Professional Documents
Culture Documents
00, Pages-60
वनराई बंधारा
माझा एक
दिवस माझ्या
रूंद वरंबा सरी बळीराजासाठी
पिकसंरक्षण
तंत्रज्ञान वापर
~mVå¶m§À¶m ~m§Ymda
Am§Vaamï´>r` nm¡{ï>H$ V¥UYmÝ` dfm©À`m amÁ`ñVar` nmoñQ>g© d ~°Zg©Mo {d‘moMZ
aËZm{Jar `oWrb {Oëhm{YH$mar H$m`m©b`mV Am§Vaamï´>r` nm¡{ï>H$ V¥UYmÝ` gwYmaÊ`mg ‘XV hmoUma Amho, Ago à{VnmXZ ‘m. ‘w»`‘§Ìr `m§Zr Ho$bo.
df© 2023 {Z{‘ÎmmZo ‘m. Zm. lr. EH$ZmW qeXo, ‘w»`‘§Ìr, ‘hmamï´> amÁ` `mdoir ‘m. Zm. lr. AãXwb gÎmma, H¥$fr‘§Ìr, ‘m. Zm. lr. CX` gm‘§V,
`m§À`m hñVo Am§Vaamï´>r` nm¡{ï>H$ V¥UYmÝ` dfm©À`m amÁ`ñVar` nmoñQ>g© CÚmoJ‘§Ìr, ‘m. Zm. lr. XrnH$ Ho$gaH$a, {ejU‘§Ìr, ‘m. Zm. lr. adtÐ
d ~°Zg©Mo {d‘moMZ H$aÊ`mV Ambo. ~XbË`m OrdZe¡brVrb AmhmamH$So> MìhmU, gmd©O{ZH$ ~m§YH$m‘ ‘§Ìr, ‘m. Zm. lr. XmXmOr ^wgo, I{ZH$‘©
hmoV Agbobo Xwb©j d Ë`m‘wio CX²^dUmè`m AmOmamda ‘mV H$aÊ`mH$[aVm ‘§Ìr, VgoM ‘m. Zm. gd©lr Am‘Xma, bmoH$à{V{ZYr Am{U lr. Xod|Xa qgJ,
V¥UYmÝ`mMm AmhmamV g‘mdoe H$aUo hr H$mimMr JaO Amho. Ádmar, {Oëhm{YH$mar, lr. H$sVu Hw$‘ma nwOma, ‘w»` H$m`©H$mar A{YH$mar, lr.
~mOar, ZmMUr, daB©, amim, amO{Jam `mgmaIo nm¡{ï>H$ V¥UYmÝ` hr H$~m} A§Hw$e ‘mZo, {d^mJr` H¥$fr ghg§MmbH$, R>mUo, lr‘Vr gwZ§Xm Hw$èhmSo>,
XHo$, à{WZo, OrdZgËdo Am{U I{ZOm§Zr g‘¥Õ AmhoV. Am§Vaamï´>r` nm¡{ï>H$ {Oëhm AYrjH$ H¥$fr A{YH$mar, AmXr ‘mÝ`da, nXm{YH$mar, A{YH$mar,
V¥UYmÝ` dfm©À`m {Z{‘ÎmmZo H$aÊ`mV `oUmè`m à~moYZm‘wio OZVoMo Amamo½` H$‘©Mmar d eoVH$ar ~m§Yd CnpñWV hmoVo.
"dëS>©> {‘boQ> g{‘Q>' EH$ {Xder` H$m`©H«$‘mMo Am`moOZ "‘amR>m M|~g© àYmZ g{Md, H¥$fr `m§Zr gm§{JVbo. H¥$fr ImË`mZo nm¡{ï>H$ ^aS>YmÝ` {nH$mgmR>r
Am°’$ H$m°‘g©, B§S>ñQ´rO A±S> A°J«rH$ëMa' `m§Zr nwÊ`mV Am`moOZ Ho$bo. gXa gágwÌr H$m`©H«$‘ amÁ`^a am~{dÊ`mMm {ZU©` KoVbm Amho. ^aS>YmÝ`mMm
H$m`©H«$‘mMo CÓmQ>Z ‘m. lr. EH$ZmW S>dbo, àYmZ g{Md, H¥$fr, ‘hmamï´> dmna dmT>ë`mg H$moaS>dmhÿ eoVH$è`m§Zm WoQ> bm^ {‘iob. ^aS>YmÝ`mVrb
amÁ` `m§À`m hñVo H$aÊ`mV Ambo. ‘m. Zm. lr. Za|Ð qgh Vmo‘a, H|$Ðr` nm¡{ï>H$‘yë` Xoedm{g`m§Mo Amamo½` Mm§Jbo R>odÊ`mg ‘XV H$aVmV. ~MV JQ>
H¥${f‘§Ìr `m§Zr XoIrb XyaÑí¶àUmbrÛmao gXa n[afXobm hOoar bmdbr. d eoVH$ar CËnmXH$ H§$nÝ`mÛmao eoV‘mbmÀ`m {dnUZ gmIirbm hmV^ma
XoemÀ`m H$moaS>dmhÿ ^mJmVrb N>moQ>çm eoVH$è`m§Mo CËnÞ dmT>{dÊ`mV bmJy eH$Vmo. ^aS>YmÝ`mÀ`m ‘yë` gmIirgmR>r H$m‘ H$amdo bmJob, Ago
^aS>YmÝ`mMr ^y{‘H$m ‘mobmMr Amho, Ago à{VnmXZ ‘m. H|$Ðr` H¥${f‘§Ìr `m§Zr à{VnmXZ ‘m. lr. gwZrb MìhmU, Am`wº$ H¥$fr, ‘hmamï´> amÁ` `m§Zr Ho$bo.
Ho$bo. `mdoir ^aS>YmÝ` MidirV ‘hmamï´> amÁ` AJ«oga R>aV Amho. H$mhr `mdoir lr. gwaoe ‘ëhmoÌm, ‘mOr H|$Ðr` H¥$fr Am`wº$, lr. JmodY©Z amdV,
XeH$nydu amÁ`mV Ádmar, ~mOar, ZmJbr hoM ‘w»` AÞ hmoVo. ‘mÌ, ^mV, ‘w»` ‘hmì`dñWmnH$, Zm~mS©>, lr. XrnH$ H$a§XrH$a, AÜ`j E‘grgrAm`E$,
Jhÿ dmT>ë`mZ§Va noam dmT>V Jobm. Ë`m‘wio ^aYmÝ`mMo joÌ XoIrb H$‘r hmoV lr. AmZ§X Mmoa{S>`m, AÜ`j, AÞà{H«$`m g{‘Vr, lr. {dH$mg nmQ>rb, H¥$fr
Jobo. AmJm‘r ^aS>YmÝ`dfm©À`m nmœ©^y‘rda AmVm nwÝhm `m {nH$mgmR>r {d{dY g§MmbH$, {dñVma d à{ejU, S>m°. ho‘§V dgoH$a, ‘w»` H$m`©H$mar A{YH$mar,
CnH«$‘ am~{dbo OmV AmhoV. Ë`mMo bm^ eoVH$ar dJm©bm hmoVrb, Ago ‘m. ‘hmamï´> amÁ` J«m‘rU OrdZmoÞVr A{^`mZ, AmXr ‘mÝ`da CnpñWV hmoVo.
Iarn h§Jm‘ 2021 d 2022 H$arVm Ho$bobo gmo`m~rZ {~`mUo CnbãYVoMo {Z`moOZ d ’$b{ZînÎmr:
A Z§ gmo`m~rZ {~`mUo CnbãYVoMo {Z`moOZ Iarn h§Jm‘ 2021 Iarn h§Jm‘ 2022
A) àñVm{dV joÌ: 42,22,165 hoŠQ>a 46,00,00 hoŠQ>a
~) 75 {H$bmo à{V hoŠQ>a Zwgma {~`mUo JaO: 31,66,624 q¹$. 34,50,000 hoŠQ>a
H$) 35 % {~`mUo ~Xb XamZwgma {~`mUo JaO: 11,08,319 q¹$. 12,07,500 hoŠQ>a
S>) gmo`m~rZ {~`mUo CnbãYVoMo {Z`moOZ:
1. ‘hm~rO: 1,89,456 q¹$. 46,034 q¹$.
2. amï´>r` ~rO {ZJ‘: 8,000 q¹$. 8,681 q¹$.
3. ImOJr: 10,94,355 q¹$. 11,97,940 q¹$.
4. Iarn h§Jm‘m‘Yrb J«m‘~rOmoËnmXZ H$m`©H«$‘mÛmao 29,47,637 q¹$. 44,16,408 q¹$.
amIrd gmR>m:
5. CÝhmir h§Jm‘m‘Yrb J«m‘{~OmoËnmXZ ‘mo{h‘oÛmao 1,17,647 q¹$ 4,53,561 q¹$.
CnbãY Pmbobo {~`mUo:
EHy$U CnbãY Pmbobo gmo`m~rZ {~`mUo: 43,56,720 q¹$. 61,22,623 q¹$.
Aën n[aM`
Zmd : lr. gwZrb gmho~amd MìhmU
OÝ‘ {XZm§H$ : 24 ‘o 1964 OÝ‘ñWmZ : Amï>r ({Oëhm ~rS>)
{ejU : M.Sc. Agri.(Agronomy) nX^ma : IAS
gÜ`mMm nX^ma : H¥$fr Am`wº$ - ‘hmamï´>
nyduMo nX^ma :
1) àH$ën g§MmbH$, DRDA, OiJmd 2) Cn g{Md (Water Conservation), J«m‘{dH$mg, ‘§Ìmb`, ‘w§~B©
3) A{V[aº$ Am`wº$- R>mUo ‘hmZJanm{bH$m 4) {Oëhm{YH$mar VWm X§S>m{YH$mar, aËZm{Jar
5) gh ì`dñWmnH$s` g§MmbH$, MSEDCL, Am¡a§Jm~mX 6) {Oëhm{YH$mar VWm X§S>m{YH$mar, Am¡a§Jm~mX.
{deof C„oIZr` H$m`© :
1) Obg§YmaU ImË`m‘Yrb {g‘|Q> H$m±H«$sQ> gmIir ~§Ymao ~m§YUo d Ë`mMo OrdZ‘mZ nS>VmiUo `m g§H$ënZoMo OZH$.
2) eoVH$ar, Hw$eb H$‘©Mmar, `wdmeº$s, ImgJr g§ñWm, nÌH$ma `m§À`m ‘XVrZo d¥jmamonU, Obg§YmaU, ~MV JQ>, eoVr‘mbmMo
{dnUZ, H$m¡eë` {dH$mg CnH«$‘ gj‘nUo am~{dbo.
3) H|$ÐmMm amoh`mo, J«m‘rU ^y{‘hrZ Am{U amoOJma h‘r `moOZm H$m‘m§Zm Amnë`m H$m`©H$mimV JVr {Xbr.
4) R>mUo ‘hmZJanm{bH$m hÔr‘Ü`o 5 bmIm§nojm OmñV d¥jmamonU H$ê$Z {ZgJ© g§dY©ZmgmR>r {deof à`ËZ.
5) R>mUo ZJanm{bH$m hÔrVrb Odinmg 18000 AZ{YH¥$V ~m§YH$m‘o O‘rZXmoñV Ho$br.
6) aËZm{Jar {OëømV gw‘mao 12000 hoŠQ>a ^y^mJmda Am§~m d H$mOy bmJdS>rMm CnH«$‘.
7) Am¡a§Jm~mXMo {Oëhm{YH$mar AgVmZm {OëømÀ`m CËnÞ dmT>rgmR>r {deof à`ËZ. CÚmoJ d godm joÌmgmR>r 24 H$moQ>r ê$n`m§Mm
AmamIS>m V`ma H$ê$Z Ë`m ‘mÜ`‘mVyZ bmImnojm A{YH$ VéUm§Zm H$m¡eë` {dH$mgmMo à{ejU XoÊ`mMo à`ËZ.
8) Am¡a§Jm~mX {dídmgZJa bo~a H$m°bZr ¶oWrb 336 ~m§YH$m‘o O{‘ZXmoñV H$ê$Z 20 EH$a EdT>r é. 692 H$moQ>r ‘yë¶mMr
emgH$s¶ O{‘Z ‘wº$ Ho$br.
9) g§O` Jm§Yr {ZamYma `moOZm, lmdU ~mi `moOZm, B§{Xam Jm§Yr noÝeZ `moOZm bm^mÏ`m©n`ªV nmoMdÊ`mgmR>r {deof à`ËZ.
10) AmË‘hË`m Ho$boë`m 800 nojm A{YH$ eoVH$ar Hw$Qw>§~m§Zm nwÝhm C^o H$aÊ`mgmR>r {deof à`ËZ.
11) DPDC À`m ‘mÜ`‘mVyZ eoVH$è`m§Zm AI§{S>V drO nwadR>m hmoÊ`mgmR>r à¶ËZ.
12) H¥$fr joÌmV H$m‘ H$aUmao VéU Am{U ‘{hbm§À`m Am{W©H$ gj‘rH$aUmgmR>r ‘moR>çm à‘mUmda H$m‘o Ho$br AmhoV.
13) eoVH$è`m§À`m eoVmVyZ eoVr‘mb S>m`aoŠQ> J«mhH$mÀ`m Kar nmoMÊ`mgmR>r {deof à`ËZ.
‘hmamï´> amÁ`mV d XoemV ImÚ VobmMr Q>§MmB© Amho. Ë`mMr JaO ^mJ{dÊ`mH$arVm Amnë`mbm ‘moR>çm à‘mUmV ImÚ VobmMr
Am`mV H$amdr bmJV Amho. XoemV gZ 2020-21 ‘Ü`o Amnë`m JaOoÀ`m 60 Q>¸o$ BVHo$ ImÚ Vob Am`mV H$aÊ`mV Ambo
Ë`mMo ‘wë` é.1,50,000 H$moQ>r BVHo$ Amho. `mH$[aVm Vob{~`m {nH$mMo CËnmXZ dmT>dUo Amdí`H$ Amho. "{dHo$b Vo {nHo$b'
`m YmoaUmbm AZwgê$Z H¥${f {d^mJ ImÚ Vob CnbãY H$aÊ`mgmR>r Vob{~`m§Mo CËnmXZmgmR>r à`ËZerb Amho.
àH$ënmMm CÔoe:
`m àH$ënm§VJ©V CnJ«h d S´moZ V§ÌkmZmMm dmna H$éZ
amÁ`mVrb {nH${Zhm` joÌmMr AMyH$nUo Zm|XUr H$aUo, {nH$m§Mo
Amamo½` gd}jU H$aUo, {nH$ CËnmXZmMo AZw‘mZ H$mT>Uo BË`mXr .
H¥${f {d^mJmA§VJ©V {d{dY emIm§Zr {dH${gV Ho$boë`m {d{dY
g§JUH$s` àUmbr nañnam§Zm OmoSy>Z ‘m{hVrÀ`m EH${ÌH$aUmÛmao
eoVH$è`m§gmR>r AMyH$ g„m d ‘mJ©Xe©Z H$aUmar EH$mpË‘H$
g§JUH$s` d ‘mo~mB©b A°pßbHo$eZ àUmbr {dH${gV H$aÊ`mda
^a XoÊ`mV `oV Amho.
Z¡g{J©H$ AmnÎmr ‘Ü`o ZwH$gmZ J«ñV joÌmMo gd}jU H$aUo . 2. {nH$ dmT> d Amamo½` ~m~V gd}jU d g„m - CnJ«h AmYm[aV
H¥$fr CËnmXZmgmR>r O{‘ZrMo Amamo½`, {nH$m§Mo CËnmXZ, O{‘ZrVrb Amobmdm, {nH$mMr dmT> {ZX}em§H$ (NDVI/NDWI),
JmoS>modyZ ‘Ü`o eoV‘mbmMr gmR>dUyH$ , {dnUZ BË`mXr H¥$fr hdm‘mZ A§VJ©V Vmn‘mZ, AmЩVm, nO©Ý`‘mZ KQ>H$m§Mr ‘m{hVr
ì`dgm` {ZJS>rV gd© ‘m{hVr EH$mM {R>H$mUr eoVH$è`m§Zm Am{U {nH$mdarb H$sS> d amoJ gd}jU ‘m{hVr dmnê$Z {nH$
Am{U eoVr joÌmV H$m‘ H$aUmè`m g§ñWm, ì`º$s `m§Zm CnbãY n[apñWVr Am{U Cnm` `moOZm ~m~V g„m / Ahdmb XoUo.
H$ê$Z XoUo . 3. {nH$m§Mr CËnmXH$Vm {Z{üV H$aUo- CnJ«h AmYmarV
gmo`m~rZ, H$mnyg Am{U ^mV {nH$mMo CËnmXZ A§XmO
gh^mJr g§ñWm- H$mT>Ê`mV `oVmV.
1. ^maVr` AdH$me g§emoYZ g§ñWm, ~§Jbmoa (Indian Space 4. O‘rZ Amamo½`n{ÌH$m- JmdmVrb O‘rZ ImVo{Zhm`
Research Organization, Banglore) O{‘ZrÀ`m Amamo½` ~m~V Vnerbdma ‘m{hVr Agbobr
2. amï´>r` gXya g§doXZ H|$Ð, h¡Xam~mX (National Remote n{ÌH$m {OAmonmoQ>©b da CnbãY AmhoV.
Sensing Centre, Hyderabad.) 5. O‘rZ gwnrH$Vm {ZX}em§H$- VmbwH$m {Zhm` 12 gyú‘
3. ‘hmamï´> [a‘moQ> gopÝg§J EOÝgr, ZmJnya (Maharashtra AÞÐì`m§Mo O‘rZ gwnrH$Vm {ZX}em§H$ V`ma H$aÊ`mV Ambo
Remote Sensing pplication Centre, Nagpur.) AmhoV.
4. ‘hmAm`Q>r ‘w§~B© 6. ^maVr` hdm‘mZ emò {d^mJ hdm‘mZ AmYm[aV gyMZm /
5. H¥${f {d^mJ, ‘hmamï´> amÁ`. ‘mJ©Xe©Z- ^maVr` hdm‘mZemó {d^mJmZo àH$m{eV Ho$boë`m
H¥$fr g„²`m§Mo ‘hmA°J«rQ>oH$ {OAmonmoQ>©ber g‘Ýd`Z H$aÊ`mV
àH$ënm§VJ©V g‘m{dï> Agbobo {d{dY KQ>H$ Ambobo Amho.
1. à‘wI {nH$mImbrb joÌ ‘m{hVr :- {d^mJ/{Oëhm/Vhgrb 7. gmR>dUyH$ J¥h ‘m{hVr - ‘hmA°J«rQ>oH$ {OAmonmoQ>©bda {Xboë`m
Am{U ‘hgyb ‘§S>i ñVamda Iarn d a~r h§Jm‘mVrb à‘wI ñWmZmnmgyZ gmR>dU j‘Vogh OdiÀ`m JmoXm‘mMo ñWmZ
{nH$ joÌmMm A§XmO XoUo. {Z{üV H$ê$Z Ë`mMr ‘m{hVr CnbãY H$aÊ`mV Ambobr Amho.
KoVboë`m eoVH$è`m§Mr g§»`m dmT> Pmbr AgyZ gXa CËnmXH$Vm VmbwŠ`mÀ`m gd©gmYmaU
Iarn aã~r CËnmXH$Vonojm XwßnQ> qH$dm Ë`mhrnojm OmñV `oD$ bmJë`mMo {XgyZ
`oV Amho, VgoM ñnY©H$ eoVH$è`m§À`m CËnmXH$Vo‘Ü`o gmVË` {XgyZ
1 2017-18 27 -
`oD$ bmJbo Amho.
eoVH$è`m§À`m
BÀN>meº$s d ‘Zmo~b `m‘Ü`o dmT>: H$moUË`mhr Jmoï>rMr dmna, {~`mUo {ZdS>,~rO à{H«$`m, EH$mpË‘H$ VUì`dñWmnZ,
emœVr Zgbobm ì`dgm` åhUOo eoVr. nmdgmMr A{Z`{‘VVm, EH$mpË‘H$ H$sS> ì`dñWmnZ, AmYw{ZH$ d ZdZdrZ V§ÌkmZmMm dmna
A{V d¥ï>r d Z¡g{J©H$ AmnÎmr `m‘wio CËnmXZmV `oUmar KQ> hr `m gd©M ~m~tMm {dMma H$ê$Z nrH$ ñnY}‘Ü`o CVaV Agë`mMo
eoVH$è`m§Zm Zoh‘rM ZmD$‘oX H$aV AgVo. Aem n[apñWVrV {nH$m§À`m {XgyZ `oV AmhoV, hr ~m~ A{Ve` àe§gZr` AerM Amho. {nH$
CËnmXH$Vo‘Ü`o Cƒm§H$ JmRy>Z {d{dY {nH$m§À`m amÁ` nmVirdarb ñnY}Vrb {dOoË`m eoVH$è`m§Mo {nH$ CËnmXZmVrb AZw^d BVa
{nH$ñnY}V ^mJ KoD$Z àW‘, {ÛVr` d V¥Vr` Aem JwUmZwH«$‘o eoVH$è`m§gmR>r ‘mJ©Xe©H$ R>aV AmhoV.
{dO` g§nmXZ Ho$boë`m eoVH$è`m§Mm ‘m. amÁ`nmb `m§À`m ew^hñVo emòmkm§Zm g§emoYZmgmR>r ZdrZ ‘wÔo : eoVr‘Ü`o ^aKmog CËnÞ
gnËZrH$ gËH$ma H$aÊ`mV `oVmo. `m‘wio eoVH$è`m§Zm gm‘m{OH$ H$mT>VmZm à`moJerb eoVH$ar ñdV…À`m g‘OwVrà‘mUo H$mhr nÕVr,
ñVamda àmoËgmhZ {‘iyZ Ë`m§À`m BÀN>meº$s d ‘Zmo~b `m§‘Ü`o V§ÌkmZ `mMm dmna H$aVmV, Ë`m‘wio emòmkm§Zm XoIrb Aem
dmT> hmoVo. nÕVrMo g§emoYZ H$aÊ`mH$[aVm H$mhr ‘wÔo eoVH$è`m§Zr {Z‘m©U H$ê$Z
BVa eoVH$è`m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z : nrH$ñnY}Vrb ñnY©H$ eoVH$ar ‘mVr
{Xbo AmhoV .
narjU d ‘mVr narjUmVrb {e’$maerZwgma amgm`{ZH$ IVm§Mm
àYmZ‘§Ìr {nH$ {d‘m `moOZm 2016-17 Vo 2021-22 df©{Zhm` {d‘m hám Am{U ZwH$gmZ ^anmB© Vnerb
df© {d‘m hám eoVH$ar EHy$U {d‘m hám é. ZwH$gmZ ^anmB© é. ZwH$gmZ ^anmB©Mo {d‘m
{hñgm é.H$moQ>r H$moQ>r H$moQ>r hßË`mer à‘mU %
2016-17 586.67 3995.02 1924.72 48.18
2017-18 417.74 3544.32 2707.81 76.40
2018-19 612.47 4921.53 4668.01 94.85
2019-20 614.08 4922.02 5537.28 112.50
2020-21 572.34 5806.20 1116.35 19.23
2021-22 489.65 5179.61 3484.52 67.27
EHy$U 3292.95 28368.70 19438.69 68.52
H$. {nH$ {d‘m Am{U ’$i {nH$ {d‘m `m XmoÝhr `moOZm {‘iyZ gZ 2016-17 Vo 2021-22
`moOZm {d‘m hám eoVH$ar EHy$U {d‘m hám é. ZwH$gmZ ^anmB© é. ZwH$gmZ ^anmB©Mo {d‘m
{hñgm é.H$moQ>r H$moQ>r H$moQ>r hßË`mer à‘mU %
{nH$ {d‘m 3292.95 28368.70 19438.69 68.52
’$i{nH$ {d‘m 991.22 5518.2 4697.44 85.13
EHy$U 4284.17 33886.90 24136.13 71.23
hdm‘mZ AmYm[aV ’$inrH$ {d‘m `moOZm ‘¥J Am{U A§{~`m ~hma é. 29603 H$moQ>r {h H|$Ð d amÁ` emgZ ‘m’©$V EHy$U XoÊ`mV
‘Ü`o am~{dÊ`mV `oVo . `m `moOZoV H$‘r/OmñV Vmn‘mZ, AmЩVm, Ambobo {d‘m hám AZwXmZ Amho .
A{Vd¥ï>r, Adoir nmD$g, nmdgmVrb I§S>, doJmMm dmam, JmanrQ> EHy$U {d‘m hßË`mÀ`m VwbZoV ZwH$gmZ ^anmB© ‘§OwarMo à‘mU
Aí`m {d{dY hdm‘mZ KQ>H$m§Mm ’$i{nH$m§À`m CËnmXZmda hmoUmè`m 71% Amho .
{dnarV n[aUm‘m‘wio eoVH$è`m§Mo Am{W©H$ ZwH$gmZ hmoVo `m nmgyZ ‘mÌ eoVH$è`m§Zr ^aboë`m {d‘m hßË`mÀ`m VwbZoV ZwH$gmZ
eoVH$è`m§Zm Am{W©H$ g§ajU {Xbo OmVo. `mV eoVH$è`m§gmR>r ^anmB© ‘§OwarMo à‘mU 563% Amho .
gd©gmYmaU {d‘m hám hm {d‘m g§a{jV aH$‘oÀ`m 5% Amho. ‘mÌ {d‘m `moOZm‘Ü`o H$Yr Var AMmZH$ `oUmè`m Z¡g{J©H$ AmnÎmr
dmñVd Xeu {d‘m hám hm 35% nojm OmñV Agë`mg, 35% hÿZ nmgyZ Am{W©H$ g§ajU XoÊ`mMm hoVy Amho. 100 bmoH$m§H$Sy>Z
OmñV Agboë`m {d‘m hßË`mÀ`m 50% ^ma eoVH$è`m§Zm CMbmdm O‘m hmoUmè`m {d‘m hám 8 Vo 10 bmoH$m§Mo ZwH$gmZ Pmë`mg
bmJV Amho. `m `moOZo‘Ü`o H$O©Xma, {~Ja H$O©Xma eoVH$è`m§Mm Ë`m§Zm ‘XV XoÊ`mgmR>r dmnabm Omdm. `mV {d‘m H§$nZrbm
gh^mJ EopÀN>H$ Amho. `m `moOZoV gZ 2022-23 ‘Ü`o h§Jm‘ H$m`m©b`rZ IM© Am{U `moOZm A§‘b~OmdUr IM© åhUyZ
{Zhm` Imbrb à‘mUo ’$i {nH$m§Mm g‘mdoe Amho. H$mhr a¸$‘ amhmdr Ago gd©gmYmaU ñdê$n Amho. `m
‘¥J ~hma {nHo$ : S>mqi~, g§Ìm, ‘mog§~r, {MHy$, noé, qb~y, `moOZo‘Ü`o eoVH$è`m§Mm gh^mJ EopÀN>H$ Amho. `moOZo‘Ü`o
{gVm’$i, Ðmj (8 {nHo$) AmnU YmoŠ`m§Mm {dMma H$ê$Z ^mJ KoVmo. `mV Z’$m / VmoQ>m
A§{~`m ~hma {nHo$ : g§Ìm, ‘mog§~r, H$mOy, S>mqi~, Am§~m, Agm {dMma Aën H$mbmdYrgmR>r H$ê$Z MmbV Zmhr . AmnU
Ho$ir, Ðmj, ñQ´>m°~oar, nnB© (9 {nHo$) d¡`{º$H$ OrdZ {d‘m, Amamo½` {d‘m, KamgmR>r {d‘m, dmhZ
{d‘m KoVmo. `m ì`{V[aº$ àdmg {d‘m, JmoS>mD$Z ‘mb {d‘m
BË`mXr AZoH$ {d‘m `moOZm AgVmV. `m~m~V OmJê$H$Vm
H$. {nH$ {d‘m Am{U ’$i {nH$ {d‘m `m XmoÝhr `moOZm dmT>dUo gmR>r ‘moR>çm à‘mUmda à`ËZ Ho$bo OmV AmhoV.
{‘iyZ gZ 2016-17 Vo 2021-22 darb AmH$So>dmar nmhVm {nH$ {d‘m `moOZm {h gH¥$V Xe©Zr
`m `moOZoMr R>iH$ CnbãYr eoVH$ar Am{U {d‘m H§$nZr `m XmoKm§À`m ’$m`ÚmMr Agë`mMo
gZ 2016-17 Vo 2021-22 `m 6 dfm©V darb XmoÝhr {XgyZ `oV Amho .
{d‘m `moOZoV ^aboë`m EHy$U {d‘m hám é. 33887 H$moQ>r
‘Ü`o eoVH$è`m§Mm {d‘m hám hm é. 4284 H$moQ>r Amho Am{U
’$cl¥Vr :
{‘adUwH$sVrc ~¡cJmS>rda gOmdQ>rgh cmdcoco {d{dY ~°Za
eoVH$è`m§Zr H$miOrnwd©H$ dmMwZ Vm§{ÌH$ ‘mhrVr g‘OwZ
H$S>YmÝ` {nHo$ :
gmo`m~rZ, H$mnyg d D$g `m {nH$m§‘Ü`o Vya, ‘wJ d CS>rX aã~r h§Jm‘mVrb BVa {nH$m§Imbrb 1.00 bmI ho. joÌ H$aS>B©/
`m Am§Va{nH$ nÕVrMm Adb§~ H$ê$Z H$S>YmÝ` {nH$m§Imbrb ‘mohar/ Odg `m {nH$mH$So> didUo.
joÌmV 1.50 bmI hoŠQ>aZo dmT> H$aUo. Aem nÕVrZo nrH$ nÕVrMm Adb§~ H$ê$Z 3.75 bmI ho.
H$mnyg ’$aXS> {Z‘w©bZmgmR>r {deof ‘mo{h‘ am~dyZ H$mngmZ§Va joÌ nrH$ {d{dYrH$aUmÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ JirVYmÝ` {nH$m§Imbr
aã~r h§Jm‘mV ha^am {nH$mImbrb joÌm‘Ü`o A§XmOo 1.50 bmI AmUÊ`mV `oUma Amho.
hoŠQ>aZo dmT> H$aUo. amï´>r` AÞ gwajm A{^`mZ Am{U AmË‘m `moOZoÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ
Iarn h§Jm‘mVrb gmo`m~rZ {nH$mMr H$mT>Ur Pmë`mZ§Va aã~r H$S>YmÝ`, JirVYmÝ` Zm{dÝ`nyU© {nH$m§À`m joÌ dmT>r~amo~aM `m
h§Jm‘mV ha^am {nH$mImbrb joÌm‘Ü`o 2.00 bmI hoŠQ>aZo {nH$m§À`m CËnmXH$Vm dmT>rgmR>r H$m`©H«$‘ am~{dÊ`mV `oV Amho.
dmT> H$aUo. `m‘Ü`o àm‘w»`mZo à‘m{UV {~`mÊ`m§Mo CËnmXZ H$aUo, gwYm[aV
Iarn h§Jm‘mVrb ^mV {nH$mMr H$mT>Ur Pmë`mZ§Va aã~r dmUm§À`m à‘m{UV {~`mÊ`m§Mm dmna, V§ÌkmZmda AmYm[aV nrH$
h§Jm‘mV ha^am, ‘gya, Mdir, bmImoir, KodS>m B. {nH$m§Imbrb àmË`{jHo$, EH$mpË‘H$ AÞÐì` ì`dñWmnZ, EH$mpË‘H$ H$sS>
joÌm‘Ü`o 1.00 bmI hoŠQ>aZo dmT> H$aUo. ì`dñWmnZ d eoVremim (eoVH$ar à{ejU) `m ~m~tda ^a XoÊ`mV
Aem nÕVrZo nrH$ nÕVrMm Adb§~ H$ê$Z Iarn h§Jm‘mV 1.50 `oV Amho.
bmI ho. d aã~r h§Jm‘mV 4.50 bmI ho. joÌ nrH$ {d{dYrH$aUmÀ`m H|$Ð d amÁ` nwañH¥$V {d{dY `moOZm§‘YyZ `m~m~V {Z`moOZ
‘mÜ`‘mVyZ H$S>YmÝ` {nH$m§Imbr AmUÊ`mV `oUma Amho. H$aÊ`mV Ambo AgyZ Ë`mg OmoS> åhUyZ {Oëhm n[afXoH$S>rb gog
’§$S>mÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ H$S>YmÝ` d JirVYmÝ` {nH$m§À`m {~`mUo
JirVYmÝ` {nHo$ : {‘{ZH$sQ> dmQ>nmMo {Z`moOZ H$mhr {Oëhm n[afXm§‘m’©$V H$aÊ`mV
Vya {nH$m§‘Ü`o gmo`m~rZ `m Am§Va{nH$ nÕVrMm Adb§~ H$ê$Z Ambo Amho. amÁ`mV H$S>YmÝ` d JirVYmÝ` {nH$m§Imbrb joÌ
JirVYmÝ` {nH$mImbrb joÌmV 2.00 bmI hoŠQ>aZo dmT> Iarn, aã~r/ CÝhmir h§Jm‘mV dmT>{dÊ`mgmR>r eoVH$è`m§Zm
H$aUo. H$S>YmÝ` d JirVYmÝ` {nH$m§À`m à‘m{UV {~`mÊ`m§Mm nwadR>m H$aUo
Iarn h§Jm‘mVrb ^mV {nH$mMr H$mT>Ur Pmë`mZ§Va aã~r Amdí`H$ Amho. Ë`mMà‘mUo H¥${f {dÚmnrR>o d H¥${f {dkmZ H|$Ð
h§Jm‘mV H$aS>B©/ ‘mohar/ Odg `m {nH$m§Imbrb joÌmV 0.50 `m§Zr CËnm{XV Ho$bobo Xwæ`‘ H$S>YmÝ` (dmb, Hw$irW, ‘Q>H$s,
bmI hoŠQ>aZo dmT> H$aUo. B.) d JirVYmÝ` (Odg, Vri, ‘mohar B.) {nH$m§Mo {~`mUo nwadR>m
CÝhmir ^mVmImbrb 0.25 bmI ho. joÌ ^wB©‘yJ Am{U gy`©’y$b H$aÊ`mMo {Z`moOZ Amho.
{nH$mH$So> didUo.
H¥${f à{H«$`m OmJ¥Vr n§YadS>m (15 Vo 31 Am°JñQ> 2022) online ~±Ho$H$So> H$O© ‘§OwarñVd gmXa H$aÊ`mV Ambo.
`moOZoÀ`m OZJmJ¥Vr d àMma, à{gÜXrgmR>r amÁ`mV {X. 15 4) 30 Am°JñQ> amoOr {Oëhm ñVamda Á`m bm^mÏ`mªMo g{dñVa
Vo 31 Am°JñQ> 2022 Xaå`mZ H¥${f OmJ¥Vr n§YadS>m Mo {Z`moOZ àH$ën AmamISo> ~±Ho$H$So> àb§{~V AmhoV Vo, g§~§{YV H¥$fr
36 {Oëho d 355 VmbwŠ`mV H$aÊ`mV Ambo. `mV àH«$s`m CÚmoJ A{YH$mar, {Oëhm g§gmYZ ì`º$s, Á`m ~±H$m§H$So> àH$ën AmamISo>
ñWmnZ H$aÊ`mg BÀNw>H$ eoVH$ar, ~°H$ à{VZrYr, {Oëhm g§gmYZ ‘§OwarñVd gXa Ho$bo AmhoV. Ë`mMo emIm ì`dñWmnH$, {Oëhm
ì`º$s VgoM H¥${f {d^mJmVrb A{YH$mar d H$‘©Mmar `m§Mm gh^mJ AJ«Ur ~±H$ ì`dñWmnH$, `m§Mr EH${Xdgr` H$m`©emim Am`mo{OV
hmoVm. gXa ‘mo{h‘oXaå`mZ VmbwH$m d {Oëhm nmVirda H$m`©H«$‘m§Mo H$aÊ`mV Ambr.
{Z`moOZ H$aÊ`mV Ambo. 5) 31 Am°JñQ> amoOr Á`m bm^mÏ`mªMo àñVmd ‘§Oya Pmbo AmhoV
1) `mV 15 Am°JñQ> amoOr J«m‘g^o‘Ü`o H¥${f ghm`H$m§Zr `moOZoMr Ë`m§Zm nwT>rb ‘mJ©Xe©Z H$aÊ`mV Ambo.
‘m{hVr {Xbr d BÀNw>H$, nmÌ d gj‘ (potential) d¡`{º$H$ gXa n§YadS>çmV amÁ`mVrb gmYmaU 22,000 àH«$s`m CÚmoJ
bm^mWu d JQ> `m§Mr ‘m{hVr d Amdí`H$ H$mJXnÌo g§H${bV ñWmnZ H$aÊ`mg BÀNw>H$ eoVH$ar/ ‘{hbm / `wdH$m§Zr gh^mJ
H$éZ ‘m{hVr {Oëhm g§gmYZ ì`º$sH$So> O‘m Ho$br . Zm|X{dbm VgoM ‘mo{h‘oXaå`mZ 2300 àñVmd ~°Ho$H$So> ‘§OwarñVd
2) `m n§YadS>çmV àË`oH$ VmbwŠ`mV Á`m bm^mÏ`mªMo g{dñVa gmXa Va 1200 àH$ënm§Zm H$O© ‘§Owar {‘imbr hmoVr. `m H¥${f à{H«$`m
àH$ën AmamISo> ~±Ho$H$So> àb§{~V Aem àH$aUm§~m~V g§~§{YV OmJ¥Vr n§YadS>çmMo ’$bñdén åhUwZ PMFME MIS PORTL da
H¥$fr ghmæ`H$, {Oëhm g§gmYZ ì`º$s d ~°H$ emIm ì`dñWmnH$ Zm|XUrMo à‘mU dmT>bo AgwZ AÞ àH$ën ‘§Owarg JVr {‘imbr Amho.
`m§Mr EH${Xdgr` H$m`©emim Am`mo{OV H$aÊ`mV Ambr. gXa {X.15 {S>g|~a 2022 AIoa 4510 àñVmd ~°H$ñVamda ‘§OwargmR>r
H$m`©emio‘Ü`o ~±H$ H$O© ‘§Owarg MmbZm XoUo, ZdrZ bm^mÏ`mªMo H$m`©dmhrV AgwZ 2704 àH$ënm§Zm ‘§Owar {‘imbr Amho. `mMo àH$ën
H$mJXnÌm§Mr ~±H$ A{YH$mè`mg‘j nS>VmiUr H$aÊ`mV Ambr d ‘wë` é. 301 H$moQ>r Amho n¡H$s 897 àH$ënm§gmR>r H|$Ð d amÁ`
ÌyQ>tMr nwV©Vm H$éZ KoÊ`mV Ambr. {hñgm {‘iwZ é.33.09 H$moQ>r AW© ghmæ`H$ ~±H$ ImË`mda O‘m
3) 17 Am°JñQ> Vo 27 Am°JñQ> `m H$mbmdYr‘Ü`o {Oëhm g§gmYZ H$aÊ`mV Ambo Amho. àH$ën ‘§Owar‘Ü`o amÁ`mMm XoemV àW‘ H«$‘m§H$
ì`º$s¨Zr ZdrZ bm^mÏ`mªMo g{dñVa àH$ën AmamISo> (DPR) V`ma Amho.
H$ê$Z {Oëø ZmoS>b A{YH$mè`m‘m’©$V {d{hV H$m`©nÕVrZwgma
‘m. amÁ`nmb ‘hmoX` d ‘m. nmbH$‘§Ìr ‘hmoX` `m§Zr H¥${f Cng§MmbH$, H¥${f àH«$s`m. OiJmd {OëømVrb
qgYwXwJ© {OëømV H$m`©H«$‘mg CnpñWV. ‘m. {Oëhm{YH$mar `m§Mo CnpñWVrV ‘mJ©Xe©Z H$aVmZm.
‘hmamï´> emgZ H¥${f {d^mJm‘m’©$V `moOZm§Mm bm^ KoÊ`mgmR>r nmoQ>©bda àmá Pmboë`m AOm©Mr H¥${f {d^mJm‘m’©$V g§JUH$s`
H¥${f {d^mJm‘m’©$V ‘hmS>r~rQ>r (MahaDBT) hr g§JUH$s` gmoS>V H$mTy>Z eoVH$è¶m§Mr {ZdS>.
Am°ZbmB©Z àUmbr {dH${gV. g§JUH$s` gmoS>V Ho$ë`mZ§Va AZwXmZ WoQ> eoVH$è¶m§À`m
eoVH$è¶m§gmR>r Imbrb `moOZm DBT VËdmda am~{dÊ`mV ImVmda dJ© H$aÊ`mV `oVo.
`oV AmhoV. `mgmR>r ‘hm{S>~rQ>r nmoQ>©bda https:// H$mJXnÌo AnbmoS> H$aÊ`mgmR>r eoVH$è¶m§À`m gmoB© H$[aVm
mahadbtmahait.gov.in/ eoVH$ar µ`moOZm `m gXamImbr MahaDBT Farmer ndroid pp CnbãY Amho. VgoM jo{Ì`
OmD$Z {d{dY bm^mÀ`m KQ>H$m§gmR>r eoVH$ar AO© H$é ñVamdarb A{YH$mar d H$‘©Mmar `m§Zm H$mJXnÌm§Mr nS>VmiUr
eH$VmV. H$aÊ`mH$[aVm ñH«w${Q>Zr ‘mo~mB©b A°ßbrHo$eZ CnbãY Amho.
‘hm{S>~rQ>r nmoQ>©bdarb àJVr JS>{Mamobr `oWo ‘hmS>r{~Q>r nmoQ>©bÛmao amï´>r` AÞ gwajm A{^`mZ
gÚpñWVrV nmoQ>©bda 28.48 bmI eoVH$ar Zm|XUrH¥$V -^mV `moOZoA§VJ©V {ZdS> Pmboë`m bm^mWu lr. {Q>H$mam‘
AmhoV. Va 80.32 bmI bm^mÀ`m KQ>H$mgmR>r eoVH$è¶m§Zr JUmOr H$mobVo `m§Mo ‘pëQ>H«$m°n W«oea AdOmao VnmgUr H$arVm
AO© Ho$bobo AmhoV. ^oQ> XoÊ`mV Ambr. gXa ^oQ>r Xaå`mZ eoVH$ar `m§Moer MMm© Ho$br
{XZm§H$ 05/12/2022 n`©V nmoQ>©bdéZ a¸$‘ én`o AgVm 89290 /- BVHo$ emgZmMo AZwXmZ doioV {‘imë`mZo
2134.83 H$moQ>r {ZYr eoVH$è¶m§Zm {dVarV H$aÊ`mV Ambobm Am{W©H$ ‘XV Pmë`mZo g‘mYmZ ì`º$ Ho$bo. eoVH$è`mMo A{^àm`
Amho. Zm|X{dÊ`mV Ambo. Voìhm ‘hmS>r{~Q>r `moOZm IamoIaM eoVH$è`m§À`m
‘hmS>r~rQ>rgmo~V ^y‘r A{^boImÀ`m So>Q>mMo EH$ÌrH$aU Ñï>rZo g§nyU© nmaXe©H$ d ’$m`Xoera AgyZ eoVH$è`m§Zm AdOmaoo
àJVrnWmda Amho. ñdV… Cn`moJ H$ê$Z ^mS>çmZo gwÕm XoV Agë`mZo Am{W©H$ Z’$m
Var gd© eoVH$ar ~m§YdmZm nmoQ>©bdarb {d{dY `moOZm§Mm hmoV Amho Ë`m‘wio eoVH$ar AmZ§Xr d g‘mYmZr {XgyZ Ambo.
bm^ KoÊ`mH$[aVm nmoQ>©bda Zm|XUr H$éZ AO© H$aÊ`mMo H¥${f
{d^mJm‘m’©$V AmdmhZ H$aÊ`mV `oV Amho.
{XZm§H$ 25 Zmoìh|~a 2022 amoOr ‘m¡Om Q>oå^m Vm. {O.
ñdmV§Í`mMm A‘¥V ‘hmoËgd H$m`©H«$‘m§VJ©V {X. 25 OyZ 2022 Vo 01 Owb¡ 2022 `m H$mbmdYrV H¥${f g§{OdZr ‘mo{h‘
gd© ‘hmamîQ´m‘Ü`o ‘moR>`m à‘mUmda am~{dÊ`mV Ambr. Iarn h§Jm‘ 2022 `eñdr H$aÊ`mgmR>r d AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZ
eoVH$è¶m§n`ªV nmohM{dÊ`mgmR>r amÁ`mVrb H¥${f {d^mJmMo A{YH$mar/ H$‘©Mmar, H¥${f {d^mJ, {Oëhm n[afX, H¥${f
{dÚmnrR>o/ H¥${f {dkmZ H|$Ðo `m§Mo emók, H¥${f{‘Ì `m§Zr eoVH$è¶m§À`m ~m§Ymda OmD$Z ‘mJ©Xe©Z H$aUo hm ‘hËdmMm
CÔoe `m ‘mo{h‘ H$mbmdYrV gmÜ` H$aÊ`mV Ambm.
{X. 25 OyZ 2022 - {d{dY {nH$m§Mo V§ÌkmZ àgma, 26 OyZ 2022 - nm¡îQ>rH$ V¥UYmÝ` {XZ
‘wë`gmIir ~iH$Q>rH$aU {XZ 2023 ho df© Am§Vaamï´>r` nm¡{ï>H$ V¥UYmÝ` df© åhUyZ Omhra
H¥${f g§{OdZr ‘mo{h‘oMr gwédmV ‘m. EH$ZmWOr S>dbo, àYmZ g{Md H$aÊ`mV Ambo Amho. Ë`m AZwf§JmZo bmoH$m§Zm V¥UYmÝ`mMr AmoiI, Ë`mV
(H¥${f) `m§Zr ‘m¡Oo H$ai Jmd, Vm. dmS>m, {O.nmbKa `oWo ’$i~mJ bmJdS> AgUmao nmofUVËdo d Ë`m§Mo AmhmamVrb ‘hÎd nQ>dyZ XoÊ`mgmR>r àË`oH$
H$m`©H«$‘, SRT nÜXVrZo ^mV {nH$mMr bmJdS> H$éZ d `m§{ÌH$ eoVrMo ~m§Ymda V¥UYmÝ`, {nH$m§À`m XmoZ Amoit‘Ü`o V¥UYmÝ` {nH$mMr bmJdS>
‘hËd eoVH$è¶m§Zm gm§JyZ Ho$br. VgoM ‘m.Am`wŠV (H¥${f) `m§Zr ‘m¡Oo V§ÌkmZ, V¥UYmÝ` {nH$mMo ‘yë`dY©Z H$ê$Z {d{dY ImÚnXmW© ~ZdUo
‘mboJmd, Vm. AYm©nya, {O. Zm§XoS> `oWyZ ñ‘mQ>© A§VJ©V ‘wë`gmIir `m§Mr àmË`{jHo$ `m {Xder KoÊ`mV Ambr.
{dH$mg eoVremiog CnpñWV amhÿZ Ho$br. `m {Xder àË`oH$ {Oëøm‘Ü`o `m H$m`©H«$‘m‘Ü`o 4041 emñÌk, A{YH$mar, [agmog© ~±H$ ‘Yrb
‘moR>çm à‘mUmda {d{dY H$m`©H«$‘mMo Am`moOZ H$aÊ`mV Ambo. `mdoir àJV{eb eoVH$è¶m§Zr gh^mJ KoVbm Amho. H¥${f {d^mJmÀ`m `wQ>`w~ M°Zb
dm{e‘ {OëømÀ`m lr. e§H$a VmoQ>mdma {O.A.H¥$.A `m§Zr Aï>gyÌrZo déZ `m {Xder ‘m. lr. A{^{OV amD$V, {Oëhm{YH$mar, OiJmd `m§Zr
lr‘Vr H$èhmSo> d§XZm `m gZ 2004 nmgyZ H¥$fr {d^mJmV lr. à{dU gwYmH$a ‘mZo gZ 2001 Vo 19 E{àb 2020 n`ªV
H$m`©aV AmhoV. H¥${f ghmæ`H$ d 20 E{àb 2020 nmgyZ H¥${f n`©dojH$ `m
H¥$fr g§OrdZr gámh, Jm§Sw>i H$ëMa `moOZm VgoM H¥$fr joÌmV nXmda H$m`©aV AmhoV.
‘{hbm§Mm gh^mJ A§VJ©V ‘{hbm ~MV JQ> ñWmnZ Ho$bo. AmË‘m A§VJ©V 50 eoVH$ar JQ>m§Mr ñWmnZm H$ê$Z eoVH$è¶m§À`m
‘{hbm§Zm CÚmoJ ì`dgm` ‘mJ©Xe©Z H$aÊ`mMo H$m‘ Ho$bo. JQ> eoVrg MmbZm {Xbr.
‘{hbm eoVremim `eñdrarË`m am~{dbr. eoVremioÀ`m {nH$ àmË`{jHo$, eoVH$è¶m§Mr eoVremim, Aä`mg Xm¡ao, Km|JS>r
‘mÜ`‘mVyZ Am§VanrH$ nÕVr gmnim {nHo$, gmo`m~rZ J«m‘ ~¡R>H$m, à{ejU, {edma ’o$ar `m§À`m ‘mÜ`‘mVyZ ZdZ{dZ eoVr
~rOmoËnmXZ `m‘wio JmdmgmR>r bmJUmao {~`mUo JmdmVM {Z‘m©U V§ÌkmZ eoVH$è¶mn`ªV nmohM{dÊ`mg d CËnmXZ dmT>{dÊ`mg
H$aUo `mMr OmJ¥Vr Ho$ë`m‘wio ‘{hbm§Zr JmdmV gmo`m~rZ {~`mUo ‘XV Ho$br.
{dH«$s Ho$br VgoM {H$S> {Z`§ÌUmgmR>r 40 ho. {Z§~moir AH$m©Mm H¥${f dmVm©’$bH$mÛmao doimodoir `oUmao H¥${f {d^mJmMo g§Xoe,
dmna H$aÊ`mV Ambm. n[aUm‘r CËnmXZ IM© H$‘r hmoD$Z {nH$ CËnmXZ dmT>rMo V§ÌkmZ, `moOZm `m§Mr ‘m{hVr {bhÿZ
CËnÞmV dmT> Pmbr. eoVH$è¶mn`ªV nmohM{dbo.
aã~r {nH$ ñnY}V eoVH$è¶m§Zm gh^mJr H$ê$Z ‘hmOZnwa eoVH$è¶m§Zr CËnmXrV Ho$bobm eoV‘mb {dH«$sgmR>r YmÝ`
Vm.{gÞa `oWrb eoVH$è¶mMm Jhþ CËnmXZmV amÁ`mV pìXVr` ‘hmoËgdm‘Ü`o gh^mJ dmT>dyZ CËnmXH$ Vo J«mhH$ eoV‘mb
VgoM ZmJSo> Vm. `odbm `oWrb eoVH$è¶mMm V¥Vr` H«$‘m§H$ {dH«$sgmR>r eoVH$è¶m§Zm àmoËgm{hV Ho$bo.
Ambm n`m©`r n[agamVrb eoVH$è¶m§‘Ü`o {nH$ ñnYm© d Ë`mÛmao H$moaS>dmhÿ eoVr A{^`mZ ‘m¡Oo OmoJdS>r Vm. ~mam‘Vr
CËnmXZmV d CËnÞ dmT> {h g§H$ënZm `eñdrarË`m XmIdyZ `oWo gZ 2015 /16 ‘Ü`o à^mdrnUo am~{dbo. `m‘Ü`o
{Xbr. ‘Zwî`~i {dH$mgmgmR>r à{ejU, ‘wbñWmZr Obg§YmaU,
gZ 2015-16 `m H$mbmdYrV emgZmÀ`m ‘hËdmH$m§jr H¥${f `m§{ÌH$sH$aU, g§a{jV g§MZ gw{dYogmR>r eoVVir,
Ob`wº$ {edma `m H$m`©H«$‘mV gh^mJr hmoD$Z ~m§Y ~§{XñVr, nmB©nbmB©Z,{Z`§{ÌV eoVr gmR>r 15 eoS>ZoQ> hmD$gMr C^maUr
Zmbm ImobrH$aU, 32 eoVVio, 5 eoVVio AñVarH$aU H$m‘o Ho$br, H¥${f nUZ ì`dñWogmR>r dmhZ gw{dYm, d {nH$ àmË`{jHo$
H$ê$Z ~ma‘mhr nmÊ`mMr gmo` Pmë`m‘wio eoVr CËnmXZmV à^mdrnUo am~{dbr.
dmT> Pmbr. VgoM 50 ho. joÌ ’$i{nH$mImbr Ambo. H$moaS>dmhy joÌ {dH$mg H$m`©H«$‘ ‘m¡Oo C§~admS>r Vm. ~mam‘Vr
ìhm°Q>A°nÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ gmo`m~rZ ~rO CJdU j‘Vm `oWo à^mdrnUo am~{dbo, `m‘Ü`o Xw½Yì`dgm`mgmR>r JmB© IaoXr,
MmMUr ~rOà{H«$`m H$aUo BË`mXr {df`mda {MÌr{’$V V`ma ‘waKmg `w{ZQ> C^maUr Ho$br d Ë`m‘wio eoVH$è¶m§À`m Xw½Y
H$aÊ`m‘Ü`o gH«$s` gh^mJ. VgoM JmdmVrb eoVH$è¶m§Zm H¥$fH$ CËnmXZmV dmT> Pmbr.
A°n, ’$Q>ubm`Pa `mÛmao eoVH$è¶m§Zm {e’$mag IV ‘mÌm IV ‘m¡Oo ‘moaJm§d `oWo bmoH$gh^mJmVyZ gbJ 9 ‘mVrMo H$ƒo ~§Ymao
~MV, {nH$ ‘mJ©Xe©H$, VgoM ~mOma^md `m{df`r ‘m{hVr ~m§Ybo. Ë`m‘wio O{‘ZrVrb nmUr nmVir dmT>br.
eoVH$è¶m§n`ªV nmohmoM{dÊ`mV ‘mobmMm dmQ>m Amho. ‘m¡Oo ‘wQ>u Vm. ~mam‘Vr `oWo amï´>r` H¥${f {dH$mg `moOZoVyZ 12
gZ 2015 nmgyZ H¥$fr `m§{ÌH$sH$aU `moOZ|VJ©V Q>°ŠQ>a, gbJ gmIir {g‘|Q> ~§Ymao ~m§Ybo, Ë`m‘wio bJVÀ`m {dhratMr
amoQ>mìhoQ>a, noaUr`§Ì, ‘iUr `§Ì VgoM eoS>ZoQ> hmCg, ‘.J«m. nmÊ`mMr nmVir dmTy>Z eoVH$è¶m§Mo CËnmXZ dmT>Ê`mg ‘XV
amo.h.`mo A§VJ©V Jm§Sw>iIV `w{ZQ>, Z°So>n H§$nmoñQ> `w{ZQ> VgoM Pmbr.
’$i~mJ bmJdS> B. ~m~tMm bm^ XoD$Z eoVH$è¶m§Mo Am{W©H$ d amï´>r` H¥${f {dH$mg `moOZm, amoOJma h‘r `moOZm d amï´>r`
gm‘m{OH$ OrdZ C§Mmdbo. ’$bmoËnmXZ {dH$mg A{^`mZ `m `moOZ|À`m ‘mÜ`‘mVyZ 98
g§nmXZ: eoVH$ar ‘m{gH$, nwUo eoVVir KoVbr, ˶m‘wio qgMZ joÌ dmT>bo.
g§X^©: VmbwH$m H¥$fr A{YH$mar, `odbm, {O. Zm{eH$ g§nmXZ: eoVH$ar ‘m{gH$, nwUo
g§X^©: VmbwH$m H¥${f A{YH$mar, ~mam‘Vr {O. nwUo
Registered
RNI No. MAHMAR/2000/01270 nmoñQ>b a{OñQ>a Z§. PCW/031/2021-2023
Posted at BPC, Vishrambagwada, Pune 411030, Date of Publication: 01/01/2023 and Posting: 01 To 07/01/2023
"eoVH$ar" ho ‘m{gH$ ‘mcH$, H¥${f {d^mJ, ‘hmamï´> emgZ ¶m§MoH$[aVm, ‘wÐH$ d àH$meH$ gw{Zb MìhmU ¶m§Zr Am§ZX npãbHo$eÝg, 106/1/E, ‘wgir ’$mQ>m,
amï´>r¶ ‘hm‘mJ© Z§. 6, Ywio amoS>, YaUJmd, {O. OiJmd-425105, ¶oWo N>mnyZ H¥${f Am¶wŠVmc¶, ‘hmamï´> amÁ¶, H¥${f ^dZ, {edmOrZJa, nwUo- 411 005
¶oWo à{gÕ Ho$co. g§nmXH$ - {edHw$_ma nm§Sw>a§J gXm\w$bo.
‘Shetkari’ monthly publication is owned by Govt. of Maharashtra, Agriculture Department, Printed and Published by
Sunil Chavan, Printed at Anand Publications, 106/1/A, Musali Phata, National Highway No.6, Dhule Road, Dharangoan,
Dist. Jalgoan-425105 and Published at Commissionerate of Agriculture, Maharashtra State, Krushi Bhavan, Shivajinagar,
Pune – 411005, Editor – Shivkumar Pandurang Sadaphule.
H¥$n`m dmMH$m§Zr eoVH$ar _m{gH$mÀ`m àË`oH$ A§H$m ~m~VMo ~hþ_mob A{^àm` agrishetkari@gmail.com `mda nmR>dmdo.