Week 01 - Handout

Η Εισαγωγή του Εικοστού Πρώτου Αιώνα

Ανάμεσα στα πολλά γεγονότα που σημάδεψαν την απαρχή του αιώνα μας, δύο ήταν
αυτά, σύμφωνα με τους Guillen και Ontiνeros (2012), που επαναπροσδιόρισαν τον
τρόπο με τον οποίο βλέπαμε μέχρι τότε τον κόσμο μας την 11η Σεπτεμβρίου του 2001,
τρομοκρατικές επιθέσεις ρίχνουν τους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, τα κτίρια
σύμβολο της πόλης, και την 11η Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, η Κίνα γίνεται μέλος του
Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) μετά από 15 χρόνια συνεχών
διαπραγματεύσεων. Αν και οι δυτικές δημοκρατίες υπήρξαν στόχοι και άλλων
εκτελέσεων πολλές φορές στη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα, η 9/11 (όπως
συνηθίζεται να αναφέρεται) ήταν ποιοτικά διαφορετική, όχι μόνο λόγω του μεγάλου
αριθμού θυμάτων (υπολογίζεται ότι περίπου 3.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους
εξαιτίας των επιθέσεων) αλλά και επειδή αμφισβήτησε στην παγκόσμια συνείδηση την
αίσθηση ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ), της μεγαλύτερης
γεωπολιτικής δύναμης της σύγχρονης εποχής.

Αναφορικά με την Κίνα, είχε ήδη καταστεί σαφές από τις αρχές του 2000 ότι η πιο
πολυπληθής χώρα στον πλανήτη ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας και ο δεύτερος
μεγαλύτερος εισαγωγέας παγκοσμίως και ότι μια μέρα θα γινόταν και η μεγαλύτερη
οικονομία (Hu, 2011). Ενώ όμως οι εξαγωγές, οι εισερχόμενες ξένες επενδύσεις, τα
εμπορικά πλεονάσματα και τα συναλλαγματικά αποθεματικά της Κίνας εκτοξεύονταν, η
οικονομία των ΗΠΑ κλυδωνιζόταν και η χώρα παρουσίαζε ανησυχητικά συνεχόμενα
ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της.

Αυτά τα δύο γεγονότα, η πτώση των Δίδυμων Πύργων στις ΗΠΑ και η οικονομική
ανάπτυξη της Κίνας, σηματοδότησαν την εισαγωγή στον αιώνα μας και θα μπορούσαμε
να πούμε ότι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη μετέπειτα εξελικτική πορεία του (για
παράδειγμα, ως άμεση συνέπεια της 11ης Σεπτεμβρίου, το 2003 αμερικανικές δυνάμεις
επιτίθενται στη Βαγδάτη). Από εκείνο το σημείο και μετά, άλλες ρηξικέλευθες εξελίξεις,
συμβάντα και τάσεις προσέδωσαν στην εποχή μας μια δική της. ξεχωριστή ταυτότητα
και μετασχημάτισαν τον κόσμο μας δημιουργώντας σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές,
πολιτικές, τεχνολογικές, δημογραφικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις. Ένα άλλο

1
Week 01 - Handout

παράδειγμα που δείχνει την επιδραστικότητα των αλλαγών στην καθημερινή ζωή μας
και μας αφορά άμεσα είναι ότι σε περιφερειακό επίπεδο, την 1η Ιανουαρίου του 2002,
κέρματα και χαρτονομίσματα ευρώ κυκλοφορούν για πρώτη φορά σε 12 χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης (στην Ελλάδα από την 1η Μαρτίου του ίδιου έτους, η δραχμή, το
εθνικό μας νόμισμα, δεν αποτελεί πλέον νόμιμο χρήμα. Η νομισματική ένωση μιας
περιφέρειας αναπτυγμένων οικονομικά κρατών ήταν πλέον γεγονός.

Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο

Κανένα άλλο γεγονός στην παγκόσμια ιστορία δεν συνοψίζεται σε δύο απλούς
αριθμούς: αυτό και μόνο δείχνει τη σημασία της 11ης Σεπτεμβρίου (9/11 στην
αμερικανική αρίθμηση), όταν 19 αεροπειρατές κατέλαβαν τέσσερα επιβατηγά
αεροσκάφη και κατάφεραν να συντρίψουν τρία εξ αυτών πάνω σε ισάριθμα ιστορικά
κτίρια – τους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και το Πεντάγωνο. Ήταν η πρώτη
φορά που οι ΗΠΑ δέχθηκαν ξένη επίθεση στο ηπειρωτικό έδαφός τους. Το φονικότατο
τρομοκρατικό χτύπημα προκάλεσε τον θάνατο 2.753 πολιτών, τον τραυματισμό πολύ
περισσότερων, ενώ ανυπολόγιστος είναι ο αριθμός εκείνων που πάσχουν από χρόνια
προβλήματα υγείας εξ αυτού του γεγονότος.

Η 11η Σεπτεμβρίου προκάλεσε σοκ στην Αμερική, υποβαθμίζοντας το αίσθημα

ασφάλειας των πολιτών της. Οι ηγέτες του κόσμου εξέφρασαν τη συμπαράσταση και τη
συμπάθειά τους προς τις ΗΠΑ: «Είμαστε όλοι Αμερικανοί τώρα», έγραψε
χαρακτηριστικά στο πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα Le Monde τρεις μέρες αργότερα. Το
άμεσο και βαθύτερο αποτέλεσμα της 9/11 στην παγκόσμια πολιτική σκηνή όμως ήταν
ότι έθεσε υπό αμφισβήτηση τις πεποιθήσεις και τα στερεότυπα που υπήρχαν, τόσο
εντός όσο και εκτός Αμερικής, σχετικά με την ισχύ των ΗΠΑ.

Το παράδειγμα της Κίνας: Οικονομική ανάπτυξη και ανισότητα

Η εξέλιξη της Κίνας από την κλειστή εθνοκεντρική οικονομία της σε μια ελεύθερη αγορά,
με ένα κράτος «νυχτοφύλακα», αποτελεί μελέτη περίπτωσης εδώ και μια δεκαετία,
καθώς πλέον η χώρα ανταγωνίζεται φανερά τους μεγαλύτερους οικονομικούς
παράγοντες, όπως τις ΗΠΑ. Ο τεράστιος αριθμός φθηνών εργατικών χεριών και η

2
Week 01 - Handout

αύξηση των επενδύσεων την είχαν καταστήσει οικονομικό παράδεισο για εύκολη
ανάπτυξη. Ωστόσο, πλέον υπάρχει ανοδική τάση μισθών, η οποία συνοδεύεται από
ταχεία δημογραφική ανάπτυξη, γεγονός που προκαλεί ερωτηματικά σχετικά με το για
πόσο θα μπορεί μια οικονομία να αντέξει τη μισθολογική αυτή τροφοδότηση. Βέβαια, η
εν λόγω χώρα αποτελεί το παράδειγμα εφαρμογής της ψηφιακής οικονομίας. Όπως η
Μεγάλη Βρετανία αποτέλεσε σταθμό για την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, έτσι και η
Κίνα είναι η γενεσιουργός δύναμη της τεχνολογικής ανάπτυξης στον σύγχρονο κόσμο,
καθώς συνδυάζει την παγκοσμιοποιημένη αγορά, τη μεγάλη προσφορά εργατικού
δυναμικού και τη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη. Μαζί με την Ιαπωνία, έχει ξεκινήσει
ήδη τα πειράματα στη ρομποτική, δημιουργώντας δύο στρατόπεδα: αυτό των
υπέρμαχων της ψηφιοποίησης, και αυτό των πολέμιών της. Συμπορεύεται, όμως, αυτή
η οικονομική επιτυχία με τη μείωση των ανισοτήτων;

Πηγή: https://powerpolitics.eu/

Η έρημος Σαχάρα μεγαλώνει συνεχώς και αυτό έχει συνέπειες και

στην Ελλάδα

Η Σαχάρα, η μεγαλύτερη ζεστή έρημος του κόσμου και η τρίτη μεγαλύτερη αν ληφθούν
υπόψη και οι παγωμένες έρημοι, γίνεται συνεχώς μεγαλύτερη. Έχει αυξηθεί κατά 10%
περίπου από το 1920 μέχρι σήμερα και συνεχίζει να επεκτείνεται, σύμφωνα με μια νέα
αμερικανική επιστημονική μελέτη. Μεταξύ άλλων επιπτώσεων, σύμφωνα με τους
επιστήμονες, η συνεχής επέκταση της Σαχάρας σημαίνει περισσότερα επεισόδια
μεταφοράς αφρικανικής σκόνης σε χώρες όπως η Ελλάδα.

Η Σαχάρα έχει μέγεθος σχεδόν όσο οι ΗΠΑ, γύρω στα 9,4 εκατομμύρια τετραγωνικά
χιλιόμετρα. Η ήπειρος της Ανταρκτικής και η Αρκτική Ζώνη, που είναι σχεδόν διπλάσιες
της Σαχάρας (14,2 εκατ. χλμ. και 14 εκατ. χλμ. αντίστοιχα), θεωρούνται επίσης έρημοι,
αλλά είναι παγωμένες. Τα όρια της Σαχάρας, όπως όλων των ερήμων, αυξομειώνονται
με τις εποχές και τις καιρικές συνθήκες. Όσο πιο ξηρές είναι οι κλιματολογικές συνθήκες,
τόσο μεγαλώνουν, ενώ αντίθετα μικραίνουν, όσο αυξάνεται η υγρασία. Και άλλες έρημοι
του πλανήτη μπορεί επίσης να διευρύνουν σταδιακά την επικράτειά τους, και η βασική

3
Week 01 - Handout

αιτία σχεδόν πάντα είναι η κλιματική αλλαγή. Οι έρημοι χαρακτηρίζονται από χαμηλές
μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις, συνήθως λιγότερα από δέκα εκατοστά βροχής ετησίως.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ατμοσφαιρικής επιστήμης Σουμάντ Νίγκαμ

του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για
το κλίμα Journal of Climate, ανέλυσαν στοιχεία για τις βροχοπτώσεις στην Αφρική από
το 1920 μέχρι την εποχή μας. Συμπέραναν έτσι ότι η Σαχάρα, που καταλαμβάνει το
μεγαλύτερο τμήμα της Βόρειας Αφρικής, έχει μεγαλώσει κατά το ένα δέκατο περίπου
μέσα σε σχεδόν έναν αιώνα. Η έρημος επεκτείνεται προς τα νότια στη διάρκεια του
καλοκαιριού, καθώς υποχωρεί το βόρειο τμήμα της ημιάνυδρης ζώνης του Σαχέλ που
χωρίζει τη Σαχάρα από τις εύφορες σαβάνες νοτιότερα. Αντίστροφα τον χειμώνα η
έρημος κερδίζει έδαφος προς τα βόρεια. Τα καλοκαίρια η μέση αύξηση του εδάφους της
Σαχάρας φθάνει πλέον το 16% σε σχέση με το 1920.

Επιπλέον ανάγνωση

 China’s ultra-fast economic recovery

 Pervez Musharraf was one of Pakistan’s better dictators
 Why pupils at “scripted” schools get higher marks
 Argentina could help the world by becoming a big lithium exporter
 What is China’s belt and road initiative?