YARATICI SÜREÇ

• Yaratıcılık ve Grafik Tasarım

• Grafik Tasarımda Yaratıcı GRAFİK TASARIM I
İÇİNDEKİLER

Sürecin Aşamaları
• Yaratıcı Brief'in Doç. Cem Kara
Hazırlanması
• Tasarım Araştırmaları
• Konseptin Belirlenmesi
• Tasarım Aşaması
• Sunum, Geri Bildirim ve
Düzeltmeler
• Teslim ve Uygulama

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Yaratıcı süreç hakkında
HEDEFLER

öğrenilenleri tanımlayabilecek,
• Yaratıcılık ve Grafik Tasarım
arasında ilişkisi kurabilecek,
• Yaratıcı süreç aşamalarındaki
yöntemleri uygulayabilecek,
• Yaratıcı süreçteki uygulamalara ait
örnek çalışmaları
yorumlayabileceksiniz. ÜNİTE

3
© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Yaratıcı Süreç

Yaratıcı Brief'in
Hazırlanması

Tasarım Araştırmaları
YARATICI SÜREÇ

Yaratıcılık ve Grafik Tasarım

Konseptin Belirlenmesi
Grafik Tasarımda Yaratıcı
Sürecin Aşamaları
Tasarım Aşaması

Sunum, Geri Bildirim ve

Düzeltmeler

Teslim ve Uygulama

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

Yaratıcı Süreç

GİRİŞ
İnsan, çevresini tanıma, düşüncelerini biçimlendirme, fikir üretme, çözüm
bulma ve amaç edinme gibi etkinlikleri, duyuları ve iletişim faaliyetlerini
birleştirerek gerçekleştirir. Bilgini edinilmesinde ve kullanılmasında duyular kadar
iletişim kurmanın da yeri büyüktür. Sadece sözel olarak değil yazılı ve görsel
kaynaklar da iletişim araçları olarak değerlendirilip, bizzat bu araçlar bilginin
yayılmasına kaynaklık etmektedirler. Bir başka deyiş ile iletişim aslında bilgi
alışverişi olarak nitelendirilebilir. Bu sürecin içinde doğal olarak bilgiyi ya da iletiyi
üreten veya aktaran ile onu edinen bir kullanıcı ya da alıcı söz konusudur (Şekil
3.1.). Elbette iletilen sadece bilgi değil, duygular, düşünceler veya istekler de
olabilir. Bu noktada önemli olan gönderen ile alıcı arasındaki bağın nasıl kurulduğu
ve verimli olarak işleyip işlemediğidir. İletişim sürecinin geri bildirimler (Dönüt)
yoluyla kontrol edilmesi bu açıdan önemlidir. İletişim her şeyden önce ortak bazı
göstergeleri tanımlayabilen kişiler ya da topluluklar arasında oluşmaya başlar.
Dolayısıyla iletişim kişiler arası bir olgu iken aynı zamanda kitlesel olarak da
gerçekleştirilebilir. Hatta iletişimin temel şartlarında birisi bireyin toplum içindeki
sosyal konumudur. Bireylerin birbirine nesneler, olaylar, olgularla ilgili değişmeleri
haber verme, bunlara ilişkin bilgilerini birbirlerine aktarması, yaşamın doğal
gerçeğidir. Toplu yaşamın gerektirdiği bu doğal tutum, yargı, düşünce, duygu
bildirişimleri, gerçekleştirilen iletişimdir. Bireyler benzer yaşam deneyimlerinden
kaynaklanan, benzer duygular taşıyıp bunları birbirine ifade eden insanların
oluşturduğu toplulukta vardırlar. Toplum dışı yaşayan bireyin bildirişimi söz
konusu değildir (Doruk, 2017).

Şekil 3.1. İletişim Süreci (Doruk, 2007).

İletişim esnasında iletilmek istenen duygu veya düşünce, bu duygu veya
düşüncenin yerine geçen araçlar ile ifade edilebilir. Gösterge terimi ile ifade edilen
bu araçlar ifadeler, hareketler, davranışlar, kelimeler, işaretler, simgeler, çizimler,
ve fotoğraf ögeleri olabilir. Bu araçlar mesajın alıcıya iletilmesinde kullanılan bir
yol, yöntem olarak da görülebilir. Bunlarla birlikte iletişimde kaynak ile alıcı
arasındaki bağı sağlayan bu yollar arasında telekomünikasyon araçları, tv, radyo,
internet kaynakları, kitap, gazete, dergi ve benzeri yayınlar da gösterilebilir. Tüm
bu kanallar aslında birer kitle iletişim araçlarıdır. İnsan bilgi kapasitesinin büyük bir
kısmını görme duyusu ile kazandığı düşünüldüğünde bu kaynaklar arasında görsel
iletişime hizmet eden araçların önemi daha net anlaşılmaktadır. Bu açıdan da
değerlendirildiğinde kitlesel bilgi üretimi ve iletimini hedefleyen sanat ve tasarım
alanları için görsel iletişim araçları temel kaynaklardır. Sanat alanlarında kişisel

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

 Yaratıcı Süreç

farklılıkların, algılamaların da payı bulunmakla birlikte özellikle tasarım alanlarında

gerçekleştirmesi hedeflenen kitlesel iletişim işlevleri arasında hedef kitlenin
bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi, uyarılması, davranış biçimi geliştirmesi ve benzeri
edinimler bulunmaktadır.
Tasarım alanlarında iletinin amacına ulaşması ve hedef kitle tarafından
seçiminin sağlanması için devreye yaratıcı çözümlerin sokulması günümüz için
zorunlu bir durumdur. İletişimi bir düello olarak belirten Becer, tüm iletişim
araçlarının izleyiciyi cezbetmek adına kurgulandığını ifade etmektedir. Ona göre;
iletişim organları, dikkat çekmeye çalışan birçok mesaj arasından sadece birini
seçecek olan izleyiciyi ayartmak için oldukça zorlu bir mücadele içine girerler.
Çünkü hiçbir izleyici, aynı anda bütün mesajları algılayabilme yetisine sahip
değildir. Mesajların bir bölümü kabul edilirken, diğer bölümü ise reddedilmeye
mahkumdur. Kötü yazılan ve kötü biçimde sunulan birçok mesaj, hedefine
ulaşmadan kaybolup gider (Becer, 2011). Bu açıdan değerlendirildiğinde tasarım
alanlarında ortaya çıkartılacak olan çalışmalar yaratıcı süreç içeren gelişimden
geçirilmeli ve olgunlaştırılmalıdır.

.
YARATICILIK VE GRAFİK TASARIM
Yaratıcılık bir düşünme ve biçimlendirme eylemi olarak ifade edilmektedir.
Yaratıcılığın içinde bu tanımda da anlaşılacağı üzere hem bilgi kullanmaya hem de
duygusal yaklaşıma dair izler görülür. Yaratıcı birey duyguları ile deneyimlerini
Yaratıcılığın içinde başarılı bir şekilde sentezleyip yeni birliktelikler ortaya çıkartabilen bir kişilik
merak duygusu ve özelliği göstermektedir. Yaratıcılık kısaca, Özaltun’un Güler’den yaptığı alıntıda
kalıplaşmış bilgiden, olduğu gibi; bir sezgi süreci olarak benimsenmekte, ana yoldan ayrılma, deneye
örneklerden kaçınmak
açık olma, kalıplardan kurtulma olarak tanımlanmaktadır (Güler, 1990; akt.
yer alır.
Özaltun, 2011). Aslında yaratıcılık yaratıcı bireyin yaklaşım biçimiyle ortaya çıkan
ve var olan durumu daha önce akla gelmeyecek biçimde gözler önüne serme
durumu olarak açıklanabilir. Merak etme, sıradanlaşmış ve akla ilk gelen
ifadelerden kaçınmayla kendini belli etmeye başlar. Elbette bunun için bilinçaltını
devreye sokmanın, imgelemi, hayal gücünü, zekayı kullanmanın, gözlemci,
araştırmacı, deneyci, cesaretli olmanın ve ön yargılardan uzak durmanın önemi
büyüktür.
Yaratıcı kimlik, düşünme, davranma ve uygulama biçimlerinde kendisini
gösterdiği gibi pek tabii sanat ve tasarım çalışmalarında da etkin bir rol
üstlenmektedir. Bununla birlikte yaratıcılık kavramı, sanat ve tasarım alanlarında,
her alanın kendisini var eden niteliklerle daha ayrıntılı bir şekilde açıklanabilir.
Sanat alanlarında bilginin kişisel yaklaşımlarla özgünleştirilmesi şeklinde karşımıza
çıkan yaratıcı olma durumu, tasarım alanlarında ise bu tespite ek olarak
işlevselliğin de belirleyici faktör olarak devreye girdiği durumları ifade etmektedir.
Dolayısıyla tasarım alanlarında ürün, hizmet ya da duruma göre ayrıştırıcı verilerle
plan yapma ve yaratıcı süreci, hedeflenen çıktılara göre düzenleme yaklaşımları
görülmektedir. Bu noktada tasarım kavramının da tanımına baktığımızda yaratıcılık
ile tasarım arasındaki ilişkiyi destekleyen bir açıklama görürüz. Apaydın’ın

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

 Yaratıcı Süreç

Özer’den yaptığı alıntıda tasarım tanımlanırken; çeşitli verilere; yani bilgisel

temele dayalı bir problem çözme etkinliğidir, bu sebeple; ister rasyonel, ister
sezgisel yaklaşım olsun; her ikisinde de problem çözme etkinliğinin; bilgi problemi
çerçevesine oturtulması gereklidir, (Özer, 2009; akt. Apaydın, 2015)
denilmektedir. Bu tanımlamada görüldüğü üzere tasarlama eyleminin problem
çözme özelliği yaratıcı yaklaşımlar için temel oluşturmaktadır. Özellikle hedef
kitlenin beklentileri ve özellikleri ile yönlendirilen, elde edilen verilerle projelerin
biçimlendirildiği, işlevselliği de belirleyici bir faktör olarak kullanıldığı grafik
tasarım alanı yaratıcı tasarım alanlarının başında gelmektedir.
Günümüz iletişim ve bilgi çağı için kritik bir konuma sahip olan Grafik
Tasarım, Önduygu’nun Amerikalı tarihçi Philip Meggs ve Fransız tasarımcı Philippe
Yaratıcı bir tasarım Apoleig’den yaptığı aktarımlarda olduğu gibi diğer yaratıcı disiplinlerden resim ve
hem estetik hem de
mimarlıkla benzer şekilde evrensel bir biçim diline sahiptir. Sanat ve iletişim
işlevsel ögeler
barındırır. arasındaki kesişme noktasını gösterir, problemi çözme adına yüzeyi
değerlendirme, görsel ve sembolik ifadeleri kullanma amacı gütmektedir (Meggs,
1992; akt.Önduygu, 2010). Bu özet tanımlamayla birlikte bir grafik tasarımın
yaratıcı yönü ya da başarısı en başta iletilmek istenen mesajın etkili biçimde
sunulup sunulmadığı, tasarım unsurlarının da bu durumu destekleyip
desteklemediği ile yakından ilgilidir. Dolayısıyla grafik tasarım alanında estetik
unsurlar ile işlevsel unsurların bilinçli bir şekilde harmanlanması gerektiği
unutulmamalıdır. Yaratıcı bir tasarım işlevsel özellikleri ile kullanılabilir olma,
estetik özellikleri ile dikkat çekici ve akılda kalıcı olma özellikleri taşımalıdır. Estetik
ve işlevsel anlamda başarılı olarak nitelendirilecek bir eser ve bu eseri ortaya
çıkartan süreç ise tüm bu sebeplerden ötürü bilgi toplama, bilgiyi işleme ve
sonuçlandırma aşamalarının birbirini destekleyecek biçimde kurgulanmasını
gerektirir. Dolayısıyla tasarım süreci ile yaratıcı süreç paralel olarak ilerlemeli,
başlangıçta üretilen tasarım fikri projenin sonuçlandırma aşamasına kadar yaratıcı
yaklaşımlarla geliştirilmeye devam edilmelidir.

• Sanat - Tasarım ve Yaratıcılık üzerine yazılmış metinleri

Bireysel Etkinlik

okuyunuz.

GRAFİK TASARIMDA YARATICI SÜRECİN AŞAMALARI

İçinde bulunduğumuz, yaşadığımız yoğun imgeler dünyası, çeşitli ürün,
hizmet veya olguların tanıtımında, hedef kitlenin dikkatini çekmeyi daha da güç bir
hale getirmekte, bu yoğunluk içinde çok az sayıda örnek, ancak amacına
ulaşabilmektedir. Bu sebeple bugün, yenilikçi, farklılaştırıcı ve sonunda akılda kalıcı
sonuçlar elde edebilmek grafik tasarım yoluyla elde edilebilecek nihai hedefleri

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

 Yaratıcı Süreç

oluşturmaktadır. Bu açıdan, grafik tasarım, salt görsel unsurla etkili yüzey

düzenlemelerin yapıldığı bir alan değil, aynı zamanda yaratıcı düşünceyi de öne
çıkartan, bu yönüyle çözüme yenilikçi bakış açıları kazandıran bir alandır ya da
olmalıdır. Bu nedenle yaratıcı bir grafik tasarım ürününün ortaya çıkışını etkileyen,
bu süreci oluşturan çeşitli faktörler veya başlıklar bulunmaktadır. Bunlar en başta;
tasarım probleminde beklentilerin nasıl belirlendiği, ifade edildiği, ele alındığı,
problemde öne çıkan hususlara ait bilgilerin nasıl derlendiği ve konu başlığı
üzerinde ne tür bir araştırma gerçekleştirildiği, yaratıcı fikrin öne çıkmasında nasıl
bir düşünce tekniğinin uygulandığı, farklılaştırıcı çözüm için üretilen alternatif
fikirlerden hangisinin neden ve ne tür bir yolla seçildiği, fikrin nasıl geliştirildiği ve
sonunda uygulamanın nasıl yapıldığı, gibidir. Dolayısıyla grafik tasarımda Yaratıcı
Süreç; tasarım probleminin tanımlanmasından, uygulamanın müşteriye teslim
edilmesi ve yayınlanmasına kadar geçen süreyi işaret eder. Bu tespitlerden yola
çıkılarak grafik tasarımda yaratıcı süreci aşağıdaki gibi 6 farklı aşamada incelemek
mümkündür;

1. Yaratıcı Brief’in Hazırlaması (Problemi Tanımlayan Özet)

2. Tasarım Araştırmaları (Örnek Grafik Tasarım Çözümleri)
3. Konseptin Belirlenmesi (Yaratıcı Düşünme Teknikleri)
4. Tasarım Aşaması
5. Sunum, Geri Bildirim ve Düzeltmeler
6. Teslim ve Uygulama

Yaratıcı Brief’in Hazırlaması

Grafik tasarım projelerini etkili bir şekilde yürütmek ve başarılı bir biçimde
sonuçlandırabilmek için bu süreci oluşturan aşamaların başında her şeyden önce
yaratıcı bir brief’in (özet) hazırlanması gelmektedir (Görsel 3.1.). Yaratıcı brief,
müşteri beklentilerinin belirlendiği ve projede hedeflenen sonuçlara yöneltecek
Yaratıcı Brief müşteri bilgilerin strateji bölümü, müşteri temsilcileri ve yaratıcı ekip ile beraber
beklentilerini ortaya netleştirildiği bir adım olarak ifade edilebilir. Bu aşamada elde edilmek istediği
çıkarmaya yarar.
bilgilere ulaşmak için müşteriye doğru soruların yöneltmesi önemlidir. Elbette bu
aşama işin sahibi olan kurumdaki ilgili departmanlar tarafından da yaratıcı ekibe
iletilmek üzere hazırlanabilir. İyi, yaratıcı bir brief, müşteriniz hakkında net bir
resim sunar. Müşterinin işini, kendi müşterilerini ve hedeflerini anlamanıza
yardımcı olur. Aynı derecede önemli olan, müşterilerinizi pozisyon almaya
zorlamaktır. Böylece, onların hedef ve beklentileri konusunda düşünmelerini
sağlarsınız (Dorn, t.y.). Tasarımcının problemi tanımlamak için ihtiyaç duyduğu;
ürün, kurum veya etkinlik hakkında temel bilgiler, ilgili sektör, rakipler, hedef kitle
ve benzeri bilgiler, yaratıcı fikri ortaya çıkartacak olan anahtar kelimelerdir.
Dolayısıyla yaratıcı bir brief hazırlamak, önce müşteriyi ve potansiyeli kavramak,
sonra da projeye doğru bir başlangıç vermek için gereklidir. Eksik ve hatalı biçimde
oluşturulacak brief, ilerleyen aşamalarda sıkıntıların ortaya çıkmasını, hatta
projenin beklenen hedeflerden uzaklaşmasını beraberinde getirebilir. Yaratıcı brief,
detaycı bir yaklaşımdan ziyade, net ve belirgin olarak ayrıştırıcı özelliklere

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

 Yaratıcı Süreç

odaklanmalı, ortaya çıkartılan özet kısa ama sonucu kolaylaştırıcı önemli tespitleri
içermelidir. Başarılı olarak değerlendirilebilecek bir brief’in içeriğinde aşağıdaki
maddelerin yer alması beklenmektedir;

• Müşteriniz hakkında bilgilendirme (İlgili sektör ve durumu, müşterinizin

sektördeki pazar payı veya tanınırlığı, gelişim süreci ve benzeri konular)
• Ürün, hizmet veya etkinliğe ait bilgilendirme (önemli ayırt edici özellikler),
• Projenin ana hedefi,
• Hedef kitle (Yaş, cinsiyet, eğitim, gelir durumu, psikolojik ve sosyolojik
özellikler),
• Rakipler (Karşılaştırmalı araştırma, artı veya eksi yönler),
• Kullanılması düşünülen mecralar,
• Ürün, hizmet veya etkinliği temsil eden yaklaşım biçimi, markanın sesi,
• Projenin başarı kriterleri,
• Bütçe,
• Çalışma takvimi ve teslim tarihi.

Yaratıcı Brief kısa ama

etkili bilgiler
içermelidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

 Yaratıcı Süreç

Görsel 3.1. Yaratıcı Brief Örneği. 28.06.2021 tarihinde

https://kpu.pressbooks.pub/openimc/chapter/creative-brief-development/ adresinden
erişildi.

Tasarım Araştırmaları
Bir tasarım projesinde uygulama aşamasına geçmeden önce iki temel
araştırma aşamasını tamamlamak gerekmektir. Farklı ve yaratıcı tasarım
çözümlerini ortaya çıkartmak, tasarım fikirlerinde çıkış noktalarını keşfetmek ve
beklentiler karşısındaki inandırıcı sonuçlara ulaşabilmek için yaratıcı sürecin ilk
aşamalarını, zihni hareketlendirecek araştırmalarla geçirmek önemlidir. Bu açıdan
bakıldığında grafik tasarım yaratıcı süreci içinde tasarım konusu hakkında bilgi
sahibi olmak adına yapılan ilk araştırma aşamasının yaratıcı brief’in hazırlanması
olduğu görülmektedir. Elbette bu araştırma, tasarımcının tasarım problemine nasıl
yaklaşması gerektiğinin ipuçlarını da içerir. Bu aşamanın devamı niteliğinde
yapılması gereken bir diğer araştırma süreci ise “Tasarım Araştırmaları”dır. Bu
aşamada, ilgili veya yakın konular üzerine öncesinde gerçekleştirilmiş olan tasarım
çözümleri incelenmelidir. İncelemenin amacı; çıkış noktaları, konuya yaklaşım
biçimi, içerik ve görsel unsurların birlikteliği, yenilikçi yönler, ayrıştırıcı yönler,
başarı ya da başarısızlığa götüren uygulamaların analiz edilmesidir. Bir başka deyiş
ile rakip unsurlara ait tasarım yaklaşımlarının gözden geçirilmesidir. Ayrıca bu
çalışmanın bir diğer amacı da benzer ya da sıradanlaşmış çözümlerin önüne
geçmek, müşterinin beklentileri ve tasarımcının kendi görsel çözüm alternatifi
arasında bağ kurmayı kolaylaştırmaktır. Bu noktada artı bir parantez açmak gerekir
ise; başarılı bir grafik tasarımcının sadece proje aşamasında görsel dağarcığını
kuvvetlendirecek bir araştırmaya yönelmemesi, bu araştırma çalışmasını bir
alışkanlığa dönüştürerek sürekli olarak devam ettirmesi, günceli takip etmesi ve
yenilikçi fikirler geliştirmek adına zengin bir bakış ile kendisini her daim hazır
tutması önemlidir.
Tasarım araştırmaları yapmanın en basit yolu elbette Google benzeri arama
motorlarında ilgili örneklere ulaşmaya çalışmaktır. Ancak bu şekilde yapılacak
araştırma kapsamının çok geniş olabileceği, bununla birlikte çeşitli faktörlerin
etkisiyle öne çıkan örneklerin editoryal bir seçkiden geçmeden karşımıza çıkan
Tasarım araştırmaları
örnekler olabileceği göz önünde bulundurulursa, bu araştırmanın kapsamı farklı
hem örnek çözümleri
gösterir hem de zihni alanları kapsayacak biçimde de genişletilmesi gerektiği göz ardı edilmemelidir. Bu
hareketlendirir. açıdan değerlendirildiğinde arama motorları yanında Pinterest, Behance, Dribbble,
Cargo gibi tasarımcı odaklı sosyal medya veya online portfolyo sitelerinin de
devreye girdiği söylenebilir. Diğer taraftan günümüzde bu gibi sitelerin
içeriklerinde özgün tasarımcı profillerinin yanısıra her bir tasarım mecrasında
kullanılmak üzere hazırlanan hazır tasarım şablonlarının da fazlaca yer alması,
sıradan ya da hızlıca tüketilen tasarım anlayışlarına yaklaşmayı ya da olduğu gibi
öykünmeyi tetiklemektedir. Bu sebeple araştırmalar, tasarımcı sitelerini, tasarım
platformlarına ait sayfaları, blogları, röportaj sayfalarını, e-kitapları ve tasarım
dergilerin online versiyonlarını da içerecek şekilde çeşitlendirilmesi gerekmektedir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

 Yaratıcı Süreç

Hatta artık ulaşılabilirlik açısından pek pratik bulunmayan, ekonomik koşulların

etkisiyle de tercih edilmemeye başlanan tasarım dergi ve kitaplarının basılı
versiyonları da unutulmaması yerinde olacaktır.
Tasarım araştırmalarının amacı; her şeyden önce örnek tasarım anlayışlarını
olduğu gibi öykünmek, tekrarlamak olmamalıdır. Aslında bu çalışmaların, kendi
zihnimizdeki imgelerle birlikte ortaya çıkartılacak olan özgün yaklaşımları
hareketlendirme, düşünmeyi hızlandırma ve yeni ilişkileri akla getirme gibi
tetikleyici özellikleri olduğu bilinmelidir. İnceleme ve analiz sürecinde örneklere ait
çözüm yöntemleri, elbette tasarımda yeni yapıları ortaya çıkartacak
adaptasyonlara hizmet edebilir.

Konseptin Belirlenmesi
Yaratıcı sürecin ilk bölümlerinde yapılan problemi tanımlanma, projeyi
ortaya çıkartacak olan bilgileri derleme ve görsel dağarcığı hareketlendirecek
araştırmalar yapma, gelinen aşamada tasarım fikirlerinin yeşermesine zemin
Brief’ten yola çıkışlı, hazırlayacak ipuçlarıdır. Bu aşamada tasarım projesini biçimlendirecek olan temel
ortaya atılan fikirler anlayış, yani “Tasarım Konsepti”, ortaya atılan birkaç fikir arasından seçilerek
arasındaki en uygunu belirlenmelidir. Çevrim içi tasarım bloğu Shillington’da da yer aldığı üzere; nihai
tasarım konsepti olarak konsept, ilk araştırma ve fikir üretimine dayanarak, müşterilerin brief'inin ne
seçilmelidir.
istediğini başarılı bir şekilde iletmelidir. Ayrıca piyasada mevcut olanlardan farklı
olmalıdır. Konsept benzersiz, akılda kalıcı, müşteriye özel ve hedef kitleye uygun
olmalıdır (Stevenson, 2020). Bu tespitten de anlaşılacağı üzere temel çıkış noktası,
konsepte karar vermeden önce müşteri briefi ve diğer araştırmalardaki
sonuçlardan yola çıkarak tasarım problemi üzerine yaratıcı fikir alternatifleri
geliştirmek gerekmektedir. Bu noktada ilk fikirlerinin geliştirilmesi için kullanılan
birkaç önemli “yaratıcı düşünme tekniği”ne değinmek yararlı olacaktır.
Daha önce akla gelmeyen ve tasarım problemine ideal bir çözüm getirecek
olan fikri veya fikir alternatiflerini bulmak, yaratıcı sürecin en zorlu ve kritik
aşamasını ifade etmektedir. Bu aşamada ortaya atılacak olan fikirler artık tasarım
projesinin biçimlenmesinde kullanılacağı gibi, nihayetinde istenilen sonuç ya da
sonuçlara ulaşmak için doğru bir tercih olup olmadığı konusunda da
değerlendirileceklerdir. Farklılaşan bir tasarım fikrine ulaşmak için daha önce de
belirtildiği üzere elde edilen bilgiler ile birlikte tasarımcının kendisine ait imgeler
dünyası ve sezgilerinin de devreye girmesi gerekmektedir. Bununla birlikte birçok
tasarımcının tasarım fikri geliştirme aşamasında kullandığı bir takım yöntemler
mevcuttur. Becer’in, yaratıcılık üzerine yazılmış kitaplardan, yaratıcı düşünme
üzerine derlediği en yaygın 6 yaratıcı düşünme yöntemi şu şekildedir;
1. Dikey ve Kapsamlı Düşünme Yöntemi,
2. Beyin Fırtınası Yöntemi (Brainstorming),
3. Kuluçka Yöntemi,
4. Not Alma Yöntemi,
5. Sentez Yöntemi,
6. Görsel İncelemeler (Becer, 2011).

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

 Yaratıcı Süreç

Dikey ve Kapsamlı Düşünme Yöntemi: Dikey düşünme, tasarım problemine

getirilecek olası mantıksal ancak etkili çözümleri ifade ederken, kapsamlı düşünme
ise yeni birlikteliklere ait sonuçları açıklamaktadır. Ayrıca tasarım fikri geliştirilirken
kullanılan basit ama etkili yöntemlerden biri tesadüfilik unsurunu kullanmaktır.
Kapsayıcı düşünce yöntemini destekleyen bu anlayış ile yeni buluşlara ulaşmak
mümkün olacaktır. Tesadüfi sonuçlar, ilişkili - ilişkisiz bir çok değerlendirmenin, göz
önünde bulundurmanın içinden çıkabilmektedir. Bu husus da unutulmamalıdır.

•Çukur örneği
Örnek

•Dikey düşünme yönteminde çukur tek bir noktaya açılmakta ve

sürekli olarak derinleştirilmektedir. Kapsamlı düşünme
yönteminde ise bu çukur birçok değişik noktaya açılır (Becer,
2011; 51).

Beyin Fırtınası Yöntemi: Bu yöntem müşteri briefindeki bilgilerin

değerlendirilip, sonuçlara nasıl yaklaşılacağının ele alındığı hemen hemen ilk
uygulamalardan biri olarak bilinmektedir. Beyin fırtınası yönteminde yaratıcı ekibin
tüm üyelerinin katıldığı bir tartışma ortamı sayesinde giderek daha da rafine bir
fikrin ortaya çıkartılması hedeflenmektedir. Bir önceki paragrafta dile getirilen
tesadüfilik unsurunun belki de en çok devreye sokulacağı yöntemlerden biri olarak
görülebilir. Dolayısıyla bu tartışma ortamında alakalı alakasız, basit gelişmiş fikir
ayrımı yapılmaksızın fikir alternatiflerin sergilenmesi önemlidir.
Kuluçka Yöntemi: Tasarımcılarda en sık rastlanan hatalardan biri, tasarım
problemi üzerinde geliştirdiği çözüm olasılıklarına çok fazla kanalize olmalarıdır.
Dolayısıyla bu yöntem; geliştirilen tasarım fikrinden zaman zaman uzaklaşıp,
tekrar konsantre olunduğu aşamalarda daha önce fark edilemeyen sıradanlıkları,
Yaratıcı fikir bulmak için
yanlışları ve sapmaları tespit etmeye yönelik kullanılmaktadır. Aynı zamanda
farklı düşünme
yöntemleri kuluçkaya yatırılıp, olgunlaşmaya bırakılan tasarım fikirlerine sonradan tekrar
kullanılabilir. dönüldüğünde konu üzerindeki heyecan ve enerjinin tekrar güncellediği
görülecektir.
Not Alma Yöntemi: Tasarım öğrencilerine ilk olarak tavsiye edilen husus,
eskizler alarak düşünmeyi alışkanlık haline getirmeleridir. Düşünce eskizleri üretme
ya da not alma (Görsel 3.2.) hem akla gelen fikri kısa yoldan hatırlatacak, pratik
bir uygulama iken hem de konu üzerindeki çeşitlemelerin de hızlıca geliştirileceği
bir yöntem olarak bilinmektedir. Tasarımcıların direkt olarak bilgisayarlarda
çalışmaya başlaması çoğu zaman ulaşılabilecek alternatif fikirlerin kaybolmasını
beraberinde getirdiği unutulmamalıdır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

 Yaratıcı Süreç

Görsel 3.2. Düşünce Eskizi Örneği. 28.06.2021 tarihinde

https://tingalls.com/tips/2014/03/how-sketching-with-a-pencil-can-improve-graphic-
design/ adresinden erişildi.
Sentez Yöntemi: Tasarımcıların her bir projeye başlarken kullandığı ilk
düşünme eylemi, konu üzerindeki tüm anahtar kelimeleri belirlemek, yazmaktır. Bu
sayede tasarım konusu üzerine tüm olasılıklar ortaya çıkartılmış ve kelimeler
arasında birbirleriyle çeşitlendirilebilecek ilişkiler daha net görülmüş olacaktır.
Anahtar kelimelerin doğrudan ya da dolaylı ilişkiler biçiminde sınıflandırılması yeni
fikirlerin yeşermesini sağlayabilecektir. Sanat ve tasarım alanında kullanılan bu
yaratıcı düşünme, sentez yöntemi bir çok gelişmenin önünü açan uygulamalardan
biri olarak da bilinmektedir.

•Pablo Picasso, Post-Empresyonist ressam Paul Cezanne’ın

Örnek

çalışmaları ile Afrika Masklarının, Kubizm’in doğuşuna ortam

hazırlayan esin kaynakları olduğu belirtmiştir (Becer, 2011; 53).

Görsel İncelemeler: Yine daha önce belirtildiği üzere tasarım araştırmaları

yapmak, görsel incelemelerde bulunmak bir taraftan konu üzerindeki ideal ve
alışılmış çözüm yöntemlerini görmemizi sağlayacağı gibi, diğer taraftan da
Yaratıcı fikir bulmak için esinlenme ve yaratıcı düşünmeyi tetikleyecek fikirlerin ateşlenmesini de
farklı düşünme beraberinde getirebilecektir.
yöntemleri Bu düşünme yöntemlerine ek ve destekleyici olarak günümüzde sıklıkla
kullanılabilir.
kullanılan bir başka uygulama ise “Moodboard” (Ruh hali panosu) olarak ifade
edilen bir çalışmadır (Görsel 3.3.). Moodboard’lar aslında ortaya atılan fikirleri
topluca görmemizi sağlayan bir araç olup, içeriği, metinler, görsel unsurlar ve bu
unsurlar arasındaki yönlendirmelerden oluşur. Diğer bir deyiş ile Moodboard,
düşüncelerimizi özetleyen görsel bir kolaj çalışmasıdır. Özetle; bu ve benzeri
düşünme yöntemlerini kullanarak, tasarım problemi üzerine ilk fikirleri ortaya
çıkartmak ve yine bunlar arasından da en ideal olanı tasarım projesinin konsepti
olarak belirlemek artık daha kolay olacaktır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

 Yaratıcı Süreç

Görsel 3.3. Moodboard Örneği. 28.06.2021 tarihinde

https://www.business2community.com/strategy/mood-boards-essential-visual-aids-
creative-projects-01829751 adresinden erişildi.

Tasarım Aşaması
Araştırmalar sonrasında öne çıkan tasarım fikirlerinden tek bir yaratıcı fikre
indirgeme, yani konsepti belirlenmeye doğru ilerleyen sürecin devamında artık
tasarım aşamasına geçilebilir. Elbette sürecin her bir aşaması, müşteri briefi
Tasarım aşaması üzerinde daha etkili sonuçları ulaşabilmek için gerekli müdahale ve değişiklikleri
düşünce eskizlerinden içermelidir. Tasarım aşamasında düşünce eskizlerinden, taslak çalışmalara ve
daha detaylı taslaklara taslaklardan da orijinal uygulamaya doğru bir gelişim izlenmelidir (Görsel 3.4.).
ve sonunda orijinal Orijinal çalışmada yer alacak ve öncesinde belirlenen unsurlar (metin, fotoğraf,
uygulamaya doğru illüstrasyon ve benzeri gibi) oluşturulup, aynı elemanların düzenlemesi ile
ilerlemelidir.
hedefteki sonuca ulaşacak ve sonucu olası küçük değişikliklerle çeşitlendirecek
alternatif çalışmalar tasarlanmalıdır. Bu alternatif üretimler müşterinin
beklentilerini destekleyecek biçimde olmalı, ancak bununla birlikte konu
üzerindeki ilgiyi dağıtacak veya karar vermeyi zorlaştıracak sayıda olmamasına da
dikkat edilmelidir. Her bir çalışmanın kendine özgü dinamikleri olmak ile birlikte
müşteri sunumu için ideal alternatif sayısı genellikle üç farklı ya da kısmi
değişiklikler içeren çalışmalar şeklindedir.
Beklenen tasarım çözümleri grafik tasarım alanının farklı mecralarının
kullanımı yoluyla gerçekleştirilebilir. Tasarım problemi bir logo tasarımı veya web
sayfasının oluşturulması kapsamında olabileceği gibi, bir kitap tasarımından
reklam kampanyasına kadar geniş bir aralıkta, bir veya birden fazla mecranın
kullanımı şeklinde de olabilir. Her halükarda genel konsept veya pazarlama
stratejisini desteklemek kaydıyla her bir tasarım uygulamasının temelinde eskiz
çalışması ve sonrasında da eskizlerin detaylandırılması, geliştirilmesi bir başka
deyiş ile taslak çalışmalarının oluşturulması yer almaktadır. Karaata’nın Huang’dan
yaptığı alıntıda olduğu gibi; eskiz süreci, halihazırda var olan bir şeyi çizmekle ilgili
değildir; bunun yerine tasarımcı, tasarım fikirleri üretebilen zihinsel bir değişimin
ve bir bilgi ilişkilendirmesinin olduğu görsel düşünme sürecine dahil olmaktadır.
(Huang, 2008; akt. Karaata, 2016). Görsel düşünmenin ilerleyen süreci taslak
uygulamalarla tasarım fikrinin geliştirilmesine ve orijinal uygulamanın alacağı son

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

 Yaratıcı Süreç

görünüme hizmet eden uygulamaları üretmektir. Taslak çalışmasında detayları

büyük oranda belirlenen çalışma artık bilgisayar ortamında tekrar kurgulanarak
(uyarlanarak) uygulamaya hazır hale getirilebilir. Elbette tasarımcının yaklaşımı ve
deneyimi doğrultusunda taslak çalışmaların bizzat bilgisayar ortamında da
oluşturulması mümkündür. Bir başka çevrim içi tasarım bloğu olan Envato
Tuts+’un kapsamında Hodge’nin de bu konu üzerinde yaptığı tespitlerde olduğu
gibi kısaca; tasarım süreci içindeki eskiz çalışmaları, bir çözümün rafine edilmesi
için fazla zaman harcamadan müşteri ile bir yön üzerinde anlaşmaya varılmasını
sağlar. Eskizler temel kavrama uygun olmak üzere daha rahat başlayabilir.
Ardından kompozisyon ve layout (sayfa düzeni) üzerinde çalışılır. Yön seçildikten
sonra konsept daha detaylı eskizler (taslaklar) ile geliştirilebilir (Hodge, 2008).
Tasarım sürecinin bir sonraki aşaması olan uygulama aşamasında ise, detayları ve
görünümü kabaca belirlenen çalışmanın müşteriye sunulmadan önceki, nihai
görünümü verilmelidir. Bu aşamada üretilen çalışmalar onay veya üretim öncesi
son taslak görünümler olarak da değerlendirilebilir.

Görsel 3.4. Tasarım Gelişimi. 28.06.2021 tarihinde https://99designs.com/blog/creative-

inspiration/famous-logo-process-sketches/ adresinden erişildi.
Tasarım aşamasında üretilecek uygulamalarda başarı kriterleri adına
belirleyici bir takım hususlara dikkat edilmesi ve yine çalışmaların bu hususlara
göre yeniden gözden geçirilmesi önemlidir. Bu açıdan değerlendirildiğinde tasarım
elemanlarının genel konsepte hizmet edip etmediği, bilginin rahatlıkla aktarılıp
aktarılmadığı, yine şekil, simge, renk ve yazı gibi tüm görsel ve yazılı tasarım
elemanlarının farklı yönlendirmeler içerip içermediği, tipografide okunaklılığın
durumu ve hedeflenen algının gerçekleşip gerçekleşmediği üzerine yapılan
değerlendirmeler, genel değerlendirmeler arasında yer almalıdır. Bununla birlikte
tasarımda görsel hiyerarşinin oluşup oluşmadığı ve böylece öne çıkması gereken
imge önce algılanıp algılanmadığı, ayrıca diğer imgeler arasında gözün rahatça
dolaşıp dolaşmadığı, etkileyici, durdurucu ve akılda kalıcı bir görselliğin ortaya
çıkıp çıkmadığı gibi başlıklar da tasarım uygulamalarının değerlendirilmesi
açısından göz önünde bulundurulmalıdır.

Sunum, Geri Bildirim ve Düzeltmeler

Tasarım projesinin sonlandırılması ve üretime geçilmeden önce yapılan son
taslak çalışmalarının müşteri ile paylaşılması yaratıcı süreç içinde hem konseptin
Sunumda yaratıcı ekip geliştirilmesi hem de hedeflenen sonuçlarda olası yanlış yönelimlerin, eksikliklerin
müşteriyi tasarım ile
önüne geçilmesi için gerçekleştirilmesi gereken önemli bir aşamadır. Bu açıdan
ilgili konularda
yönlendirmelidir. değerlendirildiğinde yukarıda belirtilen kriterler veya benzerlerin yine müşteri ile
birlikte değerlendirilmesi ayrıca yararlı olacaktır. Uygulamaya ve üretime geçecek
olan bir projenin her şeyden önce müşterinin onayı ile hayat bulacağı ortadadır.
Değerlendirmelerde yaratıcı ekibin müşteriyi tasarım ile ilgili konularda (Örn.;

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

 Yaratıcı Süreç

görsel algı, sıradanlaşmış yaklaşımlar ve güncel uygulama anlayışları gibi)

yönlendirmesi, müşterinin de ürün, hizmet ve/veya etkinlik ile birlikte sektör
hakkında ve beklentileri konusunda tekrar hatırlatmalarda bulunması önemlidir.
Sunum ve geri bildirim aşamasında müşterinin sunulacak olan
alternatiflerden birine yoğunlaşması beklenen, hedeflenen bir gelişim olmalıdır.
Üretime geçilmeden önce yapılacak onay sürecinde artık seçilen alternatif üzerinde
gerçekleştirilmiş düzeltmeler ele alınmalı ve yine bu aşamada da düzeltmeler
üzerinde sınırlı alternatif çözümler gösterilmelidir. Bu arada müşterinin sunulan
alternatif tasarım fikirleri üzerinde fazlaca değişiklik isteğine gitme olasılığı pek
mümkündür. Bu durumun olumlu yönde ilerlemesini sağlamak için, müşteri
sunumundan önce konudan bağımsız farklı kişilerin tasarım üzerindeki
görüşlerinin alınması yararlı olacaktır. Ayrıca yine yaratıcı ekip müşterisini olası
tasarım sonuçları karşısında uyarmalı, tasarım çalışmalarını kararlı ancak keskin
olmayan bir biçimde savunabilmelidir. Bu aşamada yapılacak olan müşteri sunumu
görsel yapısının da en az tasarımın kendisi kadar önemli olduğu da
unutulmamalıdır. Başarılı bir sunum müşterinin ikna olma ihtimalini
kuvvetlendirecektir (Görsel 3.5.).

Görsel 3.5. Sunumlarda Mockup (örnek model üerine giydirme) Kullanımı. 28.06.2021
tarihinde https://dribbble.com/stories/2020/07/23/presenting-design-work-to-clients
adresinden erişildi.

Teslim ve Uygulama
Her ne kadar tasarım projesinin tamamlanması ve onayın alınması
neticesinde üretime geçmek artık tasarımcının inisiyatifi dışında gerçekleşen bir
durum olarak düşünülse de teslim ve sonrasında gerçekleşecek uygulamaların
Uygulama aşamasının takibi de yine yaratıcı sürecin bir parçası olduğu bilinmelidir. Elbette her grafik
takibi tasarım tasarım ürününün kendi uygulama prensipleri ve bu prensiplere göre de tasarımın
projesinin bir doğru bir biçimde uygulanmasının kontrolü bulunmaktadır.
parçasıdır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

Yaratıcı Süreç

•Bir logo tasarımının, tasarlama aşaması neticelendikten sonra

Örnek
uygulamada karşılaşılacak olan sorunların önüne geçmek için
görsel kimlik kılavuzlarının oluşturulması, bu kılavuzda logonun
üretimi ve olası yanlış kullanımları hakkında bilgi verilmesinde
olduğu gibi.

Diğer taraftan tasarımcının üretim aşamasında mecraya göre matbaacı,

web tasarımcısı, fotoğrafçı, illüstratör, tabelacı, dergi editörü ve/veya hareketli
tasarım konusunda ilgili uzman uygulamacılarla iletişim içinde olması
gerekmektedir. Onları hedeflenen sonuçlar için yönlendirmeye devam etmek,
hatalı ya da eksik sonuçları ortadan kaldıracak kontrolleri gerçekleştirmek bir
tasarım projesini başarılı biçimde tamamlamak için zorunlu olan son adımdır.

• Yaratıcı brief hazırlama, tasarım alanındaki örnek çözümleri

Bireysel Etkinlik

inceleme, beyin fırtınası yapma, eskiz ile düşünme,

moodboard hazırlama ve etkili sunum yapma üzerine
araştırmalarınızı genişletiniz.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

Yaratıcı Süreç

•YARATICILIK VE GRAFİK TASARIM

•Yaratıcılık kısaca, ana yoldan ayrılma, deneye açık olma, kalıplardan
kurtulma olarak tanımlanmaktadır.
•Merak etme, sıradanlaşmış ve akla ilk gelen ifadelerden kaçınmayla kendini
belli etmeye başlar.
•Sanat alanlarında bilginin kişisel yaklaşımlarla özgünleştirilmesi şeklinde
Özet
karşımıza çıkmakta, tasarım alanlarında ise bu tespite ek olarak işlevsellik de
belirleyici bir faktör olarak devreye girmektedir.
•Tasarlama eyleminin problem çözme özelliği yaratıcı yaklaşımlar için temel
oluşturmaktadır.
•Bir grafik tasarımın yaratıcı yönü iletilmek istenen mesajın etkili biçimde
sunulup sunulmadığı ile yakından ilgilidir.
•Yaratıcı bir tasarım işlevsel özellikleri ile kullanılabilir, estetik özellikleri ile
dikkat çekici olmalıdır.
•GRAFİK TASARIMDA YARATICI SÜRECİN AŞAMALARI
•Grafik tasarım, salt görsel unsurla etkili yüzey düzenlemelerin yapıldığı bir
alan değil, aynı zamanda yaratıcı düşüncenin de öne çıkartıldığı bir alandır.
•Grafik Tasarımda Yaratıcı Süreç; tasarım probleminin tanımlanmasından,
uygulamanın müşteriye teslim edilmesi ve yayınlanmasına kadar geçen
süreyi işaret eder.
•Yaratıcı süreç 6 farklı aşamada incelenebilir.
•Yaratıcı Brief’in Hazırlaması
•Yaratıcı bir brief, müşteriniz hakkında net bir resim sunar. Müşterinin işini,
kendi müşterilerini ve hedeflerini anlamanıza yardımcı olur.
•Eksik ve hatalı biçimde oluşturulacak brief, ilerleyen aşamalarda sıkıntıların
ortaya çıkmasına neden olabilir.
•Eşitliğin hakim olduğu simetrik ya da
•Tasarım Araştırmaları
•Tasarım araştırmalarının amacı; çıkış noktalarını, konuya yaklaşım
biçimlerini, içerik ve görsel unsurların birlikteliğini, yenilikçi yönleri, ayrıştırıcı
yönleri, başarı ya da başarısızlığa götüren uygulamaları görmektir.
•Araştırmalar, google benzeri arama motorları dışında tasarımcı sitelerini,
tasarım platformlarına ait sayfaları, blogları, röportaj sayfalarını, e-kitapları
ve tasarım dergilerin online versiyonlarını da kapsayacak şekilde
genişletilmelidir.
•Bu çalışma, kendi zihnimizdeki imgelerle birlikte ortaya çıkartılacak olan
özgün yaklaşımları hareketlendirmeyi ve düşünceyi hızlandırmayı hedefler.
•Konseptin Belirlenmesi
•Nihai konsept, llk araştırma ve fikir üretimine dayanarak, müşterilerin
brief'inin ne istediğini başarılı bir şekilde iletmeli, mevcut olanlardan farklı
olmalıdır.
•Tasarım fikri geliştirme aşamasında kullanılan bir takım yöntemler
mevcuttur.
•Bunlar; Dikey ve Kapsamlı Düşünme Yöntemi, Beyin Fırtınası Yöntemi,
Kuluçka Yöntemi, Not Alma Yöntemi, Sentez Yöntemi ve Görsel
İncelemelerdir.
•Bu töntemlere ek olarak kullanılan Moodboard’lar ortaya atılan fikirleri
topluca görmemizi sağlayan bir araçlardır.
•Tasarım Aşaması
•Tasarım aşamasında düşünce eskizlerinden, taslak çalışmalara ve
taslaklardan da orijinal uygulamaya doğru bir gelişim izlenmelidir.
•Aynı elemanların düzenlemesi ile hedefteki sonuca ulaşacak ve sonucu olası
küçük değişikliklerle çeşitlendirecek alternatif çalışmalar tasarlanmalıdır.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

 Yaratıcı Süreç

•Bu aşamada öncelikle yapılacak taslak çalışmasında detayları büyük oranda

belirlenen çalışma artık bilgisayar ortamında tekrar kurgulanarak
(uyarlanarak) uygulamaya hazır hale getirilebilir.
•Tasarım aşamasında ortaya çıkan alternatiflerde tasarım elemanlarının genel
konsepte hizmet edip etmediği ve tasarımda görsel hiyerarşinin oluşup
oluşmadığına bakılmalıdır.
Özet (devamı)
•Sunum, Geri Bildirim ve Düzeltmeler
•Bu aşamada yaratıcı ekibin müşteriyi tasarım ile ilgili konularda, müşterinin
de ürün, hizmet ve/veya etkinlik ile birlikte sektör hakkında ve beklentileri
konusunda tekrar hatırlatmalarda bulunması önemlidir.
•Teslim ve Uygulama
•Teslim ve sonrasında gerçekleşecek uygulamaların takibi de yine yaratıcı
sürecin bir parçası olduğu bilinmelidir.

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

Yaratıcı Süreç

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Halihazırda var olan bir şeyi çizmek değil, tasarım fikirleri üretebilen
zihinsel bir değişim sürecine dahil olmak neyi ifade eder?
a) Tasarım araştırmalarını
b) Brief hazırlamayı
c) Üretim aşamasını
d) Eskiz sürecini
e) Bilgisayar ortamında çalışmayı

2. Tasarım projesinde konseptin belirlenmesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden

hangisi söylenemez?
a) Müşterinin istediğini yansıtmalıdır.
b) Sentez yöntemi ile seçilmelidir.
c) Mevcut örneklerden farklı olmalıdır.
d) Müşteri briefi ve tasarım araştırmalarından yararlanılmalıdır.
e) Önce alternatif fikirler geliştirilmelidir.

I. Müşterinin hakkında net bir resim sunar.

II. Eksik veya hatalı olması proje hedeflerinden uzaklaştırır.
III. Müşteriyi düşünmeye yönlendirir.
3. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri tasarımda “Yaratıcı Brief’” ile
ilgilidir?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) II ve III
d) Yalnız II
e) I, II ve III

4. “Merak etme, sıradanlaşmış ve akla ilk gelen ifadelerden kaçınmayla

kendini belli etmeye başlar.”
Açıklaması yapılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
a) Hayalcilik
b) Öykünmecilik
c) Yaratıcılık
d) Pratiklik
e) Yetenek

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

Yaratıcı Süreç

5. “.............................. ortaya atılan fikirleri topluca görmemizi sağlayan bir

araç olup, içeriği, metinler, görsel unsurlar ve bu unsurlar arasındaki
yönlendirmelerden oluşur.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Moodboard
b) Brief
c) Taslak
d) Tasarım
e) Beyin Fırtınası

6. Yukarıdaki şekilde soru işareti ile belirtilen alana aşağıdakilerden hangisi

getirilmelidir?
a) Haber
b) Görsel
c) Mesaj
d) İletişim
e) Yorum

7. Aşağıdakilerden hangisi tasarım alanlarında yaratıcılığı etkileyen

faktörlerden birisi değildir?
a) İşlevsellik
b) Sezgisel Yaklaşım
c) Hedef Kitle Beklentileri
d) Kişisel Yaklaşım
e) Bilgi

8. Olgunlaşmaya bırakılan tasarım fikirlerine sonradan tekrar dönülen

düşünme tekniği aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kapsamlı Düşünme Yöntemi
b) Beyin Fırtınası Yöntemi
c) Sentez Yöntemi
d) Not Alma Yöntemi
e) Kuluçka Yöntemi

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

Yaratıcı Süreç

I. Konuya yaklaşım biçimi.

II. Tasarımcıların biyografileri.
III. Ürün veya hizmetin analizi.
9. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri tasarım araştırmalarının
içeriğinde yer almalıdır?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) II ve III
d) Yalnız II
e) I, II ve III

10. Yaratıcı Brief içinde aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

a) Rakipler
b) Eskizler
c) Kullanılması Düşünülen Mecralar
d) Bütçe
e) Teslim Tarihi

Cevap Anahtarı
1.d, 2.b, 3.e, 4.c, 5.a, 6.c, 7.d, 8.e, 9.a, 10.b

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

Yaratıcı Süreç

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Apaydın, B. (2015). Eğitimci Gözüyle Tasarımda Yaratıcılık Söylemi. The Turkish
Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC, 5(3), 12-21.
Becer, E. (2011). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitapevi.
Dorn, N. (t.y.). The Ultimate Creative Brief Template (and How to Use it) [Blog
Yazısı] Erşim Adresi: https://filestage.io/blog/creative-brief-template/
Doruk, S. E. K. (2017). İletişim İlişkin Kavramlar. Doruk, S. E. K. (Ed.), İletişim Bilimi
(s. 1-22) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim
Fakültesi.
Hodge, S. (18 Nisan 2008). The Role of Sketching in the Design Process [Blog
Yazısı] Erşim Adresi: https://design.tutsplus.com/tutorials/the-role-of-
sketching-in-the-design-process--psd-153
Karaata, E. (2016). Significance of sketch in creativity process related to graphic
design education. Global Journal on Humanites & Social Sciences, 3, 504-
509.
Önduygu, D. C. (2010). Graphagos: Evolutıonary Algorıthm As A Model For The
Creatıve Process And As A Tool To Create Graphıc Desıgn Products
(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sabancı Üniversitesi, İstanbul.
Özaltun, G. (2011). Reklamlarda Yaratıcı Sürecin Grafik Tasarım Eğitimindeki
Önemi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Stevenson, O. (3 Temmuz 2020). The 13 Step Graphic Design Process (Simple &
Effective) [Blog Yazısı] Erişim Adresi:
https://www.shillingtoneducation.com/blog/graphic-design-process/

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 21