MODYUL 1 | ARALIN 1 | University of Batangas
Mission, Vision, Philosophy, Goals and
Objectives
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Nalaman ang nilalaman ng PVMGO ng
2. Naging pamilyar sa UBPVMGO na
makatutulong sa iyo sa pagbuo ng saling
bersyon nito sa Filipino sa ilalim ng ikalawang
modyul.
PAUNANG PAGTATAYA
Susing Tanong: Ano ang hangarin at layunin ng
unibersidad sa akin bilang isang mag-aaral at
paano ito makatutulong sa akin sas pag abot ng
aking mga pangarap?
NILALAMAN
Philosophy
The University of Batangas, a stock non-sectarian,
private educational institution, believes in the
pursuit of knowledge, values and skills necessary
for the preservation and improvement of the
Philippine society. It has faith in the dignity of the
human person, in the democratic process, in the
reward for individual excellence, and in the
freedom of a person to worship God according to
his conscience. Thus, the institution believes that
the development of the individual as a person and
worker is an effective means in building a better
family, community and nation, and a better world.
Vision
We envision the University of Batangas to be a
center of excellence committed to serve the
broader community through quality education.
Mission
The University of Batangas provides quality
education by promoting personal and professional
growth and enabling the person to participate in a
global, technology and research-driven
environment.
Goals
1. To partner communities where literacy,
livelihood, and technology transfer projects can
be implemented with the direct and indirect
involvement of the UB family
2. To support medical and dental missions to
indigent barangays in coordination and
cooperation with services and welfare
organizations.
3. To provide staff assistance, lecturers and
training on Social, Cultural and Sports
components such as anti-drug abuse
education, peace and order, theater arts,
health and safety, labor laws, cooperative,
leadership, culture and sports, etc.
4. To develop and strengthen the human and
spiritual aspects of a person or individual
through enhancement programs like group
dynamics, recollections, retreats, etc.
5. To support environmental awareness and
management programs and other community
development projects.
Objectives
1. Pursue academic excellence through
continuing search for the application of truth,
and knowledge and wisdom via traditional and
alternative modes of instructional delivery.
2. Promote moral and spiritual development
through an integrated educational process that
will enhance human character and dignity;
3. Develop cultural, economic and socio-civic
conscience through an educational content
relevant to national development needs,
conditions and aspirations;
4. Strengthen involvement in community services
through varied economic and environmental
projects;
5. Attain institutional self-reliance through
responsive programs for staff, facilities and
systems development;
6. Ensure financial viability and profitability
7. Adopt internationalization to meet the shifting
demands in the national, regional and global
labor environment; and
8. Increase the University's productivity and
innovation in research, scholarship and
creative activities that impact economic and
societal development
MODYUL 1 | ARALIN 2 | Kasaysayan ng
Pagsasaling wika sa Daigdig, Pilipinas at
Bibliya
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
Nalaman ang kahulugan ng pagsasaling wika.
Natalunton ang kasaysayan o pinagmulan ng
pagsasaling wika sa:
A. Daigdig
B. Pilipinas
C. Pasasaling-wika sa BIbliya
PAUNANG PAGTATAYA
Mga Susing Tanong:
1. Ano para sa akin ang kahulugan ng
pagsasaling-wika?
2. Paano nagsimula at lumaganap ang
pagsasaling-wika?
NILALAMAN
ANO ANG PAGSASALING WIKA?
Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung
saan ang isang pahayag ay isinasalin sa
pinakamalapit na katumbas na diwa at estilo. Ito ay
ang pagpapalagay na ang isang salita o pahayag
ay may katumbas o katulad ding kahulugan sa isa
nang dating umiiral na pahayag sa ibang wika.
Ayon kay E. Nida, ang pagsasaling-wika ay ang
muling paglalahad sa pinagsalinang wika batay
sa: una, kahulugan, at pangalawa, estilo.
Ang pagsasaling-wika ay pinaniniwalaang
kasintanda na rin ng panitikan.
KASAYSAYAN NG PAGSASALING-WIKA SA
DAIGDIG
Ayon kay Theodore Horace Savory ang
kinilalang unang tagapasaling-wika sa Europa
ay isang aliping Griego na nagngangalang
Andronicus.
Isinalin niya nang patula sa Latin noong 249 B.C.
ang Odyssey ni Homer na nasusulat sa wikang
Griyego.
Sinasabing maaaring hindi siya ang kauna-
unahang tagapagsalin subalit ang kanyang salin
ang kinawiwilihang basahin ng nakararami.
Ang unang pagsasalin na ito ay sinundan pa ng
ibang pagsasalin. Sina Naevius at Ennius ay
gumawa ng pagsasalin sa Latin ng mga dulang
Griyego tulad ng mga sinulat ni Euripides.
Bukod sa mga nabanggit, may mga nakilala pang
ibang dakilang manunulat gaya ni Cicero na
naging mahusay na tagapagsaling-wika rin.
Nang mga panahong iyon, dumami ang mga
tagapagsaling-wika. Nakatulong ito nang malaki
sa pag-unlad ng mga bansa sa Europa ang
pagsasaling-wika sa iba’t ibang sangay ng
panitikan.
Ang mabilis na pag-angat ng Arabia, noong
ikalawa hanggang ikasiyam na siglo mula sa
kamangmangan ay dulot ng mga pagsasaling-wika
na isinagawa mula sa wikang Griyego na noon ay
siyang prinsipal na daluyan ng iba’t ibang
karunungan sapagkat ang bansang Gresya noon
ang kinikilalang sentro ng sibilisasyon.
Isang pangkat ng mga iskolar sa Syria ang
laging nababanggit kapag napag-uusapan ang
pagsasaling-wika.
Ang mga iskolar na ito ay nakaabot sa Baghdad
at doon ay isinalin nila sa wikang Arabiko ang mga
sinulat nina Aristotle, Plato, Galen, Hippocrates at
iba pang pantas at manunulat.
Mula dito ay Nakilala ang Lungsod ng Baghdad
bilang isang paaralan ng pagsasaling-wika na
naging bukal ng kumalat na karunungan sa
Arabia.
Dumating ang panahong nawalan ng sigla ang
tagapagsaling mga iskolar sapagkat napabaling
ang kanilang kawilihan sa iba pang mga bagay
na pang- intelektwal tulad ng pagsusulat ng
artikulong pampilosopiya.
PAGKARAAN NG TATLONG SIGLO, ang
Baghdad ay napalitan ng Toledo, bilang sentro
ng karunungan sa pagsasaling-wika.
Nakaabot din sa Toledo ang mga orihinal na
teksto ng mga literaturang nasusulat sa wikang
Griyego. Dahil dito ay nagkaroon ng pagkakataon
ang mga tagapagsalingwika na magsalin nang
tuwiran sa Latin mula sa Griyego. Sa gayon ay
nabawasan ang mga pagkakamali sa karaniwang
nagaganap kung pagsasalin ay di- tuwiran.
Marami-raming salapi at panahon ang ginugol ng
mga iskolar ng Toledo upang isalin naman sa Latin
ang mga nasusulat sa wikang Arabiko. Sa mga
tagapagsalin na nahikayat magtungo sa Toledo,
napatanyag sina Adelard at Retines.
Si Adelard ay naging tagapagsalin sa Latin ng
Principles ni Euclid na noon ay naisalin na sa
Arabiko. Samantalang si Retines naman ang
nagsalin sa Latin ng Koran noong 1141.
Dahil palawak nang palawak ang ugnayan ng mga
bansa, noong 1200 A.D. nakaabot na sa Toledo
ang orihinal na teksto ng mga literaturang
nasusulat sa wikang Griyego.
Nagkaroon ng iba’t ibang salin sa iba’t ibang wika
sa Europe ang Barlaan et Josaphat, kaya’t
napilitang kilalanin ng simbahang Latino bilang
mga Santo sina Barlaan at Josaphat, dalawang
tauhang uliran sa paguugali at sa pagiging
maka-Diyos, kahit ang mga ito ay likhang isip
lamang.
Ang mga pangyayaring ito ay itinuturing na siya
na marahil pinaka- di- karaniwang natamo ng
alinmang pagsasaling-wika sa daigdig.
Noong IKALABINDALAWANG SIGLO ay umabot
sa pinakataluktok ang pagsasaling-wika. Noon
nagsimula ang pagsasalin sa Bibliya. Ang salin
ni Wycliffe ay sinundan ng salin nina Tyndale at
Coverdale. Samantalang ang kinikilalang
pinakamabuting salin ng Bibliya ay ang salin ni
Martin Luther (1483-1646) sa wikang Aleman.
Dito nagsimulang makilala sa larangan ng
pandaigdig na panitikan ang bansang Alemanya.
Kalaunan, lumitaw ang mga salin ni Jacques
Amyot, obispo sa Auxerre na kinikilala sa
Europa bilang Prinsipe ng Pagsasalingwika.
Ang pinakamahalagang utang ng pandaigdig na
panitikan kay Amyot ay ang pagkakapagsalin
niya sa wikang Aleman ng Lives of the Famous
Greeks ang Romans ni Plutarch na siyang
pinagkunan ng salin sa Ingles na nagkaroon pa ng
mga pagsasalin sa iba’t ibang wika sa daigdig.
Sa Inglatera, nakilala ang tagapagsaling si John
Bourchier. Ang kanyang mga salin ay mula sa
wikang Kastila na ngayon ay hindi na
kinawawilihang basahin bagaman siya ang
nakatala bilang tagapagsalin ng Chronicles ni
Froissart, isang awtor na ang paksa at estilo ay
kanyang labis na kinagigiliwan.
Ang panahon ng unang Elizabeth ang maituturing
na GINTONG PANAHON ng pagsasaling-wika
sa Inglatera bagaman ang panahon ng
pangalawang Elizabeth ang kinikilalang
pinakatuktok.
Ang pambansang diwang nangingibabaw sa
panahong ito ay pagkikipagsapalaran at
pananakop na siya ring naging layunin ng mga
tagapagsalin – ang pagtuklas sa anumang
nababago sa panitikan.
Si Sir Thomas North ang kinikilalang pinakadakila
sa mga tagapagsalin sa Inglatera noong
panahong iyon. Ang salin ni George Chapman
naman sa mga isinulat ni Homer ay nalathala sa
pagitan ng 1598-1616. Noong 1603, lumabas
ang salin ni John Florio sa Essays ni
Montaigne, isang babasahing itinuturing na
kasinghusay ng Plutarch ni North. Samantalang
taong 1612 nang isinalin ni Thomas Shelton ang
Don Quixote.
IKALABIMPITONG SIGLO
Noon ang mga salin ni Hobbes sa Thucydides at
Homer ay hindi gaanong nagustuhan gayundin
ang mga salin ni John Dryden sa Jevenal at Vigil.
Si Dryden ang ibinibilang na isa sa mga
mahuhusay na tagapagsalin noong kanyang
panahon sapagkat pinag-uukulan niya nang
maingat na paglilimi ang gawang pagsasalin. Siya
ang kauna-unahang kumilala sa pagsasaling-
wika bilang sining.
IKALABING-WALONG SIGLO
Ang pagsasaling-wika ay kasinsigla noong
nakaraang siglo. Isinalin ni Alexander Pope at
William Cowper sa Ingles ang Homer sa
paraang patula. Sa panahon ding ito lumabas ang
salin ni Pope sa Illiad; sa pagitan naman ng 1715
at 1720. Nailathala naman ang kanyang Odessey
noong 1725.
Bukod sa mga naunang nailathala, lumabas din
ang salin ng Odessey ni Cowper, noong 1791.
Makalipas ang isang taon, 1792, nalathala ang
aklat ni Alexander Tytler na may pamagat na
Essay on the Principles of Translation. Inilahad
niya dito ang tatlong panuntunan sa pagkilatis sa
isang salin.
1. Ang salin ay kailangang katulad na katulad ng
sa orihinal.
2. Ang estilo at paraan ng pagsulat ay
kailangang katulad ng sa orihinal.
3. Ang isang salin ay kailangang magtaglay ng
“luwag at dulas” ng pananalitang tulad ng sa
orihinal upang hangga’t maaari ay
magparang orihinal
IKALABINSIYAM NA SIGLO
Noong 1824, isinalin ni Thomas Carlyle ang
Wilheim Meister ni Goethex. Dahil sa kanya,
nagsimulang pagtuunan ng pansin ng mga
palaaral ang panitikan ng Alemanya.
Nagkaroon din ng salin ng Rubaiyat of Omar
Khayam ng mga Persyano noong 1859. Naging
dakilang salin ito bagaman hindi ang pinakadakila.
Dito nagsimulang mauso ang mga tulang may apat
na pentametro na ang ikatlong linya ay hindi
nakatugma.
Hindi tinangka ni Fritz Gerald na isalin ng literal
ang Omar Khayam sa halip ay sinikap niyang
mapannatili ang likas na kagandahang pang-
estetiko na siyang kinagigiliwan nang labis ng mga
mambabasa.
Noong 1861 naman, isang sanaysay ang
naisalin. Ito ay ang On Translating Homer ni
Matthew Arnold. Tumatalakay ito sa mga
simulain na ang isang salin ay kailangang
magtaglay ng bisang katulad ng sa orihinal.
IKADALAWAMPUNG SIGLO
Sa panahong ito, itinuturing na isa na lamang
karaniwang gawain ang pagsasalin. Noong 1919,
nagpalathala sina Ritchie at Moore ng isang
artikulo na nagsasabing ang tunay na panitikan
ng Pransya ay hindi lumusang maaabot sa
pamamagitan ng lamang ng mga salin.
Sa kasalukuyan ang lahat halos ng mga bansa sa
daigdig ay patuloy sa lansakang pagsasalin ng
kani-kanilang wika ng mga mahuhusay na akdang
nasusulat sa iba’t ibang wika sa layuning ihatid sa
nakararami bahagi ng mambabasa ang
makabagong pananaw sa panitikan.
KASAYSAYAN NG PAGSASALING-WIKA SA
PILIPINAS
Ang pagsasaling-wika sa Pilipinas ay nagkaroon
ng anyo noong panahon ng pananakop ng Kastila
kaugnay ng pagpapalaganap ng Kristiyanismo.
Kinailangan noong panahong yaon na isalin sa
Tagalog at sa iba pang katutubong wika sa
kapuluan ang katesismo, mga akdang
panrelihiyon, mga dasal at iba pa, sa ikadadali
ng pagpapalaganap ng Iglesia Catolika
Romana.
Ang aktwal na pananakop o kolonisasyon ng
España ay nagsimula noon lamang 1565 nang
dumaong sa Cebu ang ekspedisyong
pinamumunuan ni Adelantado Miguel Lopez de
Legazpi, kasama ang sundalong pare na si Fr.
Andres de Urdaneta.
Tatlundaan at tatlumpu’t tatlong (333) taon na
napasailalim sa kapangyarihan ng bansang
España ang Pilipinas. Sa panahong iyon ay
pinairal ng mga mananakop ang kanyang
magkakawing na layunin- ang Kristyanismo at
Hispanisasyon ng bansang Pilipinas.
Hindi naging konsistent ang pamahalaang
España sa pagtuturo ng wikang Kastila sa mga
“Indios” na kanilang sakop. Kalimitan ang
nagiging hari ng España ay matapat sa kanilang
paniniwala na mabisang mapapalaganap ang
Kristiyanismo sa pamamagitan ng wikang Kastila.
Subalit ang kanilang dekreto ay hindi sinusunod ng
karamihan ng mga prayle na hali-haliling namuno
sa Pilipinas.
Ang dahilan: Una, batay sa kanilang karanasan
sa Timog at hilagang Amerika, higit na nagiging
matagumpay ang pagpapalaganap ng
Kristiyanismo sa paggamit ng mga wika ng mga
katutubo. Sa madaling salita mas madali na sila
ang mag-aral ng mga wika ng mga katutubo kaysa
ang mga katutubo ang mag-aral ng wikang Kastila.
Ikalawa, Mas katanggap-tanggap sa mga
katutubo ang marinig na ginagamit ng mga prayle
ang kanilang katutubong wika sa pagtuturo ng mga
salita ng Diyos. Mapapansin ang mahahalagang
salita ng doktrina ang nanatili gaya ng isa, rosaryo,
sermon, katoliko, krusipiho, nobena, Doktrina
Kristiyana, Bibliya , Kumbento, altar at iba pa.
Ang ikatlong dahilan naman, sa kabilang banda,
ay hindi lantarang inihayag ng mga Kastila: May
lihim silang pangamba na baka kung matuto ang
mga “Indios” ng wika Kastila ay maging
kasangkapan pa nila ito tungo sa pagkamulat sa
kanilang kalagayang pulitikal at sila ang balikan.
Lumaganap ang Kristiyanismo sa masang Pilipino
sa pamamagitan ng kanilang mga katutubong
wika. Itinakwil ng mga paganong katutubo ang
kinagisnang paniniwala at niyakap ang
Kristiyanismo.
Ang panahong ito ng pananakop ng mga Kastila
ang maituturing na unang yugto ng kasiglahan sa
pagsasaling-wika sa Pilipinas. Ilan sa mga naging
salin sa Tagalog ng mga akdang panrelihiyon.
Ang Pag-ibig ng Mahiwagang Diyos halaw sa
mga akda ni Buffalo Bill
Catesismo na Pinaglaanan nang mga Pangadyi at
Maikling Casaysayan na Dapat Pag-aralan ng
Taong Cristiano (mula sa Catesismo)
Ang naging tuon ng pagsasalin noong panahon ng
Kastila ay tungkol sa mga materyales na
panrelihiyon, kaugnay ng pagpapalaganap ng
Kristyanismo.
IKALAWANG YUGTO
Nang pumalit ang Amerika sa España bilang
mananakop ng Pilipinas, nabago na rin, mangyari
pa, ang papel na ginagampanan ng pagsasaling-
wika. Ang naging isa sa pangunahing
kasangkapan ng pananakop noong panahon ng
Kastila ay krus o relihiyon; noong panahon naman
ng Amerikano ay aklat o edukasyon sa
pamamagitan ng wikang Ingles. Naging popular na
libangan ng mga tao ang teatro.
Marami rin ang naging dami ng salin sa iba’t ibang
uri ng genre ng panitikan sapagkat sa panahon ng
Americano, nagsimulang makapasok sa Pilipinas
nang lansakan ang mga iyon mula sa Kanluran.
Naging masigla ang pagsasalin sa wikang
pambansa, lalo na ng mga akdang klasika.
IKATLONG YUGTO
Sa panahong ito, naging popular ang pagsasalin
sa Filipino ng mga materyales pampaaralan na
nasusulat sa Ingles, tulad ng mga aklat,
patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa.
Kung masusunod ang rekomendasyon ng EDCOM
(Educational Commission), Filipino na ang
dapat na wikang panturo sa elementarya at
sekundarya pagsapit ng taoong 2000.
KASAYSAYAN NG PAGSASALING-WIKA SA
BIBLLIYA
May mga dahilan kung bakit hindi maiiwasang
mabanggit ang pagsasalin sa Bibliya sa
pagsasaling-wika.
Una, ang paksa (lalo na sa Matandang Tipan) ay
tumatalakay sa tao – sa kanyang pinagmulan,
layunin at destinasyon.
Sa Bibliya hinahanap ng tao ang panuntunang
dapat niyang sundin upang mabigyan ng katuturan
ang kanyang pagkabuhay sa daigdig. Ang
doktrinang nakalahad sa Bibliya ay nakahuhubog
nang malaki sa katauhan ng tao dahil dito naiiba
ang Bibliya sa ibang aklat. Ang isang nilikha sa
panahon ng pangangailangan ay malimit na sa
dahon ng Bibliya humahanap ng kasiyahan,
inspirasyon o tibay ng loob.
Ang kasiyahang nahahango sa Bibliya ay
nakasalig sa tibay ng pananampalataya o
paniniwala ng isang nilalang sapagkat ang relihiyo
ay pang-emosyon. Tinatanggap ng isang
Kristyano ang mga doktrina ng kanyang relihiyon
nang hindi na nagtatanong kung bakit.
Pangalawa, Di mapapasubalian ang kataasan ng
uri ng pagkakasulat nito. Sa daigdig ng mga
Kristyano, itinuturing pa ring totoo at di-
mapapasubalian, kung di man sagrado ang
nakasulat sa banal na kasulatan.
Nangangailangan ang isang tagapagsaling-wika
ng ibayong pag-iingat at pambihirang kakayahan
sa pagsasalin sa Bibliya sapagkat sa bawat salita
o lipon ng mga salita, lalo na ang mga idyoma ay
nangangailangan ng masusing pag-aaral at
paglilirip ang tunay na diwang nakapaloob sa
teksto.
Naniniwala ang marami na rito buhat ang salin ni
Origen sa wikang Griyego (Septuagint) gayundin
ang salin sa Latin ni Jerome noong ikaapat na
siglo. Si Jerome ay isa sa iilang kiniklalang
tagapagsalin ng Bibliya noong kanyang panahon
at siya ring naging may-akda ng saling tinawag na
Vulgate.
Bukod saling ito ng bibliya, naging
pinakadakila ring salin ang mga sumusunod:
1. Salin ni Jerome sa Latin
2. Salin ni Luther sa Aleman
3. Kay Haring James sa Ingles (Inglatera)
kilala sa taguring Authorized Version
Liban sa mga nabanggit, may iba’t ibang
personalidad din ang kinilala bilang mga
tagapagsalin ng bibliya.
Si John Wycliffe and kauna-unahang nagsalin
sa Ingles ng Bibliya noong ika-14 na siglo.
Dalawa ang kanyang naging salin: noong 1382 at
1390 na in-edit ni John Purvey. Siya rin ang
unang nagmungkahi na kailangang magkaroon
ng salin sa Ingles ng Bibliya para doon sa mga
taong hindi marunong ng Latin.
Noong 1526, nagsagawa ng isa ring salin sa
Ingles ng Bibliya buhat sa wikang Griyego na
salin naman ni Erasmus si William Tyndale.
Itinuturing na kakaiba ang kanyang salin sapagkat
mayroon itong masalimuot na notasyon o
talababa. Lumitaw din ang salin buhat sa Ebreo
ni Pentateuch noong 1530. Subalit, hindi
natapos ang salin ng matandang tipan.
Nakilala rin ang pangalan ni John Rogers. Siya
ang nagpatuloy ng salin na hindi natapos ni
Tyndale na binigyan naman ng pugay ng madla
noong 1537. Ginamit niya ang sagisag panulat na
Thomas Matthew. Makaraan ang dalawang
taon, ang salin niyang ito ay nirebisa ni Richard
Taverner.
Noong 1538, nagkaroon ng kautusan na ang lahat
ng simbahan ay dapat magkaroon ng iisang
Bibiliya upang magamit ng lahat. Muling nirebisa ni
Coverdale ang Bibliya ni Matthew. Ang neribisang
Bibliya ay naging popular nang mahabang
panahon sapagkat ito ay nagtataglay ng mga
Salmo.
Kabilang din sa mga kinilalang tagasalin ng bibliya
sina William Whittingham at John Knox.
Isinagawa ang dakilang Geneva Bible upang
makatulong sa pagpapalaganap ng
Protestantismo. Ito ang tinaguriang Breech Bible
dahil sa bahaging sumusunod sa Genesis III, 7 ….
and they sowed fig-tree leaves together and made
themselves breeches.”
Nagkaroon din ng mga pagtatangka ang mga
Katoliko Romano na magkaroon ng sarili nilang
Bibliya. Kinilala bilang Douai Bible ang unang
bibliya. Samantala, nalathala sa Rheims noong
1582 ang Bagong Tipan at ang Matandang Tipan
naman noong 1609.
Nagdaos noong 1603 ng isang kumperensya na
binubuo ng mga arsobispo at pari sa Hampton. 47
obispo at pari ang hinirang niya upang gumawa ng
salin ng Bibliya na higit na maayos kaysa naunang
salin. Ginamit nilang pinakasaligan ang Bishop’s
Bible at mga sanggunian ang mga naunang salin
at mga teksto sa Griyego at Ebreo.
Napagkasunduan ng lupon batay sa kagustuhan ni
Haring James na ang kanilang isasagawang
pagsasalin ay kailangang maging matapat sa
orihinal na diwa at kahulugan ng Banal na
Kasulatan. Dito nakilala ang Authorized Version na
naging malaganap at popular at waring hindi
malalampasan pa ng ibang susunod na salin
habang ang wikang Ingles ay buhay.
Subalit ang Authorized Version ay tumanggap din
ng mga puna sa pagdaan ng panahon. Dahil ditto,
noong 1870, nagmungkahi si Obispo Winchester
na rebisahin ang nasabing salin. Tumagal ang
pagsasaling ito ng 15 taon.
Noong 1881, inilimbag ang nirebisang salin nito na
nakilala sa tawag na English Revised Version.
Tinawag na The New English Bible na nilimbag sa
Oxford University Press ang pinakahuling salin ng
Bibliya sa taong 1970. 20 taong pinagtyagaang
ihanda ng simbahang Orthodox na
pinakadalubhasang pangkat ng mga
tagapagsaling-wika at mga iskolar. Ang The New
English Bible ay isinalin ng tuwiran mula sa orihinal
na mga katitikang Ebreo at Griyego.
MGA PANGKAT NG TAGAPAGSALIN NG NEW
ENGLISH BIBLE
1. Baptist Union of Great Britain & Ireland
Church of England
2. Church of Scotland
3. Irish Council of Churches
4. Congregational Church of England and
Wales
5. Presbyterian Church of England
6. British Foreign Bible Society
7. National Bible Society
8. National Bible Society of Scotland
 9. Roman Catholic Hierarchies of England
and Scotland
Isinama ang Apocrypa sa New English Bible.
Pinagkunutan ito ng marami dahil umano sa hindi
mapananaligang siyang nag-uugnay sa Matanda
at Bagong Tipan.
DAHILAN KUNG BAKIT MULING ISINALIN ANG
BIBLIYA
Maraming natuklasan ang mga arkeologo na
naiiba sa diwang nasasaad sa maraming bahagi
ng mga unang salin.
Higit na naging marubdob ang pag-aaral sa
larangan ng linggwistika. Di matatawaran ang
naitulong ng karunungan sa linggwistika sa
pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng
Bibliya.
Ang sinaunang wikang ginamit sa klasikong
English Bible ay hindi na halos maunawaan ng
kasalukuyang mambabasa, bukod sa kung minsan
ay iba ang na ang diwang inihahatid.
Halimbawa ng pagbabago sa estilo sa
nasabing English Bible ay ang sermon sa
bundok ng Sinai.
Old English Bible: You must therefore be all good
men, just as your heavenly Father is all good.
New English Bible: There must be no limit to your
goodness, as your heavenly Father’s goodness
knows no bounds.
Halimbawa ng pagkakaiba sa diwa:
Old English Bible: “How can this be……. when I
have no husband?”
New English Bible: “How can this be…… I am still
a virgin?”
MODYUL 1 | ARALIN 3 | Mga Simulain sa
Pagsasaling Wika: Dapat Tandaan Hinggil sa
Wika Kapag Nagsasaling wika
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Naisa-isa ang limang simulain sa
pagsasaling-wika.
2. Naisa-isa ang mga dapat tandaan at
alituntunin kaugnay ng paggamit ng mga
salita sa pagsasaling-wika.
PAUNANG PAGTATAYA
Susing Tanong: Anu ano ang mga bagay na
dapat kong tandaan at isaalang-alang kung ako ay
magsasalin ng isang pahayag mula sa Ingles
patungong Filipino?
NILALAMAN
Mga Simulain sa Pagsasaling-Wika
Ayon kay Nida at Savory, may mga katangiang
dapat taglayin ang isang tagapagsaling-wika. Ito
ay ang mga sumusunod.
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin. Upang magkaroon
ng sapat na kaalaman sa mga kasangkot na
wika, mainam na lagging kumonsulta sa
diksyunaryo. Kailangang nauunawaan ang
maliliit na himaymay ng kahulugan, ang
halagang pandamdaming taglay ng mga salita
at ang ginamit na estilo na siyang bumuo ng
“flavor and feel of the message”. Kailangan
ding may sapat na kaalaman sa dalawang
wika, lalo na sa Filipino, sapagkat ito ang
wikang pagsasalinan. Hanggat maaari, ang
wikang pagsasalinan ay dapat syang unang
wika ng tagapagsalin na hawak niya sa
kanyang palad.
Ayon pa kay Nida, dapat taglayin ng tagapagsalin
ang “complete control of the receptor
language.” Mahalaga ring maging matiyaga ang
tagapagsalin. Tandaan, Ang kakarampot na
kaalaman sa alinmang dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin ay magiging panganib.
2. Sapat na kaalaman sa gramatika ng
dalawang wikang kasangkot sa pagsasalin.
Kailangang maunawaan ng tagapagsalin, ang
pagkakaiba ng balangkas ng Ingles at Filipino.
Ang Ingles ay may sariling balangkas ng
pangungusap, sistema ng paglalapi at pagbuo
ng mga parirala na hindi maaaring ilipat sa
Filipino. Kailangan ito sa pag-arok sa tunay na
diwang nais ipahatid ng awtor; gayundin sa
paggamit ng mga salita, wastong pagbubuo,
pagsusunud- sunod.
3. Sapat na kakayahan sa pampanitkan
paraan ng pagpapahayag “capacity of
 literary expression.” Ang tagapagsaling-wika
ay kailangang may kakayahan sa wikang
pampanitikan. Halimbawa, Sa pagsasalin ng
tula mas higit na mabuting tagapagsalin ang
isa ring makata o sumusulat ng tula. Ito’y
sapagakat iba ng hagod at paghahanay ng
mga salita ng isang makata. Ang pag-aangkin
ng kakayahan sa paglikha ng tula ay
pinaggugulan ng panahon at pag- iisip. Kapag
tayo ay nagsalin ng tula para na rin tayong
lumikha ng tula sapagkat isinaalang-alang
natin ang mga sangkap na wala sa prosa o
tuluyan.
4. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
Hanggat maaari ay hindi dapat isalin ng
sinuman ang alinmang piyesa ng literatura
kung hindi siya interesado rito. Makatutulong
din nang malaki sa pag-unawa sa paksa ang
pakikipag-ugnayan ng tagapagsalin sa awtor.
5. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang
bansang kaugnay ng pagsasalin. Ang
alinmang wika ay nakabuhol sa kultura ng mga
taong likas na gumagamit nito. Ang Ingles ay
wikang kasangkapan ng mga Amerikano sa
pagpapahayag ng kanilang kultura. Ang
wikang Filipino ay gayundin sa pagpapahayag
ng kulturang Pilipino.
Ang isang salita ay maaring magkaroon ng iba’t
ibang kahulugan depende sa gamit nito sa isang
pangungusap. Halimbawa na lamang ay ang
salitang “rice.”
• He plants some rice. (palay)
• He cooks some rice. (bigas)
• He eats some rice. (kanin)
Ilang Bagay na Dapat Tandaan Hinggil sa Wika
Kapag Nagsasalingwika
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga
taong likas na gumagamit nito
2. Bawat wika ay may kanya-kanyang
natatanging kakanyahan
3. Ang isang salin, upang maituring na mabuting
salin ay kailangang maunawaan at tanggapin
ng pinag-uukulang pangkat na gagamit nito
4. Bigyan ng higit na pagpapahalaga ang uri ng
Filipino sa kasalukuyang sinasalita ng bayan
5. Ang mga daglat at akronim, gayundin ang mga
pormula, na masasabing unibersal na ang
gamit ay hindi na kailangang baguhin pa upang
umayon sa baybay ng katumbas sa Filipino.
6. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang
maaaring ipanumbas sa isang katawagang
isinasalin, na ang lahat naman ay pawang
tatanggapin ng gagamit ng salin, gamitin ang
alinman sa tinatanggap na katumbas at
pagkatapos ay ilagay sa talababa ang iba
bilang mga kahulugan
7. Sa pagsasalin ay laging isaisip ang pagtitipid
sa mga salita
8. Kung walang maitumbas na salita sa isang
salitang isnasalin o kaya’y walang eksaktong
katumabas na maibigay, maaaring gawin ang
alinman sa mga sumusunod:
o Hiramin ang salitang isinasalin at
baybayin ito nang ayon sa
palabaybayan
o Alamin ang mga sinonimo o
kasingkahulugan ng salita at baka
sakaling mas madaling tumbasan ang
isa sa mga iyon
o Alamin ang katumbas na salita sa
Kastila at baka higit na madali itong
hiramin o Alamin kung may katumbas
na salita sa alinman sa mga prinsipal
na wikang katutubo at siyang hiramin
9. Kung magkakaroon ng ibang pakahulugan sa
itutumbas na salita, humanap ng ibang
maaaring ipalit dito.
10. Hangga’t magagawa ay iwasan ang paggamit
ng panumbas na salita na may kaanyo sa
ibang wika sa Pilipinas ngunit hindi
kakahulugan (homonimo)
11. Kung may kahirapang isalin ang ang pamagat,
isalin ito pagkatapos maisalin nag buong
teksto ng materyales na isinasalin
Nagkakaroon lamang ng tiyak na kahulugan ang
isang salita kapag ito’y naging bahagi ng
pangungusapMay mga pagkakataon na ang isang
kaisipan na ipinah. ahayag nang tahasan sa ingles
ay kailangang gamitan ng eupimismong salita sa
Filipino upang hindi maging pangit sa pandinig.
Bigyan ng higit na pagpapahalaga ang wikang
kasalukuyang sinasalita ng bayan kaysa wikang
nakasulat.
Ang kawalan ng lubos na tiwala sa likas na
kakayahan ng wikang pinagsasalinan ay nauuwi
sa panggagaya o panghihiram hindi lang ng mga
salita kundi pati mga idyoma, katutubong paraan
ng pagpapahayag, balangkas ng pangungusap, sa
wikang isinasalin. Sapagkat hindi pa
estandardisado ang wikang Filipino, sikaping ang
mga salitang gagamitin sa salin ay yaong mga
salitang mauunawaan at tatanggapin ng higit na
nakararami.
1. Sa pagpili ng mga salita, isipang lagi kung
alin ang sa palagay ng tagapagsalin ay
higit na gamitin
2. Isaalang-alang ang kaisahan sa porma ng
mga salitag hinihram na ibnag wika
3. Bawat wika ay may kani-kaniyang
natatanging kakanyahan
4. Ang sariling kakanyahan ng wikang
isinasalin ay hindi kailangang ilipat sa
pinagsasalinan
MODYUL 1 | ARALIN 4 | Mga Simulain sa
Pagsasaling Wika: Kahulugan at
Pagpapakahulugan ng Pagsasalin at Antas ng
Pagsasaling wika
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Nalaman ang kahulugan at pagpapakahulugan
ng pagsasalin
2. Nakasulat ng saling bersyon ng mga pahayag
alinsunod sa iba’t ibang antas at paraan ng
pagsasalin.
PAUNANG PAGTATAYA
Mga Susing Tanong
1. Ano ang alam ko hinggil sa pagsasaling-wika?
2. Anu ano ang antas ng pagsasaling wika at ang
pinagkaiba ng kanilang estruktura?
NILALAMAN
Kahulugan at Pagpapakahulugan ng
Pagsasalin
Ang pagsasalin ay paglalahad ng orihinal na ideya
sa katumbas wika. Isa itong pagtatangkang
mabigyang pakahulugan ang diwa ng orihinal na
akda sa ibang wika. Ito rin ay ang paglilipat wika
ng konsepto at paraan ng pagpapahayag mula sa
orihinal na wika.
Maituturing din ang pagsasalin bilang isang sining
ng matapat na pagbibigay kahulugan at
pakahulugan ng isinasaad sa ibang wika mula sa
orihinal na wika. Gayundin, ito ay paglalapat ng
katumbas na kahulugan ng isang akda o sulatin
mula sa orihinal na kultura patungong ibang
kultura. Bukod pa rito, ang pagsasalin ay paglilipat
ng diwa, estilo at paraan ng pagpapahayag mula
orihinal na wika patungong ibang wika.
Antas ng Pagsasaling-Wika
Karaniwang Salin - Gumagamit ng karaniwang
mga pangungusap na madaling maunawaan ng
karaniwang mambabasa.
Pampanitikan - Mataas na uri ng pagsasaling-
wika na nagpapahalaga sa timbang na bigat ng
impormasyon at istilo ng pagkakasulat.
Idyomatiko - Nagpapahalaga sa pragmatiks at
simbolong kultural sa pagpili ng mga itinutumbas
na salita.
Teknikal at Pang-agham - Nakapokus sa
ugnayan ng impormasyong pangagham at epekto
nito sa institusyong panlipunan.
Malikhain Pagsasalin - Pagpapahalaga sa
bagong kaisipan, estilo o paraan ng paglikha ng
sining.
Mapanuring Pagsasalin - Nakatutok sa
pagpapakahulugan kaysa pagtutumbas lamang ng
mga salin
Paraan ng Pagsasalin
Sa aklat na A Textbook of Translation inilahad
ni Peter Newmark (1988) ang mga sumusunod na
paraan ng pagsasalin:
1. Word -for –word – ang kaayusan ng Simulang
Lemguwahe ay pinanatili at ang mga salita ay
isinalin sa kanyang pinakakaraniwang
kahulugan. Maaaring gawing prosesong pre-
translation upang ganap na maunawaan ang
may kahirapang unawaing pahayag.
Flower's are love truest language (Ang mga
bulaklak ay sa pag-ibig pinakatunay wika)
2. Literal – Ang kayariang gramatika ng
Simulaang Lengguwahe ay isinalin sa kanilang
pinakamalapit na katumbas sa Tunguhang
Lengguwahe. Isinasalin din ang mga salita
nang labas sa konteksto. Bilang proseso sa
pre-translation, ipinakikita nito ang mga
suliraning lulutasin.
Flower's are love truest language (Ang mga
bulaklak ay sa pag-ibig pinakatunay wika)
3. Matapat – (Faithful) Ang matapat na
pagsasalin ay nagtatangkang makagawa ng
eksaktong kahulugang kontekstuwal ng
orihinal sa loob ng mga kayariang gramatikal
ng Tunguhang Lengguwahe.
Flowers are love's truest language (Ang
pagbibigay ng bulaklak ay pinakatunay na
pagpapahayag ng pagmamahal)
4. Komunikatibo – nagtatangkang maisalin ang
eksaktong kontekstuwal na kahulugan ng
orihinal sa wikang katanggap-tanggap at
madaling maunawaan ng target na
mambabasa.
Flowers are love's truest language (Pinakatunay
na pagmamahal ang pagbibigay ng bulaklak)
5. Idyomatik- Mensahe, diwa o kahulugan ng
orihinal ang isinasalin. Di nakatali sa anyo,
ayos o estruktura ng SL (Simulaang
Lengguwahe), bagkus iniaangkop ang bagong
teksto sa normal na anyo ng TL.
Flowers are loves truest language (Sa pagbibigay
ng bulaklak ay dalisay na naipapahayag ang
pagmamahal)
6. Adaptasyon – itinuturing na pinakamalayang
anyo ng salin. Madalas gamitin ang
adaptasyon sa salin ng dula (komedya) at tula.
Kadalasan ay pinananatili ang paksang-diwa,
mga tauhan, banghay. Ang kultura ng SL ay
pinapalitan ng kultura ng TL at ang teksto ay
muling isinusulat. Isinasalin ang nilalaman
nang wal ang tinatawag na ‘pagsasaling
intralingual’. Kadalasan ay masalita at parng
hindi na salin.
MGA PARAAN NG PAGSASALIN
Mga Paraan Sansalita-bawat- sansalita Literal
Adaptasyon Malaya Idyomatiko
KomunikatiboMatapat Semantiko Diing Pang-SW
Diing Pang-TW
1. Sansalita-bawat - sansalita Maaaring gamitin
ang naturang paraan sa pagsisimula ng
gawaing pagsasalin, sa prosesong tinutuklas
ng tagasalin ang kahulugan ng orihinal ngunit
hindi dito nagtatapos ang pagsasalin.
2. Literal - Sa ganitong paraan ng pagsasalin,
isinasalin ang mensahe mula sa orihinal na
wika tungo sa target na wika sa pinakamalapit
na natural na katumbas na nagbibigay halaga
sa gramatikal na aspekto ng tumatanggap na
wika.
3. Adaptasyon - Sa paraang ito, tila isinasantabi
ng tagasalin ang orihinal. Ginagamit lamang
niya ang orihinal bilang simulain at mula roon
ay papalaot upang makabuo ng bagong akda.
4. Malaya - Inilalagay ng tagasalin sakanyang
kamay ang ang pagpapasya kung paano
isasalin ang mga bahagi ng isang teksto na
maituturing na may kahirapan.
5. Matapat - Sa pamamaraang ito ay ginagamit
ng isang tagasalin ang lahat ng kanyang
kakayahan upang manatiling tapat sa
mensahe ng orihinal sa paraang tanggap sa
bagong wika.
6. Idyomatikong salin - Ang kakayahan ng isang
tagasalin na unawain ang kalaliman ng wika ng
orihinal at hanapin ang katumabas nito sa
target na wika ang nangingibabaw.
7. Saling semantiko - Pinangingibabaw ng
tagasalin ang pagiging katanggap-tanggap ng
salin samga bagong mambabasa sa
pamamagitan ng pagtiyak na natural sa
pandinig at paningin nila ang salin at hindi ito
lumalabag sa pinaniniwalaang katanggap-
tanggap.
8. Komunikatibong salin - Hindi lamang
nagiging tapat sa pagpapakuhulugan ang
tagasalin, ngunit maging sa konteksto ng
mensahe at nailipat niya ito sa paraang
madaling tanggapin ng bagong mambabasa
dahil sa ginagamit na wika ay yaong karaniwan
at payak.
MODYUL 1: ARALIN 2
Pansariling Pagtataya
Punan ang patlang ng tamang sagot batay sa
nailahad na kasaysayan ng pagsasalingwika.
1. Si Andronicus ang sinasabing naging unang
tagapag-salin ayon na rin kay Theodore
Savory.
2. Nakilala ang Lungsod ng Baghdad bilang
isang paaralan ng pagsasalingwika na naging
bukal ng kumalat na karunungan sa Arabia.
3. Ang Toledo ay isang lugar sa Espanya na
tinaguriang sentro ng karunungan sa
pagsasaling-wika.
4. Si Adelard ay kinilalang tapagsalin ng mga
akda ni Euclid.
5. Bukod kay Ennius, si Naevius ay kinilala rin
bilang tagasalin ng mga akda ni Euripides?
6. Si Martin Luther ay siyang naging
tagapagsaling ng kinilala bilang
pinakamabuting salin ng bibliya.
7. Si Jacques Amyot ay ang tinuturing na
prinispe ng pagsasalingwika.
8. Noong 1725 kalian lumabas ang salin ni
Alexander Pope sa Odessey
9. Ang akdang may titulong Essay on the
Principles of Translation ay nasulat ni
Alexander Tytler
10. Ang KRISTYANISMO ay ang naging tuon ng
ng pagsasalin noong panahon ng Kastila.
11. Ang kauna-unahang salin sa Ingles ng Bibliya
noong ika-14 na siglo ay isinagawa ni John
Wycliffe
12. Ang The New English Bible ay ang tinuturing
na pinakahuling salin ng Bibliya na nalimbag
noong 1970.
13. Ang hindi natapos na salin ni Tyndale ay
ipinagpatuloy ni John Rogers
14. Naging lansakan ang pagpasok ng iba’t ibang
panitikang nasulat sa wikang Ingles sa
Ikalawang yugto ng kasaysayan ng
pagsasaling-wika sa PIlipinas.
15. Tinatawag na Matandang Tipan ang
pinakaunang bibliya.
• Aking binabaybay ang pag-ibig sa
pamamagitan ng mga gawa at hindi ng mga
salita. - Literal
• Sa pamamagitan ng mga gawa ay
naipapahayag ko ang aking pagibig at hindi sa
kung ano pa mang mga salitang maaaring
mabigkas. - Komunikatibo
• Ako binabaybay aking pag-ibig pamamagitan
mga gawa hindi ng mga salita. – Word-by-
word
• Aking naipapahayag ang pag-ibig, hindi sa
mga salitang maaring mamutawi sa bibig
subalit sa makatotohanang mga gawi. –
Idyomatik
• Sa pamamagitan ng mga gawa at hindi ng mga
salita ay naipapahayag ko ang aking pag-ibig.
– Matapat
1. Ang pagsasalin ay isang pagsasanay na
binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang
nakasulat na mensahe sa isang wika na gayon
ding mensahe saibang wika. – Newmark
2. Ang pagsasalin ay pagbuo sa tumatanggap na
wika ng pinakamalapit at likas na katumbas ng
mensahe ng simulaang wika, una ay sa
kahulugan at ikalawa ay sa estilo. – Nida
3. Ang pagsasalin ay muling pagbubuo sa
tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid
ng kahalintulad na mensahe sa simulang wika
subalit gumagamit ng mga piling tuntuning
gramatikal at leksikal ng tumatanggap na wika.
– Larson
4. Ang pagsasalin ay maaaring maisagawa sa
pamamagitan ng pagtutumbas sa ideyang
nasa likod ng pananalita – Savory
5. Translation may be defined as the replacement
of textual material in one language (source
language) by equivalent textual material in
another language (target language). – Catford
MODYUL 2 | ARALIN 1 | Mga Batayang
Kaalaman sa Filipino at Pagsasaling-wika
MAHALAGANG PAALALA
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
at pagkatutong layunin.
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Nagugunita ang kahalagahan ng
pagsasalin
2. Natutukoy ang pagsasalin bilang isang
Agham o Sining
3. Naiisa -isa ang mga katangian ng
Tagapagsalin
PAUNANG PAGTATAYA
1. Anu-ano ang mga benipisyo na aking
matatamo sa pagkakatuto ng pagsasaling-
wika?
2. Alin ang aking magiging panig sa usaping,
agham o sining ba ang pagsasaling-wika?
 3. Paano ako magiging isang epektibong taga
pagsalin?
NILALAMAN
Maraming kaalaman ang dapat taglayin ng bawat
mag-aaral na tulad mo at isa na rito ang malawak
na kaalaman sa pagsasaling-wika. Nasubukan mo
na bang makipag-usap sa isang banyaga? Naging
madali ba para sa iyo na ipahayag ang nais mong
sabihin?
Kaakibat ng pag-unlad ng bansa ang pakikipag-
ugnayan natin sa mga banyaga at dahil ang Ingles
ay tinatawag na unibersal na lenggwahe, marapat
lamang na may taglay tayong kaalaman ukol dito.
Mapatutunayan mo rin na kayang-kaya mo ang
magsalin kung pakatatandaan mo ang
mahahalagang impormasyon at detalyeng inilahad
sa modyul na ito. Ika nga ni Panciano Mercado
Rizal (1886);
Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag
ito’y mauunawaan, at ginagawang malaya naman
kapag iyon ay may kalabuan datapua’t hindi
lumalayo kailanman sa kahulugan.
Ayon kay Almario, “lahat ng pagsasalin, sa tingin
ko, ay maaaring ipaloob sa tatlong pangalang
sumusunod.
Una, ang metaprase, o ang pag-uulit sa isang
awtor nang salita sa salita, at linya sa linya, mula
sa isang wika tungo sa isa pa. Ganito, o malapit sa
ganitong paraan, ang Art of Poetry ni Horace na
isinalin ni Ben Johnson.
Ang ikalawaang paraan ay ang paraprase, o
pagsasalin nang may pagluluwag. Dito ang awtor
ay laging nása pananaw ng tagasalin, upang hindi
kailanman mawala, ngunit ang kaniyang mga
salita ay hindi estriktong sinusunod na katulad sa
kaniyang ibig sabihin; at ito man ay inaaming
ipinaliliwanag, ngunit hindi binabago. Ganoon ang
pagsasalin ni Mr. Waller sa Ikaapat na Aeneid ni
Virgil.
Ang ikatlong paraan ay ang imitasyon, at dito ang
tagasalin (kung hindi pa niya naiwawala ang
gayong pangalan ngayon) ay nanghahawakan sa
kalayaan, hindi lámang para lumihis sa mga salita
at ibig sabihin, kundi maging para talikdan kapuwa
ang mga ito kung makita niyang hinihingi”
MGA BATAYANG KAALAMAN SA
PAGSASALIN
• Karaniwang nasusulat sa wikang ingles ang
mga akda na siyang pinagkukunan ng mga
impormasyon ng isang mananaliksik.
• Nangangahulugan lamang ito na kailangan na
mayroong kakayahan sa pagsasalin ang isang
nagtatangkay mananaliksik
• Daan tungo sa matagumpay na pagsasalin
o maingat na pananaliksik kaugnay ng
akdang isasalin.
o kasanayan sa pagtukoy sa teoryang
gagamitin sa pagsasalin.
o maingat na pagtuklas sa kahulugan at
katumbas.
o pagpapahalaga sa tatanggap ng salin
o pagpapahalaga sa orihinal at sa salin.
• Pagsasalin → Paglilipat
o Wika ni Nida (1964, sa Almario, etal., 1996)
- translation consists of producing in the
receptor language the closet, natural
equivalent of the message of the source
languages first in meaning and second in
style.
• Ang pagsasaling wika ay muling paglalahad sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
natural na katumbas ng orihinal ang
mensaheng isinasaad ng ika, una’y batay sa
kahulugan, at ikalawa’y batay sa istilo.
• Ang pagsasaling wika ay paglilipat sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
katumbas sa DIWA at ESTILO na nasa wikang
isinasalin.
o Ayon kay Newmark (1958 sa Almario et.al.
1996) - translation is an exercise which
consists in the attempt to replace a
written message in one language by the
same message in another language.
o Catford (1965 sa Santiago, 2003) -
translation may be defined as the
replacement of textual material in one
language (source language) by
equivalent textual material in another
language (target language)
o (Larson, 1984 sa Almario,et.al 1996) -
translation is reproducing in the
receptor language a text which
communicates the same message as
the source language but using the
natural grammatical and lexical choices
of the receptor language.
• Bagay na sangkot sa gawaing pagsasalin babasahing gabay sa kaalamang
o Dalawang Wika panteknolohiya na sila ay natuto, nakinabang
1. simulaing wika at nagamit sa kanilang pag-unlad ang
2. tunguhing wika babasahin naisalin”
o Teksto na siyang pinag-uugatan ng
Gawain - Teo Antionio, Manunulat at Tagasalin sa
o Tagasalin Technology at Livelihood Resource
Center
1. Ugnayan Pang Komersyo sa dalawa o Higit 5. Pagsulong o Pagyabong ng Wikang
Pang mga Bansa Pambansa o Intelektwalisasyon

Ayon kay Ramos (Pagsasalin Tungo sa Mula sa artikulo ni Fortunato na pinamagatang

Pagpapayaman ng Wikang Pambansa, 1998), “Pagsasalin: Instrumentp sa Intelekwalisasyon ng
mahalaga ang pagsasaling-wika sa kabuhayan ng Filipino (1991):
mga tao kaugnayan na rin ng tinatawag na barter Napakahalaga ng pagsasaling-wika upang
system o pagpapalitan ng mga kalakal hindi mailapat ang mga “naimbak” na karunungang
lamang sa pagitan ng mga katutubo kundi sa mga nasa mga aklat na nasusulat sa Ingles at iba pang
taga ibang bayan sa silanagan, tulad ng mga Tsino intelektwalisadong wika. Tumutulong din ang
na napadpad sa kapuluan ng Pilipinas. pagsasaling na magkaroon ng mga bagong
2. Pagpapairal ng Kapangyarihan at impormasyong kultural ang mga iskolar na babasa
Kamulatang Panrelihiyon ng salin. Ang pag-introdyus ng mga bagong
konseptong produkto ng pagsasalin ay
Nang dumating ang mga Kastila, kinailangan nakatutulong sa intelekwalisasyon. Yumayaman
ang pagsasalin sa dalawang layunin – (1) ang kultura ng Filipino sa pagdaragdag ng bagong
pananakop at (2) pagpapalaganap ng leksikon. Sa ganitong paraan, napapayaman ang
Kristiyanismo wikang Filipino at nabubuo ang kultura ng siyensya
at mga asignaturang abstrak sa pamamagitan ng
Ayon pa rin kay Ramos, “Bilang bahagi ng behikulong giangamit.
layuning mapalaganap sa bansa ang
Kristiyanismo, isinalin ng mga misyonaryong KAHALAGAHAN NG PAGSASALING-WIKA
Kastila sa Tagalog (at iba pang wika sa bansa) ang
mga aklat dasalan, katekismo, awit pamsimbahan, 1. Pagpapayabong ng kamalayang
sermon, pagsasanay sa mga gawaing pampanitikan
pangkabanalan. - Pagsuporta ng pamahalaan sa adhikain
ng mga tagapagsaling-wika
3. Paglilipat at palitan ng kultura’t kaalaman - Paglilimbag nang maayos at
sa buong mundo. napababantog sa mga Filipinong
mambabasa.
Sabi ni Almario sa kanyang artikulong - Pakikipag-ugnayan sa mga malalaking
Pagsulyap sa Kasaysayan ng Pagsasalin, “Kung bookstore sa Timog-Silangang Asya
ang pagkaimbento ng papel ay napakahalaga sa upang mas maging madali ang
lansakan at matagalang pamg-iimbak ng distribusyon ng mga Akda.
matatayog na karunungan at dakilang panitikan, - Pagpapahalaga sa pambansang wika at
ang pagsasalin naman ang naging mabisang ang pagtingin dito bilang isang mataas na
kasangkapan sa pagkakalat at pagtanggap ng uri ng wika
mga naturang pamana ng sibilisasyon sa iba’t- 2. Magsisilbing tulay sa matibay na
ibang lugar sa buong mundo. pagsasamahan ng mga Asyanong bansa
ang pagsasalin sa Filipino ng mga akdang
4. Madaling Pagkaunawa, Pagkatuto at
pampanitikan mula sa wikang banyaga.
Pakikinabang ng MAsang Pilipino sa mga
bagong Teknolohiya KAHALAGAHAN NG PAGSASALING-WIKA
“Pinapatunayan ng maraming tagasubaybay • Bibinigyang diin ng mga kinatawan ng Filipinas
na mamayang na dumagsa sa pagbili ng mga ang malaking gampanin ng mga tagapagsalin
 sa pagpapayabong ng kamalayang
pampanitikan sa huling araw ng Asean Literary
Symposium, ika-28 ng Agosto sa Ateneo de
Manila.
• Iginiit ni Danilo Francisco M. Reyes ng Ateneo
na nararapat parangalan ang mga Filipinong
iskolar na nagsasalin ng mga akdang banyaga
sa wikang Filipino. Dapat din aniyang
suportahan ng pamahalaan ang kanilang mga
adhikain.
• “We should reward translators and scholars,”
ani Reyes sa harap ng mga kinatawan ng iba’t-
ibang bansa sa Timog-Silangang Asya. “We
should also protect them from piracies and
unjust appropriations.”
• Ipinahayag din ng mga Filipinong delegado
ang kanilang pagkadismaya sa kultura ng
pagsasalin sa bansa kung saan nauuwi
lamang sa mga textbook ang mga isinaling
akda sa Filpino, imbes na naililimbag nang
maayos at napababantog sa mga Filipinong
mambabasa.
• Iminungkahi ni Reyes ang pakikipag-ugnayan
sa mga malalaking bookstore sa Timog-
Silangang Asya upang mas maging madali ang
distribusiyon ng mga akda. “We have
materials, but the problem is accessibility,”
wika niya.
• Iginiit naman ni Marne Kilates, tanyag na
makata at tagapagsalin, na sa kabila ng hindi
gaanong katanyagan ng larangan ng
pagsasalin sa bansa, nararapat pa ring
sanayin ang mga Filipinong iskolar lalo na sa
pagsasaalang-alang ng wordplay sa
pagsasalin ng mga tulang banyaga.
• “Ang isang tagapagsalin ay dapat marunong
mamangka sa dalawang ilog; [‘yong may sapat
na kaalaman sa paggamit ng dalawang
magkaibang wika] at dapat may sanga-
sangang dila,” aniya.
• Idiniin naman ni Mario Miclat, propesor ng
Philippine Studies sa Unibersidad ng Pilipinas
at isang ring tagapagsalin, na ang ugat ng
suliranin sa ating kulturang pampanitikan ay
ang hindi pagpapahalaga sa pambansang
wika at ang pagtingin dito bilang isang mas
nakabababang wika kumpara sa Ingles.
• “Filipinos would not admit that they read
Filipino literature,” aniya. Dagdag pa niya, hindi
lamang dapat mga akda sa Ingles ang
isinasalin sa wikang Filipino, kung hindi pati na
rin ang mga akda ng mga karatig-bayan sa
Asya na nasa wikang Indones, Lao o Malay.
• Sinabi naman ni Rebecca Añonuevo, pinuno
ng Department of English sa Miriam College,
na magsisilbing tulay sa matibay na
pagsasamahan ng mga Asyanong bansa ang
pagsasalin sa Filipino ng mga akdang
pampanitikan mula sa wikang banyaga. Ito ay
daan sa integrasiyon ng mga nagkakaisang
lahi sa rehiyon, aniya.
• Isinalaysay niya kung paano naging malaking
bahagi ng panitikang Filipino ang paggunita sa
mga sakuna tulad ng Bagyong “Ondoy,” lindol
noong 1991 at ang panahon ng Batas Militar.
• “Literature makes us remember the power of
our natural forces,” ani Añonuevo. “The
literature of catastrophe is our song of trauma.”
• Kaugnay ng talumpating ni Añonuevo,
maraming delegado ang nagsalaysay ng kani-
kanilang karanasan sa kasagsagan ng mga
kalamidad.
• “We, Asean countries, have a ‘catastrophe’
connection,” wika ni Melani Budianta ng
Indonesia. “Aside from having the same
monsoon, we have experienced similar social
and political ‘storms’ and life-changing
disasters that all affect our literature.”
• Samantala, pinuri naman ni Trisilpa
Boonkhachorn, kinatawan ng Thailand, ang
kagandahan ng panitikang Filipino na aniya’y
may malaking pagkakaugnay sa panitikang
Thai bunsod ng magkakadugong mga ninuno
sa rehiyong Malay.
PAGSASALIN AGHAM BA O SINING?
Kahulugan ng Pagsasalin
• Wikang Filipino:Pagsalin
• Wikang Ingles:Translation
• Wikang Latin:Translatione
• Wikang Griyego: Metafora/Metaphrasis
Ang Pagsasalin Bilang Sining/ Agham
• Ang Pagsasalin Bilang Sining/Agham
(Chabban)
Ang pagsasalin ay isang subhetibong sining na
kaiba sa agham. Mabusisi itong trabaho dahil hindi
pa ito natatakdaan ng istriktong siyentipikong
panuntunan.
 • Ang Pagsasalin Bilang Sining/Agham
(Liban-Iringan)
Ang pagsasalin ay isang agham na dulot ng
pinagdadaanan nitong proseso at isang sining
dahil sa mga ginagamit nitong sangkap upang
maipaunawa ang isang akda.
Ano ang Pagsasalin?
Nida 1964 - Ang pagsasalin ay pagbuo sa
tumatanggap na wika ng pinakamalapit at likas na
katumbas ng mensahe ng simulaang wika, una ay
sa kahulugan at ikalawa ay sa estilo.
Savory, 1968 - Ang pagsasalin ay maaaring
maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa
ideyang nasa likod ng pananalita
Larson 1984 - Ang pagsasalin ay muling
pagbubuo sa tumatanggap na wika ng tekstong
naghahatid ng kahalintulad na mensahe sa
simulang wika subalit gumagamit ng mga piling
tuntuning gramatikal at leksikal ng tumatanggap na
wika
Newmark 1988 - Ang pagsasalin ay isang
pagsasanay na binubuo ng pagtatangkang palitan
ang isang nakasulat na mensahe sa isang wika na
gayon ding mensahe saibang wika
Katangian ng Isang Mahusay na Salin
• C- Clear (malinaw)
Kailangan malinaw ang isang akdang salin
upang matamo ang layunin nito ang mailipat
ang ibang lengguwahe ang isang akda at
maunawaan ang mensahe ng taong hindi
marnunong ng wika ng orihinal.
Wasto ang salin kung ang sinasabi ng
awtor ay iyon ding katapat na mensahe ang
ipahayag ibang wika.
• A - ccurate (wasto)
Natural ang daloy ng salin kung madulas
ang mga pahayag sa tunguhang lengguwahe
ng mambabasa ang mga pangungusap
• N- Natural (natural)
Pagkakaroon ng kasanayan sa pagbasa,
pananaliksik, panunuri, at pagsulat
1. Malinaw na Salin
A. Kailangang malinaw ang isang akdang
salin upang matamo ang layunin nito ang
mailipat sa ibang lengguwahe ang isang
akda at maunawaaan ang mensahe ng
taong hindi marunong ng wika ng
orihinal.
B. Wasto ang salin kung ang sinasabi ng
awtor ay iyon ding katapat na mensahe
ang ipahayag ibang wika.
2. Wastong Salin
Natural ang daloy ng salin kung madulas ang mga
pahayag sa tunguhang lengguwahe at hindi
bumibikig sa lalamunan ng mambabasa ang mga
pangungusap
3. Natural ang Daloy
Dapat taglayin ng tagasalin ang sumusunod na
kasanayan: (Abdellah 2002)
• Kasanayan sa Pagbasa
• Kasanayan sa Pananaliksik
• Kasanayan sa Panunuri
• Kasanayan sa Pagsulat
1. Kasanayan sa Pagbasa
Sa malawak na pagbabasa ng iba't ibang
saling akda, masusuri o matataya niya ang mabuti
at di-mabuting salin at mamumulat siya sa iba't
ibang konseptong kultural ng wika
2. Kasanayan sa Pananaliksik
Mahalagang kilalanin ng tagasalin ang
inaasahan ng mambabasa ng akda sa tunguhing
lenggwahe upang maiangkop ang mga salitang
gagamitin at ang dikiyonaryong maaaring
sangguniin
3. Kasanayan sa Panunuri
Upang makilala nang lubuasn ng tagasalin ang
orihinal na teksto, kailangan alamin niya ang
artikulasyon ng mga ideya, paniniwala, tauhan,
ritmo, at iba pang salik ng teksto
4. Ayon sa "Generative Grammar" ni
Chomsky, may tendensiyang
magkaroon ng maraming pakahulugan
at salin ang isang partikular na pahayag
 kaya naman dapat maging masusi ang
pagpili ng tamang salita
5. Kasanayan sa Pagsulat
Pagkatapos ng masalimuot na proseso ng
paglikha ng salin, isasagawa pa ang patuloy na
rebisyon nito upang ganap na maging natural ang
tunguhing lenggwahe at sa mambabasa nito.
Tunay na isang mapanghamon na gawain ang
pagsasalin. Isang malaking tungkulin ang
nakaatas sa sinumang tagasalin kaya naman
nararapat ang ganap na kahandaan at kasanayan
para rito.
MODYUL 2 | ARALIN 2 | Mga Batayang
Kaalaman sa Filipino at Pagsasaling-wika –
Ikalawang Bahagi
MAHALAGANG PAALALA
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
at pagkatutong layunin.
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Natukoy ang mga paalala sa pagbabaybay
ng pagsasalin
2. Naihalayhay ang iba’t ibang teorya ng
pagsasalin sa tulong ng ilang halimbawang
mayroon sa aralin
3. Nailapat ang bawat paraan ng pagsasalin
sa isang parirala o pangungusap.
PAUNANG PAGTATAYA
Mga Susing Tanong:
1. Anu-ano ang mga dapat isalang-alang
kapag nagsasalin?
2. Anu-ano ang mga teorya sa pagsasalin?
3. Sa anong mga kaparaanan ka posibleng
makapagsasalin?
NILALAMAN
MGA PAALAALA SA PAGBABAYBAY KAPAG
NAGSASALING WIKA
• Narito ang ilang mga panimulang patnubay sa
pagsasaling-wika ng Drupal sa Filipino.
Habang tayo ay nagsasaling-wika, maaari
tayong magpasiya ng mas tiyak na mga
patnubay upang mapahusay ang pagsalin ng
Drupal sa Filipino. Ang pahinang ito ay isang
wiki, ibig sabihin ay maaari mong baguhin ang
teksto ng pahinang ito.
• Ang iyong gawain ay ... ipahatid ang nilalaman,
kaya huwag matakot na lokalisahin ang orihinal
na teksto kahit na ito'y ibang-iba (dapat akma,
siyempre). Basahin ang orihinal na teksto,
unawain ang nilalaman nito, at isaalang-alang
kung paano mo nais na ibalangkas ang teksto
sa iyong wika (kung hindi mo pa naririnig ang
orihinal na teksto).
• Mas madaling maintindihan ang Drupal kung
ang mga tagapagsalin ay may kayang maging
pare-pareho sa paggamit ng mga salita. Kung
iyong isasalin ang isang salita sa ibat-ibang
singkahulugan nito, mahihirapan ang mga tao
na maintindihan na ang tinutukoy sa Drupal ay
parehong tampok o pag-andar.
• Mahalaga rin na alamin ang estilo ng
pagsasaling-wika ng proyekto. Tandaang
gumamit ng konserbatibo at pormal na Filipino.
• Isalin ang mga salita at teknolohiyang pang-
internet at pigilin muna ang sarili sa paggamit
ng mga katumbas na salita sa Ingles.
• Alamin muna kung may akmang salita o
terminoholiya sa Tagalog. Kung mayroon,
gamitin ito.
• Kung wala, suriin kung may akmang salita
mula sa mga pinaka-malalawak na wika ng
Pilipinas gaya ng Cebuano, Ilokano,
Hiligaynon, Waray-Waray, Kapampangan,
Northern Bicolano, Chavacano,
Pangasinense, Southern Bicolano, Maranao ,
Maguindanao, Kinaray-a, at Tausug.
• Kung wala pa rin, suriin pa kung may akmang
salita mula sa iba pang wika ng Pilipinas. Kung
walang akmang salita o terminolohiya mula sa
mga wika ng Pilipinas, maari mong
itranslitereyt ang salita mula sa ingles
papuntang Tagalog (halimbawa: account ->
akawnt, computer -> kompyuter). Tandaang
ang pagta-translitereyt ay papuntang Tagalog
at hindi Filipino, dahil ang Filipino ay may mga
titik na C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z na hindi ginagamit
sa pagtatranslitereyt.
• Kung talagang mas magandang hindi isaling-
wika ang mga terminolohiya at salita, gamitin
ang Ingles na salita. (halimbawa: internet)
Kung ikaw ay hindi sigurado sa mga katumbas
 na salita, subukang makipag-ugnay sa
departamento ng iyong wika mula sa mga
pinagpipitaganang pamantasan sa iyong
bansa o sa isang kawanihan na nangangalaga
ng iyong wika. Huwag matakot na gamitin o
ipakilala ang mga bagong salita kung ito ay
maging saligan. Tandaan, nang ipinakilala ang
salitang "mouse" (pang-kamay na aparato
upang makipag-ugnay sa isang kompyuter),
ang salita ay kinutya at pinagtawanan.
MGA PAALAALA SA PAGBABAYBAY KAPAG
NAGSASALING WIKA
• Huwag matakot na lokalisahin ang orihinal
na teksto kahit na ito’y ibang-ba
• BAsahin ang orihinal na teksto, unawain
ang nilalaman nito, at isaalang-alang kung
paano mo nais na ibalangkas ang teksto sa
iyong wika
• Alamin ang estilo ng pagsasaling-wika ng
proyekto
• Isalin ang mga salita at teknolohiyang pang-
internet at pigilin muna ang sarili sa
paggamit ng mga katumbas na salita sa
Ingles.
• Isalin ang mga salita at teknolohiyang pang-
internet at pigilin muna ang sarili sa
paggamit ng mga katumbas na salita sa
Ingles. Isalin ang mga salita at
teknolohiyang pang-internet at pigilan muna
ang sarili sa paggamit ng mga katumbas na
salita sa Ingles atbp.
• Kung walang akmang salita o terminilohiya
mula sa mga wika ng Pilipinas, maaari
mong itranslitereyt ang salita jula sa ingles
papuntang Tagalog (halimabawa: account >
akawnt, computer > kompyuter)
• Kung talagang mas magandang hindi
isaling-wika ang mga teknolohiya at salita,
gamitin ang Ingles na sa
TEORYA SA PAGSASALIN
Teorya ng Pagsasalin Ayon kay Newmark.
• Ayon kay Newmark (1988), "ang pagsasaling-
wika ay pagbibigay kahulugan ng isang text sa
ibang wika sa paraang ninanais ng may-akda."
Madalas na inaakala natin na ang pagsasaling-
wika ay isang payak na pagsasabi ng isang
bagay sa ibang wika; ang tutuo ang
pagsasaling-wika ay isang masalimuot at
mahirap na gawain.
• Masalimuot ang gawaing itosapagkat
napakaraming bagay o factors ang mga
hadlang sa pagsasalin; tulad ng kultura,
kaugalian, kaayusang panlipunan at marami
pang iba.
• Mahirapang pagsasalin sapagkat nakatali ito
sa orihinal; dito ang nagsasalin ay hindi
malayang magpasok ng kanyang
sarilingkaisipan.
• Ang salin ay kinakailangang nagtataglay ng
diwa at kahulugan ng isinalin. Hanggat maaari
ito ay dapat magmukhang natural. Ang mga
dayuhan ay may sariling istrukturang
pangwika, sariling kalinangan, may ibang
paraan ng pag- iisip at paraan ng
pagpapahayag, ang lahat ng ito ay dapat
kilalanin ng nagsasalin na mga balakid o
hadlang na dapat niyang bakahin.
• Ayon kay Newmark (1988) walang bansa,
walang kultura ang lubhang nakababata upang
hindi tumanggap sa makabagong kaisipan.
Samakatwid, ang pagsasalin ay laging posible.
Gayunpaman, dahil sa iba't ibang katwiran,
ang isinasalin ay maaring magkaroon ng ibang
dating kaysa orihinal. Halimbawa maaring ang
pakay ng isang lathalain ay ipakilala ang isang
produkto subalit ang pakay ng nagsasalin
makahikayat ng mamimili ng nasabing
produkto.
• Ang teorya ng pagsasalin ay nauukol sa mga
paraan ng pagsasalin na nararapat sa isang
text, at nakasalalay sa mga teoryang
pangwika. Ang teorya ng pagsasalin ay may
kinalaman sa pinakamaliit na bantas o tanda
(tuldok, kwit, aytaliks atbp.), gayundin sa
panlahat na kahulugan na parehong mahalaga
sa isang text. Tunghayan ang halimbawa na
magpapakita ng kahalagah ng bantas. Hindi,
puti. (No, it's white.) Hindi puti. (It's not white.)
• Bagaman magkatumbas o pareho ang
dalawangleksikal na salita (hindi at puti) na
nakapaloob sadalawang pangungusap, ay
nagkaiba naman ng kahulugan ang dalawang
pangungusap dahil sa kwit na nakalagay
pagkatapos ng hindi. Ang pagwawalang
bahala sa isang bantas, intensyonal o di
intensyonal ay maaring magdulot ng malaking
pagkakamali sa pagsasalin. Ang layon ng
pagsasalin ay suriin ang lahat ng paraang
posibleng pagpilian at pagkatapos ay gumawa
ng pagpapasya. Ang unang tungkulin ng
nagsasalin ay alamin at tukuyin ang kahulugan
 ng isang suliranin sa pagsasalin; pangalawa ay
ilahad ang lahat ng mga factors na dapat
isaalang-alang sa paglutas sa suliranin;
pangatlo ay itala ang lahat ng posibleng
pamamaraan;
• at huli ay pagpasyahan ang pinakanararapat
na paraan. Kaugnay nito, si Newmark (1988)
ay naglahad ng mga elemento ng
pagsasalin:
1. Ang pagbibigay- diin sa mga mambabasa at
kaayusan (setting). Dapat maging natural ang
dating ng salin upang madaling maunawaan at
makapag- iwan ng kakintalan sa mambabasa.
Halimbawa dito ang pagsaalin ng Noli.
Kapansin-pansin na ang mga salitang ginamit
ni Poblete na nalathala noong 1907 ay malayo
na o malaki ang pagkakaiba sa salin nina Sayo
at Marquez sapagkat malaki ang pagkakaiba
ng mambabasa ni Poblete at mambabasa nina
Sayo at Marquez. Iba na rin ang kaayusang
panlipunan na umiiral noon kaysa sa umiiral
ngayon
2. Pagpapalawak ng paksa nang higit pa sa
panrelihyon, panpanitikan, pang- agham at
teknikal, kasalukuyang kaganapan,
publisidad, propagando o anumang paksa
ng panitikan.
3. Pagdaragdag sa mga text na sinasalin mula
sa mga libro (kasama ang mga dula at tula)
hanggang sa mga artikulo, kasulatan,
kontrata, tratado, batas, panuto, patalastas,
liham, ulat, mga form sa kalakalan, atbp.
4. Istandardisasyon mg mga katawagan.
5. Pagbuo ng mga pangkat ng tagasalin at
tagarebisa. Ang pagsasalin ay dapat gawin ng
grupo hindi lamng ng isang tao upang makuha
ang pananaw ng nakararami at hanggat maari
ay magtalaga ng ibang tao na magrerebisa sa
mga sinalin.
6. Magiging malinaw lamang ang dating
(impact)lingwistika, sosyolingwistika, at
teorya ng pagsasalin kung ang mga
tagapagsalin ay sasanayin sa mga
politeknik at unibersidad.
7. Ang pagsasalin ngayon ay ginagamit
upang makapagpalaganap ng kaalaman
para lumikha ng unawaan sa pagitan grupo
at mga bansa, gayundin ang paglaganap ng
kultura. Sa kabuuan, sinasabi ni Newmark na
ang pagsasalin ay isang bagong disiplina,
isang bagong profesyon, isang lumang
pakikihamok na nakatalaga sa iba't ibang
layunin. Ang Pagsusuri ng Text Pagbasa ng
Text Sinisimulang ang pagsasalin sa
pagbasa sa textsa dalawang kadahilanan: una,
upang maunawaan kung saan ito nauukol;
pangalawa, upang suriin ito ayon sa pananaw
ng tagasalin na iba kaysa pananaw- dalubwika
o kritikong- pampanitikan.
Ang pag- unawa sa text ay nangangailangan ng
lahatan at malalimang pagbasa. Lahatan upang
makuha ang buod para matukoy kung ano ang
mga bagay na kailangan sa pagsasalin na maaring
gamiting sangunian tulad ng ensayklopidya,
texbuk, thesis, atbp.
Ang malalimang pagbasa ay nangangailangan ng
masusing pagsusuri sa mga salita na nakapaloob
sa text para matukoy ang tiyak na kahulugan nito,
matukoy ang mga talinhaga, kolokyalismo, at
neologism. Dapat malaman ang layunin at paraan
kung paano ito nasulat para matukoy ang karapat-
dapat na paraan ng pagsasalin at para matukoy
ang tiyak at paulit-ulit na mga suliranin na
kakaharapin sa pagsasalin.
Translation ay isang proseso, batay sa teorya na
ito ay posible na abstract ang kahulugan ng isang
text mula sa mga form at kopyahin ang kahulugan
na may iba't-ibang form ng isang pangalawang
wika.
MGA PARAAN NG PAGSASALIN
Mga Paraan Sansalita-bawat- sansalita Literal
Adaptasyon Malaya Idyomatiko
KomunikatiboMatapat Semantiko Diing Pang-SW
Diing Pang-TW
• Sansalita-bawat - sansalita Maaaring gamitin
ang naturang paraan sa pagsisimula ng
gawaing pagsasalin, sa prosesong tinutuklas
ng tagasalin ang kahulugan ng orihinal ngunit
hindi dito nagtatapos ang pagsasalin.
• Literal - Sa ganitong paraan ng pagsasalin,
isinasalin ang mensahe mula sa orihinal na
wika tungo sa target na wika sa pinakamalapit
na natural na katumbas na nagbibigay halaga
sa gramatikal na aspekto ng tumatanggap na
wika.
• Adaptasyon - Sa paraang ito, tila isinasantabi
ng tagasalin ang orihinal. Ginagamit lamang
niya ang orihinal bilang simulain at mula roon
ay papalaot upang makabuo ng bagong akda.
• Malaya - Inilalagay ng tagasalin sakanyang
kamay ang ang pagpapasya kung paano
 isasalin ang mga bahagi ng isang teksto na Magko-clone Sa halip na magklo-
maituturing na may kahirapan. clone
• Matapat - Sa pamamaraang ito ay ginagamit Magogroseri Sa halip na
maggrogroseri
ng isang tagasalin ang lahat ng kanyang
Magtatraysikel Sa halip na
kakayahan upang manatiling tapat sa
magtatraysikel
mensahe ng orihinal sa paraang tanggap sa
bagong wika.
• Idyomatikong salin - Ang kakayahan ng Pansinin na sa mga kasong pinananatili sa
isang tagasalin na unawain ang kalaliman ng orihinal ang baybay ng salitang-ugat, karaniwang
wika ng orihinal at hanapin ang katumabas nito binabaybay sa Filipino ang panlapi at ginagamitan
sa target na wika ang nangingibabaw. ng gitling, Kung ang dalawang katinig ay diagrapo
• Saling semantiko - Pinangingibabaw ng o dalawang katinig na may iisang tunog lamang,
tagasalin ang pagiging katanggap-tanggap ng karaniwang inuulit ang diagrapo at unang patinig o
salin samga bagong mambabasa sa tunog sa Filipino ng unang patinig sa pagbigkas ng
pamamagitan ng pagtiyak na natural sa salitang ugat.
pandinig at paningin nila ang salin at hindi ito
lumalabag sa pinaniniwalaang katanggap-
Magsha-shampoo Sa halip na magsa-
tanggap. shampoo
• Komunikatibong salin - Hindi lamang Magsha-shopping Magsa-shopping
nagiging tapat sa pagpapakuhulugan ang Magtsetsek Sa halip na magtetsek
tagasalin, ngunit maging sa konteksto ng Magtsotsokolate Sa halip na
mensahe at nailipat niya ito sa paraang magtotsokolate
madaling tanggapin ng bagong mambabasa
dahil sa ginagamit na wika ay yaong karaniwan
Sa pagbabaybay ng iba pang pangkat ng
at payak.
katinig (higit sa dalawa) na dumaraan sa pag-uulit,
PAGBABAYBAY NG MGA SALITANG MAY karaniwang inuulit ang tunog ng unang katinig at
PAG-UULIT O REDUPLIKASYON unang patinig ng unang pantig na maririnig sa
pagbigkas ng salitang ugat.
May mga salitang panlaping maka- at
naka- na nagkakaroon ng pag-uulit batay sa Magki-crystalize
tradisyon, ang unang pantig ng salitang-ugat at
Magda-dry cleaning
hindi ang ikalawang pantig ng unlaping maka- o
naka- ang inuulit sa pagbuo ng pandiwa sa Sa pagbabaybay ng kambal katinig na
aspetong kontemplatibo o progresibo (sa kaso ng nagsisimula sa s at sumaraan sap ag-uulit,
maka-) o pang-uri (sa kaso ng naka-). Kapansin- karaniang inuulit ang tunog ng unang patinig sa
pansin na rin ngayon ang pag-uulit ng ikalawang pagbigkas ng salitang-ugat.
pantig ng unlapi o ng -ka.
Mag-i-scan
Pag-ulit ng unang Pag-uulit ng -kang
pantig kang salitang Mag-i-slow motion
ugat
Makauunawa Makakaunawa PAGBAYBAY NG MGA SALITANG INUULIT
Makagagaling Makakagaling
Nakatutuwa Nakakatuwa Pinanatili ang ispelling ng salitang-ugat kapag ito’y
Nakaiinis Nakakainis inuulit at nilalagyan ng gitling (-).
Nakababagot Nakakabagot
Nakauunawa Nakakaunawa Sari-sari Sa halip na sarisari
Nakaaalis Nakakaalis Kabit-kabit Sa halip na kabitkabit
Dala-dala Sa halip na daladala

Magba-brown-out Sa halip na magba-

brownout
PAGBAYBAY NG MGA PINAGTAMBAL NA MODYUL 2 | ARALIN 3 | Pagsasalin ng
SALITA Pilosopiya, Bisyon, Misyon, Goal at
Layunin ng University of Batangas
Sa mgapinagtambal na salita, ang
pagbaybay na may gitling ang mas tinatanggap MAHALAGANG PAALALA
kaysa ang pagbaybay nang may asimilasyon,
upang Makita ng pinagmulang anyo ng mga salita. Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
Kathang-buhay Var. kathambuhay walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
Kataling-puso Var. katalimpuso modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
Lamang-dagat Var. lamandagat
at pagkatutong layunin.

KINALABASAN AT PAGKATUTO
PAGBAYBAY NG MGA GAMITING PARIRALA
PINAGDUGTONG NA MGA SALITA O CLOSE Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
COMPOUND mga mag-aaral ay:
May mga pariralang binubuo ng dalawa o 1. Nakapagsasalin nang may kalinawan at
tatlong salita na pinagdugtong na at tinanggap na katapatan mula sa wikang Ingles patungo sa
sa paglipas ng panahon. wikang Filipino
Gayunman < gayon man PAUNANG PAGTATAYA
Gayunpaman < gayon pa man Panuto: Panuorin ang bidyo sa link na nasa ibaba
at pagkatapos ay magkaroon ng munting
Bagaman < baga man
repleksyon batay sa mga isinalaysay at nais ihatid
Gayonpaman, ginagamit pa rin ang anyong ng unibersidad mula sa PVMGO nito.
lalo na sa halip na laluna.
https://www.facebook.com/ubatangas/videos/184
PINAGSAMANG SALITA O COMPOUND NA 6309822199987
MAY at NA WALANG KUDLIT
NILALAMAN
May mga pariralang binubuo ng isang
Pagsasalin ng Pilosopiya, Bisyon, Misyon, Goal at
salita at at na pinagdugtong nan ang hindi na
Layunin ng University of Batangas
ginagamit ng kudlit.
Pilosopiya
Subalit Sa halip na subali’t
Ngunit Sa halip na nguni’t Orihinal Salin
Bawat Sa halip na bawa’t The University of Ang Unibersidad ng
PINAGSAMANG SALITA O COMPOUND NA Batangas, a stock Batangas, isang
MAY at NA WALANG KUDLIT non-sectarian private pribadong pang
educational institution, edukasyong
May mga pariralang binubuo ng isang believes in the pursuit institusyon, ay
salita at at na pinagdugtong na ginagamit pa rin ng of knowledge, values naniniwala sa
kudlit. Ginagamit at nakatatayo nang mag-isa ang and skills necessary pagkakamit ng
mga salitang dinudugtungan sa at, kaya’t for the preservation katalinuhan, pag-uugali
gumagamit pa rin ng kudlit kapag idinudugtong and improvement of at kakayahan na
the Philippine society. kinakailangan sa
ang at.
It has faith in the pagprepreserba at
dignity of a human pagpapalago ng
Bagama’t Sa halip na bagamat
person in the makabansang
Sakali’t Sa halip na sakalit
democratic process, in komunidad. May
Kaya’t Sa halip na kayat the reward for paniniwala ito sa
individual excellence, dignidad ng isang tao
and in the freedom of sa makademokratikong
a person to worship paraan, sa kagalingang
God according to his pang-indibidwal at sa
conscience. Thus, the Kalayaan ng taong
 institution believes sumampalataya sa KINALABASAN AT PAGKATUTO
that the development Diyos batay sa
of the individual as a kanyang konsiyensya. Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
person and worker is Kung kaya, naniniwala mga mag-aaral ay:
an effective means in ang institusyon na ang
building a better paghubog sa isang 1. Nagugunita ang mga paraan sa oagsasalin
family, community and indibidwal bilang isang ng mga tekstong pampanitikan
nation, and a better tao at manggagawa ay 2. Naiisa-isa ang mga teknik sa pagsasalin ng
world. isang epektibong
tula
pamamaraan sa
pagbuo ng mas 3. Nailalapat ang mga kaisipang mayroon
maayos na pamilya, hinggil sa konsepto ng tugmaang pambata.
komunidad at bansa, at
buong mundo. PAUNANG PAGTATAYA

Mag-isip ng mga hakbang-hakbang na

Bisyon halimbawa ng mga gawain, maaring ito ay
pagluluto ng paborito mong adobo,o di kaya
Orihinal Salin naman ay mga hakbang sa paglalaba ng damit,
We envision the Aming nakikita ang atbp. Matapos makapili ng iyong iisa-isahing
University of Unibersidad ng Batangas hakbanging gawain ay isulat ito sa hagdang pigura
Batangas to be a bilang isang sentro ng
sa ibaba. Magkaroon ng munting repleksyon batay
center of kalinangan; tapat sa
excellence pagbibigay serbisyo sa kung paano natatapos ng mabisa at kapaki-
committed to serve mas malawak na pakinabang ang isang gawain,
the broader komunidad sa
community through pamamagitan ng mataas
quality education. na kalidad ng edukasyon.

Misyon
NILALAMAN
Orihinal Salin
Ang Unibersidad ng Hakbang-hakbang na Yugto sa Pagsasalin
The University of Batangas ay nagbibigay
Batangas provides ng mataas na kalidad ng Layunin: matulungan ang isang baguhan sa
quality education by edukasyon sa pagsasalin
promoting personal pamamagitan ng
and professional paglinang sa personal at a. Preliminaryong Gawain
growth and propesyunal na pag-
1. Paghahanda
enabling the person angat ng tao;
to participate in a hinahayaang maging Ang tagasalin ay dapat na:
global technology bahagi ng isang pang-
and research- global, teknolohiya at o may sapat na pag-aaral sa linggwistika
driven environment. makapansaliksik na
o handa at pamilyar sa tekstong isasalin.
kapaligiran.
Ang tekstong isasalin ay maaring:
MODYUL 2 | ARALIN 4 | Hakbang-hakbang na • mga materyal teknikal o siyentipiko
Yugto sa Pagsasalin (agham, teknolohiya, karunungan)
MAHALAGANG PAALALA • di teknikal o malikhaing panitikan (tula,
maikling kwento, nobela)
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang Bilang paghahanda habang binabasa ang teksto
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang ay dapat na:
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
o markahan ang mga bahaging may
at pagkatutong layunin.
kalabuan
 o magsagawa ng pag-aaral sa background o Mga bahagi na masyadong may
material na makukuha: maraming salita
- may-akda; o Mga maling anyong panggramatika o
- kalagayan habang isinusulat ang teksto; malabong kayarian
- layunin sa pagkakasulat, kultura ng o Maling kaayusan
tekstong isasalin; o Mali ang koneksyon
- kung para kanino ang teksto. o Collocational clashes
2. Pagsusuri (Analysis) o Malabo/Di maintindihan
o Istilo
Habang binabasa ang teksto ay dapat: 3) Tingnan ang kawastuhan ng kahulugan
o May Nawala
o maingat sa pag-aaral sa mga key words.
o pag-ukulan ng pansin ang pagkilala sa o May nadagdag
simula at wakas ng teksto sapagkat dito o Iba ang kahulugan
mahuhulaan ang paksang-diwa. o Walang kahulugan
4) Malinaw na lumulutang ang paksang-diwa
o tuklasin kung ano ang ipinapahiwatig ng
mga ginamit na cohesive devices na pang- o pangunahing kaisipan
c. Evalwasyon ng Pagsasalin
ugnay.
1. Paghahambing ng salin sa orihinal- Ang
o kilalanin ang pinakamahalagang bahagi.
layunin nito ay upang tingnan kung pareho ang
o bigyan ng angkop na katumbas sa wikang
nilalamang impormasyon ng dalawa at matiyak
pagsasalinan na may diin sa bahaging
na ang lahat ng impormasyon ay nailipat sa
binibigyang- halaga ng may akda.
salin. Hindi dapat pareho ang salin sa forms
o inaalam ang lahat ng pangyayari at
(paimbabaw na istruktura o ang mga salita
kalahok.
parirala, sugnay, pangungusap na sinasalita o
o pansinin ang iba pang kahulugan, mga
sinusulat) ng Simulaang Wika.
matalinhagang kahulugan at mga
2. Balik-salin (Back-translation) Isang taong
tungkuling
bilinggwal sa mga wikang kasangkot sa
o pangretorika ng mga salita, parirala,
pagsasalin. Kailangan hindi nabasa ang
sugnay o pangungusap.
source text o tekstong isasalin. Bago ang back-
b. Aktwal na Pagsasalin
translation mayroon munang Literal rendering
3. Paglilipat (Initial Draft)
ng salin. Isa-isang tumbasan upang maipakita
o nagaganap sa isip ng tagapagsalin.
ang kayarian o structure ng salin. What is your
o paglilipat ng kahulugan sa ikalawang wika.
name? salin: Ano ang iyong pangalan? Literal
o mga pamamaraang pantalinhaga o
rendering: What the your name? Balik-salin:
panretorika ng simulaang wika.
What is your name?
o mga anyong panggramatika ang gagamitin
3. Pagsubok sa pag-unawa Ang layunin nito ay
upang higit na masabi ang tamang
upang malaman kung ang salin ay
kahulugan.
naiintindihan nang wasto o hindi ng mga
4. Pagsulat ng Unang Burador
katutubong nagsasalita ng wikang
o basahin muli ang ilan sa mga bahagi o
pinagsalinan. Tester | Respondent.
tingnan muli sa diksyunaryo. Mapapansin
o Higit na mabuti kung ang tester ay hindi
dito ang anyo ng tekstong isinasalin.
ang taong nagsalin.
o ang burador na kaniyang isusulat ay dapat
o Alam ng respondent na hindi siya ang
lilitaw na natural o malinaw nang hindi
sinusubok kundi ang salin.
tinitingnan ang simulaang lenggwahe.
o Itinatala ng tester ang lahat ng mga sagot
o iwasto ang mga nawalang impormasyon
ng respondent.
5. Pagsasaayos ng Unang Burador
o Magsasagawa ng ebalwasyon ang tester at
1) Higit na mabuti kung hindi galawin ang
ang tagasalin.
burador ng isa o dalawang linggo sapagkat
o Ipinapasalaysay sa respondent ang
sa ganitong paraan nagkakaroon ng
materyal na binasa. -upang matiyak ang
bagong pagtingin.
pangunahing pangyayari/paksang-diwa ay
2) Pagbabasa ng manuskrito ng malakas
maliwanag.
 o Pagtatanong tungkol sa salin. Dapat ito’y
nakahanda, napag-isipan nang maayos
upang makapagbigay ng impormasyon
tungkol sa istilo, tema, o detalye ng akda.
4. Pagsubok sa Pagiging Natural ng Wikang
Ginamit sa Salin (Naturalness Test) Ang
layunin nito ay upang matiyak na ang anyo ng
salin ay natural at nababagay ang estilo,
madaling basahin at malinaw ang mensahe.
o Ginagawan ito ng review
(manunulat/skilled writers, bilinggwal)
o Handang mag-ukol ng panahon para
basahin sa mabuting paraan:
1) Babasahin ng reviewer ang buong salin
upang tingnan ang daloy at
pangkalahatang kahulugan.
2) Mamarkahan ng reviewer ang mga
bahaging mahirap basahin/hindi
malinaw.
5. Pagsubok sa Gaan ng Pagbasa (Readability
Test) Ito’y isinasagawa ng mga nagsalin o
tester sa pamamagitan ng pagbasa ng isang
tagabasa sa isang bahagi. Ang readability test
ay maari rin maapektuhan ng formatting
matters. (tipo, bantas, baybay, laki ng marjin,
at puwang sa pagitan ng linya)
6. Pagsubok sa Konsistent (Consistency
Test)
o May kinalaman sa nilalaman ng salin
o May kinalaman sa teknikal na detalye ng
presentasyon o paggamit ng pananalita.
Maaaring hindi na naging konsistent ang
tagasalin sa paggamit ng mga leksikal na
katumbas para sa ilang key terms.
PAGSASALIN NG MGA TEKSTONG
PAMPANITIKAN
PANITIKAN-Ito nagmula sa salitang "pang-titik-
an" na ang ibig sabihin ay literatura o mga akdang
nasusulat.
-Ito ay naglalaman ng mga akdang may kinalaman
sa pang-araw-araw na buhay, mga kathang-isip,
pag- ibig, kasaysayan at iba pa.
TALAMBUHAY -akdang pampanitikan kung saan
nilalarawan ang buhay ng pangunahing tauhan at
ang mga nagawa, nangyari, at mga katangian ng
mga tauhan sa akda.
TULA - Uri ng akdang pampanitikan na
naglalaman ng makahulugang mga paksa.
- Naglalaman ang tula ng mga tugma, metro
at taludtod sa isang akda.
DULA - Akdang pampanitikan kung saan ito ay
itinatanghal sa entablado sa harapan ng maraming
manunood.
- Kadalasang may paksang pag-iibigan,
panlipunan at pangpamahalaan.
- isang masining at mabulaklak na
pagtatanghal na bibibigyang buhay ang
galaw o karanasan ng isang tao sa
pamamagitan ng pagtatanghal sa
entablado. Mayaman ito sa mga paksang
pangkasaysayan.
TALUMPATI - Akda kung saan ito ay itinatanghal
sa harapan ng maraming tao gamit ang
pagsasalita. Karaniwang may temang
panghihikayat.
ALAMAT - Akda na ang laman ang mga kwento
tungkol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay sa
mundong ibabawa. Ito ay pagsasalaysay tungkol
sa pinagmulan ng isang bagay o anuman sa
paligid.
MAIKLING KWENTO - Akdang pampanitikan na
may bilang na tauhan lamang at pangyayari. May
mga paksang pang pamilya at panlipunan. Dito,
ang mga pangyayari ay nagdudulot ng isang
kakintalan sa isip ng mga mambabasa sa
pamamagitan ng paglalahad ng mahahalagang
pangyayari sa buhay ng mga tauhan.
EPIKO - Akdang pampanitikan kung saan
naglalaman ng mga kwento tungkol sa
paglalakbay, pakikidigma at kabayanihan ng
pangunahin tauhan. - Mga tulang-
salaysay tungkol sa mga bayani at sa kanilang
mga kabayanihan.
PABULA - Mga kwento na kung saan ang
pangunahing tauhan ay mga hayop. Ito ay
karaniwang ginagalawan ng mga hayop bilang
tauhan ng kwento. Kadalasang ito ay nagbibigay
ng aral sa hulihan ng kwento. Kadalasang
pambata ang mga tema upang mahikayat sa mga
mambabasa.
NOBELA - Panitikan kung saan ito ay naglalaman
ng mga paksang panlipunan. Ito ay may mga
mahahabang serye at kabanata sa isang akda. ito
rin ay isang salayaysay na binubuo ng mga kawil-
kawil na mga pangyayari, hinati-hati sa kabanata,
punung-puno ng masasalimuot na mga
pangyayari, may malalim na mga tunggalian,
kasukdulan at kakalasan.
SALAWIKAIN - Maikling mga pangungusap na
naglalaman ng makahulugang mga paksa,
kadalasang naihahalintulad sa pang-araw- araw
na pamumuhay.
PARABULA - karaniwang ang kwento ay nagmula
sa Bibliya na karaniwang nagiiwan ng magandang
aral sa mga mambabasa
MITO – ito ay mga kwento tungkol sa mga diyos at
diyosa.
KWENTONG -BAYAN – karaniwang ang kwento
ay tungkol sa mga kaugalian,kultura, paniniwala sa
isang partikular na pook.
ANEKDOTA - isang pagsasalaysay batay sa
tunay na pangyayaring naganap sa buhay ng
isang tao, maaaring nakatutuwa at nakawiwiling
pakinggan.
PAGSASALIN NG TULA
Bakit mas Mahirap Magsalin ng Tula?
• Sa mga tekstong teknikal, kapag
nauunawaan ng tagasalin ang nilalaman ng
kanyang isinasalin, ang problema lamang ay
ang mga katawagan o terminolohiyang
gagawin.
• Kahit na diwa rin o mensahe ang isinasalin sa
mga tekstong di-teknikal na tulad ng tula,
lahat ng teorista at praktisyuner sa
pagsasaling-wika ay nagsasabing mahirap
nang hindi hamak ang magsalin ng ganitong
uri ng materyales.
• Ayon kay Finlay: The translating of poetry
must surely be a case par excellence in which
the old Italian saying traduttori, traditori
applies. Few things are more difficult than the
effective and true meaning of poetry into
poetry (if indeed, it is at all possible…)
• Mapatutunayang higit na mahirap limiin ang
diwang ibig ipahatid ng makata sa kanyang
tula kaysa diwang ibig ipahatid ng isang
espesyalistang sumulat ng isang tekstong
teknikal tungkol sa kanyang espesalisasyon.
Sapagkat may nadaragdag na dimensyon ng
mga problema sa pagsasalin ng isang tula na
wala sa isang tekstong teknikal.
• Paggamit ng mga tayutay (figures of speech)
• Ang pangangalaga sa estilo ng awtor o
paraan ng kanyang pagpapahayag
• Ang pagbagtas sa pamamagitan ng salin sa
dalawang magkaibang kultura. Halimbawa:
Kultura ng sumulat sa Ingles na Amerikano at
kultura ng babasa ng salin salin sa Filipino na
isang Pilipino.
• Maraming dalubhasa sa pagsasaling-wika
ang naniniwalang imposibleng matamo ng
sinuman ang ganap (perfect) na pagsasalin
sa larangan ng poesya o tula.
Ano Ba ang Poesya o Tula?
• Ayon kay Savory: Ang poesya ay isang sining
ng paggamit ng mga salita upang lumikha ng
ilusyon sa ating mga pandama.
• Ang isang tula ay may ritmo, sukat at tugma;
may emosyon o damdaming masidhi at
malalim sa karaniwang pahayag; may higit sa
karaniwang dami ng mga tayutay at hindi
gaanong mahigpit sa pagsunod sa
gramatikong pagsusunod-sunod ng mga
salita
• Ayon kay Almario: Ang tula ay hindi isang
koleksyon lamang ng magsisintunog na titik
at makahulugang salita. Dapat itong maging
isang buong pangungusap; ang mga titik at
salitang dapat isaayos tungo sa isang
makabuluhang balangkas ng pagpapabatid
ng diwa, damdamin, pangyayari, larawan o
kakintalan.
• Magkaaktulad kaya ang nagiging pagtingin
ng lahat ng makata sa isang bagay maging
anuman ang kanyang lahi? Magkakatulad
kaya ang kanilang paraan ng pagpapahayag
ng damdamin sa isang inspirasyon? Sagot:
HINDI
• Ang isang akdang patula ay may katangiang
naiiba sa akdang tuluyan. Sa tula’y pinipili
ang isang salita hindi lamang dahil sa
kahulugan nito kundi dahil pa rin sa tunog
nito. Sa bahaging ito ng pagsasalin,
nakasusumpong ng hindi biro-birong
suliranin ang maraming tagapagsalin. Ito rin
ang dahilan kung bakit nababago ang diwa
ng ilang bahagi.
• Naging dakila ang taludtod ni Virgil na:
“Quadrupedante putrem sonitu quatit ungula
campun”
• Masasabing madaling isalin nang tuluyan ang
kahulugang napapaloob sa isang tula subalit
imposibleng ilipat sa ibang wika ang buong
 ritmo, sesura, emosyon, at iba pang
katangian ng orihinal na teksto.
• Sa anong paraan ngayon dapat isalin ang
isang tula? Sa paraang patula rin ba? O sa
paraang tuluyan?
Mga Nagsasalungatang Paniniwala sa
Pagsasalin
• Ayon kay Savory, si Postgate ang nagsabi sa
kanyang aklat na Translations and
Translators na ang isang prosa o tuluyan at
dapat masalin sa paraang tuluyan din at ang
tula ay sa paraang patula rin.
• Si Matthew Arnold man ay naniniwala na
kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang
tula, ang salin ay kailangang magtaglay ng
mga katangian ng tula.
• Ang pagsasalin ng isang tulang may sukat ay
napakahina kung mawawala ang sukat; na
ang tuluyang salin ng isang tula ay
pinakamahina sa lahat ng paraan.
• Naniniwala sila na upang maging
makatarungan sa makatang awtor, ang
kanyang tula ay kailangang isalin ng isa ring
makata at sa paraang patula rin.
• Sinabi ni Hilaire Belloc na ang pagsasalin sa
isang tula ay higit na mabuti kung gagawin sa
paraang tuluyan. Sinusugan pa ito ni Sir John
Denham nang isalin nito ang Aeneid.
• Sa Introduksyon ng salin ay sinabi ni Denham
na ang layunin niya sa pagsasalin ay hindi
upang lumikha ng bagong tula kundi upang
isalin lamang ang diwang taglay ng isang tula
hindi sa paraang patula rin kundi sa paraang
tuluyan.
• Ang pagsasalin ng tula ay isang
napakadelikadong gawain; na sa
pagsasaling tula-sa-tula, ang bisa ng awtor
ay tulad ng gamot na nawawalan ng “ispiritu”.
• Ang orihinal na tula at ang patula ring salin
nito, karaniwan na, ay dapat magkatulad sa
anyo. Ang patulang salin ng isang tula ay
humahamon sa kakayahan ng tagapagsaling
gumamit ng mga tayutay at iba’t ibang paraan
ng pagsasaayos ng mga salitang tulad ng
orihinal na kailangang mapanatili ang
hangga’t maaari.
• Kung ang isang tula ay isasalin sa paraang
tuluyan, mayroon na kaagad na isang
“kapilayan” ang tagapagsalin bago pa siya
magsimula.
• Sa dalawang salin, ayon kay Savory, ay
malinaw na mapatutunayang higit na mabuti
ang paraang tula-sa-tula sapagkat bukod sa
napananatili sa salin ang “musika” ng orihinal
ay nahahantad pa rin ang mambabasa sa
aktwal na anyo nito.
• Lyric poem translated as prose is not an
adequate equivalent of the original. Though it
may reproduce the conceptual content, it falls
far short of reproducing the emotional
intensity and flavor. However, the translating
of some types of poetry by prose may be
dictated by important considerations. -Nida
TUGMANG PAMBATA
• Ang tugmaang pambata, rimang pambata,
o tulang pambata ay mga tula, berso, kanta,
o awiting kinawiwilihan ng mga bata dahil sa
pagkakaroon ng mga ito ng nakasisiyang
mga tugmaan ng tunog, tinig, at mga salita.
Isang halimbawa nito ang Pen-pen de
Sarapen. Sa Kanluraning Mundong
nagsasalita ng Ingles, nalalaman ng mga
bata ang tinatawag nilang mga rima ni Inang
Gansa o Mother Goose.
• Karamihan sa mga tugmaang pambata ang
hindi naman talaga layuning maging para sa
mga bata, sapagkat mayroon sa mga ito ang
may pinagmulang mga balada o awiting
kinakanta ng mga matatanda. Mayroon din
namang may impluho ng mga bugtong.
Mayroon din namang ukol sa mga
kaganapang pampolitika sa ilang pook ngunit
naging bahagi ng panitikang pambata. Nang
awitin ang mga ito ng mga ina at narinig ng
mga batang inaalagaan nila, natandaan ng
mga bata ang mga nakaaakit sa pandinig na
mga koro o parirala.
• Kabilang sa mga tangi o talagang pambatang
mga tugmaan o rima ang mga inaawit ng mga
ina para sa mga bata tuwing oras na ng
pagtulog, ang mga panghele o oyayi. Pati na
ang mga tulang nagtuturo sa mga bata
ng pagbilang at pagbigkas
ng abakada o alpabeto. Kasama rin ang mga
tugmaang ginagamit ng mga ina at mga anak
sa tuwinang naglalaro sila habang
magkakapiling.
 • May mga tugmaang pambata ang bawat
bansa. Naglalaman ang mga ito ng
kasaysayan at ng kaugalian ng mga
mamamayan ng bansa.
Mga Katangian
• May mga dahilan kung bakit nagugustuhan
ng mga bata ang makinig at magsambit ng
mga kataga ng mga tugmaang pambata.
Naging bantog ang mga ito sa mga bata dahil
sa mga katangian nito. Sari sari ang mga
paksa ng mga panulaang pambata, katulad
ng mahaharot na mga bata, mga taong may
masasamang mga ugali o gawi, matatandang
mga kababaihan, mga hari, mga reyna, at
mga hayop. Naglalahad ang iba ng
mga kuwentong pambata na kalimitang may
sigla at nakasisiyang pakinggan. Mayroon
namang labis ang pagiging nakakatawa,
bagaman mayroon ding malulungkot.
Siyempre, mayroon itong tiyak na tugmaan
ng mga tunog at salita, kahit na walang
saysay ang mga nilalaman o mensahe. May
mga himig ang mga ito na naaangkop sa
bawat damdaming nakakaantig sa mga
isipan, pandinig, at puso ng mga bata.
Mga Piling Halimbawa:
Pen-Pen de Sarapen
• Tungkol ang seksiyon ito sa awiting pambata,
para sa bandang Pilipino pumunta sa Pen
Pen.
• Sa kasalukuyan, isa nang tugmaang
pambata ang Pen-Pen di Sarapen, ngunit
dati itong isang tila "walang saysay" na
tugmaan na may nakapailalim na kahulugan.
Sapagkat tinutuligsa nito ang mga Kastilang
mananakop ng Pilipinas na gumagamit
ng espada upang igiit ang Kristiyanismo sa
mga sinaunang Pilipino.
Narito ang taludturan nito:
Pen Pen di Sarapen, de kutsilyo de almasen.
Hau hau de kalabaw, de batuten!
Sayang pula, tatlong pera,
Sayang puti, tatlong salapi.
Sipit namimilipit, gintong pilak
Namumulaklak sa tabi ng dagat!
Pongpong
Binibigkas ang tugmaang
pambatang Pongpong para sa mga sanggol na
may limang taong gulang at pataas na edad.
Sinasambit ito habang may pag-iingat na
hinahawakang magkakadikit ang mga kamay at
mga paa ng sanggol, parang isang ehersisyo ng
pag-uunat para sa mga bata:
Pong...
pong...
pong....
Galapong!
Haba, haba
Binabanggit ang Haba, haba sa mga sanggol na
may apat na taong gulang at pataas. Nilalahad ito
habang mahinahong hinihipo ang katawan ng
sanggol magmula sa balikat papunta sa mga hita,
na nagsisilbing masahe sa mga bata:
Haba, haba,
Parang bangka!
Bilog, bilog,
Parang niyog!
MODYUL 3 | ARALIN 1 | Ang Mga Tayutay at
Aplikasyon nito sa Pagsasalin
MAHALAGANG PAALALA
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
at pagkatutong layunin.
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Nasusuri ang mga tayutay na ginamit sa mga
mga tiyak na Gawain
2. Naikikintal sa isipan ang paraan ng wastong
pagsasalin sa mga tayutay.
3. Nakapagsasalin ng mga tayutay sa isang
parirala/pangungusap
NILALAMAN
Pagsasalin ng Tayutay
Ano ba ang tayutay?
“Ang Tayutay ay isang paglayo sa karaniwang
kayarian ng wika upang makapagbigay ng sariwa,
naiiba at kasiya-siyang pagpapahayag at
pagbibigay katuturan sa tulong ng paghahambing
 ng dalawang bagay na magkaiba ngunit
napagtutulad sa isa’t isa” -Ongoco (Plorante at
Laura1988:46)
Ang tayutay ay hindi mabulaklak na paggamit ng
wika kundi masining na pagpapahayag . -Ongoco
Kung ang panulaan ay hitik sa mga tayutay,
kakailanganin ng isang baguhang tagapagsalin o
ng isang nagbabalak magsalin na magkaroon ng
mga batayang kaalaman sa partikular na aspetong
ito ng wika. Sa Simpleng pagpapakahulugan ang
tayutay ay isang anyo ng paglalarawan na kaiba
sa karaniwang paraan ng pananalita; maaaring
patalinhaga na hindi literal ang kahulugan ng mga
salita.
Paraan sa Pagsasalin ng mga Tayutay
1. Dapat isalin ang diwa ng salita sa payak na
kahulugan. Ang wikang isinasalin (W1) na
matayutay ay magiging payak sa wikang
pinagsasalinan (W2).
Halimbawa:
• The Philippines elected national officials in 1998.
Salin: Ang mga mamamayang Pilipino ay naghalal
ng pambansang pamunuan noong 1998.
2. Kailangang panatilihin ang orihinal na salita at
dagdagan ng kahulugan upang pasidhiin ang
damdamin. Nangyayari ito kadalasan sa
panulaan.
Halimbawa:
• He drank 3 bottles.
Salin: Uminom siya ng tatlong boteng serbesa.
3. Dapat tumbasan ng kapwa matayutay o
idyomatikong pananalita ang isinasalin. Ang
matayutay na wikang isinasalin (W1) ay
tinutumbasan din ng matayutay na wikang
pinagsasalinan (W2).
Halimbawa:
• Don’t hurt his good name.
Salin: Huwag mong sirain ang maganda niyang
pangalan.
Mga Uri ng Tayutay
• Simile / Pagtutulad
Isa itong payak na paghahambing,
pagtutulad at paglilipat sa ilang bagay, tao, hayop
o ideya. Sa pagtutulad ng dalawang bagay, tao,
hayop o ideya, ginagamit ang mga salita at
pariralang gaya ng “parang, paran, gaya ng, tulad
ng, wangis ng o kawangis, gaya ng animo’y, tila.”
Halimbawa:
o “Cheeks like roses”
Salin: Mga pisnging tulad ng rosas
o “Women are changeable as the weather”
Salin: Ang mga babae ay pabago-bago tulad ng
panahon
• Metapora / Pagwawangis
Naghahambing din tulad ng pagtutulad subalit ang
hambingan ay tiyak o tuwiran at hindi gumagamit
ng mga salitang nabanggit sa pagtutulad o simile.
Halimbawa:
o “Mantle of darkness”
Salin: lambong ng kadiliman
o “Your life is an open book to me”
Salin: Ang buhay mo ay isang bukas na aklat sa
akin
• Metonimya / Pagpapalit-tawag
Ito ay isang uri ng tayutay kung saan ang tawag sa
isang bagay ay ipinapalit o inihahalili bilang
talinhagang pantawag sa isang bagay na
ipinahihiwatig.
Meto – salitang griyego “change”
Onym – “name”
Halimbawa:
o “The DECS suspended the teachers who went on
strike”
Salin: “Sinuspindi ng DECS ang mga
nagwewelgang mga guro”
Ang talagang sumuspindi sa mga
gurong nagwelga ay si Dr. Carino, kalihim ng
 DECS. Ang DECS ay sagisag na ipinalit sa kalihim
na si Dr. Carino
• Sinekdoke
Ito ay isang uri ng Tayutay na
tumutukoy sa relasyon ng bahagi at kabuuan (part
whole) na kung saan ang bahagi ay kumakatawan
sa kabuuan o kabaligtaran nito.
Halimbawa:
o “The Government reintroduced the electric chair.”
Salin: Ibinalik ng pamahalaan ang silya elektrika
• Hyperbole / Pagmamalabis
Madali lang ang pagpapaliwanag ni
Webster tungkol sa tayutay na ito: “ Exaggeration
for effect, not to be taken literally.” Sa ibang salita,
ang hyperbole ay isang eksaheradong pahayag na
sinasadyang gamitin ng nagsasalita o sumusulat
upang mapag-ibayo ang katindihan o epekto ng
diwa o mensaheng kanyang ibig ipahatid.
Sa pagsasalin ng Hyperbole, dapat
mapanatili sa salin ang eksaheradong bisa ng
mensaheng ibig ikintal ng awtor sa isip ng
mambabasa.
Halimbawa:
o He's running faster than the wind.
Salin: Tumakbo siya nang mas mabilis kaysa sa
hangin.
o This bag weighs a ton.
Salin: Ang bag na ito ay may bigat na isang
tonelada
• Eupemismo / Paglumanay
Ito’y paggamit ng matalinghagang salita opahayag
bilang pamalit sa isang salita o pahayag na
nakakasakit ng damdamin o malaswang
pakinggan.
Halimbawa:
o He has passed away
Salin: Siya ay sumakabilang buhay
o She is between jobs
Salin: Siya ay walang trabaho sa kasalukuyan
• Personipikasyon
Ito’y matatawag ding padiwangtao, ayon sa ibang
awtor. Nagbibigay-buhay o nagbibigay-katauhan
ito sa mga bagay na walang buhay; sa ibang salita,
inililipat ang katangian ng tao sa mga karaniwang
bagay.
Halimbawa:
o Answer the phone
Salin: Sagutin ang telepono
o My alarm clock yells at me to get out of bed every
morning.
Salin: Ang aking despertador ay humihiyaw sa akin
tuwing umaga upang bumangon na ako sa aking
higaan.
• Panawagan / Pagtawag / Apostrope
Kahawig din ito ng personipikasyon
dito, ang mga bagay na walang buhay ay waring
may buhay at kinakausap
Halimbawa:
o Oh, rose, how sweet you smell and how bright you
look!
Salin: Oh, Rose, kay bango ng iyong amoy at ang
ningning mong pagmasdan!
o Car, please get me to work today!
Salin: Pakiusap, aking awto ihatid mo ako sa
trabaho ko ngayon.
• Ironiya / Pag-uyam
Ito ay nagpapahayag ng kabalintunaan, ng
pangungutya, panunuya o pang-uuyam sa
pamamagitan ng mga salita o pahayag na kapag
kinuha ang paimbabaw na kahulugan ay waring
pamumuri sa tinutukoy. Sa ibang salita,
kabaliktaran ang kahulugan ng sinasabi.
Halimbawa:
o A police station being burglarized
Salin: Ang istasyon ng pulis ay ninakawan.
o A t-shirt with a “Buy American” logo that is made in
China
Salin: Ang damit na may logong “Buy American” ay
gawa sa bansang China.
• Paradoks
Isang paraan ng pagpapahayag na sa biglang-isip
ay waring taliwas sa katotohanan o sa sentido
komun, ngunit kapag sinuring mabuti ay malilirip
na mayroon palang matatag na batayan.
Halimbawa:
o This is the beginning of the end.
1. Natatalakay ang kahulugan ng idyoma at mga
Salin: Ito ang simula ng katapusan
o Here are the rules: Ignore all rules.
2. Naisasalin ang mga idyoma mula sa wikang Ingles
Salin: Ito ang patakaran: huwag pansinin ang
lahat ng patakaran.
3. Nasusunod nang wasto ang mga hakbangin at
• Oksimoron
Paghahalo ng dalawang salitang magkasalungat
na nagiging katanggap-tanggap sa nakaririnig o
nakababasa.
Halimbawa:
o “Same difference”
Salin: Parehong magkaiba
o “Living dead”
Salin: Buhay na patay
• Onomatopeya
Paggamit ng salitang kahawig o katunog ng
nginangalanan. Kung ano ang tunog ay siyang
kahulugan.
Halimbawa:
o The buzzing bee flew away.
Salin: ANg umuugong na bubuyog ay lumilipad
palayo
o The books fell on the table with a loud thump.
Salin: Ang librong nahulog sa lamesa ay may
malakas na kalabog.
MODYUL 3 | ARALIN 2 | Ang Idyoma sa
Pagsasaling-wika
MAHALAGANG PAALALA
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
at pagkatutong layunin.
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
gabay sa pagsasalin nito.
tungo sa wikang Filipino.
mga kaparaanan sa pagsasalin ng idyoma.
NILALAMAN
Idyomatikong Pagsasalin
Isinasaisip sa pagsasaling-wika ang mga
limitasyon na kabilang ang diwa (konteksto), ang
patakarang pambalarila (gramatika) ng dalawang
wika, ang pamamaraan at gawi ng pagsulat sa
dalawang wika, at ang kanilang mga wikain
(kawikaan o idyoma). Isang karaniwang kamalian
sa pagkakaintindi na may payak na paraan ng
pakikipag-ugnayan ang bawat dalawa (ang literal
na salin o pagtutumbas ng salita-sa-bawat-salita);
at ang pagsasalin ay isang tuwiran at mekanikal na
proseso. Sa pagtutumbas ng salita-sa-bawat-
salita, hindi pinahahalagahan at hindi nabibigyan
ng pansin at diin ang diwa, balarila, mga gawi, at
kawikaan.
Sa idyomatkong pagsasalin, mensahe, diwa o
kahulugan ng orihinal na teksto ang isinasalin.
Hindi nakatali sa anyo, ayos o estruktura ng
isinasalin bagkus iniaangkop ang bagong teksto sa
normal at natural na anyo ng pinagsasalinan.
Halimbawa:
Orihinal: Still wet behind the ears
Salin: May gatas ka pa sa labi
Ano ang IDYOMA?
Ang isang sawikain o idyoma ay isang
pagpapahayag na ang kahulugan ay hindi
komposisyunal—sa ibang salita, hindi binubuo ng
tumpak na kahulugan ang mga kanya-kanyang
salita na nabuo; ito ay di-tuwirang pagbibigay
kahulugan at pagpapakita ng kaisipan at kaugalian
ng isang lugar.
Narito ang ilan sa mga halimbawa ng idyoma at
mga kahulugan ng bawat isa:
• ilaw ng tahanan– ina
• haligi ng tahanan– ama
• bukas ang palad– matulungin
• taingang kawali – nagbibingi-bingihan
• buwayang lubog– taksil sa kapwa
• malaki ang ulo– mayabang
• pantay na ang mga paa– patay na
• maitim ang budhi– tuso
• kapilas ng buhay – asawa
• bahag ang buntot – duwag
• balat-sibuyas– mabilis masaktan
• kusang-palo– sariling sipag
• usad pagong– mabagal kumilos
• itaga sa bato– ilagay sa isip
• May bulsa sa balat– kuripot
• ibaon sa hukay– kalimutan
• pagsunog sa kilay– pag-aaral ng Mabuti
• nakalutang sa ulap– sobrang saya
Narito naman ang ilang halimbawa na mayroong
salin sa Ingles:
Halimbawa: butas ang bulsa- penniless; without
money
Hindi mahulugang karayom- very
crowded
IDYOMATIKONG PAHAYAG
Ang Idyomatikong Pahayag o Salitang
Matalinhaga ay parirala o pangungusap na ang
kahulugan ay kompletong magkaiba ang literal na
kahulugan ng salitang gawa sa matalinghagang
salita. Ito ay naging pangmalawakang gamit dahil
ito’y Makahulugang Mensahe.
Halimbawa: Buto’t balat- payat na payat (A skinny
lad after the accident.)
Pipitsuging tao- mahirap (small fry)
(Stay away from the small fry but
instead go after the fat-cats)
(Iwasan mo ang mga pipitsuging tao
at doon ka sa may sinasabi)
GABAY SA PAGSALIN NG IDYOMATIKONG
PAHAYAG
1. Tandaan na ang mga ekspresyong idyomatiko
ay maaaring may kahulugang literal.
Samakatwid, maaaring literal ang itumbas
depende sa konteksto . Kung minsan,
nagkakataon din na ang ekspresyong
idyomatiko sa isang wika ay may katapat na
katapat na ekspresyon sa ibang wika.
2. Maaaring ihanap ng kapwa ekspresyong
idyomatiko.
3. Tumbasan ang kahulugan ng ekpresyong
idyomatiko sa paraang idyomatiko.
GABAY SA PAGSASALIN NG IDYOMA
Isalin ang diwa ng salita sa payak na kahulugan,
ang wikang isinalin na matayutay ay dapat maging
payak sa wikang pinagsasalinan. Bigyang –pansin
ang mga sumusunod na gabay:
1. May Literal na Katapat
• Old maid (matandang dalaga)
• Sand castle (kastilyong buhangin)
2. May Panapat na Idyoma
• Piece of cake (sisiw)
• No word of honor (walang isang salita;
walang paninindigan sa salita)
3. Walang Panapat na Kayang Ibigay ng
Kahulugan
• Barking up the wrong tree (pagtuturo sa
maling tao)
• Once in a blue moon (bihira mangyari)
4. Pariralang Pandiwa at Pang-ukol
• Run away (tumakas)
• Run after (habulin)
• Run over (masagasaan)
• Run into (magkasalubong)
MODYUL 3 | ARALIN 3 | Pagsasalin ng Prosa o
Tuluyan
MAHALAGANG PAALALA
Walang anumang bahagi ng modyul na ito ang
maaaring muling mailimbag o magamit nang
walang pahintulot mula sa mga tagapagsulat. Ang
modyul na ito ay ginawa para sa pangedukasyon
at pagkatutong layunin.
KINALABASAN AT PAGKATUTO
Pagkatapos na mabasa ang modyul na ito, ang
mga mag-aaral ay:
1. Nasusuri ang iba’t ibang panitikang Pilipino sa
anyong prosa o tuluyan
2. Naipaliliwanag ang paraang segmentasyon sa
mga baguhan sa larangan ng pagsasalin ng
prosa o tuluyan
3. Nakapagsasalin ng isa sa mga uri ng akdang
tuluyan o prosa mula sa wikang Filipino tungo
sa wikang Ingles.
PAUNANG PAGTATAYA
Sasanayin ka sa pagbabasa at pagbubuod ng mga
akda tungo sa maayos na pagsasalin sa Ingles.
Unang Gawain: Pagbubuod at Pagsasalin sa
Inggles ng Binasang akda
Madaling-araw pa lamang ay papunta na sa
tubigan sina Ka Albina, kasama ang anak na
dalagang si Nati at ang pamangking si Pilang.
Sunung-sunong nila ang mga matong ng
kasangkapan at pagkain.
Habang daan, nakasabay nila sina Ka
Ipyong, Pakito, at Pastor na nakasakay sa kalabaw
dala ang kanya-kanyang araro. Habang
naglalakad, nagkakatuwaan sila at
nagkakatuksuhan. Si Ore na kasama rin nila ay
nagpatihuli na parang may malalim na iniisip.
Nang marating nila ang tubigang aararuhin,
may nadatnan na silang nagtatrabaho. Ang iba
naman ay katatapos lamang sa pagtilad at habang
nagpapahinga ay nagkakasarapan sa
pagkukwentuhan.
Habang abala sa pag-aayos ng mga
kasangkapang gagamitin sina Nati at Pilang,
nandoon din si Pastor at nagpipilit na tumulong kay
Pilang. Si Ore naman ay mapapansing
pinamumulahan ng pisngi. Inabutan ni Pilang si
Pastor ng kape ngunit sinamantala ito ng binatang
sapuhin ang kamay ng dalaga. Walang kibong
lumapit si Ore kay Nati at humingi ng kape at
kamote. Walang patlang ang sulyapan nina Nati at
Ore habang nagkakainan. Si Pastor naman ay
laging nahuhuling nakatingin say Pilang.
Makakain, inumpisahan nila ang suyuan.
Sunud-sunod silang parang may parada.
Masasaya silang nag-aararo at maitatangi ang
kanilang pagkakaisa sa tulung-tulong na paggawa.
Para silang nagpapaligsahan sa ingay at hiyawan.
Ganoon na nga ang nangyari. Lihim na
nagkasubukan sa pag-aararo sina Pastor at Ore.
Nagpakitaan sila ng bilis sa pagbungkal ng lupa at
gilas ngkalabaw. Ipinanahimik lamang ito ng
dalawang dalaga na alam na alam ang dahilan
Nauna si Pastor, sumusunod lamang si Ore.
Malaki na ang kanilang naaararo ngunit patuloy pa
rin sila. Mahina ang kalabaw ni Ore kaya nahuhuli,
samantalang magaling ang kalabaw ni Pastor kaya
nangunguna. Hindi na makahabol si Ore sa layo ni
Pastor nang huminto na ang kalabaw niya sa
sobrang pagod.
Tinawag sila ni Ka Punso para kumain.
Tumigil si Pastor. Kinalagan ang kalabaw niya at
sinabuyan ng tubig. Nakatawa itong lumapit sa
mga kasama. Samantalang si Ore ay hinimas-
himas pa muna ang batok ng kanyang kalabaw na
bumubula ang bibig at abut-abot sa paghinga.
Nilapitan siya ng isa sa mga kasamahan at
ipinagpatuloy ang ginagawa niya. Lumapit si Ore
sa mga kasamahang mapulang-mapula ang
mukha at paulit-ulit na ikinukuskos ang mga palad
na malinis na naman sa pantalon at walang
masabi kundi ang pag-aming talagang makisig ang
kalabaw ni Pastor.
Naupo si Ore ilang hakbang ang layo kina
Nati at Pilang. Si Pastor ay kumakain sa tabi ni
Pilang. Nilapitan ni Pilang si Ore at dinulutan ng
pagkain. Naibsan ang pagod at hirap ni Ore.
1. Ano ang dalawang maaaring ipakahulugan
sa pamagat ng maikling kwento na “
Suyuan sa Tubigan “ ni Macario Pineda? (
5 puntos)
 2. Ano ang naging kawakasan ng kwento?
(10 puntos)
3. Isalin sa wikang Ingles ang iyong naging
kasagutan sa bilang 1. ( 5 puntos)
NILALAMAN
Ang layunin ay maipakita ang kahalagahan ng
isang prosa o tuluyan, sa pamamagitan nito ay
malalaman natin ang iba’t ibang uri ng mga akdang
pampanitikan at mahubog pa ang ating kaalaman
sa pagsulat ng isang panitikan gamit ang prosa o
tuluyan. At kung paano maging isang magaling na
tagapagsalin.
Naniniwala ang mga awtoridad sa
pagsasalin na sa pangkahalatan, may dalawang
uri ng pagsasalin: a) pagsasaling pampanitikan, b)
pagsasaling di-pampanitikan o teknikal. Nasa
ilalim ng pagsasaling pampanitikan ang mga
akdang pampanitikan tulad ng maikling kwento ,
dula, tula,nobela at sanaysay. Samantala, nasa
ilalim naman ng pagsasaling teknikal ang tekstong
hindi kabilang sa mga nabangggit, tulad ng mga
tekstong may kinalaman sa siyensya at
teknolohiya, mga disiplinang akademiko, pati na
ang mga dokumentong pambatas, mga balita sa
diyaryo, editoryal, isports, komersyo, at iba pa.
ANO ANG PROSA?
Prosa o tuluyan ang uri ng malikhaing
pagsulat na gumagamit ng pangungusap na tuloy
tuloy o patalatang paraan. Kabilang sa prosa ang
malikhaing kuwento, nobela, sanaysay,
talambuhay, anekdota at iba pa.
Mga Uri ng Anyong Tuluyan
• Mga Kwentong-Bayan
Tayong mga Pilipino ay madalas na nagtitipun-
tipon at karaniwang nauuwi sa biruan, awitan,
kwentuhan, at paglalaro. Ang kuwentuhan ang
pinaka karaniwang nangyayari.
Tungkol ito sa mga buhay-buhay o mga namanang
salaysay. Ito ngayon ang tinatawag na kwentong-
bayan.
Ang kwentong-bayan o folktales sa Ingles ay mga
pasalitang pagsasalaysayan sa tradisyong
patuluyan. Kinukuwento ito sa pamamagitan ng
natural na pag-uusap na pasalita na karaniwang
nangyayari sa pang-araw-araw na pag-uusap.
Naiiba ito sa anyong patula kung saan ang
pagbigkas ay artipisyal dahil ito’y taludturang may
sukat at tugma.
Ang salitang bayan sa kwentong-bayan ay
nagsasaad na hindi alam kung sino ang taong
tiyak o pinakaunang naglahad ng kwento. Ito ay
hindi nasusulat o nakasulat sapagkat ito ay
nagpasalin-salin lamang sa bibig ng marami.
Walang tanging nag mamay-ari nito kundi ang
bayan.
• Alamat
Ang alamat o legend sa Ingles ay tumutukoy sa
isang uri ng kwentong-bayan na nagsasalaysay
tungkol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay. Ito
ay mga kwento tungkol sa pinagmulan ng simula.
• Mito
Ito’y karaniwang kwento tungkol sa diyos o diyosa,
bathala, o mga anito. Kasama na rin dito ang
tungkol sa kanilang mga nilalang tulad ng
kalikasan, langit, mundo, at mga unang tao.
Kaugnay na rin dito ang tungkol sa pagsamba ng
tao sa maylalang o maykapal (Diyos). May mga
pagkakataon ding may mga nilikha na tanging
dinadakila o binabayani. Ito’y dahil sa kanilang
katapangan, kagitingan, o kapangyarihan.
Ilan sa mga mito sa ating bansa ay patungkol sa
pagsamba, tulad ng pagkaroon ng tinatawag na
Gugurang ng mga Bikolano, Kabunian ng mga
Ilokano, Adwata ng mga Bilaan, at Bathala ng mga
Tagalog. Kung tungkol naman sa mga bayani, ang
mga Bikolano ay may Handing, isang magiting na
bayaning pumatay sa isang higanteng ahas.
• Ang Pabula
Ang pabula ay unang naging tanyag sa Greece
dahil sa Aesop’s Fable, mga kwento ni Aesop na
isang Greek. Ang pabula ay mga kwentong-bayan
na karaniwang isinasalaysay ng mga magulang sa
kanilang mga anak upang sila’y aliwin o
pangaralan. Dahil mahilig ang mga bata sa mga
hayop, ang mga tauhan sa kwento ay pawang mga
hayop at ginagamit upang kumatawan sa mga
katangian o pag-uugali ng tao. Halimbawa, ang
ahas ay inihahalintulad sa isang taong taksil, ang
unggoy o matsing sa isang taong tuso, at ang
pagong sa taong makupad. Sa kalikasan naman,
ang rosas ay kumakatawan sa babae o sa pag-
ibig, ang bubuyog sa isang mapaglarong
manliligaw, at kung anu-ano pa. Sa ganitong
paglalahad, naiiwasan ang makasakit sa
damdamin ng tao, sakali mang may nakikinig na
maaaring siya ang tinutukoy ng tema. Sabi nga sa
isang salawikain, “Bato, bato sa langit, ang tamaan
ay huwag magagalit.” Sa mga panahong supil ang
pamamahayag, ang pabula ang mabisang sandata
upang maipahayag ang katiwalian at mailantad ito
sa mga kinauukulan.
• Ang Parabula
Ang parabula ay karaniwang hango sa Bibliya o
Banal na Kasulatan. Sa mga Kristiyano, ang
parabula ay mga pagtuturo at pangangaral ni
Hesus noong magsimula Siya sa Kanyang misyon
sa daigdig. Isang halimbawa ng parabula sa wika
Niya ay: “Ang tao ay may mga mata ngunit hindi
nakakikita, may mga tainga subalit hindi
nakaririnig.” Sa pamamagitan ng kaisipang ito,
mamumuni-muni, mauunawaan, at makikilala ng
isang tao ang kanyang sarili. Ang parabula, tulad
ng pabula, ay masimbolo kaya malalim ang
kahulugan at dapat pag-isipan. Katulad din ng
alamat at pabula, ang parabula ay nagtataglay ng
aral na nagsisilbing gabay sa ating buhay. Ang
anyo nito ay tila kwentong pambata sa unang
tingin dahil payak ang takbo ng banghay at mga
karaniwang tao, hayop, o bagay lamang ang mga
tauhan. Kadalasang nababagay ang mga parabula
sa mga taong may kakayahang magpasya gaya ng
mga magulang at iba pang mga nakatatanda
upang lalong lumawak ang kanilang pakikitungo sa
kanilang sarili, kapwa, lipunan, at sa larangang
kanilang kinabibilangan.
• Ang Maikling Kwento
Ang maikling kwento ay isang makabagong
sangay ng panitikan na sadyang kinakathang
masining upang madaling pumasok sa isip at
damdamin ng mambabasa ang isang pangyayari
sa buhay na inilalarawan sa kwento.
May mga bahagi at sangkap o elemento ang
maikling kwento. Ito ay may simula, gitna, at
katapusan. Sa simula matatagpuan ang tatlong
mahahalagang sangkap o elemento: ang tauhan
na ipinakikilala ayon sa kaanyuan o papel na
gagampanan,halimbawa, ang bida at kontrabida;
ang tagpuan na pangyayarihan ng aksyon o
insidente na naghahayag ng panahon, halimbawa,
kung tag-init, tag-ulan, oras at lugar; at ang sulyap
sa suliranin, na magpapahiwatig sa magiging
problemang kakaharapin ng pangunahing tauhan
o ng tanging tauhan.
Sa gitna, tatlo rin ang sangkap. Ito ay ang
sumusunod: ang saglit na kasiglahan na
nagpapakita sa panandaliang pagtatagpo ng mga
tauhang nasasangkot sa problema; ang tunggalian
na tahasan nang nagpapakita ng labanan o
pakikibaka ng tanging tauhang inilalahad na
maaaring ang kanyang pakikipagtungali sa sarili,
sa kapwa, sa kalikasan; at ang kasukdulan, ang
pinakamadulang bahagi ng kuwento kung saan
iikot ang kahihinatnan ng tanging tauhan, kung ito
ay kasawian o tagumpay.
Sa wakas naman matatagpuan ang kakalasan at
ang kinatapusang sangkap. Sa kakalasan
mababatid ang kamalian o kawastuan ng mga di-
inaasahang naganap na pagbubuhol na dapat
kalagin. Mababatid naman sa katapusan ang
magiging resolusyon ng kwento at ito’y maaaring
masaya o malungkot, pagkatalo o pagkapanalo ng
pangunahing tauhan. May ibang mga kwentong
hindi na winawakasan at wala ang dalawang
huling sangkap nito. Iniiwan na lamang itong bitin
sa kasukdulan at hinahayaan na lamang ang
mambabasang humatol o magpasya sa dapat na
kahinatnan nito. Mapanghamon ang ganitong
wakas sa isip ng mga mambabasa. Parang
kabilang na rin sila sa mga saksi sa kwento. Sa
ganitong sitwasyon, inaasahan na bibigyang-
pansin ng mambabasa ang tinatakbo ng kwento
upang kapag hinilingan siya ng kawakasan at
kinakailangan na isalin sa wikang Inggles ay
pagsasalin sa diwang nakapaloob na lamang sa
akda ang kanyang pagsasalin at hindi salita-sa-
salita.
• Sanaysay
Tinatawag itong essay sa Ingles at essaier sa
Pranses na nangangahulugang “pagtatangka.”
May mga sanaysay na naglalahad,
nagsasalaysay, naglalarawan at nangangatwiran.
Maikling komposisyon na naglalaman ng sariling
kuro-kuro ng may akda.
• Talambuhay
Ito ay tala ng buhay ng isang tao. Ito ay tungkol sa
mga pangyayari sa buhay ng isang tao.
Karaniwang simula pagsilang hanggang sa isang
punto ng buhay. Ano man ang anyo ng prosa,
kailangang nakikilala ng isang tagasalin ang
anyong pampanitikan na kinabibilangan nito.
Makatutulong ang kaalamang ito sa pagharap sa
mga suliranin sa pagsasalin.
• Anekdota
Kinapapalooban ng kakatwang pangyayari sa
buhay ng tao na kapupulutan ng aral.
• Nobela o Kathambuhay
Isang mahabang kwento na nahahati sa kabanata
na bunga ng malikhaing pag-iisip.
• Balita
Paglalahad ng totoong pangyayari sa loob at labas
ng bansa.
• Talumpati
Isang buod ng kaisipan na sinasalaysay sa
entablado o sa harap ng mga tagapakinig. Ito ay
nauuri batay sa iba’t ibang layunin, ang talumpati
ay maaaring may layuning humikayat, magbigay-
impormasyon, magpaliwanag, mangatwiran,
maglahad ng opinion o paniniwala o lumibang.
• Dula
Mga kwento na isinasabuhay at nahahati ang
pangyayari sa yugto. Ito ay isang uri ng panitikan
na isinulat upang itanghal sa entablado o
tanghalan.
• Liham
Tumutukoy sa saloobin ng manunulat.
SINO ANG MAY KARAPATANG MAGSALIN SA
NG PANITIKAN?
Hindi iilang tagasalin at kritikong pampanitikan ang
naniniwalang ang tagasalin ng maikling kuwento
ay kailangang kuwentista rin, ang tagasalin ng
sanaysay ay kailangang mananalaysay rin, ang
tagasalin ng nobela ay kailangang nobelista rin, at
iba pa.
May karapatang magsalin ang isang taong
“nakababad sa panitikan,” o mayroon nang
mahabang taon ng likas na pagkahilig o
pagkahumaling sa pagbabasa ng panitikan. Hindi
man siya tagalikha ng panitikan, ang pagkahilig na
ito sa panitikan ay makatutulong nang malaki sa
isang tagasalin sa pagpapakahulugan o
interpretasyon.
MGA SULIRANIN SA PAGSASALIN NG PROSA
Sa pagsasalin ng prosa kailangang isaalang-alang
ng tagasalin ang natural na daloy ng
pangungusap. Nangangahulugan ito ng hindi
pagiging “tunog - salin” ng teksto. Ang ibig sabihin
nito ay para itong orihinal na isinulat sa TL. Upang
maisagawa ito, kailangang ang tagasalin ay: may
malalim na kaalaman sa idyoma ng TL at
kahusayan sa estruktura ng TL (Tunguhang
Lenggwahe).
Pangungahing Suliranin sa Pagsasalin ng
Tuluyan
Problema sa Idyoma
Imposibleng makapagsalin nang maayos ang
isang taong ni hindi maunawaan ang karamihan
ng mga ekspresyong idyomatiko sa wikang
kanyang isinasalin.
Problema sa Panghihiram
Sa bawat pangungusap na ating isinasalin ay
bihira ang pagkakataong hindi tayo napapaharap
sa problema panghihiram, lalo na kung ang
tekstong isasalin ay kargado ng kulturang
dayuhan.
Problema sa Balangkas/ Kayarian ng
pangungusap
Isa pang problema sa pagsasalin ay pagkakaiba
sa gramatika, sa istruktura o kayarian ng mga
pangungusap sa Ingles at Filipino.
Ang Pamaraang segmentasyon
Ang pamamaraang segmentasyon ay ang
paghahati-hati sa mga pangungusap o parirala
upang mas madaling maunawaan at maisalin ng
maayos ang teksto. Layunin nito ang pagbaha-
bahagiin sa maliit na segment ang pangungusap
upang mas maiintindihan
ang diwang nakapaloob dito. Sa pamamagi
tan ng segmentasyon ay nakukuha at
napapanitili ng tagasalin ang diwa ng orihinal na
akda. Kinakailangan dito sa paraan ng
segmentasyon na may sapat na kaalaman ang
tagasalin sa dalawang wika o higit pa
upang maging
angkop ang mga gagamiting salita sa pagp
apanatili ng diwa. Ito ang paraan upang tula, ang salin ay kailangang magtaglay pa rin ng
mabuo ng tagasalin ang pangunahing mensahe na mga katangian ng isang tula. Anupa’t waring
nais ipahiwatig ng awtor sa pamamagitan ng nagkakaiba sa paniniwala ang karamihan ng mga
pagbuo sa diwa mula sa hinati-hating bahagi ng tagapagsaling-wika. May mga nagsasabi na ang
pangungusap o parirala patungo sa kabuo-ang pagsasalin ng isang tulang may sukat ay
salin. napakahina kung mawawala ang sukat; na ang
tuluyang salin ng isang tula ay pinakamahina sa
Isang paraang magagamit ng tagasalin, ang lahat ng paraan. Sila’y naniniwala na upang
paghati-hati sa mga teksto sa mga segment o maging makatarungan sa makatang awtor, ang
bahagi. Nakatutulong ito sa pagsusuri ng mga kanyang tula ay kailangang isalin ng isang makata
teksto upang mahugot ang kahulugan. rin, at sa paraang patula rin.
Halimbawa: MODYUL 4 | ARALIN 1 | Ang Alamat, Pabula at
I believe that while we have utilized the Mga Salawikain
Presidential powers to dismantle the violent NILALAMAN
revolution and its communist apparatus, we must
not fail our people; we must replace the Ang Literatura sa Panahon ng Teknolohiya at
violent revolution with the authentic revolution– Elektronik Midya
liberal, constitutional and peaceful.
May puwang pa ba ang literatura sa bawat
Orihinal Salin isang Pilipino sa panahong nang nagbabagong
1.1 I believe 1.1 Ako’y naninindigan mundo? Ang sagot dito ay “Oo”. Sabi nga sa isang
1.2 that while we have 1.2 na bagama’t ating sikat na tagline “We find ways”, so as to literature,
utilize ginagamit “it finds ways”. Nagbabago lang ang anyo, ang
1.3 the Presidential 1.3 ang mga porma, at ang mukha ng panitikan subalit laman
powers kapangyarihan ng siya lagi ng blog, vlog, at mga personal posts ng
1.4 to dismantle the pangulo alinmang social media platforms. Siya ang
violent revolution 1.4 upang lansagin nagbibigay porma sa mga konbersasyon at mga
1.5 and its communist ang marahas na litanya sa mga account walls ng isang social media
apparatus rebolusyon. user.
1.6 we must not fail our 1.5 at ang makinarya
Sinasabing ang panitikan ang dugong
people nitong komunista
dumadaloy sa ugat ng bawat isang Pinoy upang
1.7 we must replace 1.6 ang ating
sabihin niyang siya’y makabayan na
1.8 the violent taumbayan ay hindi
nagpapahalaga sa kanyang pinagmulan. Ito ang
revolution dapat biguin
identidad niya, ang ‘badge’ o trademark na
1.9 with the authentic 1.7 dapat nating
magbibigay distinksyon sa kanya mula sa iba pang
revolution palitan
lahi ng tao sa mundong ibabaw. Samakatwid,
1.10 liberal, 1.8 ang marahas na
magbago man ang mundo, nararapat lamang na
constitutional and rebolusyon
may puwang pa rin ang panitikan sa puso at sa
peaceful 1.9 ng rebolusyong
isipan ng isang Pilipino—lalo’t higit ay sa isang
tunay
mag-aaral na Pilipino.
1.10 liberal,
konstitusyonal at Ang alamat, pabula at salawikaing Pinoy
mapayapa ay nagbabago rin ng anyo; nagiging flexible ang
kanyang lenggwahe (the language of social media)
at ang midyum ng paghahatid upang umakma sa
“Tula-sa-Tula” laban sa “Tula-sa-Prosa” modernong komunikador. Halimbawa, ang
salawikaing Pinoy ay nagbabago ang porma at
Isang manunulat ang nagsabi na ang isang prosa gamit ng salita subalit iisa pa rin ang taglay na
o tuluyan ay dapat na maisalin sa paraang tuluyan layunin—ang magbigay ng aral.
din, at ang tula ay kailangang sa paraang patula
rin. Si Matthew Arnold man diumano ay naniniwala
na kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang
Ano ang pabula?
Ang pabula (fable) ay isang maikling kuwentong
kathang-isip na kinatha noong unang panahon. Ito
ay ginagampanan ng mga hayop na nagsasalita at
kumikilos na tulad ng tao.
Ang pabula ay tumatalakay sa mga kilos at pag-
uugali na nangangailangang ituwid o baguhin dahil
sa pagiging hindi mabuti o makatarungan. Itinuturo
sa atin ng pabula ang tama, patas, makatarungan,
at makataong ugali at pakikitungo sa ating kapwa.
Ang mga pabula ay lumaganap dahil sa mga
magagandang aral sa buhay na ibinibigay nito.
Ano ang kahalagahan ng pabula?
Ayon sa philnews.ph, isa sa mga rason kung bakit
mahalaga ang kwentong ito ay dahil ipinapakita
nito ang mayamang kultura ng Pilipinas. Isa pa sa
mga dahilan kung bakit mahalaga ang pabula ay
dahil may gana ang kabataan na makinig sa
ganitong klaseng kwento. Kakaiba ang panlasa at
pandinig ng isang modernong kabataan, mas
gsusto niya ng bago sa kanyang pandama. Ang
pabula ay “maiba naman” sabi nga nila. Malayo sa
realidad ng MMORPG, iba sa meme at malayo rin
sa konsepto ng online vlogging. Subalit sa mundo
nang nakakasawa na— ay maiba naman. At dito
papasok sa panlasa ng isang kabataan ang
mensahe ng isang pabula.
Nuong unang panahon, nang ang pamumuhay ng
mga tao ay simple pa lamang, ang pabula ay
ginagamit upang turuan ang mga tao sa tamang
pag-uugali at pakikitungo sa kapwa. Sa paglipas
nang panahon ang pabula ay ginawang
kuwentong pambata na karaniwang isinasalaysay
sa mga bata bago sila patulugin (bedtime stories)
ng kanilang mga magulang. Sa panahon ngayon
ang pabula ay muling binalikan at muling sumisikat
sapagkat ito ay ginagamit sa ibang paraan upang
kapulutang ng mgaaral.
Halimbawa sa larangan ng negosyo ang pabula ay
ginagamit ng pamunuan ng mga kumpanya upang
turuan ang kanilang mga manggagawa sa wasto
at karapat-dapat na pakikitungo sa kanilang mga
kalakalan, sa mga kapwa empleyado, at maging
sa kanilang mga katunggali sa kalakalan.
Ano ang Alamat?
Ang alamat o legend/folklore sa wikang Ingles ay
isang kuwento na maaaring kathang-isip lamang o
may bahid ng katotohanang tumatalakay sa
pinagmulan ng isang bagay, lugar, pangyayari o
katawagan. Karaniwan nang nakapaloob sa isang
alamat ang kagitingan o kabayanihan ng ating mga
ninuno.
Ang alamat ay isang uri ng panitikan na
nagkukuwento tungkol sa mga pinagmulan ng mga
bagay-bagay sa daigdig. Ito ay mga kwento ng
mga mahiwagang pangyayari na nagpasalin-salin
sa bibig ng mga taong-bayan kaya't walang
nagmamay-ari o masasabing may akda ito. Ang
alamat ay kuwento na kathang isip lamang na
kinasasangkutan ng kababalaghan o 'di
pagkaraniwang pangyayari na naganap noong
unang panahon. Ang alamat ay karaniwang
tumatalakay sa mga katutubong kultura, kaugalian
o kapaligiran. Ito ay tumatalakay din sa mga
katangiang maganda, tulad ng pagiging matapat,
matapang, matulungin, at sa mga katangiang hindi
maganda tulad ng pagiging mapaghiganti,
masakim, o mapanumpa. Nguni't sa bandang huli,
ang kuwento ay kinapupulutan ng aral para sa
ikabubuti ng iba. Ito ay sumasalamin sa kulturang
bayang pinagmulan nito.
Salawikain
Ang salawikain ay mga kasabihan o kawikaan na
nagbibigay o nagpapanuto ng magagandang aral
o gabay sa pamumuhay, sa asal, sa
pakikipagkapwa.
Ang layunin ng salawikain ay ang pagsasabi ng
katotohanang hindi mapasusubalian na naging
bahagi na ng ating tradisyong Pilipino na ang
karamihan ay mula sa ibang bansa at ang iba
nama'y mula pa sa ating mga ninuno na
nagpalipat-lipat sa mga labi ng mga salinlahi.
Kahalagahan sa Pagsasalin ng Mga Salawikain
mula sa Ingles Patungong Filipino
1. Nakikita at napahahalagahan ang konseptong
global patungong local
2. Nalalasap ang diwa (mga paalala at patnubay)
mula sa konseptong kanluranin sa diwang
maka-Pilipino
3. Nakikilala ang mga konseptong global sa diwa
ng sariling atin
MODYUL 4 | ARALIN 2 | Paglikha at Pagsasalin
ng Komiks Strip
NILALAMAN
Komiks Istrip
Ang komiks istrip ay kuwento sa paraang pa-
komiks. Taglay nito ang mga larawan at dayalogo
ng mga tauhang kalahok sa kwento. Ginagamit din
ito sa pagbubuod ng mahahabang salaysayin at sa
pagbibigay-diin sa mahahalagang detalye ng isang
kwento. Gumagamit ito ng tinatawag na mga
speech bubbles o speech ballons. Maaari din itong
gamitin sa pagsusulit lalo’t higit kung naratibo o
palahad ang estilo nito. Mas nagiging imahinatibo
at malikhain sa pagtuklas ng idea na maaaring
ilagay o isulat sa mga speech bubbles.
Halimbawa ng speech bubbles sa komiks
May halaga pa ba ang komiks sa digital era? May
puwang pa ba ito sa panlasa ng digital natives at
digital migrants? Ang sagot ay depende sa kung
paano ang isang indibidwal nagpapahalaga sa
impormasyon. Maging ang komiks ay sumasabay
sa modernong takbo ng panahon. Ayon sa popular
na website ng quora.com, “comics are far from
dying medium”. Ang midya na ito ay namayagpag
sa napakahabang panahon at kumita ng limpak na
salapi at nakikitang mamamayagpag pa ito sa
susunod na panahon. Kahit hindi na ganoong
kalakas ang hatak sa mambabasa sa Hilagang
Amerika kumpara sa Pransya at Japan, masasabi
pa rin na ito’y buhay pa at nasa sirkulasyon pa rin
sa kasalukuyang panahon.
Ang Komiks at ang Pagsasaling-wika
Maituturing na mapanghamon ang
pagsasalin ng tekstong komiks na nasa wikang
dayuhan patungo sa wikang lokal. Magkaiba ang
namamayaning pilosopiya, ang kinalakihang
kultura at ang lipunang ginagalawan ng mga
tumatangkilik nito kung kaya may mga balakid sa
gawain at punto ng pagsasalin. Halimbawa, iba
ang konsepto ng hiya at palabra de honor ng
bansang Hapon kumpara sa Pilipinas. Isa itong
halimbawa ng hamon sa isang tagasalin kung
paano niya ipaparating ng konsepong ito patungo
sa mambabasang Pinoy. Kinakailangan dito ng
ibayong ingat sa pagsasalin upang iparating pa rin
sa target na mambabasa ang konteksto ng
orihinal. Sapagkat nasa ikatlong salin ang teksto
kung ang orihinal nito ay nasa wikang Hapones—
tiyak na naisalin na ito sa Ingles bago pa tangkaing
isalin sa wikang Filipno. Ang pananaliksik sa
kultura at uri ng pamumuhay ng tekstong orihinal
ay marapat lamang na gawin ng isang
nagtatangkang magsalin—lalo na ng komiks.
Ang tanong ay kung kailangan pa ba itong
isalin sapagkat naiintindihan naman ito sa wikang
pinangggalingan, ang wikang Ingles. Ang sagot ay
Oo. Mas lasap ng lokal na mambabasa lalo’t higit
ng mga kabataan kung nababasa nila ito sa
wikang alam ng kanilang dila. Isa pa ring hamon
dito ay ang dibuhista (graphic designer, artist) na
maglilipat naman ng larawan sa konteksto ng
wikang pagsasalinan.

Ang Japanese Manga: Isang Barayti ng Komiks

Dahil usong-uso ang anime ng bansang Hapon,

hindi rin pahuhuli ang Japanese Manga na isang
barayti ng komiks at tunay na malakas ang hatak
hindi lang sa kabataan kundi sa mundo ng
kulturang popular. Ayon sa website na
nsufl.libguides, ang manga ay komiks ng bansang
Hapon. Ang salitang “manga” ay mas malimit
nagkakapalitan ng konsepto sa terminong
American na “graphic novel.” Subalit, hindi katulad
ng American comics, ang manga ay binabasa
mula kanan pakaliwa. Ang kalimitan sa saling
Ingles ng manga ay nagtataglay ng orihinal na
dibuho (artwork), pinapalitan lang ang mga
dayalogo. Marami sa kabataang Pinoy ang tunay
na nahilig sa manga bunga na rin ng hype sa
kulturang popular.