Czym jest wyładowanie niezupełne?

Wyładowanie niezupełne (WNZ) to lokalne przebicie elektryczne niewielkiej części systemu izolacji elektrycznej pod
wpływem działania wysokiego napięcia.
Wyładowanie niezupełne zdefiniowano w normie IEC 60270-2000 jako „lokalne wyładowanie elektryczne, które
jedynie częściowo zwiera izolację pomiędzy przewodnikami, i które może (lub nie) występować bezpośrednio przy
przewodniku”
oraz może powodować nieodwracalne uszkodzenie systemów izolacji ciekłej lub stałej.

Rysunek 1

Powiększanie się szczeliny z upływem czasu aż do wystąpienia przebicia w systemie izolacji kabla

Wyładowanie niezupełne występuje w wyniku:

Zwiększonego natężenia pola elektrycznego (nieodpowiedni projekt izolacji lub przeciążenie)
Miejscowego przegrzewania (tworzenie szczeliny i pęcherzyków)
Uszkodzeń lub osłabienia materiału, z którego wykonano izolację
Rozwarstwienia żywicy
Ścierania
Naprężenia mechanicznego (drgań)
Drzewienia wodnego

Analiza WNZ umożliwia nam wykrywanie uszkodzeń krytycznych oraz ocenę stanu systemów izolacji. W wielu
przypadkach zjawisko WNZ stanowi pierwszy etap całkowitego przebicia izolacji w związku z czym transformatory
elektroenergetyczne, generatory, przekładniki, układy kabli i rozdzielnice są od wielu lat sprawdzane pod kątem
występowania wyładowań niezupełnych.
W zasadzie wyładowania niezupełne można podzielić na dwie kategorie, jedną z nich są wewnętrzne, a drugą
zewnętrzne wyładowania niezupełne.
 Wewnętrzne WNZ Zewnętrzne WNZ Rysunek 2

Wyładowania szczelinowe Drzewienie elektryczne Wyładowanie koronowe Wyładowania powierzchniowe

Wyładowania szczelinowe i drzewienie to najbardziej niebezpieczne rodzaje wyładowań niezupełnych dla

systemu izolacji urządzeń. Na poniższym przykładzie uproszczonego systemu izolacji stałej przedstawiono, w jaki
sposób lokalne wyładowania elektryczne powstają w szczelinie (kondensator CF) po podłączeniu zacisku A do
zasilania. „Zdrowe” dielektryki przedstawiono jako pojemność elektryczną w układzie równoległym Cp i pojemność
elektryczną w układzie szeregowym Cs.
Rysunek 3

Przykład źródła WNZ (po lewej na górze), jego obwód zastępczy (po lewej na dole) oraz
ładunek i procesy wyładowania w formie WNZ i przyłożenie napięcia AC (po prawej stronie)

Dielektryk kondensatora zawiera szczelinę gazową (rysunek w lewym górnym rogu) i schemat obwodu zastępczego
tego dielektryka (rysunek w lewym dolnym rogu). Kondensatory CS i CF tworzą dzielnik pojemnościowy. Stąd spadek
napięcia U1 na kondensatorze CF jest mniejszy niż przyłożone napięcie Ut (rysunek po prawej stronie).
Jeżeli natężenie pola elektrycznego w szczelinie izolacji stanie się wyższe niż wytrzymałość dielektryczna gazu
w szczelinie, wystąpi w niej wyładowanie – mały łuk. Ten moment jest odzwierciedlony na schemacie obwodu
zastępczego, ponieważ przełącznik „S” jest zamknięty i następuje spadek napięcia „U₁” w całej pojemności
elektrycznej szczeliny (CF).
Łuk powoduje rozładowanie w obszarze uszkodzenia CF i powoduje powstanie prądu I₁(t). Następnie część ładunku
z pojemności elektrycznej w układzie równoległym CP (i potencjalnie innych pojemności elektrycznych, takich jak CK
podłączonych do zacisku A) zostaje rozładowana przez CS i łuk (przełącznik S przedstawiony na dolnym rysunku po
lewej stronie).
Po zakończeniu wyładowań, wytrzymałość dielektryczna gazu w szczelinie zostaje przywrócona, a pojemność
w obszarze uszkodzenia CF zaczyna być przywracana ze względu na gradient przyłożonego napięcia Ut.
Proces WNZ przedstawiony na tym przykładzie (szczelina w układzie izolacji stałej) zachodzi wokół położenia fazy
przejść przez zero Ut ze względu na porównywalny gradient wysokiego napięcia. Korelacja fazowa wyładowań jest
wyświetlana w formie tak zwanego obrazu fazowo-powiązanych wyładowań niezupełnych (Phase-Resolved Partial
Discharge, PRPD).
W zależności od odpowiednio rodzaju uszkodzenia, systemu izolacji i budowy urządzenia, wyładowania względem
położenia fazowego napięcia testowego (lub sieciowego) są różne i wskazują rodzaj źródła WNZ. Zgodnie z normą
IEC 60270 wyładowanie niezupełne jest wskazywane jako ładunek Q[kulomb] i jest mierzone jako ładunek pozorny
na zaciskach urządzeń testowanych (zob. A lub B na Rysunku 3 powyżej).

© OMICRON 2020 www.omicronenergy.com