Geïntegreerde proef natuurwetenschappen

Naam leerling – 6 AVO

Voorwoord
Inhoudstafel
Inleiding
Voor mijn geïntegreerde proef heb ik besloten te werken rond parasietarchitectuur.
Dit is een vorm waarbij er een nieuw deel aan een al bestaand bouwwerk wordt
gehecht op een niet traditionele manier. Ik heb ervoor gekozen meerdere aparte
blokjes te ontwerpen en deze te verspreiden over verschillende gebouwen rond de
site van Zwijgershoek, zodat je een verspreidend effect krijgt en de “parasiet” op
meerdere plaatsen voorkomt.

Ik ga deze blokjes opmaken op een heel gerecycleerde

manier. Het is de bedoeling om in een heel industriële
sfeer te werken met buizen, radiatoren, staal en over het
algemeen ruwere aspecten.

De verschillende delen zouden in verbinding met elkaar staan door

middel van grote trappen in buizen, geïnspireerd op de trappen
van het Centre Pompidou. Van deze buizen zal een deel dicht zijn
en een deel in glas.

Bij het deel van de fietsenstalling wil ik een speciaal glazen

afdak plaatsen, geïnspireerd op iets dat ik eens in Rotterdam
heb gezien.

In contrast met dit industriële ruwe moet de natuur staan. Het is de bedoeling dat het
grootste deel van de site op een manier verhard is zonder volledig verhard te zijn, en
ik speel nog met het idee om een grote grondtekening te hebben. Op verschillende
plaatsen zullen er dan kraters zijn met daarin bomen, planten en overwoekerde
kruidentuintjes.
Deel 1: Doorlaatbaarheid grond en mogelijke verhardingen
Waterdoorlaatbaarheid
Het voordeel van werken met parasietarchitectuur is dat er natuurlijk veel ruimte
overblijft voor andere zaken. Dit maakt dat ik bezoekers van Zwijgershoek een
actieve rol in de omgeving kan laten spelen die toch aansluit bij mijn concept. Dit kan
ik doen door bijvoorbeeld een skatepark aan te leggen of een graffitimuur te
voorzien. Ik zou ook graag een groot contrast hebben tussen natuur en industrie door
putten in de grond te slaan en daaruit woekerende planten te laten komen. Dit zijn
allemaal ideeën waarvoor de grond verhard zou moeten worden, maar dat betekent
dat ik natuurlijk rekening moet houden met doorlaatbaarheid van het materiaal.
Daarnaast leek het mij ook nogal saai om gewoon stenen te leggen en het daarbij te
laten, dus ik zou ook graag rekening houden met de esthetische kant en de
aantrekkelijkheid voor bezoekers. Ook prijsklasse en duurzaamheid zijn twee
aspecten waarnaar gekeken moet worden.

Inleiding
Het is belangrijk om nooit volledig te verharden als het om ondergrond gaat. Dit is in
het verleden veel te vaak gebeurd waardoor er problemen ontstaan met het
verwerken van neerslag en er hinderende plassen ontstaan en de bestaande
rioleringen overbelast raken. Daarnaast zorgt goede doorlaatbaarheid voor betere
bodemkwaliteit voor planten omdat het water gelijker verdeeld kan worden. Het
grondwater wordt op peil gehouden, bij hellende vlakken zijn er geen waterstromen
en oppervlaktes bevriezen minder snel. Ook voor verkoeling in steden is het
belangrijk om niet volledig te verharden. Het enige nadeel zou zijn dat je meer
onderhoudswerk hebt door onkruid, maar als je toch al planten wou lijkt dat mij geen
probleem.
Opties
Er zijn gigantisch veel opties als het gaat om waterdoorlatend verharden. In grote
lijnen bestaan er 5 mogelijkheden.
Vast
Grasbetontegels
Klinkers/tegels met open voeg of in los verband
Stapstenen
Half-vast
Grind
Houtsnippers of schelpen
(De half-vaste kunnen eventueel gebruikt worden als afwerking, maar zijn sowieso
niet ideaal omdat ik op zoek ben naar effectief stevige verharding. Daarom zal ik
deze ook niet verder bespreken.)
Daarbij bestaat er ook de optie om te kiezen voor groene waterdoorlatende
verharding. Dit betekent dat je een soort gras of bloemenmengsel inzaait bij de
gekozen verharding. Deze optie is niet overal mogelijk, maar geeft nog meer ruimte
aan een natuurlijk bodemleven en kan zorgen voor grotere biodiversiteit.

Grasbetontegels
Deze tegels zijn ontworpen om een structuur van verharde
vormen met daarin gras te vormen.
Opties
Je kan kiezen tussen kunststof en beton.
Kunststof: subtieler, meestal privé, licht gewicht makkelijk
verplaatsbaar, 250ton/m², 30-40€/m²
Beton: intensiever gebruik, meer draagkracht, zwaarder, 40-45€m²
Voordelen
Voordelen: stabiliteit, waterdoorlatend, makkelijk snel te
plaatsen, integratie groene omgeving.
Nadelen: zwaar en redelijk duur, persoonlijk vind ik het een
wat eentonige optie.

Klinkers
Opties
In grote lijnen zijn ook hier twee opties: keramische klinkers en betonklinkers
Keramische klinkers: volledig natuurproduct, slijtvast, kwalitatief
beter, natuurlijke uitstaling, kleurenkeuze, minder onderhoud,
duurzamer, €10-30/m²
Betonklinkers: steviger, moeilijker te reinigen, slijtage kleur,
kleurenkeuze, minder duurzaam productieproces, €5-10/m²
Voordelen
Klinkers zijn interessant omdat er hier ook nog veel vrijheid is om creatief te zijn. De
voegen kunnen zo groot of zo klein zijn als je wilt en je kan kiezen tussen
zandsoorten of grassen om de voegen op te vullen. Hierdoor kan je volledig kiezen
hoe het eindproduct er uit ziet, er is nog heel veel ontwerpvrijheid.
Klinkers zijn bestand tegen intensief gebruik op voorwaarde dat ze goed gelegd zijn.
Er is bijna geen onderhoud nodig omdat mossen niet kunnen hechten aan de
klinkers.

Voorbeelden mogelijkheden
Ik heb enkele interessante voorbeelden gevonden van manieren om creatief om te
gaan met het patroon van de klinkers om de waterdoorlaatbaarheid in de hand te
werken.

Stapstenen
Stapstenen zijn eigenlijk gewoon iets grotere tegels
die op een verdere afstand van elkaar worden
geplaatst. Dit is een heel goede optie voor opritten en
wandelpaadjes, maar niet echt relevant voor mijn
concept.

Tabel
grasbetontegels klinkers
kunststof beton keramisch beton
subtiel saai uitzicht slijtvast slijtage kleur
licht gewicht zwaarder kwaliteit moeilijker reinigen
minder duurzaam duurzaam heel duurzaam duurzaam
minder sterk meer draagkracht natuurlijk /
€30-40/m² €40-45/m² €10-30/m² €5-10/m²
snelle plaatsing lastiger plaatsen
Eentonig ontwerpvrijheid

Conclusie
Ik denk dat de beste optie is kiezen voor keramische klinkers. Deze zijn volledig
natuurlijk, stevig, slijtvast en er zijn ruime keuzemogelijkheden aan kleur. Ik denk dat
de prijsklasse redelijk is. Bovendien is er de ontwerpvrijheid die ik toch wel echt
belangrijk vond. Het enige nadeel is de plaatsing die moet gebeuren en wel wat tijd
vraagt, maar ik denk dat dit uiteindelijk wel opweegt tegen het weinige onderhoud dat
moet gebeuren.

Bronvermelding deel 1
https://www.bouwinfo.be/news/tuin/rondom-het-huis/verhardingen/partner/ebema-
stonestyle/klimaatbestendige-verharding-een
https://architectura.be/nl/nieuws/13116/waterdoorlatende-bestrating-met-oog-voor-
begaanbaarheid-en-ontwerpvrijheid
https://stone-style.ebema.be/nl-BE/producten/eco-solutions?
utm_source=bouwinfo.be&utm_medium=content&utm_campaign=partnersite
https://living-city.ebema.be/nl-BE/inspiratie/de-kijker/ebema-helpt-antwerpse-straten-
groeien-bloeien-en-infiltreren
https://living-city.ebema.be/nl-BE/inspiratie/de-kijker/duurzame-droomcombo-
seamstone-en-greenstone
https://cgconcept.be/waterdoorlatende-bestrating/
https://www.matexi.be/nl/nieuws-en-artikels/duurzaam-leven/groene-
waterdoorlatende-verharding
https://www.tuinpraat.be/grastegels/
https://www.zandcompleet.be/zandblogs/waterdoorlatende-bestrating/
https://www.vandersanden.com/nl-be/soorten-kleiklinkers-voor-sfeer-en-stijl
https://www.opritaanleggen.net/materialen/waterdoorlatende-klinkers
Deel 2: Materialen trappen
Trappen
De grootste delen van mijn gebouwen zijn op hoogte,
maar ze moeten natuurlijk wel toegankelijk zijn voor
bezoekers. Daarom heb ik een soort buis ontworpen
met daarin een trap als doorgang. Deze buis is deels
gerecycleerd materiaal, maar er zou een deel in glas
zijn zodat je binnenin ook lichtinval hebt. Dit glas zou
volledig rond zijn als een cilinder rond de trap. Om je
hier iets bij voor te stellen kun je denken aan de
glazen trappen van Centre Pompidou in Parijs, maar
dan kleinschaliger.

Er moet rekening gehouden worden met stevigheid, productieproces van het glas,
isolatie en temperatuur, kostprijs en mogelijkheid tot aanhechting met de rest van de
buis.
Volledig glas
Theoretisch gezien zou je deze cilinder volledig in glas kunnen maken. Het enige
probleem is dan dat vasthechting aan de rest van de trap moeilijker wordt, en ook
stabiliteit garanderen gaat niet meer zo makkelijk. Bovendien zou het gefabriceerde
stuk praktisch onmogelijk zijn om heel op locatie te krijgen door de omvang en het
gewicht.
Daarom is het een betere optie om gesegmenteerd te werk te gaan.

Opties segmenten
Recht glas
Een van de opties om dit te realiseren is een
skeletconstructie ontwerpen waarin dan rechte glazen
platen worden bevestigd, in de vorm van een regelmatige
veelhoek ingeschreven in een cirkel. Hierdoor is het
belangrijk om voldoende segmenten te maken waardoor
de ronde vorm niet
verloren wordt.

Gebogen glas
Een tweede optie is wel gebogen glas
gebruiken, maar de cilinder toch nog onder te
verdelen in verticale kleinere, meer praktische
en stevigere segmenten.
Staal
Eerst gaan we kijken naar het materiaal voor de constructie.
De twee meest gebruikte materialen om dragende structuren te maken zijn hout en
staal. Buiten het feit dat staal beter aansluit bij mijn concept, is hout een lastig
materiaal om buiten te gebruiken. Daarom gaan we verder in op staal.

Er zijn minstens drie staalsoorten te onderscheiden: constructiestaal, machinestaal

en gereedschapstaal. Staal is een mix van ijzer, koolstof en soms nog andere
metaalelementen. Hoe hoger het koolstofgehalte hoe brozer het staal en hoe minder
draagkracht. Constructiestaal moet een koolstofgehalte hebben van maximaal
0,25%.
De meest gebruikte constructiestalen zijn S235, S275 en S355.
De S in de benaming staat voor “structural” of constructief, het getal geeft de
vloeigrens in MPa aan bij een dikte van 16 mm.
Dit betekent dat zodra er een trekkracht van 235 megapascal wordt bereikt het staal
zal gaan vloeien, waardoor blijvende plastische vervorming optreedt.

Staalsoort Vloeigrens Max. Treksterkte

S235 235 N/mm² 310 – 510 N/mm²

S275 275 N/mm² 370 – 530 N/mm²

S355 355 N/mm² 470 – 630 N/mm²

Omdat de inwerkende krachten op mijn constructie niet zo ongelooflijk hoog zijn, is

S235 goed genoeg.
Er zijn op dit moment voldoende mogelijkheden om staal in alle mogelijke vormen te
krijgen, dus daar ligt geen probleem.
Glas
We kijken nu wat er mogelijk is met het glas.

Recht glas
Optie 1 was rechte stukken gebruiken. Dit is natuurlijk minder ingewikkeld dan
gebogen glas, maar nog steeds moeten we rekening houden met een aantal zaken.
Om te beginnen moeten we de nodige dikte van het glas bepalen.
De normale regel is dat als je een grotere oppervlakte dan 10m² hebt, je een
glasdikte nodig hebt van 30mm. Zit je onder de 3m², dan heb je niet meer dan 24 mm
nodig. Werken we in segmenten, dan hebben we sowieso stukken van minder dan
10m².
Het soort glas moeten we ook bekijken.
De R-waarde geeft aan welke warmteweerstand het glas heeft. Hoe hoger de
waarde, hoe beter isolerend het glas.
De U-waarde geeft het warmteverschil per tijdseenheid per graad en per vierkante
meter aan. Hoe lager deze waarde, hoe hogere isolatiewaarde.
De ideale U-waarde zit onder 2, pas dan is het glas goed isolerend naar moderne
standaarden.
Mijn glas moet zeker isolerend genoeg zijn, want niemand wil in een buis kruipen
waar je het gevoel hebt dat je stikt van de warmte in de zomer.
Het moet dus al zeker een HR glassoort zijn.
We onderscheiden volgende varianten HR glas:
Standaard HR: dubbel glas met coating
HR+: dubbel glas met coating en een edelgasvulling
HR++: dubbel glas met een verbeterde coating en een edelgas
Ik denk dat het goed zou zijn om HR+ glas te nemen om zeker te zijn van de
kwaliteit, maar niet overdreven te gaan in de prijs. Hoe meer isolerend glas, hoe
duurder natuurlijk.

Gebogen glas
Optie twee was gebogen segmenten gebruiken. Dit zou ik persoonlijk liever hebben
omwille van esthetsiche redenen. Het zou ook praktischer zijn omdat ik dan gewoon
de originele straal van de cirkel kan behouden in plaats van die groter te maken om
de zeshoek er in te kunnen passen.
De glasdikte blijft hetzelfde als met niet-gebogen glas, wat betekent dat we keuze
hebben tussen gelaagd uit Float en gelaagd
gehard. De verschillen daartussen zijn dat het
eerste 180° kan buigen en zowel conische als
sferische opties heeft, wat voor het gelaagd
geharde niet geldt. Conisch betekent dat het zoals
een glas in diameter toeneemt, als een afgesneden
kegel. Cilindrisch betekent in de vorm van een
cilinder en Sferisch betekent bolvormig zoals een
lens.
Zowel conisch als sferisch heeft geen toegevoegde
waarde aan mijn ontwerp, dus het enige verschil
met impact is de maximale afmeting van de
glasoppervlakte. Daarom verkies ik nog steeds
gelaagd uit Float, hoewel gelaagd gehard ook wel
mogelijk zou zijn.

Conclusie
We kunnen besluiten dat S235 de keuze voor staal wordt. Ik heb het liefst gebogen
segmenten en dit blijkt mogelijk te zijn, dus daar kies ik voor gelaagd glas uit Float,
wat nog steeds een dubbel glas is met voldoende isolatie.

Bronnen deel 2
https://www.confederationconstruction.be/Portals/27/Userfiles/File/
glasenglasproducten-functiesvanbeglazing.pdf
https://vandaglas.com/feature/solar-control/
https://www.newglasstech.com/?page=product&cat=Facade&product=gebogen-
isolatieglas&lang=nl
https://nissinkglass.com/glas-buigen/
https://tosec.nl/nl/wiki/metaalsoorten/#:~:text=Goud-,Staal,%3A%20constructiestaal
%2C%20machinestaal%20en%20gereedschapstaal.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beton#:~:text=Beton%20ontstaat%20door%20water
%20te,verschillende%20korrels%20aan%20elkaar%20plakt.
https://www.aaglas.nl/alles-over-glas/het-verschil-tussen-verschillende-soorten-hr-
glas
https://www.joostdevree.nl/shtmls/r-waarde.shtml
deel 3: Materialen gebouwen
Materiaalkeuze stevige ondergrond blokken
Een derde aspect dat ik wil bespreken is de stevigheid van mijn gebouwen zelf. De
bedoeling is om met gerecycleerde materialen te werken en dus gebouwen te
hebben die uit allerlei soorten materialen bestaan. Dit is een heel interessant idee,
maar stevigheid staat hier natuurlijk tegenover. Daarom zoek ik naar een soort
basismateriaal dat duurzaam en ecologisch is en daarbovenop ook nog stabiliteit
verzekert.
Gerecycled staal
Een mogelijkheid is gerecycled bouwmateriaal zoals
metaal. Hierbij is er geen nieuwe mijnbouw nodig
om het metaal te winnen. Er bestaat voornamelijk
aluminium, koper of staal.
Het hergebruiken van staal is een niet al te moeilijk
proces waarbij de platen snel en nagenoeg intact uit
een bestaande constructie gehaald kunnen worden
door bouten te lossen of lassen door te slijpen.
Daarna is het bouwdeel meteen klaar voor
hergebruik. Hetzelfde geldt voor aluminium en
koper, ook deze processen voor hergebruik zijn niet
al te lastig.

Profielplaten
Een andere duurzame optie is kiezen voor profielplaten. Dit zijn geprofileerde
metalen platen met een coating, zowel geschikt voor dak als
voor wanden. Deze platen worden vaak gebruikt in loodsen
en zijn makkelijk te monteren. De prijs varieert tussen de 15
en 25 euro per vierkante meter. Er is een groot aanbod in
kleur en vorm. De platen kunnen golvend zijn, in
trapeziumvorm en gevormd als een trap.
Je kan ook een isolerende optie nemen waarbij je
eigenlijk twee platen tegen elkaar hebt met daartussen
isolatiemateriaal. De nadelen hierbij zijn de prijs die
enorm stijgt en de duurzaamheid die daalt.

Gerecycled beton
Als laatste mogelijkheid zou ik gebruik kunnen
maken van gerecycled beton. Dit is niet volledig
hetzelfde als andere gerecyclede materialen die
hiervoor al toegelicht werden; het beton wordt
gemaakt met zo veel mogelijk secundaire grondstoffen. Dit betekent dat niet het
beton zelf al eens gebruikt is, maar de materialen die als grondstoffen dienen. Zo
wordt er bijvoorbeeld betongranulaat gebruikt, dit wordt gehaald uit eerder bestaande
afgebroken huizen en puin. Ook grind en zand wordt hergebruikt in het
productieproces. Dit beton kan gebruikt worden als fundering en als betonblokken
om te bouwen. Hiervoor moet je rekenen op tussen de 75 en 115 euro per vierkante
meter.
Tabel

gerecycled profielplaten gerecycled

metaal beton
Enkel dubbel
duurzaamheid III II I II
isolatie II I III II
productieproce
III II I II
s
plaatsing III III III I
Prijs II III II I
stevigheid II I I III

Conclusie
Ik denk dat het met behulp van de tabel wel duidelijk is welk materiaal het meeste
voordelen biedt: gerecycleerd metaal. Dit is makkelijkst te plaatsen, zeer duurzaam
en stabiel genoeg voor zijn doeleinden.
Bronnen deel 3
https://www.bouwmagazine.nl/wat-zijn-de-meest-duurzame-bouwmaterialen/
https://www.bouwenmetstaal.nl/themas/duurzaam/recycling-en-hergebruik/
https://www.bouwenmetstaal.nl/themas/kosten/
https://www.huisman.nl/bouwmaterialen/damwandplaten/
https://www.ajansenbv.com/wat-is-gerecycled-beton/