Złoto jest metalem szlachetnym o wyjątkowo dużej odporności chemicznej, znacznie

większej niż poprzedzające go w grupie 11 miedź i srebro. W przeciwieństwie do nich, na

powietrzu nie ulega ściemnieniu. Jest też odporne na działanie większości czynników
korozyjnych, dzięki czemu idealnie nadaje się do produkcji monet, biżuterii i pokryć
ochronnych bardziej reaktywnych metali.

Uproszczony chemograf złota.

Ulega działaniu bardzo agresywnych czynników utleniających, utleniając się od razu do

związków AuIII, co wyraźnie odróżnia je od miedzi i srebra, dla których tak wysoki stopień
utlenienia jest niezwykle rzadki (znany jest AgF3)[30]. W ten sposób roztwarza się w wodzie
królewskiej, w kwasie solnym w obecności ozonu oraz w gorącym kwasie selenowym[33]:

2Au + 6H2SeO4 → Au2(SeO4)3 + 3H2SeO3 + 3H2O

Podobnie ulega też działaniu chloru i bromu, natomiast fluor utlenia złoto do związków
AuV[30].

Złoto jest roztwarzane także w zasadowych roztworach cyjanków (w obecności utleniaczy,

np. tlenu) tworząc kompleksy cyjanozłocianowe:

4Au + 8KCN + O2 + 2H2O → 4K[Au(CN)2] + 4KOH

Proces ten wykorzystywany jest do wydobywania złota ze złóż.

Ponadto złoto rozpuszcza się w rtęci tworząc amalgamat złota.

Wysoka odporność chemiczna złota wynika z wyjątkowo dużego potencjału redoks Au0/Au+
oraz wysokiego pierwszego potencjału jonizacyjnego wynoszącego 9,225 eV (dla porównania
dla srebra jest to 7,576 eV). Te wyjątkowe właściwości elektronowe, a co za tym idzie,
właściwości chemiczne, wynikają – podobnie jak kolor złota – w dużej mierze z efektów
relatywistycznych[30].

Najpowszechniejszymi stopniami utlenienia złota jest I i III. Znane są również związki na –I

stopniu utlenienia (złotek cezu) i na V (fluorek złota(V)[34]).

Jony złota znajdujące się w roztworze, do którego doda się jakiegokolwiek innego metalu
będącego reduktorem, łatwo ulegają redukcji i strąceniu w postaci metalicznego złota.
Dodany metal utlenia się i rozpuszcza zastępując w roztworze złoto, które może strącić się w
postaci osadu.

Wysokiej czystości metaliczne złoto nie ma smaku i zapachu, co zawdzięcza swojej wysokiej
odporności na korozję (jony metali są odpowiedzialne za ich smak)[35].
Występowanie

Ta 4,85 kg bryłka złota została znaleziona w południowej

Pustyni Kalifornijskiej przez prywatnego poszukiwacza przy użyciu wykrywacza metalu

Z bloku rudy złota ważącego około 860 kg może zostać

wydobytych 30 g złota. Kopalnia złota Toi, Japonia.

Hematyt z ziarenkami złota pozostały po utlenieniu pirytu z domieszką złota.

Liczba atomowa złota 79 czyni je jednym z najcięższych pierwiastków występujących

naturalnie. Jak wszystkie pierwiastki o liczbie atomowej większej niż żelazo, uważa się, że
złoto powstaje w wyniku procesu nukleosyntezy w supernowych. Ich eksplozje rozpraszają
bogaty w metale pył (w tym metale ciężkie), z których formują się systemy planetarne, takie
jak np. Układ Słoneczny[36]. Ziemia w czasie formowania się ok. 4,5 miliarda lat temu
składała się z płynnej magmy. W czasie procesu stygnięcia, najcięższe pierwiastki, w tym
złoto, tonęły w jej wnętrzu. Złoto obecnie znajdujące się w płaszczu i skorupie ziemskiej
dotarło na Ziemię znacznie później, w okresie tzw. Wielkiego Bombardowania, kiedy w
Ziemię uderzył meteoryt o znacznej masie (do 1% masy Ziemi) zawierający między innymi
złoto[37].

Występujące na Ziemi złoto elementarne najczęściej występuje w postaci roztworu stałego

złota ze srebrem, tj. stopu złota ze srebrem. Takie stopy mają zazwyczaj zawartość srebra 8–
10%. Elektrum jest postacią pierwiastkowego złota o zawartości srebra od 18 do 36%. Jego
kolor zmienia się od złoto-srebrnego do srebrnego, w zależności od zawartości srebra. Im
więcej w nim srebra tym niższa gęstość.

Złoto znajdowane jest w rudach złożonych ze skał mających bardzo małe lub mikroskopijne
ilości złota. Takie rudy złota często są znajdowane wraz z kwarcem lub siarczkami, takimi jak
„złoto głupców”, którym jest piryt. Złoża zawierające takie rudy nazywane są złożami
żyłowymi. Złoto rodzime można znaleźć także w postaci płatków, ziaren lub większych
bryłek (samorodków), które wyerodowały ze skał i znalazły się w złożach aluwialnych,
zwanych złożami okruchowymi. Większe ilości wolnego złota zazwyczaj znajdują się na
wierzchu żyły złotonośnej, co spowodowane jest utlenianiem towarzyszących mu minerałów
na skutek wietrzenia i wymywania złotego pyłu przez strumienie i rzeki, gdzie następuje jego
nagromadzenie się. W ten sposób powstają złotonośne piaski rzeczne.

Złoto czasami występuje w połączeniach z tellurem w minerałach takich jak kalaweryt,

krenneryt, nagyagit, petzyt i sylvanit oraz jako bizmutek maldonit (Au2Bi) i antymonek
aurostibit (AuSb2). Złoto występuje rzadko także w stopach z miedzią, ołowiem i rtęcią jako
minerały: auricupryd (Cu3Au), novodneprit (AuPb3) i weishanit ((Au, Ag)3Hg2).

Badania z 2004 roku sugerują, że mikroby czasami mogą odgrywać znaczącą rolę w
tworzeniu złóż złota, przemieszczając i strącając złoto, tworząc ziarenka i bryłki, które
odkładają się w złożach aluwialnych[38]. Potwierdzają to badania naukowców z Uniwersytetu
Stanowego w Michigan, którzy odkryli bakterię, która potrafi rozkładać związki złota na
czysty kruszec[39][40][41].

Światowe oceany zawierają pewne ilości złota. Zmierzone stężenia złota w Atlantyku i
Północno-wschodnim Pacyfiku wynoszą 50–150 fmol/l lub 30 części na biliard (30×10−15).
Ogólnie stężenia złota w Atlantyku i Pacyfiku są zbliżone. Głębokie wody morza
Śródziemnego zawierają większe stężenia Au (100–150 fmol/l), co jest związane z wiatrem
nawiewającym pyły znad lądu oraz licznymi rzekami wpadającymi do morza. Przy stężeniu
10×10−15 wszystkie oceany zawierałyby 15 000 ton złota[42].

Wiele osób twierdziło, że mogą na ekonomiczną skalę odzyskiwać złoto z wody morskiej,
lecz jak dotychczas wszyscy mylili się lub byli oszustami. Tak zwany wielebny Prescott
Jernegan, prowadził w latach 90. XIX wieku swój szwindel, w którym uzyskiwał złoto z
wody morskiej[43]. Brytyjski oszust prowadził ten sam przekręt w Anglii, na początku XX
wieku[43]. Fritz Haber (odkrywca procesu Habera) przeprowadził badania nad uzyskiwaniem
złota z wody morskiej, aby pomóc Niemcom zapłacić odszkodowania po I wojnie
światowej[44]. Opierając się o opublikowane wcześniej wartości od 2 do 64 ppb złota w
wodzie morskiej uważał, że taka ekstrakcja ma sens ekonomiczny. Po przeanalizowaniu 4000
próbek, otrzymując średnią 0,004 ppb, stało się oczywiste, że ekstrakcja nie będzie możliwa i
zakończył swój projekt[45]. Do tej pory nie ma żadnego mechanizmu ekstrakcji złota z wody
morskiej, który miałby sens ekonomiczny. Synteza złota (synteza na drodze przemian
jądrowych) nie jest ekonomicznie opłacalna i jest mało prawdopodobne, aby stała się
opłacalna w najbliższej przyszłości.

Złoża

Tworzy dwa podstawowe typy złóż:

  złoża pierwotne – związane z wysokotemperaturowymi żyłami hydrotermalnymi,
przecinającymi skały wylewne, z żyłami kwarcowymi i skałami metamorficznymi.
Bywa spotykane z kwarcem, pirytem, chalkopirytem, galeną, sfalerytem, barytem,
fluorytem, srebrem rodzimym
 złoża wtórne – związane ze skałami okruchowymi, powstałymi wskutek niszczenia
wcześniejszych złóż pierwotnych. Znajdowane jest w aluwialnych piaskach i żwirach,
a także w piaskowcach i zlepieńcach.

Miejsca występowania:

 na świecie:
o Południowa Afryka – okolice Johannesburga (zasoby oceniane na około 70
tys. ton)
o Rosja – Ałdan, Kołyma, Ural
o Australia – Kalgoorlie
o Chiny
o Stany Zjednoczone
o Kanada
o Indonezja – Grasberg, Ertsberg
o Uzbekistan
o Peru
o Ghana
o Kirgistan
 w Polsce:

W Polsce wydobywa się złoto jedynie ze złóż rud miedzi (w których złoto stanowi
niewielką domieszkę) w rejonie Lubina, Polkowic, Rudnej[46]. Produkcja złota odbywa
się w hucie miedzi w Głogowie. Zarówno kopalnie, jak i huta należą do KGHM.
Wielkość produkcji w 2015 wyniosła 2,7 tony[47], w 2016 r. 3,54 tony, a w 2017 r.
3,649 tony[48].