6 Hafta ch3

Bölüm 3: Süreçler
Operating System Concepts – 10th Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018

3.3.2. Süreç Sonlandırma
● Süreç son deyimi yürütür ve ardından işletim sisteminden

exit() sistem çağrısını kullanarak silmesini ister.
● Durum verilerini çocuktan ebeveyne döndürür ( wait()
aracılığıyla)
● Sürecin kaynakları işletim sistemi tarafından ayrılır
Operating System Concepts – 10th 3.2 Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018
3.3.2. Süreç Sonlandırma
● Üst süreç abort() sistem çağrısını kullanarak alt süreçlerinin

yürütülmesini sonlandırabilir. Bunu yapmak için bazı nedenler:
● Çocuk tahsis edilen kaynakları aştı
● Çocuğa verilen görev artık gerekli değil
● ebeveyni 'den çıkıyor ve işletim sistemleri ebeveyni
sonlandırılırsa çocuğunun devam etmesine izin vermiyor
3.3.2. Process Termination
● Bazı işletim sistemleri ebeveyni sonlandırılmışsa çocuğun var

olmasına izin vermez. Eğer bir süreç sonlandırılırsa, tüm
çocukları da sonlandırılmalıdır.
● basamaklı sonlandırma. Tüm çocuklar, torunlar vb.
sonlandırılır.
● Sonlandırma işletim sistemi tarafından başlatılır.
● ana süreç, wait()sistem çağrısını kullanarak bir çocuk
sürecin sonlandırılmasını bekleyebilir. Çağrı, durum
bilgisini ve sonlandırılan sürecin pid'sini döndürür
pid = wait(&status);
● bekleyen ebeveyn yoksa (wait() çağrılmadıysa) süreç bir zombi
● parent wait çağrılmadan sonlandırılmışsa, süreç bir orphan'dır
3.4. Süreçler Arası İletişim
● Bir sistem içindeki süreçler bağımsız veya işbirliği içinde olabilir
● İşbirliği yapan süreç etkileyebilir veya veri paylaşımı da dahil olmak
üzere diğer süreçler tarafından etkilenebilir
● İşbirliği süreçleri için nedenler:
● Bilgi paylaşımı
● Hesaplama hızlandırma
● Modülerlik
● Kolaylık
● İşbirliği yapan süreçler ihtiyaç süreçler arası iletişim (IPC)
● İki IPC modeli
● Paylaşılan bellek
● Mesaj iletimi
İletişim (IPC) Modelleri
(a) Paylaşılan bellek. (b) Mesaj geçişi.
İşbirliği Süreçleri
Bağımsız süreç başka bir sürecin yürütülmesini etkileyemez veya
ondan etkilenemez
İşbirliği yapan süreç başka bir sürecin yürütülmesini etkileyebilir
veya ondan etkilenebilir
Süreç işbirliğinin avantajları
● Bilgi paylaşımı
● Hesaplama hızlandırma
● Modülerlik
● Kolaylık
Producer-Consumer Problem
● İşbirliği yapan süreçler için paradigma, üretici süreç, bir
tüketici süreç tarafından tüketilen bilgiyi üretir
● unbounded-buffer buffer boyutuna pratik bir sınır

getirmez
● bounded-buffer sabit bir tampon boyutu olduğunu
varsayar
3.5. Süreçler Arası İletişim - Paylaşılan Bellek
● iletişim kurmak isteyen süreçleri arasında paylaşılan bir bellek

alanı
● İletişim işletim sisteminin değil kullanıcı süreçlerinin kontrolü
altındadır.
● Başlıca sorun, kullanıcı süreçlerinin paylaşılan belleğe
eriştiklerinde eylemlerini senkronize etmelerini sağlayacak bir
mekanizma sağlamaktır.
● Senkronizasyon 6. ve 7. Bölümlerde ayrıntılı olarak ele
alınmaktadır.
Sınırlı Arabellek - Paylaşımlı Bellek Çözümü
● Shared data
#define BUFFER_SIZE 10
typedef struct {
. . .
} item;
item buffer[BUFFER_SIZE];
int in = 0; // next free position in buffer
int out = 0; // first full position in buffer
● Çözüm doğrudur, ancak yalnızca BUFFER_SIZE-1 element'ları

kullanabilir
Buffer state in Shared Memory
Buffer state in Shared Memory
Circular buffer
Üretici Süreç - Paylaşılan Bellek
item next_produced;
while (true) {
/* produce an item in next produced */
while (((in + 1) % BUFFER_SIZE) == out) // tampon dolu
; /* do nothing */
buffer[in] = next_produced;
in = (in + 1) % BUFFER_SIZE;
}
Consumer Process – Shared Memory
item next_consumed;
while (true) {
while (in == out) // tampon boş

; /* do nothing */
next_consumed = buffer[out];
out = (out + 1) % BUFFER_SIZE;
/* consume the item in next consumed */

}
Consumer Process – Shared Memory
item next_produced; item next_consumed;
while (true) { while (true) {

while (in == out) // tampon boş
/* produce an item in next produced */
; /* do nothing */
while (((in + 1) % BUFFER_SIZE) == out) //
next_consumed = buffer[out];
tampon dolu
out = (out + 1) % BUFFER_SIZE;
; /* do nothing */
/* consume the item in next consumed *
}
buffer[in] = next_produced;
in = (in + 1) % BUFFER_SIZE;
}
3.6. Süreçler Arası İletişim - Mesaj Geçişi
● Mechanism süreçlerin iletişim kurması ve eylemlerini

senkronize etmesi için
●
● Message system – süreçler paylaşılan değişkenlere

başvurmadan birbirleriyle iletişim kurar
● IPC tesis iki işlem sağlar:

● send(message)
● receive(message)
● mesaj boyutu ya sabit ya da değişkendir

●
Mesaj İletimi (Devam)
● P ve Q süreçleri iletişim kurmak isterlerse, bunu yapmaları gerekir:

● Aralarında bir iletişim bağlantısı kurun
● Gönderme/alma yoluyla mesaj alışverişi
● Uygulama sorunları:
● Bağlantılar nasıl kurulur?
● Bir bağlantı ikiden fazla süreçle ilişkilendirilebilir mi?
● İletişim kuran her süreç çifti arasında kaç bağlantı olabilir?
● Bir bağlantının kapasitesi nedir?
● Bağlantının alabileceği mesaj boyutu sabit mi yoksa değişken mi?
● Bir bağlantı tek yönlü mü yoksa çift yönlü mü?
Mesaj İletimi (Devam)
● iletişim bağlantısının uygulanması

● Fiziksel:
Paylaşılan bellek
Donanım veri yolu
Şebeke
● Mantıksal:
Doğrudan veya dolaylı
Senkron veya asenkron
Otomatik veya açık tamponlama
Mesaj iletimi : Doğrudan İletişim
● Süreçler birbirlerini açıkça adlandırmalıdır:

● gönder (P, mesaj) - P işlemine bir mesaj gönderir
● al (Q, mesaj) - Q sürecinden bir mesaj al
● iletişim bağlantısının özellikleri
● Bağlantılar otomatik olarak kurulur
● Bir bağlantısı tam olarak bir çift iletişim süreci ile ilişkilidir
● Her çift arasında tam olarak bir bağlantı vardır
● bağlantısı tek yönlü olabilir, ancak genellikle çift yönlüdür
Mesaj iletimi : Dolaylı İletişim
● Mesajlar posta kutularından (port olarak da adlandırılır)

yönlendirilir ve alınır
● Her posta kutusunun bir benzersiz kimliği vardır
● Süreçler yalnızca bir posta kutusunu paylaşıyorlarsa iletişim
kurabilirler
● iletişim bağlantısının özellikleri
● Bağlantı yalnızca süreçler ortak bir posta kutusunu paylaşıyorsa
kurulur
● Bir bağlantı birçok süreçle ilişkilendirilebilir
● Her bir süreç çifti birkaç iletişim bağlantısını paylaşabilir
● Bağlantı tek yönlü veya çift yönlü olabilir
● Operasyonlar
● create yeni bir posta kutusu (port)
● posta kutusu üzerinden mesaj gönderme ve alma
● posta kutusunu yok etme
● İlkeller şu şekilde tanımlanır:
send(A, message) - send a message to mailbox A

receive(A, message) - mailbox A adresinden bir mesaj alır
● Posta kutusu paylaşımı

● P1, P2, ve P3 posta kutusunu paylaş A
● P1, gönderir; P2 ve P3 alır
● Mesajı kim alıyor?
● Çözümler
● Bir bağlantının en fazla iki süreçle ilişkilendirilmesine izin
verin
● Bir seferde yalnızca bir işlemin alma işlemi
gerçekleştirmesine izin verin
● Sistemin alıcıyı keyfi olarak seçmesine izin verin.
Göndericiye alıcının kim olduğu bildirilir.
Mesaj geçişi: Senkronizasyon
● Mesaj geçişi engelleyici veya engelleyici olmayan olabilir
● Engelleme senkron olarak kabul edilir
● Göndermeyi engelleme -- gönderici engellenir mesaj alınana
kadar
● Alımı engelleme -- alıcı engellenir bir mesaj mevcut olana
kadar
● Tıkanmayan asenkron olarak kabul edilir
● Engellemesiz gönderme -- gönderici mesajı gönderir ve
devam eder
● Engellemesiz alım -- alıcı alır:
● Geçerli bir mesaj veya
● Boş mesaj
● Farklı kombinasyonlar mümkün
● Hem gönderme hem de alma engelleniyorsa, bir randevumuz
var demektir
Producer - mesaj geçişi
message next_produced;
while (true) {
/* next_produced */ içinde bir öğe üretin

send(next_produced);
}
Consumer - mesaj geçişi
message next_consumed;
while (true) {
receive(next_consumed)
/* consume the item in next_consumed */

}
Mesaj iletimi: Arabellekleme
● Bağlantıya eklenen mesajların kuyruğu .
● adresinde üç yoldan biri uygulanmaktadır

1. Sıfır kapasite - bir bağlantıda hiçbir mesaj kuyruğa alınmaz.
Gönderici alıcıyı beklemelidir (buluşma)
2. Sınırlı kapasite - n mesajlarının sonlu uzunluğu Gönderici
bağlantı doluysa beklemelidir
3. Sınırsız kapasite - sonsuz uzunluk Gönderici asla beklemez
3.7. Paylaşımlı Bellek Örneği: POSIX
● POSIX Shared Memory

● İşlem ilk olarak paylaşılan bellek segmenti oluşturur
shm_fd = shm_open(name, O CREAT | O RDWR,

0666);
● Mevcut bir segmenti açmak için de kullanılır

● Nesnenin boyutunu ayarlayı
ftruncate(shm_fd, 4096);
● Bir dosya işaretçisini paylaşılan bellek nesnesine bellek

eşlemek için mmap() kullanın
● Paylaşılan belleğe okuma ve yazma , mmap() tarafından
döndürülen işaretçi kullanılarak yapılır.
Example : IPC
POSIX
Producer
Example : IPC
POSIX
Consumer
3.7.2. Message Passing Example : Mach
● Mach iletişimi mesaj tabanlıdır

● Sistem çağrıları bile mesajdır
● Her görev oluşturulduğunda iki bağlantı noktası alır - Kernel ve Notify
● Mesajlar mach_msg() fonksiyonu kullanılarak gönderilir ve alınır
● İletişim için gerekli bağlantı noktaları
mach_port_allocate()
● Gönderme ve alma esnektir, örneğin posta kutusu doluysa dört seçenek
vardır:
Süresiz olarak bekleyin
En fazla n milisaniye bekleyin
Hemen geri dönün
Bir mesajı geçici olarak önbelleğe alma
3.7.2. Mach Mesajları
#include <mach/mach.h>
struct message {
mach_msg_header_t header;
int data;
};
mach port t client;

mach port t server;
3.7.2. Mach Message Passing - Client
3.7.2. Mach Message Passing - Server
Mailbox – RTOS-32
Kaynak : http://www.on-time.com/rtos-32-docs/rtkernel-32/programming-manual/module/mailbox.htm
3.7.4. Pipes
● İki sürecin iletişim kurmasına izin veren bir kanal olarak hareket eder
● Sorunlar:
● İletişim tek yönlü mü yoksa çift yönlü mü?
● İki yönlü iletişim durumunda, yarım mı yoksa tam dupleks mi?
● İletişim kuran süreçler arasında bir ilişki (yani ebeveyn-çocuk) olmalı
mı?
● Borular bir ağ üzerinden kullanılabilir mi?
● Sıradan borulara - onu oluşturan sürecin dışından erişilemez. Tipik
olarak, bir üst süreç bir boru oluşturur ve bunu kendi oluşturduğu bir alt
süreçle iletişim kurmak için kullanır.
● Adlandırılmış borulara - ebeveyn-çocuk ilişkisi olmadan erişilebilir.
3.7.4. Pipes
3.7.4. Pipes
Ordinary Pipes
● Sıradan Borular standart üretici-tüketici tarzında iletişime izin verir

● Üretici bir uca yazar (borunun yazma-ucu )
● Tüketici diğer uçtan okur (borunun okuma-ucu )
● Sıradan borular bu nedenle tek yönlüdür
● İletişim kuran süreçler arasında ebeveyn-çocuk ilişkisi gerektirir
● Windows bunları anonim borular olarak adlandırır

●
Ordinary Pipes
Ordinary Pipes
Ordinary Pipes
Ordinary Pipes
UYGULAMA
Named Pipes
● Adlandırılmış Borular sıradan borulardan daha güçlüdür

● İletişim çift yönlüdür
● İletişim kuran süreçler arasında ebeveyn-çocuk ilişkisi gerekli
değildir
● Birkaç süreç iletişim için adlandırılmış boruyu kullanabilir
● Hem UNIX hem de Windows sistemlerinde sağlanır
Named Pipes
Example : Named Pipes
1. Terminal ekranı
2. Terminal ekranı
Example : Named Pipes
3.8. İstemci-Sunucu Sistemlerinde İletişim
● Soketler
● Uzak Prosedür Çağrıları
3.8.1. Soketler
● Bir soketi , iletişim için bir uç noktası olarak tanımlanır
● IP adresinin ve bağlantı noktasının birleştirilmesi - bir ana

bilgisayardaki ağ hizmetlerini ayırt etmek için mesaj paketinin
başlangıcına dahil edilen bir sayı
● soketi 161.25.19.8:1625 , 161.25.19.8 ana bilgisayarındaki

bağlantı noktasını 1625 ifade eder
● İletişim bir çift soketi arasında gerçekleşir
● 1024 altındaki tüm bağlantı noktaları iyi bilinen, standart

hizmetler için kullanılır
● Özel IP adresi 127.0.0.1 (loopback) sürecin çalıştığı sisteme

atıfta bulunmak için
Well-known ports
- https://www.webopedia.com/reference/well-known-tcp-port-numbers/
- https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_TCP_and_UDP_port_numbers
3.8.1. Sockets
Socket Communication
Example : Sockets in Java
Kaynak : https://www.javatpoint.com/socket-programming
Örnek: Java'da Soketler: Sunucu
● Üç tip priz
● Bağlantı odaklı (TCP)
● Bağlantısız (UDP)
● MulticastSocket sınıfı- veriler birden fazla alıcıya gönderilebilir
TCP vs. UDP
Kaynak : https://www.yazilimperver.com/index.php/2019/09/29/qt-tcp-sunucu-uygulamasi-bcom-serisi-4/
Example : Sockets in Java : Server
Consider this “Date” server in Java
Example : Sockets in Java : Müşteri
The equivalent Date client
Example : Sockets in Java : Result
Uzak Prosedür Çağrıları
● Uzak yordam çağrısı (RPC) soyutlar yordam çağrıları ağa
bağlı sistemlerde süreçler arasında
● Hizmet farklılaştırması için yine bağlantı noktalarını
kullanır
● Stub'lar - sunucudaki gerçek prosedür için istemci tarafı
proxy'si
● İstemci tarafı saplama sunucuyu bulur ve parametreleri
marshall'lar
● Sunucu tarafı saplama bu mesajı alır, marshall parametrelerini
açar ve sunucuda prosedürü gerçekleştirir
● Windows'ta, saplama kodu Microsoft Arayüz Tanımlama Dili
(MIDL) ile yazılmış spesifikasyondan derlenir.
Uzaktan Prosedür Çağrıları (Devam)
● Veri gösterimi, farklı mimarileri hesaba katmak için Harici Veri
Gösterimi (XDL) formatı aracılığıyla ele alınır
● Büyük-endian ve küçük-endian
● Uzaktan iletişim, yerel iletişime göre daha fazla hata
senaryosuna sahiptir
● Mesajlar en fazla bir kez yerine tam olarak bir kez
iletilebilir
● İşletim sistemi genellikle istemci ve sunucuyu bağlamak için
bir buluşma (veya çöpçatan) hizmeti sağlar
Execution of RPC
Example : Remote Procedure Calls
Kaynak : https://www.tutorialspoint.com/python_network_programming/python_remote_procedure_call.htm
End of Chapter 3
Operating System Concepts – 10th Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018

6 Hafta ch3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

6 Hafta ch3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bölüm 3: Süreçler

Operating System Concepts – 10th Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018

● Süreç son deyimi yürütür ve ardından işletim sisteminden

● Üst süreç abort() sistem çağrısını kullanarak alt süreçlerinin

● Bazı işletim sistemleri ebeveyni sonlandırılmışsa çocuğun var

● unbounded-buffer buffer boyutuna pratik bir sınır

● iletişim kurmak isteyen süreçleri arasında paylaşılan bir bellek

● Çözüm doğrudur, ancak yalnızca BUFFER_SIZE-1 element'ları

while (((in + 1) % BUFFER_SIZE) == out) // tampon dolu

while (in == out) // tampon boş

out = (out + 1) % BUFFER_SIZE;

/* consume the item in next consumed */

item next_produced; item next_consumed;

while (true) { while (true) {

● Mechanism süreçlerin iletişim kurması ve eylemlerini

● Message system – süreçler paylaşılan değişkenlere

● IPC tesis iki işlem sağlar:

● mesaj boyutu ya sabit ya da değişkendir

● P ve Q süreçleri iletişim kurmak isterlerse, bunu yapmaları gerekir:

● iletişim bağlantısının uygulanması

● Süreçler birbirlerini açıkça adlandırmalıdır:

● Mesajlar posta kutularından (port olarak da adlandırılır)

● İlkeller şu şekilde tanımlanır:

send(A, message) - send a message to mailbox A

● Posta kutusu paylaşımı

/* next_produced */ içinde bir öğe üretin

/* consume the item in next_consumed */

● Bağlantıya eklenen mesajların kuyruğu .

● adresinde üç yoldan biri uygulanmaktadır

● POSIX Shared Memory

shm_fd = shm_open(name, O CREAT | O RDWR,

● Mevcut bir segmenti açmak için de kullanılır

● Bir dosya işaretçisini paylaşılan bellek nesnesine bellek

● Mach iletişimi mesaj tabanlıdır

mach port t client;

● Sıradan Borular standart üretici-tüketici tarzında iletişime izin verir

● Windows bunları anonim borular olarak adlandırır

● Adlandırılmış Borular sıradan borulardan daha güçlüdür

● Bir soketi , iletişim için bir uç noktası olarak tanımlanır

● IP adresinin ve bağlantı noktasının birleştirilmesi - bir ana

● soketi 161.25.19.8:1625 , 161.25.19.8 ana bilgisayarındaki

● İletişim bir çift soketi arasında gerçekleşir

● 1024 altındaki tüm bağlantı noktaları iyi bilinen, standart

● Özel IP adresi 127.0.0.1 (loopback) sürecin çalıştığı sisteme

Operating System Concepts – 10th Silberschatz, Galvin and Gagne ©2018

You might also like