60 T - H Kapasiteli Krom Tesisi Tasarımı Ve Ekonomik Etüdü

T.
C
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
KROM TESİSİ TASARIMI VE EKONOMİK ETÜDÜ
İsmail ARSLAN
(2016507089)
CEVHER TASARIM DERSİ
Öğretim Görevlisi
PROF.DR.Mehmet TANRIVERDİ
İzmir, Haziran, 2021
i
TEŞEKKÜR
Çalışmamda yardımlarını esirgemeyen sayın hocalarımız, Prof. Dr. Mehmet

TANRIVERDİ’ye, Prof. Dr. Vedat ARSLAN’a, Doç. Dr. Sezai ŞEN’e ve Arş. Gör. Çağrı
ÇERİK’e teşekkür ederiz.
ii
İÇİNDEKİLER
1. GENEL BİLGİLER ............................................................................................................. 1

1.1 Veriler ............................................................................................................................... 1
2. CEVHER HAZIRLAMA TESİS TASARIM HESAPLARI ............................................ 2

2.1 Ocak Kapasitesi ................................................................................................................ 2
2.2 Cevher Yoğunluğu ve Yığın Yoğunluğu Hesabı .............................................................. 2
2.3 Stok Alanı Hesabı ............................................................................................................. 2
2.4 Birincil Kırıcı Kapasite Hesabı......................................................................................... 6
2.5 İkincil Kırıcı Kapasite Hesabı .......................................................................................... 6
2.6 Değirmen Kapasite Hesabı ............................................................................................... 6
2.7 Silo Hesabı ........................................................................................................................ 7
3. EKİPMAN SEÇİMİ ........................................................................................................... 10

3.1 Titreşimli Izgaralı Besleyici Seçimi ............................................................................... 10
3.2 Kırıcı Seçimi ................................................................................................................... 11
3.2.1 Çeneli Kırıcı Seçimi ................................................................................................. 11

3.2.2Konik Kırıcı Seçimi .................................................................................................. 11
3.3 Elek Tasarımı .................................................................................................................. 13
3.3.1 Çift Katlı Titreşimli Elek Hesabı ............................................................................. 13

3.3.2 Standart Titreşimli Elek Geri Çevrim Yükü ............................................................ 19
3.3.3 Standart Titreşimli Elek Hesabı ............................................................................... 19
3.4 Değirmen Tasarımı ......................................................................................................... 22
3.4.1 Çubuklu Değirmen Boyutlandırması ....................................................................... 23

3.5 Pompa Hesabı ve Seçimi ................................................................................................ 27
3.5 Hidrosiklon Hesabı ve Seçimi ........................................................................................ 31
4.TESİS AKIM ŞEMASININ PLAN VE KESİT GÖRÜNÜMLERİ................................ 34

4.1 Tesis Plan Görünüşü ....................................................................................................... 34
4.2 A-A´ Kesit Görünüşü...................................................................................................... 34
4.3 B-B´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 35
4.4 C-C´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 35
iii
4.5 D-D´ Kesit Görünüşü...................................................................................................... 36
4.6 E-E´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 36
5.BANTLI KONVEYÖRLER İÇİN BANT SEÇİMİ ......................................................... 37

5.1 Bant Seçimi..................................................................................................................... 37
5.2 Bant Güç hesaplamaları .................................................................................................. 38
6.ZENGİNLEŞTİRME AKIM ŞEMASI ............................................................................. 41

7. ZENGİNLEŞTİRME EKİPMAN SEÇİMİ ..................................................................... 43
7.1 Jig Seçimi ....................................................................................................................... 43
7.2 Hidrolik Sınıflandırıcı (Hidrosizer) Seçimi .................................................................... 43
7.3 Sallantılı Masa Seçimi .................................................................................................... 44
7.4 Bilyalı Değirmen Seçimi ................................................................................................ 45
7.5 Değirmen Öncesi Yoğultucu (1) Seçimi ........................................................................ 48
7.6 Pompa Seçimi ................................................................................................................. 48
7.7 Mekanik Klasifikatör ...................................................................................................... 52
7.8 Mgs Öncesi Yoğultucu(2) Seçimi .................................................................................. 53
7.9 MGS Seçimi ................................................................................................................... 54
7.10 Tikiner Seçimi .............................................................................................................. 54
10.11 Filtre Seçimi ............................................................................................................... 57
8. TESİS EKONOMİSİ.......................................................................................................... 60
8.1.Titreşimli Izgaralı Besleyici Maliyeti ............................................................................. 60
8.2.Çeneli Kırıcı Maliyeti ..................................................................................................... 61
8.3.Çift Katlı Titreşimli Elek Maliyeti ................................................................................. 61
8.4.Standart Konik Kırıcı Maliyeti ....................................................................................... 61
8.5.Standart Titreşimli Elek Maliyeti ................................................................................... 62
8.6.Silo Maliyeti ................................................................................................................... 62
8.7.Çubuklu Değirmen Maliyeti ........................................................................................... 62
8.8.Santrifüj Pompa Maliyeti................................................................................................ 63
8.9.Hidrosiklon Maliyeti....................................................................................................... 63
iv
8.10.Bant Maliyeti ................................................................................................................ 64
8.10.1.B1 Bant Maliyeti .................................................................................................... 64

8.10.2.B2 Bant Maliyeti .................................................................................................... 64
8.10.3.B3 Bant Maliyeti .................................................................................................... 64
8.10.4.B4 Bant Maliyeti .................................................................................................... 64
8.10.5.B5 Bant Maliyeti .................................................................................................... 65
8.10.6.B6 Bant Maliyeti .................................................................................................... 65
8.10.7.B7 Bant Maliyeti .................................................................................................... 65
8.10.8.B8 Bant Maliyeti .................................................................................................... 65
8.10.9.B9 Bant Maliyeti .................................................................................................... 65
8.10.10.B10 Bant Maliyeti ................................................................................................ 65
8.10.11.B11 Bant Maliyeti ................................................................................................ 66
8.10.12.B12 Bant Maliyeti ................................................................................................ 66
8.10.13.Triaj Bant Maliyeti ............................................................................................... 66
8.11.Jig Maliyeti ................................................................................................................... 66
8.12.Hidrosizer Maliyeti ....................................................................................................... 67
8.13.Sallantılı Masa Maliyeti................................................................................................ 67
8.14.Bilyalı Değirmen Maliyeti ............................................................................................ 67
8.15.Yoğultucu 1 (Hidroseparatör) Maliyeti ........................................................................ 68
8.16.Yoğultucu 2 (Hidroseparatör) Maliyeti ........................................................................ 68
8.17.Santrifüj Pompa 2 Maliyeti........................................................................................... 68
8.18.Simpleks Klasifikatör Maliyeti ..................................................................................... 68
8.19.MGS Maliyeti ............................................................................................................... 68
8.20.Tikiner Maliyeti ............................................................................................................ 69
8.21.Vakum Tambur Filtre Maliyeti..................................................................................... 69
8.22.Vakum Disk Filtre Maliyeti .......................................................................................... 69
SONUÇ .................................................................................................................................... 73
KAYNAKÇA .......................................................................................................................... 74
v
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1 Stok Alanı Kesit görünüşü ............................................................................................. 3

Şekil 2 Akım Şeması .................................................................................................................. 4
Şekil 3 Tesis Akım Şeması ........................................................................................................ 5
Şekil 4 Silo Kesiti ...................................................................................................................... 9
Şekil 5 Tesis Plan Görünüşü .................................................................................................... 34
Şekil 6 A-A´ Kesit Görünüşü ................................................................................................... 34
Şekil 7 B-B´ Kesit Görünüşü ................................................................................................... 35
Şekil 8 C-C´ Kesit Görünüşü ................................................................................................... 35
Şekil 9 D-D´ Kesit Görünüşü ................................................................................................... 36
Şekil 10 E-E´ Kesit Görünüşü .................................................................................................. 36
Şekil 11 Zenginleştirme Akım Şeması..................................................................................... 41
Şekil 12 Zenginleştirme Akım Şeması..................................................................................... 42
vi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1 Kromit’in Fiziksel Özellikleri ...................................................................................... 1

Tablo 2 Birincil kırıcı sonrası tane boyut dağılımları................................................................ 7
Tablo 3 +25 mm malzemenin triyaj sonrası tane boyut dağılımı .............................................. 7
Tablo 4 25/6 mm malzemenin Jig sonrası tane boyut dağılımı ................................................. 7
Tablo 5 Titreşimli ızgaralı besleyicilerin motor güçleri (Yinmak, 2021) ............................... 10
Tablo 6 Metal Kazanım Verimi ve Katı Sıvı Balansı .............................................................. 42
Tablo 7 Sabit Sermaye Yatırımı .............................................................................................. 70
Tablo 8 Toplam Ana Donatı Maliyetinin Yüzdelerine Dayalı Olarak Tesis Sabit Yatırımın
Diğer Kalemlerinin Maliyetinin ve Toplam Sermaye Yatırımının Tahmini .................... 71
Tablo 9 Yıllık Gelir Proforması............................................................................................... 71
vii
ÇİZELGELER LİSTESİ
Çizelge 1 Çeneli kırıcı yaklaşık, ton/saat (Metso Minerals C-serisi çeneli kırıcılar) .............. 11
Çizelge 2 Standart konik kırıcı kapasiteleri, kapalı devre konumunda ................................... 12
Çizelge 3 Standart konik kırıcı kapasiteleri, açık devre konumunda ...................................... 12
Çizelge 4 Titreşimli Elek Birim Kapasiteleri ........................................................................... 14
Çizelge 5 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi ................................................................... 15
Çizelge 6 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme.................. 15
Çizelge 7 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi ................................................................... 17
Çizelge 8 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme Yüzdesi ... 17
Çizelge 9 Elek açıklıklarının alan oranı için düzeltme faktörü (K5) ....................................... 18
Çizelge 10 Çift katlı elek katoloğu ......................................................................................... 19
Çizelge 11 Titreşimli Elek Birim Kapasiteleri ........................................................................ 20
Çizelge 12 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi .................................................................. 21
Çizelge 13 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme................ 21
Çizelge 14 Standart titreşimli Elek Katoloğu .......................................................................... 22
Çizelge 15 Çubuklu Değirmen ile İlgili Genel Bilgiler ........................................................... 24
Çizelge 16 Çubuklu Değirmen ile İlgili Bilgiler ...................................................................... 26
Çizelge 17 Durand eşitliğindeki F parametresi ........................................................................ 29
Çizelge 18 Santrifüj Pompa Tipleri ve Anma Ölçüleri ............................................................ 30
Çizelge 19 d50 ile Üst Akımdaki Tane Dağılımı Arasındaki Bağıntı .................................... 31
Çizelge 20 Standart Hidrosiklonlar İçin Ayırım Tane Boyu ve Siklon Çapı Arasındaki ........ 32
Çizelge 21 Standart hidrosiklonların besleme kapasiteleri ...................................................... 33
Çizelge 22 Bantlı konveyör kapasiteleri .................................................................................. 37
Çizelge 23 Bantlı konveyörler için A ve B güç faktörleri ....................................................... 38
Çizelge 24 Bantların Taşıdıkları Saatlik Yük Miktarları ......................................................... 40
Çizelge 25 Tesiste Kullanılan Bant Bilgileri ........................................................................... 40
Çizelge 26 Jig katoluğu ............................................................................................................ 43
Çizelge 27 Hidrolik Sınıflandırıcı Kataloğu ............................................................................ 43
Çizelge 28 Sallantılı Masa Kataloğu ........................................................................................ 45
Çizelge 29 Bilyalı Değirmen ile İlgili Bilgiler......................................................................... 47
Çizelge 30 Durand eşitliğindeki F parametresinin pülpteki katı taneciklerinin medyan boyuna
(d50) ve konsantrasyonuna göre değerleri ........................................................................ 50
viii
Çizelge 31 Santrifüj Pompa Tipleri ve Anma Ölçüleri ............................................................ 52
Çizelge 32 Helezonlu Sınıflandırıcı Kapasiteleri..................................................................... 53
Çizelge 33 Simpleks Klasifikatör Katoloğu............................................................................. 53
Çizelge 34 MGS Katoloğu ...................................................................................................... 54
Çizelge 35 Sedimantasyon Testi Sonuçları .............................................................................. 54
Çizelge 36 Çökelme Zaman Grafiği ........................................................................................ 55
Çizelge 37 Tikiner Kataloğu .................................................................................................... 57
Çizelge 38 Pülpteki katı taneciklerinin boyuna göre filtre türü seçimi.................................... 57
Çizelge 39.Vakum filtre birim kapasite ve filtre keki nem değerleri ve birim alandan birim
zamanda emilen serbest hava hacimleri ............................................................................ 58
Çizelge 40. Tambur Vakum Filtre Kataloğu ............................................................................ 58
zamanda emilen………………………………………………………………………….59
Çizelge 42. Disk Filtre Kataloğu.............................................................................................. 59
Çizelge 43.Cevher Hazırlama Ana Donatı Maliyetleri ............................................................ 60
Çizelge 63 Ekipman Listesi ..................................................................................................... 72
ix
1. GENEL BİLGİLER
Krom endüstride, Fe, Al ve Cu’dan sonra en çok kullanılan önemli metallerden birisidir.
Kromun, demirle çeşitli koşullarda oluşturduğu alaşımları, çelik sanayinde ısı ve korozyona
dayanıklı çelik olarak geniş kullanım alanına sahiptir. Bunlar arasında, yüksek karbonlu
ferrokrom, düşük karbonlu ferrokrom, ferrosilikonkrom gibi alaşımları sayabiliriz. Kimyasal
cevher olarak tanımlanan krom cevheri, gelişen teknoloji ile birlikte artık metalürji sanayinde
de kullanılabilmektedir.
Tablo 1 Kromit’in Fiziksel Özellikleri
5 milyon ton rezervli ve gang minerali serpantin olan bir krom cevherinin işlenebileceği bir
cevher hazırlama ve zenginleştirme tesisinin tasarımı yapılmak istenmektedir. Tesisin işletme
ömrü 10 yıl olacak şekilde planlanmaktadır. Ocak, iklim koşulları nedeniyle yılda 11 ay
çalışabilmektedir. Ocak ve Kırma tesisi günde 2 vardiya olarak işletilebilmektedir. Malzeme
cevher hazırlama işlemlerinde problem yaratacak seviyede nem ve kil içermemektedir.
Laboratuvarda yapılan çalışmalar sonucunda cevherin +25 mm tane boyutunda parça cevher,
25-6 mm tane boyutunda fındık cevher üretimine uygun özellikte olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca, -1 mm tane boyutunda serbestleşme gözlenmektedir. Ocaktan üretilen cevher üst tane
boyutu 400 mm’dir.
1.1 Veriler
Tüvenan cevher ortalama tenör: %31,39
Saf kromit özgül ağırlığı: 4,6 g/cm3
Gang mineral özgül ağırlık: 2,9 g/cm3
Cevher Bond iş endeksi. 10 kWh/t
Kırılmış malzeme kabarma faktörü: 1,75
Eleme verimi: % 87
Kırılmış cevher şev açısı: 37⁰
1
2. CEVHER HAZIRLAMA TESİS TASARIM HESAPLARI
2.1 Ocak Kapasitesi
5.000.000 ton rezervli olan krom cevherinin işletilebileceği ocak ömrü 10 yıl olarak
planlamıştır. Ocak yılda 11 ay, günde iki vardiya çalışmaktadır. Bu verilere göre ocak
kapasitesi;
İşletme rezervinde %20’lik emniyet payı kullanılacaktır.
Emniyet faktörü ile rezerv miktarı: 5.000.000 ton x 1,2= 6.000.000 ton
ü ( ) . .
-Tesis Yıllık Kapasitesi= İş ö ü( )
= =600.000 ton/yıl
2.2 Cevher Yoğunluğu ve Yığın Yoğunluğu Hesabı
( ) ( )
Saf Cr2O3 oranı: = ( ) ( )
x100=%67,86
ü ö ,
Ocaktan gelen FeCr2O4 tenörü: = ,
x100=%46,26
% % %
VCevher=VKromit+Vgang= = +
% % , % , %
= ,
+ ,
= x=3.69 g/cm3
ğ ğ . /
Yığın yoğunluğu= ö ü
= ,
= 2,10g/cm3
2.3 Stok Alanı Hesabı
Ocak 11 ay çalışırken, tesis 12 ay çalışmakta bu sebeple 1 aylık stok yapılacağı düşünülerek

aşağıdaki veriler doğrultusunda dikdörtgen prizma olacak şekilde hesaplanmıştır.
-Yıllık üretim: 600000 ton/yıl
2
/
-Aylık üretim: =50000 ton/ay
-Yığın yoğunluğu=2,10 g/cm3

/
-Stok hacmi= , /
= 23809,5 ≈24000 m3
Yapılan hesaplama sonucunda elde edilen stok hacmi doğrultusunda dikdörtgen bir taban
alanına sahip stok yapılacağından; Stok sahası iş güvenliği gereğince yüksekliği 5 m olarak
planlanmış ve buna göre Stok alanı:
Dikdörgen prizma hacmi (m3): axbxh
𝑎𝑥𝑏𝑥5 = 24000m3
Stok alanı= a× b= 4800 m2 olarak hesaplanmıştır.
Şekil 1 Stok Alanı Kesit görünüşü
3
Şekil 2 Akım Şeması
4
Şekil 3 Tesis Akım Şeması
5
2.4 Birincil Kırıcı Kapasite Hesabı
Toplam rezervi 5.000.000 ton olan tesis 10 yıl işletilecektir. %20’lik emniyet payı
kullanılacaktır ve bu durumda yıllık üretim miktarı 600.000 ton üzerinden gerekli
hesaplamalar ve tasarım yapılacaktır. Kırıcı günde 2 vardiya toplamda 16 saat çalışmaktadır.
Kırıcı faydalı zamanı %75 olarak ön görülmüştür. Bu verilere göre kırıcının yıllık çalışma
süresi:
Yıllık Çalışma Süresi (Saat): 365 gün/yıl x 2 vard/gün x 8 saat/vard x 0,75 = 4.380 saat/yıl
ü ( ) .
Saatlik Kırıcı Kapasitesi= Ç ş ü ( )
= =136,99 ≈140 ton/saat
2.5 İkincil Kırıcı Kapasite Hesabı
İkincil kırıcı triyajdan gelen +25mm ara ürünün kırılarak -6mm boyuta indirilmesi amacıyla
kullanılmaktadır. Kırıcı günde 2 vardiya toplamda 16 saat çalışmaktadır. Kırıcı faydalı
zamanı %75 olarak ön görülmüştür. Bu verilere göre kırıcının yıllık çalışma süresi:
Yıllık Çalışma Süresi (Saat): 365 gün/yıl x 2 vard/gün x 8 saat/vard x 0,75 = 4.380 saat/yıl
Yıllık gelen ara ürün miktarı= +25 mm triyaj ara ürün (ton/yıl)
ü ü ( )
Saatlik Kırıcı Kapasitesi= Ç ş ü ( )
= =4,12≈5 ton/saat
2.6 Değirmen Kapasite Hesabı
Öğütme devresi günde 3 vardiya çalışmaktadır. Değirmen verimi %90 olarak ön görülmüştür.
Değirmen öncesi siloya gelen saatlik malzeme, değirmene beslenmektedir. Buna göre
değirmenin yıllık efektif çalışma saati;
Yıllık çalışma süresi=Günlük vardiya sayısı x Vardiya süresi x Yıllık gün sayısı x Faydalı
Zaman(Verim)
=3vard/gün x 8saat/vard x 365gün/yıl x 0,90= 7884 saat/yıl
Birincil kırıcı sonrası tane boyut dağılımlarına göre siloya gidecek malzeme miktarları Tablo
2 ‘de verilmiştir.
6
Tablo 2 Birincil kırıcı sonrası tane boyut dağılımları
Birincil kırıcı sonrası tane boyut dağılımı;
Tüvenan % ton/yıl
+25 mm 17,36 104160,00
-25 +6 mm 10,85 65100,00
-6 mm 71,79 430740,00
+25 mm malzemenin triyaj sonrası tane boyut dağılımlarına göre ikincil kırıcı sonrası siloya
gidecek malzeme miktarları Tablo 3’de verilmiştir.
Tablo 3 +25 mm malzemenin triyaj sonrası tane boyut dağılımı

+25 mm malzemenin triyaj
Konsantre 52,88 55079,81
Ara Ürün 17,31 18030,10
Artık 29,81 31050,10
25/6 mm malzemenin jigden sonra ürün ve tane boyut dağılımlarına, siloya gidecek malzeme
miktarları Tablo 4’de verilmiştir.
Tablo 4 25/6 mm malzemenin Jig sonrası tane boyut dağılımı

25/6 mm malzemenin jig
Konsantre 47,69 31046,19
Artık 52,31 34053,81
Yıllık siloya gelen 25/6 ve-6 mm cevher= (Birincil kırıcı sonrası -6mm )+( +25 mm ara ürün
ikincil kırıcı sonrası -6 mm malzeme)+( 25/6 mm jig artık malzeme)
Yıllık siloya gelen 25/6 ve -6 mm cevher=430740 (ton/yıl) +18030,10

(ton/yıl)+34053,81(ton/yıl )= 482824 ton/yıl
( )
Saatlik kapasite= = =61,24 ≈ 65 ton/saat
ğ ç ş ü ( )
2.7 Silo Hesabı
Kırma devresi günde iki vardiya çalışmaktadır, öğütme devresi ise günde üç vardiya
çalışmaktadır. Bu sebeple öğütme devresinin kapasitesini karşılamak amacıyla stok yapmak
gerekmektedir. Değirmene beslenecek silolardaki stok değirmenin üç vardiyası için gerekli
cevher miktarına göre tasarlanmıştır.
7
Öğütme devresi için;
Öğütme devresi için 3 vardiya stok tutulacağı kabul edilmiştir.
-Yığın yoğunluğu=2,10g/cm3
-Stok miktarı=8 saat/vard x 3 vardiya x 65 ton/saat= 1560 ton
-Silo stok hacmi= , /
= 750m3
Malzemenin akışını sağlamak için siloda yüksekliğin (H) çapa (D) oranı 2,5 alınmıştır. Buna
göre;
Silindirin hacmi=((π x D2) / 4) x 2,5xD =750m3
D=7,25 ≈8 m
H=20m
Silo konisi eşkenar üçgenden oluşmaktadır. Buna göre koni yüksekliği;
tan(60˚)= , /
= h=6,28≈ 7m
Silo yüksekliği= H + h =20m+7m= 27m

Silo yüksekliği 27 m, silo çapı 8 m olarak bulunmuştur.
8
Şekil 4 Silo Kesiti
9
3. EKİPMAN SEÇİMİ
3.1 Titreşimli Izgaralı Besleyici Seçimi
Çeneli kırıcıya beslenecek tüvenan cevher içerisinde, istenilen besleme malzemesindeki

tane boyundan daha ince malzeme vardır. Bu sebeple kırıcıya gelen ince malzeme
titreşimli ızgaralı besleyiciden geçirilerek kırıcının veriminin arttırılması hedeflenmiştir.
Ocaktan gelen tüvenan cevheri kırıcıya besleyecek olan titreşimli ızgaralı besleyici seçimi
yapılırken, besleyicinin, tüvenan cevher içerisindeki en büyük tane boyundaki
malzemeden daha geniş olması amaçlanmıştır. Izgara açıklığı, titreşimli besleyicinin
genişliği seçilirken beslenen malzemenin besleyicinin genişliğinin %80’inden geçmesine
dikkat edilerek titreşimli ızgaralı besleyici seçilmiştir. 400 / 0,8 = 500 işlemi yapılarak
gerekli olan titreşimli ızgaralı besleyici genişliği bulunmuştur. Buna göre en uygun
titreşimli ızgaralı besleyici; Tablo 5’den seçilen tek ızgaralı, 950x4000mm boyutlarında,
motor gücü 8 BG’de olan titreşimli ızgaralı besleyicidir.
Tablo 5 Titreşimli ızgaralı besleyicilerin motor güçleri (Yinmak, 2021)

Model YG 06 YG 10 YG 09 YG 13
KAPASİTE 50-90 70-210 150-350 250-450
(t/h)
Hazne hacmi 10 20 35 40
(m3)
Besleyici 600 950 1200 1350
genişliği
(mm)
Besleyici 3000 4000 5000 5000
boyu (mm)
Motor gücü 2*2,5 2*4 2*7,5 2*9,8
(kw)
Ağırlık (kg) 9450 11500 18000 19300
L ölçüsü 4600 5700 6750 6700
(mm)
W ölçüsü 3250 3600 3850 4000
(mm)
H ölçüsü 4200 4600 5050 5700
(mm)
10
3.2 Kırıcı Seçimi
3.2.1 Çeneli Kırıcı Seçimi
Kırıcı saatlik kapasitesi 140 ton/saat olarak hesaplanmıştır. Tüvenan malzemenin elek
üstü tane boyutu 400 mm’dir. Çeneli kırıcının ağız açıklığı, malzemeyi rahatlıkla
besleyebilecek boyutta olması istenildiğinden dolayı malzemenin tane boyunun Besleme
malzeme parça büyüklüğü en iri parça, kırıcı ağız açıklığının %80’inden büyük olmalıdır.
400/0,8= 500 mm işleminden ağız açıklığı bulunmuştur, Çizelge 1’den 510x800 mm ağız
açıklığında 140 ton/saat kapasiteli C-80 tip kırıcı seçilmiştir.
Çizelge 1 Çeneli kırıcı yaklaşık, ton/saat (Metso Minerals C-serisi çeneli kırıcılar)(Hoşten Ç.,
2010)
3.2.2Konik Kırıcı Seçimi

Konik kırıcıya +25 mm parça cevherin triyajdan gelen +25 mm Ara ürün kırıcıya beslenmekte
ve maksimum tane boyutu 150 mm olan cevher önce -25 mm ye ardından da -6 mm
kırılmaktadır. İkinci Konik Kırıcı elek ile kapalı devre çalışmaktadır. Geri dönüş yükü 12
ton/saat’tir ve triyajdan gelen +25 mm ara ürün miktarı 5ton/saat’tir. Kırıcının toplam
besleme kapasitesi 17 ton /saat’tir.
11
Çizelge 2 Standart konik kırıcı kapasiteleri, kapalı devre konumunda (Hoşten Ç, 2010)
Çizelge 3 Standart konik kırıcı kapasiteleri, açık devre konumunda (Hoşten Ç, 2010)
(A) değeri; Kırıcı çıkışı için önerilen en dar konum açıklığı.

(B1) ve (B2) değeri; Çıkış açıklığı A olduğunda besleme ağız açıklığının çalışma anındaki en
dar ve en geniş konum açıklıkları.
(A) değeri; Konik kırıcı çıkış için en dar konum 6 mm’dir.
12
3.3 Elek Tasarımı
Kırma devresinde birincil kırıcıdan kırılan malzeme çift katlı elekle +25 mm malzeme,
-25+6 mm malzeme ve -6 mm malzeme olarak 3 ürün elde edilmektedir. +25 mm
malzemenin ara ürünü ikincil kırıcıdan geçirilmektedir. Kırılan malzeme -6 mm tek katlı
titreşimli elekte elenmektedir. -6 mm ürün cevher silosuna +6 mm ürün geri dönüş yükü
yaparak ikincil kırıcıya devretmektedir.
3.3.1 Çift Katlı Titreşimli Elek Hesabı
Çeneli kırıcıda kırılan malzeme çift katlı eleğe beslenmektedir. Çift katlı elek hesabı
yapılırken eleğe gelen toplam yük 140 ton/saat’tir ve elek açık devre çalışmaktadır. Beslenen
malzemenin boyut dağılım yüzdesi göz önüne alındığında ve elek açıklıkları
değerlendirildiğinde ilk kat olan 25 mm göz açıklı elek 140 ton/saat malzeme karşılamakta
fakat ikinci katta olan -6mm eleğe gelen 116 ton/saat malzeme gelmektedir.
Net elek alanı hesabı (m2): 𝐴 = × × × × × ×

A=Net elek alanı (m2)
T = Eleğe beslenen toplam malzeme (t/s)
C = Empirik birim kapasite (t/𝑚2/s)
K1 = Malzemenin yığın yoğunluğu için düzeltme faktörü
K2 = Beslemedeki elek üstü malzemenin oranı için düzeltme faktörü
K3 = Besleme malzemede elek göz

ince malzeme oranı için düzeltme faktörü
K4 = Yaş eleme için düzeltme faktörü
K5 = Elek yüzeyindeki açıklıkların alan oranı için düzeltme faktörü
K6 = Yüzey nemi için düzeltme faktörü
13
Çizelge 4 Titreşimli Elek Birim Kapasiteleri (HOŞTEN Ç, 2010)
-6mm açıklığa sahip elek için;
C değeri bulunurken Çizelge 4’den elek göz açıklığı 6 mm ye göre 24 ton/𝑚2/saat olarak
bulunmuştur.
ğ ğ ğ , /
K1 = ,
= , /
= 1,31 olarak bulunmuştur.
K2 hesaplanırken;
Elek altı malzeme = K2 ve K3 faktörü için;
Eleğe beslenen toplam malzemenin elek altı oranı= %71,79 (Elek altı oranı Tablo 2’den
alınmıştır.)
%Elek üstü=100-71,79=%28,21
K2= 1,02
14
Çizelge 5 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi (Hoşten Ç, 2010)
K3=Beslenen malzemede elek göz açıklığının yarısından ince malzeme oranı için düzeltme
faktörü;
% ,
= = %14,11
K3=0,54
Çizelge 6 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme(Hoşten Ç,

2010)
15
K4=Kuru eleme için değeri 1’dir.
K5=Elek yüzeyindeki açıklıkların alan oranı için düzeltme faktörü;
Elek yüzeyindeki açıklık alanının toplam alana oranı %50’den küçük olduğu için K5 değeri 1
olarak alınmıştır.
K6=Malzeme cevher hazırlama işlemlerinde problem yaratacak seviyede kil ve nem
içermemektedir. Beslenen malzemedeki tanelerin yüzey nemi %3’ten az olduğu için
K6 faktörünün değeri 1’dir.
𝐴= × , × , × , × × ×
=6,70 m2
Net elek alanı toplam alanın ortalama olarak %90’ıdır. O halde yukarıda hesaplanan net elek
alanına %10’luk bir ek yaparak;
Toplam elek alanı= 6,70 m2×1,1=7,37 m2 ≈ 8m2 olarak bulunur.
Verimli bir eleme yapabilmesi için, elek uzunluğunun (L), elek genişliğinin (W) en az
2-2,5 katı olması önerilmektedir. Bu durumda;
L×W=8 m2=2,5×W2
W=1,79m, L=4,47 m
25 mm açıklığa sahip olan elek için;

C değeri bulunurken Çizelge 4’den elek göz açıklığı 25 mm ye göre 51ton/𝑚2/saat olarak
bulunmuştur.
ğ ğ ğ ( ) , /
K1 = = , /
, ( )
K2 hesaplanırken;
Eleğe beslenen toplam malzemenin elek altı oranı=82,64 (Elek altı oranı Tablo 2’den
alınmıştır.)
% Elek Üstü = 100-82,64= %17,36
K2=0,95
16
Çizelge 7 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi (HOŞTEN Ç, 2010)
faktörü;
% % ,
= =8,68
K3=0,48
Çizelge 8 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme Yüzdesi
17
Çizelge 9 Elek açıklıklarının alan oranı için düzeltme faktörü (K5)

Elek yüzeyindeki açıklık alanının toplam alana oranı %58 olduğu için %50’ye oranlanıp
değer 1,16 bulunmuştur.
A= , , , ,
=3,96m2
Net elek alanı toplam alanın ortalama olarak %90’ıdır. O halde yukarıda hesaplanan net elek
alanına %10’luk bir ek yaparak;
Toplam elek alanı= 3,96m2×1,1=4,50 m2 olarak bulunur.
L×W=4,50m2=2,5×W2
W=1,34m, L=3,36 m
18
Yukarıda ki hesaplamalar doğrultusunda 6mm elek açıklığı bulunan eleğin 25 mm açıklıklı
eleğe göre net elek alanının daha büyük olduğu saptanmıştır. Alınması planlanan elek boyutu
1600x5000 mm’dir.
Çizelge 10 Çift katlı elek katoloğu (ttcmühendislik, 2021)
3.3.2 Standart Titreşimli Elek Geri Çevrim Yükü
%Geri çevrim yükü= x( )
“y” değeri çizelge 2’den (9/18)x100= %50olarak bulunmuştur.

Eleme verimi %87 olarak verilmiştir.
%Geri çevrim yükü= x( ) =%230
Eleğe gelen yük = 5x 2,30=11,50≈12ton/saat

Eleğe gelen toplam malzeme miktarı; (T)= 12ton/saat+5ton/saat=17 ton/saat
3.3.3 Standart Titreşimli Elek Hesabı
Net elek alanı hesabı (m2): 𝐴 = × × × × × ×

2
A=Net elek alanı (m )
T = Eleğe beslenen toplam malzeme (t/h)

C = Empirik birim kapasite (t/𝑚2/h)
K1 = Malzemenin yığın yoğunluğu için düzeltme faktörü
19
K2 = Beslemedeki elek üstü malzemenin oranı için düzeltme faktörü
K3 = Besleme malzemede elek göz açıklığının yarısından ince malzeme oranı için düzeltme
faktörü
K4 = Yaş eleme için düzeltme faktörü
K5 = Elek yüzeyindeki açıklıkların alan oranı için düzeltme faktörü
K6 = Yüzey nemi için düzeltme faktörü
(T)= 17 ton/saat
C bulunurken Çizelge 11’den elek göz açıklığı 6 mm’ye göre 24 ton/𝑚2/saat olarak
bulunmuştur.
ğ ğ ğ , /
K1 = ,
= , /
K2 hesaplanırken;
( / × , ) ( / × , )
Eleğe beslenen toplam malzemenin elek altı oranı= ( )
𝑥100= %50,0
% Elek Üstü = 100-50,0= %50,0

K2=%1,21
Çizelge 11 Titreşimli Elek Birim Kapasiteleri (Hoşten Ç, 2010)
20
Çizelge 12 Beslenen Elek Üstü Malzeme Yüzdesi (HOŞTEN Ç, 2010)
faktörü;
%
= =%25
K3=0,71
Çizelge 13 Beslenen Malzemede Elek Göz Açıklığının Yarısından İnce Malzeme
21
Elek yüzeyindeki açıklık alanının toplam alana oranı %50’den küçük olduğu için K5 değeri 1
olarak alınmıştır.
𝐸𝑙𝑒ğ𝑒 𝑏𝑒𝑠𝑙𝑒𝑛𝑒𝑛 𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑚𝑎𝑙𝑧𝑒𝑚𝑒
𝑁𝑒𝑡 𝐸𝑙𝑒𝑘 𝐴𝑙𝑎𝑛𝚤(𝐴) =
𝐶 × 𝐾1 × K2 × K3 × K4 × K5 × K6
𝐴= × , × , × , × × ×
=0,63m2
Eleklerin anma ölçüleri olarak verilen genişlik ve uzunluk değerlerinin çarpılması ile elde
edilen alan net eleme alanı değildir. Net elek alanı toplam alanın ortalama olarak %90’ıdır. O
halde yukarıda hesaplanan net elek alanına %10’luk bir ek yaparak;
Toplam elek alanı= 0,63m2×1,1=0,69 m2≈1m2 olarak bulunur.
L×W=1m2=2,5×W2
W=0,63m, L=1,59m
Çizelge 14 Standart titreşimli Elek Katoloğu (ttcmühendislik, 2021)
Alınması planlanan elek boyutu 1000x2000 mm’dir.
3.4 Değirmen Tasarımı
25/6 ve -6 mm boyutundaki cevher 750 m3 hacminde cevher silosundan 65 ton/saat kapasite

ile çubuklu değirmene beslenmektedir. Çubuklu değirmen çıkışı -1 mm dir.
22
3.4.1 Çubuklu Değirmen Boyutlandırması
Bu değirmeni seçmek için öncelikle gerekli güç bulunmalıdır. Bu güç, Bond eşitliği
kullanılarak hesaplanır. F100: 25000 µm F80:20000 µm kabul edilmiştir.
W = 10 x Wi x ( 1 √𝑃 - 1 √𝐹 )
W: Öğütmede harcanan güç, kWs/t
Wi: İş indeksi, kWs/t
P80: Öğütülmüş malzemenin %80’inin geçtiği tane boyutu, µm
F80: Öğütülecek malzemenin %80’inin geçtiği tane boyutu, µm
Bu değerler;
Wi: Giriş verilerinde bu değer 10 kWs/t verilmiştir.
F100: 25000 µm
P80: 1000 µm
F80: 20000 µm
W= 10 𝑥 10 𝑥 ( √ −√ ) = 2,46 kWs/t
Gerçek güç hesaplamak için bazı düzeltme faktörleri hesaplanmalıdır. Düzeltme faktörleri;
EF1: Kuru öğütme faktörü
EF2: Açık devre öğütme faktörü
EF3: Değirmen çap faktörü
EF4: İri boyut faktörü
EF5: İnce boyut faktörü
EF6 Çubuklu değirmen küçültme faktörü
EF7: Bilyalı değirmen küçültme faktörü
EF8: Çubuklu değirmen faktörü Hesaplar;
EF1 Yaş öğütme yapıldığı için bu değer 1 alınır.

EF2 Açık devre öğütme faktörü (Çubuklu değirmen kapalı devre çalıştığı için düzeltme
faktörü 1 alınmıştır.)
EF3: Değirmen çap faktörü (Bu değer daha sonra hesaplanacaktır.)
( ) [( )/ ]
EF4=
Rr= F80/P80, boyut küçültme oranı
23
Fo= optimum malzeme boyutu, Fo=16000x(13/Wi)0,5 mikron, çubuklu değirmen için.
Rr=20000 𝜇𝑚/1000 𝜇𝑚= 20
Fo=16000x(13/10)0,5= 18243 𝜇𝑚
( ) [( )/ ]
EF4= = 1,01
Fo, F ‘den küçük olduğu için bu değer kullanılmaktadır. EF4 1,01

Bu faktör değirmenlerde malzemenin %80’nin 75 µm’dan daha ince öğütülmesi durumunda
değerlendirildiği için ve elde ettiğimiz ürün boyutu da 1000 µm olduğundan bu düzeltme
faktörü 1,00 olarak alınmıştır.
EF6 Çubuklu değirmen küçültme faktörü
Bu düzeltme faktörü hesaplamanın sonunda tekrardan ele alınarak hesaplanacaktır.
EF8: Çubuklu değirmen faktörü Hesaplar;
HP/kW= 1,341
Wt= W x EF1xEF2xEF4xEF5xEF7xEF8xHP/kW= 2,46x 1 x 1x 1x 1,01x 1x 1x 1,341 =3,33 HP
3,33 x 65 = 216,57 HP
Çizelge 15 Çubuklu Değirmen ile İlgili Genel Bilgiler (Hoşten, 2010)
 Değirmen Çapı = 2,44 m

 Değirmen Uzunluğu = 3,66 m
 Çubuk Uzunluğu = 3,51 m
24
 Değirmen İç Çapı = 2,29 m
 Şarj Oranı = %35
 Sg ( Çubuk Yığın Yoğunluğu) = 5766 kg/m3 = 5,77 t/m3
EF3 (Değirmen Çap Faktörü)

Çizelge 15’den seçilen çubuklu değirmenin iç çapı 2,29 m olarak bulunmuştur. Değirmen
çalışırken iç astar sürekli aşındığı için iç çap sürekli büyümektedir. Bu büyüme öğütme için
gerekli gücü etkilemekte olduğu için bu faktör;
EF3= (2,44/D)0,2 eşitliğinden bulunur.
D= Değirmen iç çapı
D= 2,29 m
EF3=(2,44/2,29)0,2 = 1,01 olarak belirlenmiştir.
EF6 (Çubuklu Değirmen Küçültme Faktörü)

Rr0= 8 +( 5L/D )
L= (Çubuk uzunluğu)= 3,51 m
D= (Değirmen çapı)= 2,44 m
Rr0= 8 + ( 5 x 3,51/ 2,44 ) = 15,19
(Rr0-2) ≤ Rr ≤ ( Rr0+2)
(15,19-2) ≤ Rr ≤ (15,19+2)
Rr boyut küçültme oranı (EF4)’te 20 bulunduğundan dolayı yukarıdaki eşitliği sağlamaz.
Bu nedenle aşağıdaki eşitlik kullanılarak düzeltme faktörü bulunur:
EF6= 1+[(Rr-Rr0)2/150]
EF6= 1+ [(20-15,19)2/150] = 1,15olarak hesaplanmıştır.
Düzeltilmiş Birim Enerji Sarfiyatı

Wd= Değirmen gücü x EF3 x EF6
Wd= 275x 1,01 x 1,15= 320Hp
25
Çizelge 16 Çubuklu Değirmen ile İlgili Bilgiler (Hoşten, 2010)
Bulunan değere en uygun 344 HP gücündeki değirmen seçilmiş olup özellikleri aşağıda
belirtilmiştir:
 Değirmen Çapı: 2,74 m
 Değirmen Uzunluğu: 3,66 m
 Çubuk Uzunluğu: 3,51 m
 Değirmen İç Çapı: 2,55 m
 Şarj Oranı: % 35
 Kritik hızın % 67,5’inde çalışmaktadır.
 Sg(Çubuk Yığın Yoğunluğu)= 5766 kg/m³= 5,77 t/m³
Kritik Hız
Kritik Hız = 42,3 /√𝐷
Değirmen İç Çapı(D): 2,55 m
Kritik Hız = 42,3 /√2,55 = 26,49dev/dk
Çalışma Hızı = 26,49 dev/dk x %67,5=17,7 dev/dk
Çubuk Ağırlığı
V= ×L
D: Değirmen iç çapı, 2,55m

L: Değirmen uzunluğu, 3,66m
26
, ^
V= ×3,66
V= 18,69 m3
Ton cinsinden;
Ts = V×Vs ×Sg
Ts= 18,69m3 ×0,35×5,77 t/m³ = 38 ton
Çubuk Çapı
R= 0,16 x F 0,75 x ( ( , )^ ,
)0,5
F= 25.000 mikron
İş Endeksi: Wi= 10 kWs/t
Tüvenan Cevher Yoğunluğu: Sg= 3,69 t/m3
Kritik Hız: Nc= %67,5
Değirmen İç Çapı: D= 2,55 m
,
R= 0,16 x(25000)0,75 x ( , ( , , )^ ,
)0,5 =138,29 ≈ 140 mm
Çubuklu Değirmen Şarj Yüzdesi
Çubuk şarj ağırlığı= 38 ton

ç ğ ğ( )
Çubuk Hacmi= = ,
= 6,6 m3
ç ğ ( )
, ^
Değirmen hacmi= ×3,66=18,69 m3
Ç ( ) ,
Şarj oranı = ğ (
x100 =
) ,
x100 = %35
3.5 Pompa Hesabı ve Seçimi
Pompa seçimi için öncellikle sistemin Toplam Dinamik Basınç Yüksekliği (TDH)’nin
hesaplanması gerekmektedir.
TDH = Hz + Hp + Hf + Hv
Hz (Pompa siklon arası statik yüksekliği)

Hz = 8 metre (Pompa siklon arası statik yükseklik 8m’dir)
𝐻𝑝= Basınç yüksekliği (sıvı veya karışım sütununun yüksekliği),
27
𝑃 = 𝜌 ×𝑔 ×𝐻𝑝 → 𝐻𝑝 =
P = Basınç, N/𝑚2 (20 kPa=20.000 N/𝑚2)

𝜌 = Sıvının veya karışımın yoğunluğu (kg/m3 )
Pülp içindeki katı oranı= %60 (kabul edilmiştir)
/
Katı sıvı oranı = x100= 60 = /
x100
Sıvı miktarı(S)= 43,33 t/saat
Siklona Beslenen Pülp hacmi= ğ ğ

+ ğ ğ
/ , /
Siklona Beslenen Pülp hacmi= , /
+ /
= 60,95m3/saat
( ) /
d(pülp yoğunluğu)= ü
= , /
= 1,77 t/m3 = 1770 kg/m3
/
𝐻𝑝 = , = 1,15 m pülp sütünü
( / ) ( )
ğ
Hf=𝑓𝑥
f: Yatay boru hattının 100 ft’i için karışım sütunu cinsinden basınç yüksekliği kaybı, veya
sadece su akışı olduğu durumlarda su sütunu cinsinden basınç yüksekliği kaybıdır.
^ ,
f=0,2083x( )1,85x ( ^ ,
)
C değeri lastik astarlı boru için 120 alınmıştır. Bu değer eski ve yeni çelik boru C değerlerinin
ortalamasıdır.
Q; galon/dakika cinsinden karışımın debisini,
D; borunun inç cinsinden iç çapını,
A; borunun kesit alanını (m2),
V ise akış hızını (m/sn) ifade etmektedir.
Q= V x A
Q= Vx
, ( )
Q= = 0,02 m3/sn = 317 galon/dk
( )
V= 4 m/sn kabul edilmiştir.

0,02 m3/sn = 4 m/sn x
D= 0,08 m = 3,15 inç
28
Kritik Çökelme Hızı ve Boru Çapı
Tesisteki boruların içerisinde katı sıvı karışımlarının taşınmasında, çökelerek tıkanmaya yol
açmayacak şekilde minimum bir akış hızı hesaplanmalıdır.
Vc=Fx2xgxDx(Ss-1)0,5
F= boyutsuz bir parametredir. Hanney 1982 çizelgesinden bulunmaktadır. Çizelge 17’de 1,28
olarak bulunmuştur.
d50= elek açıklığı 0,6 mm kabul edilmiştir.
g= yerçekimi ivmesi
D= borunun iç çapı (0,08m)
Ss=katı tanenin yoğunluğu (3,69 t/m3)
Vc=1,28 x 2 x 9,81 x 0,08 x (3,69-1)0,5= 3,30 m/sn

(d50) ve konsantrasyonuna göre değerleri (Hanney, 1982)
^ ,
f=0,2083x( )1,85x ( , ^ ,
) = 24 ft pülp/100 ft yatay boru uzunluğu
Efektif yatay boru uzunluğu için 80-120 m arası bir değer seçilebilir.
29
Efektif yatay boru uzunluğu 100m (328,08ft) kabul edilmiştir.
,
Hf= 𝑥24= 80 ft pülp sütunu =24,39 m pülp sütunu
( )
Hv=( )
( )^
𝐻𝑣 = ( , )
=0,82 m pülp sütünü
Bulunan değerlerin hesaplamasında göz önüne almadığımız bazı sürtünme kayıplarını veya
diğer hataları gidermek amacıyla %10’luk hata payı alınmaktadır.
TDH=(8m+1,15m+24,39 m+0,82m )x1,1= 37,80 m pülp sütünü
Su sütunu cinsinden bulmak için R düzeltme faktörü kullanılır.

R=1 − 0,000385𝑥(𝑆𝑠 − 1)𝑥(1 + ) 𝑥 𝐶𝑤 𝑥 𝑙𝑛(𝑑50/22,7)
Ss=katı tanelerin özgül ağırlığı

d50 (ortalama tane boyutu )mikrometre cinsinden ağırlık bazında tane medyan boyudur.
Cw bu eşitlik ağırlığı %60 dan fazla katı içeren karışımlar için güvenilirliğini kaybetmektedir.
Cw= 60 kabul edilmiştir.
R= 1 − 0,000385𝑥(3,69 − 1)𝑥 1 + ,
𝑥 60𝑥 𝑙𝑛(500/22,7)
R=0,6
,
TDH/R= ,
= 63 m su sütunu
Çizelge 18 Santrifüj Pompa Tipleri ve Anma Ölçüleri (Hoşten, 2010)
30
Çizelge 18’de gösterildiği gibi basınç yüksekliği 63 m su sütunu ve hacimsel akım debisi
60,95 𝑚3/𝑠’e uygun olan 75/50C giriş/çıkış çapı (mm) ve maksimum hızı 3000 dev/dk. olan
pompa seçilmiştir. Tesise 2 (1’i yedek) adet alınacaktır.
3.5 Hidrosiklon Hesabı ve Seçimi
Bu bölümde tesisde kullanılacak olan hidrosiklon seçimi yapılmış ve çalışma parametreleri

belirlenmiştir. Siklonlardaki ayrım tane boyutu d50 olarak ifade edilmekle birlikte, genellikle
bir zenginleştirme işlemine girecek olan siklon üst akımındaki tanelerin spesifikasyonu belli
bir tane boyundan ince malzemenin yüzdesi olarak verilir. O halde her şeyden önce d50 ile üst
akımdaki tane boyu dağılımı arasında ampirik bir bağıntıya ihtiyacımız vardır.
(d50)* = (d50)std x F1 x F2 x F3
F1 = uygulamadaki siklon besleme pülpündeki hacimce katı yüzdesi için düzeltme faktörü
F2 = siklon besleme basıncı için düzeltme faktörü
F3 = sınıflandırılan katı tanelerinin özgül ağırlığı için düzeltme faktörü
(d50)* = d50 ile Üst Akımdaki Tane Dağılımı
Çizelge 19 d50 ile Üst Akımdaki Tane Dağılımı Arasındaki Bağıntı (Hoşten, 2010)
(d50)* = 1,25 × 80 µm= 100 µm
%80’i 80 µm’dan ince olan bir üst akım isteniyor ve buna karşılık gelen uygulama (d50) *
boyutu 100 µm’dur.
𝐹1 = ( )−1,43
0 < 𝐶𝑣 < 40 𝐶𝑣 = Beslemedeki hacimce katı yüzdesi
31
Cv = ü
( )
, ( )
Cv = 𝑥100 = %30
, ( )
𝐹1 = ( )−1,43=3,30
𝐹2 = 3,27×Δp−0,28 Δp = Siklon besleme basıncı, kPa Δp = 20 kPa Δp=siklon

besleme basıncı, kPa
𝐹2 = 3,27×20−0,28 =1,41
,
𝐹3 = (( )0,5
)
1,3 <Sk<7,0
Sk = Katı tanelerin özgül ağırlığı

Sl = Pülpteki sıvının özgül ağırlığı
Sk = 3,69 gr/cm3 Sl = 1,0 gr/cm3

𝐹3 = (1,65 /(3,69−1))0,5 =0,78
100 = (d50)std x 3,30 x 1,41 x 0,78

(d50)std=28µm
Yapımcı firmaların siklon seçimi grafiklerinde (d50)std değeri kullanılır.
Çizelge 20 Standart Hidrosiklonlar İçin Ayırım Tane Boyu ve Siklon Çapı Arasındaki Bağıntı
(Hoşten, 2010)
Çizelge 20’de 28 µm ayrım tane boyutu için gerekli siklon çapının 33 cm olduğu
bulunmuştur.
32
Çizelge 21 Standart hidrosiklonların besleme kapasiteleri ( Hoşten Ç., 2010)
Çizele 21‘den 33 cm çaplı siklonun 20 kPa basınçtaki kapasitesinin 9 litre/saniye olduğu

tespit edilmiştir. Buna göre siklona beslenen pülp 60,95 m3/saat bulunduğuna göre;
60,95m3/s × 103 = 60950dm3/s
( )
= 16,93 lt/sn
, /
Gerekli siklon sayısı= /
= 1,88 ≈ 2 adet
Tesise 2’si yedek olmak üzere 4 adet 33 cm’lik siklon alınacaktır.
33
4.TESİS AKIM ŞEMASININ PLAN VE KESİT GÖRÜNÜMLERİ
Tesisin plan ve kesit görünüşleri Autocad programı ile çizilerek aşağıda gösterilmiştir.
Tesiste 2 tane konik kırıcı olmasına rağmen, son yapılan düzenlemeler nedeniyle birincil konik kırıcı, plan ve kesit görünüşlere eklenmemişir.
4.1 Tesis Plan Görünüşü
Şekil 5 Tesis Plan Görünüşü
4.2 A-A´ Kesit Görünüşü
Şekil 6 A-A´ Kesit Görünüşü
34
4.3 B-B´ Kesit Görünüşü
Şekil 7 B-B´ Kesit Görünüşü
4.4 C-C´ Kesit Görünüşü
Şekil 8 C-C´ Kesit Görünüşü
35
4.5 D-D´ Kesit Görünüşü
Şekil 9 D-D´ Kesit Görünüşü
4.6 E-E´ Kesit Görünüşü
Şekil 10 E-E´ Kesit Görünüşü
36
5.BANTLI KONVEYÖRLER İÇİN BANT SEÇİMİ
5.1 Bant Seçimi
Çizelge 22 Bantlı konveyör kapasiteleri (Hoşten Ç,2010)

Bant Genişliği En İri Parça Boyu En iri parça boyu (malzemenin Birim Yük (kg/m) Kapasite (Bant Düzeltilmiş Düzeltilmiş
(Malzemenin %90'ı yük bu parça boyundan Hızının her Kapasite Kapasite (Bant
çoğunluğu bu boya kg/m küçük ise) m/dakika'sı için (x1.31)(ton/saat) hızının her 70
yakın ise) ton/saat) m/dakika'sı için
ton/saat)
610 mm 127 mm 203 mm 50 3 3,93 275,1
762 mm 152 mm 254 mm 78 4,7 6,16 431,2
914 mm 178 mm 305 mm 113 6,76 8,86 620,2
1067 mm 203 mm 356 mm 153 9,2 12,05 843,5
1219 mm 229 mm 406 mm 200 12 15,72 1100,4
Bant hızının 100 m/dk’yı aşmaması önerilmektedir. Kapasite değerlerinin 2,10 ton/m3 yığın
yoğunluğundaki malzememiz için düzeltilmiş değerleri Çizelge 7’de son sütuna eklenmiştir.
, / ³
Düzeltme Katsayısı= , / ³
= 1,31 bulunmuştur.
Bant hızı 70 metre/dakika, çeneli kırıcı ürün üst boyutu 150 mm olarak alınmıştır. Çizelge 22
üzerinden kapasite ve bant genişliği değerlendirildiği zaman, besleyiciden çift katlı eleğe
kadar olan bantlar için 762 mm seçilmiştir. Çift katlı elekten değirmene kadar olan bant
610mm olarak seçilmiştir. Triaj bandı 914 mm bant genişliği kabul edilmiştir. Çeneli kırıcı ile
çift katlı elek arası bant (B2) 15°, çift katlı elek ile triaj bandı arası bant (B3) 10°, standart
titreşimli elek ile silo arasındaki bant (B11) 17°, triaj bandı ile konik kırıcı rasındaki bant(B7)
15°, konik kırıcı ile standart elek arasındaki bant (B8) 15°, çift katlı elek ile jig arasındaki
bant (B5) 10°, jig ile silo arasındaki bant (B6) 15°, çift katlı elek ile silo arasındaki bant (B4)
10° ve silo ile değirmen arasındaki bant (B12) 15° eğimle konumlandırılmıştır. B1, B9 ve B10
bantları yatay konumludur.
37
5.2 Bant Güç hesaplamaları
Çizelge 23 Bantlı konveyörler için A ve B güç faktörleri (Ruhmer, 1987)

Bant uzunluğuna ve aşağıdaki bant
genişliklerine
Bant
bağlı olarak bant hızının her 30 m/dak' sı için A
Bant uzunluğuna
faktörü,
uzunluğu göre B faktörü
(kW)
(metre) değerleri
610 762 914 1067 1219
(kW) mm mm mm mm mm
-3
7,5 4,17x10 0,4 0,47 0,54 0,62 0,74
-3
15 4,67x10 0,43 0,5 0,58 0,67 0,8
-3
30 5,83x10 0,47 0,57 0,65 0,77 0,91
-3
45 6,83x10 0,52 0,64 0,73 0,86 1,02
-3
60 7,83x10 0,57 0,7 0,81 0,96 1,13
-3
75 9,00x10 0,62 0,77 0,89 1,06 1,24
-3
90 10,00x10 0,67 0,83 0,97 1,16 1,35
-3
105 11,00x10 0,71 0,9 1,04 1,25 1,46
-3
120 12,00x10 0,77 0,96 1,13 1,35 1,58
-3
135 13,17x10 0,81 1,03 1,2 1,45 1,69
-3
150 14,17x10 0,86 1,1 1,28 1,55 1,8
Bantlı konveyörün tahrik şaftına aktarılması gereken güç aşağıda verilen eşitlikler ile
hesaplanmaktadır; Hesaplamalar yapılırken tablo üzerinde 30 m/dk için verilen A faktörü
bizim bant hızımıza göre değerlendirilerek hesaplamalarda kullanılmıştır.
Güç (Kw)= 1.1 x [ A + B x (ton/saat kapasite) + C]
C(kW) = (ton/saat kapasite) x (yükseklik, m) x 2.8 x 10-3
A: Yatay ve boş bandı 30 metre/dakika hızla hareket ettirmek için gerekli güç faktörü.
B: Malzeme yüklü bandı yatay olarak herhangi bir hızda hareket ettirmek için gerekli güç
faktörü.
C: Malzemeyi herhangi bir hızda belirli bir yüksekliğe taşımak için gerekli güç faktörü. Güç
eşitliğinde bulunan 1.1 çarpanı sürtünme kayıplarını karşılamak üzere %10’luk ek güç içindir.
A ve B’nin değerleri Çizelge 23’de verilmiştir. C güç faktörü bant üzerindeki malzemenin
belirli bir yüksekliğe taşınması ile ilintilidir.
B1 Bandı İçin Hesaplamalar:

C= 140 x 0x 2.8 x 10-3= 0
Güç= 1.1 x [0,4x(70/30)+ 4,17x10-3 x (140) + 0] = 1,85 Kw
38
C= 140 x 7,75x 2.8 x 10-3= 3,04
Güç= 1.1 x [0,57x(70/30)+ 5,83x10-3 x (140) + 3,04] = 5,71Kw
C= 24,31 x 2,95x 2.8 x 10-3= 0,20
Güç= 1.1 x [0,47x(70/30)+ 5,83x10-3 x (24,31) + 0,20] = 1,58Kw
C= 100,5 x 8,25x 2.8 x 10-3= 2,32
Güç= 1.1 x [0,53x(70/30)+ 6,83x10-3x (100,5) + 2,32] = 4,67Kw
C= 15,19 x 2x 2.8 x 10-3= 0,85
Güç= 1.1 x [0,5x(70/30)+ 4,67x10-3x (15,19) + 0,85] = 2,30Kw
C= 7,95 x 6x 2.8 x 10-3= 0,13
Güç= 1.1 x [0,57x(70/30)+ 5,83x10-3x (7,95) + 0,13] = 1,66Kw
C= 4,21 x 2,5x 2.8 x 10-3= 0,03
Güç= 1.1 x [0,5x(70/30)+ 4,67x10-3x (4,21) + 0,03] = 1,34Kw
C= 17 x 5,75x 2.8 x 10-3= 0,27
Güç= 1.1 x [0,57x(70/30)+ 5,83x10-3x (17) + 0,27] = 1,87Kw
C= 12 x 0x 2.8 x 10-3= 0
Güç= 1.1 x [0,64x(70/30)+ 6,83x10-3x (12) + 0] = 1,73Kw
C= 12 x 1x 2.8 x 10-3= 0,03
Güç= 1.1 x [0,7x(70/30)+ 7,83x10-3x (12) + 0,03] = 1,93Kw

C= 112,66 x 24x 2.8 x 10-3= 7,57
Güç= 1.1 x [0,67x(70/30)+ 10x10-3x (112,66) + 7,57] = 11,30Kw
C= 65 x 2,5x 2.8 x 10-3= 0,46
Güç= 1.1 x [0,43x(70/30)+ 4,67x10-3x (65) +0,46] = 1,95Kw
39
Triyaj Bandı İçin Hesaplamalar:
C= 24,31 x 0x 2.8 x 10-3= 0
Güç= 1.1 x [0,58x(70/30)+ 4,67x10-3x (24,31) +0] = 1,62Kw
Çizelge 24 Bantların Taşıdıkları Saatlik Yük Miktarları

Bant Numarası Bant Üzerine Gelen
Yük (ton/saat)
B1 140
B2 140
B3 24.31
B4 100.50
B5 15.19
B6 7.95
B7 4.21
B8 17
B9 12
B10 12
B11 112.66
B12 65
Triyaj 24,31
Çizelge 25 Tesiste Kullanılan Bant Bilgileri

BANT C (Malzemeyi herhangi bir GÜÇ (KW) Yükleme ve Bant Bant
NUMARASI hızda belirli bir yüksekliğe boşaltma uzunluğu Genişliği
taşımak için gerekli güç arasındaki kot (m) (mm)
faktörü) farkı (m)
B1 0 1,85 0 3 762
B2 3,04 5,71 7,75 29,9 762
B3 0,2 1,58 2,95 2,95 610
B4 2,32 4,67 8,25 36,67 610
B5 0,85 2,3 2 11,52 610
B6 0,13 1,66 6 23,19 610
B7 0,03 1,34 2,5 9,66 610
B8 0,27 1,87 5,75 22,22 610
B9 0 1,73 0 40 610
B10 0,03 1,93 1 60 610
B11 7,57 11,30 24 82,09 610
B12 0,46 1,95 2,5 9,66 610
Triyaj 0 1,62 0 10 914
40
6.ZENGİNLEŞTİRME AKIM ŞEMASI
Şekil 11 Zenginleştirme Akım Şeması
41
Şekil 12 Zenginleştirme Akım Şeması
Tablo 6 Metal Kazanım Verimi ve Katı Sıvı Balansı
Katı
Tenör % VERİM%
(t/h)
NİHAİ ARTIK 28.67 7.02 10.22
NİHAİ KONSANTRE 36.33 48.65 89.78
TOPLAM 65.00 30.29 100.00
Su (t/h)
TESİS TOPLAM SU GİRİŞİ 336.17
HAVUZA GERİ DÖNEN TOPLAM SU MİKTARI 331.63
TESİSE BESLENECEK TAZE SU MİKTARI 4.41
42
7. ZENGİNLEŞTİRME EKİPMAN SEÇİMİ
7.1 Jig Seçimi
Jige beslenen saatlik malzeme miktarı 15,19 t/h’tir. Kapasiteye uygun OnurMaksan
firmasının 1040x1180 mm boyutlu jig 3g modeli seçilmiştir.
Çizelge 26 Jig katoluğu (OnurMaksan 2021)
MODEL Jig L2g Jig L4g Jig 2g Jig 3g Jig 4g

Capacity t/s <0,01 <0,18 <15 <20 <30
Power (kW) 0.75 1.5 3 3 7.5
Çalışma 0.5 1 2 3 4
alanı(m2)
Screen Size(mm) 300x300 300x300 1040x1180 1040x1180 1040x1180
7.2 Hidrolik Sınıflandırıcı (Hidrosizer) Seçimi
Hidrolik sınıflandırıcı şlam olan malzemeyi yoğultucuya gönderecek, hidrosiklon alt akımı
tane boyutuna göre iri, orta ve ince olarak sallantılı masalara dağıtacak şekilde 4 gözlü olarak
seçilmiştir. Hidrosizer besleme miktarı 55.71 t/h dir. Çizelge 27’de bulunan katalogdaki
kapasite miktarına bağlı olarak tesise 3 adet Hidrolik Sınıflandırıcı alınmasına karar
verilmiştir.
𝒃𝒆𝒔𝒍𝒆𝒎𝒆 𝒎𝒊𝒌𝒕𝒂𝒓 𝒕/𝒉

Hidrosizer adet = 𝒌𝒂𝒑𝒂𝒔𝒊𝒕𝒆 𝒕/𝒉
= 55,71/20 = 3 adet
Çizelge 27 Hidrolik Sınıflandırıcı Kataloğu (MertaMakina 2021)
TEKNİK ÖZELLİKLER
BOYUTLAR (mm) L6000 X H1600 X W1800
KAPASİTE (t/h) 6-20
GÖZ SAYISI 4,6,8
HACİM (m3) 3-6
43
7.3 Sallantılı Masa Seçimi
Bu aygıtlar, yatay su akımında ayırım yapan, üzerinde belli yükseklikte ve düzende çıtalar
bulunan eğimli yüzeylerdir. Masalar çökelme hızları yakın olan iri hafif taneleri, ince ağır
tanelerden ayırmada etkin olmaları nedeniyle, masalara beslenen malzemenin hidrolik
sınıflandırıcıda birkaç ürüne sınıflandırarak ayrı ayrı masalara işlenmesi uygun olur (Hoşten,
2010). Hidrolik sınıflandırıcı alt akımı iri, orta ve ince olarak üçe ayrılarak sallantılı masalara
beslenmektedir. Hidrolik sınıflandırıcı alt akım ağırlık dağılımı iri: %40, orta ve ince
fraksiyon için %30’ar olacak şekilde ayarlanmıştır. Sallantılı masa modelleri kapasitelerimiz
göz önüne alınarak Çizelge 28’de verilen Metek marka sallantılı masalardan seçilmiştir.
Belirlenen Masaların kapasiteleri aşağıdaki gibidir;

• İri boyut için 1.5 t/s. masa;
İri boyutlu masa için kapasiteye bağlı olarak kaba ürün masası modeli uygun görülmüştür.
Seçilmiş olan sallantılı masanın teknik bilgileri Çizelge 28 üzerinde verildiği gibidir.
• Orta boyut için 1 t/s. masa;
Orta boyutlu masa için kapasiteye bağlı olarak kaba ürün masası modeli uygun görülmüştür.
• İnce boyut için 0.5 t/s. Masa
İnce boyutlu masa için kapasiteye bağlı olarak ince ürün masası modeli uygun görülmüştür.
Hidrolik sınıflandırıcıdan sallantılı masalara 52,92 t/s katı malzeme beslenmektedir
• İri boyut besleme miktarı: 0,40 x 52,92 = 21,17 t/s
• Orta boyut besleme miktarı: 0,30 x 52,92 = 15,88 t/s
• İnce boyut besleme miktarı: 0,30 x 52,92 = 15,88 t/s
Sallantılı masa sayısı aşağıdaki gibi hesaplanmıştır;

• İri boyut masa sayısı: 21,17 t/s /1.5 t/s ≅ 16 masa
• Orta boyut masa sayısı: 15,88 t/s /1 t/s ≅ 16 masa
• İnce boyut masa sayısı: 15,88 t/s/ 0,5 t/s≅ 32 masa
Gerekli masa sayısına göre çift katlı sallantılı masa cihazı alınması kararlaştırılmıştır.
44
• İri boyut masa sayısı: 8 adet
• Orta boyut masa sayısı: 8 adet
• İnce boyut masa sayısı: 16 adet
Çizelge 28 Sallantılı Masa Kataloğu ( MetekMinig 2021)
Endüstriyet Tip/Industrial Type

Model
6-S 7,6
Kaba Ürün İnce Ürün
Masa Tipi Şlam Masası
Masası Masası
Deck Type Slime Deck
Course Ore Deck Fine Sand Deck
Zenginleştirme Alanı
7,6 7,6 7,6
Benefication Area (m2)
Uzunluk
4450 4450 4450
Length
Masa
Masa Besleme Genişliği
Boyutları 1855 1855 1855
Transmission end width
Deck Sizes
Masa Konsantre
(mm)
Genişliği 1546 1546 1546
Concentrate end width
Besleme Boyutu
2 0,5 0,15
Feeding Size (mm)
Kapasite
1,25-2,50 0,4-0,8 0,6-1
Capacity (t/h)
Besleme Katı Oranı
25-30 20-25 15-25
Feeding Density (%)
Store (mm) 16-22 11-16 8-16
Frekans
45-48 18-53 50-57
Frequency (F)
Su Miktarı
3,3-6,2 1,25-2,5 0,4-0,7
Water Added (t/h)
Masanın Çapraz Eğimi
2,30-4,30 1,30-3-30 1-2
Transverse Slope of Deck
Masanın Boylamsal Eğimi
1,4 0,92 -
Longitudinal Slope of Deck
Motor Gücü
1,1 1,1 1,1
Motor Power (kW)
7.4 Bilyalı Değirmen Seçimi
Değirmene beslenen malzeme miktarı 29,34 t/h ve katı oranı %70 belirlenmiştir. Hedeflenen
ürün tane boyutu P80 = 75 µm’dir.
Bu değirmeni seçmek için öncelikle gerekli güç bulunmalıdır. Bu güç, Bond eşitliği
kullanılarak hesaplanır. F100: 1000µm F80:800 µm kabul edilmiştir.
45
W = 10 x Wi x ( 1 √𝑃 - 1 √𝐹 )
W: Öğütmede harcanan güç, kWs/t
Wi: İş indeksi, kWs/t
P80: Öğütülmüş malzemenin %80’inin geçtiği tane boyutu, µm
F80: Öğütülecek malzemenin %80’inin geçtiği tane boyutu, µm
Bu değerler;
Wi: Bu değer 10 kWs/t kabul edilmiştir.
F100: 1000 µm
P80: 75 µm
F80: 800 µm
W= 10 𝑥 10 𝑥 ( √ −√ ) = 8 kWs/t
EF1 Yaş öğütme yapıldığı için bu değer 1 alınır.

EF2 Açık devre öğütme faktörü (Bilyalı değirmen kapalı devre çalıştığı için düzeltme faktörü
1 alınmıştır.)
EF3: Değirmen çap faktörü (Bu değer daha sonra hesaplanacaktır.)
( ) [( )/ ]
EF4=
Rr= F80/P80, boyut küçültme oranı

Fo= optimum malzeme boyutu, Fo=16000x(13/Wi)0,5 mikron, çubuklu değirmen için.
Rr=800 𝜇𝑚/75 𝜇𝑚= 10,67
Fo=16000x(13/10)0,5= 18243 𝜇𝑚
, ( ) [( )/ ]
EF4= ,
= 0,73
Fo, F ‘den küçük olduğu için bu değer kullanılmaktadır. EF4 1

Bu faktör değirmenlerde malzemenin %80’nin 75 µm’dan daha ince öğütülmesi durumunda
değerlendirilmektedir.
EF5= (P80+10,3)/(1,145x P80)
EF5= (75+10,3)/(1,145x 75)= 0,99
EF7 bilyalı değirmen küçültme faktörü
46
Bu düzeltme faktörü değirmendeki boyut küçülme oranın 6 dan daha az olduğu durumlarda
kullanılır.
800/75= 10,67 olduğundan bu faktör ihmal edilmiştir.
EF8: Bilyalı değirmen faktörü Hesaplar;

HP/kW= 1,341
Wt= W x EF1xEF2xEF4xEF5xEF7xEF8xHP/kW= 8x 1 x 1x 1x 1x 0,99x 1x 1,341 =10,62HP
10,62 x 29,34 = 312 HP
Çizelge 29 Bilyalı Değirmen ile İlgili Bilgiler (Hoşten, 2010)
EF3 (Değirmen Çap Faktörü)

Çizelge 29’den seçilen Bilyalı değirmenin iç çapı 2,55 m olarak bulunmuştur. Değirmen
çalışırken iç astar sürekli aşındığı için iç çap sürekli büyümektedir. Bu büyüme öğütme için
gerekli gücü etkilemekte olduğu için bu faktör;
EF3= (2,44/D)0,2 eşitliğinden bulunur.
D= Değirmen iç çapı
D= 2,55 m
EF3=(2,44/2,55)0,2 = 0,99 olarak belirlenmiştir.
Düzeltilmiş Birim Enerji Sarfiyatı

Wd= Değirmen gücü x EF3
Wd= 373x 0,99= 370Hp
47
EF3 değeri ile birlikte yeni hesaplanan değirmen gücüne göre Çizelge 29’dan seçilen
değirmen bilgileri aşağıdaki gibidir.
• Değirmen Çapı: 2,74 m
• Değirmen Uzunluğu: 2,74 m
• Değirmen İç Çapı: 2,55
• Değirmen Şarj: %35
• Değirmen Gücü: 373 HP
• Bilya Boyutu: 50 mm
• Değirmen Hızı (Nc): %75; 19,7 d/d
• Öğütülecek malzemenin özgül ağırlığı (Sg) = 3,26 g/cm3
İşletme Şarjı Bilya Boyutu;
R=25,4x( )0,5 x ( ( , )^ ,
)0,33
,
R=25,4x( )0,5 x ( , ( , , )^ ,
)0,33 = 44,39 mm
V= πx D2/4 x L
V= πx 2,552/4 x 2,74= 14 m3
Ts =V x Vs x Sg
Ts =14x 0,35 x 5,6= 27,44 ton
7.5 Değirmen Öncesi Yoğultucu (1) Seçimi
Değirmen öncesi toplanan fazla suyun su havuzuna direkt olarak gönderilmesi planlanıp
yoğultucu seçilmiştir. %20 emniyet faktörü alınmaktadır. Hidroseparatör yükü 4 m2/ton katı
besleme malı kabul edişmiştir. Yoğultucuya gelen katı miktarı 88,03t/saat olduğuna göre;
Toplam Yoğultucu Alanı: 88,03 t x 4 m2/ton x 1.2 = 422,54 m2
Yoğultucu Alanı: 422,54 = 𝜋 𝑥 𝐷2/4
ise buradan yoğultucu çapı; D: 23,19 metre olarak bulunur.
7.6 Pompa Seçimi
Pompa seçimi için öncellikle sistemin Toplam Dinamik Basınç Yüksekliği (TDH)’nin
hesaplanması gerekmektedir.
48
TDH = Hz + Hp + Hf + Hv
Hz (Pompa siklon arası statik yüksekliği)

Hz = 10 metre (Pompa siklon arası statik yükseklik 10m’dir)
𝐻𝑝= Basınç yüksekliği (sıvı veya karışım sütununun yüksekliği),
𝑃 = 𝜌 ×𝑔 ×𝐻𝑝 → 𝐻𝑝 =
P = Basınç, N/𝑚2 (20 kPa=20.000 N/𝑚2)

𝜌 = Sıvının veya karışımın yoğunluğu (kg/m3 )
Siklona Beslenen Pülp hacmi= 134,56m3/saat

d(pülp yoğunluğu)=1,45 t/m3 = 1450 kg/m3
/
𝐻𝑝 = , = 1,41 m pülp sütünü
( / ) ( )
ğ
Hf=𝑓𝑥
f: Yatay boru hattının 100 ft’i için karışım sütunu cinsinden basınç yüksekliği kaybı, veya
sadece su akışı olduğu durumlarda su sütunu cinsinden basınç yüksekliği kaybıdır.
^ ,
f=0,2083x( )1,85x ( ^ ,
)
C değeri lastik astarlı boru için 120 alınmıştır. Bu değer eski ve yeni çelik boru C değerlerinin
ortalamasıdır.
Q; galon/dakika cinsinden karışımın debisini,
D; borunun inç cinsinden iç çapını,
A; borunun kesit alanını (m2),
V ise akış hızını (m/sn) ifade etmektedir.
Q= V x A
Q= Vx
, ( )
Q= = 0,04 m3/sn = 634 galon/dk
( )
V= 5 m/sn kabul edilmiştir.

^
0,04 m3/sn = 5 m/sn x
D= 0,1 m = 3,93 inç
49
Kritik Çökelme Hızı ve Boru Çapı
Tesisteki boruların içerisinde katı sıvı karışımlarının taşınmasında, çökelerek tıkanmaya yol
açmayacak şekilde minimum bir akış hızı hesaplanmalıdır.
Vc=Fx2xgxDx(Ss-1)0,5
0 < 𝐶𝑣 < 40 𝐶𝑣 = Beslemedeki hacimce katı yüzdesi
Cv = ü
, ( )
, ( )
Cv = 𝑥100 = %20,06
, ( )
F= boyutsuz bir parametredir. Hanney 1982 çizelgesinden bulunmaktadır. Çizelge 30’da 1

olarak bulunmuştur.
d50= elek açıklığı 0,15mm kabul edilmiştir.
g= yerçekimi ivmesi
D= borunun iç çapı (0,09m)
Ss=katı tanenin yoğunluğu (3,26 t/m3)
Vc=1 x 2 x 9,81 x 0,1 x (3,26-1)0,5= 2,95 m/sn

(d50) ve konsantrasyonuna göre değerleri (Hanney, 1982)
50
^ ,
f=0,2083x( )1,85x ( , ^ ,
) = 27,77 ft pülp/100 ft yatay boru uzunluğu
Efektif yatay boru uzunluğu için 80-120 m arası bir değer seçilebilir.
Efektif yatay boru uzunluğu 100m (328,08ft) kabul edilmiştir.
,
Hf= 𝑥27,77= 91,11 ft pülp sütunu =27,78 m pülp sütunu
( )
Hv=( )
( )^
𝐻𝑣 = ( , )
=1,27 m pülp sütünü
Bulunan değerlerin hesaplamasında göz önüne almadığımız bazı sürtünme kayıplarını veya
diğer hataları gidermek amacıyla %10’luk hata payı alınmaktadır.
TDH=(10m+1,41m+27,78 m+1,27m )x1,1= 44,51 m pülp sütünü
Su sütunu cinsinden bulmak için R düzeltme faktörü kullanılır.

R=1 − 0,000385𝑥(𝑆𝑠 − 1)𝑥(1 + ) 𝑥 𝐶𝑤 𝑥 𝑙𝑛(𝑑50/22,7)
Ss=katı tanelerin özgül ağırlığı

d50 (ortalama tane boyutu )mikrometre cinsinden ağırlık bazında tane medyan boyudur.
Cw bu eşitlik ağırlığı %60 dan fazla katı içeren karışımlar için güvenilirliğini kaybetmektedir.
Cw= %45
R= 1 − 0,000385𝑥(3,26 − 1)𝑥 1 + ,
𝑥 45𝑥 𝑙𝑛(150/22,7)
R=0,85
,
TDH/R= ,
= 52,36 m su sütunu
51
Çizelge 31 Santrifüj Pompa Tipleri ve Anma Ölçüleri (Hoşten, 2010)
Çizelge 32’de gösterildiği gibi basınç yüksekliği 52,36 m su sütunu ve hacimsel akım debisi
134,56 𝑚3/𝑠’e uygun olan 100/75D giriş/çıkış çapı (mm) ve maksimum hızı 2500 dev/dk.
olan pompa seçilmiştir. Tesise 2 (1’i yedek) adet alınacaktır.
7.7 Mekanik Klasifikatör
Helezonlu mekanik sınıflandırıcılarda 140-180 eğimli bir tankın içerisinde, tankın kenarlarına
ve tabanın değmeksizin yavaşça (2-10 dev/dak) dönen, bir veya yan yana iki helezon
mekanizmasından oluşur. Mekanik klasifikatör taşma bilgileri aşağıdaki gibidir.
• Taşan Malzeme Miktarı: 58,69 t/saat
• Üst Akım Malzeme Miktarı: 29,34 t/saat
• Taşmadaki Katı Oranı: %60 Tablodaki veriler özgül ağırlığı 3,26 olan malzemeler içindir.
Klasifikatörde ki malzemenin özgül ağırlığı 3,26 olduğu için 3,26 özgül ağırlıklı malzeme için
eşdeğer kapasitesinin bulunması gerekir. Bu eşitlik aşağıdaki gibidir;
Günlük Taşan Malzeme Miktarı: (24 x 2,65 x 58,69) /3.26= 1145 ton/gün
Günlük Üst Akım Malzeme Miktarı = (24 x 2,65 x 29,34)/3.26 = 572,4 ton/gün
52
Çizelge 32 Helezonlu Sınıflandırıcı Kapasiteleri (Hoşten, 2010)
Çizelge 32’de görüldüğü gibi taşmadaki katı yüzdesi %30 alındığında gerekli yoğunluk
hesapları sonucu;
• Nominal Ayırma Tane Boyu: (75 mikron)= 200 meş
• Alt Akım Günlük Kapasitesi: 1300 ton/gün
• Hız: 5 d/d
• Motor Gücü: 3,7 kW
• Helezon Çapı: 1,2 m olarak bulunmuştur.
Çizelge 33 Simpleks Klasifikatör Katoloğu (nilecrushers 2021)

Model Vida Çapı Vida Hızı Eğim Boyut Ağırlık
(mm) (R/dak) (0) (mm) (+-)
Flg-508 508 (8-12) 5340*680*1274 2.8
Flg-750 750 (6-10) 14-18 *1240*1584*6270 3.8
Flg-915 915 (5-8) *1267*2250*7600 4.5
Flg-1200 1200 (5-7) *1560*2250*7600 7
Flg-1500 1500 (3.5-6) 17 *1976*4080*10200 9.5
Flg-2000 2000 (3.5-5.5) *2524*4486*10788 16.9
2Flg-1200 1200 (5-7) *3154*3110*8230 15.84
2Flg-1500 1500 (3.5-6) 12 *3392*4070*10410 21.11
2Flg-2000 2000 (3.5-5.5) *4595*4486*10788 36.4
7.8 Mgs Öncesi Yoğultucu(2) Seçimi
MGS öncesi toplanan fazla suyun (şlam) tikinere direkt olarak gönderilmesi planlanıp
yoğultucu seçilmiştir. %20 emniyet faktörü alınmaktadır. Hidroseparatör yükü 5 m2/ton katı
besleme malıdır. Yoğultucuya gelen katı miktarı 41,42 t/saat olduğuna göre;
Toplam Yoğultucu Alanı: 41,42 t x 5 m2/ton x 1.2 = 248,52 m2
Yoğultucu Alanı: 248,52 = 𝜋 𝑥 𝐷2/4 ise buradan yoğultucu çapı;
53
D: 17,79 m olarak bulunur.
7.9 MGS Seçimi
SCMG3 model MGS cihazının kapasitesi 5 ton/saat olarak bilinmektedir MGS besleme
miktarımız olan 40,59 t/s göz önüne alındığı zaman Çizelge 34 üzerinden ağır mineraller için
olan ve kapasitesi 5 t/s olan SCMG3 modelinin seçilmesine karar verilmiştir.
Çizelge 34 MGS Katoloğu (Salter Cyclones 2021)
Model SCMG1 SCMG2 SCMG3

Dimensions (mm)
Length 1643 4242 5026
Width 858 1540 1848
Max Height 1445 2160 2500
Weights kg
Total Weight 350 3050 4525
Capacity mt/h solids*
Heavy Minerals 0.2 4.0 5.0
Coal 0.6 8.0 10.0
Operating Power kW 1.0 3.3 4.5
Yapılan model seçimine göre;

ton
40,59
saat
ton = 9 adet SCMG3 model MGS cihazı gereklidir
5
saat
7.10 Tikiner Seçimi
Tüm katı-sıvı donatılanın tasarımında olduğu gibi çökelme havuzların da

boyutlandırılmasındaki en önemli koşul tesiste karşılaşılacak olan pülpün, laboratuvar
koşullarında hazırlanabilmesidir.
Çizelge 35 Sedimantasyon Testi Sonuçları
Sedimantasyon testi sonuçları (ara yüzey)

Zaman (dk) Yükseklik (cm)
0 22
0.5 10
1 7
2 6
3 5.7
4 5.4
54
5 5.2
10 4.9
12 4.7
15 4.7
 H0 = Pülpün çökmeden önceki yüksekliği

 C0 = Başlangıç anındaki pülpün katı konsantrasyonu, t/m3
 CU = Alt akım katı derişimi
 HU = İstenilen pülp yüksekliği
 H0 = 22 cm
Katı M ktarı 28,67 t/s
C0= Pülp hacm
= 262,07m3/s = 0,11 t/m³
Katı M ktarı 28,67 t/s
CU = = = 1 t/m³
Pülp hacm 28,62m3 /s
H0 x C0 0,22 x 0,11
Hu = Cu
= 1
= 0,02 cm
Çizelge 36 Çökelme Zaman Grafiği
Hu yüksekliğinden çizilen yatay çizgi kritik “c” noktasının (veya belirgin olan sıkıştırılma
başlangıç noktasının) altında kalıyor ise, “c” noktasında çökelme eğrisine çizilen teğetin bu
55
yatay çizgiyi kestiği noktaya karşı gelen tu zamanını verir. Eğer Hu yüksekliği “c” noktasının
üstünde kalıyorsa, Hu ‘dan çizilen yatay çizginin çökelme eğrisini kestiği noktaya karşı gelen
zaman tu alınır (Hoşten, 2010)
 tu: 3dk = 0,05 saat
 𝐴𝑘= Koyulaştırma tasarım alanı
 𝐴𝑏= Berraklaştırma tasarım alanı
 𝑄𝐹= Pülp besleme hızı
 𝑉0 =Sabit çökelme hızı
0,05
Birim Alan= = 0,11 x 0,22 = 2,07 m²/ton katı/saat
QF x tu 262,07 (m3 /s) X 0,05 s

𝐴 = H0
= 0.22 m
= 59,56 m²
‫ ׀‬H2 - H1 ‫׀‬ 0.22-0.10

V0= ‫ ׀‬t2 - t 1 ‫׀‬
= 0.00833 saat = 14.40 m/s
H -H
Qf x( 0 u ) 262,07 x(
0.22-0,002
)
H0 0.22
𝐴𝑏 = V0
= 14,40
= 18,03 m²
Koyulaştırma tankının alanı, Ak ve Ab alanlarından büyük olanı olarak seçilir. Seçilen alanın
ölçek büyütme ve büyütme katsayısı olarak genellikle 1.2 ile çarpılması önerilmektedir
(Hoşten, 2010). Bu durumda;
Ak > Ab olmasından kaynaklı 59,56 m² x 1.2 = 71,47 m² olarak bulunmuştur.
π xD2
71,47 m² = 4
eşitliğinden D= 9,55 metre olarak bulunmuştur.
Tikinerin derinliğinin tahmini için öncelikle en dipteki sıkıştırılma bölgesinin derinliğinin

hesaplanması gerekir. Ampirik bir kural sıkıştırılma bölgesinin derinliğinin en fazla 1 m ile
sınırlandırılması gerektiğini belirtir. Toplam derinlik, berraklaştırma ve çökelme bölgeleri için
gerekli tahmini derinliklerin (sırasıyla 75 ve 150 cm) sıkıştırılma bölgesi derinliğine ilavesiyle
bulunur (Hoşten, 2010).
 Sıkıştırılma Bölgesi Derinliği: 1 m
 Berraklaştırma Bölgesi Derinliği: 0.75
 Çökelme Bölgesi Derinliği: 1.5
Toplam Derinlik: 1 + 0.75 + 1.5 = 3.25 m olarak bulunmuştur.
56
Çizelge 37 Tikiner Kataloğu (ProMinerTech 2021)
Model pond for (㎡ ) （ r/min） (t/d) Transmission Motor (r/min) (mm) (kg)
concentration Producti
Sediment Speed of
on Speed Dimension Weight
area frame
capacity
(m) (m) Model (kw) (L×W×H)
diameter Depth Power
NZ-1.8 1.8 1.8 2.55 0.5 1.3~5.6 Y90L-6 1.1 910 2000×1960×2900 1490
NZ-3.6 3.6 1.8 10.2 0.4 5~24 Y90L-6 1.1 910 3917×3787×3194 2875
NZ-6 6 3 28 0.3 14~62 Y90S-4 1.1 1430 6170×5170×5153 8575
NZ-9 9 3 73 0.26 32~150 Y132S-6 3 960 10000×10000×5337 5370
NZ-12 12 3.5 113 0.19 ≤250 Y132S-6 3 960 15500×12000×6625 8880
NZ-15 15 3.6 176 0.113 ≤390 Y132M2-6 5.5 940 17240×16000×7500 10557
NZ-18 18 3.6 250 0.1 ≤552 Y132M2-6 5.5 940 19700×18860×7650 12338
10.11 Filtre Seçimi
Masa ve MGS konsantresi birleştirilerek filtre edilmektedir. Tiner altı şlam malzemede filtre
edilmektedir. Bu nedenle tesise 2 adet filtre alınması planlanmıştır.
-Masa ve mgs konsantresi ortalama K80 boyutu 750 mikron kabul edilmiştir.
-Nihai Artık malzemin ortalama K80 boyutu 80 mikron kabul edilmiştir.
Çizelge 38 Pülpteki katı taneciklerinin boyuna göre filtre türü seçimi (HOŞTEN, 2002)
57
zamanda emilen serbest hava hacimleri (Hoşten, 2010)
Üstten Beslemeli Tambur ve Yatay Bantlı Vakum Filtreler

Birim Kapasite Hava
Kek
(kg/katı)/ (efektif Miktarı
Nemi %
m²)/saat m³/m²/dakika
Manyetit Konsantresi
2000 6.00 1.6*
(%80-120 mikron)
Apatit Konsantresi
2000 8.00 1.2*
(%80-150 mikron)
Kalsit
1200 7.50 1.2*
(%80 -150 mikron)
Kromit
3800 5.00 1.6*
(%80 -180 mikron)
Çizelge 39’dan birim kapasite 3800, kek nemi %5, hava miktarı 1.6 m³/m²/dk seçilmiştir.
Çizelge 40. Tambur Vakum Filtre Kataloğu( Yonpf 2018 )
MGS ve Masa konsantresi filtreye gelen katı miktarı 36,33 ton/saat olarak görülmektedir.
Çizelge 39’de vakum tambur filtre birim kapasitesi 3,8 ton/m²/saat olarak belirlenmiştir.
36,33 ton/saat
MGS ve Masa konsantresi için gerekli toplam efektif filtre alanı: 3,8 ton/m²/saat = 9,56 m² olarak
bulunmuştur. Buna göre 2,5 metre uzunluğunda 1,5 metre çapında 1 adet üstten beslemeli
tambur vakum filtre alınmasına karar verilmiştir.
58
zamanda emilen serbest hava hacimleri (Hoşten, 2010)
Alttan Beslemeli Tambur ve Disk Vakum Filtreler

Birim Kapasite
Kek Hava Miktarı
(kg/katı)/ (efektif
Nemi % m³/m²/dakika
m²)/saat
1000 (8-10) 0.6*
(%80-44 mikron)
1500 (7-9) 0.8*
(%80-74 mikron)
Pirit Konsantresi
1000 (7.5-10) 0.8*
(%80 -63 mikron)
Çizelge 42’den birim kapasite 1500, kek nemi %7-9, hava miktarı 0.8 m³/m²/dk seçilmiştir.
Çizelge 42. Disk Filtre Kataloğu ( Yonpf 2018 )
Tikiner katı miktarı 28,67 ton/saat olarak görülmektedir. Çizelge 41’de disk filtre birim
kapasitesi 1.5 ton/m²/saat olarak belirlenmiştir.
28,67ton/saat
Nihai artık için gerekli toplam filtre alanı: 1,5ton/m²/saat
= 19,11 m² olarak bulunmuştur. Buna
göre 5 diskli 1,85 metre çapındaki disk vakum filtre alınması planlanmıştır.
59
8. TESİS EKONOMİSİ
Bir tesisin kurulması ve işletmeye alınması için gerekli harcamaları 2 ana başlık altında
toplayabiliriz.
 Sabit sermaye
 İşletme sermayesi
Sabit sermaye, tesisteki tüm donatıların satın alınması, kurulması ve tesisin yapımı için
gerekli olan paradır. İşletme sermayesi ise tesisin işletmeye alınması ve çalışır durumda
tutulması için gerekli nakit paradır.
Maliyet indeksleri ise herhangi bir malın geçmişte başlangıç noktası olarak alınmış bir
tarihten itibaren maliyetinin gelişimini gösteren niceliklerdir. Geçmişte herhangi bir tarihte
gerçek maliyeti bilinen bir malın bugünkü maliyeti aşağıdaki bağlantıya uygun olarak tahmin
edilebilir:
bugünkü mal yet ndeks
Bugünkü Maliyet= (geçm ştek mal yet) x ( geçm ştek mal yet ndeks
)
Ön fizibilite çalışmaları sırasında bir tesisin istenilen tasarım kapasitesi için maliyeti
gerektiğinde 0,6 Kuralı uygulanmaktadır. Bu kurala göre, mevcut bir tesisin kapasitesi ve
maliyeti biliniyorsa, kurulması düşünülen yeni fakat farklı kapasitedeki benzeri tesisin
maliyeti şu bağlantı ile hesaplanır:
(mal yet)1 (kapas te) 0.6 (mal yet ndeks )1
(mal yet)2
=[ (kapas te) 1 ] x [ (mal yet ndeks )2
]
2
Tesisimiz ekonomik fizibilite etüdü M&S indeksinin 2009 verilerinden yararlanarak günümüz
2019 yılının maliyet hesabı tahmin edilmiştir. ABD doları cinsinden donatı maliyeti; a(X)b
formülünden hesaplanmıştır.
8.1.Titreşimli Izgaralı Besleyici Maliyeti
Çizelge 43.Cevher Hazırlama Ana Donatı Maliyetleri (Hoşten,2010)
X'in Değer
Donatı X Parametresi X'in Birimi a b
Aralığı
Izgaralı Besleyici (genişlik)x(uzunluk) ft² (3.5-190) 3352 0,645
Genişlik: 950mm= 3,12 ft

Uzunluk: 4000mm = 13,12 ft
X’in Değeri: 40,90 ft² Maliyet2009= 3352 x (40,90)0,6450 = $36718,56
2200
a:3352; b:0,6450 Maliyet2021= 36718,56x 1547,6 = $52197,43. bulunmuştur.
60
8.2.Çeneli Kırıcı Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
(36-550) 11840 0,3367
Çeneli Kırıcı Ağız Açıklığı Alanı (inç)²
(550-2880) 110,3 1,079
Genişlik: 510mm= 20,08 inç

Uzunluk: 800mm = 31,50 inç
X’in Değeri: 632,40 inç² Maliyet2009= 110,3 x (632,40)1,079 = $116103,86
2200
a:110,3; b:1,079 Maliyet2021= 116103,86x 1547,6=$ 165048,14
bulunmuştur.
8.3.Çift Katlı Titreşimli Elek Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Çift Katlı Elek (genişlik)²x(uzunluk) ft³ (180-1600) 2033 0,5224
Genişlik: 1600mm= 5,25 ft

X’in Değeri: 452,03ft³ Maliyet2009= 2033 x (452,03)0,5224 = $49567,34
2200
a:2033; b:0,5224 Maliyet2021= 49567,34x 1547,6
=$70462,75
8.4.Standart Konik Kırıcı Maliyeti
X X'in Değer
Donatı X'in Birimi a b
Parametresi Aralığı
Standart Konik Kırıcı Anma
ft (3-7) 25070 1,756
Kırıcı Çapı
Anma Ölçüsü: 610mm

X’in Değeri: 2 ft Maliyet2009= 25070 x (2)1,756 = $84676,52
a:25070; b:1,756 Maliyet2021= $56765,72
$84676,52 7 0.6 (1547,6
=[ ] x [ ]
(mal yet)2 2 2200
61
8.5.Standart Titreşimli Elek Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Elek (genişlik)²x(uzunluk) ft³ (125-1250) 1041 0,5877
Genişlik: 1000 mm= 3,28 ft

Uzunluk: 2000 mm = 6,56 ft
X’in Değeri: 70,63 ft³ Maliyet2009= 1041 x (1250)0,5877 = $68786,74
a:1041; b:0,5877 Maliyet2021= $17438,78
$68786,74 1250 0.6 (1547,6

=[ ] x[ ]
(mal yet)2 (70,63 2200
8.6.Silo Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
(740-3960) 392,8 0,4631
Silo hacim ft³
(3960-25912) 3,743 1,025
Hacim: 750m³
X’in Değeri: 26482,50 ft³ Maliyet2009= 3,743 x (25912)1,025 = $125042,68
a:3,743; b:1,025 Maliyet2021= $180093,09
$125042,68 25912 0.6 (1547,6
=[ ] x[ ]
(mal yet)2 (26482,50 2200
8.7.Çubuklu Değirmen Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Çubuklu
Değirmen Çapı ft (5-14) 12440 1,658
Değirmen
Çubuklu değirmenlerde hesaplanan maliyet, değirmenin uzunluk/çap oranı ile çarpılarak
62
düzeltme yapılır; çubuk maliyeti dahil değildir.
Değirmen Çapı: 2740mm
X’in Değeri: 8,99 ft Maliyet2009= 12440 x (8,99)1.658 = $474366,49
2200
a:12440; b:1,658 Maliyet2021= 474366,49x 1547,6
= $674338,52
Çubuk Şarjı: 38 ton

Çubuk Şarj Maliyeti: 38 x 650$/ton = $24700
2200
Çubuk Şarj Maliyet2021= 24700x 1547,6
= $35112,43 olarak bulunmuştur.
Toplam çubuklu değirmen maliyeti $709450,95 olarak hesaplanmıştır.
8.8.Santrifüj Pompa Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Santrifüjlü (70-463) 6112 0,1078
ABD
Çamur Kapasite
Galonu/dk (463-12500) 272,3 0,6141
Pompası
Kapasite: 60,95 m³/saat

X’in Değeri: 317 galon/dk Maliyet2009= 6112 x (317)0,1078 = $11370,97
2200
a:6112; b:0,1078 Maliyet2021= 11370,97x 1547.6
= $16164,47 bulunmuştur.
8.9.Hidrosiklon Maliyeti

X'in Değer
Aralığı
(4-12) 3969 0,2152
Hidrosiklon Çap inç
(12-24) 103.5 1,684
Çap: 330 mm
X’in Değeri: 12,99 inc Maliyet2009= 103,5 x (12,99)1,684 = $7769,23
2200
a:103,5; b:1,684 Maliyet2021= 7769,23x 1547.6
63
8.10.Bant Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Bant (200-
(genişlik)³x(uzunluk) ft³xft 1875 0,5225
Konveyör 343000)
8.10.1.B1 Bant Maliyeti

X’in Değeri: 153,79 ft4 Maliyet2009= 1875 x (153,79)0,5225 = $26041,76
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 26041,76x 1547,6
= $37019,81bulunmuştur.

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 86579,01x 1547,6

Genişlik: 610 mm= 2 ft
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 18213,63x 1547,6

Uzunluk:36670 mm = 120,31 ft
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 67962,13x 1547,6
64
Uzunluk:11520 mm = 37,8 ft
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 37112,78x 1547,6

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 53491,42x 1547,6

X’in Değeri: 254,04ft4 Maliyet2009= 1875 x (254,04)0,5225 = $33850,50
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 33850,50x 1547,6

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 52310,43x 1547,6

Uzunluk:40000 mm = 131,23 ft
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 71119,86x 1547,6

Uzunluk:60000 mm = 196,85 ft
65
2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 87901,96x 1547,6

Uzunluk:82094 mm = 269,34 ft

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 103548,12x 1547,6
=$147199,45bulunmuştur.

Uzunluk:9660mm = 31,69 ft

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 33850,50x 1547,6
8.10.13.Triaj Bant Maliyeti

Uzunluk:10000mm = 32,81 ft

2200
a:1875; b:0,5225 Maliyet2021= 64967,05x 1547,6
8.11.Jig Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Jig (genişlik) x(uzunluk) İnc2 96-864 2580 0,3701
Genişlik: 1040 mm= 40,94 inc

Uzunluk: 1180 mm = 46,46 inc
X’in Değeri: 70,63 inc2 Maliyet2009= 2580x (864)0,3701 = $28898,41
a:2580; b:0,3701 Maliyet2021= $9145,07
66
$28898,41 864 0.6 (1547,6
=[ ] x[ ]
(mal yet)2 (70,63 2200
8.12.Hidrosizer Maliyeti
Merta Makine firmasından alınan fiyat listesine göre Hidrosizer fiyatı $11000 toplamda 3
adettir. Toplam maliyeti=$33000
8.13.Sallantılı Masa Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Sallantılı
Masa Alanı ft² (5-90) 7698 0,2147
Masa
Masa Ölçüleri: 2757x 2757 mm

2200
a:7698; b:0,2147 Maliyet2021= 19765,95x 1547,6
32 adet Sallantılı Masa alınacağı için toplam Sallantılı Masa maliyeti $89949,12 olarak
bulunur.
8.14.Bilyalı Değirmen Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Bilyalı (5-17.8) 14150 1,578
Değirmen Çapı ft
Değirmen (17.8-24) 14310 4,7780
Değirmen Çapı: 2740 mm

X’in Değeri: 8,99 ft Maliyet2009= 14150 x (8,99)1,578 = $452638,22
2200
a:14150; b:1,578 Maliyet2021= 452638,22x 1547,6
Bilya Şarjı: 27,44 ton

Bilya Şarj Maliyeti2009: 27,44 x 650$/ton = $17836
2200
Bilya Şarj Maliyet2021= 17836x 1547,6
= $25354,87 olarak bulunmuştur.
Toplam Bilyalı Değirmen maliyeti $668805,42 olarak hesaplanmıştır.
67
8.15.Yoğultucu 1 (Hidroseparatör) Maliyeti
Birim fiyatı $75000 olan 1 adet hidroseperatör alınmıştır.
8.16.Yoğultucu 2 (Hidroseparatör) Maliyeti
Birim fiyatı $75000 olan 1 adet hidroseperatör alınmıştır.
8.17.Santrifüj Pompa 2 Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Santrifüjlü (70-463) 6112 0,1078
ABD
Çamur Kapasite
Galonu/dk (463-12500) 272,3 0,6141
Pompası
Kapasite: 134,56 m³/saat

X’in Değeri: 634 galon/dk Maliyet2009= 272,3x (634)0,6141 = $14315,64
2200
a:272,3; b:0,6141 Maliyet2021= 14315,64x 1547.6
8.18.Simpleks Klasifikatör Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Simpleks (24 - 49.82) 783,7 1,057
Helezonlu Helezon Çapı inç
(49.82 - 84) 35,3 1,872
Sınıflandırıcı
Helezon Çapı: 1200mm

X’in Değeri: 47,27 inç Maliyet2009= 783.7 x (47,27)1,057 = $40.977
2200
a:783,7; b:1,057 Maliyet2021= 40977x 1547,6
8.19.MGS Maliyeti
Birim fiyatı $210000olan 9 adet MGS alınmıştır. MGS toplam maliyeti $ 1890000olarak bulunmuştur.
68
8.20.Tikiner Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Konvansiyonel (17-100) 5159 0,8832
Çap ft
Tikiner (100-260) 182.6 1,607
Tikiner Çapı: 7250 mm

X’in Değeri: 31,33 ft Maliyet2009= 5159 x (31,33)0,8832 = $10824,76
2200
a:5159; b:0,8832 Maliyet2021= 10824,76x 1547,6
8.21.Vakum Tambur Filtre Maliyeti

X'in Değer
Aralığı
Vakum (76-140) 70550 0,1136
Tambur Filtre alanı ft²
(140-620) 20460 0,364
Filtre*
Filtre ölçüsü: 11,36x11.36 ft

X’in Değeri: 129,05ft² Maliyet2009= 70550 x (129,05)0,1136 = $122552,14
2200
a:70550; b:0,1136 Maliyet2021= 122552,14x 1547,6
8.22.Vakum Disk Filtre Maliyeti
X'in Değer
Aralığı
Vakum Disk
Filtre Alanı ft² (225-2500) 3002 0,6478
Filtre
Filtre ölçüsü: 15,80x15,80 ft

2200
a:3002; b:0,6478 Maliyet2021= 107264,44x 1547,6
69
Tablo 7 Sabit Sermaye Yatırımı
Adet Toplam
Makine Cinsi Birim Fiyat $ Maliyet $
Titreşimli ızgaralı
besleyici 1 52.197 52.197
Çeneli Kırıcı 1 165.048 165.048
Çift Katlı Elek 1 70.463 70.463
Standart Konik Kırıcı 2 56.766 113.532

Standart Titreşimli Elek 1 17.439 17.439
Silo 1 180.093 180.093
Çubuklu Değirmen 1 674.339 674.339
Pompa 1 2 16.164 32.329
Hidrosiklon 2 11.044 22.089
Bant-1 1 37.020 37.020
Bant-2 1 123.077 123.077
Bant-3 1 25.892 25.892
Bant-4 1 96.612 96.612
Bant-5 1 52.758 52.758
Bant-6 1 76.041 76.041
Bant-7 1 48.120 48.120
Bant-8 1 74.362 74.362
Bant-9 1 101.101 101.101
Bant-10 1 124.958 124.958
Bant-11 1 147.199 147.199
Bant-12 1 48.120 48.120
Triaj Bandı 1 92.354 92.354
Jig 1 9.145 9.145
Hidrosizer 3 11.000 33.000
İri Boyut Salantılı Masa 8 28.098 224.787
Orta Boyut Sallantılı
Masa 8 28.098 224.787
İnce Boyut Sallantılı Masa 16 28.098 449.574
Bilyalı Değirmen* 1 668.805 668.805
Yoğultucu 1 1 75.000 75.000
Yoğultucu 2 1 75.000 75.000
Pompa 2 2 20.350 40.701
Mekanik Klasifikatör 1 61.804 61.804
MGS 9 210.000 1.890.000
Tikiner 1 153.563 153.563
Tambur Vakum Filtre 1 174.215 174.215
Diskli Filtre* 1 152.487 152.487
TOPLAM 78 6.608.012
70
Tablo 8 Toplam Ana Donatı Maliyetinin Yüzdelerine Dayalı Olarak Tesis Sabit Yatırımın
Diğer Kalemlerinin Maliyetinin ve Toplam Sermaye Yatırımının Tahmini
Sıra No Gider Türleri Maliyet ($) %
1 Tesis ana donatılarının toplam maliyeti 6.608.011 100.00
2 Donatıların tesisteki yerlerine kurulması 1.652.003 25.00

Proses boru hatları inşası (malzeme ve
3 1.321.602 20.00
işçilik)
4 Ölçüm ve kontrol cihazları 991.202 15.00
5 Enerji ve aydınlatma elektrik tesisatı 991.202 15.00
6 Tesis ana binaları inşası 1.652.003 25.00
7 Yardımcı servis binaları inşası 660.801 10.00
Buhar, basınçlı hava, elektrik enerjisi
8 üretimi sistemleri; itfaiye, ilk yardım, 660.801 10.00
kafeterya gibi ek hizmetler
9 Saha düzenlemesi 660.801 10.00
10 Arazi 250.000
Toplam tesis maliyeti
11 15.448.426
(T=1+2+3+……+10)
Tesisin yapımı için gerekli mühendislik,
12 4.634.528 30.00
satınalma ve inşaat yönetim hizmetleri
Öngörülmemiş maliyetler için güvenlik
13 2.317.264
payı (Tx0.15)
14 Sabit sermaye yatırımı (SSY) (11+12+13) 22.400.218
15 İşletme sermayesi (İS) (SSY x 0.15) 3.360.033

Toplam sermaye yatırımı (TSY)
16 25.760.251
(14+15)
Tablo 9 Yıllık Gelir Proforması
Birim
Tenör Miktar
Gelir Türler Fiyat Gelir ($/yıl )
% (ton/yıl)
($/ton )
25 mm Parça Cevher 46 250 55.080 13.769.950
6/25 mm Fındık
49 260 3.105 807.201
Cevher
İnce Cevher 49 280 286.426 80.199.202
TOPLAM 344.610 94.776.353
71
Çizelge 61 Ekipman Listesi
EKİPMAN NO EKİPMAN ADI ÖZELLİKLERİ ADET
1 Titreşimli Izgaralı Besleyici 950x4000 mm 1

2 Çeneli Kırıcı 510x800 mm (C-80) 1
3 Çift Katlı Elek 1600x5000 mm 1
4 Konik Kırıcı 610 mm- İnce Hazne 2
5 Standart Titreşimli Elek 1000x2000 mm 1
6 Silo 750m3 1
7 Çubuklu Değirmen 3350x4880 mm 1
8 Pompa 100/75D 2
9 Hidrosiklon Ø 330 mm 4
10 Bant 1 762x3000 mm 1
11 Bant 2 762x29900 mm 1
12 Bant 3 610x2950 mm 1
13 Bant 4 610x36670 mm 1
14 Bant 5 610x11520 mm 1
15 Bant 6 610x23190 mm 1
16 Bant 7 610x9660 mm 1
17 Bant 8 610x22220 mm 1
18 Bant 9 610x40000 mm 1
19 Bant 10 610x60000 mm 1
20 Bant 11 610x82094 mm 1
21 Bant 12 610x9660 mm 1
22 Triyaj Bandı 914x10000 mm 1
23 Jig 1040x1180 mm 1
24 Hidrosizer 4 Gözlü 3
25 İri Boyut Sallantlı Masa 1,5 t/h 8
26 Orta Boyut Sallantlı Masa 1 t/h 8
27 İnce Boyut Sallantlı Masa 0,5 t/h 16
28 Bilyalı Değirmen 2740x2740 mm 1
29 Yoğultucu 1 Ø 24000 mm 1
30 Pompa Ø 100/75D 2
31 Makanik Klasifikatör 2524x4486x10788 1
32 Yoğultu 2 Ø 18000 1
33 MGS 5026x1848x2500 9
34 Tikiner Ø 10000 mm 1
35 Tambur Vakum Filtre Ø 1500 mm 1
36 Disk Filtre Ø 1850 mm 1
72
SONUÇ
Ocaktan üretilen ortalama %31,39 Cr2O3 tenöre sahip cevher, endüstrinin talep ettiği ürünün
elde edilmesi amacıyla öncelikle cevher hazırlama, devamında ise zenginleştirme ve son
olarak susuzlandırma işlemleri uygulanarak nihai ürün elde edilecektir. Cevher hazırlama
tesisinde kırma ve öğütme işlemleri için öncelikle kapasite hesapları yapılmıştır. Yapılan
hesaplamalar sonucu kırma devresi için belirlenen kapasite 140 t/s olarak, öğütme devresi için
65 t/s olarak belirlenmiştir. Ocaktan üretilen üst tane boyutu 400 mm olan tüvenan cevherin,
zenginleştirme devresinde hedeflenen 1 mm tane boyutuna indirilmesi için seçilen kırma –
öğütme ekipmanları; titreşimli ızgaralı besleyici, çeneli kırıcı, çift katlı elek, konik kırıcı, silo,
çubuklu değirmenden oluşmaktadır. Zenginleştirme devresi; santrifüj pompa, hidrosiklon, jig,
hidrosizer, sallantılı masa, mekanik klasifikatör, bilyalı değirmen ve MGS’den oluşmaktadır.
Sallantılı masalardan ve MGS’den %48,65 Cr2O3 tenörlü, 36,33 t/s konsantre alınıp piyasaya
sunulmaktadır. Susuzlandırma ekipmanları; yoğultucu, tikiner, vakumlu disk filtre, vakumlu
tambur filtreden oluşmaktadır.MGS ve yoğultucudan artık alınmaktadır. MGS ise bu oran %
7,11Cr2O3 tenörlü olup 27,84 t/s’dir bu artık yoğultucunun üst akımı ile birleşip (%4 Cr2O3
tenörlü 0,83 t/s) tikinere gönderilmektedir. Bu tesis için yapılan toplam yatırım maliyeti
yaklaşık $25.400.301’dur. Ocak ömrü 10 yıl olarak belirlenmiştir. Konsantre satış fiyatları;
+25 mm parça cevher için yaklaşık $250, 6/25 mm fındık cevher için yaklaşık $260 ve ince
cevher için yaklaşık $280 olarak bulunmuştur. Tesisin yıllık yaklaşık $94.776.353 kazanması
beklenmektedir. Bu verilere dayanarak yılın sonunda $69.376.052 kar sağlayarak yatırım
maliyetini karşılamaktadır. Yatırım yapılabilir bir projedir.
73
KAYNAKÇA
Hoşten, Ç, 2010, Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme Temel İşlemlerinin Tasarımı, ODTÜ

Basım İşliği, Ankara
www.erkom.com.tr
www.mertamakina.com
www.metekmining.com
tr.nilescrushers.com
www.saltercyclones.com
www.yonpf.com
www.metso.com
https://www.prominetech.com/product/page/2/
http://ttcmuhendislik.com/ttc-urunler/standart-titresimli-elekler/
74

60 T - H Kapasiteli Krom Tesisi Tasarımı Ve Ekonomik Etüdü

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

60 T - H Kapasiteli Krom Tesisi Tasarımı Ve Ekonomik Etüdü

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.

KROM TESİSİ TASARIMI VE EKONOMİK ETÜDÜ

CEVHER TASARIM DERSİ

İzmir, Haziran, 2021

Çalışmamda yardımlarını esirgemeyen sayın hocalarımız, Prof. Dr. Mehmet

1. GENEL BİLGİLER ............................................................................................................. 1

2. CEVHER HAZIRLAMA TESİS TASARIM HESAPLARI ............................................ 2

2.2 Cevher Yoğunluğu ve Yığın Yoğunluğu Hesabı .............................................................. 2

2.3 Stok Alanı Hesabı ............................................................................................................. 2

2.4 Birincil Kırıcı Kapasite Hesabı......................................................................................... 6

2.5 İkincil Kırıcı Kapasite Hesabı .......................................................................................... 6

2.6 Değirmen Kapasite Hesabı ............................................................................................... 6

2.7 Silo Hesabı ........................................................................................................................ 7

3. EKİPMAN SEÇİMİ ........................................................................................................... 10

3.2 Kırıcı Seçimi ................................................................................................................... 11

3.2.1 Çeneli Kırıcı Seçimi ................................................................................................. 11

3.3.1 Çift Katlı Titreşimli Elek Hesabı ............................................................................. 13

3.4.1 Çubuklu Değirmen Boyutlandırması ....................................................................... 23

3.5 Hidrosiklon Hesabı ve Seçimi ........................................................................................ 31

4.TESİS AKIM ŞEMASININ PLAN VE KESİT GÖRÜNÜMLERİ................................ 34

4.2 A-A´ Kesit Görünüşü...................................................................................................... 34

4.3 B-B´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 35

4.4 C-C´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 35

4.6 E-E´ Kesit Görünüşü ...................................................................................................... 36

5.BANTLI KONVEYÖRLER İÇİN BANT SEÇİMİ ......................................................... 37

5.2 Bant Güç hesaplamaları .................................................................................................. 38

6.ZENGİNLEŞTİRME AKIM ŞEMASI ............................................................................. 41

7.2 Hidrolik Sınıflandırıcı (Hidrosizer) Seçimi .................................................................... 43

7.3 Sallantılı Masa Seçimi .................................................................................................... 44

7.4 Bilyalı Değirmen Seçimi ................................................................................................ 45

7.5 Değirmen Öncesi Yoğultucu (1) Seçimi ........................................................................ 48

7.6 Pompa Seçimi ................................................................................................................. 48

7.7 Mekanik Klasifikatör ...................................................................................................... 52

7.8 Mgs Öncesi Yoğultucu(2) Seçimi .................................................................................. 53

7.9 MGS Seçimi ................................................................................................................... 54

7.10 Tikiner Seçimi .............................................................................................................. 54

10.11 Filtre Seçimi ............................................................................................................... 57

8.2.Çeneli Kırıcı Maliyeti ..................................................................................................... 61

8.3.Çift Katlı Titreşimli Elek Maliyeti ................................................................................. 61

8.4.Standart Konik Kırıcı Maliyeti ....................................................................................... 61

8.5.Standart Titreşimli Elek Maliyeti ................................................................................... 62

8.6.Silo Maliyeti ................................................................................................................... 62

8.7.Çubuklu Değirmen Maliyeti ........................................................................................... 62

8.8.Santrifüj Pompa Maliyeti................................................................................................ 63

8.10.1.B1 Bant Maliyeti .................................................................................................... 64

8.12.Hidrosizer Maliyeti ....................................................................................................... 67

8.13.Sallantılı Masa Maliyeti................................................................................................ 67

8.14.Bilyalı Değirmen Maliyeti ............................................................................................ 67

8.15.Yoğultucu 1 (Hidroseparatör) Maliyeti ........................................................................ 68

8.16.Yoğultucu 2 (Hidroseparatör) Maliyeti ........................................................................ 68

8.17.Santrifüj Pompa 2 Maliyeti........................................................................................... 68

8.18.Simpleks Klasifikatör Maliyeti ..................................................................................... 68

8.19.MGS Maliyeti ............................................................................................................... 68

8.20.Tikiner Maliyeti ............................................................................................................ 69

8.21.Vakum Tambur Filtre Maliyeti..................................................................................... 69

8.22.Vakum Disk Filtre Maliyeti .......................................................................................... 69

Şekil 1 Stok Alanı Kesit görünüşü ............................................................................................. 3

Tablo 1 Kromit’in Fiziksel Özellikleri ...................................................................................... 1

2.1 Ocak Kapasitesi

2.2 Cevher Yoğunluğu ve Yığın Yoğunluğu Hesabı

2.3 Stok Alanı Hesabı

Ocak 11 ay çalışırken, tesis 12 ay çalışmakta bu sebeple 1 aylık stok yapılacağı düşünülerek

-Yığın yoğunluğu=2,10 g/cm3