GEOLOGIA INŻYNIERSKA, materiały pomocnicze do ćwiczeń dr Anna Lejzerowicz

SKAŁY METAMORFICZNE

Tekstura
Z reguły pełnokrystaliczna i jawnokrystaliczna, zbita, bezładna lub uporządkowana.
Uporządkowanie pojawiają się, gdy skała w procesie metamorfizmu poddana była ciśnieniu
jednokierunkowemu (stress) - następuje uporządkowanie minerałów równolegle do siebie dłuższymi
osiami kryształów. Powstają jakby warstewki, a tekstura taka nosi nazwę liniowej (równoległej).
Niekiedy tworzy się tekstura łupkowa. Obserwujemy zdolność do dzielenia się skały wzdłuż
równoległych płaszczyzn. Wiele skał ma jednak teksturę bezładną.
Pojedyncze kryształy są przeważnie bardzo zniekształcone w stosunku do ich właściwej postaci (tzw.
blasty). Wielkość kryształów bardzo zróżnicowana. Zależy to od czynników działających w procesie
metamorfizmu, jak i od zachowania się poszczególnych minerałów w tym procesie.

Tekstura
1. pełnokrystaliczna
2. jawnokrystaliczna
 Kryształy mogą być zdeformowane w wyniku działającego ciśnienia
3. równoziarnista / nierównoziarnista
4. a) gruboziarnista
b) średnioziarnista
c) drobnoziarnista
5. zbita
6. uporządkowana / bezładna
a) tekstura liniowa (foliacja)
b) tekstura łupkowa

Skład mineralny
 Zależy od skały wyjściowej
 Większość minerałów skałotwórczych wytrzymuje proces metamorfizmu
 Plagioklazy- reprezentowane są głównie przez ogniwa o wyższej zawartości sodu (Na) (albit,
oligoklaz)
 Plagioklazy zasadowe - (zasobne w Ca) ulegają przeobrażeniu w nowe minerały m.in. epidot.
 Znikają np. oliwiny, minerały z grupy siarczanów i chlorków
 Glaukonit- przechodzi w różne minerały żelaziste np. epidot, chloryty.
 Pojawiają się nowe minerały, charakterystyczne wyłącznie dla tej grupy skał np.: talk, korund lub
grafit
 Muskowit przechodzi w odmianę drobnołuseczkową: serycyt,
 Granaty zwiększają znacznie swój udział w składzie mineralnym w stosunku do składu skały
wyjściowej.
 Minerały ilaste ulegają przeobrażeniu w miki
 Minerał dolomit przechodzi w kalcyt
 Opal i chalcedon przechodzą w kwarc
 Epidoty (6-7), chloryty (1-2,5), - zielony
 Kyanit (dysten) – niebieski
 Minerały poboczne i akcesoryczne skał magmowych (hematyt, piryt, granaty, turmaliny) na ogół
pozostają trwałe.
 Uwodnione tlenki i wodorotlenki Fe przechodzą w bezwodne tlenki: hematyt, magnetyt.

1/3
GEOLOGIA INŻYNIERSKA, materiały pomocnicze do ćwiczeń dr Anna Lejzerowicz

Cechy nowych, charakterystycznych dla skał metamorficznych minerałów przedstawia tabela:

MINERAŁ Pokrój Twardość Barwa Inne
białawy,
połysk jedwabisty, nieco perłowy, tłusty w
talk łuseczkowy 1 niebieskawy,
dotyku
zielonkawy
połysk metaliczny, brudzi palce, łatwo
grafit łuskowy 1-2 czarny
rozcieralny
połysk perłowy, jedwabisty; forma
serycyt drobnołuseczkowy 2,5 biała
wykształcenia muskowitu
epidot słupkowy, igłowy 6-7 zielony połysk szklisty, słabo widoczny; rysa szara
Łuskowy/zbite połysk perłowy; rysa zielona; głównie w
chloryt 1-2,5 zielony do czarnego
agregaty łupkach krystalicznych
grubotabliczkowy
dysten 4-7 niebieskawy połysk szklisty, rysa biała
lub słupowy

Klasyfikacja skał metamorficznych

• Powstające ze skał osadowych

skały okruchowe Kwarcyt

(krzemionka) – Jest to skała monomineralna,
piaskowce składająca się z kwarcu –
bardzo twarda i odporna na
wietrzenie. Może być
zabarwiona (zw. żelaza) na
kolor od szarego do
brunatnego. W Polsce
występują w Górach
Świętokrzyskich, Tatrach
Zachodnich i Sudetach.
Skała o teksturze bezładnej
lub foliacji. Odmiany o
teksturze łupkowej są łupkami
kwarcytycznymi. Minerały
niezbędne: kwarc.

wapienie i dolomity Marmur

Jest to skała monomineralna,
zbudowana z krystalicznego
kalcytu (HCl+). W Polsce
występują w okolicach
Wałbrzycha („Marianna”),
zabarwione na różne kolory –
różowy, zielonkawy, szary.
Stosowane są jako okładziny
poziome i pionowe.
Skała o teksturze bezładnej
lub foliacji. Minerały
niezbędne: kalcyt (lub
dolomit).

2/3
GEOLOGIA INŻYNIERSKA, materiały pomocnicze do ćwiczeń dr Anna Lejzerowicz

• Powstające ze skał magmowych

granit Gnejs
ma w zasadzie ten sam skład
mineralny co granit. Często
widoczna tekstura liniowa. W Polsce
występuje w Sudetach oraz Tatrach
Wysokich.
Wykorzystywany jako kruszywo.
~ tekstura gnejsowa
Gnejs oczkowy
Gnejs laminowany

dioryt, gabro Zieleniec

skała drobnokrystaliczna
o zielonkawym zabarwieniu.
Powstaje ze skał magmowych
obojętnych (dioryt, gabro).
Występuje w Górach Kaczawskich.
Skała o teksturze bezładnej.
Minerały niezbędne: epidoty,
chloryty, ponadto plagioklazy.

skały zasadowe Amfibolit

Skała o teksturze bezładnej.
Skład mineralny: amfibole (>50%
wszystkich minerałów), plagioklazy.
Czarne zabarwienie

• Zarówno ze skał osadowych jak i magmowych może powstać łupek metamorficzny

Są to wszystkie skały przeobrażone o wyraźnej teksturze łupkowej. Mają różny skład
mineralny (m.in. kwarc, łyszczyki /także serycyt/, chloryty, grafit, talk, granaty i inne),
a szczegółowe nazwy nadaje się im od dominujących minerałów – np. łupek łyszczykowy,
granatonośny, kwarcytyczny, serycytowo-chlorytowy.

3/3