HOLOKAUST W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

Co to był Holokaust?
Holokaust (1941–1945) był planowym, finansowanym przez państwo procesem
prześladowania i zamordowania sześciu milionów europejskich Żydów przez niemiecki reżim
nazistowski oraz jego sojuszników i kolaborantów. Zagłada Żydów w większości
przeprowadzona została na okupowanych przez III Rzeszę ziemiach polskich. Stanowiła,
łącznie z Zagładą Romów, bezprecedensową próbę wymordowania całych narodów przy
użyciu metod przemysłowych, która nigdy wcześniej i później nie była przeprowadzona w
takiej skali.

Dlaczego naziści atakowali Żydów?

Żydzi stanowili cel dla nazistowskich ataków, ponieważ naziści byli antysemitami. To
oznacza, że byli uprzedzeni względem Żydów i nienawidzili ich. Antysemityzm był
fundamentalnym założeniem ideologii nazistów i leżał u podstaw ich światopoglądu. Naziści
fałszywie oskarżali Żydów o to, że spowodowali oni społeczne, gospodarcze, polityczne i
kulturalne problemy Niemiec. W szczególności obwiniali ich o klęskę Niemiec w I wojnie
światowej (1914–1918). Te nazistowskie oskarżenia trafiły do niektórych Niemców. Gniew
wywołany wojenną porażką oraz ekonomiczne i polityczne kryzysy w jej następstwie
przyczyniły się do wzrostu antysemityzmu w niemieckim społeczeństwie.

Czym były getta?

Getta były dzielnicami miast lub miasteczek, gdzie pod przymusem niemieckich
okupantów Żydzi musieli mieszkać w tłoku i niehigienicznych warunkach. Niemieckie władze
często otaczały te rejony murami lub innymi ogrodzeniami. Strażnicy uniemożliwiali Żydom
opuszczanie tych miejsc bez pozwolenia. Niektóre getta istniały przez lata, ale inne tylko
przez kilka miesięcy, tygodni, a nawet dni – przetrzymywano tam ludzi przed deportacją lub
wymordowaniem. Niemcy utworzyli pierwsze getta w latach 1939–1940 w okupowanej
przez siebie Polsce. Największe z nich znajdowały się w okupowanej Warszawie i Łodzi. W
czerwcu 1941 r., niemieckie władze zaczęły je również zakładać w nowo zajętych terenach
na wschodzie Europy po niemieckim ataku na Związek Radziecki. Niemcy oraz ich sojusznicy
i kolaboranci zakładali getta również w innych częściach Europy.
Czemu służyły getta?
Niemieckie władze pierwotnie zakładały getta, aby izolować i kontrolować liczną
miejscową żydowską ludność w okupowanej Europie Wschodniej. Początkowo gromadziły
one tam żydowskich mieszkańców danego miasta i jego okolic. Jednak w 1941 r. Niemcy
zaczęli również wywozić do niektórych gett Żydów z innych części Europy. Kluczowym
elementem życia w wielu gettach stała się praca przymusowa wykonywana przez Żydów.

1
 HOLOKAUST W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Obozy niemieckie
Obozy w III Rzeszy – obozy i podobozy przeznaczone do przetrzymywania (w
niektórych przypadkach także uśmiercania) ludzi kierowane przez SA, a później SS, policję
lub Wehrmacht. Utworzone w latach 1933–1945 przez władze państwowe Rzeszy
Niemieckiej (III Rzeszy). Obozy te, w liczbie przynajmniej 12 tysięcy, umiejscowione były na
własnym terytorium III Rzeszy oraz na ziemiach państw okupowanych.
Obozy zakłady
Obozy zagłady (niem. Vernichtungslager) – ośrodki i obozy zagłady, w których
dokonywano ludobójstwa, głównie Żydów (Holokaust), od końca 1941 r. w komorach
gazowych za pomocą gazu cyklon B lub spalin. W sumie wymordowano w takich obozach
ponad 2,5 mln osób. Najważniejszymi były: Birkenau, Kulmhof, Treblinka, Sobibor i Belzec.
Masowe rozstrzelania
Nazistowski reżim dopuścił się masowych rozstrzelań cywilów na bezprecedensową
skalę. Po inwazji Niemiec na Związek Radziecki w czerwcu 1941 r., niemieckie jednostki
zaczęły przeprowadzać masowe rozstrzelania miejscowych Żydów. Początkowo jednostki te
wybierały mężczyzn w wieku poborowym. Jednak w sierpniu 1941 r. zaczęły mordować całe
żydowskie społeczności. Masakry te często odbywały się za dnia, w zasięgu wzroku i słuchu
miejscowych mieszkańców. Masowe rozstrzelania odbyły się w ponad 1 500 miast,
miasteczek i wsi w Europie Wschodniej.
Kto ponosił odpowiedzialność za Holokaust i “ostateczne rozwiązanie”?
Wielu ludzi ponosiło odpowiedzialność za przeprowadzenie Holokaustu i
„ostatecznego rozwiązania”. Na najwyższym szczeblu stał Adolf Hitler, który zainicjował,
zarządził, zatwierdził i wspomagał ludobójstwo dokonywane na europejskich Żydach. Hitler
jednak nie działał sam. Nie sporządził on też szczegółowego planu wprowadzenia w życie
„ostatecznego rozwiązania”. Inni nazistowscy przywódcy bezpośrednio koordynowali,
planowali i realizowali masowe mordy.

2
 HOLOKAUST W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ

Jak zakończył się Holokaust?

Holokaust zakończył się w maju 1945 r., kiedy to główne siły alianckie (Wielka
Brytania, Stany Zjednoczone i Związek Radziecki) pokonały nazistowskie Niemcy w II wojnie
światowej. Sunąc przez Europę, podczas kolejnych ofensyw alianci napotykali obozy
koncentracyjne, skąd wyzwolili wciąż żyjących więźniów, w tym wielu Żydów. Alianci
napotkali też i uwolnili ofiary tzw. marszów śmierci: piesze grupy Żydów i nie-Żydów,
więźniów obozów koncentracyjnych, których przymusowo ewakuowano z obozów pod
strażą SS. Wyzwolenie nie oznaczało jednak końca cierpienia. Wielu z tych, którzy przetrwali
Holokaust i próbowali zbudować sobie nowe życie, nadal groził brutalny antysemityzm i
wysiedlenie. Wielu ludzi straciło członków rodziny, a inni latami szukali zaginionych
rodziców, dzieci, braci i sióstr.

Źródła, z których korzystałem:

https://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/introduction-to-the-holocaust

Bartosz Bujek 1AE