Η αρχή της αναλογικότητας (25 § 1 εδ.
απορρίφθηκε για τυπικούς λόγους (Πα-
δ΄ Συντ.) στο πεδίο του ιδιωτικού δικαίου.
Από την ΟλΑΠ 6/2009 στην ΟλΑΠ
9/2015: αποτίμηση μιας πολυκύμαντης
και επισφαλούς πορείας με αφορμή το
ζήτημα της «εύλογης» ικανοποίησης κατ’
ΑΚ 932, της Ευ. Ποδηματά, σ. 977
Ο αιτιώδης σύνδεσμος στην ποινική ια-
τρική ευθύνη. Ζητήματα εφαρμογής των
θεωριών του ισοδυνάμου των όρων και
του αντικειμενικού καταλογισμού, του Α.
Αλαπάντα, σ. 1008
Οι αλλαγές που επέφερε στην πολιτική
δίκη ο ν. 4335/2015, της Ιω. Κουκουρά-
κη, σ. 1015
Τροποποιήσεις του ν. 4335/2015 στο
δίκαιο της απόδειξης. Οι νέες διατάξεις
για τη Διαταγή Πληρωμής. Διαχρονικό
δίκαιο, της Π. Μαντή, σ. 1025
Η ρύθμιση με τον ν. 4335/2015 της ανα-
στολής εκτελέσεως λόγω ασκήσεως
ανακοπής κατ’ αυτής (άρθρα 937 § 1 και
1011Α § 2 ΚΠολΔ), του Π. Μάζη, σ. 1033
Ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός στο
πεδίο της αναγκαστικής εκτέλεσης, του
Κ. Πλαστήρα, σ. 1038
Ειδικές διαδικασίες και Μικροδιαφορές
μετά τον ν. 4335/2015, της Ευ. Φερεντί-
νου, σ. 1052
ΟλΑΠ 8/2017: Δεδικασμένο από ανα-
κοπή κατά διαταγής πληρωμής που
ΤΟΜΟΣ 58
ρατ. Σ. Πανταζόπουλου, Σημ. Ι. Δεληκω- ΤΕΥΧΟΣ 4ο ΕΤΟΣ 2017
στόπουλου), σ. 1064 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
ISSN: 0302-1467
ΑΠ 448/2016: Κατάσχεση στα χέρια τρί-
Κωδικός. 014484
του. Ευθύνη του τρίτου για αποζημίωση
(Σημ. Α. Βαθρακοκοίλη), σ. 1111
ΑΠ 210/2017: Με τον ν. 4072/2012,
η ΟΕ λύνεται με δικαστική απόφαση
ύστερα από αίτηση εταίρου, εφόσον
υπάρχει σπουδαίος λόγος (Παρατ. Χρ.
Μαστροκώστα), σ. 1114
ΠΠρΘεσ 3074/2017: Τακτική διαδικα-
σία μετά την ισχύ του ν. 4335/2015.
Υποχρέωση προσκομιδής δικαστικού
πληρεξουσίου (Σημ. Σπ. Καποδίστρια), σ.
1143
ΜΠρΑθ 4711/2016: Διαφωνία γονέων
ως προς την επιλογή του σχολείου του
τέκνου κατά τη διάσταση (Σημ. Γ. Βαλμα-
ντώνη), σ. 1128
ΜΠρΑμαλ 58/2017: Αναστολή εκτέλε-
σης μετά τον ν. 4335/2015. Εφαρμογή
άρθ. 937 § 1 περ. γ΄ ΚΠολΔ, σε κάθε πε-
ρίπτωση κύριας εκτέλεσης, στην άμεση
όσο και στην έμμεση (Παρατ. Αθ. Πα-
νταζόπουλου), σ. 1134 ΕΝΩΣΗ
ΔΙΚΑΣΤΩΝ
ΣτΕ 1403/2016: Στην έννοια της εμπο- & ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ
ρικής συναλλαγής του άρθ. 3 π.δ.
166/2003 εμπίπτει και η σχεδίαση και
εκτέλεση δημόσιων έργων (Παρατ. Π.
Μιχελή), σ. 1257
 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ
ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Κατ’ άρθρο Ερμηνεία Ν. 3028/2002
Β’ έκδοση
Δημήτριος Παπαπετρόπουλος, Επίτ. Αντ/δρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους
ISBN: 978-960-568-668-0 © 2017, XLII + 286 σελίδες, 35,00 €

Το παρόν αποτελεί πλήρη αναλυτική κατ’ άρθρο ερμηνεία του ν. 3028/2002, για την προστασία
των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Στην παρούσα δεύτερη έκδοση, ο
Συγγραφέας, ο οποίος έχει υπερτριακονταετή ενασχόληση με τα θέματα που ρυθμίζονται από τον
νόμο αυτόν, έχει λάβει υπόψη όλη την πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας,
ενώ παραθέτει όπου είναι αναγκαίο και τα κατ’ εξουσιοδότηση εκδοθέντα συναφή νομοθετήματα.
Παρέχει έτσι στον αναγνώστη όλα τα εργαλεία για την εφαρμογή του ν. 3028/2002, που αποτελεί
ένα σύγχρονο νομοθέτημα για την αποτελεσματική προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος,
η οποία έχει ως περιεχόμενο τη διατήρηση στο διηνεκές των μνημείων και λοιπών στοιχείων που
προέρχονται από την ανθρώπινη στο παρελθόν δραστηριότητα και συνθέτουν την ιστορική, καλ-
λιτεχνική, τεχνολογική και γενικώς την πολιτιστική κληρονομιά αλλά και τη δυνατότητα επιβολής
γενικών περιορισμών και απαγορεύσεων, ή ειδικών μέτρων για την αποφυγή οποιασδήποτε βλά-
βης, αλλοίωσης, ή υποβάθμισης των μνημείων και του χώρου που τα περιβάλλει.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΌ ΚΑΘΕΣΤΏΣ ΤΩΝ ΝΉΣΩΝ ΤΟΥ ΑΙΓΑΊΟΥ

Οι απόψεις της Τουρκίας, οι θέσεις της Ελλάδος
και τα ισχύοντα βάσει του Διεθνούς Δικαίου
Πρόλογος: Παν. Κ. Σιδηροκαστρίτης, Στρατιωτικός Νομικός Σύμβουλος,
Επιτίμος Δικηγόρος ΔΣΑ, LL.M.
Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, Νομικός, Διεθνολόγος
ISBN: 978-960-568-681-9 © 2017, Χ + 70 σελίδες, 12,00 €

Το θέμα του καθεστώτος των νήσων του Αιγαίου είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα των
διμερών ελληνοτουρκικών σχέσεων και έχει απασχολήσει κορυφαίους νομικούς και από τις
δύο πλευρές του Αιγαίου, ενώ έχει γίνει αντικείμενο διεθνούς σχολιασμού αλλά και μαθημά-
των σε μεγάλα ξένα πανεπιστήμια.
Στην παρούσα μελέτη, η οποία βασίζεται σε πληθώρα νομικών κειμένων και μελετών, εκτίθενται
αρχικώς οι τουρκικές απόψεις (οι οποίες συχνά είναι περισσότερες της μίας), και ακολούθως πα-
ρατίθενται οι ελληνικές θέσεις αλλά και το τι ακριβώς ισχύει, βάσει του Διεθνούς Δικαίου.

Aθήνα - Ιπποκράτους 23 - T.K. 10679 - Τηλ. 210 33 87 500 - Fax 210 33 90 075 / Θεσσαλονίκη - Φράγκων 1 - Τ.Κ. 54626 Τηλ. 2310 535 381- Fax 2310 546 812
Εθνικής Αμύνης 42 - Τ.Κ. 54621 - Τηλ. 2310 244 228, 9 - Fax 2310 244 230 - http://www.sakkoulas.gr / e-mail: info@sakkoulas.gr
αποφασεισ Πρωτοβαθμιων Δικαστηριων ΜΠρΑμαλ 58/2017
ΜΠρΑμαλ 58/2017
Πρόεδρος: Δημήτριος Νέγκας.
Δικηγόροι: Βικτ. Βασιλοπούλου, Εμμ. Μπιρμπίλης.
Αναστολή εκτέλεσης μετά τον ν. 4335/2015. Εφαρ-
μογή άρθ. 937 § 1 περ. γ΄ ΚΠολΔ, σε κάθε περίπτω-
ση κύριας εκτέλεσης, στην άμεση όσο και στην
έμμεση, υπό τον περιορισμό ότι, επί επικείμενου
πλειστηριασμού, η αίτηση ασκείται μόνο όταν δεν
είναι δυνατή η εμπρόθεσμη εκδίκαση της ανακο-
πής του άρθ. 933 ΚΠολΔ. Προϋποθέσεις αναστο-
λής της εκτέλεσης: α) ότι η διενέργεια της αναγκα-
στικής εκτέλεσης θα προξενήσει ανεπανόρθωτη
βλάβη στον αιτούντα και β) ότι πιθανολογείται η
ευδοκίμηση της ανακοπής. Αναστολή των ατομι-
κών καταδιωκτικών μέτρων κατά Ένωσης Αγρο-
τικών Συνεταιρισμών που τέθηκε σε εκκαθάριση
ακόμη και αν έχει παρέλθει ο χρόνος εντός του
οποίου έπρεπε να περατωθεί η εκκαθάριση.
1. Με τις διατάξεις του ν. 4335/2015 επήλθαν εκτετα-
μένες τροποποιήσεις σε αρκετά κεφάλαια του Κώδικα
Πολιτικής Δικονομίας, μεταξύ των οποίων και σε εκείνο
της Αναγκαστικής Εκτέλεσης. Οι νέες διατάξεις, σύμ-
φωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθ. 1 άρθρου ένα-
του § 3 του ιδίου νόμου, εφαρμόζονται στις περιπτώσεις
των αναγκαστικών εκτελέσεων επί των οποίων η σχετική
επιταγή προς πληρωμή ή προς εκτέλεση διενεργείται
μετά την 1.1.2016. Εάν αντιθέτως η επίδοση της επιτα-
γής προς εκτέλεση έγινε πριν από τις 2.1.2016, η ανα-
γκαστική εκτέλεση διέπεται από όλες οι διατάξεις του
ΚΠολΔ που ίσχυαν έως την 1.1.2016, περιλαμβανομένου
ασφαλώς και του άρθ. 938 ΚΠολΔ. Η διάταξη αυτή, που
καταργήθηκε με την § 1 του άρθρου όγδοου του άρθ. 1
ν. 4335/2015, προέβλεπε ότι «με αίτηση του ανακόπτο-
ντος μπορεί να διαταχθεί η αναστολή της αναγκαστικής
εκτέλεσης με εγγύηση ή και χωρίς εγγύηση, αν ο δικα-
στής κρίνει ότι η ενέργεια της αναγκαστικής εκτέλεσης
θα προξενήσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον αιτούντα και
πιθανολογεί την ευδοκίμηση της ανακοπής», αφορούσε
δηλαδή κάθε είδος αναγκαστικής εκτέλεσης.
2. Ο νομοθέτης προέβη στην κατάργηση έχοντας προ-
φανώς υπόψιν ότι, για το βασικότερο μέσο εκτέλεσης,
δηλ. την κατάσχεση στα χέρια του οφειλέτη με επακό-
λουθο πλειστηριασμό, δεν έχει πλέον έννοια η ύπαρξη
1134
αίτησης αναστολής, αφού κατ’ άρθ. 933 συνδ. 954 ΚΠολΔ
(όπως αντικαταστάθηκαν με την § 2 του όγδοου άρθρου
του άρθ. 1 ν. 4335/2015), η απόφαση επί της ανακοπής
κατά της εκτέλεσης εκδίδεται πριν από τον πλειστηριασμό,
ο οποίος διενεργείται τον όγδοο μήνα από την κατάσχεση,
χωρίς η άσκηση ενδίκου μέσου να αναστέλλει την εκτέ-
λεσή της (ΚΠολΔ 937 § 1 περ. β εδ. γ, όπως η § 1 αντι-
καταστάθηκε με την § 2 του όγδοου άρθρου του άρθ. 1 ν.
4335/2015). Περαιτέρω στο άρθρο 937 § 1 ΚΠολΔ, όπως
κατά τα άνω ισχύει, προβλέπεται ότι: α) σε περίπτωση
άσκησης ενδίκου μέσου κατά της απόφασης επί της ανα-
κοπής, μπορεί το δικαστήριο που θα δικάσει το ένδικο
μέσο, αν πιθανολογεί την ευδοκίμησή του, να διατάξει (με
τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων) την αναστολή,
με παροχή ή και χωρίς παροχή εγγύησης, εφόσον κρί-
νει ότι η διενέργεια της αναγκαστικής εκτέλεσης θα προ-
ξενήσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον αιτούντα (περ. β εδ.
γ) και β) σε περίπτωση άμεσης εκτέλεσης, το δικαστήριο
στο οποίο εκκρεμεί ανακοπή, μπορεί μετά από αίτηση του
ανακόπτοντος που δικάζεται με τη διαδικασία των ασφα-
λιστικών μέτρων, να διατάξει την αναστολή της εκτέλεσης
με παροχή ή και χωρίς παροχή εγγύησης (περ. γ). Για τα
λοιπά όμως μέσα έμμεσης εκτέλεσης δεν προβλέπεται
αντίστοιχη καθυστέρηση, όπως επί πλειστηριασμού, και
είναι δυνατό αυτά να επισπευσθούν εντός των χρονικών
ορίων του άρθ. 926 ΚΠολΔ, δηλ. από την πάροδο της τρί-
της εργάσιμης ημέρας από την επίδοση της επιταγής προς
εκτέλεση και μέχρι την πάροδο έτους από αυτή, η δε ολο-
κλήρωση της εκτέλεσης να συντελεστεί εντός μικρού χρο-
νικού διαστήματος. Στην περίπτωση π.χ. της κατάσχεσης
στα χέρια τρίτου, η οποία σαφώς αποτελεί έμμεση εκτέ-
λεση, εάν δεν υπάρξει δικονομική επιπλοκή, σύμφωνα με
τις διατάξεις των άρθ. 985 επ. ΚΠολΔ, η διαδικασία μπορεί
να ολοκληρωθεί σε χρόνο μικρότερο του ενός μηνός. Εάν
δε παράλληλα υπολογιστεί ο χρόνος κατά τον οποίο ενδε-
χομένως μπορεί να εκδοθεί απόφαση επί της ανακοπής,
αυτός πρακτικά (και ενόψει των προθεσμιών του άρθ. 933
ΚΠολΔ) θα είναι μεγαλύτερος των τριών μηνών - συνήθως
μάλιστα θα είναι αρκετά μεγαλύτερος.
3. Τίθεται επομένως το ερώτημα εάν στις περιπτώ-
σεις της έμμεσης εκτέλεσης (πλην εκείνης της επίσπευσης
πλειστηριασμού) υπάρχει πράγματι απαγόρευση αναστο-
λής της εκτέλεσης. Το ενδεχόμενο αυτό θα πρέπει να απο-
κλειστεί για τους εξής λόγους: Α) Η αναγκαστική εκτέλεση
ανέκαθεν γινόταν αντιληπτή ως δραστική παρέμβαση
ΕλλΔνη 4/2017(58)

στην προσωπική ή περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη
και, για το λόγο αυτό, ο νομοθέτης του ΚΠολΔ παγίως θεω-
ρούσε ότι δεν πρέπει να επιτρέπει την έναρξη ή τη συνέ-
χισή της, όταν ο οφειλέτης προβάλλει λόγους οι οποίοι,
μετά τη διάγνωσή τους ως βάσιμων κατά την προσήκουσα
διαδικασία, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ακύρωση
της εκτέλεσης (Γέσιου-Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτε-
λέσεως, τ. Ι, § 43, αριθ. 1). Β) Όμως ο εξαναγκασμός του
οφειλέτη να υποστεί εκτέλεση χωρίς να μπορεί να αμυν-
θεί έγκαιρα, του στερεί το δικαίωμα της αποτελεσματικής
δικαστικής προστασίας, που δικαιούται κατ’ άρθ. 20 Συντ.
(έτσι, και όχι με προσφυγή στην αρχή της αναλογικότη-
τας, Βαθρακοκοίλης, ΚΠολΔ Ερμηνευτική – Νομολογιακή
Ανάλυση, άρθ. 938, αριθ. 2). Στέρηση που ορισμένες
φορές μπορεί να λάβει το χαρακτήρα έντονης αδικίας, αν
π.χ. ο οφειλέτης επικαλείται εξόφληση ή την υπαγωγή του
σε καθεστώς που ενέχει απαγόρευση λήψης διωκτικών
μέτρων εναντίον του κλπ (μάλιστα η κατάργηση του άρθ.
938 ΚΠολΔ έχει χαρακτηριστεί αδικαιολόγητη – βλ. Μακρί-
δου/Απαλλαγάκη/Διαμαντόπουλου, Πολιτική Δικονομία –
Θεωρία υπό το ν. 4335/2015, σ. 39). Γ) Υπό το πρίσμα
αυτό, δύσκολα θα μπορούσε να ευσταθεί συνταγματικά
η ανωτέρω εκδοχή, καθόσον επιπλέον, ως έχει η γραμ-
ματική διατύπωση του νόμου, η προσωρινή προστασία
του οφειλέτη δεν εξαρτάται από το νομικό και ουσιαστικό
βάρος των αντιρρήσεών του και την έκταση της βλάβης
που θα υποστεί, αλλά από τυχαίο γεγονός: ποιο δηλαδή
μέσο αναγκαστικής εκτέλεσης επισπεύδει κάθε φορά ο
δανειστής ως πιο πρόσφορο για την ικανοποίησή του. Δ)
Την ανάγκη ύπαρξης σταδίου αναστολής εκτέλεσης, υπό
τις ως άνω νέες διατάξεις για την αναγκαστική εκτέλεση,
έχει ήδη αναγνωρίσει και η αρεοπαγητική νομολογία: με
την υπ’ αριθ. ΣυμβΑΠ 11/2017 (δημοσιευμένη στην ΤΝΠ-
ΔΣΑ), που εκδόθηκε επί αιτήσεως αναστολής για εκτέ-
λεση που ναι μεν αφορούσε πλειστηριασμό, αλλά η ανα-
κοπή δεν κατέστη δυνατό να εκδικαστεί πριν από αυτόν,
δέχθηκε τα εξής: «Αν ωστόσο δεν είναι δυνατόν να τηρη-
θούν οι προθεσμίες αυτές, ο καθ’ ου η εκτέλεση έχει τη
δυνατότητα να επιδιώξει την αναστολή με τη μορφή της
προσωρινής ρυθμίσεως καταστάσεως κατά το άρθρο 731
ΚΠολΔ, εφόσον βέβαια υπάρχει βάσιμος κατά το άρθρο
933 ΚΠολΔ λόγος ανακοπής κατά της επιχειρούμενης εκτέ-
λεσης και πιθανολογείται έτσι η ευδοκίμηση της ανακοπής
και η ανατροπή του εκτελεστού τίτλου. Τα ίδια ισχύουν και
επί κατασχέσεως χέρια τρίτου (άρθρα 982 επ. ΚΠολΔ), η
ΕλλΔνη 4/2017(58)
ΜΠρΑμαλ 58/2017 αποφασεισ Πρωτοβαθμιων Δικαστηριων
οποία συνιστά είδος έμμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης και
επομένως για τη δυνατότητα αναστολής μετά από ανα-
κοπή του άρθρου 933 ΚΠολΔ εφαρμόζονται οι ανωτέρω
διατάξεις (ΣυμβΑΠ 142/2016)». Όμοια λύση προτείνε-
ται και σε Μακρίδου/Απαλλαγάκη/Διαμαντόπουλου: ό.π.
(όπου και εξηγείται ο λόγος για τον οποίο ο νομοθέτης έχει
εκφραστεί εν προκειμένω εσφαλμένα).
4. Το παρόν Δικαστήριο έχει όμως την άποψη ότι δεν
χρειάζεται καν η προσφυγή στο θεσμό της προσωρινής
ρύθμισης κατάστασης, διότι (πέραν των δογματικών προ-
βλημάτων περί τον χαρακτηρισμό της αναστολής εκτέλε-
σης ως γνήσιου ασφαλιστικού μέτρου και της δυνατό-
τητας εφαρμογής του άρθ. 731 ΚΠολΔ – βλ. τη σχετική
προβληματική σε Γέσιου-Φαλτσή, Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτελέσεως, τ. Ι, § 43 αριθ. 12-15), ενόψει όσων προα-
ναφέρθηκαν, καθίσταται αναγκαία η συστηματική – τελο-
λογική ερμηνεία του άρθ. 937 § 1 περ. γ ΚΠολΔ, ώστε
να ισχύει σε κάθε περίπτωση κύριας εκτέλεσης, δηλαδή
τόσο στην άμεση όσο και στην έμμεση, υπό τον περι-
ορισμό ότι, επί επικειμένου πλειστηριασμού, η αίτηση
ασκείται μόνο όταν δεν είναι δυνατή η εμπρόθεσμη εκδί-
καση της ανακοπής του άρθ. 933 ΚΠολΔ.
5. Περαιτέρω αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ το καταργη-
θέν άρθ. 938 ΚΠολΔ όριζε ως προϋποθέσεις αναστολής
της εκτέλεσης ότι α) η διενέργεια της αναγκαστικής εκτέ-
λεσης θα προξενήσει ανεπανόρθωτη βλάβη στον αιτού-
ντα και β) ότι πιθανολογείται η ευδοκίμηση της ανακοπής,
ήδη το άρθ. 937 § 1 ΚΠολΔ στη μεν περ. β, όταν δηλαδή
η αίτηση αναστολής κρίνεται από το δικαστήριο του ενδί-
κου μέσου, έχει επαναλάβει τις ίδιες προϋποθέσεις, στη δε
περ.γ, δηλ. τις αιτήσεις αναστολής που αναφέρονται στην
προηγούμενη σκέψη, δεν γίνεται αναφορά προϋποθέ-
σεων. Πρέπει όμως να γίνει δεκτό ότι ισχύουν αμφότερες
για την ταυτότητα του νομικού λόγου, καθόσον υπάρχει
νοηματική συνέχεια μεταξύ των δύο διατάξεων (εξάλλου
η αναγκαιότητα των προϋποθέσεων αυτών έχει παγιωθεί
νομολογιακά σε όλο το δίκαιο της αναστολής, είτε αφορά
αναγκαστική εκτέλεση είτε διαταγή πληρωμής, όπου και
εκεί δεν υπάρχει ρητή διατύπωση).
6. Στην προκειμένη περίπτωση η αιτούσα, επικαλού-
μενη ανεπανόρθωτη βλάβη, ζητά με τις υπό κρίση ταυτό-
σημου περιεχομένου αιτήσεις να ανασταλεί η εκτέλεση
που επισπεύδεται σε βάρος της από την καθής δυνά-
μει εκτελεστού απογράφου της υπ’ αριθ. …/2013 (ειδι-
κής) απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αμαλιά-
1135
αποφασεισ Πρωτοβαθμιων Δικαστηριων ΜΠρΑμαλ 58/2017
δας, επί του οποίου δόθηκαν δύο εντολές προς εκτέλεση,
στις 5.2.2014 για ποσό € 15.093,75 και στις 25.11.2016
για ποσό € 62.350,10, βάσει των οποίων εν συνεχεία η
καθής, με δύο κατασχετήρια από 26/1/2017, προέβη σε
δύο κατασχέσεις στα χέρια τρίτων, ήτοι στα χέρια του
εδρεύοντος στην Αμαλιάδα «Αγροτικού Συνεταιρισμού …»
(την οποία αφορά η 1η αίτηση) και στα χέρια του εδρεύ-
οντος στην Αμαλιάδα «Αγροτικού Συνεταιρισμού …» (την
οποία αφορά η 2η αίτηση), μέχρι να εκδοθεί τελεσίδικη
απόφαση επί των αντίστοιχων ανακοπών που έχει ασκή-
σει κατ’ άρθ. 933 § 1 ΚΠολΔ ενώπιον του παρόντος Δικα-
στηρίου, για τους λόγους που αναφέρει σε αυτές.
7. Με τέτοιο περιεχόμενο οι αιτήσεις παραδεκτώς και
αρμοδίως εισάγονται προς συζήτηση ενώπιον του παρό-
ντος Δικαστηρίου κατά την προκείμενη διαδικασία των
ασφαλιστικών μέτρων (ΚΠολΔ 686 επ.) και είναι νομικά
βάσιμες. Ειδικότερα, ενόψει των χρόνων επίδοσης των
εντολών προς εκτέλεση, στην πρώτη περίπτωση πριν και
τη δεύτερη μετά την 1.1.2016, βάσει όσων αναφέρθηκαν
στη μείζονα σκέψη (ανωτέρω υπό 1), η αρμοδιότητα και
το νομικά βάσιμο στηρίζονται το μεν στο άρθ. 938 § 1
συνδ. 933 §§ 1, 2 ΚΠολΔ, όπως ίσχυαν πριν από την
κατάργηση του άρθ. 938 και την αντικατάσταση του άρθ.
938 με το ν. 4335/2015, το δε στο άρθ. 937 § 1 περ. γ
συνδ. 933 §§ 1, 3 ΚΠολΔ όπως ήδη ισχύουν, απορρι-
πτομένου του ισχυρισμού της καθής ότι δεν προβλέπε-
ται εν προκειμένω αίτηση αναστολής εκτέλεσης, για τους
λόγους που αναφέρθηκαν αναλυτικά ανωτέρω (σκέψεις
2-4). Πρέπει επομένως οι αιτήσεις να εξεταστούν περαι-
τέρω στην ουσία τους, συνεκδικαζόμενες, κατ’ άρθ. 246
ΚΠολΔ, διότι έτσι διευκολύνεται η διεξαγωγή της δίκης
και επέρχεται μείωση των εξόδων.
8. Στο σημείο αυτό, ενόψει των ισχυρισμών των διαδί-
κων που θα εξεταστούν, πρέπει να σημειωθούν τα εξής:
Έως το έτος 2011 ίσχυε ο νόμος 2810/2000 «Αγροτικές
Συνεταιριστικές Οργανώσεις», ο οποίος θεωρήθηκε μεν
λειτουργικός, αλλά ο ιστορικός νομοθέτης (βλ. εισηγη-
τική έκθεση του νόμου 4015/2011) διαπίστωσε για τους
αγροτικούς συνεταιρισμούς ότι «ο κρατικισμός, η πελα-
τειακή λογική και ο κομματισμός τους κράτησε καθηλω-
μένους και ο τρόπος της διαχείρισης των πόρων, εθνι-
κών και ευρωπαϊκών, ιδιαίτερα την τελευταία δεκαπεντα-
ετία δημιούργησαν αξεπέραστα προβλήματα». Η μεταρ-
ρύθμιση όμως της αγροτικής συνεταιριστικής δράσης,
που επιχειρήθηκε με το ν. 4015/2011, δεν κρίθηκε και
1136
πάλι ικανοποιητική από το νομοθέτη, που διαπίστωσε
πλέον (βλ. εισηγητική έκθεση του νόμου 4384/2016) ότι
«η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας καθιστά αναγκαία
την επιχειρηματική αποτελεσματικότητα ως όπλο για την
επιβίωση και την ανάπτυξη. Η συντήρηση, με επιδοτή-
σεις και προνόμια, μπορεί να ανακουφίζει προσωρινά,
αλλά δεν μπορεί να αποτελεί αναπτυξιακή στρατηγική».
Κατόπιν τούτων ισχύει ήδη ο ν. 4384/2016 «Αγροτι-
κοί Συνεταιρισμοί, μορφές συλλογικής οργάνωσης του
αγροτικού χώρου και άλλες διατάξεις». Εξ αυτών, κομ-
βικό σημείο υπήρξε ο ενδιάμεσος νόμος 4015/2011, που
προέβλεψε απλοποίηση των συνεταιριστικών οργανώ-
σεων σε μία κατά βάση βαθμίδα και ευνόησε τη συγ-
χώνευσή τους, ενώ παράλληλα πολλές από αυτές οδη-
γήθηκαν σε εκκαθάριση. Με το άρθ. 4 § 5 ν. 4015/2011
ορίστηκε ότι η διαδικασία εκκαθάρισης θα διενεργείται
σύμφωνα με το άρθ. 25 ν. 2810/2000 και πρέπει να ολο-
κληρώνεται το αργότερο εντός δύο (2) ετών. Είναι σαφές
ότι η προθεσμία αυτή, ιδίως όσον αφορά τις Ενώσεις
Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ), ήταν ανεπαρκής λόγω
της πολυπλοκότητας των οικονομικών τους δοσοληψιών
και των συναφών εκκρεμών δικών. Η εν λόγω παράγρα-
φος καταργήθηκε με το άρθ. 34α ν. 4282/2014, πλην
όμως με το άρθ. 27 §18 ν. 4384/2016 ορίζεται ότι «οι
διατάξεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται και για
τις εκκαθαρίσεις των ΑΣ, ΕΑΣ, ΚΕΣΕ, ΚΑΣΟ και ΣΕ που
βρίσκονται σε εκκαθάριση κατά την έναρξη ισχύος του
παρόντος νόμου».
9. Κατ’ αρχάς επομένως, ως προς την εκκαθάριση
και κατά το μέρος που ενδιαφέρει εδώ, ίσχυσαν οι εξής
διατάξεις του άρθ. 25 ν. 2810/2000: (§ 1) «Οι εκκαθαρι-
στές έχουν υποχρέωση, μόλις αναλάβουν τα καθήκοντά
τους, να κάνουν απογραφή της περιουσίας της εκκαθα-
ριζόμενης οργάνωσης και να συντάξουν ισολογισμό,
αντίγραφο του οποίου, υποβάλλουν στην εποπτεύουσα
αρχή ... Οι εκκαθαριστές γνωστοποιούν τη λύση της
οργάνωσης με τη δημοσίευσή της σε μία ημερήσια εφη-
μερίδα και αν δεν εκδίδεται τέτοια σε περιοδική εφημε-
ρίδα, του νομού της έδρας της και καλούν τους πιστωτές
να αναγγείλουν τις απαιτήσεις τους». (§ 2) «Απαιτήσεις
πιστωτών κατά της υπό εκκαθάριση οργάνωσης παρα-
γράφονται μετά την πάροδο τριών (3) ετών από την ημε-
ρομηνία της δημοσίευσης της λύσεώς της». (§ 3) «Από
το προϊόν της εκκαθάρισης εξοφλούνται τα ληξιπρόθε-
σμα χρέη της εκκαθαριζόμενης οργάνωσης … Στη συνέ-
ΕλλΔνη 4/2017(58)

χεια εξοφλούνται οι προαιρετικές μερίδες. Το υπόλοιπο
του ενεργητικού που απομένει διατίθεται, με απόφαση
της γενικής συνέλευσης, αποκλειστικά για σκοπούς
συνεταιριστικούς ή κοινωνικούς. Ουδέποτε διανέμεται
στα μέλη. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις περί
δικαστικής εκκαθάρισης κληρονομιάς». Οι συγκεκριμέ-
νες διατάξεις ταυτίζονται (με ελάχιστες λεκτικές διαφο-
ροποιήσεις) με αντίστοιχες του άρθ. 27 ν. 4384/2016 και
συνεπώς η εκκαθάριση ομαλώς συνεχίζεται με βάση το
άρθρο αυτό.
10. Όμως το άρθ. 27 ν. 4384/2016, που όπως προ-
αναφέρθηκε ρυθμίζει πλέον κατά τα λοιπά την εκκαθά-
ριση, πέραν του ότι αναφέρεται σε περισσότερες λεπτο-
μέρειες, εισάγει δύο σημαντικές διαφοροποιήσεις: Α) Με
την § 12 ορίζεται ότι τα ληξιπρόθεσμα χρέη εξοφλούνται
σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονο-
μίας, οι δε προαιρετικές μερίδες εξοφλούνται μετά την
ικανοποίηση των Τραπεζικών Ιδρυμάτων του Ελληνικού
Δημοσίου, των Ασφαλιστικών Ταμείων και των εργαζομέ-
νων, ενώ το άρθ. 25 § 3 ν. 2810/2000 όριζε αυτοτελώς τη
σειρά ως εξής: προηγείται η εξόφληση των οφειλών προς
τους εργαζόμενους και ακολουθεί η εξόφληση των λοιπών
δανειστών – βέβαια και με τις δύο εκδοχές οι εργαζόμενοι
έχουν προνόμιο. Β) Με την § 13 καταργεί σιωπηρά την
προθεσμία προς ολοκλήρωση της εκκαθάρισης και απλά
υποχρεώνει τον εκκαθαριστή, σε περίπτωση που το στά-
διο αυτό υπερβαίνει τα πέντε (5) έτη, να καταρτίσει σχέ-
διο επιτάχυνσης και περάτωσης της εκκαθάρισης και να
ακολουθήσει τη διαδικασία που ορίζεται εκεί. Εν ολίγοις,
οι διαδικασίες εκκαθάρισης, που δεν είχαν ολοκληρωθεί
πριν την εισαγωγή του ν. 4384/2016, συνεχίζονται κανο-
νικά μέχρι την πραγματική τους λήξη.
11. Ειδικά όσον αφορά την ικανοποίηση των δανει-
στών, αμφότεροι οι νόμοι, με τις διατάξεις των άρθ. 25
§ 3 ν. 2810/2000 και 27 § 12 ν. 4384/2016, ορίζουν ότι
«από το προϊόν της εκκαθάρισης εξοφλούνται τα ληξι-
πρόθεσμα χρέη». Συνεπώς οι δανειστές της συνεται-
ριστικής οργάνωσης χάνουν τα ατομικά καταδιωκτικά
τους μέτρα και οφείλουν να αναγγείλουν τις απαιτήσεις
τους κατά τη διαδικασία της εκκαθάρισης, από το προϊόν
της οποίας και θα ικανοποιηθούν, είτε πλήρως είτε σε
ποσοστό της αξίωσης, αναλόγως της φύσης της και του
ενεργητικού που θα επιτευχθεί. Σημειωτέον ότι το ίδιο θα
ίσχυε ακόμη και εάν δεν υπήρχε η ρητή διατύπωση των
άνω νόμων, καθόσον αμφότεροι (με τα άρθ. 25 §3 και 27
ΕλλΔνη 4/2017(58)
ΜΠρΑμαλ 58/2017 αποφασεισ Πρωτοβαθμιων Δικαστηριων
§ 15 αντιστοίχως) παραπέμπουν, για τα θέματα που οι
ίδιοι δεν ρυθμίζουν, στις διατάξεις για τη δικαστική εκκα-
θάριση της κληρονομίας (ΑΚ 1913-1922), όπου και εκεί
γίνεται παγίως δεκτό ότι, από τη δημοσίευση της από-
φασης που διατάζει την εκκαθάριση, αναστέλλονται τα
ατομικά καταδιωκτικά μέτρα των δανειστών (με εξαίρεση
τους ήδη ενυπόθηκους ή ενεχυρούχους). Δηλαδή παύει
κάθε μέτρο εκτέλεσης, κάθε ασφαλιστικό μέτρο και δεν
μπορεί να αρχίσει αναγκαστική εκτέλεση, ενώ όποια
είχε αρχίσει δεν μπορεί να συνεχιστεί, όσο διαρκεί η
εκκαθάριση (Παπαντωνίου, Κληρονομικό Δίκαιο Δ έκδ.
§ 134-IV, Γεωργιάδης, Κληρονομικό Δίκαιο, § 44 αριθ.
52 επ., Φίλιος, Κληρονομικό Δίκαιο, τ. Ι, § 93-Α, Νίκας
σε Γεωργιάδη/Σταθόπουλου ΑΚ άρθ. 1914 αριθ. 25 επ.),
πράγμα άλλωστε που ανταποκρίνεται και στην κοινή
λογική, αφού, εάν επιτρέπονταν οι ατομικές διώξεις, η
διαδικασία της εκκαθάρισης θα έχανε το σκοπό της για
δίκαιη - σύμμετρη ικανοποίηση των δανειστών (Νίκας,
ό.π. αριθ. 25) - δηλαδή θα λειτουργούσε και πάλι η αρχή
της πρόληψης, που είναι φύσει αντίθετη προς τη διαδι-
κασία εκκαθάρισης.
12. Από την ένορκη κατάθεση του προταθέντος από την
καθής μάρτυρα Δημ.Κ., κατοίκου Αμαλιάδας, στο ακροατή-
ριο ενώπιον του Δικαστηρίου, καθώς και από τα έγγραφα
και τα τεκμήρια που προσκομίζουν οι διάδικοι, πιθανο-
λογούνται τα εξής: Η αιτούσα ΕΑΣ τέθηκε σε καθεστώς
εκκαθάρισης δυνάμει της υπ’ αριθ. 177/16.4.2014 πρά-
ξης - απόφασης της Γενικής της Συνέλευσης, που λήφθηκε
ομόφωνα. Η καθής που υπήρξε υπάλληλός της και είχε
απολυθεί από το έτος 2012, πέτυχε την έκδοση της υπ’
αριθ. 152/2013 (ειδικής) απόφασης του Μονομελούς Πρω-
τοδικείου Αμαλιάδας, με την οποία η αιτούσα υποχρεώ-
θηκε να της καταβάλει το ποσό των € 43.977,82 ως οφει-
λόμενο υπόλοιπο της αποζημίωσης απόλυσης. Η καθής
επέσπευσε σε βάρος της αιτούσας αναγκαστική εκτέλεση
αρχικά δυνάμει της από 5.2.2014 εντολής προς εκτέλεση
για ποσό κεφαλαίου € 15.000 πλέον εξόδων (συνολικά
€ 15.093,75), το οποίο ήταν το κηρυχθέν ως προσωρινά
εκτελεστό κεφάλαιο, μετά δε την τελεσιδικία, δυνάμει της
από 25.11.2016 εντολής προς εκτέλεση για όλο το ποσό
κεφαλαίου € 43.977,82 πλέον των τόκων για όλο το επι-
δικασθέν ποσό και εξόδων (συνολικά € 62.350,10). Κατό-
πιν, τον Ιανουάριο του 2017, με δύο κατασχετήρια από
18.1.2017, προέβη σε δύο κατασχέσεις στα χέρια τρίτων
για ποσό € 62.350: α) στις 25.1.2017 στα χέρια του εδρεύ-
1137
αποφασεισ Πρωτοβαθμιων Δικαστηριων ΜΠρΑμαλ 58/2017
οντος στην Αμαλιάδα «Αγροτικού Συνεταιρισμού …» και
β) στις 26.1.2017 στα χέρια του εδρεύοντος στην Αμαλι-
άδα (…) «Αγροτικού Συνεταιρισμού …» οι δε τρίτοι υπέ-
βαλαν θετική δήλωση για ποσό € 1.176,89 και € 750 αντι-
στοίχως και ομοίως συνετάγησαν οι υπ’ αριθ. 12/2.2.2017
και 16/3.2.2017 δηλώσεις τους ενώπιον της Ειρηνοδίκη
Αμαλιάδας. Πιθανολογείται δηλαδή (βάσει των υπαρχό-
ντων εγγράφων, σε συνδυασμό με το ότι τα στοιχεία της
διαδικασίας εκτέλεσης δεν αμφισβητούνται, διότι οι διάδι-
κοι δεν θεώρησαν σκόπιμο να προσκομίσουν αντίγραφο
του απογράφου της εκτελούμενης απόφασης, η οποία
αναζητήθηκε αυτεπάγγελτα στο αρχείο του Δικαστηρίου)
ότι τελικά, όπως άλλωστε ήταν φυσικό, η καθής εγκατέ-
λειψε την πρώτη διαδικασία εκτέλεσης που αφορούσε το
προσωρινά εκτελεστό ποσό και συνέχισε τη δεύτερη για
το σύνολο που επιδικάστηκε με την άνω υπ’ αριθ. …/2013
απόφαση.
13. Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, και ενόψει όσων
αναφέρθηκαν στην 11η σκέψη, η διαδικασία αυτή εκτέ-
λεσης, που άρχισε το έτος 2016, είναι άκυρη εξ αρχής,
λόγω της αναστολής των ατομικών καταδιωκτικών
μέτρων των δανειστών της αιτούσας, της οποίας η εκκα-
θάριση είχε αρχίσει από το έτος 2014, ακυρότητα που
ισχύει ούτως ή άλλως και για κάθε μεταγενέστερη πράξη
εκτέλεσης. Η καθής βέβαια επικαλείται ότι η εκκαθάριση
θα πρέπει να θεωρηθεί πως έληξε από τον Απρίλιο του
έτους 2016, λόγω της παρόδου της διετίας που αναφέρει
ο ν. 2810/2000. Πέραν όμως του ότι στο νόμο αυτό δεν
προβλεπόταν αυτοδίκαιη παύση των εργασιών της εκκα-
θάρισης, αυτή έχει ήδη καταστεί ουσιαστικά απρόθεσμη
δυνάμει του άρθ. 27 ν. 4384/2016, όπως αναφέρθηκε
στη 10η σκέψη. Υπενθυμίζεται πως ούτε η πρώτη διαδι-
κασία εκτέλεσης (για το προσωρινώς επιδικασθέν ποσό)
θα μπορούσε να συνεχιστεί για όσο διαρκεί η εκκαθά-
ριση. Οι λοιποί ισχυρισμοί της καθής, περί του τρόπου
που διεξάγεται η εκκαθάριση, καθίστανται έτσι άνευ αντι-
κειμένου και γενικά δεν αφορούν την παρούσα υπόθεση
(ενδεχομένως, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσαν να
προβληθούν σε διαδικασία που θα αφορούσε την εκκα-
θάριση καθεαυτή), παρότι βέβαια είναι δικαιολογημένοι,
1138
τόσο η καθής όσο και άλλοι δανειστές, να επιθυμούν την
όσο το δυνατόν σύντομη ολοκλήρωση της εκκαθάρισης.
Επομένως πιθανολογείται ότι θα γίνουν δεκτές οι από
1.2.1017 ανακοπές κατά της εκτέλεσης που έχει ασκή-
σει η αιτούσα (υπ’ αριθ. έκθ. κατ. 65/ΕΜ/23/17 και 70/
ΕΜ/25/17 αντιστοίχως με τη σειρά που αναφέρθηκαν οι
ανωτέρω κατασχέσεις), μεταξύ των λόγων των οποίων
περιλαμβάνει την αναστολή των ατομικών καταδιωκτι-
κών μέτρων, και η εκτέλεση θα ακυρωθεί.
14. Δεδομένου και του ότι εν προκειμένω η βλάβη της
αιτούσας είναι αυταπόδεικτα ανεπανόρθωτη, όχι λόγω
του ύψους του ποσού (που είναι μικρό), αλλά λόγου του
ότι, εάν η εκτέλεση προχωρήσει, το ποσό αυτό δεν θα
είναι δυνατό να εισαχθεί στο ενεργητικό της εκκαθάρι-
σης, όπου ανήκει, πρέπει οι αιτήσεις να γίνουν δεκτές,
ως βάσιμες και στην ουσία τους, και να διαταχθεί η
αναστολή της αναγκαστικής εκτέλεσης, χωρίς την επι-
βολή δικαστικών εξόδων κατά της καθής (άρθ. 84 § 2 του
Κώδικα Δικηγόρων), ελλείψει αιτήματος.
Παρατηρήσεις
Αναστολή εκτέλεσης μετά τον ν. 4335/2015
στην κατάσχεση στα χέρια τρίτου
Μετά το ν. 4335/2015 αναστολή εκτέλεσης χορη-
γείται στην άμεση εκτέλεση (937 § 1 περ. γ ΚΠολΔ)
εξαρτώμενη από την άσκηση ανακοπής του οφει-
λέτη (933 ΚΠολΔ) ή του τρίτου (936 ΚΠολΔ) και στην
έμμεση εκτέλεση μόνο μετά από άσκηση ενδί-
κων μέσων κατά της απόφασης επί της ανακοπής
(άρθρο 937§ 1 περ. β εδ. γ΄-στ΄) ΚΠολΔ.1
Στη θεωρία2 έχει υποστηριχθεί ότι η επιλογή
αυτή του νομοθέτη, όπως αποτυπώθηκε στο
γράμμα αυτού (άρθρο 937 – κατάργηση άρθρου
938 ΚΠολΔ), στην αναγκαστική κατάσχεση εις χεί-
ρας τρίτου δεν μπορεί να ξεπεραστεί ερμηνευτικά,
καθώς δεν πρόκειται για άμεση εκτέλεση, ώστε
να τύχει αναλογικής εφαρμογής το άρθρο 937 § 1
περ. γ ΚΠολΔ. Επίσης, αποκλείεται η προσφυγή στα
άρθρα 731 και 732 ΚΠολΔ...
Αθανάσιος Π. Πανταζόπουλος
Δ.Ν., Πρωτοδίκης
ΕλλΔνη 4/2017(58)