940 ΚΠολΔ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΑΣΤΙΚΟΥ, ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ & ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Αποζημίωση από
αδικαιολόγητη εκτέλεση
(940 ΚΠολΔ)
Διπλωματική εργασία της Σημέλας Θεοδοσιάδου

Α.Ε.Μ. 495
Επιβλέπων καθηγητής: Παρασκευάς Αρβανιτάκης
Θεσσαλονίκη 2012
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ…………………………………………………………………..4
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις…………………………………………..4
2. Διακρίσεις ελαττωματικής αναγκαστικής εκτέλεσης……… ...4
3. Επαναφορά και αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ………….5

3.1. Ο θεσμός της επαναφοράς……………………………………………….6
3.2. Η αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ………………………………….9
3.3. Σχέση επαναφοράς και αποζημίωσης………………………………..12
Β. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ή ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ Η

ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗ ΑΠΟΦΑΣΗ (940 §1 ΚΠολΔ) –
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ………………………………………………….…………….14
1. Εκτέλεση της προσωρινά εκτελεστής απόφασης…………….14

1.1. Αναγκαστική εκτέλεση…………………………………………………..14
1.2. Εκούσια εκτέλεση………………………………………………………..15
2. Η εκ των υστέρων εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση της

εκτελεσθείσας απόφασης……………………………………………………16
3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την αναγκαστική

εκτέλεση…………………………………………………….……………………17
4. Ζημία……………………………………………………………………...18
Γ. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΤΕΛΕΣΙΔΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΕ (940 §2 ΚΠολΔ)……………………………………19
1. Προϋποθέσεις αποζημίωσης όταν εξαφανίζεται η τελεσίδικη

απόφαση που εκτελέστηκε (940 §2 ΚΠολΔ)………………..…………19
1.1. Εκτέλεση της τελεσίδικης απόφασης…………………………………19
1.2. Εξαφάνιση της εκτελεσθείσας απόφασης…………………………….19
1.3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την αναγκαστική
εκτέλεση……………………………………………………………………………20
1.4. Ζημία……………………………………………………………………….21
2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω δόλιας κτήσης δεδικασμένου…21
1
Δ. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ ΛΟΓΩ ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΗΣ ΑΚΥΡΩΣΗΣ
ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ (940 §3 ΚΠολΔ)………………..24
1. Επαναφορά των πραγμάτων στην κατάσταση πριν την

εκτέλεση μετά την αμετάκλητη ακύρωση της…………………………25
2. Προϋποθέσεις αποζημίωσης του καθού λόγω αμετάκλητης

ακύρωσης της αναγκαστικής εκτέλεσης (940 §3 ΚΠολΔ)…………27
2.1. Επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης………………………………….27
2.2. Αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης……………….28
2.3. Συνδρομή των προϋποθέσεων 914 και 919 ΑΚ…………………….29
3. Αγωγή αποζημίωσης βάσει του άρθρου 914 ΑΚ πέρα από τα

όρια του 940 ΚΠολΔ. Οι αποφάσεις ΟλΑΠ 49/2005 και ΟλΑΠ
9/2010…………………………………………………………………………….30
Ε. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΑΛΛΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΤΩΝ

ΤΙΤΛΩΝ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ……………………....40
1. Διαταγή πληρωμής…………………………………………………….40
2. Αλλοδαπές δικαστικές αποφάσεις………………………………..42
3. Διαιτητική απόφαση…………………………………………………..43
4. Συμβολαιογραφικό έγγραφο………………………………………..44
5. Δικαστικός συμβιβασμός…………………………………………….45
6. Αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων………………………………..45
ΣΤ. ΑΞΙΩΣΗ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΥ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ……………………….47
Ζ. ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΤΟΥ

ΑΡΘΡΟΥ 940 ΚΠολΔ………………………………………………………….48
1. Ενεργητική νομιμοποίηση………………………………………….48
1.1. Ο καθού η εκτέλεση…………………………………………………….48
1.2. Τρίτος που υπέστη ζημία……………………………………………….48
1.3. Ο υπερθεματιστής………………………………………………………..48
2. Παθητική νομιμοποίηση……………………………………………..50
2
3. Αρμόδιο δικαστήριο και εφαρμοστέα διαδικασία…………….50
Η. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………52
Θ. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ…………………………………………………………………54
3
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ
1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Η απονομή δικαιοσύνης, στον χώρο του ιδιωτικού δικαίου,
πραγματοποιείται σε δύο στάδια: το πρώτο είναι η διαγνωστική
διαδικασία, με την οποία επιδιώκεται η έκδοση δικαστικής απόφασης
που να ανταποκρίνεται στην ορθή έννοια του δικαίου και την αλήθεια
των πραγμάτων και το δεύτερο είναι η αναγκαστική εκτέλεση, για να
μην μένει μόνο θεωρητική η παροχή δικαστικής προστασίας και με
τον τρόπο αυτό να μετουσιώνεται το περιεχόμενο της δικαστικής
απόφασης στην πραγματικότητα.
Ζήτημα, ωστόσο, ανακύπτει όταν μετά την ολοκλήρωση της
αναγκαστικής εκτέλεσης εξαφανίζεται η δικαστική απόφαση με βάση
την οποία επισπεύθηκε και ολοκληρώθηκε η εκτέλεση με συνέπεια η
επέμβαση στην περιουσία του οφειλέτη να καθίσταται αδικαιολόγητη.
Στην περίπτωση αυτή προκειμένου ο νομοθέτης να εξισορροπήσει
τα αντικρουόμενα συμφέροντα του επισπεύδοντος δανειστή ή του
τρίτου και του οφειλέτη, προέβλεψε δύο θεσμούς προστασίας του καθ’
ου η εκτέλεση οφειλέτη: το θεσμό της επαναφοράς των πραγμάτων
στην προηγούμενη κατάσταση (550, 579 § 2, 581 § 3, 660 και 914
ΚΠολΔ) και το θεσμό της χρηματικής αποζημίωσης (703 και 940
ΚΠολΔ).
Οι δύο τούτοι θεσμοί ισχύουν παράλληλα, με την έννοια ότι η
επιλογή του ενός δεν αποκλείει την παράλληλη παραδεκτή και
νομίμως βάσιμη προσφυγή και στον άλλο, εφ’ όσον συντρέχουν οι
αυτοτελείς δικονομικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις καθενός από
αυτούς τους δύο θεσμούς.
2. Διακρίσεις ελαττωματικής αναγκαστικής εκτέλεσης1

Η εκτέλεση της απόφασης νοείται υπό στενή και ευρεία έννοια.
Στην ευρεία έννοια του όρου εκτέλεση σημαίνει επέλευση κάθε
ουσιαστικού και δικονομικού δικαίου συνέπειας, που η έννομη τάξη
συνδέει με την απόφαση. Στην στενή έννοια του όρου, η εκτέλεση
υποδηλώνει την υλοποίηση των καταψηφιστικών αποφάσεων είτε με
την εκούσια συμμόρφωση του οφειλέτη στο διατακτικό τους, είτε με
την επίσπευση αναγκαστικής σε βάρος τους εκτέλεσης.
1 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 24-39.
4
Η συνδυασμένη ερμηνεία των διατάξεων 933, 550, 579, 914,
940 ΚΠολΔ που εξασφαλίζουν - στα πλαίσια της αναγκαστικής
εκτέλεσης - καθολική προστασία στον οφειλέτη επιτρέπει μια
περαιτέρω διάκριση των μορφών της ελαττωματικής αναγκαστικής
εκτέλεσης. Η διάκριση γίνεται με κριτήριο το είδος της διαφοράς που
αναφύεται. Έτσι, σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις, ανάγκη
προστασίας του οφειλέτη ανακύπτει στις εξής περιπτώσεις: α) όταν δεν
υπάρχει ή παύσει να υπάρχει ο εκτελεστός τίτλος, οπότε στην
περίπτωση αυτή μιλάμε για αδικαιολόγητη εκτέλεση, β) όταν η
επιχειρηθείσα πράξη εκτέλεσης έγινε κατά παράβαση του
προβλεπόμενου διαδικαστικού τύπου, οπότε στην περίπτωση αυτή
μιλάμε για άκυρη εκτέλεση και τέλος, γ) όταν είναι ανύπαρκτη η
απαίτηση για την οποία επισπεύδεται εκτέλεση, οπότε στην περίπτωση
αυτή μιλάμε για άδικη2 εκτέλεση.
Κατόπιν των ανωτέρω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο
νομοθέτης δεν θέλησε να προσδώσει τις ίδιες συνέπειες στην
αδικαιολόγητη, την άκυρη και την άδικη εκτέλεση. Όταν
διαφοροποιείται η αιτία της ελαττωματικής εκτέλεσης, διαφοροποιείται
και το αίτημα. Έτσι η αδικαιολόγητη εκτέλεση θεμελιώνει δικαίωμα
επαναφοράς, η άκυρη εκτέλεση θεραπεύεται, κατά κανόνα, με την
νέα έγκυρη πλέον επιχείρηση της, ενώ η άδικη εκτέλεση παρέχει στον
θιγέντα διάδικο τόσο αξίωση επαναφοράς όσο και δικαίωμα
αποζημίωσης.
3. Επαναφορά και αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ

Στις δύο πρώτες παραγράφους του άρθρου 940 ΚΠολΔ τονίζεται η
συνύπαρξη των δύο τούτων θεσμών: «εκείνος, κατά του οποίου είχε
στραφεί η εκτέλεση, έχει δικαίωμα εκτός από την επαναφορά των
πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση (…) να ζητήσει από εκείνον
που επέσπευσε την εκτέλεση αποζημίωση για τις ζημίες που
προξενήθηκαν από την εκτέλεση».
Έτσι η αξίωση χρηματικής αποζημίωσης ρυθμίζεται ως
επιπρόσθετο και χωριστό δικαίωμα του καθ’ ου η εκτέλεση, δίπλα και
παράλληλα στην επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη
κατάσταση κατά τα άρθρα 550, 579 § 2, 581 § 3, 660 και 914 ΚΠολΔ.
2 Βλ. Μιχελάκη, Περί της αδίκου διαδικαστικής πράξεως, σελ. 6, κατά τον οποίο:
«άδικος είναι η πράξις της οποίας το νόημα αντιφάσκει προς το καθόλου δίκαιον».
5
Πριν όμως εξετάσουμε την αποζημίωση του άρθρου 940 ΚΠολΔ, που
αποτελεί και το κύριο αντικείμενο της παρούσας, είναι σκόπιμο και
χρήσιμο να εξετάσουμε εν τάχει τον θεσμό της επαναφοράς.
3.1. Ο θεσμός της επαναφοράς

Ο θεσμός της επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση
προβλέπεται, μετά την ευδοκίμηση κάθε τακτικού και έκτακτου
ενδίκου μέσου, στο άρθρο 914 ΚΠολΔ για την έφεση, στο άρθρο 550
ΚΠολΔ για την αναψηλάφηση, στο άρθρο 579 § 2 και 581 § 3 ΚΠολΔ
για την αναίρεση. Επιπλέον για τις μισθωτικές διαφορές υπάρχει η
ειδική μορφή επαναφοράς που ρυθμίζεται στο άρθρο 660 ΚΠολΔ και
στα ασφαλιστικά μέτρα η επαναφορά ρυθμίζεται από το άρθρο 730 § 2
ΚΠολΔ.
Η επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση,
όταν εξαφανίζεται η δικαστική απόφαση, που είχε χρησιμεύσει ως
εκτελεστός τίτλος για την επίσπευση της αναγκαστικής εκτέλεσης είναι
μορφή αυτούσιας (φυσικής) αποζημίωσης, η οποία καθιερώνεται από
το δικονομικό δίκαιο κατ’ απόκλιση από τον βασικό κανόνα του
άρθρου 297 ΑΚ, που καθιερώνει την αρχή της χρηματικής
αποζημίωσης, και μάλιστα στο πλαίσιο αντικειμενικής ευθύνης, την
οποία φέρει ο υπέρ ου η εκτέλεση, από μόνο το γεγονός ότι
αποδυναμώθηκε ήδη ο εκτελεστός του τίτλος, δηλαδή ανεξαρτήτως
υπαιτιότητας του3. Σε περιπτώσεις όμως που δεν είναι πια δυνατή η
αυτούσια φυσική αποκατάσταση, εξαιτίας για παράδειγμα
δημιουργίας δικαιωμάτων τρίτων καλής πίστης (π.χ. υπερθεματιστή),
τότε υπάρχει υποχρέωση για χρηματική αποκατάσταση της
περιουσιακής τούτης ζημίας (335 ΑΚ), κάτι που δεν πρέπει να
συγχέεται με την κατ’ άρθρο 940 ΚΠολΔ περαιτέρω (επιπρόσθετη προς
εκείνη των άρθρων 550, 579 § 2 και 914 ΚΠολΔ) χρηματική
αποζημίωση4.
3 Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική

αποζημίωση όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.500.
4 ΑΠ 1325/1997 ΕΕΝ 1999.238, κατά την οποία : «Η αξίωση προς επαναφορά των
πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, η οποία επί χρηματικής απαίτησης συνίσταται

στην απόδοση του ποσού που είχε καταβληθεί, είναι ανεξάρτητη και δεν έχει σχέση με
την ύπαρξη ή μη αξίωσης προς αποζημίωση εξαιτίας των γενόμενων πράξεων της
αναγκαστικής εκτέλεσης, οι οποίες δεν ακυρώνονται με μόνη την εξαφάνιση της
απόφασης που εκτελέστηκε. Αλλά και η ζημία που θεμελιώνει την προς αποζημίωση ως
άνω αξίωση είναι άσχετη προς το αντικείμενο της επαναφοράς των πραγμάτων, εκτός
6
Η επαναφορά συναρτάται με την ακύρωση ή μεταρρύθμιση του
τίτλου, ανεξάρτητα από την ύπαρξη του δικαιώματος, ήτοι ο οφειλέτης
που αξιώνει την επαναφορά δεν αποκρούεται με την ανυπαρξία του
δικαιώματος του5. Συγγενέστερη έννοια ως προς το θεσμό της
επαναφοράς αποτελεί η αξίωση περί αδικαιολογήτου πλουτισμού,
καθώς διέπεται από την ίδια αποκαταστατική αρχή και καθώς
προσβλέπει στην απόδοση της ωφέλειας, που απεκόμισε στα πλαίσια
της εκτέλεσης ο επισπεύδων. Η κυριότερη διαφορά τους, όμως,
συνίσταται στο γεγονός ότι η αξίωση της επαναφοράς, όπως
αναφέρθηκε αμέσως ανωτέρω, δεν καταλύεται από την ανυπαρξία του
δικαιώματος, ούτε αντικρούεται από την ένσταση του μη σωζόμενου
πλουτισμού (909 ΑΚ), αφού στην περίπτωση της επαναφοράς ο
επισπεύδων δανειστής έχει υποχρέωση να αποδώσει την χρηματική
παροχή και το πράγμα έτσι όπως το έλαβε6.
Η αξίωση της επαναφοράς των πραγμάτων στην προηγούμενη
κατάσταση λειτουργεί παραπληρωματικά σε σχέση με την άσκηση
ενδίκων μέσων. Η ευδοκίμηση των τελευταίων και η ανατροπή της
δικαστικής απόφασης που προσβάλλεται με αυτά συνοδεύεται, εφόσον
έχει υποβληθεί το σχετικό αίτημα και μάλιστα χωρίς τη διεξαγωγή
ξεχωριστής προς τούτο δίκης, από την υποχρέωση του δανειστή να
αποδώσει στον οφειλέτη ό,τι έλαβε από την εκτέλεση και γενικά να
ανατρέψει την μεταβολή που επέφερε η εκτέλεση7.
Πιο συγκεκριμένα οι απαραίτητες προϋποθέσεις8 για την
θεμελίωση της αξίωσης της επαναφοράς των πραγμάτων στην
εάν δεν είναι εφικτή αυτή, οπότε οφείλεται αποζημίωση για αδυναμία παροχής.» και
Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική
αποζημίωση όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.503.
5 Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή
Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 914, σελ. 189.
6 ΕφΘεσ1302/2000 ΝΟΜΟΣ, κατά την οποία : «η αίτηση για επαναφορά των
πραγμάτων στην πρότερα κατάσταση στηρίζεται ευθέως στον νόμο και έχει ως βάση την
ανατροπή της εκτελέσεως με δικαστική απόφαση και όχι στις επικουρικές διατάξεις του
αδικαιολογήτου πλουτισμού. Κατά συνέπεια, αλυσιτελώς προβάλλονται κατ` αυτής
ενστάσεις από τις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεις», ΕφΑθ 11246/1979 ΝοΒ
1980.840, Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 164,
Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 60, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική
Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 130.
Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 914, σελ. 187-188.
8 Ειδικότερα για τις προϋποθέσεις της αίτησης επαναφοράς βλ. Μπρακατσούλας, Η
αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 165-166, Απαλαγάκη, Επαναφορά και
7
προηγούμενη, πριν την εκτέλεση, κατάσταση είναι κατ’ αρχάς η
ευδοκίμηση του ένδικου μέσου ώστε να έχει εξαφανιστεί ή
μεταρρυθμιστεί ο εκτελεστός τίτλος που αποτελούσε το θεμέλιο της
αναγκαστικής εκτέλεσης, καθώς και η έκδοση απόφασης επί της
αγωγής, της ανταγωγής ή της κύριας παρέμβασης, ήτοι η τελική
απόρριψη, έστω και για τυπικούς λόγους, της αίτησης παροχής
δικαστικής προστασίας. Επιπλέον θα πρέπει να έχει προηγηθεί η
εκτέλεση της απόφασης και συγκεκριμένα εκτέλεση που να τελεί σε
αιτιώδη συνάφεια, δηλαδή σε σχέση αιτίου αιτιατού με την απόφαση.
Όπως δε προκύπτει ομοιόμορφα από τις διατάξεις των άρθρων 550,
579 § 2 και 914 ΚΠολΔ, η εκτέλεση της απόφασης θα πρέπει να
προαποδεικνύεται9, δίχως να αρκεί απλή απειλή εκτέλεσης. Η
απόδειξη για το ότι έγινε η εκτέλεση θα πρέπει συνεπώς να προκύπτει
από έγγραφο ή ομολογία του επισπεύδοντος δανειστή10. Τέλος,
απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση είναι η υποβολή του σχετικού
αιτήματος από τον καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη, σύμφωνα με την αρχή
της διαθέσεως (106 ΚΠολΔ), αφού το δικαστήριο του ενδίκου μέσου
δεν έχει την εξουσία να διατάξει την επαναφορά αυτεπαγγέλτως,
ακόμη και όταν διαπιστώνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις της.
Η αξίωση για επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση μπορεί
να ασκηθεί είτε με αυτοτελές δικόγραφο (αυτοτελής επαναφορά), είτε
με το δικόγραφο του ενδίκου μέσου11 είτε να σωρευθεί με τις έγγραφες
προτάσεις12 (ενδοδιαδικαστική επαναφορά), οι οποίες υποβάλλονται
στο δικαστήριο κατά την εκδίκαση του τακτικού ή έκτακτου ενδίκου
Αποζημίωση, σελ. 70-91, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ.

130-132.
9 Δεν απαιτείται προαπόδειξη σε περίπτωση που η αίτηση επαναφοράς ασκείται με
αυτοτελές δικόγραφο, μετά την έκδοση απόφασης επί του ενδίκου μέσου, διότι τότε,
αφού ο διάδικος δεν κάνει χρήση της ενδοδιαδικαστικής επαναφοράς, διατηρεί το
δικαίωμα να αποδείξει την εκτέλεση με κάθε νόμιμο μέσο και μάρτυρες, μέσα στα
όρια που τάσσει η διαδικασία εκδίκασης της αγωγής. Βλ. Απαλαγάκη, Επαναφορά
και Αποζημίωση, σελ. 83, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας,
Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 914, σελ.
191-192.
10 Μπορεί π.χ. να αποδεικνύεται από το αντίγραφο της κατασχετήριας έκθεσης ή της
σχετικής περίληψης (πρβλ. 955§1 ΚΠολΔ) που θα προσκομίζεται προαποδεικτικώς,

δηλαδή συγχρόνως με την αίτηση επαναφοράς. Βλ. Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική
Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 131, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας,
191.
11 ΕφΑθ 3372/1971 ΔΕΝ 1972.180 επ.
12 ΑΠ 1173/1993 NOMOΣ, ΕφΑθ 816/1994 ΑρχΝ 1994.326 επ.
8
μέσου13. Αρμόδιο δικαστήριο (καθ’ ύλην και κατά τόπον) για να κρίνει
την αίτηση της επαναφοράς είναι πάντοτε το δικαστήριο που δικάζει το
ένδικο μέσο14. Η εφαρμοστέα διαδικασία, τακτική ή ειδική είναι
επίσης πάντοτε αυτή με την οποία κρίνεται το ένδικο μέσο.
Σημειώνεται, τέλος, ότι το δικαστήριο δεν έχει διακριτική
ευχέρεια, αλλά υποχρεούται να διατάξει την επαναφορά15. Η απόφαση
δε που διατάζει την επαναφορά αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Ο ρόλος
όμως των υποκειμένων της αναγκαστικής εκτέλεσης θα είναι τώρα
αντίστροφος. Επισπεύδων γίνεται ο καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτης16.
Στην ελληνική έννομη τάξη, η προστασία του καθ’ ου η εκτέλεση
οφειλέτη δεν εξαντλείται στο θεσμό της επαναφοράς, αλλά
προβλέπεται και η πλήρης αποζημίωση του από το δανειστή το ύψος
της οποίας ρυθμίζεται από τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου.
Ακολουθεί περαιτέρω ανάλυση για το θεσμό της αποζημίωσης, στα
πλαίσια της διάταξης του άρθρου 940 ΚΠολΔ, η οποία αποτελεί και το
κύριο αντικείμενο της παρούσας.
3.2. Η αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ

H αξίωση αποζημίωσης του άρθρου 940 ΚΠολΔ ρυθμίζεται ως
επιπρόσθετο και χωριστό δικαίωμα του καθ’ ου η εκτέλεση, δίπλα και
παράλληλα στην επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη
κατάσταση, σε περίπτωση αδικαιολόγητης εκτέλεσης.
Η διάταξη αυτή εισάγει γνήσια αξίωση του ουσιαστικού δικαίου,
εισάγοντας ευθύνη αδικοπρακτική, που για τη γένεση της δεν αρκεί
ότι ο επισπεύδων ανέλαβε τον κίνδυνο της εκτέλεσης, αλλά
13 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 84 επ., Μπέης, Πολιτική

Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος Ι, υπό άρθρο 914, σελ.
677.
14 Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 169, Απαλαγάκη,
Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 92, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής

Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο
914, σελ. 189, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 132,
αντιθ. Έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι σε περίπτωση που η αξίωση προβάλλεται με
αυτοτελές δικόγραφο, θα εφαρμοσθούν τότε οι γενικές διατάξεις για την καθ’ ύλην και
κατά τόπον αρμοδιότητα και θα ακολουθηθεί η τακτική διαδικασία. Βλ. Μπρίνιας,
Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 914 σελ. 185.
15 Ζερβογιάννη, Η επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης ως τρόπος
αποκατάστασης της ζημίας (Μία συμβολή στην ερμηνεία της ΑΚ 297 εδ.2), σελ. 95.
16 Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 133.
9
προϋποθέτει διαβαθμιζόμενη υπαιτιότητα του17. Η αξίωση
αποζημίωσης, αν και λείπει το στοιχείο του παρανόμου που αξιώνει το
άρθρο 914 ΑΚ, στηρίζεται σε μια ιδιαίτερη μορφή αδικοπραξίας, που
συνίσταται στην αντίθεση της πράξης της αναγκαστικής εκτέλεσης
προς τα χρηστά ήθη, τα οποία δεν ανέχονται την επίσπευση της
αναγκαστικής εκτέλεσης, όταν ο επισπεύδων γνωρίζει ή από βαριά
αμέλεια αγνοεί την ανυπαρξία του δικαιώματος του18.
Η διάταξη του 940 ΚΠολΔ ρυθμίζει συγκεντρωτικά, αλλά όχι και
ενιαία, τις περιπτώσεις εκείνες στις οποίες ανακύπτει θέμα
αποζημίωσης του καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη. Η ευθύνη του
επισπεύδοντος για αποζημίωση μπορεί αρχικά να πηγάζει από το
γεγονός ότι πραγματοποιήθηκε αναγκαστική εκτέλεση με βάση
δικαστική απόφαση, όμως εκ των υστέρων με την άσκηση ενδίκων
μέσων και την έκδοση δικαστικής απόφασης βεβαιώθηκε ότι δεν
υπάρχει η απαίτηση. Η ευθύνη όμως του επισπεύδοντος σε αυτήν την
περίπτωση, εξαρτάται από την ύπαρξη ορισμένου βαθμού
υπαιτιότητας, καθώς θα ήταν ανεπιεικές να ευθύνεται σε αποζημίωση
όποιος επισπεύδει μια τέτοια εκτέλεση, αν δεν βαρύνεται με
πταίσμα19.
Ευθύνη για αποζημίωση επίσης μπορεί να υπάρξει, μολονότι δεν
έχει μεσολαβήσει εξαφάνιση με ένδικα μέσα της δικαστικής απόφασης
που στήριξε την αναγκαστική εκτέλεση, όταν η πράξη της εκτελεστικής
διαδικασίας ακυρώνεται μετά από άσκηση ανακοπής, είτε γιατί η
απαίτηση κρίνεται πλέον κατά το χρόνο της εκτέλεσης ανύπαρκτη, είτε
γιατί η πράξη της εκτέλεσης, που ακυρώθηκε, είναι παράνομη και
επισύρει αυτή καθεαυτή ευθύνη για αποζημίωση, όπως π.χ., η
καταχρηστική κατάσχεση. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να ενταχθεί
και η άκυρη αναγκαστική εκτέλεση που στηρίζεται σε άλλους πλην
της δικαστικής απόφασης εκτελεστούς τίτλους, καθώς τότε δεν
υπάρχει θέμα εξαφάνισης του εκτελεστού τίτλου με ένδικα μέσα20.
17 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 233, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας

Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄,
υπό άρθρο 940, σελ. 511, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ.
378.
18 Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τόμος ΙΙ υπό άρθρο
940, σελ. 1811.

19 Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 378.
20 Τα θέματα αυτά ρυθμίζονται στο άρθρο 940 §3, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική
Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 378.
10
Η κατά άρθρο 940 ΚΠολΔ αποζημίωση καλύπτει κάθε
περιουσιακή ζημία που προήλθε από την αδικαιολόγητη εκτέλεση,
επομένως τόσο την θετική ζημία όσο και την αποθετική ή διαφυγόν
κέρδος (914, 297-298 ΑΚ)21, όπως επίσης και την ηθική βλάβη (914,
299, 932 ΑΚ)22. Αναγκαία δε προϋπόθεση για την στοιχειοθέτηση της
ευθύνης αποζημίωσης είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ
της αναγκαστικής εκτέλεσης που επισπεύστηκε και της ζημίας που
επήλθε στην περιουσία του οφειλέτη23.
Η αποζημίωση είναι πάντοτε χρηματική και αφορά περαιτέρω
ζημίες, που δεν ταυτίζονται με την στέρηση του περιουσιακού
αντικειμένου, που υπέστη ο καθ’ ου από την εκτέλεση, αλλά αφορά
άλλες ζημίες εξ αφορμής της εκτέλεσης24.
Η αξίωση χρηματικής αποζημίωσης επιδιώκεται κατ’ αρχήν με
αυτοτελή καταψηφιστική αγωγή, η οποία εισάγεται στο κατά τις
γενικές διατάξεις καθ’ ύλην αρμόδιο δικαστήριο και δικάζεται με την
τακτική διαδικασία25.
Το άρθρο 940 ΚΠολΔ, ωστόσο, δεν καλύπτει αξιώσεις
αποζημίωσης κατά του επισπεύδοντος δανειστή από υπαίτιες πράξεις
ή παραλείψεις των οργάνων της εκτέλεσης, καθώς τα όργανα αυτά
είναι φορείς δημόσιας εξουσίας και η σχέση που τα συνδέει με τον
επισπεύδοντα είναι δημοσίου δικαίου, ώστε δεν είναι νοητή η δυνάμει
σχέσης πρόστησης, ευθύνη του επισπεύδοντος δανειστή, για τις
παράνομες πράξεις τους26. Ευθύνη των οργάνων αυτών
(συμβολαιογράφου, δικαστικού επιμελητή) μπορεί να υπάρξει μόνο αν
συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αγωγής κακοδικίας κατ’ άρθρο 73
21 Μπορεί λ.χ. η ζημία να συνίσταται και στη δαπάνη στην οποία υποβλήθηκε ο
διάδικος προς υπεράσπιση του. ΜονΠΑθ 1310/1971 Δ 1972.285.
22 Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 380 και ΑΠ 1410/2002
ΝΟΜΟΣ, κατά την οποία : «Αν πρόκειται για μη περιουσιακή ζημία και συντρέχουν τα
λοιπά στοιχεία του πραγματικού του άρθρου 940, τότε κατ’ αυτό σε συνδυασμό προς το
άρθρο 932 Α.Κ., μπορεί το δικαστήριο να επιδικάσει χρηματική ικανοποίηση για την
ηθική βλάβη».
23 ΑΠ 456/2002 ΝΟΜΟΣ.
αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.500.

25 Βλ. παρακάτω Κεφάλαιο Ζ υπό 3, για τους άλλους πιθανούς τρόπους άσκησης της
αξίωσης αποζημίωσης.

υπό άρθρο 940, σελ. 511, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ.
378.
11
ΕισΝΚΠολΔ, είτε αποδέκτης της συμπεριφοράς τους είναι ο
επισπεύδων, είτε ο καθ’ ου η εκτέλεση27.
3.3. Σχέση επαναφοράς και αποζημίωσης

Όπως προαναφέρθηκε, ο θεσμός της επαναφοράς και ο θεσμός
της αποζημίωσης ισχύουν παραλλήλως, με την έννοια ότι η επιλογή
του ενός δεν αποκλείει την παράλληλη παραδεκτή και νομικώς
βάσιμη προσφυγή και στον άλλο, εφόσον συντρέχουν οι αυτοτελείς
δικονομικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις καθενός από αυτούς τους
δύο θεσμούς28. Οι δύο αυτές αξιώσεις όμως παρά την συγγενική τους
λειτουργία, διαφέρουν σε αρκετά σημεία.
Ειδικότερα η επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη
κατάσταση διατάσσεται ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του επισπεύδοντος
την εκτέλεση (αντικειμενική ευθύνη), ενώ η αξίωση χρηματικής
αποζημίωσης προϋποθέτει υπαιτιότητα του και μάλιστα δόλο σε
περίπτωση που προηγήθηκε αναγκαστική εκτέλεση τελεσίδικης
απόφασης (940 § 2 ΚΠολΔ), δόλο ή βαριά αμέλεια στην περίπτωση
που προηγήθηκε αναγκαστική εκτέλεση προσωρινά εκτελεστής
οριστικής απόφασης (940 § 1 ΚΠολΔ), ακόμα και απλή αμέλεια σε
περίπτωση που ακυρώθηκε η αναγκαστική εκτέλεση (940 § 3 ΚΠολΔ)
και, τέλος, δόλο ή βαριά αμέλεια στην περίπτωση που τελεσίδικα
απορρίφθηκε η αγωγή για την κύρια υπόθεση, ύστερα από εκτέλεση
της υπέρ του ενάγοντα απόφασης ασφαλιστικών μέτρων (703
ΚΠολΔ)29.
Επιπλέον, με τον θεσμό της επαναφοράς επιδιώκεται η
αποκατάσταση της περιουσίας του καθ’ ου στην κατάσταση που
βρισκόταν πριν από την εκτέλεση. Η αποκατάσταση είναι αυτούσια
και φυσική και μόνον αν κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, η αποκατάσταση
γίνεται χρηματική, και πάλι ανεξαρτήτως υπαιτιότητας. Αντίθετα, η

Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Οι τροποποιήσεις έως το Ν2915/2001 (Συμπληρωματικός
Τόμος), υπό άρθρο 940, σελ. 885, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό
Μέρος, σελ. 713.

29 Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ,
υπό άρθρο 940, σελ. 1510.
12
αξίωση αποζημίωσης είναι πάντοτε χρηματική και αφορά περαιτέρω
ζημίες που υπέστη ο καθ’ ου η εκτέλεση εξ αφορμής της εκτέλεσης30.
Σαφής είναι εξάλλου και η διαφοροποίηση που υπάρχει μεταξύ
του θεσμού της επαναφοράς και του θεσμού της αποζημίωσης, στον
τομέα των ενστάσεων που μπορούν να προβληθούν. Ειδικότερα, ο
θεσμός της επαναφοράς δεν κάμπτεται με ενστάσεις, και ιδίως με την
ένσταση του συντρέχοντος πταίσματος, ή της κατ’ άρθρο 336 ΑΚ
απόδειξης της έλλειψης υπαιτιότητας εκ μέρους του ήδη υπόχρεου,
ενώ η αποζημίωση του άρθρου 940 ΚΠολΔ υπόκειται σε αυτές τις
ενστάσεις.
Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι από την φύση της η επαναφορά
δεν είναι δυνατό να ασκηθεί κατά τρόπο αντίθετο στην καλή πίστη ή
τα χρηστά ήθη, ενώ το ενδεχόμενο αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί για
την αξίωση της αποζημίωσης31.
Κοινός είναι, όμως, ο χαρακτήρας των δύο αυτών αξιώσεων, ως
αξιώσεων αποζημίωσης από αδικοπραξία, με την πιο πλατιά έννοια του
όρου η αξίωση επαναφοράς, ενώ από άδικη και υπαίτια πράξη η κατ’
άρθρο 940 ΚΠολΔ αξίωση αποζημίωσης. Για το λόγο αυτό και οι δύο
αξιώσεις υπόκεινται στην πενταετή παραγραφή του άρθρου 937 ΑΚ,
στο εύρος της οποίας υπάγεται και η αξίωση αποζημίωσης από
αντικειμενική ευθύνη32.


32 ΕφΘεσ 1137/1992 Αρμ 1992.599-600 κατά την οπoία : «Από τα ανωτέρω
συνάγεται, κατά την κρίση της πλειοψηφούσας γνώμης του Δικαστηρίου, ότι, καίτοι στις
ανωτέρω περιπτώσεις ελλείπει το στοιχείο του παρανόμου, που αξιώνει το άρθρο 914 ΑΚ
για να θεωρείται η τοιαύτη εκτέλεση αδικοπραξία, όπως την εννοεί το ανώτερο άρθρο
(914 ΑΚ), καθιερούται όμως μια άδικη δόλια πράξη επαυξημένης δολιότητας, από την
οποία αποκλείεται η ελαφρά αμέλεια και ως εκ τούτου το θέμα της παραγραφής της
αξιώσεως ρυθμίζεται από τις διατάξεις περί αδικοπραξιών, ήτοι του άρθρου 937 ΑΚ, το
οποίο ορίζει ότι η απαίτηση παραγράφεται μετά πενταετία αφότου ο παθών έμαθε τη
ζημία και τον υπόχρεο σε αποζημίωση, και όχι από τη συνήθη παραγραφή των 20 ετών,
ως περαιτέρω υποστηρίζει η μειοψηφούσα γνώμη του Δικαστηρίου. Θα ήταν άλλωστε
αντιφατικό, απαίτηση γεννηθείσα εξ αμελείας του άρθρου 914 ΑΚ να υπάγεται στην
5ετή παραγραφή και η απαίτηση που προήλθε από βαριά αμέλεια ή δόλια ενέργεια
στην περίπτωση της παραγράφου 1 του άρθρου 940 ΚΠολΔ και από εξειδικευμένο δόλο
στην περίπτωση της παραγράφου 2 του αυτού άρθρου (940 ΚΠολΔ) να υπάγεται στην
20ετή παραγραφή, ενώ ο νομοθέτης υπήγαγε στην 20ετή παραγραφή, ενώ ο νομοθέτης
υπήγαγε τις απαιτήσεις που προκύπτουν από δόλια ενέργεια του οφειλέτη κατά κανόνα
στη σύντομη παραγραφή και κάτω της 5ετίας». Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη
13
Β. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ή
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗ ΑΠΟΦΑΣΗ
(940 § 1 ΚΠολΔ) - ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Στην § 1 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, ρυθμίζεται εκτός της
επαναφοράς, το δικαίωμα του καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη προς
χρηματική αποζημίωση σε περίπτωση που εξαφανιστεί ή
μεταρρυθμιστεί η προσωρινά εκτελεστή απόφαση που έχει εκτελεστεί.
Για την εφαρμογή του άρθρου 940 § 1 ΚΠολΔ θα πρέπει να
συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
1. Εκτέλεση της προσωρινά εκτελεστής απόφασης

Αυτονόητη και πρωταρχική προϋπόθεση για την κατά το άρθρο
940 § 1 ΚΠολΔ αποζημίωση αποτελεί η ολοκλήρωση της άμεσης ή
έμμεσης εκτέλεσης της προσωρινώς εκτελεστής απόφασης. Φρόνιμο
είναι να διακρίνουμε την περίπτωση της αναγκαστικής εκτέλεσης από
την περίπτωση της εκούσιας εκτέλεσης.
1.1. Αναγκαστική εκτέλεση

Ο διάδικος που ζητά την αποζημίωση του άρθρου 940 § 1 ΚΠολΔ
πρέπει να επικαλεστεί και να αποδείξει το γεγονός ότι η προσωρινώς
εκτελεστή απόφαση εκτελέστηκε εναντίον του. Πρέπει, επομένως η
αναγκαστική εκτέλεση να έχει ολοκληρωθεί33 και να τελεί σε αιτιώδη
συνάφεια με την απόφαση34.
κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση,

Δίκη 2004.504-505, αντιθ. Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας,
195, κατά τον οποίο «Η επιδίωξη της αξίωσης επαναφοράς είναι δυνατή μόνο από την
έκδοση της απόφασης που κρίνει την αγωγή και συνεπώς απ’ αυτόν τον χρόνο αρχίζει
και η παραγραφή (251 ΑΚ)».
33 Δεν αρκεί απλή απειλή εκτέλεσης, Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ.
237 και 79 επ. κυρίως υποσημείωση με αριθμό 37, Μπέης, Πολιτική Δικονομία,
Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο 940, σελ. 1501.
34 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 237 και 78 επ.
14
1.2. Εκούσια εκτέλεση
Γίνεται δεκτό, τόσο από την θεωρία35 όσο και από την
νομολογία36 ότι η προϋπόθεση της προηγούμενης εκτέλεσης υφίσταται
ακόμα και στην περίπτωση της εκούσιας εκτέλεσης, όταν αυτή γίνεται
υπό την απειλή της εκτέλεσης, οπότε παύει να είναι οικειοθελής.
Άλλωστε ο νόμος αναφέρεται γενικώς στην εκτέλεση, χωρίς να
διακρίνει μεταξύ εκούσιας και αναγκαστικής εκτέλεσης37.
Η εκούσια συμμόρφωση προς την προσωρινά εκτελεστή
δικαστική απόφαση θα πρέπει να έγινε ως συνέπεια εξαναγκασμού και
υποταγής στην επαπειλούμενη αναγκαστική εκτέλεση, χωρίς αυτό να
υποδηλώνει αποδοχή της απόφασης38. Εάν αντίθετα ο οφειλέτης
αποδεχθεί την απόφαση και συμμορφωθεί αυθόρμητα, ήτοι
εκπληρώσει την οφειλόμενη παροχή, τότε θεωρείται ότι προβαίνει σε
εξώδικη καταβολή με την έννοια των άρθρων 416 επ. ΑΚ, οπότε
αποκλείεται η κατ’ άρθρο 940 ΚΠολΔ αποζημίωση39. Σε περίπτωση
που η απόφαση είναι προσωρινά εκτελεστή και ο δανειστής ζητήσει
την λήψη απογράφου40, ακόμα και αν δεν επιδοθεί επιταγή, η
εκούσια συμμόρφωση του οφειλέτη πρέπει να αποκλειστεί, εφόσον
επαπειλείται η έναρξη της εκτέλεσης41. Ένδειξη περί μη εκούσιας
συμμόρφωσης αποτελεί και η άσκηση των ενδίκων μέσων.
35 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940 σελ. 566-567,

Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 172, Απαλαγάκη,
Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 237 και 78 επ, Μπέης, Πολιτική Δικονομία,
Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο 940, σελ. 1499.
36 ΑΠ 1119/2011 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 305/2009 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1325/1997 ΕΕΝ 1999.238.
37 ΑΠ 1678/1984 ΝοΒ 1985.1019, κατά την οποία : «Ταύτα έχουν εφαρμογήν και επί
εκουσίας εκτελέσεως, καθ` όσον το μέν ο νόμος αναφέρεται γενικώς εις την εκτέλεσιν,
χωρίς να διακρίνη μεταξύ εκουσίας και αναγκαστικής τοιαύτης, το δε η συμμόρφωσις
του ηττηθέντος διαδίκου προς το περιεχόμενον της τελεσιδίκου αποφάσεως είναι μεν
εκουσία, ουχί όμως και αυθόρμητος, διότι αποτελεί συνέπειαν εξαναγκασμού και
υποταγής εις την απειλουμένην εκτέλεσιν και δεν σημαίνει αποδοχήν της αποφάσεως.»,
ομοίως ΕφΠατρ 160/2009 ΝΟΜΟΣ, ΕΦΑθ 8195/2005 ΕλλΔνη 2006.561.
38 Κεραμέα, Αστικό Δικονομικό Δίκαιο Γενικό Μέρος, σελ. 297, Βαθρακοκοίλης,
Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο)

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 512.
39 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 80.
40 ΕφΑθ 1872/1981 ΕλλΔνη 1982.476.
41 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 80-81.
15
2. Η εκ των υστέρων εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση της
εκτελεσθείσας απόφασης
Η § 1 του άρθρου 940 ΚΠολΔ θέτει ως προϋπόθεση για την
εφαρμογή της την εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση της οριστικής απόφασης
που είχε κηρυχθεί προσωρινώς εκτελεστή και εκτελέστηκε. Αυτό
μπορεί να συμβεί μετά την άσκηση των τακτικών ενδίκων μέσων της
έφεσης ή (και) της ανακοπής ερημοδικίας. Με την απόφαση που θα
εκδοθεί πρέπει να απορρίπτεται οριστικώς η αγωγή ή ανταγωγή ή
κύρια παρέμβαση, βάσει της οποίας είχε εκδοθεί η ήδη
εξαφανιζόμενη προσωρινώς εκτελεστή απόφαση, αφού για τη
θεμελίωση της αξίωσης είναι αναγκαία η κρίση ότι το δικαίωμα που
αποτέλεσε τη βάση της εκτέλεσης δεν υπήρχε. Αρκεί, πάντως και η
απόρριψη της αγωγής για λόγους μόνο τυπικούς, αφού στην
περίπτωση αυτή υπάρχει κρίση ως προς το δικαίωμα βάσει του οποίου
έγινε η εκτέλεση, η οποία κρίση συνίσταται στο ότι το ως άνω δικαίωμα
όπως εισήχθη προς εκδίκαση δεν μπορεί να προκαλέσει την έννομη
προστασία της πολιτείας, οπότε στην δίκη επί της αγωγής
αποζημίωσης θα ερευνηθεί η ύπαρξη της αξίωσης παρεμπιπτόντως42.
Δεν αρκεί όμως η έκδοση από το εφετείο μη οριστικής απόφασης,
όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην περίπτωση που κηρύσσεται
απαράδεκτη η συζήτηση43.
Η διατύπωση του άρθρου 940 § 1 ΚΠολΔ δεν καλύπτει την
περίπτωση που η εκτέλεση ολοκληρώθηκε στο χρονικό διάστημα
ανάμεσα στην εκδίκαση της αίτησης για την αναστολή (912, 913 § 1
ΚΠολΔ) ή την ανάκληση (913 § 1 ΚΠολΔ) της προσωρινής
εκτελεστότητας, και την έκδοση απόφασης επί του ενδίκου μέσου.
Υποστηρίζεται μεμονωμένα, ωστόσο, ότι η παράλειψη νομοθετικής
κάλυψης και αυτής της περίπτωσης βρίσκεται έξω από την τελολογία
του άρθρου 940 § 1 ΚΠολΔ και για το λόγο αυτό θα πρέπει
ερμηνευτικώς, και ειδικότερα διαμέσου της αναλογίας, να διευρυνθεί
η περιπτωσιολογία αυτής της ρύθμισης και προς την κατεύθυνση
εκείνη44. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν φαίνεται δυνατό λόγω της μη
συνδρομής της προϋπόθεσης της εξαφάνισης της οριστικής απόφασης,
42 Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ ΙΙ υπό άρθρο

940, σελ. 1811, Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, σελ. 424.
43 ΕφΑθ 1095/1992 ΕλλΔνη 1993.1114.
16
όπως αυτή ορίζεται και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της
αποζημίωσης στην § 1 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την

αναγκαστική εκτέλεση
Με την διάταξη του άρθρου 940 ΚΠολΔ εισάγεται, όπως
προαναφέραμε, γνήσια αδικοπρακτική ευθύνη και γνήσια
ουσιαστικού δικαίου αξίωση, που προϋποθέτει διαβαθμιζόμενη
υπαιτιότητα του επισπεύδοντος45. Η υπαιτιότητα της § 1 του άρθρου
940 περιορίζεται στην γνώση ή από βαριά αμέλεια άγνοια του
επισπεύσαντος την εκτέλεση για την ανυπαρξία του ουσιαστικού
δικαιώματος. Η γνώση ή από βαριά αμέλεια άγνοια πρέπει να
αναφέρονται στην μη ύπαρξη του ουσιαστικού δικαιώματος, υπέρ του
οποίου έγινε η εκτέλεση και όχι στην ορθότητα ή μη της δικαστικής
απόφασης46. Τα πραγματικά περιστατικά της γνώσης ή της από βαριά
αμέλεια άγνοιας πρέπει να αναφέρονται στην αγωγή αποζημίωσης για
να είναι αυτή ορισμένη47.
Η υπαιτιότητα αυτή πρέπει να συντρέχει κατά το χρόνο εκτέλεσης
της απόφασης, πράγμα που σημαίνει ότι δεν αρκεί απλά η γνώση του
δανειστή κατά την διάρκεια της εκκρεμοδικίας48. Η ύπαρξη, δηλαδή,
ή ο βαθμός πταίσματος κατά το προηγούμενο διαδικαστικό στάδιο δεν
αποτελεί προϋπόθεση, πλην όμως συνεκτιμάται για τη διακρίβωση της
45 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940 σελ. 566, Απαλαγάκη,

Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 233, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής
940, σελ. 511, Γέσιου – Φαλτσή , Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος σελ. 378.
46 ΑΠ 219/2003 Δ 2004.676 κατά την οποία : «Σημειωτέον ότι στην αντίστοιχη έννοια
του ανύπαρκτου δικαιώματος περιλαμβάνεται η ενοχική απαίτηση που δεν γεννήθηκε, ή

που αποσβήστηκε, ή που, κατά τη σχετική αξίωση, παραγράφηκε κλπ (παρ. 2)». Αντιθ.
Μπέης, σχολιασμός υπό της ΑΠ 219/2003 Δ 2004.683, σύμφωνα με τον οποίο, μόνο
η συμπλήρωση του χρόνου της παραγραφής δεν αρκεί για να θεωρηθεί ότι ο
δανειστής διατελεί σε κατάσταση δόλου ή βαριάς αμέλειας ως προς δήθεν ανυπαρξία
του δικαιώματος του, αλλά πρέπει ο οφειλέτης να αντιτάξει την ένσταση της
παραγραφής.
47 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940 σελ. 566, Νικολόπουλος σε
Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τόμος ΙΙ υπό άρθρο 940, σελ. 1811, ΑΠ

516/1988 ΝΟΜΟΣ.
48 Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 173, Απαλαγάκη,
Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 235.
17
ύπαρξης ή του βαθμού πταίσματος κατά τον κρίσιμο χρόνο της
εκτέλεσης49.
4. Ζημία
Τέλος, προϋπόθεση της αξίωσης προς αποζημίωση αποτελεί η
ύπαρξη ζημίας. Η κατά άρθρο 940 ΚΠολΔ αποζημίωση καλύπτει κάθε
περιουσιακή ζημία που προήλθε από την αδικαιολόγητη εκτέλεση,
επομένως τόσο την θετική ζημία όσο και την αποθετική ή διαφυγόν
κέρδος (914, 297-298 ΑΚ)50, όπως επίσης και την ηθική βλάβη (914,
299, 932 ΑΚ) που υπέστη ο καθ’ ου η εκτέλεση, δηλαδή προβλέπεται
πλήρης αποζημίωση κατά τα άρθρα 297 επ. ΑΚ51. Αναγκαία δε
προϋπόθεση για την στοιχειοθέτηση της ευθύνης αποζημίωσης είναι η
ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της αναγκαστικής εκτέλεσης που
επισπεύστηκε και της ζημίας που επήλθε στην περιουσία του
οφειλέτη52.
Κρίσιμος χρόνος για τον καθορισμό της ζημίας νοείται ο χρόνος
έκδοσης της απόφασης επί της αποζημιωτικής αγωγής, εννοουμένου
ως τέτοιου κρισίμου χρόνου, κατά τους δικονομικούς κανόνες, εκείνου
της πρώτης ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου συζήτησης της
αγωγής, επί της οποίας εκδόθηκε η οριστική απόφαση53.

Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 514.
50 Μπορεί λ.χ. η ζημία να συνίσταται και στη δαπάνη στην οποία υποβλήθηκε ο
διάδικος προς υπεράσπιση του. ΜονΠΑθ 1310/1971 Δ 1972.285.

51 Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 380 και ΑΠ 273/2008
ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1214/2000 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 6590/2003 ΕπισκΕΔ 2004.165 με

παρατηρήσεις Παμπούκη.
52 ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378, ΑΠ 2207/2009 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 273/2008 ΝΟΜΟΣ,
ΑΠ 223/2004 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 456/2002 ΝΟΜΟΣ όπου αναφέρεται: «Κατά την έννοια

της πιο πάνω διατάξεως, η οποία περιέχει κανόνα ουσιαστικού δικαίου, για την
θεμελίωση της αξιώσεως προς αποζημίωση απαιτείται η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου
μεταξύ της πράξεως εκτελέσεως και της επελθούσας ζημίας». και Απαλαγάκη,
Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 253-254, Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη
κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση,
Δ 2004.504.
53 ΑΠ 1401/2005 ΝΟΜΟΣ.
18
Γ. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΤΕΛΕΣΙΔΙΚΗ
ΑΠΟΦΑΣΗ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΕ (940 § 2 ΚΠολΔ)
Στην § 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ ρυθμίζεται η δυνατότητα
αποζημίωσης όταν εξαφανίζεται η τελεσίδικη δικαστική απόφαση μετά
την άσκηση των έκτακτων ένδικων μέσων της αναίρεσης και της
αναψηλάφησης.
1. Προϋποθέσεις αποζημίωσης όταν εξαφανίζεται η

τελεσίδικη απόφαση που εκτελέστηκε (940 § 2 ΚΠολΔ)
Κατά την § 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ παρέχεται στον καθ’ ου η
εκτέλεση, εκτός από το δικαίωμα επαναφοράς των πραγμάτων στην
προηγούμενη κατάσταση (άρθρο 550 ΚΠολΔ στην αναψηλάφηση και
579 § 2 ΚΠολΔ στην αναίρεση), και το δικαίωμα να ζητήσει από τον
επισπεύσαντα την εκτέλεση αποζημίωση για την ζημία που προήλθε
από την εκτέλεση. Για την εφαρμογή του άρθρου 940 § 2 ΚΠολΔ θα
πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
1.1. Εκτέλεση της τελεσίδικης απόφασης

Και στην περίπτωση αυτή αναγκαία προϋπόθεση της αγωγής
αποζημίωσης είναι να έχει προηγηθεί η εκτέλεση της τελεσίδικης
δικαστικής απόφασης, χωρίς να έχει σημασία αν πρόκειται για
εκούσια ή αναγκαστική εκτέλεση54.
1.2. Εξαφάνιση της εκτελεσθείσας απόφασης

Η παράγραφος 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ θέτει ως προϋπόθεση
για την εφαρμογή της την εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση της τελεσίδικης
απόφασης που εκτελέστηκε. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά την άσκηση
και ευδοκίμηση των έκτακτων ενδίκων μέσων της αναίρεσης ή της
αναψηλάφησης. Το άρθρο 940 § 2 ΚΠολΔ δεν εφαρμόζεται στην
περίπτωση που η απόφαση ακυρώθηκε μετά από άσκηση
τριτανακοπής, αφού πρόκειται για ένδικο βοήθημα και όχι για ένδικο
μέσο55.
54 Βλ. ανωτέρω Κεφάλαιο Β΄ Ενότητα 1.

55 Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης
Γενικό Μέρος, σελ. 425.
19
Σε αντίθεση με την διάταξη του 914 ΚΠολΔ, ούτε για την
αναψηλάφηση, ούτε για την αναίρεση ορίζεται ρητά ότι εκτός από την
ευδοκίμηση τους απαιτείται και η απόρριψη της αίτησης δικαστικής
προστασίας. Ειδικά για την αναψηλάφηση, επειδή κατά το άρθρο 549
ΚΠολΔ το δικαστήριο που εκδικάζει την αναψηλάφηση εξετάζει με την
ίδια την απόφαση και την ουσία της υπόθεσης, είναι ορθότερο να
δεχτούμε ότι η αποζημίωση, όπως και η επαναφορά, προϋποθέτει
προηγούμενη απόφαση επί της ουσίας της διαφοράς. Αντίθετα, στα
πλαίσια της αναιρετικής δίκης δεν απαιτείται η έκδοση απόφασης επί
της ουσίας της διαφοράς. Το ακυρωτικό μπορεί να διατάξει είτε την
επαναφορά είτε την αποζημίωση με μόνη την παραδοχή της
αναίρεσης, διότι με αυτήν, η αναιρεθείσα απόφαση αποβάλλει τόσο
την ισχύ της όσο και τα έννομα αποτελέσματα της (π.χ.
δεδικασμένο)56.
1.3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την αναγκαστική

εκτέλεση
Στην περίπτωση της § 2, σε αντίθεση με την § 1 του άρθρου 940
ΚΠολΔ, η υπαιτιότητα του επισπεύδοντος περιορίζεται στο δόλο. Είναι,
λοιπόν, προφανές ότι ο βαθμός υπαιτιότητας διαφοροποιείται ανάλογα
με τον βαθμό δικονομικής ωριμότητας της εκτελεστής δικαστικής
απόφασης. Ο νομοθέτης κρίνει ότι η τελεσίδικη απόφαση δικαιολογεί
λιγότερες αμφιβολίες του επισπεύδοντος δανειστή σχετικά με την
ύπαρξη της υπό εκτέλεση απαίτησης. Δεν θεωρεί λοιπόν λογικό στην
περίπτωση της τελεσιδικίας να καταλογίζεται στον επισπεύδοντα
ευθύνη για αποζημίωση από αμέλεια, έστω και βαριά57.
Σύμφωνα, λοιπόν με το άρθρο 940 § 2 ΚΠολΔ, όταν εξαφανίζεται
τελεσίδικη απόφαση που εκτελέστηκε, αποζημίωση οφείλεται αν ο
επισπεύδων είχε δόλο ως προς τη μη ύπαρξη του δικαιώματος του και
παρόλα αυτά προχώρησε στην εκτέλεση της απόφασης. Ο δόλος
μάλιστα θα πρέπει να είναι προφανής κατά την κρίση του
δικαστηρίου. Δόλος, όμως υπάρχει και στην περίπτωση που ο
56 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 237 και 77-78, αντιθ. Μπέης,
Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο
940, σελ. 1502, κατά τον οποίο είτε η τελεσίδικη απόφαση εξαφανίστηκε μετά την
άσκηση και ευδοκίμηση αίτησης αναψηλάφησης είτε αναιρετικής αίτησης, για την
εφαρμογή του άρθρου 940§2 ΚΠολΔ δεν απαιτείται η έκδοση νέας απόφασης ως προς
την τύχη της αγωγής.
57 Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 381.
20
επισπεύδων αποσιώπησε τη γνωστή σε αυτόν μη ύπαρξη του
δικαιώματος, παραβιάζοντας το καθήκον αλήθειας58.
1.4. Ζημία
Για την ζημία, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της
αξίωσης αποζημίωσης καθώς και για την αιτιώδη συνάφεια ισχύει ότι
εκτέθηκε προηγουμένως για την § 159.
2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω δόλιας κτήσης

δεδικασμένου
Ο θεσμός των ενδίκων μέσων δεν αποκλείει το ενδεχόμενο της
άδικης απόφασης και την εντεύθεν δημιουργία άδικου δεδικασμένου.
Δεδικασμένο λοιπόν δεν δημιουργούν μόνον οι ορθές, αλλά και οι
εσφαλμένες ή άδικες δικαστικές αποφάσεις60. Όταν θεμέλιο της
εκτέλεσης είναι άδικη απόφαση, τότε καθίσταται άδικη και η ίδια η
εκτέλεση. Οι συνέπειες όμως της άδικης εκτέλεσης δεν μπορούν να
παραμερισθούν εάν δεν κλονισθεί το θεμέλιο της, αν δεν ανατραπεί
δηλαδή το άδικο δεδικασμένο. Όταν το σφάλμα της δικαστικής
απόφασης μπορεί να αποδοθεί μόνο σε απλή αβλεψία ή απλή αμέλεια
του δικαστηρίου ή των διαδίκων η εγγύηση που παράγει το
δεδικασμένο θα πρέπει να κατισχύσει61. Όταν όμως το δεδικασμένο
εκμαιεύθηκε κατόπιν δόλιας συμπεριφοράς του νικήσαντος διαδίκου,
ο οποίος με δόλια και αθέμιτα μέσα πέτυχε την έκδοση ευνοϊκής γι’
58 ΑΠ 1678/1984 ΝοΒ 1985.1019 «Κατά την έννοιαν της ουσιαστικού κανόνος δικαίου
διατάξεως ταύτης ο επισπεύσας την εκτέλεσιν τελεσιδίκου αποφάσεως, η οποία εν
συνεχεία εξηφανίσθη συνεπεία ασκήσεως ενδίκου μέσου, υποχρεούται εις αποζημίωσιν
του καθ` ού η εκτέλεσις δια την εκ ταύτης προελθούσαν ζημίαν μόνον εν περιπτώσει
καθ` ήν ο επισπεύσας ευρίσκετο εις προφανή, κατά την κρίσιν του δικαστηρίου, δόλον,
περί την μή ύπαρξιν του δικαιώματός του ή απεσιώπησε ταύτην κατά παράβασιν του
καθήκοντος αληθείας.», ΠΠρΠατρ 453/2008 Αρμ 2008.1727, Απαλαγάκη,
Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 234, Γέσιου - Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση,
Γενικό Μέρος, σελ. 381.
59 Βλ. ανωτέρω Κεφάλαιο Β΄ Ενότητα 4.
60 ΑΠ 818/2008 ΝΟΜΟΣ, κατά την οποία : «Δεδικασμένο παράγεται και όταν η
τελεσίδικη δικαστική απόφαση είναι εσφαλμένη για οποιοδήποτε λόγο, ανατρέπεται δε

μόνο με την εξαφάνιση της απόφασης μετά από επιτυχή άσκηση αιτήσεως αναιρέσεως ή
αναψηλαφήσεως.», ομοίως ΑΠ 1069/2006 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1061/2006 ΝΟΜΟΣ, ΕφΛαρ
399/2004 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 8509/2000 ΑρχΝ 2002.90-91, Νίκας, Πολιτική Δικονομία
IΙ, σελ. 654.
61 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 246.
21
αυτόν απόφασης, τότε ο νομοθέτης δεν μπορεί να μείνει απαθής.
Σύμφωνα με το άρθρο 333 § 1 ΚΠολΔ οι διάδικοι και οι διάδοχοι τους
δεν μπορούν να προσβάλουν την απόφαση για δόλο κάποιου διάδικου
ή τρίτου παρά μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται
αναψηλάφηση και μόνον αν συντρέχει συναφής λόγος
αναψηλάφησης, λ.χ. αν η απόφαση στηρίζεται σε ψευδή κατάθεση
μάρτυρα ή διαδίκου κατ’ άρθρο 544 αριθ. 6 ΚΠολΔ62.
Σύμφωνα μάλιστα με πάγια, πλέον, στάση της νομολογίας63 και
μάλλον κρατούσα θέση στην θεωρία64, δεν είναι δυνατή ούτε η έμμεση
διάσπαση του δεδικασμένου, μέσω της άσκησης αγωγής αποζημίωσης
κατ’ άρθρο 914 ή 919 ΑΚ, αλλά ούτε και η αναζήτηση όσων
καταβλήθηκαν μέσω αγωγής αδικαιολόγητου πλουτισμού κατ’ άρθρο
904 ΑΚ, αφού το δεδικασμένο της απόφασης συνιστά νόμιμο λόγο για
την διατήρηση του πλουτισμού65. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω της
ίδιας της ύπαρξης του άρθρου 940 ΚΠολΔ, που προϋποθέτει την
ευδοκίμηση ενδίκων μέσων (§§ 1, 2). Η διάταξη εξάλλου, όχι μόνο
αναφέρεται ρητά στην προηγούμενη ευόδωση τακτικού (§ 1) ή
έκτακτου (§ 2) ενδίκου μέσου, αλλά προβλέπει και αξίωση
επαναφοράς, η οποία επίσης προϋποθέτει την ευδοκίμηση ενδίκων
62 Νίκας, Πολιτική Δικονομία ΙΙ, σελ. 728 και ΕφΘεσ 751/1980 ΕλλΔνη 1980.725.
63 ΑΠ 745/1986 ΝοΒ 1987.736-737, ΕφΑΘ 7604/1995 ΕλλΔνη 1996.694, σημ.
Μαργαρίτη κατά την οποία: «Για τον λόγο αυτόν δεν μπορεί να ανατραπεί ή να καταστεί
ανενέργητο το δεδικασμένο, είτε αμέσως με την δημιουργία νέας δίκης για το
αντικείμενο μεταξύ των διαδίκων, είτε εμμέσως με την προσβολή του δεδικασμένου ως
προϊόντος δόλου, με την άσκηση από τον διάδικο που νικήθηκε νέας αγωγής κατά του
νικήσαντος, με την οποία θα επιδιώκεται, κατά τα άρθρα 914 και 919 ΑΚ, η επιδίκαση
αποζημιώσεως, ίσης προς το αντικείμενο που επιδικάσθηκε.», ομοίως ΕφΠειρ 126/2002
ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 12041/1989 ΑρχΝ 1990.148, ΕφΑθ 5328/1978 ΝοΒ 1979.232,
ΕφΑθ 2155/1978 ΝοΒ 1979.789, Αντιθ. ΟλΑΠ 1339/1985 ΕλλΔνη 1985.1141.
64 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 242 επ., Αρβανιτάκης, Τα χρονικά
όρια του δεδικασμένου, σελ. 195, Κουσούλης, σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία

ΚΠολΔ τομ Ι υπό άρθρο 333, σελ. 671, Νίκας, Πολιτική Δικονομία ΙΙ, σελ. 728.
65 ΑΠ 745/1986 ΝοΒ 1987.736-737 κατά την οποία: «Υπάρχει όμως νόμιμη αιτία όταν
αποκομίζει κάποιος ωφέλεια από επιδίκαση μετά από δικαστική απόφαση και το
δεδικασμένο που παράγεται από αυτή, δεν μπορεί να ανατραπεί ούτε με αγωγή που
στηρίζεται στον αδικαιολόγητο πλουτισμό»., και ΕφΑθ 8009/1997 ΝοΒ 1998.652 κατά
την οποία: «Περαιτέρω, κατά την παρ. 1 του άρθρου 333 ΚΠολΔ, οι διάδικοι και οι
διάδοχοί τους δεν μπορούν να προσβάλουν την απόφαση για δόλο κάποιου διαδίκου ή
τρίτου παρά μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται αναψηλάφηση. Η έννοια
της διάταξης αυτής είναι ότι ο διάδικος ή οι διάδοχοί του δεν μπορούν, επικαλούμενοι
δόλο του αντιδίκου ή τρίτου, να προσβάλουν την απόφαση που αποτελεί δεδικασμένο,
παρά μόνο αν η δόλια ενέργεια συνιστά ορισμένο λόγο αναψηλάφησης και μόνο με το
ένδικο αυτό μέσο και εντός της προβλεπόμενης για την άσκησή του προθεσμίας.»,
ομοίως ΕφΑθ 7604/1995 ΕλλΔνη 1996.694 σημ. Μαργαρίτη.
22
μέσων66. Το δεδικασμένο κάμπτεται, λοιπόν, μόνον στις περιοριστικά
απαριθμούμενες στο άρθρο 544 ΚΠολΔ περιπτώσεις, όπου επιτρέπεται
αναψηλάφηση, και μάλιστα μέσα στη νόμιμη προθεσμία των 60
ημερών (605 ΚΠολΔ) που προβλέπεται για την άσκηση της. Αντίθετη
ερμηνεία θα σήμαινε διεύρυνση τόσο των λόγων αναψηλάφησης67 όσο
και της προθεσμίας για την άσκηση της, η οποία είναι κατά πολύ
συντομότερη από τον χρόνο παραγραφής της αδικοπραξίας68.
Εξάλλου, εάν δεν ανατραπεί η εκτελεσθείσα δικαστική απόφαση, δεν
μπορεί να γίνεται λόγος για παράνομη πρόκληση ζημίας, αφού η
μείωση της περιουσίας του αιτουμένου την αποζημίωση οφείλεται σε
νόμιμη υποχρέωση του, η οποία πηγάζει από τη δικαστική
απόφαση69.
Αντίθετη, πάντως, ήταν η θέση της παλαιότερης νομολογίας70, η
οποία υποστηρίζεται και από μέρος της θεωρίας71, κατά την οποία η
δόλια κτήση δεδικασμένου συνιστά αδικοπραξία κατά την έννοια των
άρθρων 914 ή 919 ΑΚ και επομένως είναι δυνατή η άσκηση αγωγής
αποζημίωσης από τον ηττηθέντα και ζημιωθέντα διάδικο κατά του
νικήσαντος και ζημιώσαντος αυτόν αντιδίκου του που απέκτησε
δεδικασμένο με δόλια μέσα. Στα πλαίσια της θέσης αυτής έχουν
υποστηριχθεί δύο απόψεις σχετικά με την διάσπαση του
66 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 251.

67 Με την δημιουργία δηλαδή ενός νέου αυτοτελούς λόγου αναψηλάφησης λόγω
δόλου του διαδίκου προς επίτευξη δεδικασμένου.
68 Ζερβογιάννη, Η επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης ως τρόπος
αποκατάστασης της ζημίας (Μία συμβολή στην ερμηνεία της ΑΚ 297 εδ.2), σελ. 253
(υποσημ. 840).
69 Κουσούλης, σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ Ι υπό άρθρο 333,
σελ. 671.
70 ΑΠ 259/1891 Θέμις Β΄(1).361, ΑΠ 53/1892 Θέμις Γ΄(1).265, ΑΠ 25/1894 Θέμις
Ε΄(1).146, ΑΠ 174/1903 Θέμις ΙΔ΄(1).595, ΑΠ 43/1904 Θέμις ΙΕ΄(1).425, ΑΠ

490/1904 Θέμις ΙΣΤ΄(1).323, ΑΠ 180/1905 Θέμις ΙΕ΄(1).130. Αντίστοιχη είναι και η
πάγια θέση της γερμανικής νομολογίας, η οποία, πάντως, μετά την οξεία κριτική που
της έχει ασκηθεί από τη θεωρία, εμφανίζεται πλέον επιφυλακτικότερη. βλ.
Ζερβογιάννη, Η επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης ως τρόπος
αποκατάστασης της ζημίας (Μία συμβολή στην ερμηνεία της ΑΚ 297 εδ.2), σελ. 254-
255.
71 Φραγκίστας, Άμυνα κατά δεδικασμένου αθεμίτως κτηθέντος, Θέμις ΝΔ(1943).138-
144, Καλαβρός, Δεδικασμένον δόλω κτηθέν ως λόγος αποζημιώσεως, Δ 1973.198-

213, Φασούλας, Η δόλια κτήση δεδικασμένου ως αδικοπραξία και ως αδικαιολόγητος
πλουτισμός, ΑρχΝ 2005.273-306.
23
δεδικασμένου. Κατά την πρώτη άποψη72, η αγωγή αποζημίωσης δεν
ανατρέπει την προηγούμενη τελεσίδικη απόφαση, αλλά αντίθετα
στηρίζεται σ’ αυτήν, εφόσον ως αίτημα έχει την επιδίκαση ζημίας, την
οποία υφίσταται ο ενάγων λόγω της απόφασης εκείνης. Κατά την
δεύτερη άποψη73, για την διαπίστωση της ζημίας, αναγκαστικά
διασπάται μερικώς το δεδικασμένο, αφού ο δικαστής της αγωγής
αποζημίωσης θα θέσει υπό έλεγχο την άδικη απόφαση και θα δεχθεί,
για να επιδικάσει την αποζημίωση ότι αυτή δεν έκρινε ορθά. Οι
απόψεις αυτές δεν μπορούν όμως να γίνουν δεκτές διότι με αυτόν τον
τρόπο το δεδικασμένο θα έχανε τη σημασία του, ως εγγυητή της
ασφάλειας του δικαίου και της κοινωνικής ειρήνης.
Κατόπιν των ανωτέρω, καθίσταται σαφές ότι η αγωγή
αποζημίωσης της § 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, δεν είναι δυνατόν να
ασκηθεί εκτός των ορίων της αναψηλάφησης. Κατά συνέπεια η διάταξη
αυτή δεν αντιστρατεύεται εκείνη του άρθρου 333 § 1 ΚΠολΔ, αλλά
επαναλαμβάνει την απαγόρευση της, καθώς προϋπόθεση εφαρμογής
του είναι η προηγούμενη εξαφάνιση της εκτελεσθείσας δικαστικής
απόφασης μετά την ευδοκίμηση των κατ’ αυτής ενδίκων μέσων.
Δ. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΥ ΛΟΓΩ ΑΜΕΤΑΚΛΗΤΗΣ

ΑΚΥΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ (940 § 3 ΚΠολΔ)
Στην § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ ρυθμίζεται το δικαίωμα του
καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη προς χρηματική αποζημίωση σε
περίπτωση που ακυρώθηκε αμετάκλητα η αναγκαστική εκτέλεση. Η
κυριότερη διαφορά της εν λόγω παραγράφου με τις δύο προηγούμενες
του ίδιου άρθρου έγκειται στο γεγονός ότι δεν προβλέπεται ρητώς,
στην παράγραφο αυτή, δικαίωμα επαναφοράς του καθ’ ου η εκτέλεση
όταν ακυρώνεται αμετάκλητα η αναγκαστική εκτέλεση.
72 Φραγκίστας, Άμυνα κατά δεδικασμένου αθεμίτως κτηθέντος, Θέμις ΝΔ(1943).142-

144, Φασούλας, Η δόλια κτήση δεδικασμένου ως αδικοπραξία και ως αδικαιολόγητος
πλουτισμός, ΑρχΝ 2005.290.
73 Καλαβρός, Δεδικασμένον δόλω κτηθέν ως λόγος αποζημιώσεως, Δ 1973.205,
Φασούλας, Η δόλια κτήση δεδικασμένου ως αδικοπραξία και ως αδικαιολόγητος

πλουτισμός, ΑρχΝ 2005.273επ.
24
1. Επαναφορά των πραγμάτων στην κατάσταση πριν την
εκτέλεση μετά την αμετάκλητη ακύρωση της
Στην § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, όπως προαναφέραμε, δεν
προβλέπεται ρητά δικαίωμα επαναφοράς μετά την αμετάκλητη
ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης. Ζήτημα λοιπόν έχει τεθεί στη
νομολογία αλλά κυρίως στην θεωρία, αναφορικά με το αν η αξίωση
επαναφοράς των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση κατ’ άρθρο
914 ΚΠολΔ παρέχεται και στην περίπτωση της 940 § 3 ΚΠολΔ.
Κατά την πρώτη άποψη που είναι και η κρατούσα στη θεωρία74
όχι όμως και στη νομολογία75, μολονότι το άρθρο 940 § 3 ΚΠολΔ δεν
κάνει ρητά λόγο για το δικαίωμα επαναφοράς του καθ’ ου η εκτέλεση,
το δικαίωμα αυτό είναι αυτονόητο. Κατά την άποψη αυτή αφού η
αναγκαστική εκτέλεση εμφανίζεται από νομική άποψη ότι δεν είναι
νόμιμη, δεν δικαιολογείται η διατήρηση της κατάστασης που
δημιουργήθηκε με αυτήν, μετά την δικαστική απαγγελία της
ακυρότητας της. Σύμφωνη εξάλλου με την άποψη αυτή είναι και η
Αναθεωρητική Επιτροπή του ΚΠολΔ στα πρακτικά της οποίας
αναφέρεται ότι «στις παραγράφους 1 και 2 δεν ακυρούται η εκτέλεσις
αλλά ανατρέπεται η απόφασις και είναι αναγκαίον να γίνει λόγος περί
επαναφοράς, ενώ εις την περίπτωσιν της §3, ακυρουμένης της
εκτελέσεως, η επαναφορά είναι αυτονόητος» 76.
Μερίδα όμως της θεωρίας77 αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία
της νομολογίας78, με το επιχείρημα της απουσίας ρητής νομοθετικής
74 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 564, Μπρακατσούλας, Η

αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 172, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση,
Γενικό Μέρος, σελ. 382, Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, τόμος
22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο 940, σελ. 1505 και 1514 και ο ίδιος, Επαναφορά
στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση όταν
αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.506.
75 ΑΠ 134/1999 ΕλλΔνη 1999.1049 κατά την οποία : «Έτσι στην τελευταία αυτή
διάταξη δεν έχει οριστεί ρητώς και δικαίωμα του καθού η εκτέλεση να ζητήσει την
επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση όχι όμως γιατί ο νομοθέτης
θέλησε να το αποκλείσει αλλά γιατί το θεώρησε αυτονόητο (Πρ.Αν.Επ.σελ.432).
Επομένως και στην περίπτωση αυτή παρέχεται το δικαίωμα τούτο.», ομοίως και ΕφΑθ
9162/2002 ΕλλΔνη 2005.213.
76 ΠρΑνΕπ, σελ. 432
77 Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ ΙΙ υπό άρθρο

940, σελ. 1812, Βαθρακοκοίλης, Ερμηνεία ΚΠολΔ, τόμος Ε΄ υπό άρθρο 940, σελ.
515-516, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 696,
Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει
των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου
Πάγου, ΧρΙΔ 2010.244.
25
διάταξης στην § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, δέχεται ότι σε περίπτωση
αμετάκλητης ακύρωσης της αναγκαστικής εκτέλεσης δεν παρέχεται
αξίωση επαναφοράς. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, όταν ακυρώνεται η
εκτέλεση, η επαναφορά των πραγμάτων συντελείται έμμεσα μέσω των
διατάξεων του αδικαιολογήτου πλουτισμού κατ’ άρθρο 904 ΑΚ, αφού
μετά την ακύρωση αυτή εκλείπει η αιτία της περιουσιακής επίδοσης,
που έγινε στον επισπεύδοντα την εκτέλεση δανειστή.
Τέλος έχει διατυπωθεί και μία ενδιάμεση τρίτη άποψη79 κατά την
οποία όταν πάσχει απλά ο διαδικαστικός τύπος, ήτοι όταν ακυρώνεται
78 ΑΠ 1119/2011 ΝΟΜΟΣ κατά την οποία : «Η διάταξη του άρθρου 940 παρ 3 ΚΠολΔ
ορίζει ότι, αν ακυρωθεί αμετάκλητα η αναγκαστική εκτέλεση, εκείνος κατά του οποίου
έγινε η εκτέλεση έχει δικαίωμα να ζητήσει από εκείνον που την επέσπευσε αποζημίωση
για τις ζημίες που επήλθαν από αυτή, αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 914 ή
919 ΑΚ του αστικού κώδικα. Από τη διάταξη αυτή και κατ` αντιδιαστολή προς τις
διατάξεις των παρ. 1 και 2 του ίδιου άρθρου, όπου αναγνωρίζεται δικαίωμα
αποζημίωσης παράλληλα με το δικαίωμα επαναφοράς των πραγμάτων στην
προηγούμενη κατάσταση για τις περιπτώσεις εξαφανίσεως της προσωρινώς εκτελεστής
και της τελεσίδικης αντίστοιχα αποφάσεως με βάση την οποία έγινε η εκτέλεση,
συνάγεται ότι επί ακυρώσεως της αναγκαστικής εκτελέσεως δεν υφίσταται δικαίωμα
επαναφοράς των πραγμάτων στην πριν από την εκτέλεση κατάσταση ευθέως αλλά μόνο
κατά τους όρους των διατάξεων του ουσιαστικού δικαίου, δηλονότι της διατάξεως του
άρθρου 904 ΑΚ, του οποίου συντρέχουν οι όροι εφαρμογής, αφού μετά την ακύρωση της
γενόμενης αναγκαστικής εκτελέσεως εκλείπει η αιτία της γενόμενης προς τον
εκτελούντα περιουσιακής επιδόσεως. Η συνδρομή των όρων εφαρμογής της διατάξεως
αυτής του ουσιαστικού δικαίου μόνο στην περίπτωση της αμετακλήτου ακυρώσεως της
αναγκαστικής εκτελέσεως όχι δε και στην περίπτωση της εξαφανίσεως ή μεταρρυθμίσεως
της εκτελεσθείσας αποφάσεως, όπου δεν ακυρώνεται η εκτέλεση, που αποτελεί την αιτία
της περιουσιακής επιδόσεως του καθ’ ου, αλλά ανατρέπεται η αποτελούσα τον τίτλο
αυτής δικαστική απόφαση, δικαιολογεί νομοθετικά την παραπάνω διαφορετική ρύθμιση
της παρ 3 σε σχέση με τις παρ 1 και 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ (Α.Π. 289/2000, Α.Π.
978/1997, πρβ. Α.Π. 134/1999, Α.Π. 1325/1997 που έκριναν επί αμετάκλητης
ακύρωσης της εκτέλεσης). Επομένως, το Εφετείο, που με την προσβαλλόμενη απόφαση
έκρινε ότι είναι νόμιμο το υποβληθέν με τις προτάσεις της εφεσίβλητης αίτημα
επαναφοράς των πραγμάτων στην προ της αναγκαστικής εκτέλεσης κατάσταση και
υποχρέωσε την εκκαλούσα-καθής η ανακοπή να καταβάλει στην ανακόπτουσα το ποσό
των 3.033,92 ευρώ, το οποίο εισέπραξε με βάση την ακυρωθείσα τελεσιδίκως επιταγή
προς πληρωμή, εσφαλμένα εφάρμοσε τις ανωτέρω ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των
άρθρων 914 και 940 παρ. 3 του ΚΠολΔ, αφού, όπως προαναφέρθηκε, δεν πρόκειται για
εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση δικαστικής αποφάσεως, κατά την οποία προβλέπεται
δικαίωμα επαναφοράς των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά για μερική
και μάλιστα όχι αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης, επί της οποίας δεν
προβλέπεται δικαίωμα επαναφοράς των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση.»,
ομοίως ΑΠ 289/2000 ΕλλΔνη 2000/1324, ΑΠ 978/1997 ΕλλΔνη 1998.112, ΕφΘεσ
236/2009 ΕΦΑΔ 2010.181, ΕφΑθ 4043/2007 ΕλλΔνη 2009.564, σημ. Κατρά, ΕφΑθ
3058/1994 ΝοΒ 1995.713, ΕφΑθ 915/1993 ΕλλΔνη 1996.1421.
79 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 219-221, την ίδια, Προϋποθέσεις
και λειτουργία της επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση μετά την
26
άκυρη κατά τον τύπο της πράξη της εκτέλεσης, θέμα επαναφοράς δεν
τίθεται, αφού η άκυρη πράξη της εκτέλεσης μπορεί να επιχειρηθεί εκ
νέου έγκυρα. Κατά την άποψη αυτή, ανάγκη επαναφοράς μετά την
αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης ανακύπτει μόνο σε
δύο περιπτώσεις. Πρώτον όταν η άκυρη διαδικαστική πράξη της
αναγκαστικής εκτέλεσης οδήγησε σε συγκεκριμένη περιουσιακή
μεταβολή και δεύτερον όταν η αναγκαστική εκτέλεση ή η πράξη της
αναγκαστικής εκτέλεσης ακυρώθηκε, μετά από την άσκηση και
ευδοκίμηση της ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολΔ, λόγω του ότι δεν
υφίσταται ή εξαφανίσθηκε το θεμέλιο της εκτέλεσης, ήτοι ο εκτελεστός
τίτλος ή λόγω ανυπαρξίας της ίδιας της απαίτησης.
2. Προϋποθέσεις αποζημίωσης του καθού λόγω

αμετάκλητης ακύρωσης της αναγκαστικής εκτέλεσης (940 § 3
ΚΠολΔ)
Κατά την § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, αν ακυρωθεί αμετάκλητα η
αναγκαστική εκτέλεση, εκείνος κατά του οποίου έγινε η εκτέλεση έχει
δικαίωμα να ζητήσει από εκείνον που την επέσπευσε αποζημίωση για
τις ζημίες που επήλθαν από την εκτέλεση, αν συντρέχουν οι
προϋποθέσεις των άρθρων 914 ή 919 του ΑΚ. Η παράγραφος 3 του
άρθρου 940 ΚΠολΔ είναι πολύ ευρύτερη από τις δύο προηγούμενες
παραγράφους του ίδιου άρθρου, διότι περιλαμβάνει κάθε περίπτωση
στην οποία ακυρώνεται η αναγκαστική εκτέλεση μετά από άσκηση
ανακοπής. Για την εφαρμογή του άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ θα πρέπει
να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις:
2.1. Επίσπευση αναγκαστικής εκτέλεσης

Ο τίτλος δυνάμει του οποίου επισπεύδεται αναγκαστική εκτέλεση
δεν ενδιαφέρει. Αντίθετα από τις §§ 1 και 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ,
που αφορούν εκτέλεση που επισπεύδεται με δικαστική απόφαση,
προσωρινά εκτελεστή ή τελεσίδικη, το άρθρο 940 § 3 ΚΠολΔ,
περιλαμβάνει κάθε περίπτωση στην οποία ακυρώνεται η αναγκαστική
εκτέλεση μετά από άσκηση ανακοπής, αναφέρεται δηλαδή σε κάθε
εκτέλεση, ανεξάρτητα από τον εκτελεστό τίτλο στον οποίο αυτή
ακύρωση της αναγκαστικής εκτελέσεως (άρθρο 940§3), ΕλλΔνη 2003.662, η ίδια,

Ζητήματα επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην της δικαστικής αποφάσεως
εκτελεστών τίτλων, Δ 2000.627-628.
27
στηρίζεται80. Στην έννοια της εκτέλεσης περιλαμβάνεται και εδώ όχι
μόνον η αναγκαστική αλλά και η εκούσια81 εκτέλεση.
2.2. Αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης

Η § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ θέτει ως προϋπόθεση για την
εφαρμογή της την αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης
μετά από την άσκηση του ενδίκου βοηθήματος είτε της ανακοπής του
933 ΚΠολΔ είτε της ανακοπής του τρίτου του άρθρου 936 ΚΠολΔ82. Η
διάταξη αναφέρεται σε ακύρωση της «αναγκαστικής εκτέλεσης», αλλά
εννοεί και την αμετάκλητη ακύρωση των επί μέρους πράξεων της
εκτελεστικής διαδικασίας, όπως πχ. την ακύρωση της κατάσχεσης83.
Αυτονόητο είναι, πως αν ακυρωθεί μία μόνο πράξη της εκτελεστικής
διαδικασίας, η αποζημίωση περιορίζεται στην ζημία που τελεί σε
αιτιώδη συνάφεια μόνο με την πράξη αυτή84.
80 ΑΠ 219/2003 Δ 2004.676 με παρατηρήσεις Μπέη, κατά την οποία : «Αν, κατόπιν

ασκήσεως της από το άρθρο 933 ΚΠολΔ ανακοπής, ακυρωθεί αμετάκλητα η
αναγκαστική εκτέλεση, που έγινε με εκτελεστή δικαστική απόφαση, ή με διαταγή
πληρωμής, ή με άλλο εκτελεστό τίτλο, εκείνος κατά του οποίου έγινε η εκτέλεση έχει
δικαίωμα να ζητήσει από εκείνον που επέσπευσε την εκτέλεση αποζημίωση για τις ζημίες
που προξενήθηκαν από την εκτέλεση, εφόσον συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις των
άρθρων 914 ή 919 ΑΚ ήτοι, σε συνδυασμό προς το άρθρο 330 ΑΚ, εφόσον η κατά τα
ανωτέρω ζημιογόνος συμπεριφορά αυτού ήταν υπαίτια και ειδικότερα ήταν είτε από
πρόθεση, πολύ δε περισσότερο από πρόθεση και κατά τρόπο αντίθετο προς τα χρηστά
ήθη, είτε από αμέλεια (παρ.3).», ομοίως ΑΠ 1457/2006 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 1410/2002
ΝΟΜΟΣ, Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 383.
81 ΑΠ 1881/2005 ΕλλΔνη 2006.512.
82 ΑΠ 604/2009 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 8195/2005 ΕλλΔνη 2006.561, Μπρίνιας

Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 568, Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική
εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 176, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας,
516, Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 383,
Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Γενικό
83 ΑΠ 2207/2009 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 909/2006 ΕλλΔνη 2009.137, Μπρίνιας Αναγκαστική
Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ 568, Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση,

τόμος Ι, σελ. 176, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-
Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 516, Γέσιου –
Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση, Γενικό Μέρος, σελ. 383, Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας
Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, σελ. 426.
84 ΟλΑΠ 9/2010 ΝΟΜΟΣ, ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378, ΑΠ 1119/2011 ΝΟΜΟΣ,
ΑΠ 2143/2007 ΕΠολΔ 2008.341, ΕφΑθ 1985/2007 ΕφΑΔ 2008.356, με

παρατηρήσεις Κατηφόρη, αντιθ. Καλαβρός, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση, ΕΠολΔ
2010.791, κατά τον οποίο «Το άρθρο 940§3 ΚΠολΔ αντιμετωπίζει την αναγκαστική
εκτέλεση συνολικά, πέρα και πάνω από κάθε επιμέρους διαδικαστική πράξη που
28
Σε περίπτωση όμως που παρέλθουν άπρακτες οι προθεσμίες
άσκησης ανακοπής που τάσσονται στο άρθρο 934 ΚΠολΔ, οι
ακυρότητες θεραπεύονται και καθίστανται πλέον απρόσβλητες με το
ένδικο βοήθημα της ανακοπής και κατ’ επέκταση αποκλείεται η
αξίωση αποζημίωσης85.
Τέλος, από την διάταξη της § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ μπορεί να
συναχθεί γενικότερη αρχή για θεμελίωση ευθύνης εκείνου που
ενήργησε διαδικαστικές πράξεις εκτέλεσης και στη συνέχεια ματαίωσε
τη διαδικασία, όπως η παραίτηση από την κατάσχεση ή η ανάκληση
της εντολής προς εκτέλεση, υπό την συνδρομή βέβαια και των λοιπών
προϋποθέσεων της διάταξης86.
2.3. Συνδρομή των προϋποθέσεων 914 και 919 ΑΚ.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή της τρίτης
παραγράφου του άρθρου 940 ΚΠολΔ είναι η συνδρομή των
προϋποθέσεων της αδικοπρακτικής ευθύνης κατά τα άρθρα 914 και
919 ΑΚ, δηλαδή παράνομη και υπαίτια συμπεριφορά, ζημία και
αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της υπαίτιας και παράνομης εκτέλεσης
και της ζημίας.
Η προϋπόθεση της παράνομης συμπεριφοράς συντρέχει πάντοτε,
αφού από μόνη της η ακύρωση της εκτέλεσης υποδηλώνει ότι αυτή
συμβάλλει στην εξέλιξη της διαδικασίας, αποβλέποντας κυρίως στο αποτέλεσμα της
παράνομης και άρα άδικης εκτέλεσης, που είναι εν προκειμένω η προσβολή του
εννόμου συμφέροντος του οφειλέτη στην περιουσία του, η οποία μέσω της άδικης
αναγκαστικής εκτέλεσης απωλέσθηκε».
Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 516, Κεραμέα, Εκτέλεση
διαταγής πληρωμής που εκ των υστέρων ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους, και αξίωση
αποζημιώσεως, Αρμ 2002.336, Απαλαγάκη, Προϋποθέσεις και λειτουργία της
επαναφοράς των πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση μετά την ακύρωση της
αναγκαστικής εκτελέσεως (άρθρο 940§3 ΚΠολΔ), ΕλλΔνη 2003.663.
86 Μπρίνιας Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 568, Μπρακατσούλας, Η
αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 176, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής

940, σελ. 515, αντιθ. ΑΠ 223/2004 ΝΟΜΟΣ, σύμφωνα με την οποία η παραίτηση
του επισπεύδοντα από την πράξη εκτέλεσης αποτελεί ενάσκηση νομίμου δικαιώματος,
ενεργώντας στο πλαίσιο της εξουσίας διαθέσεως, που του παρέχεται και στο στάδιο της
αναγκαστικής εκτέλεσης, ενώ αντίθετα, ευθύνη θα μπορούσε να στοιχειοθετηθεί εάν η
παραίτηση από την πράξη εκτέλεσης αποδειχθεί καταχρηστική, που στην
συγκεκριμένη περίπτωση θα υφίσταται εάν υπάρχει συμπαιγνία οφειλέτη με δανειστή
ή εάν η παραίτηση από την πράξη εκτέλεσης γίνεται με σκοπό παρέλκυσης της
διαδικασίας.
29
διενεργήθηκε παράνομα. Η αναγκαστική εκτέλεση που ακυρώνεται
είναι λοιπόν παράνομη με την έννοια του άρθρου 914 ΑΚ, ενώ η
παραπομπή στο άρθρο 919 ΑΚ θεωρείται περιττή87.
Η υπαιτιότητα, ενόψει της παραπομπής στο άρθρο 914 ΑΚ,
περιλαμβάνει οποιασδήποτε μορφής υπαιτιότητα, ακόμα και την
ελαφρά αμέλεια. Η υπαιτιότητα αυτή, όμως, σε αντίθεση με τις §§ 1,
2, αναφέρεται στην επέλευση της ζημίας από την παράνομη πράξη της
εκτέλεσης και όχι στη γνώση της ανυπαρξίας του δικαιώματος88.
Ως προς την προϋπόθεση της ζημίας του καθ’ ου η εκτέλεση,
σύμφωνα με το άρθρο 914 ΑΚ, καθώς και της αιτιώδους συνάφειας
μεταξύ της παράνομης πράξης και της ζημίας ισχύουν τα
προαναφερθέντα για τις §§ 1,2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ, δηλαδή
οφείλεται αποζημίωση για την θετική και την αποθετική ζημία, καθώς
και για το διαφυγόν κέρδος, ενώ δεν αποκλείεται και στην περίπτωση
αυτή και εύλογη αποζημίωση για ηθική βλάβη, εφόσον συντρέχουν οι
προϋποθέσεις του άρθρου 932 ΑΚ89.
3. Αγωγή αποζημίωσης βάσει του άρθρου 914 ΑΚ πέρα

από τα όρια του 940 ΚΠολΔ. Οι αποφάσεις ΟλΑΠ 49/2005 και
ΟλΑΠ 9/2010.
Ζήτημα έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με το αν
χωρίς να έχει προηγηθεί η αμετάκλητη ακύρωση της πράξης της
αναγκαστικής εκτέλεσης που αποτέλεσε την αιτία της ζημίας,
παρέχεται αυτοτελώς και πέραν της διάταξης του άρθρου 940 § 3
ΚΠολΔ, σε εκείνον κατά του οποίου έγινε η εκτέλεση, η δυνατότητα
87 Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 176, Βαθρακοκοίλης,

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 516, Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό
Μέρος σελ. 384, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 704.
Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 516, Γέσιου – Φαλτσή,
Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 384, Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας
Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, σελ. 426-427,
Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 704.

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 516, Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό
Μέρος, σελ. 384, Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, σελ. 427, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό
30
άσκησης αγωγής αποζημίωσης κατά τις διατάξεις περί αδικοπραξίας
των άρθρων 914 επ. ΑΚ.
Το ζήτημα αυτό έχει απασχολήσει πρόσφατα δύο φορές την
Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Πιο συγκεκριμένα, τέθηκε το ζήτημα αν
βάσει της διάταξης αυτής του άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ αποκλείεται
αγωγή αποζημίωσης για άδικη εκτέλεση τόσο σε περίπτωση
απόρριψης της ασκηθείσας ανακοπής για τυπικό λόγο, όπως λ.χ. λόγω
εκπρόθεσμης άσκησης της ή λόγω μη παραχρήμα απόδειξης των
σχετικών με την απόσβεση της απαίτησης αιτιάσεων, όσο και σε
περίπτωση μη άσκησης ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολΔ.
Η πρώτη περίπτωση, ήτοι αυτή της απόρριψης της ασκηθείσας
ανακοπής για τυπικό λόγο, απασχόλησε την ΟλΑΠ 49/200590, η
οποία έκρινε ότι κατά την αληθινή έννοια της διάταξης του άρθρου
940 § 3 ΚΠολΔ, ερμηνευομένης και υπό το πρίσμα της αρχής της
δίκαιης δίκης91, ισχυρισμοί που απορρίφθηκαν στη δίκη περί την
εκτέλεση, ως μη αποδεικνυόμενοι παραχρήμα κατά το άρθρο 933 § 4
ΚΠολΔ, είναι δυνατόν πέραν της περίπτωσης του άρθρου 940 § 3
ΚΠολΔ, να προβληθούν προς έρευνα, ως προς τη βασιμότητα τους, αν
είναι ουσιώδεις, όπως λόγω ανυπαρξίας ή απόσβεσης ή ακυρότητας
της απαίτησης κατά το ουσιαστικό δίκαιο, στα πλαίσια δίκης
ανοιγόμενης με αγωγή αποζημιωτικού χαρακτήρα κατά τα άρθρα 914
επ. ΑΚ, ή, επιβοηθητικά, κατά τα άρθρα 904 επ. ΑΚ, ως μη δυνάμενοι
να αποκρουσθούν από το κατά το άρθρο 330 του ΚΠολΔ δεδικασμένο,
αφού το τελευταίο, στην περίπτωση αυτή, δεν καλύπτει την ουσία της
απορριφθείσας ένστασης. Αντίθετα, σύμφωνα με την άποψη της
μειοψηφίας της εν λόγω απόφασης, το θεσπιζόμενο από το άρθρο 933
§ 4 ΚΠολΔ στη δίκη της εκτέλεσης απαράδεκτο δεν εμποδίζει να
προβληθούν οι ισχυρισμοί αυτοί εκκαθαρισμένοι σε νέα δίκη, ως
τέτοια όμως θα πρέπει να νοηθεί μόνον εκείνη που ανοίγεται κατά το
άρθρο 935 ΚΠολΔ με νέα ανακοπή, όπου ανακύπτει ζήτημα κύρους
της εκτέλεσης, και όχι με μεταγενέστερη αγωγή αποζημίωσης, αφού
δεν έχει ακυρωθεί προηγουμένως αμετάκλητα η αναγκαστική
εκτέλεση, όπως επιτάσσεται από το άρθρο 940 § 3 ΚΠολΔ για να
μπορεί αυτή να ασκηθεί.
90ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378.

91Όπως αυτή κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, και στα άρθρα 2 §3, 5 §1 και 2
και 14 § 1 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (κυρ. ν.
2462/1997), αλλά και του άρθρου 20 §1 του Συντάγματος.
31
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η κρίση της ΟλΑΠ 49/2005
επιβεβαιώθηκε και από την πλειοψηφία της ΟλΑΠ 12/200992, η
οποία κλήθηκε, κατόπιν αίτησης υποβληθείσας βάσει του άρθρου 316
ΚΠολΔ, να ερμηνεύσει το περιεχόμενο της πρώτης απόφασης και η
οποία έκρινε ότι η εν λόγω απόφαση είναι σαφής, αφού είναι
διατυπωμένη κατά τρόπο που δεν καταλείπονται αμφιβολίες
αναφορικά με τα νομικά ζητήματα που επιλύει. Ωστόσο η μειοψηφία
της εν λόγω απόφασης έκρινε ότι από τη διατύπωση της απόφασης
ΟλΑΠ 49/2005 δεν προκύπτει με σαφήνεια, αν βάση της αγωγής θα
είναι η γενική αξίωση αποζημίωσης, όπως αυτή διαμορφώνεται
αποκλειστικά από τις κοινές διατάξεις των άρθρων 914 επ. ΑΚ, ή
ειδική αδικοπρακτική αξίωση, διασκευαζόμενη κατ’ ερμηνευτική
διεύρυνση ή κατ’ ανάλογη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 940 § 3
ΚΠολΔ, η οποία αναφέρεται μεν ως προς τις βασικές προϋποθέσεις
στις ανωτέρω κοινές διατάξεις, εισάγει όμως εν μέρει ίδιους κανόνες,
αφού εξαρτά τη δυνατότητα ή μη άσκησης της σχετικής αγωγής από
την έκδοση αμετάκλητης απόφασης επί της ανακοπής.
Στη συνέχεια με την πιο πρόσφατη ΟλΑΠ 9/201093, την οποία
απασχόλησε η δεύτερη περίπτωση, ήτοι αυτή της μη άσκησης
ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολΔ, έγινε δεκτό, αυτή τη φορά
ομόφωνα, ότι σε περίπτωση που δεν ασκήθηκε καθόλου ανακοπή
κατά της εκτέλεσης, είναι δυνατή η έγερση, και πέραν της διάταξης
του άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ, αυτοτελούς αγωγής για αποζημίωση
εξαιτίας άδικης εκτέλεσης, όπου και θα κριθεί παρεμπιπτόντως η
ακυρότητα οποιασδήποτε πράξης της αναγκαστικής εκτέλεσης.
Στην θεωρία έχουν διατυπωθεί σε γενικές γραμμές δύο
αντικρουόμενες μεταξύ τους απόψεις. Η πρώτη υποστηρίζει τη
92ΟλΑΠ 12/2009 ΝΟΜΟΣ.

93 ΟλΑΠ 9/2010 ΝΟΜΟΣ, βλ. αντιθ. ΑΠ 1410/2002 ΝΟΜΟΣ κατά την οποία: «Από
το ίδιο άρθρο 940 συνάγεται τέλος, ότι η ευθύνη εκείνου που επέσπευσε την εκτέλεση
προς αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση εκείνου κατά του οποίου έγινε η εκτέλεση
για τις ζημίες, περιουσιακές ή μη που προξενήθηκαν από την εκτέλεση, συνιστώντας
ευθύνη από αδικοπραξία ιδιαίτερης μορφής ρυθμίζεται ειδικά ή αποκλειστικά από αυτό
το άρθρο ή και από άλλες διατάξεις μόνο όμως στο μέτρο που οι τελευταίες
προβλέπονται από το άρθρο αυτό. Παρέπεται, ότι δεν μπορεί κατά νόμο να θεμελιωθεί η
ως ανωτέρω ευθύνη αποκλειστικά στις ως άνω άλλες διατάξεις, μεταξύ των οποίων
περιλαμβάνονται και οι γενικές περί ευθύνης από αδικοπραξία διατάξεις των άρθρων
914 και 932 ΑΚ». Ομοίως ΑΠ 1002/2007 Δ 2008.178 και ΑΠ 909/2006 ΕλλΔνη
2009.137.
32
δυνατότητα αυτοτελούς εφαρμογής των διατάξεων 914 επ. ΑΚ94,
κρίνοντας παρεμπιπτόντως την οποιαδήποτε ακυρότητα της
αναγκαστικής εκτέλεσης, η οποία θεμελιώνει και τον λόγο
αποζημίωσης και η αντίθετη που δεν δέχεται αυτοτελή εφαρμογή των
διατάξεων περί αδικοπραξίας και κατά συνέπεια θεωρεί απαραίτητη
και αναπόσπαστη προϋπόθεση της αξίωσης αποζημίωσης την
αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης95. Γύρω από το
ζήτημα αυτό δε έχει αναπτυχθεί έντονος διάλογος με διαφορετικές
αντικρουόμενες απόψεις, τις οποίες θα προσπαθήσουμε συνοπτικά να
αναπτύξουμε αμέσως παρακάτω.
Κατά το άρθρο 940 § 3 ΚΠολΔ παρέχεται γνήσια ουσιαστικού
δικαίου αξίωση στον ζημιωθέντα θεμελιωμένη σε ειδική
αδικοπραξία96, τα στοιχεία της οποίας ορίζονται σε συνδυασμό με τα
άρθρα 914 ή 919 ΑΚ, ενώ κατ’ άλλη άποψη97 το άρθρο 940 § 3
ΚΠολΔ καθιερώνει ειδικό πραγματικό για την αγωγή αποζημίωσης των
άρθρων 914 ή 919 ΑΚ λόγω άδικης εκτέλεσης απαιτώντας ως ειδική
ουσιαστική προϋπόθεση98 του πραγματικού αυτού την προηγούμενη
αμετάκλητη ακύρωση της συγκεκριμένης πράξης της αναγκαστικής
εκτέλεσης που προκάλεσε την ζημία του οφειλέτη. Ορθότερη φαίνεται
η δεύτερη άποψη, διότι αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι το άρθρο 940
94 Μπέης, παρατηρήσεις υπό την ΑΠ 219/2003, Δ 2004.680, Καλαβρός, Θεμελιώδη

Ζητήματα του δικαίου αναγκαστικής εκτέλεσης, σελ. 162 επ., Διαμαντόπουλος,
Δικαίωμα αποζημίωσης του καθ’ ου η άκυρη εκτέλεση, ακόμη και όταν παρήλθε
άπρακτη η προθεσμία ανακοπής της άκυρης πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης, η
οποία αποτέλεσε την αιτία της ζημίας, ΕλλΔνη 2011.19.
95 Γεωργιάδης, Γνωμοδότηση ΕλλΔνη 1987.972, Κεραμέας, Εκτέλεση διαταγής
πληρωμής που εκ των υστέρων ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους, Αρμ 2002.337,
Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ 259 υποσημ. 133, η ίδια,
Προϋποθέσεις και λειτουργία της επαναφοράς των πραγμάτων την προτέρα κατάσταση
μετά την ακύρωση της αναγκαστικής εκτελέσεως (άρθρο 940§3), ΕλλΔνη 2003.663,
Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 710, και ο ίδιος,
Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.282.
96 ΟλΑΠ 15/2011 ΝΟΜΟΣ, ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378, Μιχαηλίδου,
Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων
940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου,
ΧρΙΔ 2010.246-247.
97 Καλαβρός, Θεμελιώδη Ζητήματα του δικαίου αναγκαστικής εκτελέσης, σελ. 155, ο
ίδιος, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση, ΕΠολΔ 2010.780.

98 “Απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση” κατά τον Γεωργιάδη, Γνωμοδότηση ΕλλΔνη
1987.972, “αίρεση δικαίου” κατά τον Μάζη, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση (ΚΠολΔ
940.3), ΝοΒ 2007.1516 και ο ίδιος, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή
αποζημίωσης άρθρου 940§3 ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.289
και “Sine qua non όρος” κατά τον Νίκα, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό
Μέρος, σελ. 710, και ο ίδιος, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.282.
33
§ 3 ΚΠολΔ παραπέμπει συνολικά στις διατάξεις των άρθρων 914 και
919 ΑΚ, τόσο ως προς το πραγματικό όσο και ως προς την έννομη
συνέπεια, ο μόνος λόγος ύπαρξης της διάταξης του άρθρου 940 § 3
ΚΠολΔ, είναι η εισαγωγή μιας πρόσθετης προϋπόθεσης στο
πραγματικό της αξίωσης αποζημίωσης των άρθρων 914 και 919 ΑΚ,
δηλαδή της πρόσθετης προϋπόθεσης της αμετάκλητης ακύρωσης της
αναγκαστικής εκτέλεσης. Έτσι με την εν λόγω διάταξη καθιερώνεται
ειδικό πραγματικό για την αξίωση αποζημίωσης λόγω άδικης
εκτέλεσης και όχι ειδική αδικοπραξία. Δηλαδή η ευθύνη για
αποζημίωση δεν γεννάται αμέσως μόλις συμβεί το ζημιογόνο γεγονός,
αλλά μόνο όταν επέλθει το μεταγενέστερο γεγονός της αμετάκλητης
ακύρωσης της συγκεκριμένης πράξης της εκτέλεσης99, το οποίο δεν
τελεί σε αιτιώδη συνάφεια με την πρόκληση της ζημίας100.
Όσον αφορά δε την περίπτωση απόρριψης της ασκηθείσας
ανακοπής λόγω μη παραχρήμα απόδειξης των σχετικών με την
απόσβεση της απαίτησης λόγων θα πρέπει κατ’ αρχήν να αναφέρουμε
πως η νομολογία101 κατά την ερμηνεία του άρθρου 933 § 4 ΚΠολΔ
διεύρυνε την ανάγκη της παραχρήμα απόδειξης εκτός των ισχυρισμών
που στηρίζονται στους αποσβεστικούς λόγους των ενοχών και στους
ισχυρισμούς που παρακωλύουν την άσκηση του ουσιαστικού
δικαιώματος, όπως είναι η ένσταση της καταχρηστικής άσκησης του
δικαιώματος κατ’ άρθρο 281 ΑΚ. Το παραγόμενο από τη διάταξη του
άρθρου 933 § 4 ΚΠολΔ απορριπτικό δεδικασμένο εκτείνεται μόνο στο
απαράδεκτο της προβολής των ισχυρισμών, που απαγγέλλεται λόγω
της μη άμεσης, ήτοι με έγγραφο ή με δικαστική ομολογία του
αντιδίκου, απόδειξης αυτών, ώστε οι ισχυρισμοί αυτοί, εφόσον είναι
ουσιώδεις κατά το ουσιαστικό δίκαιο, δεν εμποδίζονται, από το κατά το
άρθρο 330 ΚΠολΔ δεδικασμένο και τη διάταξη του άρθρου 935
ΚΠολΔ να προβληθούν και να εξεταστούν κατ’ ουσίαν σε
μεταγενέστερη δίκη που ανοίγεται με νέα ανακοπή κατά της ίδιας
99 Σ’ αυτό το σημείο εντοπίζεται και η αφετηρία της πενταετούς παραγραφής της

σχετικής αξίωσης. Ενώ η αφετηρία της πενταετούς παραγραφής των αδικοπρακτικών
αξιώσεων εντοπίζεται στον χρόνο κατά τον οποίο ο παθών έμαθε τη ζημία και τον
υπόχρεο σε αποζημίωση, που στην περίπτωση αυτή θα είναι ο χρόνος της κατάσχεσης
ή του πλειστηριασμού. Έτσι, λοιπόν, παρατηρείται το παράδοξο να υπάρχουν δύο
διαφορετικές αφετηρίες παραγραφής για μια ενιαία αδικοπρακτική αξίωση. Βλ. Νίκα,
Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.286 και ΟλΑΠ 15/2011 ΝΟΜΟΣ.
100 Νίκας, Οριακά ζητήματα της αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ)
ΝοΒ 2007.284, Καλαβρός, Θεμελιώδη Ζητήματα του δικαίου αναγκαστικής

εκτέλεσης, σελ. 154-156.
101 ΟλΑΠ 10/1993 ΝοΒ 1994.378.
34
εκτέλεσης ή με αγωγή. Συνεπώς, η μη αποδειχθείσα παραχρήμα
ένσταση της κατάχρησης του εκτελούμενου δικαιώματος μπορεί να
κριθεί επί της ουσίας στο πλαίσιο των ανωτέρω δικών χωρίς να
υπάρχει νομικό κώλυμα σχετικώς από τη μη αμετακλήτως ολική
ακύρωση της εκτέλεσης, εν όψει και του ότι η εκ του άρθρου 281 ΑΚ
ένσταση κατά της εκτέλεσης πλήττει το κύρος της τελευταίας ως
σύνολο, ζήτημα που στην δίκη αποζημίωσης θα κριθεί
παρεμπιπτόντως102. Έχει διατυπωθεί λοιπόν η άποψη103 ότι σε μία
τέτοια περίπτωση που λόγω τιθέμενων από το νόμο αποδεικτικών
δυσχερειών είναι αδύνατον να κριθούν οι αποσβεστικοί της απαίτησης
ισχυρισμοί του ζημιωθέντος από άδικη εκτέλεση επί της ουσίας ώστε
να ακυρωθεί αυτή και να καταφύγει ο ζημιωθείς στην προστασία του
άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ, δικαιολογείται τότε να διεκδικήσει
αποζημίωση στο πλαίσιο δίκης ανοιγόμενης απευθείας με το άρθρο
914 ΑΚ λόγω άδικης εκτέλεσης104. Και τούτο προκειμένου να μη
συνιστά περιορισμό του δικαιώματος πρόσβασης στο δικαστήριο το
γεγονός ότι στο πλαίσιο δίκης ανακοπής αιτήματα ενός διαδίκου
απορρίπτονται κατά το άρθρο 933 § 4 ΚΠολΔ ως απαράδεκτα για
αυστηρώς δικονομικούς λόγους και χωρίς έρευνα της βασιμότητας
τους με όλα τα προσφερόμενα νόμιμα αποδεικτικά μέσα. Για το λόγο
αυτό, όπως τόνισε το Ακυρωτικό Δικαστήριο105, το δικαιοδοτικό
σύστημα στο σύνολο του παρέχει δυνατότητα πρόσβασης στη
δικαιοσύνη, για να κριθούν, έστω και στο πλαίσιο άλλων διαδικασιών
όλα τα νομικά και πραγματικά ζητήματα που είναι σχετικά με τη
διαφορά.
102 ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378.

103 Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση
βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του
Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.247-248.
104 Πρβλ. Μάζη, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου 940§3
ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.291 επ. κατά τον οποίο δεν είναι
δυνατή η άσκηση αγωγής στηριζόμενης ευθέως και αποκλειστικώς στις διατάξεις των
άρθρων 914 επ ΑΚ, αλλά πρόκειται για αγωγή που στηρίζεται στο άρθρο 940§3
ΚΠολΔ, ευθέως εφαρμοζόμενο, εν προκειμένω μέσω διασταλτικής ερμηνείας του, ώστε
να συμπεριλάβει και την περίπτωση κατά την οποία η ασκηθείσα ανακοπή
απορρίφθηκε αμετάκλητα για τον τυπικό λόγο του άρθρου 933§4 ΚΠολΔ, εξαιτίας μη
«άμεσης», μέσω εγγράφου ή ομολογίας, απόδειξης του περί απόσβεσης ισχυρισμού-
λόγου της.
105 ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378.
35
Όπως όμως ορθά επισημαίνεται από την αντίθετη άποψη106, η
αμετάκλητη ακύρωση της αναγκαστικής εκτέλεσης αποτελεί
απαραίτητη προϋπόθεση της σχετικής αγωγής αποζημίωσης. Ενόσω η
αναγκαστική εκτέλεση παραμένει ισχυρή, ο οφειλέτης δεν μπορεί να
ισχυρίζεται ότι αυτή είναι παράνομη και ότι συντρέχει περαιτέρω
ευθύνη του επισπεύδοντος σε αποκατάσταση της ζημίας του από την
εκτέλεση αυτή107. Αυτό είναι και εύλογο, γιατί αλλιώς θα είχαμε το
παράδοξο και ανεπίτρεπτο αποτέλεσμα, να υπήρχε αφενός μεν
καθόλα έγκυρη αναγκαστική εκτέλεση (γιατί απορρίφθηκαν ή δεν
ασκήθηκαν οι σχετικές ανακοπές), αφετέρου δε να ζητιόταν
αποζημίωση για το παράνομο ή το άκυρο της αναγκαστικής
εκτέλεσης108. Όπως λοιπόν ο οφειλέτης δεν έχει την δυνατότητα να
ζητήσει αποζημίωση χωρίς να εξαφανιστεί προηγουμένως ο εκτελεστός
τίτλος μιας προσωρινώς εκτελεστής ή, ανάλογα, τελεσίδικης
απόφασης κατά το άρθρο 940 §§ 1 και 2 αντίστοιχα, κατά τον ίδιο
τρόπο ο ίδιος δεν μπορεί να αναζητήσει αποζημίωση με βάση τις
διατάξεις των αδικοπραξιών προτού να ακυρωθεί η αναγκαστική
εκτέλεση109. Υιοθέτηση της εκδοχής ότι αποζημίωση οφείλεται και
χωρίς προηγούμενη αμετάκλητη ακύρωση της εκτέλεσης οδηγεί σε
πλήρη καταστρατήγηση του θεσμού της ανακοπής κατά της εκτέλεσης
κατ’ άρθρο 933 ΚΠολΔ και ειδικά των κατ’ άρθρο 934 ΚΠολΔ
προθεσμιών της, διότι η παρεμπίπτουσα κρίση του κύρους της
εκτέλεσης στο πλαίσιο της αγωγής αποζημίωσης, σημαίνει ουσιαστικά
πρόσδοση των συνεπειών της ακύρωσης χωρίς πράγματι να έχει
μεσολαβήσει αυτή. Εξάλλου ακόμη και στην περίπτωση της
αδυναμίας της παραχρήμα απόδειξης, το βάρος δεν πρέπει να
μετατοπίζεται στους ώμους του επισπεύδοντος. Ο οφειλέτης θα πρέπει
να λάβει όλα εκείνα τα μέτρα και τις προφυλάξεις, που θα τον
βοηθήσουν στην αποτελεσματική του άμυνα κατά της εκτέλεσης.
Όπως ο επισπεύδων βαρύνεται, κατά τα άρθρα 915, 916 και 924 § 1
ΚΠολΔ, με την απόδειξη του εκκαθαρισμένου της εκτελούμενης
106 Γεωργιάδης, Γνωμοδότηση ΕλλΔνη 1987.972, Νίκας, Οριακά ζητήματα της

αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ) ΝοΒ 2007.281.
ΝοΒ 2007.284.
108 Γεωργιάδης, Γνωμοδότηση ΕλλΔνη 1987.972.
ΝοΒ 2007.290.
36
απαίτησης, έτσι και ο οφειλέτης θα πρέπει να επωμισθεί το βάρος
απόδειξης του εκκαθαρισμένου των ενστάσεων του110.
Έχει ακόμη μεμονωμένα111 υποστηριχθεί στη θεωρία η άποψη
ότι γνωρίζοντας ο οφειλέτης τις δυσκολίες απόδειξης του ισχυρισμού
του περί κατάχρησης του επισπευδόμενου ουσιαστικού δικαιώματος,
θα έπρεπε πριν από την έναρξη της αναγκαστικής εκτέλεσης να είχε
ήδη ασκήσει αναγνωριστική της καταχρηστικότητας αγωγή,
μεθοδεύοντας στη συνέχεια την αναστολή εκτέλεσης κατ’ άρθρο 938
ΚΠολΔ με την άσκηση της ανακοπής κατά της εκτέλεσης κατ’ άρθρο
933 ΚΠολΔ, της οποίας η συζήτηση θα μπορούσε να ανασταλεί με τη
βοήθεια του άρθρου 249 ΚΠολΔ. Παράλληλα, κατά την άποψη αυτή,
ο ίδιος έχει τη δικονομική ευχέρεια, μέσω της οδού της προτίμησης
της συζήτησης της αγωγής του και μέσω των αναβολών ή αναστολών,
που χορηγούνται αφειδώς στην εκτελεστική διαδικασία, να προλάβει,
πριν την περάτωση της εκτελεστικής διαδικασίας, να αποκτήσει
οριστική απόφαση επί της αγωγής, που θα δώσει οπωσδήποτε λαβή
για αναστολή της εκτέλεσης, ή, ακόμη και τελεσίδικη απόφαση, με
βάση την οποία θα αποδεικνύεται πλέον αμέσως, παραχρήμα ο
ισχυρισμός της κατάχρησης του δικαιώματος112. Αυτή η άποψη
ωστόσο δεν μπορεί να γίνει δεκτή, καθώς ο προτεινόμενος τρόπος
δράσης του οφειλέτη για να παρακαμφθεί το εμπόδιο της παραχρήμα
απόδειξης του άρθρου 933 § 4 ΚΠολΔ απαιτεί τη συνομωσία
ολόκληρου του σύμπαντος για να επιτύχει, διότι δεν είναι καθόλου
σίγουρο ότι η αίτηση αναστολής κατ’ άρθρο 938 ΚΠολΔ, όπως επίσης
και το αίτημα αναβολής κατ’ άρθρο 249 ΚΠολΔ, θα γίνουν
οπωσδήποτε δεκτά.
Επιπλέον, υποστηρίζεται113, επιτυχώς κατά τη γνώμη μου, ότι η
διεύρυνση της έννοιας της παραχρήμα απόδειξης και στους σχεδόν
110 Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 710, Νίκας,
Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.287.
ΝοΒ 2007.290, Νίκας, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.287.

112 Βλ. αντίθ. Μάζη, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940.3), ΝοΒ
2007.1521-1522 και ο ίδιος, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης

άρθρου 940§3 ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.292.
ΝοΒ 2007.293, ο ίδιος, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.288, ό οποίος
προτείνει επιπλέον, μετά την κατάργηση της προδικαστικής περί αποδείξεων
απόφασης και την καθιέρωση μιας και μοναδικής συζήτησης σε όλα τα δικαστήρια
και σε όλους τους δικαιοδοτικούς βαθμούς, να επανεξετασθεί το ζήτημα της
ερμηνείας του όρου “παραχρήμα”, που κατοχυρώθηκε μάλιστα και νομοθετικά. Βλ.
37
πάντοτε ανεκκαθάριστους παρακωλυτικούς της άσκησης του
δικαιώματος ισχυρισμούς παραβιάζει το γράμμα και το πνεύμα του
νόμου, δεν υπακούει σε καμία τελολογική σκοπιμότητα, περιέπλεξε
παρά απλοποίησε τα πράγματα, όπως φαίνεται και από την
εξετασθείσα εδώ περίπτωση, και δυσχεραίνει σαφώς τη νομική θέση
του επισπεύδοντος, που υποτίθεται ότι ήθελε να ευεργετήσει.
Πράγματι, η λύση του ζητήματος αυτού εντοπίζεται, κατά την
γνώμη μου, στην ίδια την αφετηρία της δημιουργίας του. Η ΟλΑΠ
49/2005 δέχθηκε, πέραν του άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ, τη δυνατότητα
άσκησης αγωγής αποζημίωσης αυτοτελώς κατά τις διατάξεις περί
αδικοπραξιών κατ’ άρθρο 914 επ. ΑΚ, ή επιβοηθητικά αγωγής από
αδικαιολόγητο πλουτισμό κατ’ άρθρο 904 επ. ΑΚ, με έναν και
μοναδικό σκοπό, να αιτιολογήσει τη νομιμότητα του περιορισμού της
παραχρήμα απόδειξης και στις παρακωλυτικές της άσκησης του
δικαιώματος ενστάσεις, να αιτιολογήσει δηλαδή ότι ο περιορισμός
αυτός δεν θίγει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα πρόσβασης
σε δίκαιη δίκη (20 § 1 Σ). Η ΟλΑΠ 49/2005 θέλησε με άλλα λόγια να
δικαιολογήσει το παράδοξο που δημιουργήθηκε από την ΟλΑΠ
10/1993114, η οποία προέβη σε διασταλτική ερμηνεία του άρθρου
933 § 4 ΚΠολΔ περιλαμβάνοντας στους ισχυρισμούς που πρέπει να
αποδεικνύονται παραχρήμα όχι μόνο τους αφορώντες στην απόσβεση
της απαίτησης ισχυρισμούς, αλλά και τους ισχυρισμούς που
παρακωλύουν την άσκηση του ουσιαστικού δικαιώματος, όπως είναι
και ο ισχυρισμός της κατάχρησης του δικαιώματος κατ’ άρθρο 281
ΑΚ. Το παράδοξο δε που δημιουργήθηκε έχει να κάνει με το γεγονός
ότι στις παρακωλυτικές του δικαιώματος ενστάσεις, όπως συμβαίνει
ιδίως με την κατάχρηση δικαιώματος, η παραχρήμα απόδειξη είναι εξ
ορισμού αδιανόητη. Κατά την γνώμη μου, η ως άνω διεύρυνση του
περιορισμού της παραχρήμα απόδειξης και στους ισχυρισμούς αυτούς
θα πρέπει να επανεξεταστεί, διότι αποκλείει ουσιαστικά και την ίδια
την επίκληση τους στην δίκη της ανακοπής, αφού την καθιστά
αλυσιτελή.
αντίθ. Μάζη, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940.3), ΝοΒ 2007.1526-1528
και ο ίδιος, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου 940§3
ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.294-295.
114 ΟλΑΠ 10/1993 ΝοΒ 1994.378.
38
Πάντως, κατά την κρατούσα στην θεωρία άποψη115, σε περίπτωση
μη άσκησης ανακοπής κατά της εκτέλεσης ή σε περίπτωση απόρριψης
της για οποιονδήποτε άλλο λόγο, πέρα από αυτόν του άρθρου 933 § 4
ΚΠολΔ, είτε ουσιαστικό είτε τυπικό, αποκλείει την έγερση αγωγής
αποζημίωσης για άδικη εκτέλεση, λόγω μη συνδρομής του τασσόμενου
στο άρθρο 940 § 3 ΚΠολΔ αναγκαίου όρου της προηγούμενης
ακύρωσης της εκτέλεσης με αμετάκλητη απόφαση116.
Συμπερασματικά, κατά την γνώμη μου, επί αγωγής αποζημίωσης
λόγω άδικης εκτέλεσης εφαρμόζεται πάντοτε το ειδικό πραγματικό του
άρθρου 940 § 3 ΚΠολΔ, σύμφωνα με το οποίο απαιτείται η
αμετάκλητη ακύρωση της συγκεκριμένης πράξης της αναγκαστικής
εκτέλεσης που προκάλεσε την ζημία του οφειλέτη, κατά τα άρθρα 914
ή 919 ΑΚ και κατ’ επέκταση αποκλείεται η ευθεία εφαρμογή των
διατάξεων αυτών.
115Νίκας, Οριακά ζητήματα της αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ)
ΝοΒ 2007.293, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη
εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της
νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.248-249, Μάζης, Άδικη αναγκαστική
εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου 940§3 ΚΠολΔ Η συνέχιση της
αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.295-297, αντιθ. Καλαβρός, Θεμελιώδη ζητήματα του
δικαίου της αναγκαστικής εκτέλεσεης, σελ. 161 και167-168, ο ίδιος, Αποζημίωση για
άδικη εκτέλεση, ΕΠολΔ 2010.783, ο οποίος υποστηρίζει την δυνατότητα έγερσης
αυτοτελούς αγωγής αποζημίωσης εξαιτίας άδικης εκτέλεσης και σε κάθε άλλη
περίπτωση απόρριψης της όλης ανακοπής για τυπικό λόγο, και Διαμαντόπουλος,
Δικαίωμα αποζημίωσης του καθ’ ου η άκυρη εκτέλεση, ακόμη και όταν παρήλθε
άπρακτη η προθεσμία ανακοπής της άκυρης πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης, η
οποία αποτέλεσε την αιτία της ζημίας, ΕλλΔνη 2011.22-23, ο οποίος επικροτεί την
θέση της ΟλΑΠ 9/2010, δεχόμενος τη δυνατότητα έγερσης αυτοτελούς αγωγής
αποζημίωσης εξαιτίας άδικης εκτέλεσης και την παρεπίμπτουσα κρίση κατά της
σχετική τακτική δίκη περί ακυρότητας οποιασδήποτε πράξης της αναγκαστικής
εκτέλεσης, ακόμη και σε περίπτωση μη άσκησης ανακοπής κατ’ αυτής.
116 Μάζης, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου 940§3
ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.295-297, ο οποίος διευκρινίζει

ακόμη «Ότι δυνατότητα για άσκηση νέας ανακοπής κατά της εκτέλεσης ή αγωγής
αποζημίωσης προς αποκατάσταση ζημίας που προήλθε από την ακυρότητα της λόγω
«απόσβεσης» της απαίτησης, όταν ο σχετικός ισχυρισμός δεν αποδεικνύεται «αμέσως»,
ήτοι μέσω εγγράφου ή ομολογίας, στη δίκη της ανακοπής, υπάρχει μόνο αν αυτός
προβλήθηκε μέσω αυτής και απορρίφθηκε από την αιτία αυτή σύμφωνα με το άρθρο
933.4 ΚΠολΔ, και όχι προσέτι κι όταν αυτός διόλου δεν προβλήθηκε, καθόσον τότε
επέρχεται έκπτωση από το δικαίωμα επίκλησης του στη συνέχεια σύμφωνα με το άρθρο
935 ΚΠολΔ».
39
Ε. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΑΛΛΩΝ
ΕΚΤΕΛΕΣΤΩΝ ΤΙΤΛΩΝ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ
Από την σαφή και ρητή διατύπωση του άρθρου 940 ΚΠολΔ και
ειδικότερα των §§ 1, 2 προκύπτει ότι αυτές αναφέρονται στην
αποζημίωση του καθ’ ου η εκτέλεση οφειλέτη όταν εξαφανιστεί
εκτελεσθείσα δικαστική απόφαση. Θεμέλιο αναγκαστικής εκτέλεσης
αποτελούν όμως, εκτός από τις δικαστικές αποφάσεις, και οι λοιποί
εκτελεστοί τίτλοι που απαριθμούνται περιοριστικά στο άρθρο 904
ΚΠολΔ. Εφόσον δεν υπάρχει ρητή αναφορά του νόμου στις
περιπτώσεις που η διενεργηθείσα εκτέλεση στηρίζεται στους
υπόλοιπους εκτελεστούς τίτλους, δημιουργείται νομοθετικό κενό, για
την κάλυψη του οποίου πρέπει να ερευνηθεί η δυνατότητα της
ανάλογης εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 940 ΚΠολΔ. Πρέπει,
με άλλα λόγια, να διαγνωσθεί αν στην περίπτωση που η διενεργηθείσα
εκτέλεση στηρίζεται σε καθέναν από τους υπόλοιπους εκτελεστούς
τίτλους, συντρέχει ο σκοπός, ο δικαιολογητικός λόγος και οι
προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
1. Διαταγή πληρωμής
Η διαταγή πληρωμής δεν αποτελεί μεν δικαστική απόφαση,
ισοδυναμεί όμως λειτουργικά με αυτήν, αφού εφοδιάζει τον δανειστή
με εκτελεστό τίτλο και επιτρέπει την επίσπευση εκτέλεσης, όμοια όπως
και οι δικαστικές αποφάσεις. Ως διαδικαστική πράξη δικαιοδοτικού
οργάνου, που εκδίδεται χωρίς την προηγούμενη κλήτευση του
υποχρέου, η διαταγή πληρωμής δεν προσβάλλεται με ένδικα μέσα,
αλλά υπόκειται αμέσως μετά την έκδοση της διαδοχικά στις ανακοπές
των άρθρων 632 και 633 ΚΠολΔ, οι οποίες φέρουν προς συζήτηση το
κύρος ή την αλήθεια της προσβαλλόμενης πράξης, αντισταθμίζοντας
έτσι την ex parte διαδικασία έκδοσης του τίτλου. Οι ανακοπές αυτές
αποτελούν είδος της ανακοπής των άρθρων 583-585 ΚΠολΔ, εισάγουν
δηλαδή ένδικο βοήθημα και όχι ένδικο μέσο. Ωστόσο οι εν λόγω
ανακοπές ισοδυναμούν λειτουργικά με τα ένδικα μέσα, επειδή το
διαπλαστικό αίτημα τους βάλει κατά της νομιμότητας της διαταγής
πληρωμής, όπως ακριβώς το διαπλαστικό αίτημα των ενδίκων μέσων
βάλει κατά της νομιμότητας της δικαστικής απόφασης, ενώ και από
την άποψη των επερχόμενων αποτελεσμάτων, η ευδοκίμηση των
ανωτέρω ανακοπών εξαφανίζει τον εκτελεστό τίτλο της διαταγής
πληρωμής, όπως ακριβώς και η ευδοκίμηση των ενδίκων μέσων
40
εξαφανίζει την δικαστική απόφαση. Αλλά και η αναστολή
εκτελεστότητας της διαταγής πληρωμής κατ’ άρθρο 632 ΚΠολΔ τελεί
υπό όμοιες με την αναστολή εκτελεστότητας της δικαστικής απόφασης
κατ’ άρθρα 912 και 913 ΚΠολΔ προϋποθέσεις117.
Κατόπιν των ανωτέρω, στην περίπτωση κατά την οποία ο
εκτελεστός τίτλος με τον οποίο επισπεύδεται η αναγκαστική εκτέλεση
είναι διαταγή πληρωμής, θα πρέπει να διακρίνουμε τρεις ξεχωριστές
περιπτώσεις, όσον αφορά την ευθεία ή αναλογική εφαρμογή των
διατάξεων του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
Πρώτη περίπτωση είναι αυτή κατά την οποία η εκτέλεση
επιχειρήθηκε αμέσως με διαταγή πληρωμής, η οποία μεταγενέστερα
ακυρώθηκε με την άσκηση των ανακοπών των άρθρων 632 και 633
ΚΠολΔ. Στην περίπτωση αυτή εφαρμόζεται αναλογικά η § 1 του
άρθρου 940 ΚΠολΔ, διότι ο εκτελεστός τίτλος της διαταγής πληρωμής
έχει εδώ περισσότερα κοινά στοιχεία με την οριστική απόφαση, που
είχε κηρυχθεί προσωρινά εκτελεστή. Η ακύρωση λοιπόν της διαταγής
αυτής με οριστική έστω απόφαση δικαιολογεί την ανάλογη εφαρμογή
του άρθρου 940 §1 ΚΠολΔ118.
Δεύτερη περίπτωση είναι αυτή κατά την οποία η εκτέλεση
επιχειρήθηκε με βάση διαταγή πληρωμής, ως εκτελεστό τίτλο, μετά
την τελεσίδικη απόρριψη της κατ’ αυτής ανακοπής των άρθρων 632
και 633 ΚΠολΔ, η οποία μεταγενέστερα ακυρώθηκε αμετάκλητα. Στην
περίπτωση αυτή εφαρμόζεται αναλογικά η § 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ,
διότι ο εκτελεστός τίτλος της διαταγής πληρωμής, μετά την άσκηση των
ανακοπών των άρθρων 632 και 633 ΚΠολΔ εξομοιώνεται με τελεσίδικη
δικαστική απόφαση. Και τούτο διότι η σχετική εκτέλεση
αφετηριάσθηκε με την τελεσίδικη κρίση περί του κύρους της διαταγής
πληρωμής. Αυτή δε ακριβώς η τελεσίδικη δικαιοδοτική κρίση παράγει
και αναπτύσσει πλήρες δεδικασμένο ως προς την εγκυρότητα του
εκτελεστού τίτλου της διαταγής πληρωμής119. Η διάταξη, λοιπόν, του
117Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 174 επ., η ίδια, Ζητήματα

επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην της δικαστικής αποφάσεως εκτελεστών
τίτλων, Δ 2000.622 επ.
υπό άρθρο 940, σελ. 1507-1508, Νίκας, Οριακά ζητήματα της αποζημιώσεως από
άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ) ΝοΒ 2007.297 ίδιος, Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 700.
119 Κεραμέα, Εκτέλεση διαταγής πληρωμής που εκ των υστέρων ακυρώθηκε για
τυπικούς λόγους, και αξίωση αποζημιώσεως, Αρμ 2002.336-337, Νίκας, Οριακά
41
άρθρου 940 § 2 ΚΠολΔ ισχύει αναλογικά, αν αντί για την εξαφάνιση
τελεσίδικης δικαστικής απόφασης που εκτελέστηκε, ακυρωθεί
αμετάκλητα ο εκτελεστός τίτλος της διαταγής πληρωμής, με βάση την
οποία επισπεύθηκε αναγκαστική εκτέλεση, ενώ είχε απορριφθεί
τελεσίδικα η ασκηθείσα εναντίον της ανακοπή των άρθρων 632 και
633 ΚΠολΔ120.
Κατά την τρίτη περίπτωση, ωστόσο, αν κατόπιν άσκησης της από
το άρθρο 933 ΚΠολΔ ανακοπής ακυρωθεί αμετάκλητα η αναγκαστική
εκτέλεση, που έγινε με βάση διαταγή πληρωμής, ο καθ’ ου η εκτέλεση
δικαιούται να αξιώσει αποζημίωση σύμφωνα με την § 3 του άρθρου
940 ΚΠολΔ121.
2. Αλλοδαπές δικαστικές αποφάσεις

Η αναλογική εφαρμογή των §§ 1 και 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ,
στις περιπτώσεις που θεμέλιο της εκτέλεσης αποτελεί αλλοδαπή
δικαστική απόφαση δεν είναι δυνατή, ακριβώς για τον λόγο ότι για την
εφαρμογή των δύο πρώτων παραγράφων του ως άνω άρθρου
απαραίτητη προϋπόθεση είναι η άσκηση ενδίκου μέσου που
ανατρέπει αναδρομικά τον εκτελεστό τίτλο, ενώ κάτι τέτοιο
αποκλείεται, κατά κανόνα, στις αλλοδαπές αποφάσεις που
κηρύσσονται εκτελεστές στην Ελλάδα και στην συνέχεια ανατρέπονται
στη χώρα προέλευσης τους. Παρά την κήρυξη της εκτελεστότητας,
εκτελεστός τίτλος παραμένει πάντοτε η αλλοδαπή απόφαση, στην
ζητήματα της αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ) ΝοΒ 2007.296-
297, ο ίδιος, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 702.
120 ΑΠ 1457/2006 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 219/2003 Δ 2004.676, ΑΠ 1410/2002 ΝΟΜΟΣ,
Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή

Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Η΄, υπό άρθρο 940, σελ. 974, Νίκας, Οριακά ζητήματα
της αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ) ΝοΒ 2007.294-297, ο ίδιος,
Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ 702-703, Μιχαηλίδου,
Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων
940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου,
ΧρΙΔ 2010.244 υποσημ. 11, πρβλ. όμως Μπέη, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική
Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο 940, σελ. 1507, κατά τον οποίο
εφαρμόζεται αναλογικά η §1 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
121 ΑΠ 1457/2006 ΝΟΜΟΣ, ΑΠ 219/2003 Δ 2004.676, ΑΠ 1410/2002 ΝΟΜΟΣ,
Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή

Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Η΄, υπό άρθρο 940, σελ. 974, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση
της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ
και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.244
υποσημ. 11.
42
οποία γίνεται και η περιαφή του εκτελεστήριου τύπου. Κατά την
κήρυξη δε της εκτελεστότητας το ημεδαπό Δικαστήριο περιορίζεται
στις τασσόμενες από το νόμο προϋποθέσεις και δεν μπορεί ποτέ να
επεκταθεί στην ουσία της υπόθεσης122.
Αν, ωστόσο, κατόπιν άσκησης της από το άρθρο 933 ΚΠολΔ
ανακοπής ακυρωθεί αμετάκλητα η αναγκαστική εκτέλεση, που έγινε
με βάση αλλοδαπή δικαστική απόφαση, ο καθ’ ου η εκτέλεση
δικαιούται να αξιώσει αποζημίωση σύμφωνα με την § 3 του άρθρου
940 ΚΠολΔ.
3. Διαιτητική απόφαση
Σύμφωνα με το άρθρο 897 ΚΠολΔ, εξελεγκτικό μέσο της
νομιμότητας των διαιτητικών αποφάσεων αποτελεί η αγωγή ακύρωσης,
όπως αυτή προβλέπεται στο ως άνω άρθρο. Ωστόσο, κατά την
εκδίκαση της, το δικαστήριο δεν δικαιούται να υπεισέλθει στην ουσία
της διαφοράς. Το πολιτικό δικαστήριο όταν διαπιστώσει την
βασιμότητα του προβαλλόμενου λόγου ακύρωσης προχωρά στην
παραδοχή της αγωγής και στην ακύρωση, η οποία επάγεται ανατροπή
της κρίσης των διαιτητών και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, χωρίς να
αποφαίνεται ως προς την αίτηση παροχής δικαστικής προστασίας 123.
Έτσι, σύμφωνα και με τα όσα αναφέρθηκαν, υποστηρίζεται ότι στην
περίπτωση που εκτελεστός τίτλος είναι διαιτητική απόφαση, η αγωγή
ακύρωσης δεν επιτελεί ελεγκτική αποστολή εφάμιλλη με εκείνη των
ενδίκων μέσων124, ώστε να μπορεί να τύχει αναλογικής εφαρμογής η
διάταξη της § 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
Κατά την ορθότερη όμως και κρατούσα σε θεωρία125 και
νομολογία126 άποψη, εάν εξαφανιστεί διαιτητική απόφαση μετά την
122 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 185 επ., η ίδια, Ζητήματα
επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην της δικαστικής αποφάσεως εκτελεστών
τίτλων, Δ 2000.628.
123 Απαλαγάκη, Ζητήματα επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην της
δικαστικής αποφάσεως εκτελεστών τίτλων, Δ 2000.628-629, η ίδια, Επαναφορά και

Αποζημίωση, σελ. 214-215.
124 Απαλαγάκη, Ζητήματα επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην της
δικαστικής αποφάσεως εκτελεστών τίτλων, Δ 2000.629, η ίδια, Επαναφορά και

Αποζημίωση σελ 215, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-
Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 914, σελ. 196-197.

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 513, Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα,
43
εκτέλεση της, συνεπεία προσβολής της με την ακυρωτική αγωγή του
άρθρου 897 ΚΠολΔ, εκείνος κατά του οποίου είχε στραφεί η εκτέλεση,
με ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 940 § 2 ΚΠολΔ, λόγω ομοιότητας
της έννομης κατάστασης, έχει δικαίωμα αποζημίωσης, εφόσον ο
επισπεύδων γνώριζε ότι δεν υπήρχε δικαίωμα, ανεξάρτητα αν η
διαιτητική απόφαση εξαφανίστηκε για ουσιαστικό ή τυπικό λόγο. Η
ομοιότητα δε της έννομης κατάστασης είναι προφανής, αφού η
διαιτητική απόφαση εκλύει κατά το άρθρο 896 ΚΠολΔ δεδικασμένο,
ανάλογο προς εκείνο της τελεσίδικης δικαστικής απόφασης127.
με βάση διαιτητική απόφαση, ο καθ’ ου η εκτέλεση δικαιούται να
αξιώσει αποζημίωση σύμφωνα με την § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
4. Συμβολαιογραφικό έγγραφο
Τα συμβολαιογραφικά έγγραφα έλκουν το θεμέλιο τους κατά
κύριο λόγο στην ιδιωτική αυτονομία, ενώ ελλείπει παντελώς το
στοιχείο της δικαστικής διάγνωσης. Το συμβολαιογραφικό έγγραφο
μπορεί βέβαια να αμφισβητηθεί ως προς το κύρος του ή την απαίτηση
που περικλείει με αρνητική αναγνωριστική αγωγή, η οποία, ωστόσο,
αφενός δεν εισάγει στάδιο δευτερογενούς δικαστικής προστασίας,
αφετέρου δεν ανατρέπει αναδρομικά τον συγκεκριμένο εκτελεστό
τίτλο, ώστε να καταλείπονται περιθώρια αναλογικής εφαρμογής των §§
1 και 2 του άρθρου 940 ΚΠολΔ 128.
Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ ΙΙ υπό άρθρο 940, σελ. 1812, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 703, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς
αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ
υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.244 υποσημ. 12, πρβλ.
Μπέη, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό
άρθρο 940, σελ. 1507, κατά τον οποίο εφαρμόζεται αναλογικά η §1 του άρθρου 940
ΚΠολΔ.
126 ΠΠρΠατρ 453/2008 Αρμ 2008.1727, ΠΠρΑθ 3757/1985 Δ 1985.769-770.
127 Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ. 703.

υπό άρθρο 914, σελ. 196, αντιθ. Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική
Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος ΙΙ, υπό άρθρο 940, σελ. 1507, κατά τον οποίο αν η
αναγκαστική εκτέλεση επισπεύθηκε με βάση συμβολαιογραφικό έγγραφο, που στη
συνέχεια ακυρώθηκε τελεσίδικα, τότε εφαρμόζεται αναλογικά η §1 του άρθρου 940
ΚΠολΔ.
44
με βάση συμβολαιογραφικό έγγραφο, ο καθ’ ου η εκτέλεση δικαιούται
να αξιώσει αποζημίωση σύμφωνα με την § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
5. Δικαστικός συμβιβασμός
Ο δικαστικός συμβιβασμός στηρίζεται επίσης στην αυτονομία της
ιδιωτικής βούλησης και αν γίνει κατά τον διαγραφόμενο στο άρθρο
293 ΚΠολΔ τύπο, επιφέρει κατάργηση της δίκης. Η ακύρωση όμως
του δικαστικού συμβιβασμού είτε για δικονομικούς είτε για
ουσιαστικούς λόγους, έχει ως συνέπεια την συνέχιση της δίκης και
κατ’ ακολουθία την αναβίωση της εκκρεμοδικίας, η οποία αποκλείει
την κατ’ άρθρο 940 ΚΠολΔ αποζημίωση129.
με βάση δικαστικό συμβιβασμό, ο καθ’ ου η εκτέλεση δικαιούται να
αξιώσει αποζημίωση σύμφωνα με την § 3 του άρθρου 940 ΚΠολΔ.
6. Αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων

Όσον αφορά την περίπτωση που η αναγκαστική εκτέλεση
επισπεύτηκε με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, ως εκτελεστό τίτλο
(700 ΚΠολΔ), το θέμα της αποζημίωσης του καθ’ ου η εκτέλεση
ρυθμίζεται από την ειδική διάταξη του άρθρου 703 ΚΠολΔ. Σύμφωνα
με την ειδική αυτή διάταξη, αν απορριφθεί τελεσίδικα ως αβάσιμη η
αγωγή για την κύρια υπόθεση, όποιος ζήτησε να διαταχθούν
ασφαλιστικά μέτρα είναι υποχρεωμένος να καταβάλει αποζημίωση για
τη ζημία που προξένησε από την εκτέλεση της απόφασης που τα
διέταξε ή από την εγγύηση που δόθηκε, μόνο αν γνώριζε ή από βαριά
αμέλεια αγνοούσε ότι δεν υπήρχε το δικαίωμα. Για την γένεση λοιπόν
αξίωσης αποζημίωσης για ζημία που προκλήθηκε υπαίτια από την
εκτέλεση απόφασης ασφαλιστικών μέτρων ή, αναλόγως, προσωρινής
διαταγής δεν έχει σημασία η εξαφάνιση, αποδυνάμωση, ανάκληση ή
μεταρρύθμιση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων ή της προσωρινής
129Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 215-216, Βαθρακοκοίλης,

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 914, σελ. 196.
45
διαταγής, αλλά απαιτείται η τελεσίδικη απόρριψη ως αβάσιμης της
αγωγής για την κύρια υπόθεση130.
Η περίπτωση αυτή προσομοιάζει προς την εκτέλεση προσωρινά
εκτελεστής απόφασης, η οποία εξαφανίστηκε ή μεταρρυθμίστηκε, γι’
αυτό εξάλλου προϋποθέτει και αυτή την γνώση ή την από βαριά
αμέλεια άγνοια ως προς την μη ύπαρξη δικαιώματος131.
Η ίδια λύση προσήκει, κατ’ ανάλογη εφαρμογή τόσο του άρθρου
703 ΚΠολΔ, όσο και του άρθρου 940 § 1 ΚΠολΔ, και στις περιπτώσεις
που η απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων ανακλήθηκε, είτε από το
δικαστήριο που την εξέδωσε, εξαιτίας μεταβολής των συνθηκών κατ’
άρθρο 696 § 3 ΚΠολΔ, είτε από το δικαστήριο που δικάζει την αγωγή
κατ’ άρθρο 697 ΚΠολΔ, εξαιτίας κακής εκτίμησης των αποδεικτικών
στοιχείων132.
Η εφαρμογή λοιπόν του άρθρου 940 ΚΠολΔ στην περίπτωση των
αποφάσεων ασφαλιστικών μέτρων αποκλείεται από την ειδική διάταξη
του άρθρου 703 ΚΠολΔ133. Σε περίπτωση, όμως, ακύρωσης της
εκτέλεσης των ασφαλιστικών μέτρων εφαρμόζεται αναλόγως η § 3 του
άρθρο 940 ΚΠολΔ, αφού τότε η ζημία από την επιβολή του μέτρου
αποσυνδέεται από την τύχη της αγωγής για την κύρια υπόθεση134.
130 ΕφΑθ 7217/2007 ΕλλΔνη 2008.237 κατά την οποία: «Με τη διάταξη αυτή
θεμελιώνεται, με την μορφή κανόνα ουσιαστικού δικαίου, ιδιόρρυθμη αδικοπρακτική
ευθύνη αυτού που εκτέλεσε την απόφαση ασφαλιστικών μέτρων ή εκβίασε αντίστοιχα
την παροχή εγγυοδοσίας. Ο παράνομος χαρακτήρας ολοκληρώνεται με την τελεσίδικη
απόρριψη ως νομικά και ουσιαστικά αβάσιμης της αγωγής για την κύρια υπόθεση ή,
ανάλογα, με την τελεσίδικη παραδοχή ως βάσιμης αντίθετης αγωγής ή ανακοπής κατά
της διαταγής πληρωμής.», Κράνης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ
τόμος ΙΙ υπό άρθρο 700, σελ. 1376.
131 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 565.
132 Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό μέρος Ι,

133 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 565, Βαθρακοκοίλης,

Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 512, Κράνης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία
ΚΠολΔ τόμος ΙΙ υπό άρθρο 700, σελ. 1376, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης
προς αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ.
ΑΚ υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.250.
134 Κράνης σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τόμος ΙΙ υπό άρθρο 700,
σελ. 1376, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη
εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το πρίσμα της
νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.250.
46
ΣΤ. ΑΞΙΩΣΗ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΥ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ
Στην περίπτωση που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που
τάσσονται από το άρθρο 940 ΚΠολΔ, είναι δυνατό να εφαρμοστούν οι
διατάξεις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού του άρθρου 904 επ. ΑΚ
κατά του επισπεύδοντος, οι οποίες εφαρμόζονται πάντοτε
επιβοηθητικά, ώστε να επανορθωθούν οι αδικίες από τις εκάστοτε
ελαττωματικές ή αδικαιολόγητες μετατοπίσεις περιουσιακών
στοιχείων135. Για να ευδοκιμήσει όμως η αγωγή αδικαιολόγητου
πλουτισμού προϋποτίθεται ότι η διατήρηση του πλουτισμού στο
πρόσωπο του επισπεύδοντος δανειστή γίνεται χωρίς νόμιμη αιτία. Σε
περίπτωση, λοιπόν, που η ανακοπή κατά της εκτέλεσης δεν οδήγησε
σε αμετάκλητη ακύρωση της εκτέλεσης, επειδή δεν αποδείχθηκε
παραχρήμα ο αποσβεστικός της εκτελούμενης απαίτησης λόγος, η
αιτία της περιουσιακής μεταβίβασης είναι νόμιμη και έχει ως
στήριγμα την σχετική απαίτηση136.
Για να θεμελιωθεί αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού, το
δικαστήριο θα πρέπει να έχει κρίνει επί της ουσίας την ανυπαρξία της
απαίτησης του επισπεύδοντος την εκτέλεση. Προϋποτίθεται, δηλαδή,
πάντοτε ότι κρίθηκε τελεσίδικα η ανυπαρξία του ουσιαστικού
δικαιώματος του επισπεύδοντος την άκυρη εκτέλεση και δεν αρκεί
απλά η για τυπικό λόγο ακύρωση του εκτελεστού τίτλου με βάση τον
οποίο επισπεύθηκε η εκτέλεση137.
135 ΑΠ 1881/2005 ΕλλΔνη 2006.512, ΕφΔωδ 257/2006 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 8195/2005

ΕλλΔνη 2006.561, Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 565,
Αρβανιτάκης, Τα χρονικά όρια του δεδικασμένου, σελ. 195, Βαθρακοκοίλης,
Τόμος Ε΄, υπό άρθρο 940, σελ. 512, Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση, Γενικό
Μέρος, σελ. 384, Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ ΙΙ
υπό άρθρο 940, σελ. 1811, Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο
Αναγκαστικής Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, σελ. 427.
ΝοΒ 2007.293-294, ο ίδιος, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, σελ.

713.
137 ΑΠ 1881/2005 ΕλλΔνη 2006.512, ΑΠ 355/1999 ΕλλΔνη 1999.1535, ΑΠ
868/1997 ΕλλΔνη 1999.343, Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό

Μέρος, σελ. 713-714.
47
Ζ. ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ
ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 940 ΚΠολΔ
1. Ενεργητική νομιμοποίηση
Τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται ενεργητικά να ασκήσουν την
αγωγή αποζημίωσης κατ’ άρθρο 940 ΚΠολΔ είναι τα εξής:
1.1. Ο καθ’ ου η εκτέλεση

Από την διατύπωση του άρθρου 940 ΚΠολΔ προκύπτει ότι
δικαιούχος της αξίωσης αποζημίωσης του οποίου η περιουσία
ζημιώθηκε μέσω της αναγκαστικής εκτέλεσης είναι ο καθ’ ου η
εκτέλεση οφειλέτης. Στην άσκηση όμως της σχετικής αγωγής δεν
νομιμοποιείται ο ίδιος αν τυχόν έχει κηρυχθεί σε κατάσταση
πτώχευσης, οπότε η αγωγή ασκείται από τον σύνδικο138.
Επιπλέον, η αξίωση αποζημίωσης θα πρέπει να αναγνωριστεί και
στα πρόσωπα που καλύπτονται από τα υποκειμενικά όρια της
εκτελεστότητας του άρθρου 919 ΚΠολΔ σε συνδυασμό με τα άρθρα
325, 326, 327 και 329 ΚΠολΔ, δηλαδή στους καθολικούς και οιονεί
καθολικούς διαδόχους, τους ειδικούς διαδόχους του οφειλέτη και σε
όσους νέμονται ή κατέχουν το αντικείμενο της εκτέλεσης139.
1.2. Τρίτος που υπέστη ζημία

Παρά την ρητή διατύπωση του άρθρου 940 ΚΠολΔ δικαιούχος
της αποζημίωσης είναι ακόμα και ο τρίτος που πέτυχε την ακύρωση
της αναγκαστικής εκτέλεσης με την ανακοπή του άρθρου 936 ΚΠολΔ,
εφόσον υπέστη ζημία από την παράνομη εκτέλεση σε δικά του
περιουσιακά στοιχεία140.
1.3. Ο υπερθεματιστής
Ειδικά για τις συνέπειες της ακύρωσης του πλειστηριασμού,
προνοεί η διάταξη του άρθρου 1018 ΚΠολΔ, η οποία παρέχει μετά την
139 Γέσιου – Φαλτσή , Αναγκαστική Εκτέλεση , Γενικό Μέρος, σελ. 378.
140 Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση, Γενικό Μέρος, σελ. 378, Μπέης,
940, σελ. 1509
48
τελεσίδικη ακύρωση του πλειστηριασμού, στον υπερθεματιστή το
δικαίωμα να προβεί σε νέο πλειστηριασμό επιδιώκοντας, εφόσον έχει
διανεμηθεί το πλειστηρίασμα, να ικανοποιηθεί προνομιακά από το
πλειστηρίασμα του νέου πλειστηριασμού. Το άρθρο 1018 ΚΠολΔ
εισάγει δηλαδή μια ειδικότερη μορφή επαναφοράς141. Πέρα όμως από
το άρθρο 1018 ΚΠολΔ και με βάση τη διάταξη του άρθρου 940 § 3
ΚΠολΔ δεν αποκλείεται αποζημίωση υπό τις προϋποθέσεις των άρθρων
914 ή 919 του ΑΚ να αξιώσει και ο υπερθεματιστής που απέκτησε σε
πλειστηριασμό ακίνητο, ο οποίος μεταγενέστερα ακυρώθηκε
αμετάκλητα για ελάττωμα που αφορά τη διαδικασία διενέργειας
του142.
Η ζημία του υπερθεματιστή στην περίπτωση αμετάκλητης
ακύρωσης του πλειστηριασμού δύναται να αφορά όχι μόνο την αξία
του καταβληθέντος πλειστηριάσματος, αλλά και τυχόν αξίωση του για
περαιτέρω ζημία που αυτός υπέστη, όπως για φόρο μεταβίβασης,
έξοδα μεταγραφής, διαφυγόντα κέρδη από την αδυναμία του προς
εκμετάλλευση του ακινήτου143 ή οποιαδήποτε άλλη ζημία, καθώς
επίσης και την τυχόν αυξημένη αξία που θα είχε το αποκτηθέν από
τον υπερθεματιστή ακίνητο, αν δεν ακυρωνόταν ο πλειστηριασμός144.
141 Απαλαγάκη, Προϋποθέσεις και λειτουργία της επαναφοράς των πραγμάτων στην
προτέρα κατάσταση μετά την ακύρωση της αναγκαστικής εκτελέσεως (άρθρο 940§3
ΚΠολΔ), ΕλλΔνη 2003.667.
142 Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα σε περίπτωση που το πρόγραμμα πλειστηριασμού
επιδόθηκε μεν από τον επισπεύδοντα στον οφειλέτη (άρθρο 992 ΚΠολΔ), ο οποίος
όμως κατά τον χρόνο της επίδοσης είχε κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης αντί να
επιδοθεί, όπως κατά νόμο έπρεπε, στον σύνδικο της πτώχευσης, ΑΠ 1401/2005
ΝΟΜΟΣ ή σε περίπτωση διακανονισμού της οφειλής και συμφωνίας για αναβολή του
πλειστηριασμού ΑΠ 1083/2009 ΝΟΜΟΣ ή σε περίπτωση μη επίδοσης από τον
επισπεύδοντα της περίληψης της κατασχετήριας έκθεσης στον τρίτο που νεμόταν το
εκπλειστηριασθέν με νόμιμο τίτλο (άρθρο 995 παρ. 3 ΚΠολΔ), ΕφΘεσ 21/2006 Αρμ
2006.98 με παρατηρήσεις Α.Ε.Τ, Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς
αποζημίωση από άδικη εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ
υπό το πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.252, Μάζης, Άδικη
αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου 940§3 ΚΠολΔ Η συνέχιση της
αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.293.
143 Α.Ε.Τ. παρατηρήσεις υπό την ΕφΘεσ 21/2006 Αρμ 2006.100.
144 ΑΠ 1401/2005 ΝΟΜΟΣ, η οποία προσθέτει ακόμη ότι: «Από το συνδυασμό των
διατάξεων των άρθρων 914 και 298 ΑΚ προκύπτει ότι κρίσιμος χρόνος για τον
καθορισμό της ζημίας του ενάγοντος υπερθεματιστή είναι ο χρόνος εκδόσεως της
αποφάσεως επί της αποζημιωτικής αγωγής, νοουμένου ως τοιούτου κρισίμου χρόνου,
κατά τους δικονομικούς κανόνες, εκείνου της πρώτης ενώπιον του πρωτοβάθμιου
δικαστηρίου συζητήσεως της αγωγής, επί της οποίας εκδόθηκε η οριστική απόφαση».
49
Έχει όμως υποστηριχθεί και η αντίθετη άποψη που θεωρεί ότι
νομικό θεμέλιο αυτής της αξίωσης αποζημίωσης του υπερθεματιστή,
θα πρέπει να είναι αποκλειστικά οι γενικές διατάξεις περί
αδικοπρακτικής ευθύνης κατ’ άρθρο 914 επ. ΑΚ145.
Από την ως άνω περιγραφείσα ευθύνη, διακρίνεται η ευθύνη
προς αποζημίωση του επισπεύδοντος τον πλειστηριασμό, για γνωστό
σ’ αυτόν νομικό ελάττωμα του εκπλειστηριασθέντος ακινήτου, όπως
αυτό ρυθμίζεται στο άρθρο 1017 ΚΠολΔ.
2. Παθητική νομιμοποίηση
Υπόχρεος της αποζημίωσης είναι ο εκείνος που επέσπευσε την
ζημιογόνο αναγκαστική εκτέλεση ή ο καθολικός (ή οιωνεί καθολικός)
διάδοχος του146, ο οποίος μπορεί να αντιτάξει την ένσταση
συντρέχοντος οικείου πταίσματος, την ένσταση αναίρεσης τελεσίδικης
δικαστικής απόφασης με την οποία εξαφανίστηκε η προσωρινώς
εκτελεστή απόφαση, με βάση την οποία είχε επισπευθεί η
αναγκαστική εκτέλεση, την ένσταση παραγραφής της αξίωσης
αποζημίωσης, την ένσταση αποδυνάμωσης εξαιτίας κατάχρησης
δικαιώματος, την ένσταση συμψηφισμού με δική του ομοειδή
(χρηματική) ανταπαίτηση από οποιαδήποτε αιτία, καθώς επίσης και
αντενστάσεις οψιγενείς σε σχέση με τις ενστάσεις του ήδη ενάγοντα,
στις οποίες είχε στηριχθεί η εξαφάνιση της ήδη προσωρινώς
εκτελεστής απόφασης147.
3. Αρμόδιο δικαστήριο και εφαρμοστέα διαδικασία

Η κατά το άρθρο 940 ΚΠολΔ αξίωση χρηματικής αποζημίωσης
επιδιώκεται με αυτοτελή καταψηφιστική αγωγή, που ασκείται κατά
την τακτική διαδικασία ενώπιον του λόγω χρηματικού ποσού καθ’
ύλην αρμόδιου πρωτοβάθμιου δικαστηρίου148.
145 Α.Ε.Τ. παρατηρήσεις υπό την ΕφΘεσ 21/2006 Αρμ 2006.100.

146 Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση, Γενικό Μέρος, σελ. 378, Μπέης,
940, σελ. 1509.

148 Μπρίνιας Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 565, Μπέης, Επαναφορά
στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση, όταν

αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.501.
50
Η αγωγή αποζημίωσης του άρθρου 940 § 1 και § 2 ΚΠολΔ
μπορεί να ασκηθεί παρεμπιπτόντως στο πλαίσιο της ανακοπής
ερημοδικίας ή της αναψηλάφησης αντίστοιχα για να συνεκδικασθεί
μαζί της ή ακόμη και να σωρευτεί με την αίτηση της ανακοπής
ερημοδικίας ή της αναψηλάφησης αντίστοιχα στο ίδιο δικόγραφο,
αρκεί να απευθύνεται σε πρωτοβάθμιο δικαστήριο149. Πράγματι, όταν
το ένδικο μέσο δεν είναι μεταβιβαστικό (ανακοπή ερημοδικίας,
αναψηλάφηση), δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο για την παρεπόμενη
αθροιστική σώρευση του αιτήματος αποζημίωσης με το ένδικο μέσο,
είτε απευθείας είτε με την οδό της παρεμπίπτουσας αγωγής. Στην
περίπτωση αυτή η αξίωση αποζημίωσης αποτελεί αίτηση
προκαταβολικής δικαστικής προστασίας, που εξαρτάται από την διπλή
ενδοδιαδικαστική αίρεση της ευδοκίμησης του ενδίκου μέσου και της
κατ’ ουσίαν απόρριψης της αίτησης παροχής δικαστικής προστασίας.
Στην αντίθετη περίπτωση όμως που το ένδικο μέσο μεταβιβάζει την
υπόθεση σε ιεραρχικά ανώτερο δικαστήριο, τότε η αγωγή αποζημίωσης
δεν μπορεί να εισαχθεί για πρώτη φορά στο εφετείο ή στο ακυρωτικό,
ακριβώς επειδή εισάγει αυτοτελή αίτηση δικαστικής προστασίας
(άρθρο 283 § 2 ΚΠολΔ) και με τον τρόπο αυτό παρακάμπτεται ο
πρώτος βαθμός δικαιοδοσίας, οπότε η μόνη δυνατή οδός είναι η
άσκηση αυτοτελούς αγωγής150. Έχει ακόμη υποστηριχθεί η άποψη ότι
η αγωγή αποζημίωσης μπορεί να ασκηθεί σωρευτικά με την ανακοπή
κατά της εκτέλεσης των άρθρων 933 και 936 ΚΠολΔ, με βάση το
άρθρο 69 § 1 δ ΚΠολΔ, εφόσον όμως υπάρξουν οι προϋποθέσεις του
άρθρου 218 § 1 ΚΠολΔ151, οι οποίες όμως συνήθως δεν θα
συντρέχουν152.
149 Μπέης, Πολιτική Δικονομία, υπό άρθρο 550, σελ. 2067, ο ίδιος Επαναφορά στην
προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση, όταν
αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.501 υποσημ.3.
150 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 252-253.
151 Γέσιου – Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 379.
152 Μπρίνιας Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940, σελ. 565.
51
Η. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
 Απαλλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, Εκδόσεις Σάκκουλα,
 Απαλλαγάκη, Ζητήματα επαναφοράς μετά την εκτέλεση λοιπών πλην
της δικαστικής αποφάσεως εκτελεστών τίτλων, Δ 2000.615 επ.
 Απαλλαγάκη, Προϋποθέσεις και λειτουργία της επαναφοράς των
πραγμάτων στην προτέρα κατάσταση μετά την ακύρωση της
αναγκαστικής εκτελέσεως (άρθρο 940§3 ΚΠολΔ), ΕλλΔνη 2003.660
επ.
 Αρβανιτάκης, Τα χρονικά όρια του δεδικασμένου, Εκδόσεις
Σάκκουλα, Θεσσαλονίκη 1995
 Α.Ε.Τ. παρατηρήσεις υπό την ΕφΘεσ 21/2006 Αρμ 2006.99 επ.
 Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-
Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄, Αθήνα 1997
Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Οι τροποποιήσεις έως το
Ν2915/2001 (Συμπληρωματικός Τόμος) , Αθήνα 2001
Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Η΄, Αθήνα 2006
 Γέσιου - Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, Εκδόσεις
Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 1998
 Γεωργιάδης, Γνωμοδότηση ΕλλΔνη 1987.965 επ.
 Διαμαντόπουλος, Δικαίωμα αποζημίωσης του καθ’ ου η άκυρη
εκτέλεση, ακόμη και όταν παρήλθε άπρακτη η προθεσμία ανακοπής
της άκυρης πράξης αναγκαστικής εκτέλεσης, η οποία αποτέλεσε την
αιτία της ζημίας, ΕλλΔνη 2011.12 επ.
 Ζερβογιάννη, Η επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης ως τρόπος
αποκατάστασης της ζημίας (Μία συμβολή στην ερμηνεία της ΑΚ 297
εδ.2), Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή 2006
 Καλαβρός, Δεδικασμένον δόλω κτηθέν ως λόγος αποζημιώσεως, Δ
1973.198 επ.
 Καλαβρός, Θεμελιώδη Ζητήματα του δικαίου αναγκαστικής
εκτέλεσης, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2009
 Καλαβρός, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση, ΕΠολΔ 2010.777 επ.
52
 Κεραμέα, Αστικό Δικονομικό Δίκαιο Γενικό Μέρος, Εκδόσεις
Σάκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη 1986
 Κεραμέα, Εκτέλεση διαταγής πληρωμής που εκ των υστέρων
ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους, και αξίωση αποζημιώσεως, Αρμ
2002.333 επ.
 Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, τόμος Ι, 2000
 Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, τόμος ΙΙ, 2000
 Μάζης, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση (ΚΠολΔ 940§3), ΝοΒ
2007.1513 επ.
 Μάζης, Άδικη αναγκαστική εκτέλεση και αγωγή αποζημίωσης άρθρου
940§3 ΚΠολΔ Η συνέχιση της αμφισβήτησης, ΕΠολΔ 2011.289 επ.
 Μιχαηλίδου, Οριοθέτηση της ευθύνης προς αποζημίωση από άδικη
εκτέλεση βάσει των άρθρων 940 ΙΙΙ ΚΠολΔ και 914 επ. ΑΚ υπό το
πρίσμα της νομολογίας του Αρείου Πάγου, ΧρΙΔ 2010.243 επ.
 Μιχελάκης, Περί της αδίκου διαδικαστικής πράξεως, Εκδόσεις
Σάκκουλα, Αθήνα 1944
 Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω
χρηματική αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ
2004.498 επ.
 Μπέης, παρατηρήσεις υπό της ΑΠ 219/2003, Δ 2004.678 επ.
 Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό
μέρος Ι, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2004
 Μπέης, Πολιτική Δικονομία, Αναγκαστική Εκτέλεση, Τόμος 22, Γενικό
μέρος ΙΙ, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2004
 Μπρακατσούλας, Η αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, Εκδοτικός Οίκος
Αφοί Π. Σάκκουλα, Αθήνα 1993
 Μπρίνιας Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα,
Αθήνα 1985
 Νίκας, Πολιτική Δικονομία Ι, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα -
 Νίκας, Πολιτική Δικονομία ΙΙ, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα -
 Νίκας, Οριακά ζητήματα της αποζημιώσεως από άκυρη εκτέλεση
(ΚΠολΔ 940 ΙΙΙ) ΝοΒ 2007.277
53
 Νίκας, Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης Ι Γενικό Μέρος, Εκδόσεις
Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2010
 Νίκας, Αποζημίωση για άδικη εκτέλεση ΕΠολΔ 2011.281 επ.
 Φασούλας, Η δόλια κτήση δεδικασμένου ως αδικοπραξία και ως
αδικαιολόγητος πλουτισμός, ΑρχΝ 2005.273 επ.
 Φραγκίστας, Άμυνα κατά δεδικασμένου αθεμίτως κτηθέντος, Θέμις
ΝΔ(1943).138 επ.
 Χαμηλοθώρης/Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ., Δίκαιο Αναγκαστικής
Εκτέλεσης Γενικό Μέρος, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, 2003
Θ. ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
 ΟλΑΠ 15/2011 ΝΟΜΟΣ

 ΟλΑΠ 49/2005 ΝοΒ 2006.378
 ΟλΑΠ 10/1993 ΝοΒ 1994.378
 ΟλΑΠ 1339/1985 ΕλλΔνη 1985.1141
 ΑΠ 1119/2011 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 2207/2009 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 1083/2009 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 604/2009 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 305/2009 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 818/2008 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 273/2008 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 2143/2007 ΕΠολΔ 2008.341
 ΑΠ 1002/2007 Δ 2008.178
 ΑΠ 1457/2006 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 1069/2006 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 1061/2006 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 909/2006 ΕλλΔνη 2009.137
 ΑΠ 1881/2005 ΕλλΔνη 2006.512
 ΑΠ 1401/2005 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 223/2004 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 219/2003 Δ 2004.676
 ΑΠ 1410/2002 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 456/2002 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 1214/2000 ΝΟΜΟΣ
54
 ΑΠ 289/2000 ΕλλΔνη 2000.1324
 ΑΠ 355/1999 ΕλλΔνη 1999.1535
 ΑΠ 134/1999 ΕλλΔνη 1999.1049
 ΑΠ1325/1997 ΕΕΝ 1999.238
 ΑΠ 978/1997 ΕλλΔνη 1998.112
 ΑΠ 868/1997 ΕλλΔνη 1999.343
 ΑΠ 1173/1993 NOMOΣ
 ΑΠ 516/1988 ΝΟΜΟΣ
 ΑΠ 745/1986 ΕΕΝ 1987.190
 ΑΠ 1678/1984 ΝοΒ 1985.1019
 ΕφΘεσ 236/2009 ΕΦΑΔ 2010.181
 ΕφΠατρ 160/2009 ΝΟΜΟΣ
 ΕφΑθ 7217/2007 ΕλλΔνη 2008.237
 ΕφΑθ 4043/2007 ΕλλΔνη 2009.564, σημ. Κατρά
 ΕφΑθ 1985/2007 ΕφΑΔ 2008.356, με παρατηρήσεις Κατηφόρη
 ΕφΔωδ 257/2006 ΝΟΜΟΣ
 ΕφΘεσ 21/2006 Αρμ 2006.98 με παρατηρήσεις Α.Ε.Τ
 ΕφΑθ 8195/2005 ΕλλΔνη 2006.561
 ΕφΛαρ 399/2004 ΝΟΜΟΣ
 ΕφΑθ 6590/2003 ΕπισκΕΔ 2004.162 με παρατηρήσεις
Παμπούκη
 ΕφΑθ 9162/2002 ΕλλΔνη 2005.213
 ΕφΠειρ 126/2002 ΝΟΜΟΣ
 ΕφΑθ 8509/2000 ΑρχΝ 2002.90
 ΕφΘεσ1302/2000 ΝΟΜΟΣ
 ΕφΑθ 8009/1997 ΝοΒ 1998.652
 ΕφΑΘ 7604/1995 ΕλλΔνη1996.694, σημ. Μαργαρίτη
 ΕφΑθ 3058/1994 ΝοΒ 1995.713
 ΕφΑθ 816/1994 ΑρχΝ 1994.326
 ΕφΑθ 915/1993 ΕλλΔνη 1996.1421
 ΕφΘεσ 1137/1992 Αρμ 1992.599
 ΕφΑθ 1095/1992 ΕλλΔνη 1993.1114
 ΕφΑθ 12041/1989 ΑρχΝ1990.148
 ΕφΑθ 1872/1981 ΕλλΔνη 1982.476
 ΕφΘεσ 751/1980 ΕλλΔνη 1980.725
 ΕφΑθ 11246/1979, ΝοΒ 1980.840
 ΕφΑθ 5328/1978 ΝοΒ 1979.232
 ΕφΑθ 2155/1978 ΝοΒ 1979.789
 ΕφΑθ 3372/1971 ΔΕΝ 1972.180
55
 ΠΠρΠατρ 453/2008 Αρμ 2008.1727
 ΠολΠρΑθ 3757/1985 Δ 1985.769
 ΜονΠΑθ 1310/1971 Δ 1972.285
56

940 ΚΠολΔ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

940 ΚΠολΔ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

940 ΚΠολΔ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διπλωματική εργασία της Σημέλας Θεοδοσιάδου

2. Διακρίσεις ελαττωματικής αναγκαστικής εκτέλεσης……… ...4

3. Επαναφορά και αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ………….5

Β. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ή ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ Η

1. Εκτέλεση της προσωρινά εκτελεστής απόφασης…………….14

2. Η εκ των υστέρων εξαφάνιση ή μεταρρύθμιση της

3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την αναγκαστική

Γ. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΤΕΛΕΣΙΔΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ

1. Προϋποθέσεις αποζημίωσης όταν εξαφανίζεται η τελεσίδικη

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω δόλιας κτήσης δεδικασμένου…21

1. Επαναφορά των πραγμάτων στην κατάσταση πριν την

2. Προϋποθέσεις αποζημίωσης του καθού λόγω αμετάκλητης

3. Αγωγή αποζημίωσης βάσει του άρθρου 914 ΑΚ πέρα από τα

Ε. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΑΛΛΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΤΩΝ

2. Αλλοδαπές δικαστικές αποφάσεις………………………………..42

6. Αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων………………………………..45

ΣΤ. ΑΞΙΩΣΗ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΥ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ……………………….47

Ζ. ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΤΟΥ

2. Διακρίσεις ελαττωματικής αναγκαστικής εκτέλεσης1

1 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 24-39.

3. Επαναφορά και αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ

3.1. Ο θεσμός της επαναφοράς

3 Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική

πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση, η οποία επί χρηματικής απαίτησης συνίσταται

αναγκαστική εκτέλεση, τόμος Ι, σελ. 165-166, Απαλαγάκη, Επαναφορά και

Αποζημίωση, σελ. 70-91, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ.

σχετικής περίληψης (πρβλ. 955§1 ΚΠολΔ) που θα προσκομίζεται προαποδεικτικώς,

12 ΑΠ 1173/1993 NOMOΣ, ΕφΑθ 816/1994 ΑρχΝ 1994.326 επ.

3.2. Η αποζημίωση στο άρθρο 940 ΚΠολΔ

13 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 84 επ., Μπέης, Πολιτική

Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 92, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής

17 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 233, Βαθρακοκοίλης, Κώδικας

940, σελ. 1811.

20 Τα θέματα αυτά ρυθμίζονται στο άρθρο 940 §3, Γέσιου-Φαλτσή, Αναγκαστική

Εκτέλεση Γενικό Μέρος, σελ. 378.

24 Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική

αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.500.

Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο) Τόμος Ε΄,

3.3. Σχέση επαναφοράς και αποζημίωσης

27 Βαθρακοκοίλης, Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή

αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση, Δ 2004.498.

υπό άρθρο 940, σελ. 1510.

30 Μπέης, Επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση και περαιτέρω χρηματική

υπό άρθρο 940, σελ. 1514.

1. Εκτέλεση της προσωρινά εκτελεστής απόφασης

1.1. Αναγκαστική εκτέλεση

κατάσταση και περαιτέρω χρηματική αποζημίωση, όταν αποδυναμώνεται η εκτέλεση,

35 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940 σελ. 566-567,

Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική-Νομολογιακή Ανάλυση (κατ’ άρθρο)

40 ΕφΑθ 1872/1981 ΕλλΔνη 1982.476.

41 Απαλαγάκη, Επαναφορά και Αποζημίωση σελ. 80-81.

42 Νικολόπουλος σε Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τομ ΙΙ υπό άρθρο

υπό άρθρο 940, σελ. 1501.

3. Συνδρομή υπαιτιότητας του επισπεύδοντος την

45 Μπρίνιας, Αναγκαστική Εκτέλεσις Ι, υπό άρθρο 940 σελ. 566, Απαλαγάκη,

του ανύπαρκτου δικαιώματος περιλαμβάνεται η ενοχική απαίτηση που δεν γεννήθηκε, ή

Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ τόμος ΙΙ υπό άρθρο 940, σελ. 1811, ΑΠ

Επαναφορά και Αποζημίωση, σελ. 235.