Professional Documents
Culture Documents
Marathi SetuAbhyas STD 9
Marathi SetuAbhyas STD 9
AZwH«$‘{UH$m
4) VwPo ñdßZ :
....................................................................................................................
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªMo JQ> H$amdoV. {dXçm϶mªZm nmR>mVrb àg§JmgmaIm ˶m§À¶m Am¶wî¶mV Ambobm
àg§J AWdm AZw^dm~m~V JQ>mV MMm© H$aʶmg gm§Jmdr d Imbrb H¥$Vr gmoS>dyZ ¿¶mdr.
H¥$Vr … Vw¶m Am¶wî¶mVrb EImXm ñ‘aUmV amhUmam AZw^d d àg§Jm§Mr JQ>mV MMm© H$a.
H¥$Vr … Vy JQ>mV gm§{JVbobm àg§J Vw¶m eãXm§V {bhr d ˶mbm erf©H$ Xo.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr … B¶ËVm AmR>drV Vy Aä¶mgbobm YmS>gr H°$ßQ>Z am{YH$m ‘oZZ ¶m§Mm OhmOmdaMm àg§J Vw¶m eãXm§V
{bhr.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr … "~mJoVrb ‘r EH$ ’w$bnmIê$' Aer H$ënZm H$ê$Z Vwbm ¶oUmao AZw^d dhrV {bhr.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : Imbr {Xboë¶m dm³¶mVrb eãXm§dê$Z gm‘m{gH$ eãX V¶ma H$a d ˶mMm àH$ma AmoiIyZ dhrV
{bhr.
1) A{Zb emioV {Z¶{‘V hOa amhV Zmhr.
2) e§H$amMr AmoiI Vr, H$s ˶mMm H§$R> {Zim Amho.
3) JaOy§Zm Amnmnë¶m e³Vrà‘mUo ‘XV H$amdr.
4) nmD$g nS>ë¶mZo ZXr Am{U Zmbo VwSw>§~ ^ê$Z dmhÿ bmJbo.
5) AmB©Zo AmO XodmMo Ka ’w$bm§Zr gO{dbo.
{Xdg - 03, 04
3. nÌboIZ
joÌ : dmMZ/boIZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.15 : X¡Z{§ XZ OrdZmVrb EImXr d¡{eîQçnyU© KQ>Zm, pñWVr, AZw^d ¶m§da {d{dY àH$mao gO©ZmË‘H$
boIZ H$aVmV. (CXm., gmoeb ‘r{S>¶mda {b{hUo, g§nmXH$m§Zm nÌ {b{hUo.)
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : H${dVoVrb ¶‘H$ AgUmè¶m eãXm§À¶m OmoS>çm {bhr.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
H¥$Vr : XþîH$miJ«ñV ^mJmVrb eoVH$ar ¶m {df¶mda AmYm[aV Zm{Q>H$m V¶ma H$a d {‘Ìm§À¶m ‘XVrZo dJm©V
gmXa H$a.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : Am§VaOmbÀ¶m (B§Q>aZoQ>) ‘XVrZo eoVH$ar JrV d Xoe^³Vrna JrV {‘id. JrVmÀ¶m Ame¶mÀ¶m AmYmao
VwbZm H$ê$Z dhrV {bhr.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : Imbr {Xbobr {deofUo d ˶mgmaIr Aݶ {deofUo dmnê$Z Xhm AmoitMm n[aÀN>Xo dhrV V¶ma H$a.
‘mPm, ˶mMm, H$moUVm, Amåhr, ^anya, XmoZ, Q>dQ>drV, ñdÀN>, H$mim, nm§T>am B˶mXr.
{Xdg - 08
6. Ab§H$ma
joÌ : ^mfmä¶mg
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.18 : ì¶mH$aU KQ>H$m§Mr ‘m{hVr KoVmV d ˶m§Mm boIZmV ¶mo½¶ dmna H$aVmV. CXm., {d^³Vr,
à¶moJ- H$V©ar, H$‘©Ur d ^mdo à¶moJ, g§Yr- ñdag§Yr, 춧OZg§Yr d {dgJ©g§Yr, Ab§H$ma-
¶‘H$, AZwàmg, Cn‘m d CËàojm, g‘mg A춶r^md, VËnwéf, X²d§X²d d ~hþd«rhr,
AjaJUd¥ËV - ^wO§Jà¶mV, dg§V{VbH$m, ‘m{bZr.
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : {VMo S>moio nmUmdbo. {VMo ha{Ug‘ ~mobHo$ ZoÌ nmUmdbo.
1) darb XmoÝhr dm³¶m§V Vwbm H$m¶ ’$aH$ dmQ>Vmo Vo gm§J.
gamd H$ê$¶m
{dXçm϶mªgmo~V MMm© Ho$ë¶mZ§Va {dXçm϶mªZm Cn‘o¶ d Cn‘mZ ¶m g§H$ënZm A{YH$ ñnîQ> H$ê$Z
gm§Jmì¶mV d g§~§{YV Ab§H$mam§Mr g§H$ënZm A{YH$ ñnîQ> H$ê$Z gm§Jmdr.
H¥$Vr : Imbrb {dYmZm§Vrb Cn‘o¶ d Cn‘mZ AmoiIyZ {bhr.
1) JmoYy‘ dU© {VMm haUmÀ¶m nmS>gmnar S>moio :
Cn‘o¶ ................... Cn‘mZ ....................
2) dmK JaOmdm Ver gmdiçmZo Amamoir ’$moS>br :
Cn‘o¶ ................... Cn‘mZ ...................
H¥$Vr : Imbrb {dYmZm§Vrb Ab§H$ma AmoiIyZ {bhr.
1) ~mny Jm¶YZr ~mUmgmaIm AmJrV {eabm. : ...........................................................
2) bmQ> CgimoZr Oir Iio ìhmdo, : ......................................................................
˶mV M§ÐmMo Mm§XUo nS>mdo, Vgo Jmbr hmgVm Vw¶m ìhmdo.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr … eãXH$moS>o gmoS>d.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : a{ddmar gwQ²>Q>rÀ¶m {Xder ‘amR>r {df¶mMm OmXm Vmg Amho, ho Vy AmB©bm gm§JVmo Amhog Aer H$ënZm
H$a. AmB© Am{U Vw¶mV Aem XmoKm§‘ܶo hmoUmam g§dmX dhrV {bhr.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : Vw¶m {ejH$m§À¶m qH$dm {‘Ì-‘¡{ÌUtÀ¶m ‘XVrZo Imbrb V³Vm nyU© H$a.
{dkmZmVrb emoYm§‘wio H$moUVm ’$m¶Xm {dkmZmÀ¶m emoYm§Mm H$moUVm Xþén¶moJ
‘mZdmg Pmbm Amho. ‘mZd H$aVmo Amho.
1) ............................................ 1) ..............................................
2) ............................................ 2) ..............................................
3) ............................................ 3) ..............................................
4) ............................................ 4) .............................................
5) ............................................ 5) .............................................
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm darb {MÌmMo {ZarjU H$aʶmg gm§Jmdo d {MÌm{df¶r ~mobʶmg gm§Jmdo.
{MÌmda AmYm[aV H$mhr àíZ {dMmê$Z {dXçm϶mªZm ~mobVo H$amdo d H$ënZm, {dMma H$aʶmg g§Yr
Xçmdr.
{MÌmV AgUmè¶m {R>H$mUmbm H$m¶ Zmd Xçmb. {MÌmVrb àmʶm§Zm Zmdo XoVm ¶oVrb H$m? H$m¶ Zmdo
Xçmb?
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm H$WmboIZ H$aVmZm H$WoMr d¡{eîQ>ço gm§JmdrV d ˶mZwgma H$WmboIZ H$go
H$amdo ¶mMo ‘mJ©Xe©Z H$amdo.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao H$Wm nyU© H$ê$Z {bhr.
‘wXX² o : ImXçnXmW© {dH«$o Vm ........... Mm¡H$mV JmS>rda nXmWmªMr {dH«$s ........... Om{hamV ..........
ImXçnXmWmªMo dU©Z ........... bmoH$m§Mr IaoXr ............ nXmWmªMr ñVwVr ............ EH$ ‘wbJm
.......... Jßn C^m .......... JmS>rdmZmMr {dMmaUm H$m¶ hdo? .......... ‘wbmMo CËVa ...........
nXmWmªÀ¶m dmgmZoM nmoQ> ^abo .......... "nXmWmªÀ¶m dmgmZo nmoQ> ^abo ¶mMr qH$‘V Xo' .............
MVwa ‘wbmMo CËVa, ""dmgmZo Ogo nmoQ> ^abo, Ver Zmʶm§À¶m AmdmOmZo qH$‘V {‘id.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : nwT>rb eãXm§À¶m AmYmao H$Wm dhrV {bhr. ~oSy>H$, {dhra, g‘wÐ, ‘moR>o, g§Hw${MV
{Xdg - 12
9. boIZ àH$ma AmoiI
joÌ : boIZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.10 : H$Wm d H${dVm dmMyZ boIZmMo {d{dY àH$ma d e¡br AmoiIVmV. (CXm., dU©ZmË‘H$,
^mdmË‘H$, {ZgJ©{MÌU.)
H¥$Vr : CVmè¶mV Á¶m KQ>H$mMo dU©Z Ho$bo Amho, ˶mÀ¶m gm¢X¶m©Mo dU©Z Ho$bobr H$moUVrhr XmoZ dm³¶o {bhr.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : "~bgmJa ^maV hmodmo' ho JrV {‘id d ˶mMm Ame¶ Vw¶m eãXmV {bhr.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
H$ënH$ hmoD$¶m
lmdU‘mgr hf© ‘mZgr {hadi XmQ>o Mmo{hH$S>o;
jUmV ¶oVo gaga [eado jUmV {’$éZr D$Z nS>o.
daVr ~KVm B§ÐYZyMm Jmo’$ Xþhoar {dUbmgo,
‘§Jb VmoaU H$m¶ ~m§{Ybo Z^mo‘§S>nr Hw${U ^mgo!
H¥$Vr : darb ~mbH$dtÀ¶m Amoir dmMyZ ˶m§Zr ¶m AmoirV ‘m§S>bobo d nwT>rb AmoirV H$m¶ dU©Z Ho$bo Agob
¶mMr H$ënZm H$ê$Z Vw¶m eãXm§V dhrV {bhr.
{Xdg - 13
10. d¥ËV (AjaJUd¥ËV)
joÌ : ^mfmä¶mg
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.18 : ì¶mH$aU KQ>H$m§Mr ‘m{hVr KoVmV d ˶m§Mm boIZmV ¶mo½¶ dmna H$aVmV. CXm., {d^³Vr,
à¶moJ- H$V©ar, H$‘©Ur d ^mdo à¶moJ, g§Yr- ñdag§Yr, 춧OZg§Yr d {dgJ©g§Yr, Ab§H$ma-
¶‘H$, AZwàmg, Cn‘m d CËàojm, g‘mg- A춶r^md, VËnwéf, X²d§X²d d ~hþd«rhr,
AjaJUd¥ËV- ^wO§Jà¶mV, dg§V{VbH$m, ‘m{bZr.
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr d¥ËVm‘ܶo èhñd d XrK© Ajam§Zm {Xbobr Zmdo Am{U ˶m§Mr {MÝho {dXçm϶mªZm gm§Jʶmg
gm§Jmdo. ¶m~m~V {dXçm϶mª‘ܶo MMm© H$amdr.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - ‘amR>r : 19
Runa Graphics/Com1/D/2023 Jobs/ 3) Bridge Course/ Marathi/Std.9th/Proof -V/29-05-2023 /AS
H¥$Vr : Imbrb H$mì¶n§³VrÀ¶m JUaMZm V¶ma H$ê$Z {bhr.
1) a§Ja§Jwë¶m, gmZgmZwë¶m, JdV’w$bm ao JdV’w$bm!
................................................................................................
{ejH$m§Zr Aer {d{dY CXmhaUo XoD$Z Ajam§Mm bKwJwê$ H«$‘ ¶m~m~V A{YH$ gamd H$ê$Z KoUo. ˶mMo
ÑT>rH$aU H$amdo.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : Imbrb CXmhaU dmMyZ ˶m§Mr JUaMZm H$ê$Z bjUo Am{U d¥ËV AmoiIyZ {bhr.
1) nIaU ~K Kmbr ^ydar nm[aOmV,
n[a‘b CYir hm gmoZMm’$m {XemV;
JdV{h gw‘^yfm XmIdr AmO Xohr,
Ya{U h[aVdñÌm ‘m{bZr gmOVo hr
d¥ËV : ..........................................................................................
bjUo : ........................................................................................
.......................................................................................
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : ^wO§Jà¶mV, dg§V{VbH$m d ‘m{bZr ¶m AjaJUd¥ËVmMo à˶oH$s EH$ CXmhaU emoY d {bhr.
1) ^wO§Jà¶mV … .................................................................................
2) dg§V{VbH$m … .................................................................................
3) ‘m{bZr … .................................................................................
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr Cnamo³V MM}V {dXçm϶mªZr gm§{JVbobm àg§J, KQ>Zm... ¶m§{df¶r ñd^mfoV boIZ H$aʶmg
gm§Jmdo.
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZr {b{hboë¶m H$moU˶mhr EH$m KQ>H$mVrb {df¶mÀ¶mAmYmao {Z~§YboIZ H$aVmZm
‘wX²Xçm§À¶m AZwf§JmZo ˶mÀ¶m nm¶è¶m H$moU˶m ho g‘OmdyZ Xçmì¶mV.
Ogo : {df¶mMr àñVmdZm, {df¶ {dñVma, ‘wX²XogyX ‘m§S>Ur, boIZe¡br, g‘mamon.
H¥$Vr : Imbrb {df¶mda {Z~§YboIZ H$a.
"Obn«XÿfU - EH$ g‘ñ¶m'
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : {ejH$m§Zr AmË‘H$WZ {b{hVmZm ˶mMo boIZ H$go Ho$bo OmVo ¶m~m~V Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao
MMm© H$amdr.
Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AZwf§JmZo JmobmV {Xboë¶m KQ>H$mMo ñd^mfoV AmË‘H$WZ dhrV {bhr.
JaO d Cn¶moJ
{Z{‘©Vr (OÝ‘) ‘mUgmer ZmVo
gm¶H$b
H$ënH$ hmoD$¶m
EImXr {dZmoXr H$Wm {b{hʶmMm à¶ËZ H$a.
{Xdg - 16
12. {dam‘{MÝho
joÌ : ^mfmä¶mg
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.18 : ì¶mH$aU KQ>H$m§Mr ‘m{hVr KoVmV d boIZmV ˶mMm ¶mo½¶ dmna H$aVmV.
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm darb XmoÝhr CVmè¶mV OmUdUmè¶m ’$aH$m~m~V MMm© H$amdr d {dam‘{MÝho
H$moUH$moUVr AmhoV ˶m§Mo Cn¶moJ, Vr H$moR>o dmnamdrV ¶m~m~V MMm© H$amdr.
H¥$Vr : Imbrb dm³¶m§V dmnabobr {dam‘{MÝho AmoiIyZ {bhr d {dam‘{MÝho bjmV KoD$Z dmMZ H$a.
1) g{dVm åhUmbr, ""‘mPm n{hbm H«$‘m§H$ Ambm.'' ....................................................
2) am{YH$m "ñdamÁ¶' OhmOmda V¡ZmV hmo˶m. .............................................................
3) bmb, {ndir, Ho$gar, {H$a{‘Or, nm§T>ar d Om§^ir Aer ’w$bo OmJÀ¶m OmJr dmè¶mZo Sw>bV hmoVr.
...................................................
4) ‘r nwñVHo$ dmMbr ZmhrV; nU ~{KVbr AmhoV. .....................................................
5) "hmñ¶ Am{U Aly§Mr ^mfm?' ..........................................................................
H¥$Vr : Imbrb CVmam dmM. {dam‘{MÝhm§Mm ¶mo½¶ dmna H$ê$Z CVmam nwÝhm dhrV {bhr.
emim gwê$ hmoD$Z Mma {Xdg bmoQ>bo Aä¶mgH«$‘ {eH$dm¶bm gwê$ H$aʶmAJmoXa ^JVga dJm©Vrb
‘wbm§Zm ñdÀN>VoMo {Z¶{‘V emioV ¶oʶmMo Aä¶mgmMo ‘hËËd gm§JV hmoVo ‘mJrb ~mH$mda ~gboë¶m
‘wbm§Mr Mwi~wi gwê$ Pmbr Voìhm gam§Zr {dMmabo e§H$a H$m¶ Mmbbo Vw‘Mo ‘mJo e§H$a CRy>Z C^m
am{hbm d åhUmbm ga ~mhoê$Z H$gbrVar XþJªYr ¶oVo¶ dJm©Vrb ~mobH$m d A{VCËgmhr {demb bJoM
{IS>H$sÀ¶m ~mhoa S>moH$mdyZ nmhV åhUmbm H$mhr Zmhr hmo ga ~mhoa Zmbm gm’$ H$aUmao Ambo AmhoV
˶mMm dmg ¶oVmo¶ dJm©Vrb AZoH$m§Zr ZmH§$ Xm~yZ Yabr H$mhtÀ¶m Vm|Sy>Z er Ago eãX ~mhoa nS>bo
^JVga AmVmM ñdÀN>VoMo ‘hËËd gm§JV hmoVo.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : H$moUVrhr VrZ {dam‘{MÝho ‘moR>çm AmH$mamV ˶m§À¶m Cn¶moJmgh {bhÿZ H$mS>} ~Zd d Vw¶m
{‘Ì/‘¡{ÌUt~amo~a MMm© H$a.
{Xdg - 17
13. ~mV‘rboIZ d Am§VaOmbMm Cn¶moJ
joÌ : boIZ/dmMZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.02 : ‘amR>r ^mfoVrb {d{dY àH$maMo gm{h˶/‘OHy$a (dV©‘mZnÌo, ‘m{gHo$, H$Wm, B§Q>aZoQ>da
à{gX²Y hmoUmao BVa gm{h˶) g‘Onyd©H$ dmMVmV, ˶m§{df¶r Amnbr AmdS>-ZmdS>, ‘V,
{ZîH$f© B˶mXr Vm|S>r/gm§Ho${VH$ ^mfoV 춳V H$aVmV.
gj‘ ~Zy¶m
{ejH$m§Zr Imbrb H¥$VtÀ¶m AmYmao ~mV‘rMr {d{dY joÌo g‘OmdyZ XçmdrV ˶mda MMm© H$amdr d
~mV‘rboIZ H$aʶmH$[aVm Amdí¶H$ JwUm§Mr MMm© H$amdr.
H¥$Vr : Imbrb {MÌmVrb ~mVå¶m§Mr erf©H$o dmMʶmg gm§Jmdr.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : H$Wm {b{hUmè¶m gm{hp˶H$m§À¶m H$Wm§Mm emoY Am§VaOmbÀ¶m (B§Q>aZoQ>) ‘XVrZo Ko d ˶mVrb Vwbm
AmdS>bobr H$Wm Vw¶m {‘Ì/‘¡{ÌUrbm gm§J.
{Xdg - 18
14. Om{hamV boIZ
joÌ : boIZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.12 : {d{dY àH$maMo gm{h˶ dmMVmZm (H$Wm, H${dVm d Om{hamVr B.) ˶m§À¶m aMZoMm AmñdmX
KoVmV Am{U ˶m~m~V Amnmnë¶m Hw$dVrZwgma Vm|S>r, boIr ñdê$nmV {dMma 춳V H$aVmV.
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : Vwbm Vw¶m emioÀ¶m àdoemg§~§Yr Om{hamV H$amd¶mMr Amho. ˶mgmR>r Vy H$moUH$moU˶m ‘wX²Xçm§Mm
{dMma H$aerb Vo {bhr.
1) ..................... 2) ..................... 3) ..................... 4) .....................
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm Om{hamV dmMʶmg gm§JyZ Imbrb H¥$VrVrb àíZm§X²dmao {dXçm϶mªZr Om{hamV
g‘Onyd©H$ dmMbr Amho H$m ¶mMr nS>VmiUr H$amdr.
H¥$Vr : Imbrb Om{hamV dmM.
Ho$ë¶mZo XoemQ>Z...
Ëdam H$am! Ëdam H$am! 28 ’o$~«wdmarn¶ªV
Zm|XUr H$aUmè¶mbm
AmOM {dO¶ Qy>g©bm ^oQ> Xçm! àdmgewëH$mV
50% gdbV
{dO¶ Qy>g©V’}$ Am¶mo{OV CÝhmir
d ^oQ>dñVy§Mr
gwQ²>Q>rVrb Img naXoe ghb I¡amV.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : H$moUVrhr Om{hamV A{YH$ AmH$f©H$ H$aʶmgmR>r H$m¶ H$aVm ¶oB©b Vo gm§J.
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : dV©‘mZnÌmV ¶oUmè¶m {d{dY Om{hamVtMo {ZarjU H$a d ˶m~m~V Vw¶m {‘Ìm§er MMm© H$a.
{Xdg - 19
15. boIZ{Z¶‘m§Zwgma boIZ
joÌ : ^mfmä¶mg
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.18 : ì¶mH$aU KQ>H$m§Mr ‘m{hVr KoVmV d ˶m§Mm boIZmV ¶mo½¶ dmna H$aVmV. CXm., {d^³Vr,
à¶moJ-H$V©ar, H$‘©Ur d ^mdo à¶moJ, g§Yr-ñdag§Yr, 춧OZg§Yr d {dgJ©g§Yr, Ab§H$ma-
¶‘H$, AZwàmg, Cn‘m d CËàojm, g‘mg A춶r^md, VËnwéf, X²d§X²d d ~hþd«rhr,
AjaJUd¥ËV-^wO§Jà¶mV, dg§V{VbH$m, ‘m{bZr.
{Xdg - 20
16. CX²XoemZwgma boIZ
joÌ : dmMZ/boIZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.01.13 : dmMZ d boIZmMm CX²Xoe bjmV KoD$Z Amnbo {dMma à^mdrnUo ‘m§S>VmV.
gamd H$ê$¶m
H¥$Vr : "Vw¶m AmR>dUrVrb àdmg' ¶m {df¶m~m~V ñdV…À¶m eãXmV {bhr.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
H$ënH$ hmoD$¶m
H¥$Vr : Vy AmVmn¶ªV dmMboë¶m nwñVH$m§{df¶rMr ‘m{hVr Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao dhrV {bhr.
‘wX²Xo : nwñVH$mMo Zmd, boIH$/bo{IH$m, nwñVH$mMm {df¶, gm{h˶mMm àH$ma, Vwbm AmdS>bobr
nmÌo ˶mVrb Vwbm {deof AmdS>boë¶m KQ>Zm B˶mXr.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - ‘amR>r : 30
Runa Graphics/Com1/D/2023 Jobs/ 3) Bridge Course/ Marathi/Std.9th/Proof -V/29-05-2023 /AS
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or
INDEX
Corresponding LOs/ Page
Day Title of the Activity/Content/Unit
Competency Nos. No.
01 Feelings of Happiness 08.17.06, 09.S.12 32
03 Jokes 08.17.05 35
20 Quotations 08.17.33 62
Coding of IX competencies = Listening (L), Speaking (S), Reading (R), Writing (W),
Study skills (SS) and Language study (Ls)
1. Feelings of Happiness
Learning Outcomes :
08.17.06 : Communicates one's feelings/emotions appropriately in 4-5 lines.
09.S.12 : Communicate pleasure, appreciation, and support politely.
Learning Activity/Experience :
Teacher reads the given situations.
Student responds to the situations.
1) Suppose you've won the match.
Hurrah! I/We have won the match.
2) You've received the birthday gift.
Wow! What a pleasant present!
Solved/Demo Activity :
Practice : P R A C T I C E
The
Joyful
event I have
experienced
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
2. Feelings of Sadness
Learning Outcomes :
08.17.06 : Communicates one’s feelings/emotions appropriately in 4-5 lines.
09.S.02 : Initiate a conversation in English (with friends, elders, etc.)
09.S.03 : Sustain a conversation.
09.S.11 : Communicate displeasure, disagreement, difference of opinion politely but firmly.
Learning Activity/Experience :
Teacher writes the following synonyms of sadness on the board.
Teacher asks the student to read the words written on the board.
anguish, grief, heartache, heartbreak, hopelessness, melancholy, misery, mourning.
Solved/Demo Activity :
II) Mention some other situations that generally make people sad.
1) When someone makes fun of us.
2) When friends betray.
3) When the close relatives or family members don't trust.
4) When parents don't give liberty or permission to seek a career in favourite field.
5) When others take us for granted.
III) The teacher instructs the student to communicate and express their feelings and emotions
of sadness individually or in groups with confidence as follows. The following are the
probable responses to the related sad situations.
Situation : A hero dies in a movie.
Response : Alas! How painful to see the hero's death!
Situation : Your friend died in a road accident.
Response : How worst! God should have saved my friend's life.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or : 34
Teacher draws the following two web diagrams named as ‘expressing feelings in
everyday life’ and ‘words used to express emotions’ respectively.
Teacher asks student to complete the given web diagrams in their notebook.
surprise
1) 2)
Feelings Words
you express used
in your to express
everyday emotions.
life.
Alas!
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Teacher instructs students :
1) To make a list of at least 10 words associated with sadness.
2) To frame five sentences using the 10 words.
Day - 03
3. Jokes
Learning Outcome :
08.17.05 : Narrates a joke, story/incident, makes an announcement.
Learning Activity/Experience :
(Choose appropriate vocabulary/expressions in various formal/informal
situations.)
Teacher writes the joke on the board.
Teacher asks student to read the joke written on the board.
Teacher tells the joke and asks student to retell the joke in the class.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
1) Share your favourite joke/s with your friend/s.
Day - 04 and 05
Learning Outcome :
08.17.02 : Responds to the instructions and announcements in school and public
places such as railway station, market, bus stand, airport, cinema hall,
malls and acts accordingly.
May I have your attention, please! Good morning to one and all! You are all welcomed
in the Aurangabad bus stand. Dear passengers, Aurangabad - Pune Bus No. 1233 is
coming on platform number five. All passengers are requested to follow the following
guidelines :
1) Beware of pickpockets.
2) Do not eat any food items offered by strangers.
3) Don’t spit at public places.
4) Don’t leave your child alone in the crowd.
5) Keep the surrounding clean and neat.
Teacher asks student to listen to the transcript of the bus stand announcement.
Teacher motivates student to elicit the answers.
1) Match the words to their meanings. (Student matches the pairs.)
Words Answer Meanings
2) Listen to the announcement and tick the correct answer from the given options.
(Student listens and ticks the appropriate answer from the given options.)
1) Which instruction is given on the bus stand?
a) Don't spit at the public places. b) Cover your mouth with masks properly.
c) Stand in groups. d) Drink a lot of water.
Day - 06
6. Public Announcements
Learning Outcomes :
08.17.02 : Responds to the instructions and announcements in school and public places
such as railway station, market, bus stand, airport, cinema hall, malls and
acts accordingly.
09.L.12 : Reflect on what is heard/presented.
Learning Activity/Experience :
Teacher asks student to sit in pairs and hands a list of words and their
definitions to the pairs.
Teacher asks student to match the words with their appropriate definitions in pairs.
Teacher asks a pair to share their answers with the class.
Teacher asks student to check whether the answers are correct.
Your attention, please! Good morning to all! This is a platform for all the passengers
who are going to Aurangabad. Train No. 1240 is delayed by approximately 10 minutes.
The train will now depart from platform No. 10. Passengers for 1240 to Aurangabad.
Please make your way to platform No. 10. Thank you! Happy journey!
Practice :
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
1) Listen to the announcement of the bus stand and rewrite it in your words.
2) Enlist the instructions given in your school by your sports teacher.
3) Tell the announcement given by the authorities before entering the examination hall.
7. Career Guidance
Learning Outcome :
08.17.01 : Listen attentively to a variety of programmes.
09.L.01 : Listen attentively to an entire speech, story, poem, programme, etc.
Learning Activity/Experience :
Teacher reads the following extract in a very clear voice explaining why we need
career guidance in our life.
Teacher asks student to read it silently and answer the questions.
Solved/Demo Activity :
Career Guidance
Time has changed so has education. Some years ago students wanted to become either
engineers or doctors, but nowadays several opportunities are there in several sectors of
education. Including the main streams of Arts, Commerce and Science. There are several
streams like technology, biotechnology, fashion technology, information technology,
bioinformatics, management studies, forensic science, law, industry, travel and industry,
mass communication, public relations, defence services and so on. The availability of
various options leaves students confused. And here is the need for career guidance.
After completing matriculation and junior college studies, students are more confused.
The decision taken at this stage is really a crucial one. At this stage career guidance or
vocational guidance plays a vital role. It tests the students’ potential and shows them the
correct path as far as his/her career is concerned. Apart from it, a number of colleges,
availability of seats, fee structure, application duration and job prospects are also given due
focus on career guidance. It also focuses proper light on soft skills needed for specific jobs.
In the case of pursuing higher studies abroad, the road map is clearly mentioned in
career guidance. It shares not only the information on admission criteria and scholarships
but also placement opportunities. In this regard, career guidance is playing a very
significant role in the lives of students.
Practice :
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Collect the news and articles based on career guidance published in various newspapers
and share them with your class and teachers.
Day - 08
8. An Interview
Learning Outcomes :
08.17.11 : Engages in conversations in English with people from different professions
using appropriate vocabulary.
08.17.12 : Introduces guests in English and interviews people by asking questions
based on their professions.
09.S.02 : Initiates a conversation in English (with friends, elders, etc.,)
09.S.03 : Sustains a conversation.
09.S.04 : Contributes meaningfully to a conversation.
Learning Activity/Experience :
Teacher divides the class into pairs.
Teacher reads the given instructions.
Student sits in the pairs.
Student follows the instructions given by the teacher.
Solved/Demo Activity :
Work in pairs. One of your school-mates has received ‘The student of the
year award’.
Frame 8 to 10 interview questions that you would ask when you interview
him/her in the school assembly.
(Teacher encourages the learner to develop a conversation by using the following questions
with their peers.)
Student frames the questions to interview.
Student enacts the roles in the classroom.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or : 42
Practice :
Write 10 questions to interview the T.V. actor/actress you like, in your notebook.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Interview 'The Best Teacher' who has got an ideal teacher award recently.
Day - 09
9. Guess the Meaning
Learning Outcome :
08.17.15 : Learns new words expressions and enriches his/her vocabulary through
reading.
Learning Activity/Experience :
Teacher asks student to read the story one by one.
Teacher instructs all other students to listen carefully and writes
unfamiliar words in the notebook.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or : 43
''There’s a new teacher in school,” Sonu called through the open door. “Are you
coming today?''
''Na,'' Sambha grunted from his cot. He had no plans to go to school.
''Fools,'' Sambha mumbled and huddled into bed. In school, they repeated alphabet
and tables, and the teacher scolded anyone who didn’t sit still.
Sambha liked being outside. Sometimes he helped his father in the field. Most days
he picked or stole fruit from trees, watched birds, caught fish from streams and kept an
eye on hills and beehives.
But he was curious about the new teacher.
He imagined the teacher getting off the local bus and walking...
On the tarred road, then along a muddy track that wound up, down and around.
Brambles and thorns would catch at her clothes. A snake would cross her path. The
teacher would scream and run back the way she had come.
Sambha chuckled. ''Sambhaji Bhise?'' Sambha sat up straight.
''You’re going with me to school!'' said a woman at the door. Sunita teacher led him
toward school.
''Have you had breakfast?'' she asked. Sambha’s stomach grumbled in response. Aayi
had passed away when Sambha was a baby. Baba was hardly ever at home. At school,
Samba took a quick bath at the pump and then Sunita teacher gave him a new uniform.
She handed him roti and usual from her tiffin box.
He spotted Sonu in class and went and sat next to her.
E.g. BABY POLLY was having her bath. She sat in her little tub and grabbed for the
washcloth as Mother rubbed it over her.
"Ahhhh!" she cried in joy as she caught it at last. Straight to her mouth it went, and
she chewed it hard!
"Oh, Polly, no, no!" Mother laughed. she tugged at the washcloth. Polly clamped all
four of her teeth on it and held on tight. It was just like a game of tug o' war!
Mother tugged again. Polly held on harder. Mother had an idea. The sunshine coming
through the window reflected on Polly’s bath water, and made dancing lights on the ceiling
as the water moved. Mother stirred the water briskly and then pointed to the ceiling.
''Look, Polly, ''she said, ''see the pretty rainbows!''
Polly looked up. When she saw the bright dancing flickers on the ceiling, she laughed
aloud.
“Hi! Hi! Hi! She shouted, reaching for them.
Of course when she laughed, out of her mouth dropped the washcloth! Mother quietly
picked it up and went on with Polly's bath, and Polly, laughing at the pretty lights, never
knew she'd lost that game of tug o' war!
Guess the following words from the contextual meaning or refer to the dictionary :
clamped, briskly, ceiling, tugged, flicker
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
1) Write ten sentences using the same words with different contextual meaning.
e.g. 1) I like mangoes. 2) She is like a tigress.
Day - 10
10. Write an Essay
Learning Outcomes :
08.17.21 : Writes a coherent and meaningful paragraph through the process of drafting,
revising, editing and finalizing.
08.17.22 : Writes an essay.
08.17.28 : Frames e-mail, messages, notice, formal letters, descriptions/narratives, personal diary,
report, short personal/biographical experiences etc.
Work Individually : Write an essay on 'My Favourite Festival' with the help of the
following points.
My favourite festival is…….
Why do you like it most?
What do you enjoy at the festival?
Is there any history/background behind the festival?
What is the most interesting thing about the festival?
How do you celebrate it?
Are there any special memories?
Students will get ample opportunities to write essays.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Day - 11
11. My Thoughts
Learning Outcomes :
08.17.08 : Speaks in English about events in the school environment and outside
in the surroundings.
08.17.09 : Participates in different events such as role-play, poetry recitation,
skit, drama, debate, speech, elocution, declamation, quiz, etc.,
organized by school and other such organizations.
08.17.37 : Participates in language games and activities for language learning.
09.S.15 : Choose appropriate vocabulary/expressions in various formal/informal situations.
Teacher divides the class into pairs and guides students to complete
the following sentences in pairs.
Teacher asks student to discuss the following with your friend in pairs
and then complete the sentences.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Write your own conversation on the following topics.
1) Conversation between a doctor and a patient
2) Conversation between two friends
Learning Activity/Experience :
Teacher writes the stages on the board.
Teacher asks some questions to know the good qualities of a person you
like and writes significant points on the board associated with single theme.
1) Why do you like your friend?
2) What qualities do you find in your friend's personality?
3) What according to you, are the qualities of a good friend?
Solved/Demo Activity :
Teacher writes the following points on the board and helps the student
to make the meaningful extract based on the given theme with the help
of given points.
I) Observe the following stages and a process wheel of writing an essay.
Stage 1 : Plan the theme and format of what you want to write.
Stage 2 : Write down thoughts or ideas about it.
Stage 3 : Edit the draft, add some ideas or remove some words or sentences.
Stage 4 : Prepare the final version of your writing.
(Teacher draws the diagram on the board.)
PL G
AN
T IN
NI AF
NG
DR
N ED
IO IT
RS IN
VE G
L
FI NA
(Teacher helps to construct a sentence using the points given in brackets.)
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or : 49
My best friend
Manthan/Smita is my best friend. He/she is talkative but very clever. He/she is very
punctual about the homework. He/she is polite and helpful. He/she is hardworking as well
as helpful to others. Though, he/she is active but arrogant sometimes. Yet, he/she helps
me in my need. According to me, a friend in need is a friend indeed. Friend plays an
important role in everybody’s life. Man is known not by his name but by his company.
The friend who always flatters is not a friend at all but a foe. Hence, one should identify
the true friend. A true friend denotes the vices/wrong doings a friend. A true friend plays
the role of a rose as well as thorn. In some situations. He /she is a path finder too. He/
she is always ready to provide helping hand.
In this way, I love my friend as he/she is very kind as well as honest. Thus, everyone
should have a friend.
Practice :
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Solved/Demo Activity :
An Elephant
This is a picture of an animal. It is an elephant. It has long white tusks and a huge
trunk. It is a wild as well as a pet animal. It is a very beautiful and attractive animal.
It is a gray-coloured animal. Though it has big ears, its eyes are very small. It is a very
powerful and strong animal. Thus, I like this animal very much.
Practice :
Teacher adds his/her own sentences.
The teacher shows another pictures and asks student to observe and describe it in ten/
twelve sentences by using following points.
Huge shady tree, many branches, sweet mangoes, trunk and green branches, evergreen
tree, flourished, beautiful, strong, gives oxygen, purifies air etc.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - B§J«Or : 51
Day - 14
14. Express Thoughts effectively
Learning Outcomes :
08.17.21 : Writes a coherent and meaningful paragraph through the process of
drafting, revising, editing and finalizing.
09.W.09 : Express one's own thoughts and ideas coherently and effectively.
Learning Activity/Experience :
Teacher asks student to identify the season with the help of pictures/clothes.
The teacher mingles the three types of clothes : raincoat, woolen cap, white cotton
shirt and invites any one student to tell/write which cloth is used in which season.
Practice :
Write a paragraph about your favourite dish or food.
The teacher encourages students to write about the above topic.
Main topic sentences Other sentences Concluding sentences
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Write a paragraph about your favourite 'BOOK'.
(Points : Name of the book, its author, its theme, characters in it, what you like, what
didn’t like)
Day - 15
Solved/Demo Activity :
Health/Yoga/Exercise
Healthy mind resides in healthy body. In this modern and advanced era, it is very
essential to be fit physically and mentally. The use of social media or electronic devices
is a part and parcel of our daily life. Number of advantages is less as compared to the
number of disadvantages. It is also important psychologically. An advanced lifestyle
can cause ill health. Daily exercising or doing yoga keeps us healthy and fit. Today’s
investment of time in exercise/yoga can give us long-term benefits. Some of the Yoga
activities not only strengthen us physically but psychologically also. It is helpful to
improve our concentration and immunity. Pranayam makes our memory strong. Initially,
we need to be trained under an expert. Along with exercise and yoga maximum intake
of a nutritious diet and minimum consumption of junk food is necessary.
Practice :
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Read the following questions and write answers in a single paragraph. Suggest a
suitable title for the paragraph.
1) Do you like animals?
2) Which animals do you like? wild/tame/domestic?
3) Where do you find different types of animals?
4) Does animal speak?
5) How do you understand that they are not feeling well?
6) Who gives treatment/medicine to sick animals and birds?
Day - 16
Learning Outcome :
08.17.21 : Writes a coherent and meaningful paragraph through the process of
drafting, revising, editing and finalizing.
Learning Activity/Experience :
Teacher guides about how to write a paragraph by using above given points.
P. V. Sindhu
Pusarla Venkata Sindhu is a badminton player. She was born and brought up in
Andhra Pradesh. Her father's name is P.V. Ramana and her mother's name is P. Vijaya.
In her early childhood, she succeeded to stand 5th in the Servo All India Ranking
Championship for the under-10 categories. She won the singles title at the Ambuja Cement.
Her recent recognition is, that in 2012 she won the Asia Youth (under-19) Championship.
She has won many awards including the Padmashree in 2015. In 2016, she also received
the Rajiv Gandhi Khel Ratna award.
Practice : P R A C T I C E
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Write an essay on 'My Hobby' by using following points.
Your passions, Your hobby, Spending time, Learning skills, Individual/group work,
Enjoyment with achievements, Get recognition.
Day - 17
17. Creative Thinking
Learning Outcome :
09.W.06 : Expand on a theme.
Essay
Learning Activity/Experience :
Teacher writes the list of the following ten words on the board.
Sr. No. Words Alphabetical words Sr. No. Words Alphabetical words
1) Rebel British 6) Tiranga Freedom
2) Colony Colony 7) British Independence
3) Independence Country 8) Freedom Patriotic
4) Declaration Declaration 9) Dignity Rebel
5) Patriotic Dignity 10) Country Tiranga
Solved/Demo Activity :
Indian Independence
India is my country. But it was ruled by British rulers. We were slaves for 150 years.
Britishers established their colony here. British rulers tortured us. Great patriots of India
fought for freedom. The Indian freedom movement is the largest movement in the world.
We rebelled against the Britishers. We fought with dignity.
At last, the Britishers declared freedom for India. Tiranga was hoisted on 15th August
1947.
P R A C T I C E
Practice :
Arrange the following words or phrases alphabetically and write an essay on the topic,
'Mahatma Gandhi' with the help of these points.
1) Truthful 2) Leader of the movement
3) Nonviolence and non-co-operation weapons 4) Great patriot
5) Salt movement 6) Mohandas Karamchand Gandhi
7) Sympathetic about poor Indians 8) Hated social discrimination
9) Full freedom for India 10) Assassinated
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
List the words related to the Diwali Festival, arrange them alphabetically and write an
essay about Diwali Festival.
Solved/Demo Activity :
Practice :
Student writes a story with the help of given points and suggest a title.
Develop a story using your own ideas with the help of given clues.
The camel.... the fox.... friends.... one day go to eat the sugarcane... in the farm…
across the river.... fox sits on the camel's back... both enjoy eating sweet sugarcane....
then fox wants to play a trick.... starts shouting loudly.... farmer comes.... fox runs away...
camel can't... farmer bits camel.... camel gets annoyed... camel wants to teach a lesson
to the fox.... while returning bathes in the river... fox falls in the river.... fox can't swim...
fox apologizes.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Write a story on, 'The Thirsty Crow.'
Learning Activity/Experience :
Solved/Demo Activity :
Observe these emojis and what do they mean.
1) + = Carrot.
2) + E + = Cauliflower.
Practice : P R A C T I C E
e.g. 1) + = ? Eggplant
2) + + N = ? Greenbean
Z
Z Z +
3) + = Finding Nemo Z
4) = Sleeping Beauty
Z
Z
Day - 19
19. Idiomatic Expressions
Learning Outcome :
08.17.33 : Uses and interprets quotations, idiomatic expressions, sayings, proverbs etc.
appropriately in writing.
Learning Activity/Experience :
Teacher writes the following idioms on board. Teacher adopts different
idioms.
Teacher displays different pictures on the screen of electronic gadgets.
Teacher helps students to co-relate the meanings of quotations, idiomatic expressions,
sayings, proverbs etc. according to the given context.
Solved/Demo Activity :
In our day-to-day conversation, we use idiomatic expressions/
quotations. Here are some popular idiomatic expressions/quotations.
Teacher shows the pictures.
1) Winners don’t do different things, they do the things differently.
This means we should not waste our Means to be a very kind person.
time doing useless things.
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Prepare a poster of idiomatic expressions with pictures to display on your classroom
walls.
Day - 20
20. Quotations
Learning Outcome :
08.17.33 : Uses and interpret quotations, idiomatic expressions, sayings, proverbs etc.
appropriately in writing.
Learning Activity/Experience :
Teacher explains how to use quotes.
Teacher shares some of the popular quotes with learners.
Teacher collects the different quotes and writes on the board. Teacher explains them in
the class and asks student to copy them in his notebook.
e.g. 1) Die with memories, not dreams. 2) ''Education is the most powerful weapon
which you can use to change the world.''
Solved/Demo Activity :
P R A C T I C E
Practice :
Extension/Parallel Activity/Reinforcement :
Prepare the posters of such famous quotes with pictures and display them on your
classroom walls.
AZwH«$‘{UH$m
{ejH$m§gmR>r gyMZm :
1) goVy Aä¶mgmMo {Z¶moOZ {Xdg{Zhm¶ H$aʶmV Ambo Amho. à˶oH$ KQ>H$mV ‘hËËdmMo ‘wX²Xo, H¥$Vr nyU© H$am d
gamdmgmR>r A{YH$ CXmhaUo ¶m ^mJm§Mm g‘mdoe Amho.
2) ‘hËËdmMo ‘wXX² o ¶m ^mJmMr {ejH$m§Zr dJm©V COiUr AWdm Amdí¶H$Vm Agë¶mg AܶmnZ H$aUo Ano{jV Amho.
3) H¥$Vr nyU© H$am Am{U gamdmgmR>r A{YH$ CXmhaUo ho ^mJ {dXçm϶mªZr dJm©V qH$dm J¥hAä¶mg åhUyZ nyU© H$amdoV.
dmñVd g§»¶m - I
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
Z¡g{J©H$ g§»¶m, nyU© g§»¶m, nyUmªH$ g§»¶m, n[a‘o¶ d An[a‘o¶ g§»¶m AmoiI.
g§»¶maofoda n[a‘o¶ g§»¶m XmI{dUo.
6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6
−5 −5 −5 −5 − 5 −5 5 5 5 5 5 5
n[a‘o¶ g§»¶m‘Yrb H«$‘g§~§Y (bhmZ‘moR>onUm)
1) F$U g§»¶m Zoh‘r YZ g§»¶onojm bhmZ AgVo.
2 1 1 2
− < , > −
3 3 2 5
2) −a Am{U − b ¶m§Mr VwbZm H$aVmZm àW‘ a d b Mr VwbZm H$am.
Oa a > b Agob, Va − a < − b AgVo.
3 5 3 5 −3 −5
− − ⇒ < ⇒ >
4 4 4 4 4 4
3) N>oX g‘mZ AgVmZm
3 5 3 5 −3 −5
− − ⇒ < ⇒ >
4 4 4 4 4 4
4) N>oX g‘mZ ZgVmZm àW‘ N>oX g‘mZ H$am. Z§Va VwbZm H$am.
3 −5 −3 × 3 −5 × 4 −9 −20 −3 −5
− ? ⇒ ⇒ > ∴ >
4 3 4×3 3×4 12 12 4 3
n[a‘o¶ g§»¶oMo Xem§e ê$n :
n[a‘o¶ g§»¶m§Mo Xem§e ê$n I§{S>V qH$dm AI§{S>V AmdVu ñdê$nmMo AgVo.
4 3
1) = 0.8 (I§{S>V Xem§e ê$n) 2) = 1.5 (I§{S>V Xem§e ê$n)
5 2
3) 22
7
= 3.142857142857..... = 3.142857 (AI§S> AmdVu Xem§e ê$n)
−3
4) 10 = - 0.3333..... = - 0.3 (AI§S> AmdVu Xem§e ê$n)
An[a‘o¶ g§»¶m : n[a‘o¶ g§»¶m§À¶m ì¶{V[a³V AmUIr AZoH$ g§»¶m g§»¶maofoda AgVmV. ˶m
n[a‘o¶ ZgVmV. ˶m§Zm An[a‘o¶ g§»¶m åhUVmV. CXm. √ 2 , 3√ 2 , √ 3 ,.....
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - J{UV : 65
H¥$Vr nyU© H$am
1) Imbrb gmaUr‘ܶo Xe©{dbobo g§»¶m§Mo àH$ma bmJy hmoV Agë¶mg (~amo~a) Aer IyU H$am
Am{U bmJy hmoV Zgë¶mg (MyH$) Aer IyU H$am.
g§»¶m Z¡g{J©H$ g§»¶m nyU© g§»¶m nyUmªH$ g§»¶m n[a‘o¶ g§»¶m An[a‘o¶ g§»¶m
−5
0
1
5
2
37
3√2
2) Imbrb n[a‘o¶ g§»¶m§Mo Xem§e ê$n H$mT>m. Vo I§{S>V Xem§e ê$n Amho H$m AI§{S>V AmdVu Xem§e
ê$n Amho Vo {bhm.
5 22 19
= 1.25 I§{S>V Xem§e ê$n = .......... .............. = ........... ..............
4 7 3
5 7 2
........................ = ........... ............. = .......... ..............
2 = 6 5
7
2) −
9
hr g§»¶m Imbrbn¡H$s H$moU˶m g§»¶oÀ¶m Xaå¶mZ ¶oB©b?
6 8 3 −10 2
1)
9
d 9
2) −
9
d −1 3) −1 d
9
4)
9
d1
3) à‘moX 12 ì¶m ‘Oë¶mda C^m Amho. ˶mbm nmMì¶m ‘Oë¶mda Om¶Mo Agë¶mg Vmo {H$Vr ‘Obo
Imbr CVaob? ¶mMo CËVa {MÝhm§{H$V g§»¶mê$nmV Xçm.
1) − 8 2) − 7 3) + 7 4) + 8
qH$dm a
m
n
= a ( ) 1
n
= a À¶m n ì¶m ‘wimMm m dm KmV
2
27
3
¶m g§»¶oMm AW© XmoZ àH$mao bmdVm ¶oVmo.
2 1 2 1 2
2 3
i) 27 3
= (27 ) = 27 À¶m dJm©Mo KZ‘yi ii) 27 3 = (27 3 ) = 27 À¶m KZ‘wimMm dJ©
{Xdg - 03
JwUmoËVa d à‘mU
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
g§»¶m§Mo JwUmoËVa EH$H$m§Mo ê$nm§VaU g‘à‘mU d ì¶ñVà‘mU (MbZ)
H¥$Vr nyU© H$am
1) {Xbobo {MÌ nmhÿZ Imbrb H¥$Vr nyU© H$am.
i) ~mOyÀ¶m AmH¥$VrV EHy$U {H$Vr g’$aM§X AmhoV?
ii) ˶mVrb H$mhr g’$aM§X {haì¶m a§JmZo Am{U Cd©[aV g’$aM§X bmb
a§JmZo a§Jdm.
iii) {haì¶m a§JmÀ¶m g’$aM§Xm§Mo EHy$U g’$aM§Xm§er Agbobo JwUmoËVa
H$mT>m.
iv) bmb a§JmÀ¶m g’$aM§Xm§Mo EHy$U g’$aM§Xm§er Agbobo JwUmoËVa H$mT>m.
v) {haì¶m a§JmÀ¶m g’$aM§Xm§Mo bmb a§JmÀ¶m g’$aM§Xm§er Agbobo JwUmoËVa H$mT>m.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - J{UV : 68
2) Imbrb JwUmoËVao g§{jßV ê$nmV {bhm.
57 128 80
i) = ii) = iii) = iv) 117 =
38 64 100 91
3) ê$nm§VaU H$am.
i) 12 én¶o 40 n¡go = .................. n¡go ii) 4.62 ‘r. = .......................... go‘r
iii) 5.1 brQ>a = .................. {‘brbrQ>a iv) 6000 J«°‘ = ........................ {H$J«°
v) 3.5 brQ>a = ........................ Kgo‘r vi) 3.2 Vmg = ........................ {‘{ZQ>o
4) Imbrb V³Vm nyU© H$am.
{dXçm϶mªZm Imbrbà‘mUo dhçm§Mo dmQ>n Ho$bo, Va MbZmMm àH$ma AmoiIm d ˶mdê$Z [aH$må¶m
Mm¡H$Q>r nyU© H$am.
{dXçmWu g§»¶m 3 ........... 12 10 ........... 5
3) Am§ã¶mÀ¶m EH$m noQ>rVrb 60 Am§ã¶m§n¡H$s 4 Am§~o Iam~ {ZKmbo, Va {H$Vr Q>³Ho$ Am§~o Iam~ {ZKmbo?
4) 70 Mo 50% {H$Vr?
5) 5,00,000 én¶m§da 20% XamZo {H$Vr Am¶H$a ^amdm bmJob Vo H$mT>m.
6) EH$m ghH$mar ~±Ho$V ì¶mOmMm Xa X.gm.X.eo. 6 Amho. 900 én¶m§Mo EH$ dfm©Mo ì¶mO {H$Vr hmoB©b?
{Xdg - 05
^y{‘VrVrb ‘yb^yV g§~moY
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
AmH¥$˶m§Mo dmMZ :
1)
A q~Xÿ A C D
2) {H$aU CD
P Q M N
3) aoI PQ qH$dm aoI QP 4) aofm MN qH$dm aofm NM
7)
Q l aoI PQ ⊥ aofm l 8)
m aofm m aofm n
n
p
O
9) aofm p d aofm r
r
q~Xÿ 'O' ‘ܶo N>oXVmV.
H¥$Vr nyU© H$am
1) am§Jmoir‘ܶo H$moUH$moUVo ^y{‘Vr¶ AmH$ma qH$dm AmH¥$˶m {XgVmV?
.................................................................................
2) am§Jmoir‘ܶo {H$aU, aofmI§S>, aofm ¶m§nH¡ $s H$moUVr AmH¥$Vr {XgVo?
.................................................................................
3) Imbrb AmH¥$Vrdê$Z aofmI§S>m§Mr, {H$aUm§Mr Am{U aofm§Mr doJdoJir Zmdo {bhm.
P Q R S T
..................................................................................................................
..................................................................................................................
a l a p
b d
c m b d q
c
AmH¥$VrV : aofm l aofm m d aofm n N>o{XH$m Amho. AmH¥$VrV : aofm p d aofm q ¶m§Mr N>{o XH$m aofm r Amho.
i) ∠a d ∠c g§JV H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ i) ∠a d ∠c g§JV H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ ∠a Am{U
∠a ≅ ∠c ∠c EH$ê$n ZmhrV.
ii) ∠a d ∠d Am§Vaì¶wËH«$‘ H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ ii) ∠a d ∠d Am§Vaì¶wËH«$‘ H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ
∠a ≅ ∠d ∠a Am{U ∠d EH$ê$n ZmhrV.
iii) ∠a d ∠b Am§Va H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ iii) ∠a d ∠b Am§Va H$moZm§Mr OmoS>r AgyZ ∠a Am{U
o o
∠a + ∠b = 180 ∠b ¶m§À¶m ‘mnm§Mr ~oarO 180 Zmhr.
iv) ∠d Am{U ∠c ho {déX²Y H$moZ AgyZ iv) ∠d Am{U ∠c ho {déX²Y H$moZ AgyZ
∠d ≅ ∠c ∠d ≅ ∠c.
v) ∠b d ∠d ho aofr¶ OmoS>rVrb H$moZ AgyZ v) ∠b d ∠d ho aofr¶ OmoS>rVrb H$moZ AgyZ
o o
∠b + ∠d = 180 ∠b + ∠d = 180
{Xdg - 07
gm§p»¶H$s - I
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
dma§dmaVm gmaUr V¶ma H$aUo. ‘ܶ H$mT>Uo.
gd© àmßVm§H$mMr ~oarO
‘ܶ gm§p»¶H$s‘ܶo gamgarbm ∴ ‘ܶ (gamgar) =
EHy$U àmßVm§H$mMr g§»¶m
‘ܶ åhUVmV.
H¥$Vr nyU© H$am
1) àmßVm§H$m§Mm ‘ܶ H$mT>ʶmgmR>r Imbrb H¥$Vr nyU© H$am.
65, 70, 45, 56, 53, 32
gd© àmßVm§H$mMr ~oarO
∴ ‘ܶ (gamgar) = ............ gyÌ
EHy$U àmßVm§H$mMr g§»¶m
65 + + + + + 32
= = =
2) EH$m dJm© V rb EH$m ‘{hݶmVrb {dXçm϶mª M r hOo a r Imbrbà‘mUo Amho . ¶m ‘m{hVrMr
dma§dmaVm gmaUr V¶ma H$am d hOoarMm ‘ܶ H$mT>m.
22, 25, 24, 25, 23, 21, 23, 24, 23, 22, 21, 25, 25, 24,
23, 25, 22, 21, 20, 20, 21, 25, 24, 22, 25.
3 07
4.5
6 ........................ 05 30
6.5 ........................ 08
8 02
N= Σ fi xi =
{Xdg - 08
gm§p»¶H$s - II
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
{d^m{OV ñV§^mboI, eV‘mZ ñV§^mboI, OmoS>ñV§^mboI
OmoS>ñV§^mboI Am{U {d^m{OV ñV§^mboI ¶m§Mm Cn¶moJ EH$mM doir XmoZ qH$dm A{YH$ KQ>H$m§Mr
VwbZm H$aʶmgmR>r Ho$bm OmVmo.
eV‘mZ ñV§^mboI hm {d^m{OV ñV§^mboImMmM àH$ma Amho. eV‘mZ ñV§^mboImV à˶oH$ ñV§^mMr
C§Mr 100 EH$H$ AgVo.
H¥$Vr nyU© H$am
1) {d^m{OV ñV§^mboI : [Xboë¶m ñV§^mboImMoo {ZarjU H$ê$Z Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
1) hm AmboI H$moU˶m àH$maÀ¶m
Y Aj à‘mU - Y Ajmda,
ñV§^mboImMm Amho?
1 go‘r = 100 CËnmXH$
................................
D$g CËnmXH$
700 Jhÿ CËnmXH$ 2) hmVH$U§Jbo Vmbw³¶mVrb
600 D$g CËnmXH$m§Mr g§»¶m
{H$Vr Amho?
500 ..............................
CËnmXH$ g§»¶m
400
3) AmOam Vmbw³¶mVrb D$g
300 CËnmXH$ d Jhÿ CËnmXH$m§Mr
200 EHy$U g§»¶m {H$Vr?
..............................
100
0
X Aj 4) H$moU˶m Vmbw³¶mV D$g
{eamoi hmVH$U§Jbo H$mJb AmOam M§XJS>
CËnmXH$m§Mr g§»¶m 100 Amho?
VmbwH$m
..............................
5) gdmªV OmñV VgoM gdmªV H$‘r CËnmXH$ H$moU˶m Vmbw³¶m‘ܶo AmhoV? ..............................
‘moQ>ma
42 46 60
gm¶H$b
gm¶H$b 14 20 18
EHy$U 69 81
‘moQ>ma 42 60 × 100 = 75
gm¶H$b % × 100 = × 100 = × 100 =
56 69 81
gm¶H$b %
N M
2) Imbrb {ÌH$moUmÀ¶m gd© ~mOy§Mo b§~Xþ^mOH$ H$mT>m. ˶m§À¶m g§nmVq~Xÿg 'C' n[aH|$Ð
(Circumcentre) ho Zmd Xçm.
K L
4) ∆PQR Agm H$mT>m H$s, l (PQ) = 5.9 go‘r, m∠Q = 70O, l (RQ) = 4 go‘r.
H$ÀMr AmH¥$Vr n³H$s AmH¥$Vr
5) ∆ATD Agm H$mT>m H$s, l (AT) = 7 go‘r, m∠DAT = 40O, m∠DTA = 80O
H$ÀMr AmH¥$Vr n³H$s AmH¥$Vr
B D C
B P C Q T R
∆ABC Mo aoI AP, aoI BQ d aoI CR ∆ PQR À¶m aoI PT aoI QM d aoI RL
ho {eamob§~ AmhoV. H$moU˶mhr {ÌH$moUmMo ‘ܶJm AmhoV. {ÌH$moUmÀ¶m ‘ܶJm Zoh‘r
{eamob§~ Zoh‘r EH$mM q~XÿV N>oXVmV, åhUOoM EH$g§nmVr AgVmV. ˶m§Mm ‘ܶJm g§nmV q~Xÿ
{ÌH$moUmMo {eamob§~ EH$g§nmVr (Concurrent) 'G' (Centroid) ¶m AjamZo Xe©dbm Amho.
AgVmV. ˶m§À¶m g§nmV q~Xÿg b§~g§nmV q~Xÿ
(Orthocentre) åhUVmV. Vmo 'O' ¶m AjamZo
Xe©dbm Amho.
H$moU˶mhr {ÌH$moUmV ‘ܶJm g§nmVq~Xÿ 'G' Mo ñWmZ Zoh‘r {ÌH$moUmÀ¶m A§V^m©JmV AgVo. ‘ܶJm
g§nmVq~Xÿ‘wio à˶oH$ ‘ܶJoMo 2 : 1 ¶m à‘mUmV {d^mOZ hmoVo.
4) H$moUVmhr EH$ g‘^wO {ÌH$moU H$mT>m. ˶mÀ¶m gd© ‘ܶJm d gd© {eamob§~ H$mT>m. ˶m§À¶m
g§nmVq~Xÿ~X²XbMo Vw‘Mo {ZarjU dhrV Zm|Xdm.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - J{UV : 80
{Xdg - 11
~hþnXr
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
~hþnXrMr AmoiI, ~hþnXrMr H$moQ>r, ~hþnXtdarb {H«$¶m.
~hþnXr …
3p4 + 9p − 4 H$moQ>r 4 p−2 + 3p + 4 hr ~hþnXr Zmhr
2 1 1
12p + 7 H$moQ>r 2 2
+ 2y − 39 hr ~hþnXr Zmhr 2
y
y
¶oWo à˶oH$ nXmVrb MbmMo KmVm§H$ nyU© g§»¶m H$maU ¶oWo à˶oH$ nXmVrb MbmMm KmVm§H$ nyU©
Amho åhUyZ ¶m ~¡{OH$ amer ~hþnXr AmhoV. g§»¶m Zmhr åhUyZ ¶m ~¡{OH$ amer ~hþnXr ZmhrV.
~hþnXtdarb {H«$¶m …
i) ~oarO H$am. ii) dOm~mH$s H$am.
2
(3x + 4x + 8) + (7x + 2) (3x2 + 4x + 8) − (7x + 2)
3x2 + 4x + 8 3x2 + 4x + 8
+ 2 - 2
0x + 7x + 2 0x + 7x + 2
− − −
3x2 + 11x + 10 2
3x − 3x + 6
3) JwUmH$ma H$am.
i) (4p2 + 3p + 4) (6p2 + 2p) ii) (7x − y) (x + y)
2 2 2
= 6p (4p + 3p + 4) + 2p(4p + 3p + 4)
=
=
=
4) ^mJmH$ma H$am.
i) 7p4 ÷ p2 ii) 12x3 ÷ 3x
2
p 7p
4 3x 12x3
- - 12x3
0
2) gmoS>dm.
2 2
i) (4x − 6x − 1) + (x + 5x − 2) ii) (10p2 − 4p) + (10p3 + 4p − 3)
iii) (7x − 6) − (3x + 1) iv) (3p2 − 4p + 8) − (6p + 8)
2
v) (a + 4) (b − 2) vi) (m + 2) (m + 3)
4 2 2
vii) (8m − 4m + 4) ÷ 2m viii) − 6m3 ÷ m
= + 2 = +2
= 18 =
= COdr ~mOy COdr ~mOy ≠ S>mdr ~mOy
∴ y = 2 hr g‘rH$aUmMr CH$b ∴ y = - 2 hr g‘rH$aUmMr CH$b
3) g‘rH$aU gmoS>dm.
m-3 3
i) 12a + 3 = 14a -3 ii)
m+2
=
5
4) H«$‘mJV VrZ Z¡g{J©H$ g§»¶m§Mr ~oarO 45 Amho, Va ˶m VrZ g§»¶m H$mT>m.
5) EH$m Am¶VmH¥$Vr H«$sS>m§JUmÀ¶m bJVÀ¶m ~mOy§‘Yrb ’$aH$ 15 ‘rQ>a Amho. ˶mMr n[a{‘Vr
190 ‘rQ>a Agë¶mg ˶m H«$sS>m§JUmMr bm§~r d é§Xr H$mT>m.
{Xdg - 13
H$mQ>H$moZ {ÌH$moU
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
{ÌH$moUmMo H$moZm§dê$Z àH$ma :
1) bKwH$moZ {ÌH$moU : {ÌH$moUmMo gd© H$moZ bKwH$moZ
2) H$mQ>H$moZ {ÌH$moU : {ÌH$moUmMm EH$ H$moZ H$mQ>H$moZ
3) {dembH$moZ {ÌH$moU : {ÌH$moUmMm EH$ H$moZ {dembH$moZ
..........................................................
{ÌH$moUmg Zmd Xçm.
∠a g‘moarb ~mOy PQ P
1) = =
H$U© PR
∠a bJVMr ~mOy 5
2) = = 3
H$U©
∠a g‘moarb ~mOy a
3) = = Q 4 R
∠a bJVMr ~mOy
{Xdg - 14
{ÌH$moUm§Mr EH$ê$nVm
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
EH$ê$n {ÌH$moU :
gmo~VÀ¶m AmH¥$VrVrb {ÌH$moUm§Mo gma»¶m A P
EH$ê$nVm {b{hVmV.
Ogo : ∆ ABC ≅ ∆ PQR (ABC ↔ PQR)
B C
A D
2) AmH¥$VrV aoI AD ≅ aoI EC. AmUIr H$moUVr ‘m{hVr {Xbr, Va ∆
ABD d ∆ EBC ~m-H$mo-H$mo H$gmoQ>rZo EH$ê$n hmoVrb?
B
E C
{Xdg - 15 d 16
Mm¡H$moZ
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
Mm¡H$moZmMo KQ>H$ - Mma {eamoq~Xÿ, Mma ~mOy, Mma H$moZ, XmoZ H$U©
Mm¡H$moZmMo àH$ma - Mm¡ag, Am¶V, g‘^wO Mm¡H$moZ, g‘m§Va^wO Mm¡H$moZ, g‘b§~ Mm¡H$moZ, nV§J
{d{dY àH$maÀ¶m Mm¡H$moZm§Mo JwUY‘© Mm¡H$moZmÀ¶m H$moZm§À¶m ~oaOoMm JwUY‘©
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - J{UV : 87
H¥$Vr nyU© H$am D E
G F
2) ~mOy 1) ~mOy DE 2) 3) 4)
3) H$moZ 1) ∠DGF 2) 3) 4)
4) H$U© 1) H$U© DF 2)
4) 5) 6)
‘m¶m g§‘wI ~mOy§À¶m ‘mPo gd© H$moZ ‘m¶m gd© ~mOy ‘mPo gd© H$moZ g‘mZ,
XmoÝhr OmoS>çm g‘m§Va H$mQ>H$moZ g‘mZ bm§~rÀ¶m gd© ~mOy g‘mZ
‘m¶m g§‘wI ~mOy EH$ê$n ‘m¶m g§‘wI ~mOy ........ ‘mPo g§‘wI H$moZ ......... ‘mPo H$U©............
g§‘wI H$moZ ................ H$U© ...................... H$U© ...................... ...........................
H$U© .......................
4) Imbrb gmaUr‘ܶo Xe©{dbobo JwUY‘© bmJy hmoV Agë¶mg (~amo~a) Aer IyU H$am
Am{U bmJy hmoV Zgë¶mg (MyH$) Aer IyU H$am.
A. JwUY‘© Mm¡ag Am¶V g‘^wO g‘m§Va^wO g‘b§~
H«$. Mm¡H$moZ Mm¡H$moZ Mm¡H$moZ
1) gd© ~mOy EH$ê$n AgVmV.
2) g§‘wI ~mOy EH$ê$n AgVmV.
3) gd© H$moZ EH$ê$n AgVmV.
4) g§‘wI H$moZ EH$ê$n AgVmV.
5) H$U© nañnam§Zm Xþ^mJVmV.
6) H$U© EH$ê$n AgVmV.
7) H$U© nañnam§Zm H$mQ>H$moZmV N>Xo VmV.
8) g§‘wI ~mOy§À¶m XmoÝhr OmoS>çm g‘m§Va AgVmV.
9) g§‘wI ~mOy§Mr ’$³V EH$M OmoS>r g‘m§Va AgVo.
o o
80 60
Q R
C B
X
4) AmH¥$Vr‘ܶo ∆AOB hm g‘^wO {ÌH$moU Agë¶mg H§$g AXB d H§$g AYB
¶m§Mr ‘mno emoYm.
O
A B
Y
5) EH$m dVw©imV 16 go‘r bm§~rMr Ordm dVw©iH|$ÐmnmgyZ 6 go‘r A§Vamda Amho. Va ˶m dVw©imMr {ÌÁ¶m
emoYm.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - J{UV : 92
{Xdg - 18
joÌ’$i
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
{ÌH$moU, Am¶V, Mm¡ag, g‘m§Va^wO Mm¡H$moZ d dVw©i
Mm¡ag Am¶V {ÌH$moU g‘m§Va^wO Mm¡H$moZ dVw©i
S
S S b h h O A
r
l b
S b
=`
∴ =
∴= Mm¡go‘r
∴ =r
gamdmgmR>r A{YH$ CXmhaUo
1) EH$m {ÌH$moUmMm nm¶m 7.4 go‘r d C§Mr 8.1 go‘r Agob, Va ˶m {ÌH$moUmMo joÌ’$i H$mT>m.
2) EH$m g§JUH$mÀ¶m Am¶VmH¥$Vr ‘m°{ZQ>aMr bm§~r 13 go‘r d C§Mr 10 go‘r Agob, Va ˶mMo joÌ’$i
{H$Vr Agob?
3) EH$m dVw©imMr {ÌÁ¶m 4.9 go‘r Agob, Va ˶m dVw©imMo joÌ’$i H$mT>m.
4) EH$m Mm¡agmMr n[a{‘Vr 96 go‘r Amho, Va Mm¡agmMo joÌ’$i H$mT>m.
{Xdg - 19 d 20
n¥îR>’$i d KZ’$i
‘hËËdmMo ‘wX²Xo
BpîQ>H$m{MVr KZ d¥ËV{MVr
h h
l
b
l l r
l
EHy$U n¥îR>’$i = 2 (lb + bh + hl) EHy$U n¥îR>’$i = 6 l 2 dH«$n¥îR>’$i = 2πrh
KZ’$i = l × b × h KZ’$i = l 3 EHy$U n¥îR>’$i = 2πr (h + r)
KZ’$i = πr2h
r = go‘r
qnnmMr {ÌÁ¶m = go‘r
{ejH$m§gmR>r gyMZm :
1) "gamd H$ê$¶m' hm ^mJ {dXçm϶mªZr {ejH$m§À¶m ‘mJ©Xe©ZmImbr d nmR>çnwñVH$m§À¶m ‘XVrZo nyU© H$amd¶mMm Amho.
2) "H$ê$Z nmhÿ¶m' ‘Yrb H¥$Vr {ejH$m§À¶m ‘mJ©Xe©ZmImbr {dXçm϶mªZr ñdV… qH$dm JQ>mV nyU© H$amd¶mÀ¶m AmhoV.
3) goVy Aä¶mg ¶m nwpñVHo$V gamdmgmR>r {Xbobm ^mJ hm Z‘wZm ñdê$nmV AgyZ {ejH$m§Zr JaOoZwgma {dXçm϶mªH$Sy>Z g§H$ënZm
ÑT>rH$aUmgmR>r A{YH$ gamd H$ê$Z KoUo Amdí¶H$ Amho.
4) "A{YH$ ‘m{hVr KoD$¶m' ‘ܶo A{YH$ ‘m{hVr KoD$Z ˶m§À¶m Zm|Xr {dXçm϶mªZr dhrV H$aUo Ano{jV Amho.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb {MÌm§‘Yrb gOrdm§Mr Zmdo AmoiIm.
....................................... .......................................
......................... .........................
.........................
......................... ......................... .........................
3) .........................................................
{Xdg - 02
Amamo½¶ d amoJ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.08 : gyú‘Ordm§Mr gyú‘Xe©H$s¶ d¡{eîQ>ço d JwUY‘© ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb V³Ë¶m‘Yrb [aH$må¶m OmJm ^am.
3) Imbrb AmH¥$Vr‘ܶo ’w$ß’w$gmMm H$H©$amoJ Pmë¶mMo {XgV Amho. Ago hmoʶm‘mJo H$moUVr H$maUo
Agy eH$Vrb?
1) ..................................................................................
2) ..................................................................................
3) ..................................................................................
4) ‘m¶m‘wio 춳VrMr ^yH$ ‘§XmdVo, bKdr JX© {ndir hmoV.o {dîR>m amImS>r a§JmMr ~ZVo. Va
‘r H$moUVm gyú‘Ord Amho d ‘r {Z‘m©U Ho$boë¶m amoJmMo Zmd {bhm. ...............................
5) gmoZmbrMr AmB© emar[aH$ H$îQ>mMr H$m‘o OmñV à‘mUmV H$aVo. {Vbm A§JXþIrMm dma§dma Ìmg hmoVmo.
Aem n[apñWVrV Vr doXZmem‘H$ Am¡fYm§Mm dmna OmñV à‘mUmV H$aVo. ¶m Am¡fYm§Mm earamVrb
H$moUH$moU˶m B§{ж g§ñWoda {dn[aV n[aUm‘ hmoB©b? VgoM H$moUVr bjUo {XgyZ ¶oVrb?
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
6) Vw‘À¶m KamVrb qH$dm n[aM¶mVrb EImXçm 춳Vrbm BÝgw{bZMr B§Oo³eÝg ¿¶mdr bmJVmV
Ago Vw‘À¶m bjmV Ambo. ¶mdê$Z Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
1) ˶m 춳Vrbm Pmboë¶m AmOmamMo Zmd H$moUVo? .............................................
{Xdg - 03
~b d Xm~
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.01 : g§nH©$ ~b d Ag§nH©$ ~b ¶m§Mr X¡Z§{XZ OrdZmVrb CXmhaUo ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb àdmhV³Vm nyU© H$am.
~bmMo àH$ma
...............................
dñVy§er g§nH©$ ¶oVmo
............................... Ag§nH©$ ~b
...............................
Kf©U ~b
2) Imbrb {MÌm§‘Yrb Ioim‘ܶo ~bmMo H$moUVo àH$ma {XgyZ ¶oVmV?
....................................... .......................................
3 3
2 2
3 ¶mo½¶ AmH¥$Vr H«$.
2
1 1 1 ..............................
.................
= .................
3 go‘r r
2g
o‘
.................
5 go‘r
= .................
{Xdg - 04
Ymam{dXçwV Am{U Mw§~H$Ëd
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.01 : {dXçþVKQ>mMr g§aMZm, ˶m§Mo JwUY‘© d H$m¶© ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbr {Xboë¶m AmH¥$Vrg§X^m©V {dMmaboë¶m àíZm§Mr CËVao {bhm.
3) Imbr {Xboë¶m {dXçwV CnH$aUm§À¶m {MÝhm§Mm dmna H$ê$Z {dXçwVn[anWmMr OmoS>Ur Xe©{dUmar
AmH¥$Vr H$mT>m d {dXçwVYmam dhZmMr {Xem XmIdm.
ßbJ H$i : {dXçwV ~ë~ :
{dXçwVKQ> : {dXçwVdmhH$ Vma :
4) Imbrb AmH¥$Vr‘ܶo {dXçwVKQ>m§Mr OmoS>Ur Ho$bobr Amho. à˶oH$ {dXçwVKQ> 1.5 ìhmoëQ>
{d^dm§Va {Z‘m©U H$aVmo. ˶m§À¶m OmoS>UrVyZ {‘iUmao EHy$U {d^dm§Va {H$Vr Agob?
Bbo³Q´>m°ÝgMo dhZ
(+) (-)
{dXçþVamoY/^ma
(A) (Am)
2)
........................................ ........................................
(.)
4) ...................... gwê$ Pmë¶mda Q>mMUr bmoI§S>r {IiçmOdi Zobr.
5) bmoI§S>r {Iim Am{U Q>mMUr ¶m§À¶mV ...................... hmoVo.
6) ¶mdê$Z bmoI§S>r {Iiçm‘ܶo ...................... {Z‘m©U hmoVo, ho bjmV ¶oVo.
7) ...................... ~§X Ho$ë¶mda Q>mMUr {IiçmnmgyZ doJir hmoVo.
8) bmoI§S>r {IiçmV ...................... ‘wio ...................... {Z‘m©U hmoVo.
{Xdg - 05
AUyMo A§Va§J
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.04 : d¡km{ZH$ emoYm~X²Xb MMm© Am{U ˶m§Mo ‘hËËd g‘OyZ KoVmV.
gamd H$ê$¶m
1) gmo~VÀ¶m AmH¥$Vr‘ܶo AUwg§aMZoMo àmê$n {Xbo Amho. ˶mg§X^m©V {dMmaboë¶m
àíZm§Mr CËVao {bhm.
1) AUwg§aMZoÀ¶m ¶m àmê$nmMm emoY H$moUr bmdbm? ...............................
..............................................................
D$Om©
..............................................................
ApñWa
..............................................................
H|$ÐH$
..............................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
{Xdg - 06
Ðì¶mMo g§KQ>Z : ^mJ - I
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.01 : {dídmVrb nXmWm©À¶m aMZo‘mJrb {dkmZ, nXmWm©Mo ñdê$n, aMZm, AmH$ma ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb V³Vm nyU© H$am.
........................ ........................
Ðì¶mÀ¶m AdñWm§Mr
AmH$ma àdm{hVm
d¡{eîQ>ço
........................ ........................
2) Imbrb AmH¥$Vr‘Yrb Ðì¶mÀ¶m AdñWm§Mo {ZarjU H$ê$Z Ðì¶mÀ¶m AdñWm d ˶m§Mr d¡{eîQ>ço {bhm.
....................................................................................................
....................................................................................................
4) Vwåhmbm hm¶S´>moOZgmR>r bmb ‘Ur Va Am°p³gOZgmR>r nm§T>ao ‘Ur {Xbo AmhoV. ˶m§À¶m gmhmæ¶mZo
nmʶmÀ¶m aoUyMr aMZm V¶ma H$aʶmgmR>r Vwåhmbm nm§T>ao ‘Ur {H$Vr bmJVrb? VgoM nmʶmMo
aoUygyÌ {bhm.
1) bmb ‘Ur g§»¶m = ............. 2) nm§T>ao ‘Ur g§»¶m = .............
3) nmʶmMo aoUygyÌ = ...............
5) Imbrb CXmhaUm§‘Yrb AYmoao{IV eãXm§Mm {dMma H$ê$Z ‘ybÐì¶/g§¶wJ/{‘lU AmoiIm.
A. H«$. CXmhaU ‘ybÐì¶, g§¶wJ, {‘lU ¶m§Mr Zmdo
1) {edmOr ‘hmamOm§Mm nwVim ~«m±PMm Amho. ............................................
{Xdg - 07
Ðì¶mMo g§KQ>Z : ^mJ - II
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.02 : JwUY‘©/d¡{eîQ>ço ¶m§À¶m AmYmao nXmWmªMo dJuH$aU H$aVmV.
08.72.06 : amgm¶{ZH$ A{^{H«$¶m§H$[aVm empãXH$ g‘rH$aU {b{hVmV.
1) AlCl3 2) ..............
2 2
4) à¶moJemio‘ܶo H$m~©Z S>m¶Am°³gmB©S> V¶ma H$aʶmÀ¶m à{H«$¶oV EH$m narjmZirV MwZIS>rMo VwH$S>o
KoD$Z Imbrb H¥$Vr H$aʶmV Amë¶m. ˶mdê$Z ÐmdUmMm àH$ma {bhm.
A. H«$. H¥$Vr ÐmdUmMm àH$ma
1) g§hV hm¶S´>mo³bmoarH$ Amåb {dab Ho$bo. ...............................
YmVy-AYmVy
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.02 : JwUY‘©/d¡{eîQ>ço ¶m§À¶m AmYmao nXmWmªMo YmVy-AYmVy dJuH$aU H$aVmV.
08.72.06 : amgm¶{ZH$ A{^{H«$¶m§H$[aVm empãXH$ g‘rH$aU {b{hVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbr {Xboë¶m H¥$Vt‘YyZ ‘ybÐì¶m§Mo ^m¡{VH$ JwUY‘© {bhm.
2) Vw‘À¶m KamV AmT>iUmè¶m YmVy§Mr Am{U AYmVy§Mr Zmdo {bhÿZ ˶m§Mo JwUY‘© {bhm.
JwUY‘© ..................................................................
YmVy§Mr Zmdo
JwUY‘© ..................................................................
JwUY‘© ..................................................................
AYmVy§Mr Zmdo
JwUY‘© ..................................................................
3) Al + 4) Fe Fe++ +
5) Fe Fe+++ + 6) Cu + 2e–
Ago H$m?
X‘Q> hdm‘mZmV bmoI§S>r dñVy OmñV à‘mUmV J§OVmV.
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
{Xdg - 09
àXÿfU
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.04 : àXÿfH$m§Mo à‘mU, ñ‘maH$m§Mm hmoUmam èhmg Am{U Amåb dfm© ¶m§Mm n[aUm‘ gm§JVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb V³Vm nyU© H$am.
A. H«$. àXÿfHo$ earamda hmoUmam n[aUm‘
1) H$m~©Z ‘moZm°³gmB©S> (CO) ...................................................................
2) Zm¶Q´>moOZMr Am°³gmBS>o ...................................................................
3) Yyi ...................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
..............................................................................
4) EH$m Am¡Xçmo{JH$ÑîQ>çm àJV eham‘ܶo nS>boë¶m nmdgm‘wio Om{hamVtMo bmoI§S>r ~moS>© {POy
bmJbo d dZñnVtMr nmZo H$mo‘oObr. Aem n[apñWVrV nmdgmÀ¶m nmʶmMr VnmgUr Ho$br
AgVm pH (gm‘y) gmVnojm H$‘r AmT>iyZ Ambm.
1) Aem àH$maÀ¶m nmdgmbm H$m¶ åhUVmV?
..............................................................................................................
{Xdg - 10
AmnËVr ì¶dñWmnZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.05 : à{H«$¶m Am{U KQ>Zm ¶m§Mm H$maUm§er g§~§Y OmoS>VmV.
08.72.14 : n¶m©daUr¶ AmnËVtZm gm‘moao OmʶmMo ‘mJ© gwM{dVmV.
08.72.15 : Z¡g{J©H$ g§gmYZmÀ¶m A{VdmnamÀ¶m n[aUm‘m{df¶r BVam§Zm g§doXZj‘ H$aVmV.
........................................................................ .
Zm^r
2) Vwåhr dmhZmVyZ àdmg H$aV AgVmZm ^yH§$n hmoV Amho ¶mMr OmUrd Pmë¶mg H$moUVr XjVm ¿¶mb?
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
3) Imbrb AmH¥$Vr nyU© H$am.
........................
........................ ........................
1)
gm‘mݶ Vmn‘mZmV gmo{S>A‘ YmVyMm VwH$S>m nmʶmV nSy>Z ................................
à¶moJemioV AmJ bmJbr.
2) KaJwVr J°gÀ¶m JiVr‘wio Kambm AmJ bmJbr. ................................
XaS> H$mogiʶmMo
n[aUm‘
........................ ........................
{Xdg - 11
noer d noerA§JHo$
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.08 : gyú‘Ordm§Mo {ZarjU H$ê$Z gyú‘Xe©H$s¶ d¡{eîQ>ço gm§JVmV.
08.72.09 : Zm‘{ZX}{eV AmH¥$Vr, noetMr aMZm, AmH¥$VrX²dmao ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb Mm¡H$Q>r‘ܶo dZñnVr noer d àmUr noetMr AmH¥$Vr H$mTy>Z H§$gmV {Xbobr A§JHo$ ˶mV Xe©dm.
(H|$ÐH$, [ap³VH$m, noer{^pËVH$m)
H$m¶} : 1) .........................................................
2) .........................................................
4)noer‘Yrb Imbrb {H«$¶m§Mo {Xboë¶m JQ>m§V dJuH$aU H$am d à˶oH$s EH$ CXmhaU {bhm.
({dgaU, noer¶ ^jU, namgaU, noer CËgO©Z)
noerMr D$Om© dmnê$Z MmbUmè¶m {H«$¶m noerMr D$Om© Z dmnaVm MmbUmè¶m {H«$¶m
1) ................................................ 1) ................................................
2) ................................................ 2) ................................................
{Xdg - 12
‘mZdr eara d B§{ж g§ñWm$
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.09 : Zm‘{ZX}{eV AmH¥$Vr/àdmh V³Vo H$mT>VmV. CXm. ídgZ g§ñWm, àm¶mo{JH$ ‘m§S>Ur H$aVmV.
08.72.12 : {eH$V Agboë¶m d¡km{ZH$ g§H$ënZm§Mm X¡Z§{XZ OrdZmV dmna H$aVmV.
.................... ....................
B
AB
O
{Xdg - 13
Amåb, Amåbmar AmoiI
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.03 : {OkmgoVyZ {Z‘m©U Pmboë¶m àíZm§Mr CËVao emoYʶmgmR>r gmܶm Vnmgʶm H$aVmV.
08.72.06 : amgm¶{ZH$ A{^{H«$¶m ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Imbrb AmoKV³Vm nyU© H$am.
Z¡g{J©H$
CXm. : 1)
............................. CXm. : 1)
.............................
............................. Xe©H$ 2)
.............................
2)
..............
..................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
Ago H$m?
H$mid§S>bobo Vm§ã¶mMo ^m§S>o qb~y qH$dm qMMoÀ¶m agmZo ñdÀN> hmoVo.
....................................................................................................................
....................................................................................................................
....................................................................................................................
H$ê$Z nmhÿ¶m
EH$m H$mMoÀ¶m ½bmg‘ܶo nmUr ¿¶m. ˶m‘ܶo EH$ M‘Mm ImʶmMm gmoS>m Q>mH$m. ˶m‘ܶo AY} qb~y
{niyZ ¿¶m. Z§Va XmoZ S>m§~amÀ¶m (Z°ßWm°~m°b) Jmoiçm hiyM EH$m ‘mJyZ EH$ {‘lUmV Q>mH$m. {ZarjUo dhrV
Zm|Xdm.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - {dkmZ Am{U V§ÌkmZ : 117
{Xdg - 14
amgm¶{ZH$ ~Xb d amgm¶{ZH$ ~§Y
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.03 : {OkmgoVyZ {Z‘m©U Pmboë¶m àíZm§Mr CËVao emoYʶmgmR>r gmܶm Vnmgʶm H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Z¡g{J©H$ d ‘mZd{Z{‘©V ~Xbm§À¶m CXmhaUm§‘Yrb CËnm{XVm§Mr Zmdo aoUygyÌmÀ¶m ñdê$nmV {bhm.
3) Imbr gmo{S>A‘ ³bmoamB©S> ho Am¶{ZH$ g§¶wJ {Z‘m©U hmoVmZmÀ¶m nm¶è¶m {Xë¶m AmhoV. ˶m§Mm ¶mo½¶
H«$‘ {Xboë¶m Mm¡H$Q>rV {bhm.
1) A°Zm¶Z Am{U H°$Q>m¶Z ¶m§À¶mV pñW{VH$ {dXçwV AmH$f©U ~b {Z‘m©U hmoVo
d Vo EH$Ì ¶oVmV.
2) ³bmoarZ AUy EH$ Bbo³Q´>m°Z ñdrH$mê$Z F$U Am¶Z ~ZVmo åhUOoM A°Zm¶Z ~ZVmo.
3) gmo{S>A‘ AUy EH$ Bbo³Q´>m°Z J‘mdyZ YZ Am¶Z ~ZVmo åhUOoM H°$Q>m¶Z ~ZVmo.
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
{Xdg - 15
CîUVoMo ‘mnZ d n[aUm‘
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.04 : à{H«$¶m Am{U KQ>Zm ¶m§Mm H$maUm§er g§~§Y OmoS>VmV. CXm. CîUVm.
gamd H$ê$¶m
1) {d{eîQ> Cî‘m hr g§H$ënZm EH$H$mgh ñnîQ>> H$am.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
2) o
37 F ho Vmn‘mZ gopëgAg d Ho$pëìhZ ¶m EH$H$mV ê$nm§V[aV H$am.
...................................................................................................................
H$ê$Z nmhÿ¶m
nmʶmZo ^abobr VrZ H$mMoMr M§MynmÌo ¿¶m. ˶m§Zm AZwH«$‘o nm§T>am, H$mim d MH$MH$sV (A°ë¶w{‘{Z¶‘
’$m°Bb) H$mJX Jw§S>mim. gw‘mao 10 {‘{ZQ>o VrZhr M§MynmÌo gy¶©àH$memV R>odm. VrZhr M§MynmÌmVrb nmʶmMo
Vmn‘mZ Vnmgm. Vmn‘mZmV H$m¶ ’$aH$ {XgyZ ¶oVmo? d H$m? Vo dhrV Zm|Xdm.
{Xdg - 16
ÜdZr
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.05 : ÜdZr {Z{‘©Vr d àgmaUmMr à{H«$¶m Am{U KQ>Zm ñnîQ> H$aVmV.
08.72.10 : g^modVmbÀ¶m CnbãY AgUmè¶m gm{h˶mMm dmna H$ê$Z à{VH¥$Vr V¶ma H$aVmV d H$m¶©
ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) ÜdZrVa§JmMr AmH¥$Vr H$mTy>Z ˶mV Imbr {Xboë¶m ~m~r Xe©dm.
(1) g§nrS>Z (2) {dabZ (3) AmdV©Z
2) V~bm .................................................................................
3) drUm .................................................................................
H$m¶© … ..............................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
ñda gm ao J ‘ n Y {Z
dma§dm[aVm 256 384
H$ê$Z nmhÿ¶m
EH$m YmVyÀ¶m PmH$Umda N>mQo >çm AmH$mamMo W‘m©H$mobMo H$mhr M|S>y Q>mH$m d PmH$Umda bm§~ {egnopÝgbÀ¶m
gmhmæ¶mZo AmKmV H$ê$Z {ZarjU H$am d {ZarjUm§Mr Zm|X Amnë¶m dhrV H$am.
{Xdg - 17
àH$memMo namdV©Z
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.04 : à{H«$¶m d KQ>Zm ¶m§Mm nañnam§er g§~§Y OmoS>VmV.
08.72.07 : AmnVZ H$moZ, namdV©Z H$moZ ‘moOVmV.
08.72.10 : g^modVmbr CnbãY Agbobo gm{h˶ dmnê$Z à{VH¥$Vr V¶ma H$aVmV.
............................. .............................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
3) Imbrb AmH¥$VrMm Aä¶mg H$ê$Z gm§{JVë¶mà‘mUo H¥$Vr H$am d {dMmaboë¶m àíZm§Mr CËVao {bhm.
O
P Q H¥$Vr : AmnVZ H$moZ H$moZ‘mnH$mÀ¶m gmhmæ¶mZo ‘moOm d namd{V©V
{H$aU H$mTy>Z ˶mbm Zmd Xçm.
1) ñV§{^H$m ON d OA ¶m‘Yrb H$moZmMo ‘mn .....................
{Xdg - 18
‘mZd{Z{‘©V nXmW©
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.01 : JwUY‘© g§aMZm d H$m¶© ¶m§À¶m AmYmao Z¡g{J©H$ d ‘mZd{Z{‘©V nXmWmª‘Yrb ’$aH$ ñnîQ>
H$aVmV d ˶m§Mr g§aMZm Am{U H$m¶© ñnîQ> H$aVmV.
08.72.04 : à{H«$¶m Am{U KQ>Zm ¶m§Mm nañnam§er g§~§Y OmoS>VmV.
gamd H$ê$ ¶m
1) Imbrb {MÌm§Mo {ZarjU H$ê$Z ˶mda AmYm[aV AmoKV³Vm nyU© H$am.
............................................. .............................................
............................................. .............................................
............................................. .............................................
d¡{eîQ>ç
............................................. .............................................
............................................. .............................................
2) W‘m}H$mob ...........................................................................
4) Imbrb {MÌm§V H$MamnoQ>rMo {MÌ XmI{dbo Amho. H$moU˶m noQ>rV H$moUVm H$Mam Q>mH$mb? Vo {bhm.
: ............................................
: ............................................
: ............................................
{Xdg - 19
n[ag§ñWm
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.04 : n[aga, Z¡g{J©H$ à{H«$¶m, KQ>Zm ¶mMo {ZarjU H$aVmV.
08.72.14 : n¶m©daUmMo ajU H$aʶmgmR>r à¶ËZ H$aVmV. CXm. IVo, H$sQ>H$ZmeHo$ ¶m§Mm dmna, n¶m©daU
g§dY©ZmgmR>r à¶ËZ H$aVmV.
08.72.15 : Z¡g{J©H$ g§gmYZm§À¶m A{VdmnamÀ¶m n[aUm‘m§{df¶r BVam§Zm g§doXZj‘ H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) n[ag§ñWoVrb AO¡{dH$ KQ>H$ H$moUVo Vo {bhm.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
....................... .......................
O¡{dH$ KQ>H$
..................
CîUVm ......................
CXm. harU
nwZM©H«$sH$aU
{dKQ>H$ O¡{dH$ KQ>H$
............. X²{dVr¶ ^jH$,
. CXm. ...........
.......
....
.....
.... O¡{dH$ KQ>H$
V¥Vr¶ ^jH$,
CXm. ................
CîUVm
{Xdg - 20
Vmè¶m§Mr OrdZ¶mÌm
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.72.17 : {dídmMr {Z{‘©Vr d AdH$me V§ÌkmZmVrb ‘mZdmMr àJVr ñnîQ> H$aVmV.
gamd H$ê$¶m
1) Vmè¶m§Zm ñW¡¶© H$go àmßV hmoVo Vo gmo~VÀ¶m AmH¥$VrÀ¶m gmhmæ¶mZo ñnîQ> H$am.
VßV dm¶yMm Xm~
..............................................................................
..............................................................................
JwéËdr¶
..............................................................................
~b
..............................................................................
3) "H¥$îU{dda' ¶m~X²Xb WmoS>³¶mV ‘m{hVr {bhm.
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
A{YH$ dñVw‘mZ
Agbobm Vmam ‘hmamjgr Vmam ..................
H¥$îU{dda
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr … {ejH$ {dXçm϶mªZm àmMrZ d ‘ܶ¶wJrZ H$mimVrb B{VhmgmMr gmYZo gm§JVrb.
àmMrZ bmoH$JrVo, JmWm, d§emdir, nÌì¶dhma, ~Iar, draJi, {H$ëbo, ñ‘maHo$, åhUr, amOXa~mamVrb
H$mJXnÌo, íbmoH$, boUr, {ebmboI, Vm‘«nQ>, J«§W/M[aÌ, H$Wm, nmodmS>o, JmUr, B˶mXr.
{dXçmWu H¥$Vr … darb B{VhmgmÀ¶m gmYZm§Mo ^m¡{VH$, {b{IV d ‘m¡{IH$ gmYZm§V dJuH$aU
H$aʶmMm à¶ËZ H$am.
{ejH$ H¥$Vr … darb B{VhmgmÀ¶m gmYZm§dê$Z AmnUm§g ˶m-˶m H$mimVrb Am{W©H$ pñWVr, bmoH$m§Mo
amhUr‘mZ, ~m§YH$m‘mMr e¡br, H$bm, doe^yfm, gU-g‘ma§^, bmoH$OrdZ, àemgH$s¶ ì¶dñWm,
Eo{Vhm{gH$ KQ>Zm§Mr ‘m{hVr {‘iVo Am{U ¶m ‘m{hVrÀ¶m AmYmao, nwamì¶mÀ¶m AmYmao ˶m-˶m
H$mimMm B{Vhmg {b{hbm OmVmo ho ñnîQ> H$aVrb.
{dXçmWu H¥$Vr … B¶ËVm 8 dr À¶m nmR>çnwñVH$mVrb nmR> H«$. 1 - B{VhmgmMr gmYZo ¶m nmR>mVrb
^m¡{VH$, {b{IV d ‘m¡{IH$ gmYZm§Mr ¶mXr H$ê$Z ¶m gmYZm§dê$Z Vwåhmbm B{Vhmgm~X²Xb H$moUH$moUVr
‘m{hVr {‘iVo Vo dhrV {bhm.
gj‘ ~Zy¶m
Vw‘À¶m JmdmMm B{Vhmg {b{hʶmgmR>r Vwåhr H$moUH$moUVr gmYZo dmnamb? ˶m gmYZm§À¶m
gmhmæ¶mZo Vw‘À¶m JmdmMm B{Vhmg dhrV {bhm.
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr … Imbrb ‘wX²Xçm§Zm AZwgê$Z WmoS>³¶mV ‘m{hVr gm§JVrb.
1) Am¡Xçmo{JH$ H«$m§Vr - ~mîne³Vrda MmbUmar ¶§Ìo, hmV‘mJmEodOr ¶§Ì‘mJ, AmJJmS>r AmJ~moQ>r,
dmhVwH$sMr Zdr gmYZo B.
2) dgmhVdmX - Am{W©H$ d ~bembr XoemZo Amnë¶m gm‘϶m©À¶m ~imda EImXm ^yàXoe H$mnUo.
3) {~«{Q>e B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrMm ^maVmVrb gm‘«mÁ¶dmX B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrMr ^maVmV gwaV ¶oWo ñWmnZm.
4) ~§Jmb‘ܶo {~«{Q>e B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrÀ¶m gËVoMm nm¶m.
5) B§J«O-åh¡gya g§Kf©, qgYda B§J«Om§Mm Vm~m, erI gËVoMm nmS>md, ‘amR>çm§Mm nam^d.
6) V¡ZmVr ’$m¡O, Xþhoar amÁ¶ì¶dñWm ho nmb©‘|Q>Zo Ho$bobo H$m¶Xo, ‘wbH$s Zm¡H$aemhr, bîH$ar d nmobrg
Xb, B§J«Om§Mr Am{W©H$ YmoaUo.
7) O‘rZ ‘hgyb{df¶H$ YmoaUo, eoVrMo ì¶mnmarH$aU, Owݶm CXçmoJY§XçmMm èhmg.
8) 1857 Mm CR>md d B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrMr amOdQ> g§nwîQ>mV.
darb KQ>Zm§À¶m ‘mܶ‘mVyZ {~«{Q>e B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZr gdm©{YH$ ~bembr amOm H$er ~ZV Jobr ho
{dXçm϶mªZm gm§JVrb.
{dXçmWu H¥$Vr … {~«{Q>e B©ñQ> B§{S>¶m H§$nZrMm ^maVmVrb gm‘«mÁ¶dmX H$mbaofoZo XmId.
gj‘ ~Zy¶m
{~«{Q>em§Zr ¶m H$mimV Ho$boë¶m àemgZ, {ejU Am{U dmhVyH$ XiUdiU ¶m§‘Yrb gwYmaUm§Mr g{MÌ
‘m{hVr {‘idyZ dhrV {bhm.
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr … {ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm Am{Xdmgr d dݶ O‘mVt~X²Xb Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao
‘m{hVr XoVrb.
Am{Xdmgr d dݶ O‘mVr åhUOo gmYmaUnUo ehar g§ñH¥$VrnmgyZ Xÿa d A{bßV Agbobo
O§JbmV, XþJ©‘ d Xè¶mImoè¶m§V VwQ>H$ àXoemV VwaiH$ dñVr H$ê$Z amhUmao, ñdV:Mm CXa{Zdm©h hm
O§Jbg§nËVrda Adb§~yZ AgUmao.
Am{Xdmgr d dݶ O‘mVr CXa{Zdm©h - Am{Xdmgr O‘mVrMm CXa{Zdm©h (AÝZ, dñÌ, {Zdmam
d Am{W©H$ ì¶dñWm) nyU©nUo O§Jbg§nËVrda Adb§~yZ hmoVm, n¶m©daU ({ZgJ©) hm Am{Xdmgr
~m§YdmgmR>r XodXÿV ‘mZbm OmB©. ({ZgJ©XodVm).
{~«{Q>em§Mr Am{Xdmgr g‘mOmÀ¶m g§X^m©Vrb N>moQ>r-YmoaUo :
1) {~«{Q>e amOdQ>rMm {dñVma Am{U O‘rZ hñVm§VaU.
2) dZjoÌmdarb Am{Xdmgr O‘mVrMm h³H$ ZmH$maUo.
3) gmdH$mam§H$Sy>Z hmoUmao emofU.
4) Am{Xdmgr Mmbr[aVt‘ܶo Xmof
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - gm‘m{OH$ emñÌo : 132
5) ZdrZ H$a bmXUo.
6) O§Jbg§nËVr Jmoim H$aʶmg ‘ZmB© d eoV‘Oya åhUyZ emofU H$aUo.
darb H$maUm§‘wio Am{Xdmgr d dݶ O‘mVr ¶m§Mo h³H$ d A{YH$mam§da ~§YZo Amë¶mZo 1857 À¶m
CR>mdmV d H$mhr CR>mdm§V ¶m Am{Xdmgr d dݶ O‘mVrZo gh^mJmV CR>md Ho$bo.
{dXçmWu H¥$Vr … 1857 À¶m CR>mdmV gh^mJr Pmboë¶m ^maVmVrb Am{Xdmgr d dݶ
O‘mVtÀ¶m {ejH$m§À¶m ‘XVrZo ¶mXr H$am.
A. H«$. àXoe Am{Xdmgr d dݶ O‘mVr
Ogo : 1) {~hma, N>moQ>m ZmJnya H$mobm‘
2) Amo{S>em
3) {~hma
4) ‘hmamîQ´>
5) H$moH$U
6) H$moëhmnya
gj‘ ~Zy¶m
Am{Xdmgr d dݶ O‘mVr ¶m§À¶m {dH$mgmgmR>r emgZmÀ¶m H$moUH$moU˶m ¶moOZm/gw{dYm AmhoV ˶m§Mr
¶mXr {ejH$m§À¶m ‘XVrZo H$am.
Am{Xdmgr d dݶ O‘mVtÀ¶m Zmdm§Mr ¶mXr dhrV H$am.
{Xdg - 05
amîQ´>C^maUrÀ¶m à{H«$¶oVrb R>iH$ KQ>H$
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73H.13 : amîQ´> C^maUrÀ¶m à{H«$¶oVrb R>iH$ KQ>H$m§Mo {díbofU H$aVmV.
{Xdg - 06
1857 À¶m ñdmV§Í¶bT>çmMm CJ‘, ñdê$n d {dñVma
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73H.07 : 1857 À¶m ñdmV§Í¶bT>çmMm CJ‘, ñdê$n Am{U {dñVma VgoM ˶mnmgyZ KoVbobm ~moY
¶m§Mo ñnîQ>rH$aU XoVmV.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - gm‘m{OH$ emñÌo : 134
nyd©kmZ OmJ¥V H$ê$¶m
1857 À¶m CR>mdmnyduÀ¶m bT>çm§~m~V {ejH$ {dXçm϶mªgmo~V MMm© H$aVmV.
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr : {ejH$ Imbrb ‘wX²Xçm§À¶m AmYmao {dXçm϶mªer MMm© H$aVrb.
1) 1857 ˦m nyduMo bT>o.
2) 1857 À¶m bT>çmMr H$maUo - Am{W©H$, gm‘m{OH$, amOH$s¶ d VmËH$m{bH$ qhXr g¡{ZH$mVrb
Ag§Vmof.
3) bT>çmMr ì¶mßVr d bT>çmMo ZoV¥Ëd.
{dXçmWu H¥$Vr … nmR>çnwñVH$ n¥îR> H«$. 18 darb 1857 Mm ñdmV§Í¶bT>m hm ZH$mem nmhm d
Imbrb H¥$Vr gmoS>dm.
1) B§J«Om§À¶m Vmã¶mVrb àXoem§Mr Zmdo {bhm.
................................................................................................................
................................................................................................................
................................................................................................................
gj‘ ~Zy¶m
^maVmÀ¶m ZH$mem AmamIS> ç mV 1857 À¶m ñdmV§ Í ¶bT> ç mMr {R> H $mUo Xe© d m. ({ejH$m§ Z r
^maVmMm ZH$mem AmamIS>m CnbãY H$ê$Z Xçmdm.)
{Xdg - 07
KQ>H … amÁ¶emgZ d H|$ÐemgZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73H.15 : KQ>H$ amÁ¶emgZ Am{U H|$ÐemgZ ¶m§V ’$aH$ H$aVmV.
g§KemgZ (H|$ÐemgZ)
amÁ¶emgZ
ݶm¶‘§S>imMr aMZm
{Xdg - 08
H$m¶Xm{Z{‘©Vr à{H«$¶m
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73H.18 : H$m¶XçmÀ¶m {Z{‘©VrÀ¶m à{H«$¶oMo dU©Z H$aVmV. (CXm., KaJwVr qhgmMmamnmgyZ g§ajU
XoUmam H$m¶Xm, ‘m{hVrMm A{YH$mamMm H$m¶Xm, {ejUmÀ¶m h³H$mMm H$m¶Xm B˶mXr)
nyd©kmZ OmJ¥V H$ê$¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm emioÀ¶m ghbrH$[aVm XmoZ ñWim§Mr Zmdo gwMdmdr d Imbrb H¥$Vr gmoS>dyZ
¿¶mdr.
H¥$Vr : ghbrH$[aVm Vw‘À¶mnwT>o XmoZ {R>H$mUo {Xbobr AmhoV ˶mn¡H$s Vwåhr EH$m {R>H$mUmMr {ZdS>
H$aʶmgmR>r dJm©V/emioV H$m¶ H$amdo bmJob ¶mda MMm© H$am d Zm|Xr R>odm.
({ZU©¶ H$gm ¿¶mb ¶mda MMm© H$am.)
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr … {ejH$m§Zr nyd©kmZmda AmYm[aV KQ>H$m§da MMm© H$ê$Z Á¶mà‘mUo dJm©gmR>r/emiogmR>r
EImXm {Z¶‘ H$amdm bmJVmo, Aemdoir {dXçmWu, {ejH$/‘w»¶mܶmnH$ EH$Ì ¶oD$Z MMm© H$aVrb,
Mm§Jë¶m d dmB©Q> ~m~r ¶m XmoÝhr KQ>H$m§da MMm© H$aVrb. ‘hËËdmMo d Cn¶moJr AgUmè¶m KQ>H$m§Zm/
{Z¶‘m§Zm ‘hËËd XoVrb. gdm©Zw‘Vo (~hþ‘VmZo) {ZU©¶ KoD$Z gdmªgmR>r {Z¶‘ R>adVrb. ˶mà‘mUo
Amnë¶m XoemVrb bmoH$m§À¶m {hVmgmR>r/H$ë¶mUmgmR>r g§gXobm {Z¶‘/H$m¶Xo H$amdo bmJVrb. ¶m~m~V
MMm© H$aVrb d ˶mMr à{H«$¶m nwT>rbà‘mUo ho g‘OyZ XoVrb.
{Xdg - 09
ñWm{ZH$ emgZg§ñWm - gmd©O{ZH$ gw{dYm
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73H.22 : nmUr, gmd©O{ZH$ ñdÀN>Vm, añVo, drO B˶mXr gmd©O{ZH$ gw{dYm nwadʶmVrb emgZmMr
^y{‘H$m AmoiIVmV d ¶m godm§À¶m CnbãYVoMr XIb KoVmV.
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr : {ejH$ {dXçm϶mªZm Imbrb ‘wX²Xo ñnîQ> H$aVrb.
‘hmamîQ´>mVyZ bmoH$g^oda {ZdSy>Z OmUmè¶m 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m gXñ¶m§Mo ‘VXma g§K
H$moUH$moUVo AmhoV ho gm§JʶmgmR>r Aܶ¶Z H$aVmZm Imbrb KQ>H$m§Mm dmna H$aVrb.
1) àmoOo³Q>ada 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m ‘VXma g§K ‘hmamîQ´>mÀ¶m ZH$memV XmI{dUo.
2) ‘hmamîQ´>mÀ¶m ZH$memV 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m ‘VXma g§K XmI{dUo.
3) e³¶ Agë¶mg 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m ‘VXma g§K AgUmè¶m ZH$memMr àV à˶oH$
{dXçm϶mªZm XoUo.
‘hmamîQ´> amÁ¶m‘ܶo EHy$U 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m ‘VXma g§K AmhoV. à˶oH$ bmoH$g^m
‘VXmag§Km‘ܶo 6 {dYmZg^m ‘VXmag§K g‘m{dîQ> H$aʶmV Ambo AmhoV.
Ogo...
A. A.
bmoH$g^m {dYmZg^m {Oëhm bmoH$g^m {dYmZg^m {Oëhm
H«$. H«$.
1) AH$mobm AH$moQ> AH$mobm 3) Ah‘XZJa eodJmd
~mimnya amhþar
AH$mobm (n.) nmaZoa
AH$mobm (ny.) Ah‘XZJa Ah‘XZJa
‘y{V©Omnya dmer‘ lrJm|Xm
[agmoS> H$O©V Om‘IoS>
2) A‘amdVr ~S>Zoam 4) Cñ‘mZm~mX Am¡gm bmVya
A‘amdVr A‘amdVr (Ymam{ed) C‘aJm
{Vdgm VwiOmnya
X¶m©nya Ymam{ed gmobmnya
‘oiKmQ> nam§S>m
AMbnya ~meu
{dXçmWu H¥$Vr … darbà‘mUo ‘hmamîQ´> amÁ¶mVrb EHy$U 48 bmoH$g^m d 288 {dYmZg^m ‘VXma
g§KmMr ¶mXr {ejH$ d BVa 춳VtÀ¶m ‘XVrZo V¶ma H$am.
gj‘ ~Zy¶m
Vw‘À¶m {OëhçmV {dYmZg^m ‘VXma g§K {H$Vr d H$moUH$moUVo AmhoV ˶m§Mr ¶mXr H$am.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
bmoH$g^m d {dYmZg^m ‘VXma g§KmMr ¶mXr Ho$ë¶mZ§Va ñdV…Mm {Oëhm H$moU˶m bmoH$g^m ‘VXma
g§KmV ¶oVmo Vo {bhm.
.....................................................................................................................
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr … {ejH$m§Zr {dXçm϶mªg‘moa joÌ^oQ>rMo {Z¶moOZ d nyd©V¶mar ¶m§~m~V MMm© H$aVrb
Am{U {ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm ˶m§À¶m n[agamVrb H$moU˶mhr EH$m CXçmoJmbm joÌ^oQ> XoD$Z {Xboë¶m
àíZmdbrMr CËVao {bhÿZ AmUʶmg gm§JVrb.
Amdí¶H$ gm{h˶ … Zm|Xdhr, Z‘wZm àíZmdbr, noZ, nopÝgb, ‘moOnQ²>Q>r, Q>on, hmoH$m¶§Ì, Z‘wZm Jmoim
H$aʶmgmR>r {nedr, ZH$mem, H°$‘oam, Xþ~uU B˶mXr.
{dXçmWu H¥$Vr … {ejH$m§Zr {Xboë¶m gyMZoà‘mUo {dXçmWu ˶m§À¶m n[agamVrb EH$m CXçmoJmbm
joÌ^oQ> XoVrb. Imbr Zm|X{dboë¶m {ZarjUmda MMm© H$aVrb.
H¥$Vr : EImXçm CXçmoJmbm joÌ^oQ> Xçm Am{U ˶mAmYmao Imbrb ‘m{hVr {bhm.
1) CXçmoJmMo Zmd : ........................................................................................
2) ¶m CXçmoJmV H$moU˶m dñVy V¶ma hmoVmV? ...........................................................
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : JwJb ‘°nÀ¶m gmhmæ¶mZo Vw‘Mo Jmd Vo {Z¶mo{OV joÌ^oQ>rMo {R>H$mU ¶m§‘Yrb A§Va H$mT>m.
H$mJXmda Vo VrZhr àH$maMo ZH$memà‘mU H$mTy>Z XmIdm.
A{YH$ ‘m{hVr ¶oWyZ {‘iob :
{Xdg - 12
n¥ÏdrMo A§Va§J
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.01 : n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmVrb aMZog§X^m©V AmH¥$Vr/à{VH¥$Vr/à{V‘m B˶mXtX²dmao ñnîQ>rH$aU H$aVm
¶oUo.
08.73G.03 : ‘mZd AmnËVr ì¶dñWmnZmgmR>r V¶mar H$er H$aVmo d AmnËVtZm H$gm à{VgmX XoVmo ¶mMm emoY
KoVm ¶oU.o
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr :
{ejH$ {dXçm϶mªZm n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMr à{VH¥$Vr H$er V¶ma H$amdr ¶m{df¶r Q>ß߶mQ>ß߶mZo H¥$Vr
g‘OmdyZ gm§JVrb. H¥$Vr nyU© Pmë¶mZ§Va n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMo {H$Vr ^mJ V¶ma Pmbo ¶mg§X^m©V MMm©
KS>dyZ AmUVrb. n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMo {d^mJ, Cn{d^mJ, ^yH§$n d Ádmbm‘wIrgma»¶m AmnËVr~m~V
{dXçm϶mªgmo~V MMm© H$aVrb.
•Amdí¶H$ gm{h˶ :
bmb, {ndim d {Zim Ago a§Jm§Mo ‘mVrMo Jmoio B˶mXr.
{dXçmWu H¥$Vr : n¥ÏdrÀ¶m A§Va§Jm§Mr à{VH¥$Vr V¶ma H$am.
H¥$Vr nyU© Pmë¶mZ§Va n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMo {H$Vr ^mJ V¶ma Pmbo ¶mg§X^m©V AmnmngmV MMm© H$aVrb.
n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMo {d^mJ, Cn{d^mJ, ^yH§$n d Ádmbm‘wIrgma»¶m AmnËVt~m~V dJm©V MMm© H$aVrb.
gj‘ ~Zy¶m
n¥ÏdrÀ¶m A§Va§JmMr gw~H$ AmH¥$Vr H$mTy>Z Zmdo {bhm.
{Xdg - 13
AmЩVm d T>J
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.04 : ~mînr^dZ d gm§Ðr^dZ ¶m Z¡g{J©H$ KQ>Zm§{df¶r ‘m{hVr gm§JUo.
08.73G.05 : Z¡g{J©H$ KQ>H$m§Mo {ZarjU, dJuH$aU H$ê$Z AZw‘mZ H$mT>Uo. ˶m§‘Yrb H$m¶©H$maU^md
gm§JVm ¶oUo.
nyd©kmZ OmJ¥V H$ê$¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm nwT>rb àíZ {dMmê$Z ~mînr^dZ d gm§Ðr^dZ ¶m Z¡g{J©H$ KQ>Zm§{df¶r
Ano{jV nyd©kmZ OmJ¥V H$amdo.
1) amOñWmZgma»¶m CîU d H$moaS>çm hdoÀ¶m àXoemVrb bmoH$ H$moUVm nohamd dmnaVmV?
2) H$mí‘ra Imoaogma»¶m W§S> d H$moaS>çm hdoÀ¶m àXoemVrb bmoH$ H$moUVm nohamd dmnaVmV?
3) ‘w§~B©gma»¶m CîU d X‘Q> hdoÀ¶m àXoemVrb bmoH$ H$moUVm nohamd dmnaVmV?
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr : {ejH$ {dXçm϶mªZm dmVmdaUmVrb hdo‘ܶo AgUmao ~mîn ho hdoÀ¶m ~mînYmaU
j‘Vonojm A{V[a³V Pmë¶mg nmdgmÀ¶m qH$dm {h‘mÀ¶m ñdê$nmV n¥Ïdrn¥îR>mda nS>Vo. ¶m{df¶r
Q>ß߶mQ>ß߶mZo H¥$Vr g‘OyZ gm§JVrb. H¥$Vrdê$Z dJm©V MMm© H$aVrb. ({ejH$m§Zr JQ> H$amdoV d H¥$Vr
JQ>mg H$amd¶mg gm§Jmdr.)
Amdí¶H$ gm{h˶ : EH$ ImobJQ> Q´>o, MmiUr, EH$ ñn§OMm H$moaS>m VwH$S>m, EH$ {Iim, hmVmoS>m, EH$
‘moR>m M‘Mm, nmUr, Zm|Xdhr B˶mXr.
{dXçmWu H¥$Vr : H¥$Vrdê$Z Imbrb àíZm§Mr CËVao {bhm.
1) gwédmVrg ñn§Oda AmoVboë¶m nmʶmMo H$m¶ Pmbo Agob Vo {bhm.
..............................................................................................................
{Xdg - 14
AmЩVm d T>J
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.05 : T>Jm§Mo àH$ma AmoiIyZ nO©Ý¶m{df¶r A§XmO 춳V H$aUo.
08.73G.06 : Z¡g{J©H$ KQ>H$m§Mo {ZarjU, dJuH$aU H$ê$Z AZw‘mZ H$mT>Uo. ˶m§‘Yrb H$m¶©H$maU^md
gm§JVm ¶oUo.
nyd©kmZ OmJ¥V H$ê$¶m
{ejH$m§Zr {dXçm϶mªZm AmH¥$VrMo/V³Ë¶mMo {ZarjU H$aʶmg gm§JyZ T>J, T>Jm§Mo àH$ma, T>Jm§Mr C§Mr
¶m~m~VÀ¶m ‘m{hVrMo {díbofU H$aʶmg gm§Jmdo. Ano{jV nyd©kmZ OmJ¥V H$amdo.
(Am§VaamîQ´>r¶ dJuH$aUmZwgma T>Jm§Mo Xhm àH$ma AmhoV. B¶ËVm AmR>drÀ¶m nmR>çnwñVH$mVrb
n¥. H«$. 21 darb AmЩVm d T>J ¶m àH$aUmVrb V³Vm Aä¶mgmdm.)
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - gm‘m{OH$ emñÌo : 146
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr : Imbrb H¥$VrH$[aVm {ejH$ {dXçm϶mªZm AmH¥$Vrdê$Z T>Jm§Mo AmH$ma, a§J, C§Mr
¶m{df¶r Q>ß߶mQ>ß߶mZo g‘OyZ gm§JVrb. ˶mdê$Z T>Jm§Mo àH$ma AmoiIyZ nO©Ý¶m{df¶r A§XmO 춳V
H$gm H$amdm ¶m~m~V dJm©V MMm© KS>dyZ AmUVrb.
Amdí¶H$ gm{h˶ :
T>Jm§Mo àH$ma AmH¥$Vr B˶mXr.
H$‘r C§Mrdarb ‘ܶ‘ C§Mrdarb OmñV C§Mrdarb
T>Jm§Mo àH$ma
{dXçmWu H¥$Vr : darb AmH¥$VrMo àW‘ {ZarjU H$am. AmVm dJm©~mhoarb ‘¡XmZmV Om.
AmH$memV AgUmè¶m T>Jm§Mo {ZarjU H$am. Imbrb ‘wX²Xçm§da MMm© H$ê$Z CËVao {bhm.
1) T>Jm§Mo AmH$ma, a§J d C§Mr?
...............................................................................................................
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : dV©‘mZnÌmVrb Amboë¶m T>Jm§À¶m àH$mam§Mr {d{dY N>m¶m{MÌo O‘m H$am.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - gm‘m{OH$ emñÌo : 147
A{YH$ ‘m{hVr ¶oWyZ {‘iob :
{Xdg - 15
gmJaViaMZm
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.07 : gmJar ^yê$no AmH¥$Vrdê$Z AmoiIVm ¶oUo.
08.73G.08 : gmJar AdgmX{df¶r MMm© H$aVm ¶oUo.
1500
1000 g‘wÐgnmQ>r
500
00
-500
-1000
-1500
-2000
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr : {ejH$ {dXçm϶mªZm g‘wÐ{H$Zmè¶mda bmQ>m§gmo~V Ambobo nXmW©-Agm Ame¶
Agbobm pìh{S>Amo XmIdVrb. {dXçm϶mªZm {ZarjU H$am¶bm gm§JyZ ˶m~m~V {dXçm϶mªMr ‘Vo
OmUyZ KoVrb.
Amdí¶H$ gm{h˶ : {H$Zmè¶mda bmQ>m§~amo~a Amboë¶m nXmWmªMm V³Vm B˶mXr. (Q>rn : gXa H¥$Vr
{dXçm϶mªZr {ejH$m§À¶m qH$dm nmbH$m§À¶m XoIaoIrImbr H$amdr d {ZarjUmda ^a Xçmdm.) B˶mXr.
Z¡g{J©H$ AZ¡g{J©H$/‘mZd{Z{‘©V
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : gmJaViaMZoMr à{VH¥$Vr V¶ma H$am.
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr :
{ejH$ {dXçm϶mªZm gmJar àdmh {Z{‘©VrMm MH$˶m§Mm à¶moJ Q>ß߶mQ>ß߶mZo gm§JVrb.
Amdí¶H$ gm{h˶ :
‘moR>m YmVyMm Q´>o, pñnarQ>Mm {Xdm, nmUr, nmʶmda Va§JV amhVrb Aem a§JrV MH$˶m B˶mXr.
(Q>rn : gXa H¥$Vr {dXçm϶mªZr {ejH$m§À¶m XoIaoIrImbr H$amdr d {ZarjUmda ^a Xçmdm.)
{dXçmWu H¥$Vr :
{ejH$m§Zr {Xboë¶m gyMZoà‘mUo {dXçmWu gmJar àdmh {Z{‘©VrMm MH$˶m§Mm à¶moJ Q>ß߶mQ>ß߶mZo
H$aVrb d Imbrb H¥$Vr gmoS>dVrb.
(Q>r>n : à¶moJm‘ܶo CîUVm {Xì¶mÀ¶m gmhmæ¶mZo {Xbr Agbr Var à˶jmV gy¶©àH$mem‘wio gmJaObmMo
Vmn‘mZ dmT>Vo. ho bjmV ¿¶m.)
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : gmJar àdmhm§er g§~§{YV ^m¡Jmo{bH$ J‘VrO‘Vr Am§VaOmbdê$Z emoYm.
gj‘ ~Zy¶m
H¥$Vr : n¥ÏdrÀ¶m n[adbZmMm doJ Vmgr {H$Vr {H$bmo‘rQ>a AgVmo Vo Am§VaOmbÀ¶m ‘XVrZo emoYm.
A{YH$ ‘m{hVr ¶oWyZ {‘iob :
{Xdg - 18
CXçmoJ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.17 : {d{dY CXçmoJm§Mo dJuH$aU H$aUo.
08.73G.21 : CXçmoJnyaH$ YmoaUm§Mr ‘m{hVr {‘idUo.
{Xdg : 19
^y‘r Cn¶moOZ
Aܶ¶Z {ZînËVr :
08.73G.11 : J«m‘rU d ZmJar ^y‘r Cn¶moOZmVrb ’$aH$ gm§JVm ¶oUo.
08.73G.12 : ZH$memVrb ^y‘r Cn¶moOZmdê$Z J«m‘rU d ZmJar dñ˶m§Mr ‘m{hVr gmXa H$aVm ¶oUo.
"A' "~'
{ejH$ {dXçm϶mªH$Sy>Z {MÌm§darb Imbrb H¥$Vr H$ê$Z KoVrb. H¥$Vrda AmYmarV àíZ {dMmê$Z
nyd©kmZ OmJ¥V H$aVrb.
goVy Aä¶mg : B¶ËVm Zddr : {df¶ - gm‘m{OH$ emñÌo : 155
H¥$Vr : AmH¥$Vr‘ܶo J«m‘rU d ZmJar ^y‘r Cn¶moOZmVrb ’$aH$ {Xbm Amho. ˶m§Mo {ZarjU
H$am. à˶oH$ {MÌmImbrb Mm¡H$Q>tV H«$‘m§H$ {bhÿZ J«m‘rU (A) d ZmJar (~) H«$‘dm[aVm
Zm|Xdm. Imbrb àíZm§Mr CËVao Xçm.
1) {MÌmVrb ^y‘r Cn¶moOZmdê$Z J«m‘rU dñVr H$moUVr Amho? .........................................
2) {MÌmVrb ^y‘r Cn¶moOZmdê$Z ZmJar dñVr H$moUVr Amho? ..........................................
3) AmH¥$Vr (~) ‘Yrb {MÌmV ^y‘rMm dmna H$moUH$moU˶m H$maUmgmR>r Ho$bobm Amho?.............
4) AmH¥$Vr (A) ‘Yrb {MÌmV ^y‘rMm dmna H$moUH$moU˶m H$maUmgmR>r Ho$bobm Amho?
.............................................................................................................
Aܶ¶Z AZw^d/H¥$Vr
{ejH$ H¥$Vr :
{ejH$ {dXçm϶mªZm AmH¥$VrMo/{MÌmMo {ZarjU H$aʶmg gm§JVrb. OnmZ d ^maVmVrb ^y‘r
Cn¶moOZmMr {d^m{OV dVw©io g‘OmdyZ gm§JVrb. AmH¥$Vrda AmYm[aV àíZm§Mr CËVao {dXçm϶mªÀ¶m
eãXmV {b{hʶmg gm§JVrb. ^y‘r Cn¶moOZ g§X^m©V MMm© KS>dyZ AmUVrb. J«m‘rU d ZmJar
CXmhaUm§dê$Z ^y‘r Cnm¶¶moOZmVrb ’$aH$m~m~V MMm© H$aVrb.
Amdí¶H$ gm{h˶ :
OnmZ d ^maVmVrb ^y‘r Cn¶moOZmMr {d^m{OV dVw©io AmH¥$Vr B˶mXr.
OnmZ‘Yrb ^y‘r Cn¶moOZ 2011 ^maVm‘Yrb ^y‘r Cn¶moOZ 2011
3.5
11.7 0.8
19 16.4
52.8
68.5 23.1
4.2
{Xdg - 20
CXçmoJ
Aܶ¶Z {ZînËVr/j‘Vm :
08.73G.17 : {d{dY CXmhaUm§dê$Z CXçmoJm§‘Yrb ’$aH$ g‘OUo.
08.73G.20 : Am¡Xçmo{JH$ {dH$mgmda n[aUm‘ H$aUmao KQ>H$ ñnîQ> H$aUo.
gj‘ ~Zy¶m
Vw‘À¶m n[agamVrb EImXçm CXçmoJmg à˶j ^oQ> XoD$Z ˶mMr ‘m{hVr {‘idm d dJm©V gmXa H$am.
A{YH$ ‘m{hVr ¶oWyZ {‘iob :