Okresy warunkowe

1 Informacje Ogólne

Okresy warunkowe, zwane też trybami warunkowymi a w

angielskim ,,Conditionals” to konstrukcje gramatyczne pozwalające wyrazić co

stałoby się w razie spełnienia konkretnego warunku.

Typowa forma tej konstrukcji to :

If + warunek – wynik

warunek + if – wynik

Zdanie podrzędne możemy łączyć z nadrzędnym za pomocą różnych

spójników :

If

When

Unless

On condition

Provided

As soon as
W zależności od trybu zmienia się stopień prawdopodobieństwa oraz czas do

jakiego się odnosimy :

Zero conditional – czas dowolny – 100%

First conditional – teraźniejszość lub przyszłość – ok 50%

Second conditional – teraźniejszość lub przyszłość – kilka procent lub 0

Third conditional – przeszłość – 0 %

Okresy warunkowe mogą być użyte do mówienia o uniwersalnych prawach i

zasadach, prawdopodobnej przyszłości, hipotetycznej teraźniejszości oraz

hipotetycznej przeszłości. Istnieje także możliwość łączenia ze sobą różnych okresów

warunkowych i tworzenia Mixed Conditionals - mieszanych okresów warunkowych.

2 Zero Conditional

Zerowego okresu warunkowego używamy gdy opowiadamy o rzeczach które zawsze

są prawdą, prawach natury, niezmiennych zasadach czy przepisach.

Przykłady :

If you touch fire your skin gets burnt

If you heat water to 100 degrees it boils

If you break the rules, you are punished

Zerowy okres warunkowy budujemy poprzez użycie czasu Present Simple w obu

częściach zdania.

Zadanie 1: Przetłumacz na język angielskiego

1 Idę spać jeśli jestem zmęczony

2 Jeśli dużo pada to powstają kałuże

3 Jeśli nie zjesz śniadanie będziesz głodny w pracy

4 Jeśli nie uczysz się systematycznie, nie będzie widocznych efektów

5 Jeśli jesz zdrowo to dobrze się czujesz

6 Jeśli zbyt dużo czasu spędzamy przed ekranem to bolą nas oczy

7 Jeśli temperatura spadnie poniżej zera, woda zamarznie

8 Jeśli zapada noc to robi się ciemno

2 Pierwszy tryb warunkowy:

Pierwszy tryb warunkowy stosujemy w odniesieniu do teraźniejszości i przyszłości.

Wyrażony warunek uważamy za możliwy do spełnienia, a nawet prawdopodobny.

Przewidywania co do skutku spełnienia warunku opierają się najczęściej na faktach,

przewidywaniach lub doświadczeniach osoby mówiącej.

Najczęściej tryb ten jest spotykany w formie : If + present simple + future simple lub

Future simple + if + present simple. Warto pamiętać, że forma czasu teraźniejszego

zawsze stoi w zdaniu przy, którym znajduje się spójnik if lub inny ( as soon as, when,

on condition, unless, etc).

If we leave now we will manage to catch a train

If I dont’t do my homework, my teacher will be upset

Choć zazwyczaj First conditional przyjmuje formy, o których wspomniano wyżej,

mogą pojawić się też inne. W zdaniu nadrzędnym wyróżniamy :

Present Continuous - gdy warunek odnosi się do czynności trwającej w danym

momencie . np. If they are sleeping, they won’t answer the phone. - Jeśli śpią, nie

odbiorą telefonu.

Wyrażenie to be going to - gdy warunek dotyczy zamiaru/intencji, np. If she is

going to buy a car, she must save some money. - Jeśli ona zamierza kupić samochód,

musi zaoszczędzić trochę pieniędzy.

Present Perfect - gdy warunek dotyczy czynności dokonanej, np. If all the guests

have arrived, we can commence. - Jeśli wszyscy goście przybyli, możemy

rozpoczynać.

Present Perfect Continuous - gdy warunek dotyczy czynności trwającej od jakiegoś

czasu, np. If you have been living here for a few months, you will probably know

Peter? - Jeśli mieszkacie tu od kilku miesięcy, prawdopodobnie znacie Petera?

will/won’t + bezokolicznik - dla wyrażenia uprzejmej prośby, chęci lub jej braku

oraz czynności wykonywanej wielokrotnie (forma krytyki), np. If Mrs Hendrix won’t

donate the regular sum, we will not be able to survive. - Jeśli Pani Hendrix nie zechce

ofiarować stałej kwoty, nie będziemy w stanie przetrwać.

would + bezokolicznik - dla wyrażenia uprzejmej prośby, np. If you would repeat

your name, sir, I will look for the order. - Jeśli będzie Pan uprzejmy powtórzyć swoje

nazwisko, poszukam tego zamówienia.

would like/love/care + bezokolicznik - dla wyrażenia zachęty lub zaproszenia do

zrobienia czegoś, np. If you’d like to have more cake, I’ll bring you a piece. - Jeśli

miałabyś ochotę na więcej ciasta, przyniosę Ci kawałek.

should(happen to) + bezokolicznik - dla wyrażenia bardzo małego

prawdopodobieństwa, np. Should you ever go to Paris, you must see the Eiffel Tower.

- Jeśli wybierałabyś się kiedykolwiek do Paryża, musisz zobaczyć wieżę Eiffla.

W zdaniach podrzędnych wyróżniamy:

may + bezokolicznik - dla wyrażenia przypuszczenia lub pozwolenia, np. If we leave

now, we may still meet them. - Jeśli wyjdziemy teraz, wciąż możemy ich spotkać.
might + bezokolicznik - dla wyrażenia przypuszczenia, np. Sheila might get into

trouble if her parents find out what she did. - Sheila może mieć kłopoty, jeśli jej

rodzice dowiedzą się, co zrobiła.

can + bezokolicznik - dla wyrażenia pozwolenia, np. You can watch TV if you have

tidied your room. - Możesz oglądać telewizję, jeśli posprzątałeś swój pokój.

should + bezokolicznik - dla wyrażenia rady, np. You should stop eating sweets if

you want to lose weight. - Powinieneś przestać jeść słodycze, jeśli chcesz stracić na

wadze.

Zadanie 2 : Uzupełnij zdania odpowiednimi formami czasowników

1 I will let you know immediatelly, when Tom … ( call)

2 Barbara … some help if you need it ( give)

3 You can be sure it …, if you don’t take an umbrella ( rain)

4 Do you think I …, weight if I follow this new diet? ( lose)

5 Are you certain it will be ok, if my mother … shopping with us? ( do)

6 You … if you don’t admit you are wrong ( regret)

7 If… out of petrol, we will never be on time ( run)

8 What… if you lose your job ( do)

9 If we … to the concert, we … to some great bands ( go, listen)

3 Tryb warunkowy:
Drugi tryb warunkowy to tryb ,, gdybania”. Warunek, który musi zostać spełniony do

zrealizowania celu ma niewielką lub zerową szansę żeby zaistnieć. Tryb ten dotyczy

teraźniejszych lub przyszłych zdarzeń, których spełnienie jest niemożliwe lub prawie

niemożliwe.

Przykłady:

If I were you I wouldn’t do it – Gdybym był tobą to bym tego nie robił ( ale nie jestem i

nigdy nie będę.

If I won a lottery I would buy a new home – gdybym wygrał loterię, kupiłbym nowy dom

( szanse na wygraną są bardzo małe).

Forma:

Typowa forma drugiego trybu warunkowego to :

If+Past Simple + would + bezokolicznik

Zdanie nadrzędne ( część z if) reprezentuje warunek, podrzędne zaś rezultat. Kolejność

części zdania może być zmienna:

If I lived in Portugal I would be happy = I would be happy If I lived in Portugal

Powyższa zasada dotyczy wszystkich okresów warunkowych!

Pozostałe możliwe formy drugiego okresu warunkowego to:

Zdanie nadrzędne :
Past Continuous - gdy warunek odnosi się do hipotetycznej czynności trwającej w

danej chwili lub planu na najbliższą przyszłość. np. If my parents were sleeping, we

could sneak out. - Gdyby moi rodzice spali, moglibyśmy się wymknąć.

was/were going to - gdy warunek dotyczy hipotetycznego zamiaru/intencji, np. If she

was going to buy a car, she would have to save some money. - Jeśli ona zamierzałaby

kupić samochód, musiałaby zaoszczędzić trochę pieniędzy.

was/were to do sth - dla wyrażenia przypuszczenia, np. If all the guests were to

come, we would need a bigger room. - Jeśli wszyscy goście mieliby przybyć,

potrzebowalibyśmy większej sali.

Zdanie podrzędne:

might/could + bezokolicznik - dla wyrażenia przypuszczenia, np. If we left now, we might

still meet them. - Jeśli wyszlibyśmy teraz, wciąż możemy ich spotkać.

could + bezokolicznik - dla wyrażenia pozwolenia, np. Sheila could drive her father’s car if

he trusted her skills more. - Sheila mogłaby jeździć samochodem swojego ojca, gdyby

bardziej ufał jej umiejętnościom.

would/might/could + be + czasownik+ing - dla wyrażenia skutku, który hipotetycznie

trwałby w chwili mówienia lub najbliższej przyszłości, np. If I didn’t have to work today,
we would be sunbathing now.- Gdybym nie musiała dzisiaj pracować, opalalibyśmy się

teraz.

Zadanie 3:Uzupełnij odpowiednimi formami drugiego trybu

warunkowego:

1 If you touched that pan, you… your hand ( burn)

2 If I were you, I … smoking ( quit)

3 If I … some apples, I would make an applepie

4 We could make an omelette If we … any eggs

5 If I … tired, I would go shopping ( were/not)

6 The chair… if you … on it ( break, sit)

7 If Jennifer… harder, she might be promoted soon ( work)

8 We … happy If we … to Spain together ( be, move)

4 Trzeci tryb warunkowy

Trzeci tryb warunkowy znacznie różni się od pozostałych. Jako jedyny nie będzie się

on odnosił ani do teraźniejszości ani do przyszłości. Third conditional odnosi się

tylko do przeszłości i opisuje warunek niemożliwy już do spełnienia ( przeszłości nie

możemy zmienić, szansa na spełnienie warunku uciekła)

Przykłady:
If I had met Laura that day, I would have apologised her ( nie spotkaliśmy Laury,

więc jej nie przeprosiliśmy)

If you had come to the party you would have met a lot of cool people ( nie

przyszedłeś, więc ich nie spotkałeś)

Podstawowa forma drugiego okresu warunkowego to :

If + Pas Perfect + would have + Past participle

Kolejność zdania nadrzędnego z podrzędnym może być oczywiście zmieniona.

Tak jak w pozostałych okresach warunkowych, w pewnych specjalnych

okolicznościach możemy użyć innych form do wyrażenia trzeciego okresu

warunkowego:

Zdanie nadrzędne:

Past Perfect Continuous - gdy warunek odnosi się do hipotetycznej czynności trwającej w

danej chwili w przeszłości np. If the boy hadn’t been jumping, he wouldn’t have broken his

leg. - Gdyby chłopiec nie skakał, nie złamałby nogi.

was/were to have done sth - dla wyrażenia ograniczonego prawdopodobieństwa, np. If he

was to have left his job, his colleagues would have noticed something. - Gdyby miał odejść

z pracy, jego koledzy coś by zauważyli.

inwersja - w wypowiedziach formalnych możemy opuścić spójnik if i zastosować inwersję

np. Had we received your offer last week, we might have been interested. - Gdybyśmy

otrzymali Państwa ofertę w zeszłym tygodniu, moglibyśmy być zainteresowani.

If it hadn’t been for - to odpowiednik polskiego “Gdyby nie”, np. If it hadn’t been for

Tom’s help, I wouldn’t have got this job. - Gdyby nie pomoc Toma, nie dostałbym tej pracy.

Możliwe tu jest także zastosowanie inwersji: Hadn’t it been for Tom’s help, I would have

had a lot of trouble. - Gdyby nie pomoc Toma, miałbym mnóstwo problemów.

But for - jak powyżej np. But for her manager’s recommendation, Ann wouldn’t have been

promoted. - Gdyby nie rekomendacja jej menadżera, Ann nie dostałaby awansu.

Zdanie nadrzędne:

might/could + have + past participle (III forma/-ed) - dla wyrażenia przypuszczenia,

pozwolenia, zdolności lub możliwości, np. I could have finished the report on time if my

boss had asked for it earlier. - Mogłabym skończyć raport na czas, gdyby mój szef poprosił

o niego wcześniej.

would + have been + czasownik+ing - dla wyrażenia skutku, który hipotetycznie trwałby

w przeszłości, np. Mark and Jenny wouldn’t have been quarreling if his ex-girlfriend hadn’t

texted him. - Mark i Jenny nie kłóciliby się, gdyby jego była dziewczyna nie wysłała do

niego sms-a.
Zadanie 4: Uzupełnij odpowiednimi formami trzeciego trybu
warunkowego

1 The accident wouldn’t have happened if the driver … before the lights ( stop)

2 I … never achieved this much if it wasn’t for my wife support ( achieve)

3 But for his help, I… the exam ( pass)

4 If you … earlier, we … wait so long ( have to)

5 You … the test if you … harder ( pass, study)

6 If I … about the consequences, I … that ( know, do)

Mieszane okresy warunkowe:

Mimo, że to już wszystkie okresy warunkowe, warto dodać jeszcze, że niektóre możemy ze

sobą mieszać tworząc specyficzne formy. W ten sposób powstają ,,mixed conditionals”

( mieszane okresy warunkowe)

I oraz II tryb warunkowy mogą zostać wymieszane, jeśli mówimy o sytuacji, która

wydarzyła się w przeszłości, ale jej konsekwencje są widoczne w teraźniejszości

Przykłady:

If I hadn’t bought that car, I would have more money now ( ale kupiłem, więc mam teraz

mało pieniędzy)

If we had looked on the map, we wouldn’t be lost now ( ale nie spojrzeliśmy, więc jesteśmy

zagubieni)
Okresy mogą być też wymieszane w odwrotny sposób. W takiej sytuacji mówimy o

nierealnej teraźniejszości, która mogłaby zmienić przeszłość.

Przykłady:

If I spoke Spanish, I would have helped you with this exercise

If he didn’t love driving, he woulnd’t have become a racer

Inne możliwości form mieszanych okresów warunkowych to:

Zdanie nadrzędne:

Past Perfect Continuous - gdy warunek odnosi się do hipotetycznej czynności

trwającej w danej chwili w przeszłości np. If the girl hadn’t been jumping, she could
walk now. - Gdyby dziewczynka nie skakała, mogłaby teraz chodzić.

was/were to have done sth - dla wyrażenia ograniczonego prawdopodobieństwa, np.

If he was to have fired us last month, we wouldn’t be sitting and talking now.- Gdyby
miał nas zwolnić w zeszłym miesiącu, nie siedzielibyśmy i nie rozmawiali teraz.

inwersja - w wypowiedziach formalnych możemy opuścić spójnik if i zastosować

inwersję np. Had we been informed about the problem earlier, we would be helping
you now. - Gdybyśmy zostali poinformowani o problemie wcześniej, pomagalibyśmy
Wam teraz.

If it hadn’t been for - to odpowiednik polskiego “Gdyby nie”, np. If it hadn’t been
for Tina’s help, I would be out of job now. - Gdyby nie pomoc Tiny, byłbym teraz bez
pracy.
Możliwe tu jest także zastosowanie inwersji: Hadn’t it been for Tina’s help, I would
be out of job now. - Gdyby nie pomoc Tiny, byłbym teraz bez pracy.

But for - jak powyżej np. But for Tina’s help, I would be out of job now.

Zdanie podrzędne:

might/could + bezokolicznik - dla wyrażenia przypuszczenia, np. If we had left

before 8, we could be in the hotel now. - Jeśli wyjechalibyśmy przed 8, moglibyśmy

być już w hotelu.

could + bezokolicznik - dla wyrażenia pozwolenia, np. If Tom hadn’t failed his

driving exam, he could use his father’s car. - Gdyby Tom nie oblał egzaminu na

prawo jazdy, mógłby używać samochodu swojego ojca.

would/might/could + be + czasownik+ing - dla wyrażenia skutku, który

hipotetycznie trwałby w chwili mówienia lub najbliższej przyszłości, np. If I hadn’t

overslept this morning, I would be sitting on the plane to Paris right now.- Gdybym

nie zaspała dzisiaj rano, siedziałabym właśnie w samolocie do Paryża.

Zadanie 5 : Uzupełnij odpowiednimi formami

1 He could be working tomorrow If he ...broken his arm.

2 You’d feel better if you… so much yesterday

3 I would still have a job if I...fought with my boss

4 We … in trouble if Monique hadn’t lent us a money

5 I … accepted this offer If I were in your shoes Steve

6 We’d be making more money if we … lost so many customers

7 The garden would be finished now if it ( rain)

8 I would still be struggling in this job if I… instructions properly

9 This computer would be working if I … downloaded the virus

6 Unreal Past ( I wish/ if only)

W języku angielskim czasy przeszłe stosujemy często do mówienia o “nierzeczywistej

przeszłości”. Zdarza się tak, kiedy wyrażamy hipotezy, życzenia, ubolewanie lub

przypuszczenia. Najczęściej spotykanymi konstrukcjami gramatycznymi z zakresu unreal

past jest I wish oraz If only.

Czasownik wish oznacza “życzyć (sobie)” i jest formalnym odpowiednikiem want

(“chcieć”). Możemy po nim użyć bezokolicznika lub rzeczownika, np.:

I wish to leave this place immediately! - Życzę sobie natychmiast opuścić to miejsce!

I wish you lovely holidays! - Życzę Wam udanych wakacji!

Wyrażenie I wish stosujemy, aby wyrazić życzenie lub żal. Przetłumaczymy go jako

“chciałabym” lub “żałuję, że nie”. Możemy użyć go, aby mówić o hipotetycznej
teraźniejszości, przyszłości, przeszłości lub wyrazić zniecierpliwienie/irytację obecną

sytuacją, na którą nie mamy wpływu

Istnieje kilka możliwych konstrukcji Unreal Past:

1 I wish + Past Simple/continuous:

kiedy mówimy o teraźniejszości lub najbliższej przyszłości, wyrażamy żal albo

pragnienie

Przykłady:
I wish we lived in a hotter country. - Żałuję, że nie mieszkamy w cieplejszym kraju.

I wish I were taller. - Chciałabym być wyższa.

I wish we didn't have to go now. - Żałuję, że musimy już iść.

2 Past Perfect/Continuous

gdy odnosimy się do przeszłości, która nie może już ulec zmianie.

Przykłady:

I wish I hadn’t told you the secret. - Żałuję, że zdradziłem Ci ten sekret.

I wish I had taken that job. - Żałuję, że nie przyjęłam tej pracy.

3 Would/could + czasowników
gdy wyrażamy irytację lub życzenie, aby obecna sytuacja uległa zmianie, na co nie
mamy wpływu ani wielkich nadziei, konstrukcja używana wyłącznie do czynności,
nigdy stanów.

Przykłady:

wish my husband would stop snoring. - Chciałabym, żeby mój mąż przestał chrapać.

I wish the boss would stop criticising my work. - Chciałbym, żeby mój szef przestał
krytykować moją pracę.

If Only
W zdaniach z If only kierujemy się dokładnie tymi samymi zasadami, co przy I wish.
Jest to wyrażenie bardziej formalne i nieco silniejsze. Oto kilka przykładów:

If only we knew what to do. - Gdybyśmy tylko wiedzieli, co robić.

If only my parents were here. - Gdyby tylko moi rodzice tutaj byli.

If only we were meeting with them as planned. - Żałuję, że nie spotkamy się z
nimi, jak było to zaplanowane.

If only I hadn’t accepted his offer. - Żałuję, że przyjąłem jego ofertę.

If only the law had been changed sooner! - Żałuję, że prawo nie zostało zmienione
prędzej!

If only I hadn’t broken my collarbone, I would have got the black belt by now. -
Gdybym tylko nie złamała obojczyka, zdobyłabym do tej pory czarny pas.
Hipotezy o przeszłości oraz przypuszczenia dotyczące teraźniejszości możemy

wyrazić także za pomocą innych wyrażeń:

supposing

np. Supposing you had asked for my help then. - Przypuśćmy, że poprosiłbyś mnie

wtedy o pomoc.

Supposing we had the money. - Przypuśćmy, że mamy te pieniądze.

what if

np. What if I told you he’s telling the truth? - A gdybym Ci powiedział, że on mówi

prawdę?

What if your grandparents had never decided to emigrate? - A co by było, gdyby

Twoi dziadkowie nigdy nie postanowili wyemigrować?

It's (high) time - to wyrażenie stosujemy tylko w odniesieniu do teraźniejszości

np. It’s time you went to sleep. - Najwyższy czas, abyś szedł spać.

It’s high time we paid the bills. - Najwyższy czas, abyśmy zapłacili rachunki.

Zadanie 6: Uzupełnij odpowiednimi formami:

1 It’s time we … back home ( go)

2 Suppose we… a tons of money, what would we do? ( have)

3 If only I … before, I called a police ( know)

4 I’d rather… today ( do)

5 He is acting as if he … the most important on the Earth ( be)

6 I wish my parents … asking me about my private life ( ask)

7 She lost most of her money, but she behaves as though nothing … ( happen)

8 It’s about time you … learning how to drive a car

9 He is walking as if he … very drunk ( be)

10 He always wished her wife … back to him ( come)