Prava u prostoru (svaka tačka prave je zadata preko tri koordinate – x, y, z)

Vektorski oblik jednačine prave – pri čemu su koordinate

bilo koje nepoznate tačke Q (x, y, z) koje želimo da
izračunamo, koordinate poznate tačke P (x1, y1, z1) kroz
Q = P + t ∙ 𝑝⃗ koju prolazi prava p, koordinate vektora pravca prave 𝒑 ⃗⃗
Q (x, y, z) = P (x1, y1, z1) + t ∙ 𝑝⃗ (a, b, c) (a, b, c) gde je t neka konstanta (t ∈ R) (Slika 1). Naglašava
se da prava p prolazi kroz tačku P, a ukoliko su nam
poznate koordinate tačke P i vektor pravca 𝒑 ⃗⃗, tada bez
problema nalazimo koordinate bilo koje tačke koja se
nalazi na toj pravoj, kao što je na primer tačka Q.
Parametarski oblik jednačine prave – pri čemu su
koordinate nepoznate tačke Q (x, y, z), koordinate poznate
x = x1 + t ∙ a tačke P (x1, y1, z1) kroz koju prolazi prava p, koordinate
y = y1 + t ∙ b vektora pravca prave 𝒑 ⃗⃗ (a, b, c) gde je t neka konstanta
z = z1 + t ∙ c (t ∈ R). Parametarski oblik se dobija izvođenjem na osnovu
koordinata prave, koordinata tačke kroz koju prava prolazi,
koordinata vektora pravca pare i konstante t. Izvodi se na
osnovu vektorskog oblika.
Kanonski oblik jednačine prave – pri čemu su koordinate
𝑥 – 𝑥1 𝑦 – 𝑦1 𝑧 – 𝑧1 bilo koje nepoznate tačke, npr. Q (x, y, z), koordinate
p: = = =t
𝑎 𝑏 𝑐 poznate tačke P (x1, y1, z1) kroz koju prolazi prava p,
koordinate vektora pravca prave 𝒑 ⃗⃗ (a, b, c) gde je t neka
konstanta (t ∈ R). Izvodi se preko konstante t na osnovu
parametarskog oblika tako što se postavi sistem jednačina.
Vektor pravca prave 𝒑 ⃗⃗ – ukoliko su poznate koordinate
tačaka P1 i P2 mogu se preko njih izračunati koordinate
vektora 𝑝⃗. Pa tako sve navedene formule mogu se
napisati preko dve poznate tačke, gde se koordinate
𝑝⃗ = ⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗⃗
𝑃1 𝑃2 = (x2 – x1, y2 – y1, z2 – z1) vektora 𝑝⃗ u formulama pišu na sledeći način:

(a, b, c) = (x2 – x1, y2 – y1, z2 – z1)

(Slika 2)

Slika 1: Prava p koja prolazi kroz jednu tačku P pri čemu se takođe može uočiti i
vektor pravca prave 𝒑 ⃗⃗

Slika 2: Prava p koja prolazi kroz dve tačke (P1 i P2) pri čemu se takođe može uočiti i
vektor pravca prave 𝒑 ⃗⃗ koji se može izračunati na osnovu koordinata te dve tačke
Ravan u prostoru (svaka tačka ravni je zadata preko tri koordinate – x, y, z)
Vektorski oblik jednačine ravni – gde je M (x, y, z)
bilo koja nepoznata tačka koja pripada ravni α koju
možemo da odredimo ako znamo ostale podatke
iz jednačine, A (xo, yo, zo) takođe tačka ali sa
M=A+t∙𝑢 ⃗⃗ + s ∙ 𝑣⃗ poznatim koordinatama koja pripada istoj ravni,
M (x, y, z) = A (xo, yo, zo) + t ∙ 𝑢
⃗⃗ (u1, u2, u3) + s ∙ 𝑣⃗ (v1, v2, v3) 𝑢
⃗⃗ i 𝑣⃗ vektori koji su paralelni sa ravni α, dok su s i t
neke konstante. (M, A ∈ α) i (𝑢 ⃗⃗, 𝑣⃗ ∥ α) i (t, s ∈ R)
(Slika 3)

Parametarski oblik jednačine ravni – gde je

M (x, y, z) bilo koja nepoznata tačka koja pripada
ravni α koju možemo da odredimo ako znamo
x = xo + t ∙ u1 + s ∙ v1 ostale podatke iz jednačine, A (xo, yo, zo) takođe
y = yo + t ∙ u2 + s ∙ v2 tačka ali sa poznatim koordinatama koja pripada
z = zo + t ∙ u3 + s ∙ v3 istoj ravni, 𝑢
⃗⃗ i 𝑣⃗ vektori koji su paralelni sa ravni α,
dok su s i t neke konstante. Izvodi se na osnovu
vektorskog oblika.
Opšti oblik jednačine ravni – gde je ravan zadata
α: a ∙ (x – xo) + b ∙ (y – yo) + c ∙ (z – zo) = 0 preko jedne tačke Po (xo, yo, zo) i vektora normale
⃗⃗ (a, b, c) (Slika 4)
𝒏
Opšti oblik jednačine ravni – gde gde je ravan
𝑥 − 𝑥1 𝑦 − 𝑦1 𝑧 − 𝑧1 zadata preko tri tačke: A1 (x1, y1, z1), A2 (x2, y2, z2),
α: | 2 − 𝑥1
𝑥 𝑦2 − 𝑦1 𝑧2 − 𝑧1 | = 0 A3 (x3, y3, z3). Ukoliko su poznate koordinate sve tri
𝑥3 − 𝑥1 𝑦3 − 𝑦1 𝑧3 − 𝑧1 tačke, rešavanjem determinante (najbolje
razvijanjem jedne kolone ili vrste) dobija se opšti
α: a ∙ x + b ∙ y + c ∙ z + d = 0 oblik jednačine ravni gde su a, b, c i d konstante, a
x, y, z koordinate bilo koje tačke koja pripada ravni.
⃗⃗ α = (a, b, c)
𝒏 Iz opšteg oblika jednačine ravni se može očitati
vektor normale ravni 𝒏 ⃗⃗ α = (a, b, c)

Slika 3: Ravan α definisana preko koordinata tačke A i koordinata vektora 𝑢

⃗⃗ i 𝑣⃗

Slika 4: Ravan α definisana preko koordinata tačke A i koordinata vektora normale 𝑛⃗⃗