺎ و ﻧﯚرﻣﮫﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪0‬ﻮ ﮐﯚﻣﮫ‪c‬ﮕﺎ ﮐﮫ دروﺳﺘﮑﺮاوی‬
‫ﭘﯿﺎون‪) .‬ﺳﻮزان ﺋﮫﻧﺘﯚﻧﯽ( ﺧﺎﻧﻤﮫ ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ ﺋﮫﻣﺮﯾﮑﯽ ﻟﮫﺳﮫدەی ﻧﯚزدەدا دە‪0c‬ﺖ‪) :‬ژﻧﺎن دەﺑ‪0‬ﺖ دەﻧﮕﺪاﻧﮫوەی ﭘﯿﺎوان ﺑﻦ‪ ،‬ﺋﮫﮔﮫر ﺋﮫوە‬
‫ﻧﮫﮐﮫن ﺋﮫوا ﺳﮫرﯾﺎن دەﺑ{ن(… ﻣﮫﺑﮫﺳﺖ ﻟﮫم د‪0‬ﺮە ﺋﮫوەﯾﮫ ﺋﮫ و ژﻧﺎﻧﮫی ﮐﮫ دەﯾﺎﻧﮫّو‪0‬ﺖ ﻟﮫ دەرەوەی ﺋﮫ و ڕۆ‪c‬ﮫی ﮐﮫ ﭘﯿﺎو ﭘ‪0‬ﯿﺎﻧﺪەﺑﮫﺧﺸ‪0‬ﺖ‬
‫ﺑﻮوﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺴﮫﻟﻤ‪0‬ﻨﻦ‪ ،‬ﺑ‪0‬ﺪەﺳﮫ^ت دەﮐﺮ‪0‬ﻦ و ﺑ‪0‬ﺪەﻧﮓ دەﮐﺮ‪0‬ﻦ‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەدا )ﺳﮫرﺑ{ﯾﻦ( ﺳﯿﻤﺒﯚﻟﯿﮑﮫ ﺑﯚ ﮔﮫڕاﻧﮫوە ﺑﯚ ﭼﯿﺮۆﮐﯽ ﺳﮫرﺑ{ﯾﻨﯽ‬
‫)ﻣﯿﺪۆﺳﺎ(‪ ،‬ﺋﮫم ﻓﯿﮕﻮرە ﮐﮫ زۆرﺟﺎر ﻧﺎوەﮐﮫﯾﻤﺎن ﺑﯿﺴﺘﻮوە ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت وەک ﺋﺎﻣﺎژە ﻟﮫ ﺧﯚرﺋﺎوادا زﯾﺎﺗﺮ ﺑﯚ ھ‪0‬ﺮﺷﮑﺮدﻧﮫ ﺳﮫر ژﻧﯽ ﺋﺎزا و‬
‫ﺳﮫرﺑﮫﺧﯚ ﭘ‪0‬ﯽ دە‪0c‬ﯿﻦ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ‪ .‬ﺋﮫم ﻓﯿﮕﻮرە زۆرﺗﺮ ﻟﮫ داﺳﺘﺎﻧﯽ )ﺋﯿﻠﯿﺎد(ی )ھﯚﻣﮫر( دا ﺋﺎﻣﺎژەی ﭘ‪0‬ﺪراوە ﮐﮫ ﺑﺎس ﻟﮫ ﺧﻮاوەﻧﺪە ﮔﺮﯾﮑﮫﮐﺎن‬
‫دەﮐﺎت و زۆرﺗﺮ ﺳﮫر ﺑﮫ ﻣﯿﺘﯚﻟﯚژی ﯾﯚﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻧﮫ‪ .‬دواﺗﺮ ڕۆﻣﺎﻧﮫﮐﺎن ﮐﺎری زﯾﺎﺗﺮ ﻟﮫﺳﮫر ﺋﮫم ﻓﯿﮕﻮرە دەﮐﮫن و ﻟﮫ ﻣﯿﺘﺎﻣﯚرﻓﯚزەﮐﺎﻧﯽ‬
‫)ﺋﯚﭬﯿﺪ(دا ﺑﮫﺗﮫواوی داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎﻣﺎن ﺑﯚ دەردەﮐﮫو‪0‬ﺖ‪(5).‬‬
‫ﭼﯿﺮۆﮐﮫﮐﮫ ﺑﮫم ﺷ‪0‬ﻮەﯾﮫﯾﮫ‪) ،‬ﻧﯿﭙﺘﯚن(ی ﺧﻮاوەﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺪۆﺳﺎ دەﺑﯿﻨ‪0‬ﺖ و ﺣﮫزی ﻟ‪0‬ﺪەﮐﺎت‪ ،‬وە ﭘ‪0‬ﯿﻮاﯾﮫ ﻣﺎداﻣﮫﮐﯽ ﺋﮫم ﺧﻮاوەﻧﺪە‪ ،‬ﮐﮫواﺗﮫ دەﺳﮫ^ﺗﯽ‬
‫ھﮫﯾﮫ ﺑﮫﺳﮫر ﺟﮫﺳﺘﮫی ﻣﯿﺪۆﺳﺎدا‪ ،‬ھﮫرﺑﯚﯾﮫش ﻟﮫ ﭘﮫرﺳﺘﮕﺎﮐﮫی )ﻣﯿﻨ‪0‬ﺮﭬﺎ(دا دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ﺳﮑ‪0‬ﺴﯽ دەﮐﺎﺗﮫ ﺳﮫر‪) .‬ﻣﯿﻨ‪0‬ﺮﭬﺎ( ﺑﮫﻣﮫ زۆر‬
‫ﺗﻮڕەدەﺑ‪0‬ﺖ و ﻟﮫ و ﺑﺎوەرەداﺑﻮوە‪ ،‬ﮐﮫ ﭘﮫرﺳﺘﮕﺎﮐﮫی ﭘﯿﺴﺒﻮوە‪ ،‬ﻟﮫ ﭘﺎﮐﯽ ﭼﯚﺗﮫدەر‪ .‬ﻟﮫم ﺣﺎ‪c‬ﮫﺗﮫدا ﻟﮫﺟﯿﺎﺗﯽ ﻟﯚﻣﮫﮐﺮدﻧﯽ )ﻧﯿﭙﺘﯚن( د‪0‬ﺖ و‬
‫)ﻣﯿﺪۆﺳﺎ( دەﮐﺎت ﺑﮫ )دەﻋﺒﺎ( ﮐﮫ ﻗﮋەﮐﺎﻧﯽ ﻣﺎرن‪ ،‬ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﭘﯿﺎو ﺳﮫﯾﺮی دەﮐﮫن دەﺗﺮﺳﻦ ﻟﮫﺟﯿﺎﺗﯽ ﺋﮫوەی ﺣﮫزﯾﺎن ﺑﭽ‪0‬ﺘﮫ ﺳﮫری‪ .‬ﺑﮫ‪c‬ﮑﻮ ﺑﮫ‬
‫ﺳﮫﯾﺮﮐﺮدﻧﯽ ﭼﺎوی دەﺑﻨﮫ ﺑﮫرد‪ .‬دواﺗﺮ ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ﻣﯿﻨ‪0‬ﺮﭬﺎ ﻗﮫ‪c‬ﻐﺎﻧ‪0‬ﮏ دەداﺗﮫ ﭘ‪0‬ﺮﺳﯿﯚس وﻟﮫﮐﺎﺗﯽ ﺧﮫوﺗﻨﺪا ﺳﮫری دەﺑ{‪0‬ﺖ‪ ،‬ﺑﮫﻣﮫش ﭘﯿﺮﺳﯿﯚس‬
‫وەﮐﻮ ﺋﺎﻣﺮاز‪0‬ﮏ ﺳﮫری ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ ﺑﮫﮐﺎر د‪0‬ﻨ‪0‬ﺖ ﺑﯚ ﺗ‪0‬ﮑﺸﮑﺎﻧﺪﻧﯽ دوژﻣﻨﮫﮐﺎﻧﯽ‪ .‬ھﮫ‪c‬ﺒﮫت ﺳﮫرﺑ{ﯾﻨﯽ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ ﺗﮫﻧﮭﺎ ﮐﺎر‪0‬ﮏ ﻧﮫﺑﻮو ﮐﮫ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﮫراﻧﺒﮫری ﺋﮫﻧﺠﺎﻣﺪرا‪ ،‬ﺑﮫ‪c‬ﮑﻮ دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ﺳ‪0‬ﮑﺴﯿﺶ ﮐﺮاﺑﻮوە ﺳﮫری‪ .‬ﻟ‪0‬ﺮەوە ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ ﺟﮫﺳﺘﮫ و دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی‬
‫ﮐﺮدﻧﮫ ﺳﮫرﯾﺎن ﻣ‪0‬ﮋووﯾﮫﮐﯽ زۆر ﮐﯚﻧﯽ ھﮫﯾﮫ‪ .‬ﭼﯿﺮۆﮐﯽ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ وەک ژﻧ‪0‬ﮏ ﮐﮫ ﺳﮫری ﭘﮫڕ‪0‬ﻨﺪراوە و دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ﮐﺮاوەﺗﮫ ﺳﮫر‪ ،‬ﺗﺎ ﺋﮫم‬
‫ﺳﮫدەﯾﮫش ﺑﮫردەوام ﻟﮫ ﮐﯚﻧﺘ‪0‬ﮑﺴﺘﯽ ﺟﯿﺎوازدا ﺑﮫرھﮫﻣﺪەھ‪0‬ﻨﺮ‪0‬ﺘﮫوە‪.‬‬

‫ﭘﯿﺘﮫر ڕوﺑﻨﺲ؛ ﺳﮫری ﭘﮫڕﯾﻮی ﻣﯿﺪۆزا – ‪ – ca 1618‬ﭬ‪0‬ﻨﺎ‬

‫‪The Head of Medusa- ca 1616 Vienna ،Pieter Rubens‬‬
‫ﻟﮫ ﺳﮫرەﺗﺎی ﺳﮫدەی ﺑﯿﺴﺘﮫﻣﺪا‪ ،‬ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﮐﮫ ژﻧﺎن ﺧﯚﯾﺎن ڕ‪0‬ﮑﺨﺴﺖ وداوای ﻣﺎﻓﯽ دەﻧﮕﺪاﻧﯿﺎن دەﮐﺮد‪ ،‬ھﻮﻧﮫرﻣﮫﻧﺪە ﭘﯿﺎوەﮐﺎﻧﯽ ﺋﮫ و ﺳﮫردەﻣﮫ‬
‫ﻟﮫ ﮐﺎرﯾﮑﺎﺗ‪0‬ﺮ وﺗﺎﺑﻠﯚﮐﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑﮫ ﺷ‪0‬ﻮەﯾﮫﮐﯽ ﮔﺎ‪c‬ﺘﮫﺟﺎڕاﻧﮫ و‪0‬ﻨﺎی ﺋﮫم ژﻧﺎﻧﮫﯾﺎن دەﮐﺮد و وەﮐﻮ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎﯾﮫﮐﯽ ﺧﮫﺗﮫر‪ ،‬وەﺣﺸﯽ و ﺳﮫر ﻣﺎراوی‬
‫و‪0‬ﻨﺎﯾﺎن دەﮐﺮدن‪ .‬ﺑ‪0‬ﮕﻮﻣﺎن ﻟﮫزۆر ﮐﺎت و ﺷﻮ‪0‬ﻨﯽ ﺗﺮدا ﻟﮫ ﺧﯚرﺋﺎوادا و‪0‬ﻨﺎی ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ ﺑﮫ ﺷ‪0‬ﻮازی ﺟﯿﺎواز ﺑﮫرھﮫم ھﺎﺗﯚﺗﮫوە ﻟﮫ ﺋﮫدەب‪،‬‬
‫ھﻮﻧﮫری ﻧﯿﮕﺎرﮐ‪0‬ﺸﯽ‪ ،‬ﻓﯿﮑﺮی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮری ﮔﺸﺘﯿﺪا وەک ﻓﯿﮕﻮر‪0‬ﮑﯽ ﺧﮫﺗﮫر‪ ،‬وەﺣﺸﯽ و ھﺎر و دژە ﭘﯿﺎو‪ ،‬ﮐﮫ ﭘﯿﺎو ﻟﮫ ﭘﯿﺎوەﺗﯽ‬
‫د ە ﺧ ﺎ ت‪.‬‬

‫ﻟﮫ ﮐﺎﺗ‪0‬ﮑﺪا ﺑﮫم ﺷ‪0‬ﻮازە ﻟﮫ و‪0‬ﻨﺎﮐﺮدﻧﯽ )ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ( ﺋﮫوەﯾﺎن ﻟﮫ ھﯚﺷﯿﺎری ﮔﺸﺘﯿﺪا ﺳ{ﯾﺒﻮوەوە‪ ،‬ﮐﮫ )ﻧﯿﭙﺘﯚﻧﯽ( ﺧﻮاوەﻧﺪ ﭘﯿﺎو‪0‬ﮑﯽ دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋﮐﺎری‬
‫ﺳ‪0‬ﮑﺴﯿﮫ و ﺗﺎواﻧﺒﺎرە‪ ،‬ﺋﮫوە ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎﯾﮫ ﮐﮫ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﮫ‪ .‬ﺋﮫم ﺟﯚرە ﻟﮫ و‪0‬ﻨﺎﮐﺮدن ﻟﮫ ﺣﮫﻓﺘﺎﮐﺎﻧﯽ ﺳﮫدەی ﺑﯿﺴﺘﺪا د‪0‬ﺘﮫ ژ‪0‬ﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎر ﻟﮫ ﻻﯾﮫن‬
‫ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺖ و ﺷﺎﻋﯿﺮ و ﻧﻮﺳﮫرە ﺧﯚرﺋﺎواﯾﯿﮫﮐﺎﻧﮫوە‪ ،‬ﺑﮫوەی ﮐﮫ ﭼﯿﺮۆﮐﮫ ڕاﺳﺘﮫﻗﯿﻨﮫﮐﮫ دەﺧﮫﻧﮫوەڕوو ﻟﮫ ڕ‪0‬ﮕﮫی ﺷﯿﮑﺎری ﻣ‪0‬ﮋوو‪ ،‬ﺗ‪0‬ﮑﺴﺖ و‬
‫ﻧﻮﺳﯿﻨﮫوەی ﺷﯿﻌﺮی ژﻧﺎﻧﮫ ﮐﮫ ﻣﯿﺪۆﺳﺎ وەک ﺧﯚی ﺑﮫرھﮫﻣﺪەھ‪0‬ﻨﻨﮫوە‪ ..‬ھﮫروەھﺎ دواﺗﺮ ﻟﮫ ھﮫﺷﺘﺎﮐﺎﻧﯿﺸﺪا ﺑﺰوﺗﻨﮫوەی ﺷﮫﭘﯚﻟﯽ دووھﮫﻣﯽ‬
‫ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ زۆر‪0‬ﮏ ﻟﮫ ﻣ‪0‬ﮋووﻧﻮﺳﮫﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎس ﻟﮫ و دەﺳﺖ در‪0‬ﮋﯾﯿﮫ ﺳ‪0‬ﮑﺴﯿﮫ دەﮐﮫن ﮐﮫ ﮐﺮاوەﺗﮫ ﺳﮫر ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ‪ ،‬ﮐﮫ ﺑﯚ ﺑ‪0‬ﺪەﻧﮕﮑﺮدﻧﯽ ژن ﻟﮫ‬
‫ﺋﺎراداﯾﮫ و ﺳﮫرﭼﺎوەﮐﮫی دەﮔﮫڕ‪0‬ﻨﻨﮫوە ﺑﯚ ﺋﮫم ﺟﯚرە داﺳﺘﺎﻧﺎﻧﮫ‪ .‬ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﻣ‪0‬ﺪۆﺳﺎ ﺳﮫری ﻟ‪0‬ﺪەﮐﺮ‪0‬ﺘﮫوە‪ ،‬ﭼﺎو و دەﻣﯽ دادەﺧﺮ‪0‬ﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﻣﺎﻧﺎی‬
‫ﺑ‪0‬ﺪەﻧﮕﮑﺮدن وﻧﺎﺑﯿﺎﻧﺎﮐﺮدﻧﯽ ژﻧﮫ ھﮫم ﻟﮫ ڕ‪0‬ﮕﮫی دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی و دواﺗﺮ ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﮐﺮدﻧﯽ‪.‬‬

‫ﻟﮫڕاﺳﺘﯿﺪا ﺗﺎوەﮐﻮ ﺣﮫﻓﺘﺎﮐﺎﻧﯽ ﺳﮫدەی ﺑﯿﺴﺘﮫم‪ ،‬ﭘﺮﺳﯽ دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ژن وەﮐﻮو ﺗﺎوان ﺳﮫﯾﺮ ﻧﮫدەﮐﺮا‪ ،‬ھﮫم ﭘﯿﺎوان ﺑﮫ ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﺎن دەزاﻧﯽ‬
‫دەﺳﺘﺪر‪0‬ﮋی ﺑﮑﮫﻧﮫ ﺳﮫر ژن و ھﮫم ژﻧﺎﻧﯿﺶ دەﻧﮕ‪0‬ﮑﯽ وەھﺎﯾﺎن ﻧﮫﺑﻮو ﻟﮫدژی ﺋﮫم ﺗﺎواﻧﮫ‪ .‬ﺑﮫ^م ﻟﮫﮔﮫڵ )ﺷﮫﭘﯚﻟﯽ دووھﮫﻣﯽ ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﯽ( و‬
‫دروﺳﺘﺒﻮوﻧﯽ زﻣﺎﻧ‪0‬ﮑﯽ ﺋﮫﮐﺎدﯾﻤﯽ ﮐﮫ ژﻧﺎن ﺗﮫﻋﺒﯿﺮ ﻟﮫ ﭼﮫوﺳﺎﻧﺪﻧﮫوەی ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﭘ‪0‬ﺒﮑﮫن‪ ،‬ھﮫﻣﻮو ﺋﮫم ﭘﺮﺳﯿﺎرە ﮔﮫوراﻧﮫ ﻟﮫ داﯾﮑﺒﻮون‪.‬‬
‫ﮐﮫوﺗﻨﮫ ھﮫ‪c‬ﺪاﻧﮫوەی ﻻﭘﮫرەﮐﺎﻧﯽ ﻣ‪0‬ﮋوو‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﮫ دروﺳﺘﮑﺮاوەﮐﺎن ﮐﮫ ﭘﯿﺎوان ﺗﯿﺎدا ﺧﻮاوەﻧﺪن و ژﻧﺎن وەک ﺟﮫﺳﺘﮫی داﮔﯿﺮﮐﺮاو و ﺑﮫ‬
‫وەﺣﺸﮑﺮاو و‪0‬ﻨﺎﮐﺮاون‪ ،‬ھﮫﻣﻮو ﺋﮫﻣﺎﻧﮫ ھﺎﺗﻨﮫ ژ‪0‬ﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎری ﮔﮫورەوە‪.‬‬
‫ﺑﮫھﮫﻣﺎن ﺷ‪0‬ﻮە ﻓﮫﻟﺴﮫﻓﮫ و ﻣ‪0‬ﮋوی ﺧﯚرﺋﺎوا ﮐﮫ ژن ﺗﯿﺎﯾﺪا ھﮫم ﺧﺮاپ و‪0‬ﻨﺎﮐﺮاوە و ھﮫم ﭘﮫراو‪0‬ﺰﺧﺮاوە؛ ﮐﺘ‪0‬ﺒﮫ ﺋﺎﯾﻨﯽ و ﺑﮫﻧﺎو ﭘﯿﺮۆزەﮐﺎن ﮐﮫ‬
‫ﭘﻠﮫدووی و ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺟ‪0‬ﻨﺪەری ﺑﮫرھﮫﻣﺪەھ‪0‬ﻨﻨﮫوە ھﺎﺗﻨﮫ ژ‪0‬ﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎری ﮔﮫورەی ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﮫﮐﺎن‪ .‬ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ﻟﮫﺑﺎرەی زاﻧﺴﺘﮫوە ﺧﺎﻧﻤﮫ‬
‫ﻓ‪0‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺖ و ﺋﮫﮐﺎدﯾﻤﯽ ﺑﮫرﯾﺘﺎﻧﯽ )ﻟﯿﻦ ﺳﯿﮕﺎڵ( ﻟﮫ و ﺑﺎوەڕەداﯾﮫ ﮐﮫ؛ ﻟﮫ زۆرﺑﮫی ﺳﮫردەﻣﮫﮐﺎﻧﺪا ژن و زاﻧﺴﺖ وەﮐﻮ دوو دژی ﯾﮫک‬
‫ﻣﺎﻣﮫ‪c‬ﮫدەﮐﺮان‪ ،‬ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ھﮫر ژﻧﺎن ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺪاﯾﮫ ﻟﮫ ﻗﮫرەی زاﻧﺴﺖ و زاﻧﯿﺎری ﻣﮫﺗﺮﺳﯽ ﺋﮫوەی ھﮫﺑﻮو ﮐﮫ ﻣﮫھﺰەﻟﮫ ﺑﮑﺮ‪0‬ﻦ و ھﮫ‪c‬ﺪر‪0‬ﻨﮫ‬
‫دەرەوەی ﮐﯚﻣﮫ‪c‬ﮕﮫ‪ .‬ﯾﺎن ﻟﮫ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎ‪c‬ﮫﺗﺪا وەک ﺧﺎﺗﻮو )ﻟﯿﻦ( دە‪0c‬ﺖ؛ ژﻧﺎن دەﺑﻮاﯾﮫ ڕەﮔﮫزی ﺧﯚﯾﺎن وازﻟ‪0‬ﺒ‪0‬ﻨﻦ‪ ،‬ﺑﯚﻧﻤﻮﻧﮫ ﻟﮫ ﺳﮫدەی‬
‫ھﮫژدەدا‪ ،‬ھﮫرﭼﮫﻧﺪە ﮔﮫﺷﮫی ﺋﺎﯾﺪﯾﺎ و ﺋﮫوﺟﯽ ڕۆﺷﻨﮕﮫری ﺑﻮوە‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﮫی ﻓﮫﯾﻠﮫﺳﻮﻓﯽ ﻓﮫڕەﻧﺴﯽ )ﭬﯚ‪c‬ﺘ‪0‬ﺮ( د‪0‬ﻨ‪0‬ﺘﮫوە ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ﺳﺘﺎﯾﺸﯽ )ﺋﯿﻤﯿﻞ‬
‫دو ﺷﺎﺗﻠ‪0‬ﺖ( دەﮐﺎت ﮐﮫ ﻓﯿﺰﯾﺎی )ﻧﯿﻮﺗﻨﯽ( ﭘﮫرەﭘ‪0‬ﺪاوە و ﭬﯚﻟﺘ‪0‬ﺮ دە‪0c‬ﺖ‪) :‬ﺋﮫم ژﻧﮫ ﭘﯿﺎو‪0‬ﮑﯽ ﻣﮫزﻧﮫ ﺗﮫﻧﮭﺎ ﮐ‪0‬ﺸﮫﯾﮫک ھﮫﯾﮫﺗﯽ ﺋﮫوەﯾﮫ ﮐﮫ ژﻧﮫ‪،‬‬
‫ژﻧ‪0‬ﮏ ﮐﮫ ﻧﯿﻮﺗﻨﯽ ﺷﯿﮑﺎری و وەڕﮔ‪0‬ﺮاوە‪ ،‬ﻟﮫ ﯾﮫک وﺷﮫدا ﭘﯿﺎو‪0‬ﮑﯽ زۆر ﻣﮫزﻧﮫ(‪ .‬ﺋﮫﻣﮫ ﻟﮫ ﮐﺎﺗ‪0‬ﮑﺪا ﺑﻮوە ﮐﮫ )ﺧﺎﺗﻮو ﺋﯿﻤﯿﻞ دوﺷﺎﺗﻠ‪0‬ﺖ(‬
‫ھﺎوﮐﺎر و ﺧﯚﺷﮫوﯾﺴﺘﯽ ﭬﯚﻟﺘ‪0‬ﺮ ﺑﻮوە ﺑﯚ ﻣﺎوەی ﭘﺎﻧﺰدە ﺳﺎڵ ﻟﮫدەرەوەی ھﺎوﺳﮫرﮔﯿﺮی!‬

‫ﻟ‪0‬ﺮەوە ﺑﯚﻣﺎن دەردەﮐﮫو‪0‬ﺖ ﮐﮫ ﻣ‪0‬ﮋووی ﭼﮫوﺳﺎﻧﮫوە و ﭘﮫراو‪0‬ﺰﺧﺴﺘﻦ و ﺑ‪0‬ﺪەﺳﮫ^ﺗﮑﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﮫ دوﻧﯿﺎدا‪ ،‬ﻟﮫ ﮐﺎت و ﺷﻮ‪0‬ﻨﯽ ﺟﯿﺎوازدا‬
‫ھﯚﮐﺎر و ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﺎوازی ھﮫﯾﮫ‪ .‬ﻟﮫھﮫﻣﺎن ﮐﺎﺗﺪا ﻟ‪0‬ﮑﭽﻮون و ﻧﺰﯾﮑﺎﯾﮫﺗﯽ زۆرﯾﺸﯿﺎن ھﮫﯾﮫ‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﮔﮫر ﺳﮫﯾﺮی ﺑﮫﺷ‪0‬ﮏ ﻟﮫ ﺋﺎﯾﮫﺗﮫﮐﺎن‪،‬‬
‫ﭘﺮۆﮔﺮاﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺣﯿﺰﺑﮫﮐﺎن‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن و ﺳﺘﺮەﮐﺘﻮری دەﺳﮫ^ﺗﮫ ﯾﮫک ﻟﮫدوا ﯾﮫﮐﮫﮐﺎن ﺑﮑﮫﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯚﻣﺎن دەردەﮐﮫو‪0‬ﺖ‪ ،‬ﮐﮫ ﺟﯿﺎواز ﻟﮫوەی‬
‫ﺋﮫﻣﺎﻧﮫ ﮐﺎﯾﮫی ﭘﯿﺎواﻧﮫن‪ ،‬ﺑﮫ‪c‬ﮑﻮ ﺋﮫ و ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﺎﻧﮫی ﮐﮫ ﺋﮫوان ﺑﺎﻧﮕﮫﺷﮫی ﺑﯚ دەﮐﮫن زۆر ڕووﮐﮫﺷﻦ و ﻟﮫ ﮐﯚﻣﮫ‪0c‬ﮏ ﮐ[‪0‬ﺸﮫ و‬
‫ڕﯾﺘﯚرﯾﮏ زﯾﺎﺗﺮ ﻧﯿﻦ‪ .‬ﻟﮫھﮫﻣﺎن ﮐﺎﺗﺪا ﻟﮫﺑﮫرژەوەﻧﺪی ﺧﯚﯾﺎﻧﮫوە دەﺳﮫ^ت و ﭘ‪0‬ﮕﮫی ژن ﮐﮫﻣﺪەﮐﮫﻧﮫوە ﻟﮫ ھﮫﻣﻮو ﺑﻮارەﮐﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﺪا‪ .‬ھﮫر‬
‫ﮐﺎﺗ‪0‬ﮏ ژﻧﺎن وەﮐﻮ ﺧﯚﯾﺎن دەﯾﺎﻧﮫو‪0‬ﺖ ﺧﮫﺑﺎت ﺑﮑﮫن و ﺑﺎس ﻟﮫﻣﺎف‪ ،‬ﺋﺎزادی‪ ،‬ﭼﮫوﺳﺎﻧﮫوه و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎوان ﺑﮑﮫن ﻟﮫ دژﯾﺎن‪ ،‬دەﮐﮫوﻧﮫ‬
‫ژ‪0‬ﺮ ڕەﺧﻨﮫ و ﺗﺎﻧﮫ و ﺗﮫﺷﮫر و ﺗﮫﻧﺎﻧﮫت ھ‪0‬ﺮﺷﮫوە و ﭘ‪0‬ﯿﺎن دەوﺗﺮ‪0‬ﺖ دژە ﭘﯿﺎو‪ ،‬ﻧﮫزان‪ ،‬ﮔ‪0‬ﻞ‪ ،‬ﯾﺎﺧﻮد ﺗ‪0‬ﮑﺪەر‪ ،‬ﻓﯿﺘﻨﮫ و ﺧﻮ‪c‬ﻘ‪0‬ﻨﮫری ﺟﯿﺎﮐﺎری‬
‫ﺟ‪0‬ﻨﺪەری ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫ ﮐﮫ ﺟﯿﺎﮐﺎری‬،‫ﺘﮫوە‬0‫ﮏ ﻧﻤﻮﻧﮫ و ﺷﯿﮑﺎرﯾﮑﺮدﻧﯿﺎن ﺋﮫوەﻣﺎن ﺑﯚ ڕووﻧﺪەﺑ‬0‫ﻨﺎﻧﮫوەی ھﮫﻧﺪ‬0‫ﮋوودا و ھ‬0‫ﻮ ﻣ‬0‫ﻟﮫم ﺳﮫﻓﮫرە ﮐﻮرﺗﮫﻣﺎن ﺑﮫ ﻧ‬
‫ ﺳﮫرەڕای ﺧﮫﺑﺎﺗﯽ ژﻧﺎن ﺑﯚ ﺋﺎزادی‬.‫ﺴﺘﺎﻣﺎن‬0‫ﮋﺑﻮوەﺗﮫوە ﺑﯚ ﺋ‬0‫ﮋووﯾﮫﮐﯽ ﮐﯚﻧﯽ ھﮫﯾﮫ و در‬0‫ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﭼﮫوﺳﺎﻧﮫوەی ژﻧﺎن ﻣ‬،‫ﻨﺪەری‬0‫ﺟ‬
‫ﯿﺎن ﺑﮫرﺗﮫﺳﮏ‬c‫ ﺑﮫ^م ﺑﮫردەوام وەﻻﻧﺮاون و ڕۆ‬،‫و ﺳﮫرﺑﮫﺧﯚﺑﻮوﻧﯿﺎن و ﺑﮫﺷﺪاری ھﺎوﺗﺎﯾﺎن ﻟﮫﮔﮫڵ ﭘﯿﺎودا ﻟﮫ ھﮫﻣﻮو ﺑﻮارەﮐﺎﻧﺪا‬
.‫ﮐﺮاوەﺗﮫوە‬

‫ﺳﮫرﭼﺎوەﮐﺎن‬
Politics-Polity Press 1999 ،Psychology ،Lynne Segal Why Feminism? Gender-1
.Vintagen Books (1997)- ”The Second Sex“ .De Beauvoir Simone-2
”A companion to Gender and History“ Eds; Teresa A. Meade and Merry E. Wiesner-Hanks-3
Blackwell-2004
Beth Baron Women in Middle Eastern History: Shifting Boundaries in Sex ،Eds; Nikki R. Keddie-4
Yale University Press، 1993 – ;and Gender
The Atlantic-Washington; Nov 2016: ”Nasty Woman‘ The Original“ Elizabeth Johnston -5
http://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2016/11/the-original-nasty-woman-of-
classical-myth/506591/?utm_source=atlfb
Lynne (2003) Thinking like a man? The cultures of science. Women: a Cultural Review ،Segal -6
.pp. 1-19 ،14 (1)