ch03 TR

Bölüm 3: İşlemler (Processes)
Operating System Concepts – 10th Edition Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018
Outline
▪ İşlem Kavramı
▪ İşlem Planlama (Scheduling)
▪ İşlemlerle İlgili İşlemler
▪ İşlemler arası iletişim (IPC)
▪ Paylaşımlı Bellek Sistemlerinde IPC
▪ Mesaj Geçiş Sistemlerinde IPC
▪ IPC Sistemlerine Örnekler
▪ İstemci-Sunucu Sistemlerinde İletişim
Operating System Concepts – 10th Edition 3.2 Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018
Objectives
▪ Identify the separate components of a process and illustrate how they
are represented and scheduled in an operating system.
▪ Describe how processes are created and terminated in an operating
system, including developing programs using the appropriate system
calls that perform these operations.
▪ Describe and contrast interprocess communication using shared
memory and message passing.
▪ Design programs that uses pipes and POSIX shared memory to
perform interprocess communication.
▪ Describe client-server communication using sockets and remote
procedure calls.
▪ Design kernel modules that interact with the Linux operating system.
İşlem (Process) Kavramı
▪ Bir işletim sistemi, bir process olarak çalışan çeşitli programları
yürütür.
▪ İşlem (Process):- yürütülmekte olan bir program; işlemin yürütülmesi
sıralı bir şekilde ilerlemelidir.
▪ İşlem aşağıdakileri içermektedir:
• Program Kodu (Text Section)
• Program Counter (İşlemcide bir sonraki işletilecek komutun ana
bellekteki adresini tutan 'register' dır.)
• Stack (yığın), (alt program değişkenleri, dönüş adresleri vb.
değerleri içerir)
• Veri (Değişkenleri, Diziler, Listeler)
• Heap (Nesneler)
▪ Program, diskte depolanan pasif varlıktır (yürütülebilir

dosya/executable file); işlem ise aktiftir.
• Çalıştırılabilir bir dosya belleğe yüklendiğinde program işleme

dönüşür.
▪ Programın çalıştırılması GUI fare tıklamaları, program adının komut

satırıyla girişi vb. ile başlatılır.
▪ Bir program birden fazla işlem olarak yürütülebilir.
• Aynı programı çalıştıran birden fazla kullanıcıyı düşünebiliriz.
▪ Örneğin, Windows işletim sisteminde Word programı, web tarayıcı,

e-posta kontrolüne ait programlar aynı anda çalışabilmektedir.
▪ İş (job) veye işlem (process) aynı anlamda kullanılmaktadır.
▪ Exe bir dosya ya tıklayarak çalıştırma işlemi başlatmaktadır.
▪ İşlemler program counter, register, stack, heap (işleme atanan

dinamik bellek) alanlarını kullanırlar.
Bellekteki İşlem (Process in Memory)
C Programının Bellek Yerleşimi
İşlem (Process) Durumu
▪ Bir işlemin hangi durumda olduğunu gösteren ve işlemin ömrü

boyunca değişken bir durumu bulunmaktadır. Bunlar;
• Yeni (New): İşlemin oluşturulduğunu gösterir.
• Çalışıyor (Running): İşlemin komutları yürütülmektedir.
• Bekliyor (Waiting): İşlem bir olayın gerçekleşmesini beklemektedir.

Örneğin bir GÇ işlemi.
• Hazır (Ready): İşlem bir işlemciye atanmak için beklemektedir.
• Bitti (Terminated): İşlem çalışmasını bitirdi.
İşlem (Process) Durum Diyagramı
İşlem Kontrol Bloğu
(Process Control Block , PCB)
İşletim sisteminde her işlem, işlem kontrol bloğu ile temsil edilmektedir.
▪ İşlem Durumu: İşlem yeni başlamış, hazır, yürütülüyor,

beklemekte vb. durumlarda olabilmektedir.
▪ İşlem Numarası: Her işlemin bir ID’ si bulunmaktadır.
▪ Program Sayacı: Sayaç, işlem için yürütülmesi gereken

bir sonraki komutun adresini gösterir.
▪ CPU Registers (Mikroişlemci Kayıt Edicileri): Kayıt

ediciler bilgisayar mimarisine göre sayı ve çeşit olarak
değişebilmektedir.
▪ Mikroişlemci Programlama Bilgileri: Bu bilgiler, işlem

önceliğini, programın sıra göstergecini ve diğer
programlama değişkenlerini içermektedir.
İşlem Kontrol Bloğu
(Process Control Block , PCB)
İşletim sisteminde her işlem, işlem kontrol bloğu ile temsil edilmektedir.
▪ Bellek Yönetim Bilgileri: Bu bilgiler taban ve limit

kayıtçılarının değerlerini, sayfa tablolarını veya işletim
sistemi tarafından kullanılan bellek sistemine göre
değişen segment tablosunu içerir.
▪ Hesaplama Bilgileri: Bu bilgiler, mikroişlemcini

kullandığı gerçek zaman sınırlamaları, hesap
numaraları, iş ve işlem numaraları gibi bilgileri içerir.
Giriş/çıkış durum bilgileri; işlem için ayrılmış giriş/çıkış
aygıtlarının ve açık dosyaların listesi gibi bilgileri
kapsar.
İşlemden İşleme CPU Geçişi (Switch)
Context switch, CPU bir işlemden diğerine geçtiğinde
gerçekleşir.
İşlemden İşleme CPU Geçişi (Switch)
▪ CPU başka bir işleme geçtiğinde, sistem eski işlemin durumunu

kaydetmeli ve yeni işlem için kaydedilmiş durumu bir bağlam anahtarı
(context switch) aracılığıyla yüklemelidir.
▪ Context of a process represented in the PCB
▪ Bağlam değiştirme süresi tamamen ek yüktür; sistem kullanımı geçiş

yaparken idle (boş) durumdadır.
▪ İşletim sistemi ve PCB ne kadar karmaşıksa, bağlam anahtarı da o

kadar uzun olur
▪ Donanım desteğine bağlı zaman
• Bazı donanımlar, CPU başına birden çok yazmaç seti (register set)
sağlar➔ aynı anda birden çok bağlam yüklenir.
İşlem / İş Parçacığı (Thread)
▪ İşlemin eş zamanlı olarak işlenen her bir bölümüdür.
▪ İş parçacığı ve işlem arasındaki fark bir işletim sisteminden iş

parçacığının oluşturuluşu ve kaynakların paylaşılmasıdır.
▪ Çoğu durumda iş parçacıkları işlemlerin içinde yer alır, onları

oluştururlar.
▪ Çoklu iş parçacıkları paralel olarak pek çok bilgisayar sisteminde

uygulanabilir.
▪ İşlemler aynı kaynakları paylaşmazlar (bellek gibi). Fakat aynı işlem

içindeki farklı thread’ ler aynı kaynakları paylaşabilirler.
▪ Bölüm 4’ de ayrıntılı olarak işlenecek.
İşlem Programlama (Scheduling)
▪ Multiprogramming’ in amacı CPU kullanımını maksimize etmek için,

her zaman çalışan işlemler olmasını sağlamaktır.
▪ Process scheduler, CPU çekirdeğinde bir sonraki yürütme için

mevcut işlemler arasından seçim yapar.
▪ Hedef - CPU kullanımını en üst düzeye çıkarıp, işlemleri hızla CPU

çekirdeğine geçirimek.
▪ Süreçlerin zamanlama sıralarını (scheduling queues) korur.
İşlem Planlama Sıraları
(Process Scheduling Queues)
▪ İş (job) kuyruğu - Sistemdeki tüm işlemlerin kümesi.
▪ Hazır (Ready) kuyrukları - ana bellekte bulunan hazır ve yürütülmek

için bekleyenler. (CPU’ yu bekliyorlar).
▪ Aygıt (Device) kuyrukları - Bir G / Ç aygıt için bekleyen işlemlerin

kümesi.
▪ İşlemler (Processes) çeşitli kuyruklar arasında hareket ederler.
Ready and Wait Queues
Representation of Process Scheduling
Context Switch
▪ When CPU switches to another process, the system must
save the state of the old process and load the saved state
for the new process via a context switch
▪ Context of a process represented in the PCB
▪ Context-switch time is pure overhead; the system does no
useful work while switching
• The more complex the OS and the PCB ➔ the longer
the context switch
▪ Time dependent on hardware support
• Some hardware provides multiple sets of registers per
CPU ➔ multiple contexts loaded at once
Multitasking in Mobile Systems
▪ Some mobile systems (e.g., early version of iOS) allow only one
process to run, others suspended
▪ Due to screen real estate, user interface limits iOS provides for a
• Single foreground process- controlled via user interface
• Multiple background processes– in memory, running, but not
on the display, and with limits
• Limits include single, short task, receiving notification of events,
specific long-running tasks like audio playback
▪ Android runs foreground and background, with fewer limits
• Background process uses a service to perform tasks
• Service can keep running even if background process is
suspended
• Service has no user interface, small memory use
İşlemler (Processes) ile İlgili İşlemler
▪ Sistem aşağıdakiler için mekanizmalar sağlamalıdır:
• İşlem (Process) oluşturma (creation)
• İşlem (Process) sonlandırma (termination)
İşlem Oluşturma (Creation)
▪ Ana (Parent) işlem çocuk (children) işlemleri oluşturur, bu çocuk

işlemler de sırayla diğer işlemleri oluşturarak bir işlemler ağacı
oluştururlar.
▪ Genel olarak, işlemler, işlem tanımlayıcısı (pid) aracılığıyla
tanımlanır ve yönetilirler.
▪ Kaynak Paylaşım seçenekleri;
• Parent ve children işlemler tüm kaynakları paylaşırlar.
• Children işlemler, parent işlemlerin kaynaklarının alt kümesini
paylaşırlar.
• Parent ve children işlemler hiçbir kaynağı paylaşmazlar.
▪ Yürütme (Execution) Seçenekleri;
• Parent ve children işlemler eş zamanlı (concurrently) olarak
yürütülürler.
• Parent işlemler, children işlemler sonlanıncaya (terminate) kadar
beklerler.
İşlem Oluşturma (Creation)
▪ Adres Alanı (Address space)
• Child işlem parent işlemin kopyasıdır. (Child duplicate of parent.)
• Child işlemin içerisine yüklenmiş bir program var. (Child has a
program loaded into it.)
▪ UNIX examples
• fork() sistem çağrısı yeni bir işlem oluşturur.
• işlemin bellek alanını yeni bir programla değiştirmek için fork ()
'dan sonra exec () sistem çağrısı kullanılır.
• Parent işlem, child işlemin sonlanması için beklerken
wait()sistem çağrısını çağırır.
Linux’ ta İşlem Ağacı
C Program Forking Separate Process
Creating a Separate Process via Windows API
İşlem Sonlandırma (Process Termination)
▪ İşlem, yapacağı görevleri tamamladığında durarak, işletim sistemine

“çıkış sistem çağrısı” nı kullanarak durdurulması gerektiğini bildirir
(exit()).
• Child işlemden parent işleme verilerin durumu döndürülerek (wait() komutu ile).
• Child işlemin kullandığı kaynaklar işletim sistemi tarafından geri alınarak.
▪ Parent abort() komutunu kullanarak child işlemin yürütülmesini

sonlandırabilir. (Process id ile)
• Child işlem, kendisine tahsis edilen kaynakları aştığı durumlarda,
• Child işleme atanan görevin yürütülmesine ihtiyaç kalmadığı durumlarda,
• Parent işlem sonlandığında, işletim sistemi ilgili parent’ ın child işleminin devam
etmesine izin vermediği durumlarda.
İşlem Sonlandırma (Process Termination)
▪ Bazı işletim sistemleri, parent işlem sonlandıysa child işlemin var
olmasına izin vermez. Bir işlem sona ererse, tüm alt işlemleri de
sonlandırılmalıdır.
▪ Basamaklı Sonlandırma (cascading termination): Tüm children,
grandchildren, vb. işlemler sonlandırılmalıdır.
▪ Sonlandırma (termination) işlemi işletim sistemi tarafından başlatılır.
▪ Parent işlem wait() sistem çağrısını kullanarak bir alt işlemin
sonlandırılmasını bekleyebilir. Çağrı, durum bilgisini ve sonlandırılan
işlemin pid‘ sini döndürür
▪ pid = wait(&status);
▪ If no parent waiting (did not invoke wait()) process is a zombie
▪ If parent terminated without invoking wait(), process is an orphan
▪ Bir child işlemin parent’ ı sonlanmışsa bu işleme orphan işlem denir.
Android İşlem Önemlilik Hiyerarşisi
▪ Mobil işletim sistemleri genellikle bellek gibi sistem kaynaklarını geri

kazanmak için işlemleri sonlandırmak zorundadır.
▪ En önemliden daha az önemliye doğru:
• Ön plan İşlemleri - Foreground process
• Görünür İşlemler - Visible process
• Servis İşlemleri - Service process
• Arkaplan İşlemler - Background process
• Boş İşlemler - Empty process
▪ Android, en az önemli olan işlemleri sonlandırmaya başlayacaktır.
Multiprocess Mimari – Chrome Browser
▪ Birçok web tarayıcısı tek bir işlem olarak çalışmaktaydı.

• Bir web sitesi soruna neden olursa, tarayıcının tamamı kilitlenebilir
veya çökebilir
▪ Google Chrome Tarayıcı, 3 farklı işlem türü ile çok işlemlidir:
• Browser process - Tarayıcı işlemi, kullanıcı arayüzünü, diski ve ağ
G / Ç‘ ı yönetir
• Renderer process - Oluşturucu işlemi, web sayfalarını işler, HTML,
Javascript ile ilgilenir. Açılan her web sitesi için yeni bir oluşturucu
oluşturulur.
 Güvenlik açıklarının etkisini en aza indirerek, disk ve ağ G / Ç‘ ı
kısıtlayan korumalı alanda çalışır.
• Plug-in process: Her eklenti türü için eklenti süreişlemi.
İşlemler Arası İletişim - Interprocess Communication
▪ İşletim sistemindeki işlemler bağımsız (independent) veya işbirliği

halinde (cooperating) olmak üzere iki şekilde faaliyet gösterirler.
▪ İşbirliği süreci, veri paylaşımı dahil diğer işlemleri etkileyebilir veya
bunlardan etkilenebilir
▪ İşbirliği işlemlerinin sistemde kullanılmasının birçok nedeni vardır;
• Bilgi Paylaşımı - Information sharing
• İşlem Hızı - Computation speedup
• Modülerlik - Modularity
• Rahatlık - Convenience
▪ İşbirliği halindeki işlemlerin interprocess communication (IPC)
yapısına ihtiyaçları vardır.
▪ IPC için iki farklı model vardır;
• Paylaşılan Bellek - Shared memory
• Mesaj Geçişi - Message passing
İletişim Modelleri
(a) Shared memory. (b) Message passing.
Üretici-Tüketici Problemi / Producer-Consumer
Problem
▪ İşbirliği işlemleri için bir paradigma:

• Üretici işlemi, bir tüketici işlemi tarafından tüketilen bilgileri üretir.
▪ İki farklı yapı:
• unbounded-buffer / sınırsız buffer, buffer boyutuna pratik bir
sınır koymaz:
 Producer / Üretici asla beklemez.
 Consumer / Tüketici, tüketilecek bir buffer yoksa bekler.
• bounded-buffer / sınırlı arabellek, sabit bir buffer boyutu
olduğunu varsayar
 Producer / Üretici tüm buffer alanları doluysa bekler.
 Consumer / Tüketici, tüketilecek bir buffer yoksa bekler.
Bounded-Buffer – Shared-Memory Solution
▪ Shared data
#define BUFFER_SIZE 10
typedef struct {
. . .
} item;
item buffer[BUFFER_SIZE];
int in = 0;
int out = 0;
▪ Solution is correct, but can only use BUFFER_SIZE-1 elements
Buffer State in Shared Memory
Buffer State in Shared Memory
Producer Process – Shared Memory
item next_produced;
while (true) {
/* produce an item in next produced */
while (((in + 1) % BUFFER_SIZE) == out)
; /* do nothing */
buffer[in] = next_produced;
in = (in + 1) % BUFFER_SIZE;
}
Consumer Process – Shared Memory
item next_consumed;
while (true) {
while (in == out)
; /* do nothing */
next_consumed = buffer[out];
out = (out + 1) % BUFFER_SIZE;
/* consume the item in next consumed */

}
IPC – Paylaşılan Bellek/Shared Memory
▪ İletişim kurmak isteyen işlemler arasında paylaşılan bir hafıza

alanıdır.
▪ İletişim, işletim sisteminin değil kullanıcıların işlemlerinin kontrolü

altındadır.
▪ Mekanizmasnın sağlaması gereken, kullanıcı işlemlerinin

paylaşılan belleğe eriştiklerinde eylemlerini senkronize etmelerine
izin vermesidir.
▪ Senkronizasyon, Bölüm 6 ve 7'de ayrıntılarla ele alınacaktır.
Tüm Tamponları (Buffer Alanlarını) Doldurmaya ne dersiniz?
▪ Tüketici-üretici sorununa tüm tamponları dolduran bir çözüm sunmak

istediğimizi varsayalım.
▪ Bunu, tam arabelleklerin sayısını takip eden bir tamsayı sayacı

kullanarak yapabiliriz.
▪ Başlangıçta sayaç 0 olarak ayarlanmıştır.
▪ Tam sayı sayacı, yeni bir tampon oluşturduktan sonra üretici

tarafından artırılır.
▪ Tam sayı sayacı, bir tampon tükettikten sonra tüketici tarafından

azaltılı.
Producer
while (true) {
/* produce an item in next produced */
while (counter == BUFFER_SIZE)

; /* do nothing */
buffer[in] = next_produced;
in = (in + 1) % BUFFER_SIZE;
counter++;
}
Consumer
while (true) {
while (counter == 0)
; /* do nothing */
next_consumed = buffer[out];
out = (out + 1) % BUFFER_SIZE;
counter--;
/* consume the item in next consumed */
}
Race Condition
▪ counter++ could be implemented as
register1 = counter
register1 = register1 + 1
counter = register1
▪ counter-- could be implemented as
register2 = counter
register2 = register2 - 1
counter = register2
▪ Consider this execution interleaving with “count = 5” initially:

S0: producer execute register1 = counter {register1 = 5}
S1: producer execute register1 = register1 + 1 {register1 = 6}
S2: consumer execute register2 = counter {register2 = 5}
S3: consumer execute register2 = register2 – 1 {register2 = 4}
S4: producer execute counter = register1 {counter = 6 }
S5: consumer execute counter = register2 {counter = 4}
Race Condition (Cont.)
▪ Question – why was there no race condition
in the first solution (where at most N – 1)
buffers can be filled?
▪ More in Chapter 6.
IPC – Mesaj Geçişi / Message Passing
▪ Süreçler arasında mesaj gönderip, almak için send ve receive

şeklinde iki sistem çağrısı bulunur. messages
passed
• send(message) through
• receive(message)
P Q
▪ Mesaj boyutu sabit veya değişkendir.
▪ P ve Q işlemleri iletişim kurmak isterse, şunları yapmaları gerekir: Logical

• Aralarında bir iletişim bağlantısı kurulmalıdır. Communication
• Gönderme / Alma yoluyla mesaj alışverişi gerçekleştirilmelidir. Link
İletişim Modelleri
(a) Shared memory. (b) Message passing.
Mesaj Geçişi / Message Passing
▪ Uygulama sorunları:
• Bağlantılar (Links) nasıl kurulur?
• Bir bağlantı ikiden fazla işlemle ilişkilendirilebilir mi?
• Her bir iletişim işlemi çifti arasında kaç bağlantı olabilir?
• Bir bağlantının kapasitesi nedir?
• Bağlantının barındırabileceği mesajın boyutu sabit mi yoksa

değişken midir?
• Bir bağlantı tek yönlü mü yoksa çift yönlü müdür?
Doğrudan Haberleşme / Direct Communication
▪ İşlemler birbirlerini açıkça (explicitly) adlandırmalıdır:

• send (P, message) – P işlemine bir mesaj gönderin
• receive(Q, message) – Q işleminden bir mesaj alın
▪ İletişim bağlantısının özellikleri;

• Bağlantılar otomatik olarak kurulur.
• Bir bağlantı, tam olarak bir çift iletişim işlemi ile ilişkilidir.
• Her çift arasında tam olarak bir bağlantı vardır.
• Bağlantı tek yönlü olabilir, ancak genellikle iki yönlüdür.
Dolaylı Haberleşme / Indirect Communication
▪ Mesajlar posta kutularından yönlendirilir ve alınırlar (bağlantı

noktaları olarak da adlandırılır).
• Her posta kutusunun benzersiz bir kimliği vardır.
• İşlemler yalnızca bir posta kutusunu paylaşırlarsa iletişim
kurabilirler.
▪ İletişim bağlantısının özellikleri;

• Bağlantı yalnızca işlemler ortak bir posta kutusunu paylaşıyorsa
kurulur.
• Bir bağlantı birçok işlemle ilişkilendirilebilir.
• Her işlem çifti birkaç iletişim bağlantısını paylaşabilir.
• Bağlantı tek yönlü veya çift yönlü olabilir.
▪ İşlemler / Operations
• Yeni bir posta kutusu (bağlantı noktası) oluşturulması.
• Posta kutusu aracılığıyla mesaj gönderiminin ve alımının
gerçekleştirilmesi
• Posta kutusunun silinmesi.
▪ Temel olarak şu şekilde tanımlanır;
• send(A, message) – A posta kutusuna bir mesaj gönder.
• receive(A, message) – A posta kutusundan bir mesaj al.
▪ Posta kutusu paylaşımı;

• P1, P2, ve P3 A posta kutusunu paylaşıyorlar
• P1, mesaj gönderdi; P2 ve P3 mesajı alabilir.
• Mesajı kim alacak?
▪ Çözümler;
• Bir bağlantının en fazla iki işlemle ilişkilendirilmesine izin vermek.
• Bir alma işlemini yürütmek için aynı anda yalnızca bir işleme izin
vermek.
• Sistemin rastgele alıcıyı seçmesine izin verip, gönderene, alıcının
kim olduğu bildirmek..
Senkronizasyon (Synchronization)
Mesaj Geçişi (Message passing) engellemeli (blocking) ya da
engellemesiz (non-blocking) olmak üzere iki farklı şekilde olabilir.
▪ Engellemeli (Blocking), eş zamanlı, senkron (synchronous) olarak
kabul edilir.
• Blocking send -- gönderen, mesaj alınana kadar engellenir.
• Blocking receive -- alıcı bir mesaj mevcut olana kadar engellenir.
▪ Engellemesiz (Non-blocking), eş zamansız, asenkron (asynchronous)
olarak kabul edilir.
• Non-blocking send -- gönderen mesajı gönderir ve devam eder
• Non-blocking receive -- alıcı şunları alır:
 Geçerli bir mesaj (A valid message), ya da
 Boş (Null) mesaj
▪ Farklı kombinasyonlar mümkündür.
• Hem gönderme hem de alma engelliyse, bir randevu (rendezvous)
vardır.
Ara Belleğe Alma (Buffering)
▪ Bağlantıya eklenen mesajların sırası.
▪ Üç yoldan biriyle uygulanır;
1. Zero capacity – Sıfır kapasite: bağlantıda hiçbir ileti sıraya alınmaz.

Gönderenin alıcıyı beklemesi gerekir (randevu-rendezvous).
2. Bounded capacity – Sınırlı kapasite - n mesajın sonlu uzunluğu

Gönderici, bağlantı doluysa beklemelidir.
3. Unbounded capacity – Sınırsız kapasite - sonsuz uzunluk

Gönderici asla beklemez.
Producer-Consumer: Message Passing
▪ Producer
message next_produced;
while (true) {
/* produce an item in next_produced */
send(next_produced);
}
▪ Consumer
message next_consumed;
while (true) {
receive(next_consumed)
/* consume the item in next_consumed */

}
Examples of IPC Systems - POSIX
▪ POSIX Shared Memory

• Process, ilk olarak paylaşılan bellek bölümünü oluşturur. Ayrıca
mevcut bir segmenti açmak için de kullanılır.
• shm_fd = shm_open(name, O CREAT | O RDWR, 0666);
• shm_unlink
• Paylaşılan bellek alanının (nesnenin) boyutunun belirlenmesi için;
ftruncate(shm_fd, 4096);
• mmap() :Bir dosya işaretçisini paylaşılan bellek nesnesine eşlemek
için kullanılır.
• Paylaşılan belleğe okuma ve yazma, mmap () tarafından döndürülen
pointer (işaretçi) kullanılarak yapılır.
IPC POSIX Producer
IPC POSIX Consumer
Examples of IPC Systems - Mach
▪ Mach communication is message based
• Even system calls are messages
• Each task gets two ports at creation - Kernel and Notify
• Messages are sent and received using the mach_msg() function
• Ports needed for communication, created via
mach_port_allocate()
• Send and receive are flexible; for example four options if mailbox
full:
 Wait indefinitely
 Wait at most n milliseconds
 Return immediately
 Temporarily cache a message
Mach Messages
#include<mach/mach.h>
struct message {
mach_msg_header_t header;
int data;
};
mach port t client;

mach port t server;
Mach Message Passing - Client
Mach Message Passing - Server
Examples of IPC Systems – Windows
▪ Message-passing centric via advanced local procedure call

(LPC) facility
• Only works between processes on the same system
• Uses ports (like mailboxes) to establish and maintain
communication channels
• Communication works as follows:
 The client opens a handle to the subsystem’s
connection port object.
 The client sends a connection request.
 The server creates two private communication ports
and returns the handle to one of them to the client.
 The client and server use the corresponding port handle
to send messages or callbacks and to listen for replies.
Local Procedure Calls in Windows
Pipes
▪ Acts as a conduit allowing two processes to communicate

▪ Issues:
• Is communication unidirectional or bidirectional?
• In the case of two-way communication, is it half or full-duplex?
• Must there exist a relationship (i.e., parent-child) between the
communicating processes?
• Can the pipes be used over a network?
▪ Ordinary pipes – cannot be accessed from outside the process that
created it. Typically, a parent process creates a pipe and uses it to
communicate with a child process that it created.
▪ Named pipes – can be accessed without a parent-child relationship.
Ordinary Pipes
▪ Ordinary Pipes allow communication in standard producer-consumer
style
▪ Producer writes to one end (the write-end of the pipe)
▪ Consumer reads from the other end (the read-end of the pipe)
▪ Ordinary pipes are therefore unidirectional
▪ Require parent-child relationship between communicating processes
▪ Windows calls these anonymous pipes
Named Pipes
▪ Named Pipes are more powerful than ordinary pipes

▪ Communication is bidirectional
▪ No parent-child relationship is necessary between the communicating
processes
▪ Several processes can use the named pipe for communication
▪ Provided on both UNIX and Windows systems
Client-Server Sistemlerinde Haberleşme
▪ Soketler (Sockets)
▪ Uzaktan İşlem Çağrısı (Remote Procedure Calls)
Soketler
▪ Soket (Socket), iletişim için bir uç nokta olarak tanımlanır
▪ Concatenation of IP address and port – IP adresinin ve bağlantı

noktasının birleştirilmesi: bir ana bilgisayardaki ağ hizmetlerini ayırt
etmek için mesaj paketinin başlangıcına eklenen bir sayı.
▪ 161.25.19.8:1625 numaralı soket, 161.25.19.8 numaralı adrese sahip

ana bilgisayar üzerindeki 1625 numaralı bağlantı noktasına başvurur.
İletişim bir çift soket arasında gerçekleşir.
▪ 1024'ün altındaki tüm bağlantı noktaları iyi bilinir ve standart hizmetler

için kullanılır
▪ İşlemin çalıştığı sistemi ifade etmek için özel IP adresi 127.0.0.1 (geri
döngü) kullanılır.
Soket Haberleşme
Java’ da Soketler
▪ Üç tip soket vardır.

• Connection-oriented
(TCP)
• Connectionless (UDP)
• MulticastSocket
class– data birden çok
alıcıya gönderilebilir
• Consider this “Date”
server in Java:
Java’ da Soketler
The equivalent Date client
Remote Procedure Calls
▪ Remote procedure call (RPC) / Uzaktan yordam çağrısı (RPC), ağa

bağlı sistemlerdeki işlemler arasında prosedür çağrılarını özetler
• Servis farklılaştırması için bağlantı noktaları (ports) kullanılır.
▪ Stubs – sunucudaki gerçek prosedür için istemci tarafı proxy
▪ İstemci tarafı stub, sunucuyu bulur ve parametreleri düzenler.
▪ Sunucu tarafındaki stub bu mesajı alır, sıralanan parametreleri

paketten çıkarır ve sunucuda prosedürü gerçekleştirir.
▪ Windows'ta, stub kodu Microsoft Arayüz Tanım Dili'nde / Microsoft

Interface Definition Language (MIDL) yazılmış spesifikasyonlardan
derlenir
Remote Procedure Calls
▪ Farklı mimarileri hesaba katmak için External Data Representation

(XDL) Harici Veri Gösterimi (XDL) formatı aracılığıyla işlenen veri
temsili.
• Big-endian ve little-endian
▪ Uzaktan iletişim, yerelden daha fazla hata senaryosuna sahiptir
• Mesajlar en fazla bir kez değil, tam olarak bir kez teslim edilebilir
▪ İşletim sistemi genellikle istemci ve sunucu arasında bağlantı kurmak

için bir buluşma (veya eşleştirme) hizmeti sağlar
RPC’ nin Yürütülmesi
End of Chapter 3
Operating System Concepts – 10th Edition Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018
Producer-Consumer Problem
▪ Paradigm for cooperating processes:

• producer process produces information that is consumed
by a consumer process
▪ Two variations:
• unbounded-buffer places no practical limit on the size of
the buffer:
 Producer never waits
 Consumer waits if there is no buffer to consume
• bounded-buffer assumes that there is a fixed buffer size
 Producer must wait if all buffers are full
 Consumer waits if there is no buffer to consume
Cooperating Processes
▪ Independent process cannot affect or be affected by the execution

of another process
▪ Cooperating process can affect or be affected by the execution of
another process
▪ Advantages of process cooperation
• Information sharing
• Computation speed-up
• Modularity
• Convenience
Synchronization
▪ Message passing may be either blocking or non-blocking
• Blocking is considered synchronous
 Blocking send -- the sender is blocked until the message is
received
 Blocking receive -- the receiver is blocked until a message is
available
• Non-blocking is considered asynchronous
 Non-blocking send -- the sender sends the message and
continue
 Non-blocking receive -- the receiver receives:
 A valid message, or
 Null message
• Different combinations possible
 If both send and receive are blocking, we have a rendezvous

ch03 TR

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ch03 TR

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bölüm 3: İşlemler (Processes)

▪ Program, diskte depolanan pasif varlıktır (yürütülebilir

• Çalıştırılabilir bir dosya belleğe yüklendiğinde program işleme

▪ Programın çalıştırılması GUI fare tıklamaları, program adının komut

▪ Bir program birden fazla işlem olarak yürütülebilir.

• Aynı programı çalıştıran birden fazla kullanıcıyı düşünebiliriz.

▪ Örneğin, Windows işletim sisteminde Word programı, web tarayıcı,

▪ İş (job) veye işlem (process) aynı anlamda kullanılmaktadır.

▪ Exe bir dosya ya tıklayarak çalıştırma işlemi başlatmaktadır.

▪ İşlemler program counter, register, stack, heap (işleme atanan

▪ Bir işlemin hangi durumda olduğunu gösteren ve işlemin ömrü

• Yeni (New): İşlemin oluşturulduğunu gösterir.

• Çalışıyor (Running): İşlemin komutları yürütülmektedir.

• Bekliyor (Waiting): İşlem bir olayın gerçekleşmesini beklemektedir.

• Hazır (Ready): İşlem bir işlemciye atanmak için beklemektedir.

• Bitti (Terminated): İşlem çalışmasını bitirdi.

▪ İşlem Durumu: İşlem yeni başlamış, hazır, yürütülüyor,

▪ İşlem Numarası: Her işlemin bir ID’ si bulunmaktadır.

▪ Program Sayacı: Sayaç, işlem için yürütülmesi gereken

▪ CPU Registers (Mikroişlemci Kayıt Edicileri): Kayıt

▪ Mikroişlemci Programlama Bilgileri: Bu bilgiler, işlem

▪ Bellek Yönetim Bilgileri: Bu bilgiler taban ve limit

▪ Hesaplama Bilgileri: Bu bilgiler, mikroişlemcini

▪ CPU başka bir işleme geçtiğinde, sistem eski işlemin durumunu

▪ Context of a process represented in the PCB

▪ Bağlam değiştirme süresi tamamen ek yüktür; sistem kullanımı geçiş

▪ İşletim sistemi ve PCB ne kadar karmaşıksa, bağlam anahtarı da o

▪ Donanım desteğine bağlı zaman

▪ İş parçacığı ve işlem arasındaki fark bir işletim sisteminden iş

▪ Çoğu durumda iş parçacıkları işlemlerin içinde yer alır, onları

▪ Çoklu iş parçacıkları paralel olarak pek çok bilgisayar sisteminde

▪ İşlemler aynı kaynakları paylaşmazlar (bellek gibi). Fakat aynı işlem

▪ Bölüm 4’ de ayrıntılı olarak işlenecek.

▪ Multiprogramming’ in amacı CPU kullanımını maksimize etmek için,

▪ Process scheduler, CPU çekirdeğinde bir sonraki yürütme için

▪ Hedef - CPU kullanımını en üst düzeye çıkarıp, işlemleri hızla CPU

▪ Süreçlerin zamanlama sıralarını (scheduling queues) korur.

▪ İş (job) kuyruğu - Sistemdeki tüm işlemlerin kümesi.

▪ Hazır (Ready) kuyrukları - ana bellekte bulunan hazır ve yürütülmek

▪ Aygıt (Device) kuyrukları - Bir G / Ç aygıt için bekleyen işlemlerin

▪ İşlemler (Processes) çeşitli kuyruklar arasında hareket ederler.

▪ Sistem aşağıdakiler için mekanizmalar sağlamalıdır:

• İşlem (Process) oluşturma (creation)

• İşlem (Process) sonlandırma (termination)

▪ Ana (Parent) işlem çocuk (children) işlemleri oluşturur, bu çocuk

▪ İşlem, yapacağı görevleri tamamladığında durarak, işletim sistemine

• Child işlemin kullandığı kaynaklar işletim sistemi tarafından geri alınarak.

▪ Parent abort() komutunu kullanarak child işlemin yürütülmesini

• Child işleme atanan görevin yürütülmesine ihtiyaç kalmadığı durumlarda,

▪ Mobil işletim sistemleri genellikle bellek gibi sistem kaynaklarını geri

▪ En önemliden daha az önemliye doğru:

• Ön plan İşlemleri - Foreground process

• Görünür İşlemler - Visible process

• Servis İşlemleri - Service process

• Arkaplan İşlemler - Background process

• Boş İşlemler - Empty process

▪ Android, en az önemli olan işlemleri sonlandırmaya başlayacaktır.

▪ Birçok web tarayıcısı tek bir işlem olarak çalışmaktaydı.

▪ İşletim sistemindeki işlemler bağımsız (independent) veya işbirliği

▪ İşbirliği işlemleri için bir paradigma:

▪ Solution is correct, but can only use BUFFER_SIZE-1 elements

/* consume the item in next consumed */

▪ İletişim kurmak isteyen işlemler arasında paylaşılan bir hafıza