You are on page 1of 60

‘o 2017 qH$‘V 25 én`o

1965 nmgyZ eoVH$è`m§À`m AmdS>rMo EH$‘od ‘m{gH$. Km‘mÀ`m eoVrbm kmZmMr OmoS> XoD$Z CËH$fm©À`m dmQ>oda...

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 1


~mVå¶m§À¶m ~m§Ymda
{XZm§H$ 14 E{àc 2017 amoOr ‘cH$mnya,
{O. ~wcS>mUm ¶oWrc gmd©O{ZH$
dmMZmc¶mÀ¶m ‘¡XmZmda S>m°. ~m~mgmho~
Am§~oS>H$a ¶m§À¶m 126 ì¶m O¶§Vr{Z{‘Îm
Am¶mo{OV Ho$coë¶m H$m¶©H«$‘mV amÁ¶mÀ¶m
H¥${f {d^mJmZo à{gÜX Ho$coë¶m eoVH$ar
‘m{gH$mÀ¶m ‘mho E{àc-2017 À¶m
"^maVaËZ S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a
¶m {deofm§H$m'Mo {d‘moMZ amÁ¶mMo
H¥${f d ’$cmoËnmXZ ‘§Ìr ‘m. Zm. lr.
nm§Sw>a§J ’w§$S>H$a ¶m§À¶m hñVo H$aʶmV
Amco. ¶mdoir ‘m. ImgXma lr‘Vr
ajmVmB© IS>go (amdoa), ‘m. Am‘Xma
lr. MoZgwIOr g§MoVr (‘cH$mnya), {Oëhm
n[afX ~wcS>mUmÀ¶m Aܶjm ‘m. gm¡.
C‘mVmB© Vm¶S>o, Cnmܶjm gm¡. ‘§JcmVmB©
am¶nwao, ‘cH$mnyaMo ZJagodH$ lr. ^mB©
Aem§V dmZIoS>o, ‘cH$mnyaMo Cn{d^mJr¶ A{YH$mar lr. {XZoeM§Ð dmZIoS>o, eoVH$ar ‘m{gH$mMo g§nmXH$ lr. ìhr. EZ. Xoe‘wI, n§Mm¶V g{‘Vr ‘cH$mnyaMo gXñ¶
lr. AmZ§X^mD$ {eagmR>, H¥${f CËnÞ ~mOma g{‘VrMo ‘mOr g^mnVr lr. g§O¶ H$mOio, {Oëhm n[afX ~wcS>mUmMo gXñ¶ lr. Ho$Xma^mD$ ES>Ho$, ‘cH$mnya H¥${f
CËnÞ ~mOma g{‘VrMo àemgH$ lr. gmho~amd nmQ>rc, gm‘m{OH$ H$m¶©H$V} lr. {OdM§Ð Vm¶S>o d lr. g§Vmof am¶nyao VgoM BVa ‘mݶda, nXm{YH$mar, A{YH$mar,
H$‘©Mmar Am{U n§MH«$moerVrc ZmJarH$ CnpñWV hmoVo. S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a ¶m§À¶m 126 ì¶m O¶§Vr{Z{‘Îm "^maVaËZ S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a' ¶m {deofm§H$mÀ¶m
{Z{‘©Vr~m~V H¥${f d ’$cmoËnmXZ ‘§Ìr ‘m. Zm. lr. nm§Sw>a§J ’w§$S>H$a ¶m§Zr g‘mYmZ 춊V H$éZ H¥${f {d^mJmMo d "eoVH$ar' ‘m{gH$mMo ¶mdoir H$m¡VyH$ Ho$co.

{XZm§H$ 9 E{àc 2017 amoOr eoJmd,


{O. ~wcS>mUm ¶oWo "CÞV eoVr-g‘¥ÜX
eoVH$ar' ¶m A{^¶mZm§VJ©V Am¶mo{OV
Ho$coë¶m n{hë¶m H$m¶©emioMo CX²KmQ>Z
amÁ¶mMo H¥${f d ’$cmoËnmXZ ‘§Ìr ‘m. Zm.
lr. nm§Sw>a§J ’w§$S>H$a ¶m§À¶m hñVo g§nÞ
Pmco. na§namJV eoVr‘YyZ eoVH$è¶mcm
~mhoa H$mT>ʶmgmR>r CÞV eoVr-g‘¥ÜX
eoVH$ar A{^¶mZ am~{dʶmV ¶oUma
AgyZ ¶m ‘mܶ‘mVyZ eoVH$è¶m§Mr CÞVr
gmYʶmMo H$m‘ hmoB©c. ¶m‘ܶo H¥${f
{d^mJmVrc à˶oH$mMr O~m~Xmar amhUma
Amho. ˶mgmR>r gdmªZr à¶ËZ H$aʶmMo
AmdmhZ H$éZ ‘m. ‘§Ìr‘hmoX¶m§Zr ¶m
A{^¶mZm§VJ©V am~{dʶmV ¶oUmè¶m
{d{dY ¶moOZm§Mr d CnH«$‘m§Mr ‘m{hVr
¶mdoir gm§{JVcr. ¶m H$m¶©H«$‘mg ‘m.
Am‘Xma lr. g§O¶ Hw$Q>o, ‘m. Am‘Xma lr. AmH$me ’w§$S>H$a, amÁ¶mMo H¥${f g§MmcH$ ({dñVma d à{ejU) S>m°. Eg. Ec. OmYd, {Z¶moOZ d H¥${f à{H«$¶m {d^mJmMo
g§MmcH$ lr. nr. EZ .nmoH$io, {Oëhm{YH$mar S>m°. {dO¶ PmS>o, A‘amdVrMo {d^mJr¶ H¥${f ghg§MmcH$ lr. ew. am. gaXma, ZmJnyaMo {d^mJr¶ H¥${f ghg§MmcH$
lr. {dO¶ KmdQ>o, {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar lr. à‘moX chmio, àH$ën g§MmcH$, AmË‘m, S>m°. ZmB©H$, S>m°. àXrn B§Jmoco, S>m°. ‘mZH$a, lr. Y¥nXamd gmdio
VgoM BVa ‘mݶda, nXm{YH$mar, A{YH$mar, H$‘©Mmar d eoVH$ar CnpñWV hmoVo. ¶mdoir "CÞV eoVr-g‘¥ÜX eoVH$ar' A{^¶mZmÀ¶m ‘m{hVrnÌH$mMo àH$meZ ‘m.
‘§Ìr‘hmoX¶ VgoM CnpñWV ‘mݶdam§À¶m hñVo H$aʶmV Amco.

2 & eoVH$ar & ‘o & 2017


‘o 2017

AZwH«$‘{UH$m

g§nmXH$s¶ .......................................................................................................................................... 4
‘ZmoJV................................................................................................................................................ 5
Iarn h§Jm‘mMr nyd©V¶mar ..............................................................S>m°. ‘YwH$a Ym|S>o................................... 7
Iarn Ádmar cmJdS> V§ÌkmZ ........................................................S>m°. Eg. Ama. JS>mI............................ 11
Iarn ~mOar cmJdS> V§ÌkmZ .......................................................S>m°. nr. nr. {Jamgo................................ 13
hiX cmJdS> V§ÌkmZ ..................................................................àm. E‘.EM. JmdS>o ................................ 16
H$sQ>H$ZmeHo$ IaoXr H$aVmZm eoVH$è¶m§Zr ¿¶md¶mMr H$miOr .............lr. {dH$mg nmQ>rb .............................. 19
Iarn h§Jm‘ 2017 : ‘hmamï´> amÁ¶mVrc IV nwadR>m {Z¶mooOZ ........lr. Ama. E‘. H$dS>o ............................. 21
Iarn h§Jm‘ 2017 … ‘hmamï´> amÁ¶mVrc {~¶mUo nwadR>m {Z¶mooOZ ......lr. àH$me ¶mXd ................................. 23
H¥${fgodm H|$Ð gwê$ H$aʶmgmR>r Amdí¶H$ ~m~r................................àm. ew^Xm Kwbo .................................... 24
h[aVJ¥hmVrc H$mZ}eZ cmJdS> V§ÌkmZ ...........................................S>m°. Za|Ð {’$aHo$ ................................... 25
Amco cmJdS> V§ÌkmZ...................................................................S>m°. E. ìhr. gmoi§Ho ............................... 27
’$i~mJ bmJdS>rMr nyd©V¶mar ........................................................lr. ‘m{UH$ Ͷ§~Ho$ ............................... 29
"AmË‘m' A§VJ©V ~Q>mQ>m nrH$ àm˶{jHo$ … Zm[dݶnyU© CnH«$‘ ............lr. nr. S>r. H$m§~io .............................. 30
Am§~m cmJdS> V§ÌkmZ ..................................................................S>m°. nr. gr. hiXdUoH$a ....................... 31
Am§VanrH$ nÕVrÛmao H$S>Ymݶ CËnmXZ dmT>rg àmoËgmhZ ................S>m°. Z§XHw$‘ma Hw$Q>o ................................ 37
CÝhmir ^|S>r : nmUr d H$sS> ì¶dñWmnZ ........................................S>m°. ~r. E. ~S>o ..................................... 38
CÝhmir h§Jm‘mVrc {nH$m§Mo nmUr ì¶dñWmnZ ..................................S>m°. dm. {Z. ZmaIoS>o ............................. 40
KZ bmJdS>rÛmao ‘miamZmda ’w$ccm Ho$ea Am§~m (¶emoJmWm) ............lr. {dO¶Hw$‘ma ~a~S>o ......................... 43
{nH$m§À¶m CËnmXZ dmT>rH$arVm O{‘ZrMo Amamo½¶ ì¶dñWmnZ ..............S>m°. A{Zc XþaJwS>o ................................. 45
‘hmD$Om© (^mJ 1) … Anma§n[aH$ D$Om© - H$mimMr JaO .................lr. {ZVrZ JÐo .................................... 48
XÿY ^ogi g‘ñ¶m .......................................................................S>m°. amhþc Xogco ................................... 51
EH$mpË‘H$ eoVr nÜXVrV H$am eoirnmcZ ........................................S>m°. Eg. Or. amD$V ............................. 53
qnOam nÕVrZo ‘Ëñ¶g§dY©Z .........................................................S>m°. n§H$OHw$‘ma ‘wJmdH$a ...................... 55
qgXodmhrÀ¶m H¥${f {dkmZ H|$ÐmMo {d{dY CnH«$‘ ...............................lr‘Vr àoaUm Yw‘mi............................. 57
~mVå¶m§À¶m ~m§Ymda .............................................................................................................................. 59
g§nmXH$s¶
A§H$ ~mamdm df© 51 do
1965 nmgyZ eoVH$è`m§À`m AmdS>rMo EH$‘od ‘m{gH$. ‘hmamï´>mVrc eoVH$è¶m§À¶m Ñ{ï>H$moZmVyZ Iarn h§Jm‘
Km‘mÀ`m eoVrbm kmZmMr OmoS> XoD$Z CËH$fm©À`m dmQ>oda... ‘hÎdmMm AgVmo. Iarn h§Jm‘mVrc EHy$U {nH$mImcrc
àH$meH$ joÌmn¡H$s gw‘mao 53 Q>ŠHo$ joÌ Ho$di H$mnyg d gmo¶m~rZ ¶m
lr. {dH$mg Xoe‘wI, Am¶w³V H¥${f, ‘hmamï´> amÁ¶
{nH$mImcr Amco AgyZ ˶m‘wio Ádmar, ~mOar, H$S>Ymݶ d
Vm§{ÌH$ ‘mJ©Xe©Z Voc{~¶m§Imcrc joÌm‘ܶo KQ> Pmcro Amho. ˶mgmR>r nrH$
S>m°. gw. b. OmYd, H¥${f g§MmbH$ ({dñVma d à{ejU)
lr. {dH$mg nmQ>rb, H¥${f ghg§MmbH$ ({d. à. 2) nÜXVr‘ܶo ’o$a~Xc H$aUo Amdí¶H$ Amho. VX²AZwf§JmZo
g§nmXH$ … lr. ìhr. EZ. Xoe‘wI Ádmar d ~mOar {nH$mImcrc joÌmV dmT> H$aʶmgmR>r à¶ËZ
ghmæ¶H$ g§nmXH$ … lr. JOmZZ ZZmdao
H$aʶmÀ¶m Ñï>rZo ¶m A§H$m‘ܶo Iarn Ádmar d ~mOar ¶m
{nH$m§À¶m cmJdS> V§ÌkmZ g§X^m©Vrc ‘m{hVr {Xcr Amho.
Vm§{ÌH$ ghmæ`
lr. AemoH$ OmZamd, V§Ì A{YH$mar
lr. g§Vmof T>mo~io, H¥${f A{YH$mar d eoVH$ar ‘m{gH$ Q>r‘ ‘hmamï´> amÁ¶ ho ’$cmoËnmXZ joÌm‘ܶo AJ«oga AgyZ AmVm
g§nmXZ gh`moJ … ’«|$S>²g Am°’$ ’$m‘©g©, nwUo n¶ªV EHy$U 18.55 cmI hoŠQ>a joÌ {d{dY ’$i{nH$m§Imcr
‘wIn¥ð>, ‘m§S>Ur d gOmdQ> … gm¡. gwIXm Hw$bH$Uu, nwUo Ambo Amho. ¶m‘ܶo amoOJma h‘r ¶moOZoer {ZJS>rV ’$i~mJ
‘wÐU … AmZ§X npãbHo$eZ, EZEM 6, ‘wgir’$mQ>m, OiJmd
cmJdS> H$m¶©H«$‘mMm ‘moR>m dmQ>m Amho. ¶m nwT>ohr ’$i~mJm§Imcrc
g§nH©$ H$m`m©b`o
joÌmV dmT> H$aʶmg amÁ¶mV dmd Amho. ˶m‘wio eoVH$è¶m§Zr
{Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar d Cn{d^mJr¶ H¥${f A{YH$mar ’$i~mJ cmJdS>rMr nyd©V¶mar H$er H$amdr, ¶m~m~VMr ‘m{hVr
H¥${f {dH$mg A{YH$mar, JQ>{dH$mg A{YH$mar ¶m A§H$mV {Xcr Amho. CÝhmù¶m‘ܶo nmʶmMr CncãYVm
VmbwH$m H¥${f A{YH$mar, ‘§S>b H¥${f A{YH$mar
H$‘r AgVo. VgoM {nH$m§Mr dmT>cocr nmʶmMr JaO {dMmamV
H¥${f {d^mJmMo g§Ho$VñWi … www.krishi.maharashtra.gov.in KodyZ CÝhmù¶m‘ܶo {d{dY {nH$m§gmR>r nmʶmMo ¶mo½¶ {Z¶moOZ
‘hmamï´ emgZmMo g§Ho$VñWi … www.maharashtra.gov.in d ì¶dñWmnZ H$aʶm~m~VMr ‘m{hVrhr ¶m A§H$mV {Xcr Amho.
H|$Ð emgZ H¥${f d ghH$ma {d^mJ g§Ho$VñWi … www.agricoop.nic.in
B©-‘ob … agrishetkari@gmail.com Iarn h§Jm‘mMr nyd©V¶mar H$aUo VgoM Iarn h§Jm‘mgmR>r
IVo, {~¶mUo d H$sQ>H$ZmeHo$ B˶mXr {Z{dð>m§Mo {Z¶moOZ ¶m
H¥${f {d^mJmÀ¶m do~gmB©Q>da "àH$meZo' ¶m erf©H$mImbr ‘m{gH$ Xa‘hm
CnbãY Ho$bo OmVo. VgoM A±S´>m°BS> A°nÛmao ‘mo~mB©bda gwÕm CnbãY. g§X^m©Vrc ‘m{hVr ˶mM~amo~a H$sQ>H$ZmeHo$ IaoXr H$aVmZm
{H$gmZ H$m°b g|Q>a Q>mob ’«$s XÿaÜdZr … 1800-1801551
eoVH$è¶m§Zr H$m¶ H$miOr ¿¶mdr, ¶m ‘hÎdnyU© coImMm g‘mdoe
¶m A§H$mV Ho$cm Amho. nma§n[aH$ D$Om©ómoVm§Mm ‘¶m©{XV
H¥${f {d^mJ Q>mob ’«$s XÿaÜdZr … 1800-2334000
gmR>m cjmV KoVm d ˶mÀ¶m ‘moR>çm à‘mUmdarc dmnamMm
dm{f©H$ dJ©Ur … é. 250/- Am{U {Ûdm{f©H$ dJ©Ur … é. 500/-
{dMma H$éZ àXþfU‘wŠV Anma§n[aH$ D$Om©ómoVm§Mm dmna
nÌì`dhma d dJ©UrgmR>r nÎmm … H$éZ drO{Z{‘©Vr H$aUo Amdí¶H$ Pmco Amho. VX²AZwf§JmZo
g§nmXH$ … eoVH$ar ‘m{gH$, H¥${f Am¶w³Vmb¶, H¥${f^dZ, Xþgam ‘Obm,
{edmOrZJa, nwUo - 411 005 "‘hmD$Om©' hr coI‘m{cH$m ¶m A§H$mnmgyZ à{gÜX H$aʶmV
Q>o{b’°$³g H«$‘m§H$ … 020-25537331
¶oV Amho. VgoM hiX d Amco cmJdS>, h[aVJ¥hmVrc
¶m A§H$mV à{gÕ Pmboë¶m ~mVå¶m, boI, Om{hamV d Aݶ H$moU˶mhr H$mZ}eZ cmJdS>, Am§~m cmJdS> B. coI ˶mM~amo~a
‘OHy$amer H¥${f {d^mJ gh‘V AgobM Ago Zmhr. A§H$mVrb H$mhr eoVH$è¶m§À¶m ¶emoJmWm§Mm g‘mdoe ¶m A§H$m‘ܶo Ho$cm Amho.
N>m¶m{MÌo àm{V{ZYrH$ ñdê$nmMr AmhoV.
dJ©UrXmam§gmR>r {ZdoXZ … eoVH$ar ‘m{gH$ dJ©Ur AmVm Am°ZbmB©Z nÕVrZo
gras.mahakosh.gov.in ¶m H$m¶©àUmbrÛmao ^aʶmMr gw{dYm CnbãY
Amho. ‘m{hVrgmR>r 020-25537331 ¶m H«$‘m§H$mda g§nH©$ gmYmdm.

4 & eoVH$ar & ‘o & 2017


‘ZmoJV
‘mJrc dfu amÁ¶mV gd©Ì nmdgmMo à‘mU Mm§Jco am{hco. ¶m‘wio Iarn Am{U aã~r h§Jm‘m‘ܶo Mm§Jco CËnmXZ
{‘imco. ¶m dfuhr ‘mog‘r nmdgmMo à‘mU Mm§Jco amhUma Agë¶mMm A§XmO hdm‘mZ Im˶mZo dV©dcm Amho. hr ~m~
H¥${f joÌmgmR>r Z¸$sM gwImdh Amho.

amÁ¶mVrc 82 Q>ŠHo$ joÌ ho H$moaS>dmhÿ AgyZ eoVH$è¶m§Zm eoVrìXmao CËnÞmMo gmYZ {dH${gV H$aʶmg H¥${f
{d^mJmMm Zoh‘rM AJ«H«$‘ Amho. Iarn h§Jm‘m‘ܶo eoVH$ar ~m§Ydm§À¶m ‘mJUrZwgma {~¶mUo, IVo, {H$S>ZmeHo$ d
BVa {Z{dð>m doioV CncãY hmoʶmgmR>r Jmd, JQ> d eoVH$ar{Zhm¶ {Z¶moOZ VgoM eoVH$è¶m§‘ܶo H¥${f d V§ÌkmZmMm
Am{U ¶moOZm§Mr OZOmJ¥Vr hmoʶmgmR>r eoVH$ar ‘oimdo, {Oëhm ‘m{gH$ MMm©gÌ, d¥ÎmnÌ, AmH$medmUr, XÿaXe©Z,
{^Îmrn{ÌH$m ¶mìXmao àMma d àgma H$aʶmMo gyú‘ {Z¶moOZ ¶m dfu H$aʶmV Amco Amho.

JwT>r nmS>ì¶mÀ¶m ew^‘whÿVm©da eoVH$ar nwT>rc dfm©À¶m eoVrMo {Z¶moOZ gwé H$aVmo, ˶mà‘mUo emgZmZo gwÜXm
¶o˶m Iarn h§Jm‘mMo VgoM dfm©À¶m H¥${f {dH$mg d {dñVma H$m¶m©Mo {Z¶moOZ Ho$co AgyZ ˶mÀ¶m A§‘c~OmdUrMr
gwédmV JwT>r nmS>ì¶mÀ¶m ew^ ‘whÿVm©da H$aʶmV Amcr Amho.

"{nH$m§À¶m CËnmXZ IMm©nojm A{YH$ VgoM {nH$m§gmR>r KoVcoë¶m nrH$ H$Om©nojm A{YH$ CËnÞ amÁ¶mVrc
eoVH$è¶mcm Im{ÌeranUo {‘imdo' ¶mgmR>r ¶m dfu "amo{hUr' ZjÌmVrc 15 {Xdg "CÞV eoVr g‘¥ÜX eoVH$ar'
n§YadS>m gmOam H$aʶmV ¶oUma AgyZ ¶m‘ܶo H¥${f emók d H¥${f g§c¾ {d^mJmMo A{YH$mar/H$‘©Mmar JmdmoJmdr
OmD$Z AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZ d {d{dY ¶moOZm§Mr ‘m{hVr XoUma AmhoV. VgoM amÁ¶mVrc gw‘mao 2 cmI
eoVH$è¶m§Zm AmYw{ZH$ H¥${f V§ÌkmZm~m~V à{ejU XoʶmMo {Z¶moOZ Amho. VgoM nrH$ àm˶{jH$m§ìXmao Cƒ V§ÌkmZ
eoVH$è¶m§n¶ªV nmohmoM{dco OmUma Amho.

{nH$mÀ¶m CËnmXZmda n[aUm‘ Z H$aVm CËnmXZ IM© H$‘r H$aʶmÀ¶m Ñï>rZo H¥${f {d^mJm‘m’©$V eoVH$ar
~m§Ydm§Zm ‘mJ©Xe©Z d g‘wnXoeZ H$aʶmV ¶oV Amho. eoVH$è¶m§Zr {~¶mUo, IVo, H$sS>ZmeHo$ ¶m {Z{dð>m§darc IM©
H$‘r H$aUo, gyú‘qgMZmìXmao nmʶmMr ~MV H$aUo VgoM ¶m§{ÌH$sH$aUmìXmao ‘Owardarc IM© H$‘r H$aʶm~amo~aM
eoVr‘Yrc OmopI‘ H$‘r H$aʶmÀ¶m Cnm¶¶moOZm§Mm eoVH$ar ~m§Ydm§Zr Adc§~ H$amdm, Ago ‘r AmdmhZ H$aVmo.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 5


6 & eoVH$ar & ‘o & 2017
Iarn h§Jm‘mMr nyd©V¶mar
S>m°. ‘YwH$a Ym|S>o, à‘wI, H¥${f{dÚm {d^mJ, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

‘ hmamï´>mVrc 82 Q>ŠHo$ eoVr nmdgmda Adc§~Zy Amho. A{Z¶{‘V


d H$‘r H$mcmdYrV OmñV nmD$g qH$dm XmoZ nmdgm§V ‘moR>m I§S>
nS>V Agë¶m‘wio nrH$ CËnmXZ ho {ZpíMV ñdê$nmMo ZgVo. ˶m‘wio
{nH$m§Mr CËnmXH$Vm A{Ve¶ H$‘r ¶oD$Z ˶mV Zoh‘rM ApñWaVm AmT>iZy
¶oV.o ¶mH$arVm OodT>o CncãY nmUr Amho ˶mMm Mm§Jë¶m àH$mao Cn¶moJ
H$aʶmgmR>r emómoŠV nÕVrZo nmʶmMo ì¶dñWmnZ d nrH$ {Z¶moOZ H$aUo
‘hÎdmMo Amho. ‘hmamï´>mVrc Ocg§nÎmr VwQ>nO§w r Amho. ˶m‘wio nmʶmMr
CYinÅ>r Z hmoVm nmUr H$m¶©j‘VoZo dmnaUo ‘hÎdmMo Amho. nmʶmMo Am{U
{nH$m§Mo {Z¶moOZ ho XmoZ ^mJ AmhoV. Ho$di nmUr {Z¶moOZ H$ê$Z ^mJUma
Zmhr Va {nH$m§Mo {Z¶moOZ H$aUo {VVHo$M ‘hÎdmMo Amho. O{‘ZrMm àH$ma,
CncãY nmUr d {nH$m§Zm cmJUmè¶m nmʶmMr JaO cjmV KoD$ZM nrH$ 4) gar da§~o
{ZdS>mdo. Iarn h§Jm‘mMr nydV© ¶mar H$arV AgVmZm ‘mVr narjU, nyd© ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrV Iarn h§Jm‘mV ~iram‘ AWdm cmoIS§ >r Zm§JamZo
‘emJV, g|{ж IVm§Mm dmna, {nH$m§Mo {Z¶moOZ, nmdgmÀ¶m nmʶmMo CVmamg AmS>do Vmg Kmcmdo, ˶m‘wio O{‘ZrV gè¶m V¶ma hmoVmV Am{U
ì¶dñWmnZ ¶m gd© ~m~tMm {dMma H$ê$ZM Iarn h§Jm‘mVrc {nH$m§Mo nS>Umè¶m nmdgmMo nmUr gè¶mVyZ O{‘ZrV ‘waVo. gè¶m‘wio CVmamMr cm§~r
{Z¶moOZ H$aUo Amdí¶H$ Amho. H$‘r hmoD$Z {Za{Zamiçm ^mJmV {d^mJcr OmVo. ˶m‘wio dmhÿZ OmUmè¶m
nmʶmg OmJmoOmJr AS>Wio {Z‘m©U hmoVmV Am{U nmUr O{‘ZrV ‘waVo. ¶m
1) ‘mVr narjU nÕVrV 80 Q>ŠŠ¶m§n¶ªV nmUr O{‘ZrV ‘waVo. O{‘Zrdê$Z nmUr dmhÿZ
{nH$m§À¶m ^aKmog CËnmXZmgmR>r O{‘ZrMr gwnrH$Vm {Q>H${dUo ‘hÎdmMo OmV Zmhr. gè¶m§Mr cm§~r gmYmaUV: 90 ‘rQ>an¶ªV R>do mdr. ¶m nÕVr‘wio
Amho. nmdgmim gwê$ hmoʶmnydu O{‘ZrÀ¶m àVrMm {ZX}em§H$ ‘m{hV AgUo 35 Vo 40 Q>ŠHo$ nrH$ CËnmXZmV dmT> {XgyZ ¶oV.o
OéarMo Amho. ˶mZwgma {Z¶moOrV {nH$mcm {H$Vr à‘mUmV AÞÐì¶o ZÌ,
ñ’w$aX, nmcme B˶mXrÛmao Úm¶cm nm{hOo ¶mMr ‘m{hVr H$iVo. ‘mVr 5) ~§{XñV gar-da§~o
narjUmdê$Z O{‘ZrMr AmåcVm, {dåcVm Am{U jmam§Mo à‘mU H$iVo. ¶m nÕVrV da§~o CVmamcm AmS>do V¶ma H$amdoV Va ~§{XñV da§~o
O{‘ZrVrc AÞÐì¶m§Mo à‘mU nmhÿZ {nH$m§Zm {e’$mag Ho$coë¶m ‘mÌm§Mo CVmamÀ¶m {XeoZo R>do mdoV. Aem [aVrZo CVmamcm AmS>do ~§{XñV gar- da§~o
{Z¶moOZ H$aVm ¶oV.o V¶ma hmoVmV. ‘w»¶ da§ã¶mMr cm§~r 6 ‘rQ>a Va C§Mr 30 g|.‘r. R>do mdr Va
~§{XñV da§ã¶mMr C§Mr 20 g|.‘r. d XmoZ da§ã¶mVrc A§Va 3 ‘rQ>a R>do mdo.
2) nyd‘© emJV OmñV nmD$g nS>cm Va ¶m nÕVrV ~§{XñV da§~o ’w$Qy>Z g§W JVrZo nmUr
{nH$m§À¶m ‘wim§Mr dmT> Mm§Jcr ìhmdr, ¶mgmR>r Zm§JaQ> d 2 Vo eoVmVyZ ~mhoa nS>V.o hr nÕV H$moaS>dmhÿ ^mJmV MmonU d jma¶wŠV O{‘ZrV
3 Hw$idmÀ¶m nmù¶m XoD$Z T>Ho $io ’$moS>mdrV. AmYrÀ¶m {nH$m§Mr YgH$Q>,o nmUr ‘wa{dʶmgmR>r Cn¶wŠV AgyZ ˶m‘wio O{‘ZrVrc {dÐmì¶ jmam§Mo
nèhmQ>çm, nmcm d BVa H$Mam Jmoim H$ê$Z Vmo Hw$Odmdm d eoV ñdÀN> à‘mU H$‘r hmoʶmg ‘XV hmoV.o
R>do mdo. ˶m‘wio H$sS> d amoJ ¶m§À¶m gwámdñWm Zï> hmoʶmg ‘XV hmoV.o
CncãYVoà‘mUo eoUIV/ H§$nmoñQ> IV 10 Q>Z àVr hoŠQ>ar ¶m à‘mUmV
O{‘ZrV {‘gimdo.
3) gnmQ> dm’o$/ ~§{XñV dm’o$
eoVrV OoWo nmUr ‘waʶmMm doJ OmñV Amho Am{U O{‘Zrcm ’$magm
CVma Zmhr, Aem {R>H$mUr CVmamcm AmS>do dm’o$ V¶ma H$amdoV. Iarn
h§Jm‘mV dm’o$ V¶ma H$aVmZm [aOaZo C^o AmS>do 66 ‘rQ>a A§Vamda CVmamg
AmS>do dm’o$ V¶ma H$amdoV. da§ã¶mMr C§Mr 20 Vo 30 g|.‘r. R>do mdr. Ago
dm’o$ OmJÀ¶m OmJr nmUr ‘wa{dʶmg ‘XV H$aVmV. ˶m‘wio O{‘Zr‘ܶo
Zoh‘rnojm 50 Q>ŠHo$ OmñV Amoc gmR>dcr OmVo. ho dm’o$ V¶ma H$aʶmMm
IM© 250 Vo 300 én¶o hoŠQ>ar ¶oVmo.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 7


6) g‘nmVirV ‘emJV
nrH$ g§dY©ZmgmR>r {dH${gV Pmcoë¶m AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMm nmUr gmR>dUyH$ V§ÌkmZ åhUyZhr n[aUm‘H$maH$ar˶m Cn¶moJmV AmUVm ¶oV.o nmUcmoQ>
joÌmVrc ‘mVr d nmUr doJdoJiçm ñVamda WmondyZ Yacr OmVo. ˶m‘wio O{‘ZrV nmUr ‘wa{dʶmMm H$mcmdYr dmT>{dcm OmVmo Am{U O{‘ZrVrc Amocmdm
dmT>{dʶmg ‘XV hmoV.o ¶mgmR>r O{‘ZrMo Amdí¶H$ VodT>o gnmQ>rH$aU, Zm§JaUr, Hw$idUr Am{U noaUr ¶mgma»¶m ‘emJVr g‘nmVirV nU CVmamcm
AmS>ì¶m {XeoZo H$amì¶mV, ¶m‘wio nmdgmMo nmUr O{‘ZrV ‘wa{dʶmg ‘XV hmoVo d O{‘ZrMr Yyn Q>miVm ¶oV.o
7) O{‘ZrÀ¶m ‘JXþamà‘mUo {nH$m§Mo {Z¶moOZ
nrH$ KoVmZm CncãY O‘rZ {nH$mg ¶mo½¶ Amho H$m? nmUr Yê$Z R>do ʶmMr j‘Vm Amho H$m? ho nmhUo {VVHo$M JaOoMo Amho. AWm©V ¶mgmR>r O{‘ZrMr
CËnmXZj‘Vm Am{U ZÌ, ñ’w$aX, nmcme nwa{dʶmMr j‘Vm ¶m Jmoï>r cjmV KoUo A˶§V ‘hÎdmMo Amho. O{‘ZrÀ¶m ‘JXþamà‘mUo {nH$mMr {ZdS> d {nH$m§Mo
{Z¶moOZ H$amdo. ‘ܶ‘ Vo ^mar O‘rZ d {ZpíMV nmdgmMo à‘mU (1000 {‘.‘r. qH$dm OmñV nmD$g) OmñV Agë¶mg Iarn h§Jm‘mV ^mVmMo nrH$ ¿¶mdo.
hcH$s Vo ‘ܶ‘ O‘rZ d H$moaS>dmhÿ joÌmgmR>r Iarn h§Jm‘mV gmo¶m~rZ, ‘yJ, CS>rX, gy¶’© $y c, ~mOar, H$m§Xm, ‘H$m B. {nHo$ ¿¶mdrV. ~mJm¶Vr joÌmgmR>r
Iarn h§Jm‘mV ^mV, Vya, ^wB‘© Jy , gmo¶m~rZ, ~mOar, H$m§Xm, gy¶’© $y c, ‘H$m hr {nHo$ ¿¶mdrV. jma¶wŠV O{‘Zrda Iarn h§Jm‘mV H$mnyg, Ádmar, gmo¶m~rZ,
H$m§Xm hr {nHo$ ¿¶mdrV. (VŠVm H«$. 1)
VŠVm H«$. 1 : O{‘ZrVrc CncãY AÞÐì¶mÀ¶m à‘mUmdê$Z IVm§Mm dmna
AÞÐì¶mMo g|{ж H$~© O{‘ZrVrc CncãY AÞÐì¶o ({H$cmo/hoŠQ>a) IVm§Mr {e’$mag
à‘mU (Q>ŠHo$) ZÌ ñ’w$aX nmcme
A˶§V H$‘r 0.20 nojm H$‘r 140 nojm H$‘r 7 nojm H$‘r 100 nojm H$‘r {e’$maerV IV ‘mÌm§njo m
50 Q>ŠHo$ OmñV
H$‘r 0.21 Vo 0.40 141 Vo 280 8 Vo 14 101 Vo 150 {e’$maerV IV ‘mÌm§njo m
25 Q>ŠHo$ OmñV
‘ܶ‘ 0.41 Vo 0.60 281 Vo 420 15 Vo 21 151 Vo 200 {e’$maerV IV ‘mÌm
WmoS>o OmñV 0.61 Vo 0.80 421 Vo 560 22 Vo 28 201 Vo 250 {e’$maerV IV ‘mÌm
OmñV 0.81 Vo 1.0 561 Vo 700 29 Vo 35 251 Vo 300 {e’$maerV IV ‘mÌm§njo m
25 Q>ŠHo$ H$‘r
A˶§V OmñV 1.0 nojm OmñV 700 nojm OmñV 35 nojm OmñV 300 nojm OmñV {e’$maerV IV ‘mÌm§njo m
50 Q>ŠHo$ H$‘r

8) ‘mog‘r nmdgmÀ¶m nmʶmMo ì¶dñWmnZ


Amnë¶mH$S>o Z¡F$˶ ‘mÝgyZMm nmD$g dm{f©H$ gamgarÀ¶m 80 Q>ŠHo$ nS>Vmo. ‘mog‘r nmdgmMo OmñV ‘hÎd Amho. ‘mÝgyZMm nmD$g nS>cm Zmhr Va
nyd‘© emJV ì¶dpñWV hmoV Zmhr. Aem n[apñWVrV O{‘ZrV OmñVrVOmñV nmUr {OadʶmgmR>r O{‘ZrÀ¶m CVmamcm AmS>ì¶m 4 Vo 6 B§M ImocrÀ¶m gè¶m
nmS>U,o dm’o$ V¶ma H$aUo, g‘nmVirV O{‘ZrMr ‘emJV H$aUo, Am§VanrH$ nÕVrMm Adc§~ H$aUo B. Vm§{ÌH$ ~m~r {nH$m§À¶m CJdUrgmR>r d CËnmXZ
dmT>rgmR>r ’$m¶Xoera {XgyZ Amë¶m AmhoV (VŠVm H«$. 2)
VŠVm H«$. 2 : nmUr {Oa{dʶmÀ¶m V§ÌmMm Am§Va{nH$m§gmR>r ’$m¶Xm
Am§VanrH$ nÕVrV nmUr {Oa{dʶmMo V§Ì Ymݶ CËnmXZ (q¹$./ho.) O‘rZ dmnaj‘Vm
~mOar (lÕm) Vya (~rEgE‘ Ama-736) (EcB©Ama)
XmoZ AmoirV gar-da§~m 24.47 20.89 1.47
1.80 ‘rQ>a A§Vamda gar nmS>Uo 22.90 20.02 1.40
‘moR>o dm’o$ nÕV 22.30 18.44 1.32

8 & eoVH$ar & ‘o & 2017


9) hdm‘mZ Am{U h§Jm‘{Zhm¶ ~mJm¶V
{nH$m§Mo {Z¶moOZ H$aVmZm nmUr {H$Vr, Ho$ìhm CncãY hmoBc© , ho nmhUo ‘hÎdmMo Amho. nmʶmMr JaO hdm‘mZmda Adc§~Zy AgVo. CXm. Iarn h§Jm‘mV
^wB‘© Jy KoVcm Va 2 Vo 3 nmʶmV V¶ma hmoBc© . H$maU ~hþVm§e nmʶmMr JaO nmdgmÀ¶m nmʶmZo ^mJoc, nmdgmMm Á¶mdoir I§S> nS>co ˶mdoir AmnËH$mcrZ
n[apñWVrV ’$ŠV nmUr Úmdo cmJoc (VŠVm H«$. 3)
VŠVm H«$. 3 : O{‘ZrMm àH$ma, CncãY nmʶmÀ¶m nmù¶mà‘mUo {nH$m§Mo {Z¶moOZ
nmʶmMr n[apñWVr O{‘ZrMm àH$ma CncãY nmʶmÀ¶m {nHo$ Amdí¶H$
nmù¶m§Mr g§»¶m nmʶmÀ¶m nmù¶m
^anya nmUr ‘ܶ‘ Vo ^mar O‘rZ 6 Vo 8 ^wB‘© Jy 3 Vo 4
‘H$m 2 Vo 3
gy¶’© $y c 2 Vo 3
gmo¶m~rZ 2 Vo 3
‘ܶ‘ nmUr ‘ܶ‘ Vo ^mar O‘rZ 4 Vo 6 ^wB‘© Jy 1 Vo 2
‘H$m 2 Vo 3
gy¶’© $y c 3 Vo 4
gmo¶m~rZ 2 Vo 3
H$‘r nmUr ‘ܶ‘ Vo ^mar O‘rZ 3 Vo 4 ~mOar 1 Vo 2
^wB‘© Jy 1 Vo 2
‘wJ 1
A˶§V H$‘r nmUr ‘ܶ‘ Vo ^mar O‘rZ 2 ~mOar 1
‘wJ 1

10) O{‘ZrÀ¶m ImocrZwgma nrH$ {Z¶moOZ


O{‘ZrMr Imocr H$‘r A{YH$ Agë¶m‘wio O{‘ZrVrc ImocrZwgma Amocmdm gmR>dZy R>do ʶmMr j‘Vm H$‘r-OmñV AgVo. {Za{Zamiçm {nH$m§Zm H$‘r-
OmñV à‘mUmV nmʶmMr Amdí¶H$Vm AgVo. VŠVm H«$. 4 ‘ܶo {Xë¶mà‘mUo O{‘ZrMr Imocr cjmV KoD$Z ˶m‘ܶo ¿¶md¶mMr {nH$m§Mr {e’$mag H$aʶmV
Amcocr Amho. ˶mà‘mUo {nH$m§Mo {Z¶moOZ Ho$ë¶mg Adf©UmÀ¶m H$mcmdYrV CËnmXZmV pñWaVm AmUʶmg ‘XV hmoBc© .
VŠVm H«$. 4 … O{‘ZrÀ¶m ImocrZwgma {nH$m§Mo {Z¶moOZ
O{‘ZrMr Imocr (g|.‘r.) CncãY Amocmdm ({‘.‘r.) nrH$ {Z¶moOZ
7.5 nojm H$‘r 15 Vo 20 JdV, dZeoVr, H$moaS>dmhÿ ’$i~mJ
7.5 Vo 22.5 30 Vo 35 JdV, hþcJm, ‘Q>H$s, Ea§S>r, dZeoVr d ’$i~mJ,
~mOar + hþcJm/‘Q>H$s (2:1) Am§VanrH$
22.5 Vo 45 40 Vo 60 gcJ gy¶’© $y c, ~mOar, Vya d ~mOar + Vya Am§VanrH$
(2:1) ¶m‘ܶo 3:1 ¶mà‘mUo ‘Q>H$s nÅ>m noa nÕV

11) H$‘r nmdgmÀ¶m àXoemV Ocg§YmaU


H$moaS>dmhÿ joÌmV h‘Img nrH$ ¶oʶmgmR>r nmdgmMo nmUr O{‘ZrV ‘wadUo ‘hÎdmMo Amho. ‘ycñWmZr Ocg§YmaU H$ê$Z H$moaS>dmhÿ emídV eoVr
CËnmXZmgmR>r nmdgmÀ¶m nmʶmMm à˶oH$ W|~ ‘wa{dUo A˶§V OéarMo Amho. ¶mH$arVm ‘ycñWmZr nmUr ‘wa{dʶmÀ¶m nÕVr A˶§V n[aUm‘H$maH$ Am{U
H$‘r IMm©À¶m AmhoV. ¶m nÕVr‘ܶo O{‘ZrV nmUr ‘wa{dco OmV Agë¶m‘wio BVa ¶m§{ÌH$ ‘¥X d Ocg§YmaU nÕVrnojm nmdgmÀ¶m nmʶmMo ~mînr^dZ
H$‘r hmoV.o VgoM O{‘ZrV ‘wim^modVr nmUr gmR>{dco OmV Agë¶m‘wio Vo {nH$m§Zm ghO CncãY hmoVo Am{U ¶m nÕVr‘ܶo BVa {R>H$mUr nmUr dmhÿZ ݶmdo
cmJV Zmhr. ˶m‘wio ’$ma ‘moR>r JwV§ dUyH$ H$amdr cmJV Zmhr. VgoM O{‘ZrMr CcWmnmcW OmñV hmoV Zmhr. ‘ycñWmZr ‘¥X d Ocg§YmaU nÕVrMm Iarn

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 9


h§Jm‘mV Adc§~ Ho$ë¶mg Aem O{‘ZrV aã~r h§Jm‘mV H$aS>B,© gy¶’© $y c d
ha^am ¶mgmaIr aã~r {nHo$ KoVm ¶oVmV.
12) AmÀN>mXZmMm dmna
AmÀN>mXZm‘wio O{‘ZrV gmR>dcoë¶m Amocmì¶mMo ~mînr^dZ H$‘r
hmoʶmg ‘XV hmoV.o AmÀN>mXZmgmR>r H$mS>rH$Mam, VwaH$mQ>çm, ÁdmarMr
YgH$Q>,o dmicoco JdV B˶mXr g|{ж nXmW© O{‘ZrÀ¶m n¥ð>^mJmda
AmÀN>mXZ H$aʶmg Cn¶wŠV AmhoV. gmYmaUnUo {nH$mMr CJdU

hmoV.o O¡{dH$ ~m§YmgmR>r dmnacoë¶m JdVm§Mr {Z¶{‘V N>mQ>Ur H$ê$Z ˶mMm


OZmdam§Zm Mmam åhUyZ Cn¶moJ H$aVm ¶oVmo. ¶mgmR>r àm‘w»¶mZo ‘madoc,
‘Ðmg, A§OZ, Ig JdV d gw~m^yi ¶mn¡H$s EH$m dZñnVrMr {ZdS> H$amdr.
14) {~¶mUo noaUr nÕVr
A{YH$ CËnmXZmgmR>r {~¶mʶmMr R>am{dH$ A§Vamda Am{U {d{eï>
Imocrn¶ªV ‘mVr‘ܶo éOdU Ho$cr OmVo, ˶mg "noaUr nÕV' Ago
Pmë¶mZ§Va 15 {Xdgm§À¶m AmV hoŠQ>ar 5 Q>Z BVH$m g|{ж nXmW©
O{‘ZrÀ¶m n¥ð>^mJmda ngamdm. ˶m‘wio O{‘Zr ^oJmiʶmMr {H«$¶m H$‘r
hmoV.o AmÀN>mXZmMm dmna Ho$ë¶m‘wio {nH$mg 35 Vo 50 {‘cr. ‘rQ>a Amocmdm
A{YH$ {‘iVmo.
13) O¡{dH$ ~m§Y nÕVr
¶m nÕVrV XJS>, ‘mVr Z dmnaVm g‘nmVir aofVo O{‘ZrÀ¶m
CVmamZwgma 15 Vo 20 ‘rQ>a A§Vamda g‘nmVirV CVmamÀ¶m AmS>dr
JdVmMr cmJdS> H$amdr. JdVmMr dmT> Pmë¶mZ§Va dmhUmè¶m nmʶmg
AS>Wim {Z‘m©U hmoVmo. O¡{dH$ ~m§Y KmVco AgVm O{‘ZrMm nmoV gwYmaVmo.
¶m nÕVrV AnYmdmMr JVr ~m§YmOdi H$‘r hmoV.o VgoM EH$ àH$maMr
Z¡g{J©H$ JmiUr V¶ma hmoD$Z AnYmdmgmo~V Amcoco ‘mVrMo H$U AS>{dco
OmVmV. ˶m‘wio Yyn Wm§~Vo Am{U O{‘ZrV Amocmdm {Q>H$dyZ R>do ʶmg ‘XV

åhUVmV. Aem àH$mao nrH$ Omo‘mZo dmT>ʶmg {~¶mUo åhUyZ {nH$mMo doJdoJio
^mJ cmJdS> ‘mܶ‘ åhUyZ dmna Ho$co OmVmV. ˶m‘ܶo ~r, amon,o ‘wi,o
ImoS> AmXr ^mJm§Mm {~¶mUo åhUyZ dmna Ho$cm OmVmo. {~¶mʶmMr ‘mVr‘ܶo
R>do U Am{U éOdU Mm§Jë¶m àH$mao Pmë¶mg {nH$mMr CJdUj‘Vm, amonmMm
Omo‘ Am{U dmT> Mm§Jë¶m àH$mao hmoV.o ˶mgmR>r {nH$m§Mr noaUr H$aʶmgmR>r
ewÕ {~¶mʶmMm dmna H$amdm. Iarn h§Jm‘mVrc {nH$m§À¶m noaUrÀ¶m nÕVr
¶mà‘mUo CXm. ’$moH$Ur, Q>mHo $Z nÕV, noaUr, Xoer Zm§Ja nÕV, cmJdS>,
nwZcm©JU ¶m nÕVr AmhoV.
AemàH$mao eoVH$ar ~§YZw r Iarn h§Jm‘mMr nwdV© ¶mar H$ê$Z {d{dY
{nH$m§Mo {Z¶moOZ H$amdo.
g§nH©$ H«$. 9422224534

10 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Iarn Ádmar cmJdS> V§ÌkmZ
S>m°. Eg. Ama. JS>mI, S>m°. E‘. Eg. qeXo, S>m°. ìhr. Ama. Amdmar, S>m°. ìhr. Ama. nmQ>rc
Ádmar gwYma àH$ën, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

^m aVmV Ádmar ho à‘wI AÝZYmݶmMo nrH$ Amho.


Ymݶmgmo~VM OZmdam§Zm cmJUmè¶m d¡aUrÀ¶m
X¥ï>rZohr ¶m {nH$mcm AZݶgmYmaU ‘hÎd Amho.
‘wa‘mS>, {ZH$g O{‘ZrV ho nrH$ ’$m¶Xoera amhV Zmhr.
nyd©‘emJV
Ádmar ho nrH$ Iarn d aã~r Aem XmoZhr h§Jm‘mV {hdmù¶mV qH$dm nyduMo nrH$ {ZKmë¶m~amo~a
KoVm ¶oVo.aã~r ÁdmarMo joÌ A{YH$ Agco, Var O{‘ZrMr Zm§JaQ> H$amdr. M¡Ì Vo d¡emI ‘{hݶmV
CËnmXZ ‘mÌ Iarn ÁdmarMo OmñV Amho. n{hcr Hw$idmMr/ dIamMr Imoc nmir Úmdr.
XoemV ‘w»¶V: ‘hmamï´>, Am§Y«àXoe, H$Zm©Q>H$, ˶mZ§Va 2 Vo 3 doim dIamÀ¶m nmù¶m Úmì¶mV.
‘ܶàXoe, amOñWmZ d JwOamV ¶m amÁ¶m§‘ܶo eodQ>À¶m nmirnydu 10 Vo 12 JmS>çm à{VhoŠQ>ar
ÁdmarMo nrH$ KoVco OmVo. ‘mÌ A{cH$S>rc H$mimV eoUIV O{‘ZrV {‘gimdo.
dmT>˶m cmoH$g§»¶oÀ¶m VwcZoV Iarn ÁdmarImcrc joÌmV
hiyhiy KQ> hmoV Amho. ¶m nmœ©^w‘rda Iarn ÁdmarÀ¶m CËnmXZ dmT>rMr {OdmUy IVm§Mr ~rOà{H«$¶m
{ZVm§V JaO Amho. g§H$[aV d gwYm[aV dmUm§Mm Cn¶moJ H$ê$Z emómoŠV ÁdmarÀ¶m àVr {H$cmo {~¶mʶmg 25 J«°‘ A°PmoQ>mo~°ŠQ>a,
nÕVrZo cmJdS> Ho$ë¶mg ÁdmarMo ’$m¶Xoera CËnmXZ ImÌrZo ‘i{dVm 20 J«°‘ ñ’w$aX {daKi{dUmao {OdmUy (nr.Eg.~r) d 4 J«°‘ S>m¶H$moS>‘m©
¶oD$ eH$Vo. Ádmar {nH$mcm AmVm H$maImZXmarV Mm§Jcm dmd {‘iV (~waerZmeH$) ¶m gd© KQ>H$mMr ~rOà{H«$¶m H$amdr. A°PmoQ>mo~°ŠQ>a‘wio
Amho. ÁdmarnmgyZ ‘ÚmH©$, AëH$mohmoc, ñQ>mM© B˶mXr nXmW© V¶ma H$aVm hdoVrc ZÌmMo pñWarH$aU hmoD$Z {nH$mg ZÌ CncãY hmoVo VgoM ñ’w$aX
¶oVmV. ˶mMà‘mUo ÁdmarMm newImÚ åhUyZgwÕm ‘moR>çm à‘mUmda Cn¶moJ {daKi{dUmao {OdmUy- nr.Eg.~r ho {OdmUy O{‘ZrV AÝZÐì¶ ñdê$nmV
H$aʶmV ¶oVmo. Iarn ÁdmarMr ¶mo½¶ doir noaUr, g§H$[aV d gwYm[aV pñWa Pmcoco ñ’w$aX {daKidyZ Vo {nH$mg CncãY H$ê$Z XoVmV d
dmUm§Mm dmna, amgm¶{ZH$ IVm§Mm dmna, ¶mo½¶ doir nmUr ì¶dñWmnZ gmo~VM {nH$mgmR>r Cn¶wŠV Agcocr dmT>dY©H$ Ðì¶o V¶ma H$aʶmMo
Am{U nrH$ g§ajU B˶mXr ~m~tMm nwT>rcà‘mUo Adc§~ Ho$ë¶mg Iarn H$m¶©hr H$aVmV. S>m¶H$moS>‘m© O{‘ZrVrc amoJH$maH$ ~waerMm g§hma H$aVo.
ÁdmarMo ^aKmog CËnmXZ {‘iʶmg {ZpíMVM ‘XV hmoB©c.
noaUrMr doi
O{‘ZrMr {ZdS> Z¡F$˶ ‘mÝgyZMm Mm§Jcm nmD$g Pmë¶mda dmngm ¶oVmM noaUr
Mm§Jcm {ZMam Agcoë¶m O{‘ZrV ho nrH$ CËV‘ ¶oVo. VgoM cdH$a (eŠ¶Vmo Owc¡À¶m n{hë¶m AmR>dS>çmV) H$amdr. nmʶmMr gmo¶
5.5 Vo 8.5 gm‘y Agcoë¶m O{‘ZrV ho nrH$ KoVm ¶oVo. Var nU {MH$U Agë¶mg OyZÀ¶m eodQ>À¶m AmR>dS>çmV noaUr H$amdr. cdH$a noaUr
nmo¶Q>çmMr, ‘ܶ‘ H$mir O‘rZ Iarn Ádmarg ¶mo½¶ Amho. ’$ma hcŠ¶m, Ho$ë¶mg ImoS>‘merMm CnÐd H$‘r hmoVmo.

g§H$[aV d gwYm[aV dmU


A.H«$. dmU CËnmXZ (q¹$./ho.) V¶ma hmoʶmMm {e’$mag
Ymݶ H$S>~m H$mcmdYr
A) g§H$[aV dmU
1 gr.Eg.EM.-5 40 Vo 45 95 Vo 100 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
2 gr.Eg.EM.-9 50 Vo 60 95 Vo 100 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
3 gr.Eg.EM.-14 40 Vo 45 85 Vo 90 100 Vo 105 gr.Eg.EM.-1 d 6 EodOr {e’$mag
4 gr.Eg.EM.-16 40 Vo 42 105 Vo 110 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
5 gr.Eg.EM.-17 38 Vo 44 90 Vo 105 105 Vo 110 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
6 gr.Eg.EM.-18 40 Vo 50 110 Vo 115 110 Vo 120 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 11


A.H«$. dmU CËnmXZ (q¹$./ho.) V¶ma hmoʶmMm {e’$mag
Ymݶ H$S>~m H$mcmdYr
7 gr.Eg.EM.-21 45 Vo 50 100 Vo 110 105 Vo 110 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
8 gr.Eg.EM.-23 40 Vo 45 80 Vo 90 100 Vo 105 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
9 gr.Eg.EM.-25 40 Vo 42 80 Vo 85 105 Vo 110 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
10 gr.Eg.EM.35 48 Vo 50 120 Vo 125 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
~) gwYm[aV dmU
1 Eg.nr.ìhr.-462 35 Vo 40 120 Vo 130 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
2 gr.Eg.ìhr-13 35 Vo 40 100 Vo 120 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
3 gr.Eg.ìhr-15 40 Vo 50 100 Vo 120 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
4 gr.Eg.ìhr-17 35 Vo 40 100 Vo 105 105 Vo 110 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
5 gr.Eg.ìhr-20 35 Vo 38 105 Vo 110 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
6 gr.Eg.ìhr-23 38 Vo 40 90 Vo 95 110 Vo 115 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
7 nr.ìhr. Ho$ - 400 35 Vo 40 110 Vo 120 115 Vo 120 ‘ܶ‘ Vo ^mar O{‘ZrgmR>r ¶mo½¶
8 nr.ìhr. Ho$ -801 30 Vo 35 95 Vo 100 115 Vo 120 J«oU‘moëS> à{V~§YH$ dmU
9 Eg.Ao.Ama.-1 20 Vo 25 70 Vo 80 110 Vo 115 Q>ma’w$cmJ«ñV ^mJmgmR>r ¶mo½¶

amgm¶{ZH$ IVm§Mm dmna nmoQ>arV ¶oʶmMm H$mi (50 Vo 75 {Xdg), ’w$cmoè¶mV ¶oʶmMm H$mi
Iarn Ádmarg 100 {H$cmo ZÌ, 50 {H$cmo ñ’w$aX d 50 {H$cmo (80 Vo 90 {Xdg) d XmUo ^aʶmMm H$mi (95 Vo 100 {Xdg) ¶m
nmcme àVr hoŠQ>ar Úmdo. g§nyU© ñ’w$aX, nmcme Am{U AYo} ZÌ noaUrÀ¶m Mma AdñWoV Oéarà‘mUo eŠ¶ Pmë¶mg nmUr Úmdo. nmUr eŠ¶Vmo gmam
doir Úmdo. Cacoco ZÌ noaUrZ§Va 30 {Xdgm§Zr Úmdo. nÕVrZoM Úmdo.
Iarn Ádmarg 10 {H$cmo {~¶mʶmg 250 J«°‘ A°PmoQ>mo~°ŠQ>a qH$dm
A°Popñnarc‘ ho {OdmUy IV Mmoimdo. ¶m IVm§nmgyZ 15 Vo 20 Q>ŠHo$ Am§Va‘emJV
CËnmXZ dmT>Vo. {OdmUy IVm§Mr nm{H$Q>o {Oëhm n[afXm, H¥${f {d^mJ, I[anmV VUm§Mm àmXþ^m©d OmñV Agë¶m‘wio XmoZ Iwanʶm d
H¥${f {dÚmnrR>o, H¥${f ‘hm{dÚmc¶o Am{U H¥${fgodm H|$Ðo ¶m§À¶mH$S>o XmoZ H$moinʶm H$amì¶mV. IwanUr d H$moinUr nrH$ noaUrZ§Va 40 Vo
CncãY AgVmV. 45 {Xdgm§nydu H$amdr. eŠ¶ Pmë¶mg A°Q´>m{PZ ho VUZmeH$ hoŠQ>ar
1 {H$cmo 1000 crQ>a nmʶmV {‘giyZ noaUrZ§Va na§Vw {~¶mUo CJdʶmnydu
{daiUr O{‘Zrda gma»¶m à‘mUmV ’$dmamdo. VUZmeH$ ’$dmaë¶mZ§Va EH$
n{hcr {daiUr noaUrZ§Va 10 Vo 12 {Xdgm§Zr Am{U Xþgar qZXUr qH$dm H$moinUr H$amdr.
{daiUr noaUrZ§Va 20 Vo 22 {Xdgm§Zr H$amdr. {daiUrZ§Va 1.80 Vo
2.00 cmI PmS>m§Mr g§»¶m R>odmdr. nrH$g§ajU
EH$mpË‘H$ H$sS> d amoJ {Z¶§ÌU
Am§Va{nHo$ d H«$‘dma {nHo$ Ádmar {nH$mcm ‘w»¶V: ImoS>‘mer, ImoS>H$sS>m, ‘mdm, VwS>VwS>o ¶m
nÅ>m nÕVrZo Vya ho Am§VanrH$ 2:1 ¶m à‘mUmV ¿¶mdo (XmoZ {H$S>rMm d Xmʶmdarc ~waer ¶m§Mm àmXþ^m©d hmoVmo. ¶m {H$S>rÀ¶m àmXþ^m©dmZo
ÁdmarÀ¶m d EH$ VwarMr Amoi qH$dm XmoZ nm^ar ÁdmarÀ¶m d 1 nm^a Am{W©H$ ZwH$gmZ hmoD$ Z¶o, ¶mgmR>r EH$mpË‘H$ H$sS> ì¶dñWmnZ nÕVrMm
VwarMr noamdr). VgoM Vya EodOr ‘yJ, CS>rX d Mdir ¶mgmaIr gwÜXm dmna H$amdm. ¶m‘ܶo ¶mo½¶ ˶m ‘emJV V§ÌmMm Adc§~ H$ê$Z {H$S>rda
Am§Va{nHo$ KoVm ¶oVmV. {Z¶§ÌU R>odUo Am{U {H$S>rMm àmXþ^m©d Am{W©H$ ZwH$gmZrÀ¶m nmVirV
Amë¶mdaM Am¡fYmMr ’$dmaUr H$aUo A{^àoV Amho.
nmUr ì¶dñWmnZ eoVmVrc {nH$m§Mr YgH$Q>o d H$mS>rH$Mam doMyZ Vmo OmiyZ Q>mH$cm
ÁdmarÀ¶m {nH$mMm Omo‘Xma dmT>rMm H$mi (20 Vo 25 {Xdg), nrH$ (nmZ 20 da)

12 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Iarn ~mOar cmJdS> V§ÌkmZ
S>m°. nr. nr. {Jamgo, ghmæ¶H$ àmܶmnH$ (H¥${f{dÚm), S>m°. EM. Q>r. nmQ>rc, ~mOar n¡XmgH$ma,
lr. Oo. Eg. gy¶©d§er, d[að> g§emoYZ ghmæ¶H$ (dZñnVr {dH¥$Vremó)
~mOar g§emoYZ ¶moOZm, H¥${f ‘hm{dÚmc¶, Ywio

Om J{VH$ CËnmXZmV ~mOarMm gdm©V ‘moR>m dmQ>m "42 Q>ŠHo$'


^maVmMm Amho. ^maVmV AÝZYmݶmMo ~m~VrV ¶m {nH$mMm
^mV, Jhÿ Am{U Ádmar ImcmoImc Mm¡Wm H«$‘m§H$ cmJVmo. ^maVmV gZ
2012-13 ‘ܶo ~mOarMo 73.0 cj hoŠQ>a joÌ cmJdS>rImcr hmoVo,
˶mnmgyZ 87.4 cj ‘o.Q>Z Ymݶ CËnmXZ {‘imco Va Xa hoŠQ>ar
CËnmXH$Vm 1198 {H$cmo BVH$s hmoVr. ‘hmamï´>mVrc ~mOar cmJdS>rMo
joÌ 8.45 cj hoŠQ>a Agco Var Ymݶ CËnmXZ 8.69 cj ‘o.Q>Z Am{U
gamgar CËnmXH$Vm 1029 {H$cmo BVH$s hmoVr (gZ 2016-17).
XoemÀ¶m VwcZoV amÁ¶mMr H$‘r CËnmXH$VoMr H$maU‘r‘m§gm Ho$ë¶mg
ho nrH$ àm‘w»¶mZo hcŠ¶m d ^aS> O{‘ZrV KoUo, nmdgmMr A{ZpíMVVm,
hoŠQ>ar amonmMr H$‘r g§»¶m, {e’$maerV IVm§À¶m ‘mÌoMm A^md d H$sS> Ymݶ Xiʶmnydu 80 A§e g|.J«o. Vmn‘mZmcm 80 goH§$X H$mcmdYrgmR>r
d amoJ {Z¶§ÌUmMm A^md ho hmo¶. CH$i˶m nmʶmVyZ H$mTy>Z dmi{dë¶mZ§Va Xië¶mg nrR> dmnaʶmMm
H$mcmdYr dmT>{dVm ¶oVmo. ¶m V§ÌkmZm‘wio ~mOar {nR>mMm nwadR>m J«mhH$m§Zm
~mOarMo AmhmamVrc ‘hÎd H$aUo gmono hmoB©c.
AmhmamÀ¶m X¥ï>rZo ~mOar EH$ A˶§V ‘hÎdmMo V¥UYmݶ Amho.
~mOar‘ܶo AgUmè¶m nm¡{ï>H$ KQ>H$m§Mm {dMma H$aVm 360 {H$cmo H°$car ~Xc˶m OrdZe¡crV ehar ^mJmVrc J«mhH$m§Zm Cn¶moJ
àVr 100 J«°‘ Ymݶ EdT>r D$Om© XoUmao EH$‘od Ymݶ Amho. {dH$gZerc A{cH$S>À¶m H$mimV ~oH$ar nXmWmªMm ‘moR>çm à‘mUmV AmhmamV
Xoem§‘ܶo AÝZ, Mmam d B§YZ nwa{dUmao ho à‘wI nrH$ Amho. ~mOar g‘mdoe Ho$ë¶m‘wio chmZ ‘wcm§‘ܶo ~ÕH$moð>Vm, nmoQ> gm’$ Z hmoUo ¶mgmaIo
Ymݶm‘ܶo à{WZo 10.60 Q>ŠHo$, {nï>‘¶ nXmW© 71.6 Q>ŠHo$, pñZ½Y AmOma ~imdcoco AmT>iVmV. ˶mMà‘mUo ‘{hcm§‘ܶo {h‘mo½cmo~rZMo
nXmW© 5.0 Q>ŠHo$ Am{U V§Vw‘¶ nXmW© 1.3 Q>ŠHo$. ¶mà‘mUo AgVo. à‘mU H$‘r hmoUo, AmhmamV JìhmMm gmV˶mZo dmna Ho$ë¶mg CØdUmè¶m
I{ZO nXmW© : H°$pëe¶‘ 38.0 {‘.J«°., nmoQ>°{e¶‘ 370 {‘.J«°., ½cwQ>oZ A°cOuH$ n[apñWVrcm Q>miʶmgmR>r AmhmamV ~mOarMm dmna
‘°¾o{e¶‘ 106 {‘.J«°., cmoh 8 {‘.J«°. d OñV 5 {‘.J«°. àVr H$aUo IynM {hVmMo R>aVo. nwT>rc gwYm[aV V§ÌmMm dmna Ho$ë¶mg ¶m
100 J«°‘ Ymݶ AmT>iyZ ¶oVmV. ˶mMà‘mUo gë’$a¶wŠV A‘m¶Zmo {nH$mMo ^aKmog CËnmXZ {‘iy eH$Vo.
A°{gS>g² AmT>iVmV. chmZ ‘wco d J^©dVr ‘{hcm§gmR>r ¶m YmݶmMo
AZݶgmYmaU ‘hÎd Amho. hdm‘mZ d O‘rZ
~mOar {nH$mg CîU d H$moaS>o hdm‘mZ ‘mZdVo. ¶m {nH$mV nmʶmMm
à{H«$¶m/ ‘mcmMr {Z{‘©Vr VmU ghZ H$aʶmMr j‘Vm Agë¶mZo Vo H$moaS>dmhÿVhr Mm§Jco ¶oVo.
~mOar YmݶmMm Cn¶moJ ^mH$ar, pIMS>r, KmQ>m, ZwS>ëg, Am§~rc, ~mOar {nH$mgmR>r nmʶmMm CËV‘ {ZMam hmoUmar hcH$s Vo ‘ܶ‘ O‘rZ
cmøm d BS>cr ¶m {d{dY ñdê$nmV H$aVm ¶oVmo. {edm¶ 50 Q>ŠHo$, {ZdS>mdr. O{‘ZrMm gm‘y hm 6.2 Vo 7.7 Agmdm. hcŠ¶m O{‘ZrV
JìhmMo nrR> {‘giyZ {~ñH$sQ>g ~ZdVm ¶oVmV. ˶mMà‘mUo ~mOar ~mOar ho nrH$ ¿¶md¶mMo Agë¶mg gar-da§~m nÕV ’$m¶Xoera R>aVo.
YmݶmnmgyZ ‘Ú{Z{‘©Vr hmoD$ eH$Vo. newYZ d Hw$ŠHw$Q>nmcZmVrc nmdgmÀ¶m nmʶmMm à˶oH$ W|~ Z W|~ {nH$mgmR>r ¶mo½¶ VèhoZo Cn¶moJ
newImÚ {Z{‘©VrgmR>r dmnaVm ¶oVo. ~mOarÀ¶m Mmè¶mV {dfmar nXmW© H$ê$Z KoʶmgmR>r H$‘r Am{U A{Z¶{‘V nmD$g nS>Umè¶m àXoemV A{Ve¶
Zgë¶m‘wio {hadm Mmam Xþ^˶m OZmdam§gmR>r Cn¶wŠV R>aVmo. ~mOar hcŠ¶m d hcŠ¶m Vo ‘ܶ‘ CVmamÀ¶m O{‘Zrda qH$dm g‘nmVirda
{nH$mÀ¶m Mmè¶mV 8.7 Q>ŠHo$ à{WZm§Mo à‘mU AgVo. Zgcoë¶m O{‘Zrda ~mOarMo A{YH$ CËnmXZ {‘i{dʶmgmR>r "W|~ W|~
g§M¶ nÕV' (gar-da§~m nÕV) A˶§V Cn¶wŠV Amho. ¶m nÕVrV
à{H«$¶m H$aʶmgmR>r Amdí¶H$ V§ÌkmZ ‘¥JmMm nmD$g nS>ʶmnydu O{‘ZrÀ¶m Imocrà‘mUo 4 Vo 6 B§M (10 Vo
~mOarMo Ymݶ Xië¶mZ§Va cm¶noO ZmdmÀ¶m KQ>H$m‘wio nrR> H$Sy> 15 g|.‘r.) ImocrÀ¶m 45 g|.‘r. A§Vamda CVmamÀ¶m AmS>ì¶m {XeoZo
hmoVo d XrK©H$mi dmnaʶmÀ¶m AdñWoV amhÿ eH$V Zmhr. ˶m‘wio ì¶mnmar gè¶m V¶ma H$ê$Z R>odmdoV. ˶m‘wio nmdgmMm à˶oH$ W|~ Z W|~ gè¶m‘ܶo
VÎdmda J«mhH$m§Zm nrR> nwadR>m H$aʶmg AS>MUr ¶oVmV. ˶mgmR>r g§{MV H$aVm ¶oVmo.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 13


nyd©‘emJV
O{‘ZrMr cmoI§S>r Zm§JamZo 15 g|.‘r. n¶ªV Imoc Zm§JaQ> H$amdr d O‘rZ CÝhmù¶mV Vmny Úmdr. O‘rZ Mm§Jcr Vmnë¶mZ§Va, Hw$idmÀ¶m XmoZ nmù¶m
XoD$Z O‘rZ ^wg^werV H$amdr. nydu KoVcoë¶m {nH$mMr YgH$Q>o, H$mS>r-H$Mam, hair, Hw§$Xm doMyZ eoV ñdÀN> H$amdo. eodQ>À¶m Hw$idUr AJmoXa hoŠQ>ar
5 Q>Z eoUIV qH$dm 2.5 Q>Z Jm§Sy>i IV eoVmV ngadyZ Q>mH$mdo åhUOo Hw$idUr~amo~a Vo O{‘ZrV g‘à‘mUmV {‘gico OmVo.
noaUrMr doi
~mOarMr noaUr 15 OyZ Vo 15 Owc¡ ¶m Xaå¶mZ Ho$ë¶mg CËnmXZ A{YH$ {‘iVo. Iarn h§Jm‘mV nO©Ý¶d¥ï>r C{eam Pmë¶mg noaUr 30 Owc¡n¶ªV
H$aʶmg haH$V Zmhr. ~mOar {nH$mMr noaUr gmYmaUV: 30 Owc¡n¶ªV Ho$ë¶mg CËnmXZmV gamgar 10 Q>ŠHo$ KQ> ¶oʶmMr eŠ¶Vm AgVo.
gwYm[aV d g§H$[aV OmVr
~mOarÀ¶m gwYm[aV d g§H$[aV dmUm§Mr O{‘ZrÀ¶m ‘JXÿamà‘mUo, Z¡g{J©H$ hdm‘mZ d nmD$g ¶m§Mm EH${ÌV {dMma H$ê$Z {ZdS> H$amdr. hcŠ¶m
O{‘ZrV d H$‘r Am{U A{Z¶{‘V nmdgmÀ¶m joÌmV gwYm[aV dmUm§Mr cmJdS> H$amdr. ‘ܶ‘ O{‘ZrV d g‘mYmZH$maH$ nO©Ý¶‘mZ {d^mJmV g§H$[aV
dmU OmñV CËnmXZ XoD$ eH$VmV.

A. H«$. dmUmMo Zmd {nH$mMm H$mcmdYr CËnmXZj‘Vm dmUm§Mr d¡{eï>ço


({Xdg) (q¹$Q>c / ho.)
A) g§H$[aV dmU
1) em§Vr 80 Vo 85 gamgar 30 ‘ܶ‘ C§Mr, Q>nmoao d amIr a§JmMo, ^mH$ar Mdrcm Mm§Jcr
Am{U Jmogmdr amoJmg à{VH$maj‘.
2) Am{XeŠVr 80 Vo 85 gamgar 30 Vo 32 ‘ܶ‘ H$mcmdYr, Jmogmdr amoJmg à{VH$maj‘,
KÅ> H$Urg, R>moH$i, JmocmH$ma d amIr a§JmMo
XmUo, ~rOmoËnmoXH$mgmR>r ’$m¶Xoera.
~) gwYm[aV dmU
1) YZeŠVr 74 Vo 78 gamgar 19 Vo 22 H$Urg KÅ>, XmUo Q>nmoao d amIr a§JmMo, cmohmMo
à‘mU A{YH$, Jmogmdr amoJmg à{VH$maj‘.

VgoM ImgJr H§$nݶ§mMo 86 E‘ 64, 86 E‘ 86, EZ~rEM-5767, àVmn d H$mdoar gwna ~m°g ¶m g§H$[aV dmUm§Mr cmJdS> H$amdr. H$maU ho
dmUgwÕm OmñV CËnmXZ (Ymݶ Am{U Mmam) XoUmao AgyZ Ho$dS>m amoJmg à{VH$maj‘ AmhoV.
{~¶mUo d ~rOà{H«$¶m
noaUrgmR>r hoŠQ>ar 3 Vo 4 {H$cmo Mm§Jco {ZamoJr {~¶mUo dmnamdo. AaJQ> d Jmogmdr amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r ~rOà{H«$¶m Ho$coco à‘m{UV {~¶mUo dmnamdo.
A) 20 Q>ŠHo$ {‘R>mÀ¶m ÐmdUmMr ~rOà{H«$¶m (AaJQ> amoJmgmR>r)
~rOà{H«$¶m Ho$coco à‘m{UV {~¶mUo CncãY Zgë¶mg noaUrnydu {~¶mʶmg 20 Q>ŠHo$ {‘R>mÀ¶m ÐmdUmMr à{H«$¶m H$amdr. ˶mgmR>r 10 crQ>a
nmʶmV 2 {H$cmo ‘rR> {daKimdo. nmʶmda Va§JUmao ~waer¶wŠV hcHo$ {~¶mUo ~mOycm H$mTy>Z ˶mMm Zme H$amdm d Vimcm Agcoco {ZamoJr Am{U dOZmZo
OS> Agcoco {~¶mUo doJio H$ê$Z nmʶmZo 2 Vo 3 doim Ywdmdo. ˶mZ§Va gmdcrV dmidyZ noaUrgmR>r dmnamdo.
~) ‘oQ>°c°ŠPrc 35 EgS>r Mr ~rOà{H«$¶m (Jmogmdr amoJmgmR>r)
noaUrnydu {~¶mʶmg 6 J°‘ ‘oQ>°c°ŠPrc 35 EgS>r àVr {H$cmo {~¶mʶmg MmoiyZ Z§Va noaUr H$amdr.
H$) APmopñnarc‘ d ñ’w$aX {daKi{dUmè¶m {OdmUy g§dY©ZmMr ~rOà{H«$¶m
25 J«°‘ APmopñnarc‘ àVr {H$cmo {~¶mʶmg MmoiyZ noaUr H$amdr. ˶m‘wio 20 Vo 25 Q>ŠHo$ ZÌ IVmMr ~MV hmoD$Z CËnmXZmV 10 Q>ŠHo$ dmT>
hmoVo. VgoM ñ’w$aX {daKi{dUmè¶m {OdmUyMr 25 J°‘ àVr {H$cmo {~¶mUo ¶m à‘mUmV ~rOà{H«$¶m H$amdr.
noaUrMr nÕV
noaUr XmoZ MmS>çmÀ¶m nm^arZo H$amdr d XmoZ AmoirV 45 g|.‘r. Am{U XmoZ amonm‘ܶo 15 g|.‘r. A§Va R>odmdo (hoŠQ>ar gw‘mao 1.50 cmI amono).
noaUr 3 Vo 4 g|.‘r. nojm OmñV Imocrda H$ê$ Z¶o.

14 & eoVH$ar & ‘o & 2017


amgm¶{ZH$ IVmMm dmna H$Urg gwÜXm nmoIaVo ˶m‘wio H$Urg AY} da ^aVo. ¶m {H$S>rMm àmXþ^m©d
‘mVr narjUmZwgma amgm¶{ZH$ IVo ÚmdrV. ‘ܶ‘ O{‘ZrgmR>r {Xgy cmJVmM Šbmoamonm¶ar’$m°g 1.5 Q>ŠHo$ ^wH$Q>r hoŠQ>ar 20 {H$cmo dmam
hoŠQ>ar 50 {H$cmo ZÌ, 25 {H$cmo ñ’w$aX Am{U 25 {H$cmo nmcme d em§V AgVmZm Ywaimdr.
hcŠ¶m O{‘ZrV 40 {H$cmo ZÌ, 20 {H$cmo ñ’w$aX Am{U 20 {H$cmo gmogo AWdm qhJo: nrH$ ’w$cmoè¶mda AgVmZm {hadQ> gmoZoar Agcocr hr
nmcme IVm§Mm Adc§~ H$amdm. noaUrÀ¶m doir AY} ZÌ d g§nyU© ñ’w$aX H$sS> ’w$cmoè¶mV H$Ugmda h‘Img {XgyZ ¶oVo. Vo H$Ugmdarc ’w$cmoam
Am{U nmcme Úmdo. ˶mZ§Va 25 Vo 30 {Xdgm§Zr O{‘ZrV Amocmdm nyU©nUo ImD$Z Q>mH$Vmo ˶m‘wio H$UgmV XmUo ^aʶmMr {H«$¶m Wm§~Vo
AgVmZm qH$dm nmD$g nS>ë¶mZ§Va AY} ZÌ Úmdo. d H$UgmV A{O~mV XmUo ^aV ZmhrV. ¶m {H$S>rMm àmXþ^m©d {Xgy
{daiUr … hoŠQ>ar amonmMr g§»¶m ¶mo½¶ d ‘¶©m{XV amhʶmH$[aVm cmJVmM Šbmoamonm¶ar’$m°g 1.5 Q>ŠHo$ ^wH$Q>r hoŠQ>ar 20 {H$cmo dmam em§V
noaUrZ§Va 15 {Xdgm§Zr {daiUr H$amdr. XmoZ amonmVrc A§Va 15 g|.‘r. AgVmZm Ywaimdr.
R>odmdo. CJdU {dai Pmë¶mg CJdUrZ§Va 4 Vo 5 {Xdgm§Zr Zm§Jo ^ê$Z
¿¶mdo AWdm noaUrZ§Va 15 Vo 20 {Xdgm§Zr [a‘{P‘ nmD$g Mmcy amoJ
AgVmZm amonm§Mr nwZcm©JU H$amdr. ~mOar {nH$mda àm‘w»¶mZo Jmogmdr (Ho$dS>m), AaJQ>, H$mOir, H$anm
¶m amoJmMm àmXþ^m©d àm‘w»¶mZo {XgyZ ¶oVmo.
Am§Va‘emJV/VU {Z¶§ÌU Jmogmdr : ¶m amoJmMm àmXþ^m©d CJdUrnmgyZ Vo XmUo ^aon¶ªV {XgyZ ¶oVmo.
VUm§Mm ~§Xmo~ñV H$aʶmgmR>r XmoZ doim H$moinʶm Am{U JaOoZwgma ¶m amoJmÀ¶m àmXþ^m©dm‘wio amon chmZ AgVmZm nmZo {ndir nSy>Z ˶mÀ¶m
EH$ Vo XmoZ doim IwanUr H$amdr. noaUr Ho$ë¶mnmgyZ gwédmVrMo 30 {Xdg Imcrc ~mOyg nm§T>ar ~waerMr dmT> hmoVo. ˶m‘wio amono ‘ê$Z OmVmV qH$dm
eoV VU{dahrV R>odUo A˶§V JaOoMo Amho qH$dm EH$mpË‘H$ VU {Z¶§ÌU ˶mda MÅ>o nSy>Z nmZ Vn{H$ar ~ZVo. Aem PmS>m§Mr dmT> Iw§Q>Vo d AZoH$
nÕVr‘ܶo A°Q´>m{PZ VUZmeH$mMr 1.0 {H$cmo àVr hoŠQ>ar noaUrZ§Va ’w$Q>do ’w$Q>VmV. H$UgmVrc ’w$cmMo ê$nm§Va nU©nÌmV hmoD$Z H$UgmV
na§Vw nrH$ CJdʶmnydu 500 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr d XmUo ^aV Zmhr.H$Urg ~wdmÀ¶m {dñH$Q>coë¶m Ho$gmgmaIo {XgVo. ¶m
EH$ IwanUr noaUrZ§Va 25 Vo 30 {Xdgm§À¶m AmV H$amdr. amoJmMo {~OmUy PmS>mÀ¶m amoJQ> ^mJmV O{‘ZrV 3 Vo 5 df© amhÿ eH$VmV.
Agm hm EH$ ^¶§H$a amoJ Amho.
nmUr ì¶dñWmnZ Cnm¶ …
~mOar ho H$moaS>dmhÿ nrH$ Amho. Iarn ~mOar {nH$mg 25 Vo 1) ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r noaUrnydu {~¶mʶmg 6 J«°‘ ‘oQ>°c°ŠPrc
30 g|.‘r. BVH$s nmʶmMr JaO AgVo. na§Vw nmʶmMm VmU nS>ë¶mg 35 EgS>r ho ~waerZmeH$ àVr {H$cmo {~¶mʶmg MmoiyZ Z§Va noaUr
d nmUr CncãY Agë¶mg Imcrc g§doXZj‘ AdñWoV nmUr {Xë¶mg H$amdr. amoJQ> PmS>o Jmoim H$ê$Z OmiyZ Q>mH$mdrV.
A{YH$ CËnmXZ {‘iy eH$Vo. n{hco nmUr ’w$Q>do ¶oʶmÀ¶mdoir (noaUrZ§Va 2) noaUrZ§Va 14 {Xdgm§Zr {nH$mda H$m°na Am°pŠgŠbmoamB©S> 50 Q>ŠHo$
20 Vo 25 {Xdgm§Zr), Xþgao nmUr nrH$ nmoQ>arV AgVmZm (noaUrZ§Va hoŠQ>ar 1 {H$cmo 500 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmamdo. ¶mZ§Va
35 Vo 45 {Xdgm§Zr) Am{U {Vgao nmUr XmUo ^aVo doir (noaUrZ§Va 8 Vo 10 {Xdgm§Zr Xþgar ’$dmaUr H$amdr qH$dm ‘oQ>°c°ŠPrc A{YH$
60 Vo 65 {Xdgm§Zr) Úmdo. ‘°ÝH$moPo~ (72 Q>ŠHo$ {daKiUmar nmdS>a) 4 J«°‘ àVr crQ>a nmʶmV
{‘giyZ noaUrZ§Va 20 {Xdgm§Zr ’$dmamdo. e§mVr, Am{XeŠVr d
Am§VanrH$ YZeŠVr ¶m gma»¶m amoJà{VH$maj‘ dmUm§Mm dmna H$amdm.
hcŠ¶m O{‘ZrV ~mOar + ‘Q>H$s, Va ‘ܶ‘ O{‘ZrV ~mOar + AaJQ >: ¶m amoJmg W§S> d X‘Q> hdm‘mZ VgoM ‘YyZ nmD$g Ago
Vya (2:1 ¶m à‘mUmV) Am§VanrH$ ¿¶mdo. XmoZ AmoirV 30 g|.‘r. A§Va dmVmdaU nmofH$ R>aVo. ¶m amoJm‘wio H$UgmV XmUo ^aʶmEodOr ’w$cmoè¶mVyZ
R>odmdo. ‘YmgmaIm {MH$Q> Ðmd nmPaVmo. Z§Va Vmo H$miga H$R>rU hmoVmo Ago XmUo
{dfmar AgyZ ˶mV A°Jm}Q>m°ŠgrZ hm {dfmar nXmW© AgVmo, Ago Ymݶ
nrH$ g§ajU ImʶmV Amë¶mg ‘mUgmg {df~mYm hmoD$ eH$Vo.
H$sS> : ~mOar {nH$mda ¶oUmè¶m {H$S>rÀ¶m {Z¶§ÌUm~m~V nyU©nUo Xþc©{jV Cnm¶ >: ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r noaUrnydu {~¶mʶmg 20 Q>ŠHo$
Ho$co OmVo. {nH$mda nS>Umè¶m Ho$gmi Air, ImoS>{H$S>m d gmogo AWdm {‘R>mÀ¶m ÐmdUmMr ~rOà{H«$¶m H$ê$Z noaUr H$amdr. C{eam noaUr
{h§Jo, {~Zn§Ir Q>moi AWdm ZmH$VmoS>o ¶m {H$S>rÀ¶m àmXþ^m©dm‘wio 50 Vo H$ê$ Z¶o, amoJQ> PmS>o CnQy>Z Zï> H$amdrV, Imoc Zm§JaQ> d {nH$mMr
60 Q>ŠHo$ CËnmXZ KQy> eH$Vo ˶mgmR>r ˶mMo ¶mo½¶ doir {Z¶§ÌU nÕVrMm ’o$a’$mcQ> H$amdr.
Adc§~ H$aUo ‘hÎdmMo R>aVo.
Ho$gmi Air (cîH$ar Air): hr Air nmZo ImD$Z ’$ñV H$aVo. CËnmXZ
{Z¶§ÌUmH$arVm Šbmoamonm¶ar’$m°g 1.5 Q>ŠHo$ ^wH$Q>r hoŠQ>ar 20 {H$cmo darc gwYm[aV V§ÌmMm Adc§~ Ho$ë¶mg YmݶmMo hoŠQ>ar 25 Vo
dmam em§V AgVmZm Ywaimdr. 30 q¹$Q>c Am{U Mmè¶mMo 5 Vo 7 Q>Z CËnmXZ {‘iy eH$Vo.
ImoS>{H$S>m/ ImoS>‘mer: ¶m {H$S>r‘wio dmT>Umam e|S>m Hw$aVS>cm OmD$Z
¶oUmar nmZo doS>r dmH$S>r H$mnë¶mgmaIr ¶oVmV d dmT> Iw§Q>Vo VgoM H$sS> g§nH©$ H«$. 9403257654

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 15


hiX cmJdS> V§ÌkmZ
àm. E‘.EM. JmdS>o, H¥${f V§ÌkmZ ‘m{hVr H|$Ð, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

^m aVmV hiXrMo nrH$ Am§Y«àXoe, V{‘iZmSy>, Ho$ai, Amo[agm,


{~hma d ‘hmamï´> amÁ¶mV KoVco OmVo. ‘hmamï´>mV gm§Jcr,
gmVmam, gmocmnya, H$moëhmnya, na^Ur, Zm§XoS> Am{U M§Ðnya {OëømV
AgyZ hiXr‘ܶo Hw$aHw$‘rZMo à‘mU
4.5 Q>ŠHo$ BVHo$ AgVo. Amoë¶m hiXrMo
CËnmXZ 350 Vo 400 q¹$Q>c àVr hoŠQ>ar
hiXrMr àm‘w»¶mZo cmJdS> hmoVo. BVa ^mJmV XoIrc hiXrMo CËnmXZ {‘iVo Va dmicoë¶m hiXrMo CËnmXZ
KoVm ¶oVo. ^maVr¶ AmhmamV hiXrMm Cn¶moJ {d{dY àH$mao hmoVmo. qhXÿ§À¶m 70 Vo 75 q¹$Q>c àVr hoŠQ>ar {‘iVo.
Ym{‘©H$ H$m¶m©V, gm¢X¶© àgmYZmgmR>r VgoM c¾g‘ma§^mV hiXrg ‘hÎd 4) Acoßnr : Ho$ai‘Yrb hr ‘hÎdmMr OmV AgyZ ¶m hiXrÀ¶m Jmä¶mMm
Amho. hiXrMm Cn¶moJ Am¡fYmgmR>r XoIrc hmoVmo. hiX H$m§{VdY©H$ a§J {ndim AgVmo. dmicoë¶m hiXrMo à‘mU 19 Vo 20 Q>ŠHo$ {‘iVo.
Amho. hiXnyS> d MʶmMo nrR> EH$Ì cmdë¶mg H$m§Vr VOocXma hmoVo. dmicoë¶m hiXrMo CËnmXZ hoŠQ>ar 50 q¹$Q>c EdT>o {‘iVo.
hiXrnmgyZ Hw§$Hy$ V¶ma H$aVmV. ImoH$ë¶mda, N>mVr doXZm hmoV 5) amOmnwar : àm‘w»¶mZo gm§Jcr,
Agë¶mg, gn©X§emda, qdMy Mmdë¶mg, ‘yiì¶mY, ‘yÀN>m© ¶oUo, H$’$ gmVmam, H$moëhmnya, gmocmnya ¶m ^mJmV hm
amoJmda, ‘wVIS>çmda hiX Am¡fYr åhUyZ dmnacr OmVo. ¶m‘ܶo "A' dmU àM{cV AgyZ H$moH$UmV ¶m dmUmÀ¶m
OrdZgÎd AgVo. hiXr‘ܶo aŠV ewÕ H$aʶmMm JwU Amho. ˶m{edm¶ hiXrMr cmJdS> ‘moR>çm à‘mUmda hmoVo.
XþImdcoë¶m ^mJmg hiX CJmiyZ cmdë¶mg doXZm H$‘r H$aVm ¶oVmV. ¶mÀ¶m à˶oH$ PmS>mcm 10 Vo 18 nmZo
ñd¶§nmH$mV dmnacoë¶m hiXr‘wio AÞÐì¶m§Vrc nmMH$Ðì¶o gwQ>r hmoVmV ¶oVmV. nmZo é§X, {’$H$Q> {hadr Am{U gnmQ> AgVmV. 15 Vo 20
d AÞ cdH$a nMVo. VgoM ^mOrcm AmH$f©H$ a§J ¶oVmo d ñdmX {‘iVmo. hiHw§$S> ¶oVmV. ’w$co ¹${MV ¶oVmV. hiHw§$S>o OmS>, AmIyS>, R>gR>erV
AgyZ Jmä¶mMm a§J JX© {ndim Amho. CVmam 16 Vo 18 Q>ŠHo$
hdm‘mZ Am{U O‘rZ {‘iVmo. ¶m dmUmÀ¶m hiXrcm JwOamV d amOñWmZ‘YyZ A{YH$
hiX {nH$mg CîU d H$moaS>o hdm‘mZ ‘mZdVo. Vmn‘mZ 20 Vo ‘mJUr AgyZ dmicoë¶m hiXrMo hoŠQ>ar 56 q¹$Q>c CËnmXZ {‘iVo.
25 A§e go§.J«o. AZwHy$c AgyZ nmD$g 70 g|.‘r. Vo 250 g|.‘r. n¶ªV 6) dm¶Jmd : {dX^m©Vrc dYm©, M§Ðnwa ^mJmV àM{cV hm dmU 8 Vo 10
MmcVmo. ¶m {nH$mg ‘ܶ‘ H$mir, nmʶmMm CËV‘ {ZMam hmoUmar O‘rZ ‘{hݶmV V¶ma hmoVmo. à˶oH$ PmS>mcm 8 Vo 10 nmZo ¶oVmV. ’w$co
Amdí¶H$ Amho. ZXrH$mR>r nmo¶Q>çmÀ¶m O{‘ZrV hiXrMo nrH$ Mm§Jco ¶oʶmMr à‘mU 80 Q>ŠŠ¶m§n¶ªV AgyZ nmZo JX© {hadr, MH$mH$Umar,
¶oVo. H$mù¶m, {MH$U ‘mVr d jma¶wŠV MwZIS>rÀ¶m O{‘Zr hiXrÀ¶m Jmä¶mMm a§J JX© {ndim, CR>mdXma, {d{eï> gwJ§Y AgyZ dmicoë¶m
cmJdS>rg ¶mo½¶ ZmhrV. hiX cmJdS>rgmR>r {ZdS>cocr O‘rZ ^wg^werV hiXrMo CËnmXZ hoŠQ>ar 50 q¹$Q>c AgyZ JmR>r aVmù¶mgma»¶m
Agmdr. OmS>, Jmoc d cm§~Q> AgVmV.
¶m{edm¶ Q>oHw$anoQ>m, à^m, à{V^m B˶mXr hiXrMo dmU cmJdS>
CÞV dmU H$aʶmV ¶oVmV. VgoM hiXrÀ¶m Am§~o hiX ¶m àH$mamMm Cn¶moJ
1) H¥$îUm : A{YH$ CËnmXZ XoUmam hm Am¶wd}{XH$ Am¡fYr VgoM gm¢X¶©àgmYZo ~Z{dʶmgmR>r hmoVmo.
dmU AgyZ hiX g§emoYZ H|$Ð, H$g~o
{S>J«O, {O. gm§Jcr ¶oWo {dH${gV Ho$cocm h§Jm‘ Am{U cmJdS> nÕVr
Amho. ¶m dmUmÀ¶m Amoë¶m hiXrMo hoŠQ>ar hiXrMr cmJdS> Aj¶V¥Vr¶onmgyZ åhUOo E{àcÀ¶m eodQ>À¶m
450 q¹$Q>c CËnmXZ Am{U dmicoë¶m AmR>dS>çmnmgyZ Vo ‘o ‘{hݶmV H$aUo Amdí¶H$ Amho. C{eamV C{eam
hiXrMo 75 q¹$Q>c EdT>o CËnmXZ {‘iVo. hiXrMr cmJdS> OyZ ‘{hݶmÀ¶m n{hë¶m n§YamdS>çmV H$amdr. hiXrÀ¶m
2) ’w$co ñdénm : hr OmV ‘hmË‘m ’w$co cmJUrg Cera Pmë¶mg ˶mMm CËnmXZmda A{Zï> n[aUm‘ Pmë¶mMo
H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH${gV Ho$cr AgyZ {XgyZ ¶oVo. ‘o Vo OyZ‘ܶo cmJdS> Ho$coë¶m hiXrMm H$mcmdYr OmZodmar
{nH$mMm H$mcmdYr 190 {XdgmMm Amho. Vo ’o$~«wdmarn¶ªV OmVmo. ˶m‘wio Xþgao ^mOrnmcm nrH$ KoVm ¶oVo.
’w$c{H$S>o Am{U cmc H$moir ¶m {H$S>rg
VgoM ^war d ~moH$S>çm amoJmg à{VH$maH$ nyd©‘emJV
Amho. ¶m dmUmnmgyZ 225 Vo 250 q¹$Q>c CËnmXZ àVr hoŠQ>ar O‘rZ {OVH$s ^wg^werV {VVHo$ hiXrMo CËnmXZ Mm§Jco {‘iVo.
{‘iVo. ¶m dmUmÀ¶m hiXr‘ܶo Hw$aHw$‘rZMo à‘mU 5.19 Q>ŠHo$ ˶mgmR>r O‘rZ C^r AmS>dr 2 Vo 3 doim Imoc Zm§Jê$Z ¿¶mdr. n{hcr
BVHo$ AgVo. Zm§JaUr ‘mM©‘ܶo H$amdr. O‘rZ 15 Vo 20 {Xdg CÝhmV Vmny Úmdr.
3) goc‘ : ¶m dmUmMm n¹$VoMm H$mcmdYr gmS>o AmR> Vo ZD$ ‘{hݶmMm ˶mZ§Va Xþgar Zm§JaUr H$ê$Z T>oH$io ’$moSy>Z 25 Vo 40 Q>Z Mm§Jco

16 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Hw$Ococo eoUIV ‘mVrV {‘giyZ ¿¶mdo. EH$ XmoZ Hw$idmÀ¶m nmù¶m AmoircJV hcH$mgm Ma KoD$Z ˶mV IVo Q>mHy$Z ‘mVrZo PmHy$Z ¿¶mdo
XoD$Z BVa {nH$m§Mo Adeof d YgH$Q>o doMyZ O‘rZ ñdÀN> H$amdr. d Z§Va nmUr XoʶmV ¶mdo. ˶mZ§Va doimodoir 7 Vo 8 {Xdgm§À¶m A§VamZo
nmʶmMr nmir Úmdr.
cmJdS> nÕVr nrH$ gmYmaUV: 9 ‘{hݶmMo Pmco åhUOo n¹$ hmoVo. AemàH$mao
hiXrMr cmJdS> gar da§~m d é§X da§~m nÕVrZo Ho$cr OmVo. nrH$ H$mT>Urg Amë¶mZ§Va PmS>mMr nmZo ImcyZ {ndir nSy>Z gwH$V
1) gar da§~m nÕVr: ¶m nÕVrZo hiX cmJdS> H$aʶmgmR>r 75 g|.‘r. AgVmZm g§nyU© amon Xm§S>çmgh O{‘Zrda cmoico H$s nmUr XoUo ~§X
A§Vamda gè¶m nmS>mì¶mV. garÀ¶m XmoÝhr ~mOyg XmoZ JS²S>çm‘ܶo H$amdo. nrH$ H$mT>Ur AJmoXa EH$ ‘{hZm nmUr XoUo ~§X Ho$coco Agmdo.
30 g|.‘r. A§Va R>odyZ cmJdS> H$amdr. Á¶m§Zm ¶m H$mimV CËnmXZ nm{hOo Agoc ˶m§Zr Vo H$mTy>Z ¿¶mdo. Á¶m§Zm
2) é§X da§~m nÕV: ¶m nÕVrZo cmJdS> H$amd¶mMr Pmë¶mg 1.5 ‘r. Amdí¶H$Vm Zgoc ˶m§Zr hiX ‘mM© Vo E{àc‘ܶo H$mT>cr Var ZwH$gmZ
A§Vamda gè¶m nmS>mì¶mV. åhUOo XmoZ gè¶m§‘ܶo 90 g|.‘r. Vo hmoV Zmhr.
1 ‘rQ>aMm JmXrdm’$m V¶ma hmoVmo. ¶m JmXrdmâ¶mda AJa é§X
da§ã¶mda XmoZ AmoirVrc Am{U XmoZ PmS>mVrc A§Va 30 g|.‘r. Am§Va‘emJV Am{U Am§Va{nHo$
R>odyZ cmJdS> Ho$cr OmVo. ‘mÌ ¶m nÕVrV O‘rZ g‘nmVirV AgUo hiXrMo eoV Zoh‘r VU{da{hV R>odmdo. na§Vw ¶m§‘ܶo amZmMr ’$ma
Amdí¶H$ Amho. ˶m‘wio dmâ¶m§Zm gmoS>coco nmUr ì¶dpñWV XoVm ¶oVo VwS>dU hmoUma Zmhr, ¶mMr XjVm ¿¶mdr. H$maU hiXrMo H§$X O{‘ZrV
Am{U CËnmXZ Mm§Jco ¶oʶmg ‘XV hmoVo. AݶWm {R>~H$ g§MmZo nmogVmV. O‘rZ KÅ> Pmë¶mg hiXrÀ¶m H§$XmÀ¶m dmT>rg AS>Wim
nmUr ì¶dñWmnZ H$amdo cmJVo. hmoVmo. ˶m‘wio Amdí¶H$VoZwgma 4 Vo 5 Iwanʶm H$amì¶mV. hiX 5 Vo
6 nmZm§da Amë¶mZ§Va åhUOo Am°JñQ>‘ܶo garVrc ‘mVr CH$ê$Z
~oUo {ZdS> Am{U ~rOà{H«$¶m da§ã¶mda cmdmdr. ˶m‘wio CKS>o nS>coco JÈo> PmH$co OmVmV.
hiXrMr cmJdS> H$aʶmgmR>r ~oUo {ZdS>VmZm XjVm KoUo OéarMo hiX amonm§Mr dmT> 30 Vo 120 g|.‘r. A§Vamda gd©gmYmaUnUo hmoV
Amho. hiHw§$S>o qH$dm A§JR>çmnojm ‘moR>o JÈo> dmnaUo Mm§Jco AgVo. à˶oH$ Agë¶mZo [aH$må¶m ^mJm‘ܶo ^wB©‘yJ, KodS>m, Vya, Mdir, H$mH$S>r, ^|S>r,
OoR>çm JS²S>çmda AmR> Vo Xhm H$m|~ AgVmV. cmJdS>rgmR>r dmnaʶmV gXm’w$cr, Ho$ir, {‘aMr, H$moqW~ra, Jdma, Amco, ‘wim, ‘H$m, Q>mo‘°Q>mo,
¶oUmao ~oUo OyZ qH$dm S>moio ’w$Q>coco, 40 J«°‘ dOZmMo, ‘wù¶m{da{hV Ea§S>r d BVa ^mOrnmcm {nHo$ KoVm ¶oVmV. V{‘iZmSy>‘ܶo H$mhr ^mJmV
Agmdo. ZmgHo$, Hw$OHo$ JÈo> {~¶mʶmgmR>r dmnê$ Z¶oV. cmJdS>nyd© hiXrÀ¶m {nH$m‘ܶo H$m§Xm ho Am§VanrH$ åhUyZ KoVmV.
{H$S>tMm Am{U ~waerOݶ amoJO§Vy§Mm Zme H$aʶmÀ¶m X¥ï>rZo ~rOà{H«$¶m
H$aUo A˶mdí¶H$ Amho. ˶mgmR>r {¹$Zm°c’$m°g 25 Q>ŠHo$ àdmhr {H$S>r d amoJm§Mo {Z¶§ÌU
20 {‘.cr. + 20 J«°‘ ~m{dñQ>rZ 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ÐmdU H§$X ‘mer : H§$X‘merÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r ~oUo à{H«$¶m H$amdr. ˶mgmR>r
ÐmdU V¶ma H$ê$Z ˶mMr ~rOà{H«$¶m H$amdr. Ago ~oUo gmdcrV gwH$dyZ {³dZm°c’$m°g 20 {‘.cr. 140 crQ>a nmʶmV Q>mHy$Z ~oUo 15 Vo
cmJdS>rgmR>r dmnamdo. hoŠQ>ar gmYmaUnUo 25 q¹$Q>c {~¶mUo cmJVo. 20 {‘{ZQ>o ~wS>dmdo. VgoM O{‘Zr‘ܶo H$m~m}â¶wam°Z àVr hoŠQ>ar
20 {H$cmo ¶mà‘mUo VrZ doim Am°JñQ> Vo Am°ŠQ>mo~a ‘{hݶmV H§$XmcJV
cmJdS> ‘mVrV {‘giyZ {Xbo AgVm ¶m {H$S>rMm ~§Xmo~ñV hmoVmo.
hiXrMr cmJdS> XmoZ àH$mao Ho$cr OmVo. amZ~m§YUr Ho$ë¶mZ§Va àW‘
‘moH$ù¶m amZmg nmUr XoD$Z dm’$gm Amë¶mZ§§Va chmZ Hw$XirZo AJa amoJ
Iwa߶mZo ‘mVr CH$cyZ JÈo> cmJU H$amdr. ¶m‘wio {~¶mUo ¶mo½¶ A§Vamda JÈ>m Hw$OUo qH$dm ‘wiHw$Oì¶m: H§$X Hw$OUo hm amoJ {~¶mUo ¶mo½¶ Z
d Imocrda cmdco OmVo. dmnaë¶m‘wio Am{U Mm§Jcm {ZMam Zgcoë¶m O{‘ZrV cmJdS> Ho$ë¶mg
Xþgè¶m nÕVrZo cmJdS> H$aVmZm amZ~m§YUr Ho$ë¶mZ§Va ˶m‘ܶo {XgyZ ¶oVmo. ˶mgmR>r ¶mo½¶ {ZMè¶mMr O‘rZ {ZdS>mdr. O{‘Zr‘ܶo
nmUr gmoS>co OmVo. nmʶm~amo~a garÀ¶m XmoÝhr ~mOyg JÈo> cmdcmV. ¶m Wm¶a‘ 25 J«°‘ 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ Q>mH$mdo.
nÕVrV JÈo> ‘mVrV Imoc OmʶmMr Am{U XmoZ JS²S>çmVrc A§Va gmaIo nmZmdarc {R>nHo$ d H$anm: nmZmdarc {R>nHo$, H$anm ¶m amoJmÀ¶m
amhʶmMr eŠ¶Vm AgVo. ˶m‘ܶo {~¶mUo OmñV cmJUo, J°n nS>Uo, {Z¶§ÌUmgmR>r W§S>rÀ¶m H$mcmdYrV S>m¶WoZ E‘-45 ¶m Am¡fYmMr
CJdU Z hmoD$Z JÈo> Hw$OUo B˶mXr g§^mì¶ YmoHo$ ¶oVmV. 25 J«°‘ àVr 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr Xa 15 {Xdgm§À¶m
A§VamZo H$amdr.
IVo Am{U nmUr ì¶dñWmnZ
hiX {nH$mg g|{ж IVm§Mm ^anya dmna H$amdm. O{‘ZrÀ¶m H$mT>Ur Am{U CËnmXZ
àH$mamZwgma hoŠQ>ar 25 Vo 40 Q>Z Mm§Jco Hw$Ococo eoUIV nyd©‘emJVrÀ¶m hiXrMo nrH$ 8 Vo 9 ‘{hݶm§V V¶ma hmoVo. JÈo> n¹$ Pmë¶mda
doir XoD$Z ‘mVrV Mm§§Jco {‘gimdo. ¶m{edm¶ 120 {H$cmo ZÌ, 60 {H$cmo hiXrMr nmZo {ndir nSy>Z gwHy$ cmJVmV Am{U O{‘Zrda cmoiVmV.
ñ’w$aX Am{U 60 {H$cmo nmcme àVr hoŠQ>ar Úmdo. ¶mn¡H$s g§nyU© ñ’w$aX H$mT>Ur AJmoXa O{‘ZrÀ¶m ‘JXþamZwgma 15 {Xdg Vo 1 ‘{hZm {nH$mg
d nmcme cmJdS>rnydu XrS>, VrZ d gmV ‘{hݶm§Zr Úmdo. hiXrÀ¶m nmUr XoUo ~§X H$amdo. dmicocm nmcm O{‘ZrcJV {dù¶mZo H$mnyZ ¿¶mdm.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 17


hiXrÀ¶m H§$XmMr H$mT>Ur ¶mo½¶ Amocmdm Agë¶mMo nmhÿZ Hw$XirZo IUyZ gpÀN>Ð S´>‘ V¶ma H$ê$Z ˶m‘ܶo hiX ^ê$Z ‘yiÀ¶m H$T>B©V ’$ŠV
H$amdr. H$mT>UrÀ¶m doir JS²S>çm§Zm BOm hmoUma Zmhr ¶mMr XjVm ¿¶mdr. nmUr Q>mHy$Z CH$i˶m nmʶmV ho S´>‘ R>odyZ hiX {eOdcr AgVm
H§$X d hiHw§$S>o ¶m§Mr doJdoJir doMUr H$amdr. {~¶mUmgmR>r JÈo> ¶mo½¶ hiX ¶mo½¶ àH$mao {eOVo. Aem ‘mcmg Mm§Jcr MH$mH$s ¶oVo, n[aUm‘r
{R>H$mUr gmR>dmdoV. H$mT>UrZ§Va hiX {eOdmdr cmJVo. ~mOma^md Mm§Jcm {‘iVmo. Aem nÕVrMm dmna Ho$ë¶mg H$‘r doimV
EH$m hoŠQ>anmgyZ 300 Vo 350 q¹$Q>c Amocr hiX Am{U 25 Vo hiX ì¶dpñWV {eO{dcr OmVo Am{U ‘Oya, l‘, B§YZ ¶m§Mm An춶
30 q¹$Q>c OoR>o JÈo> {‘iVmV. Om{VnaËdo CËnmXZ XoIrc OmñV {‘iVo. Q>miVm ¶oVmo. AcrH$S>o Q´>°ŠQ>a Q´>m°crda ‘moR>çm j‘VoMo Hw$H$a ~gdyZ
˶m‘ܶo hiX {eO{dcr OmVo. ˶m‘wio doioMr d l‘mMr ~MV hmoVo.
hiXrMr à{H«$¶m ({eOdUo)
eoVmVyZ IUyZ H$mT>cocr hiX Amnë¶m amoOÀ¶m Cn¶moJmgmR>r dmidUo
dmnaVm ¶oV Zmhr. Vr {eOdyZ à{H«$¶m H$ê$Z dmnamdr cmJVo. hiX hr {eOdcocr hiX hr Mm§Jë¶m H$R>rU ’$aerÀ¶m AJa {g‘|Q>
H$m±{H«$Q>À¶m Iù¶mda dmidmdr cmJVo. ˶mgmR>r VmS>nÌr qH$dm ~m§~yÀ¶m
MQ>¶m ¶m§Mm dmna H$amdm. hiX dmi{dʶmgmR>r O{‘Zrda Q>mHy$ Z¶o.
hiX dmi{dʶmg 10 Vo 15 {Xdgm§Mm H$mcmdYr Amdí¶H$ AgVmo.
T>Jmi dmVmdaU Agë¶mg hiX dmi{dʶmg OmñV {Xdg cmJVmV. ¶m
H$mimV hiX nmD$g, Xd, YwHo$ ¶m§‘ܶo gmnS>Uma Zmhr ¶mMr H$miOr
¿¶mdr. nmD$g ¶oB©c Aer n[apñWVr Agë¶mg g§Ü¶mH$mir hiX Jmoim
H$amdr Am{U VmS>nÌrImcr PmHy$Z R>odmdr. nwÝhm Xþgè¶m {Xder CÝhmV
ngamdr. dmiV KmVcocr hiX {^Oë¶mg {VÀ¶m àVrda n[aUm‘ hmoVmo.
n[aUm‘r ^md Mm§Jcm {‘iV Zmhr.

cmoI§S>r H$T>B©‘ܶo nma§n[aH$ nÕVrZo {eO{dcr OmVo. ¶m H$T>¶m {d{dY nm°{ce H$aUo
^mJmV {d{dY j‘VoÀ¶m Agë¶mMo {XgyZ Amco Amho. gd©gmYmaUnUo {eOdyZ, dmidyZ V¶ma Pmcocr hiX AmnU {dH«$sgmR>r nmR>dy
XmoZ q¹$Q>c hiX ~goc ¶m j‘VonmgyZ 8 Vo 10 q¹$Q>c hiX ‘mdUmè¶m eH$V Zmhr. H$maU Vr AmH$f©H$ {XgV Zmhr. hiHw§$S>mdarc gmc Am{U
H$T>¶m AgVmV. ¶m H$T>B©V hiX ^ê$Z daVr hiXrMm nmcm d JmoUnmQ> ‘mVrMm Wa H$mhr A§er ¶m hiHw§$S>mda ~gcocm AgVmo. ˶mgmR>r hiX
Q>mHy$Z daMo Vm|S> ~§X H$ê$Z {eOdVmV. H$mhr {R>H$mUr H$T>B©À¶m daVr hr H$R>rU n¥ð>^mJmda Kmgmdr cmJVo. Kmgë¶mZ§Va hiHw§$S>mdarc gmc d
AY©JmocmH$ma nÕVrZo hiX ^ê$Z darc Vm|S> nmcm Q>mHy$Z {MIc ‘mVrZo H$mhr ‘mVrMo H$U {ZKyZ OmVmV. hiHw§$S> JwiJwirV hmoVo. ˶mcm Mm§Jcr
qcnyZ KoD$Z {eO{dcr OmVo. OodT>r hiX H$T>B©‘ܶo {eOdVmZm OmñV MH$mH$s, {ndionUm ¶oVmo Am{U Vo AmH$f©H$ {XgVo. Aem ‘mcmg Mm§Jcm
^acr OmB©c ˶mà‘mUo ˶m hiXrg {eOʶmg H$mcmdYr cmJVmo. Aem ~mOma^md {‘iVmo. ¶mgmR>r hiXrcm nm°{ce H$aUo JaOoMo AgVo. hiX
nÕVrZo H$T>B©À¶m VimOdirc hiX OmñV {eOVo. H$mhr doim H$anVo. H$‘r Agë¶mg hmVmV JmoUnmQ> KoD$Z nm°{ce Ho$cr OmVo. OmñV hiX
Aem hiXrg "cmoI§S>r hiX' Ago åhUVmV. darc ^mJmVrc hiX H$ƒr Agë¶mg nmʶmÀ¶m ~°acMm S´>‘ V¶ma H$ê$Z ˶mcm gd©Ì {N>Ð nmSy>Z
amhʶmMr eŠ¶Vm AgVo. ˶mgmR>r H$T>B©V hiX {eOdm¶Mr Agë¶mg ñQ>°ÊS> d H$Um ~gdyZ ˶mMm Cn¶moJ nm°{cegmR>r H$aVm ¶oVmo. ¶m{edm¶
hiXrÀ¶m WamdaVr 5 Vo 8 g|.‘r. nmUr amhrc BVHo$ nmUr Q>mHy$Z ˶mda ¶mM VÎdmda ‘moR>o S>~o V¶ma H$ê$Z Vo {dÚwV ‘moQ>mada {’$adyZ hiXrMo
hiXrMm nmcm Q>mHy$Z JmoUnmQ>mZo PmHy$Z {eOdmdr, åhUOo hiX ¶mo½¶ nm°{ce ì¶mnmar VÎdmda H$ê$Z {‘iVo.
àH$mao Am{U H$‘r doimV Am{U H$‘r B§YZmV {eOVo. g§nH©$ H«$. 9422922060
¶m{edm¶ hiX {eO{dʶmÀ¶m ZdrZ nÕVrZwgma VocmÀ¶m ~°acMo
"eoVH$arMo gwdU©‘hmoËgdr {deofm§H$' CncãY
eoVH$ar ‘m{gH$mÀ¶m gwdU©‘hmoËgdr dfm©{Z{‘Îm {deofm§H$
à{gÜX H$aʶmV Amco AmhoV. ˶mZwgma ‘mho OmZodmar-2016Mm
"H¥${f {dH$mgmMr dmQ>Mmc {deofm§H$ (^mJ-1)'… qH$‘V é. 25/- Va
‘mho ’o$~«wdmar d ‘mM©-2016 Mm 'H¥${f {dH$mgmMr dmQ>Mmc {deofm§H$
(^mJ-2)'… qH$‘V é. 50/- à‘mUo CncãY AmhoV. gXaÀ¶m
{deofm§H$m‘ܶo H¥${f d H¥${fg§c¾ {df¶H$ ‘m{hVrMm g‘mdoe Amho. Var
gd© g§~{YVm§Zr ¶m {deofm§H$mMr ‘mJUr H¥${f {d^mJmÀ¶m Z{OH$À¶m
H$m¶m©c¶mH$S>o Amdí¶H$ ewëH$ ^éZ H$amdr, hr {dZ§Vr.
g§nmXH$, eoVH$ar ‘m{gH$

18 & eoVH$ar & ‘o & 2017


H$sQ>H$ZmeHo$ IaoXr H$aVmZm eoVH$è¶m§Zr ¿¶md¶mMr H$miOr
lr. {dH$mg nmQ>rb, ‘w»¶ JwUdÎmm {Z¶§ÌU A{YH$mar, H¥${f Am¶w³Vmb¶, ‘.am., nwUo

H¥$ {f joÌmMr CËnmXH$Vm dmT>{dʶmgmR>r H$sS>ZmeH$m§Mr ‘hÎdnwU©


^w{‘H$m Amho. H$sS>ZmeHo$ XoemÀ¶m AÞYmݶ ì¶dñWmnZ
Am{U nmofU gwa{jVogmR>r Cn¶moJr AmhoV. H$sS>ZmeHo$ {nH$m§Mo
H$sQ>H$ZmeH$ A{Y{Z¶‘, 1968 d H$sQ>H$ZmeH$ {Z¶‘, 1971 ho H$m¶Xo
am~{dco OmVmV.
eoVH$è¶m§Zm H¥${f {Z{dð>m {dH«o$˶mH$Sy>Z {dH«$s hmoUmè¶m H$sQ>H$ZmeHo$
{d{dY H$sS>tnmgyZ ga§jU H$aVmV d eoVrMr CËnmXH$Vm gwa{jV R>odVmV. B˶m{X {Z{dð>m§Mm XOm© {ZH¥$ï> AgUo, ˶mV ^ogi AgUo AWdm ¶m
H$sS>ZmeH$m§Mr Cn¶w³VVm nmhVm ‘hmamï´> amÁ¶mV ‘mJrc VrZ XeH$mV {Z{dð>m ~moJg AgUo B. ~m~V eoVH$è¶m§H$Sy>Z à˶j AWdm Aݶ
H$sS>ZmeH$m§Mm dmna XþnQ>rZo dmT>cm Amho. {Xdg|{Xdg eoV‘Owam§À¶m 춳Vs, g§ñWm, à{gÜXr ‘mܶ‘o ¶m§MoÛmao VH«$mar àmá hmoV AgVmV.
H$‘VaVo‘wio VUZmeH$m§À¶m dmnamV dmT> hmoV Amho. H$mnwg d ^mOrnmcm Aem {dH«o$˶m§da H$madmB© H$aʶmH$arVm H¥${f {d^mJmMm JwUdÎmm {Z¶§ÌU
{nH$m§darc ag emofUmè¶m H$sS>tMm dmT>Vm àmXþ^m©d d ~waerOݶ amoJm§À¶m {d^mJ amÁ¶ñVamnmgyZ Vo J«m{‘UñVamn¶ªV A{daV H$m¶©aV Amho. na§Vw
{Z¶§ÌUmgmR>r amgm¶{ZH$ H$sQ>H$ZmeHo$ d ~waerZmeH$m§À¶m dmna dmT>V eoVH$è¶m§Zrhr H$sQ>H$ZmeHo$ IaoXr H$aVm§Zm d ˶mMm dmna H$aVm§Zm
Amho. Oar H$sS>ZmeHo$ AÞYmݶmMr CËnmXH$Vm dmT>{dʶmgmR>r Cn¶moJr H$miOr KoUo Amdí¶H$ Amho, OoUoH$ê$Z ˶m§Mr ’$gdUwH$ hmoUma Zmhr.
R>aV Agbr Var ˶m§À¶m gVVÀ¶m dmnam‘wio {H$S>tMr à{VH$mae³Vs,
{H$aH$moi {H$S>t‘wio hmoUmao ZwH$gmZ, n¶m©daUmMm èhmg d àXþfU ¶mgmR>r H$sQ>H$ZmeHo$ IaoXr d dmna H$aVmZm eoVH$è¶m§Zr ¿¶md¶mMr H$miOr
hmZrH$maH$hr R>aV AmhoV. H$sS>ZmeH$m§Mo AÞYmݶmV gmnS>Umao A§e, JwUdÎmm d XOm©Mr h‘r XoUmè¶m A{YH¥$V {dH«o$˶mH$Sy>ZM
˶m§Mo ‘mZdr earamda hmoUmao {dnarV n[aUm‘ d H¥${f {Z¶m©Vrdarc H$sQ>H$ZmeH$m§Mr IaoXr H$amdr.
{dnarV n[aUm‘ ho qMVZmMo à‘wI {df¶ AmhoV. VargwÕm dmVmdaUmVrc ~ZmdQ>/ ^ogi¶w³V H$sQ>H$ZmeHo$ ¶m§Mr IaoXr Q>miʶmgmR>r
~Xcm§‘wio eoVr ì¶dgm¶mda hmoUmao n[aUm‘ d H$sS>tMr dmT> ho gwÕm A{YH¥$V {dH«o$˶mH$Sy>Z nmdVrgh IaoXr H$am.
{dMma H$aʶmgmaIo {df¶ AgwZ H¥${f g§emoYZmMr H$mimMr JaO Amho. IaoXr Ho$coë¶m H$sQ>H$ZmeH$mMo doï>Z / {nedr, IaoXrMr nmdVr
OnyZ R>odmdr.
H$‘r dOZmÀ¶m {Z{dð>m VgoM N>mnrc qH$‘Vrnojm OmñV qH$‘VrZo
amgm¶{ZH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna {dH«$s AWdm BVa VH«$margmR>r OdiÀ¶m H¥${f {d^mJmÀ¶m
gZ 2016-17 ‘ܶo amÁ¶mV Vm§{ÌH$ XOm©À¶m amgm¶{ZH$ H$‘©Mmè¶m§er g§nH©$ gmYmdm.
H$sQ>H$ZmeH$m§Mm à˶j dmna 13496 ‘o. Q>Z Pmcm Amho. {Xdg|{Xdg H$sQ>H$ZmeHo$ A§{V‘ ‘wXVrÀ¶m AmVrc Agë¶mMr ImÌr H$am.
eoV‘Oyam§À¶m H$‘VaVo‘wio VUZmeH$m§À¶m dmnamV dmT> hmoV Amho. H$sQ>H$ZmeH$mÀ¶m à˶oH$ doï>Zmg‘doV ˶m H$sQ>H$ZmeH$mMo co~c d
H$mnyg d ^mOrnmcm {nH$m§darc ag emofUmè¶m {H$S>tMm dmT>Vm ‘m{hVrnÌH$ A§V^y©V AgVo, ¶m co~c d ‘m{hVrnÌH$m‘ܶo Agcocr
àmXþ^m©d d ~waerOݶ amoJm§À¶m {Z¶§ÌUmgmR>r amgm¶{ZH$ H$sQ>H$ZmeHo$ ‘m{hVr ZrQ> dmMmdr d g‘OyZ ¿¶mdr.
d ~waerZmeH$m§Mm dmna dmT>V Amho. gZ 2017-18 H$arVm H$sQ>H$ZmeHo$ ‘wi n°H$s¨J‘ܶo IaoXr H$amdrV.
15004 ‘o. Q>Z Vm§{ÌH$ XOm©À¶m H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna Ano{jV Amho. H$sQ>H$ZmeHo$ hr {dfmar Agë¶mZo ˶m§Mr hmVmiUr H$aVm§Zm gX¡d
OmJê$H$ ahmdo.
O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna H$sQ>H$ZmeHo$ dmnaʶmMr gmYZgm‘wJ«r Ogo ’$dmaUr n§n Zoh‘r
EH$mpË‘H$ H$sS> {Z¶§ÌU ¶m g§H$ënZog àmoËgmhZ XodyZ amgm¶{ZH$ ì¶dpñWV Mmby R>odmdoV.
H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna ‘¶m©{XV H$aʶmgmR>r Q´>m¶H$moS>‘m©, {~ìho[a¶m CËnmXZ dmnaʶmnwdu, dmnaVm§Zm d dmnaë¶mZ§Va ñdV:À¶m
~°{g¶mZm, ìhQ>u{gcr¶‘ coH°${Z, EMAoEZnrìhr, ‘oQ>°[a{P¶‘, ñ¶wS>mo‘moZmg Amamo½¶mMr H$miOr ¿¶mdr.
Am{U AP°{S>arŠQ>rZ ¶m gma»¶m O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§À¶m dmnam§V dmT> H$sQ>H$ZmeHo$ dmnaVm§Zm d¡¶[³VH$ gwajoVogmR>r Amdí¶H$ Vr
hmoV Amho. gZ 2016-17 ‘ܶo O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm à˶j dmna gmYZo dmnamdrV.
1454 ‘o. Q>Z Pmcm Amho. gZ 2017-18 H$[aVm A§XmOrV dmna H$sQ>H$ZmeH$m§Mr dmhVwH$ AÞ nXmWmªg‘doV H$ê$ Z¶o.
3957 ‘o. Q>Z hmoB©c. H$sS>H$ZmeH$m§Mr gmR>dUwH$ H$S>r Hw$cwnmV gwa{jV {R>H$mUr H$amdr.
H¥${f {Z{dð>m§À¶m JwUdÎmoda {Z¶§ÌU R>odʶmgmR>r gZ 1983 nmgyZ H$sQ>H$ZmeHo$ chmZ ‘wcm§À¶m hmVr cmJw Z¶oV, ¶mMr XjVm ¿¶mdr.
ñdV§Ì JwU{Z¶§ÌU ¶§ÌUm H$m¶©aV H$aʶmV Amcr AgyZ ¶m ¶§ÌUo‘m’©$V H$sQ>H$ZmeH$m§À¶m {e’$magrZwgma Zo‘H$s ‘mÌm ‘moOyZ ¿¶mdr.
JwUdÎmm {Z¶§ÌUmMo g{Z¶§ÌU Ho$co OmVo. {H$Q>H$ZmeH$m§Mo CËnmXZ, {dH«$s, ’$dmaUr H$aVm§Zm g§ajU H$nS>o KmcmdoV.
{dVaU, gmR>dUyH$, dhmVyH$ B. ~m~V {Z¶§ÌU R>odʶmÀ¶m Ñï>rZo VgoM H$sQ>H$ZmeHo$ H$mR>rZo T>diyZ nmʶmV ZrQ> {‘giyZ ¿¶mdrV.
‘Zwî¶ d àmUr ¶m§À¶m {O{dVmg YmoH$m {Z‘m©U hmoD$ Z¶o åhUyZ XoemV H$sQ>H$ZmeHo$ ’$dmaUr n§nmV Q>mH$Vm§Zm Zagmù¶mMm dmna H$ê$Z

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 19


Q>mH$mdrV, åhUOo Vr gm§S>Uma ZmhrV. (nmZ 12 dê$Z)
JiUmao qH$dm ‘moS>Ho$ VwQ>’w$Q> Pmcoco ’$dmaUr n§n/ S>ñQ>a Va ˶m‘ܶo Agcoë¶m {H$S>rÀ¶m H$mofm§Mm Zme hmoVmo. ÁdmarMr noaUr
’$dmaUrgmR>r dmnê$ Z¶oV. eŠ¶ {VVŠ¶m cdH$a Ho$ë¶mg ImoS>‘mernmgyZ {nH$m§Mo g§ajU H$aVm
H$sQ>H$ZmeH$m§Mr ’$dmaUr dmam em§V AgVm§Zm qH$dm dmè¶mÀ¶m ¶oVo. {nH$m§Mr ’o$anmcQ> hm gwÜXm EH$mpË‘H$ H$sS> ì¶dñWmnZmVrc EH$
{XeoZo H$amdr. ‘hÎdmMm KQ>H$ Amho. H$sQ>H$ZmeH$m§Mr ’$dmaUr H$aʶmAJmoXa {H$S>tMm
’$dmaUr H$aVm§Zm Yw‘«nmZ d ImUo{nUo Q>mimdo. àmXþ^m©d Am{W©H$ ZwH$gmZrÀ¶m {H$‘mZ nmVirn¶ªV nmohMcm Amho H$m,
ZmoPc gm’$ H$aVm§Zm Vm|S>mV Yê$Z ’w§$H$a ‘mê$ Z¶o. ¶mMm A§XmO KoVcm Omdm. ImoS>‘mer Am{U ImoS>{H$S>m ¶m Ádmar {nH$mÀ¶m
H$sQ>H$ZmeHo$ ’$dmaUrMo H$m‘ chmZ ‘wcm§da gmondy Z¶o. OmñV ZwH$gmZ H$aUmè¶m {H$S>r AmhoV. ˶m§À¶m‘wio hmoUmè¶m Am{W©H$
H$sQ>H$ZmeH$ dmnaʶmÀ¶m {R>H$mUr ImÚnXmW© R>ody Z¶oV. ZwH$gmZrMr nmVir EHy$U Xhm Q>ŠŠ¶m§hÿZ A{YH$ AgVo.
H$sQ>H$ZmeHo$ ’$dmaUr Ho$coë¶m eoVmda ’$dmaUr Ho$ë¶mMm Bemam ImoS>‘mer : ImoS>‘merMm àmXþ^m©d hm noaUrZ§Va EH$ AmR>dS>çmVM {XgyZ
XoUmam ’$cH$ cmdmdm. ¶oVmo. ImoS>‘mer‘wio 10 Q>ŠHo$ qH$dm ˶mhÿZ A{YH$ à‘mUmV Jm^o‘a
ImUo, {nUo qH$dm Yw‘«nmZ H$aʶmÀ¶m gwê$dmVrg hmV ñdÀN> qH$dm nm|Jo‘a hmoVmZm {XgVo . ImoS>‘merÀ¶m {Z¶§ÌUmH$arVm cdH$a noaUr
YwdyZ ¿¶mdoV H$amdr. (25 OyZ Vo 7 Owc¡) {H$S>rMm àmXþ^m©d {XgyZ ¶oVmM {³dZm°c’$m°g
H$sQ>H$ZmeH$m§Mo [aH$m‘o S>~o AÞ AWdm nmUr gmR>dUwH$sgmR>r dmnê$ 15 {‘.cr. 10 crQ>a nmʶmVyZ n{hcr ’$dmaUr 12 Vo 14 {Xdgm§Zr
Z¶oV. VgoM [aH$m‘o S>~o Zï> H$amdoV d O{‘ZrV nwamdoV. H$amdr. n{hë¶m ’$dmaUrZ§Va 10 {Xdgm§Zr Xþgar ’$dmaUr H$amdr.
H$sQ>H$ZmeH$m§Mr ’$dmaUr Pmë¶mda ñZmZ H$amdo d H$nS>o H$sS>J«ñV PmS>m§Mo à‘mU 10 Q>ŠŠ¶m§nojm OmñV Agë¶mg 5 Q>ŠHo$
YwdyZ Q>mH$mdoV. qZ~moir AH$m©Mr ’$dmaUr H$amdr.
H$sQ>H$ZmeH$mMr ~mYm Pmë¶mda àW‘monMma H$ê$Z S>m°ŠQ>am§H$S>o ImoS>{H$S>r : ¶mÀ¶m àmXþ^m©dm‘wio noaUrZ§Va 25 Vo 30 {Xdgm§Zr
KoD$Z Omdo. nmZmda AmoirZo {N>Ðo {XgVmV d nm|Jo gwH$VmV. ImoS>{H$S>r‘wio hmoUmè¶m
S>m°³Q>am§Zm H$sQ>H$ZmeH$mMm S>~m d ‘m{hVrnÌH$ XmIdmdo. ÁdmarÀ¶m Am{W©H$ ZwH$gmZrMr nmVir 10 Q>ŠHo$ qH$dm ˶mhÿZ A{YH$
~rJa Zm|XUrH¥$V H$sQ>H$ZmeHo$/H¥${f {Z{dð>m ¶m§Mm dmna gmdYnUo Amho. ImoS>{H$S>rÀ¶m {Z¶§ÌUmH$[aVm {³dZm°c’$m°g 15 {‘.cr. 10 crQ>a
H$amdm. ˶m‘ܶo Q>m°{ZH$, CËnÞ dmT>rMr ½dmhr XoUo, AmH$f©H$ nmʶmVyZ ’$dmaUr H$amdr. n{hcr ’$dmaUr CJdUrZ§Va 30 {Xdgm§Zr
doï>UmImbr {dH«$s H$aUo, B˶mXr àH$mamVyZ ’$gdUwH$ hmoʶmMr H$amdr d Xþgar ’$dmaUr n{hë¶m ’$dmaUrZ§Va XmoZ AmR>dS>çm§Zr H$amdr.
eŠ¶Vm AgVo. ¶m CËnmXZm§~m~V H$moUVrhr VH«$ma Agë¶mg Vgo ‘mdm d VwS>VwS>o : ‘mdm d VwS>VwS>o ¶m§À¶m {Z¶§ÌUmH$arVm ’$moaQ> 10 Q>ŠHo$
{dZm{dc§~ H¥${f {d^mJmg H$idmdo. XmUoXma ho àVr hoŠQ>a 10 {H$cmo ¶m à‘mUmV noaUrÀ¶m doir O{‘ZrVyZ
H$sQ>H$ZmeH$m§À¶m JwUdÎmo~m~V Agcoë¶m Amnë¶m VH«$mar {df¶rMr Úmdo. ‘mdm d VwS>VwS>o ¶m§À¶m {Z¶§ÌUmH$arVm 20 J«°‘ H$m~m©arc 50 Q>ŠHo$
‘m{hVr à˶j / XþaÜdZr / B-‘oc/ Eg.E‘.Eg./ B˶mXrìXmao hr ^wH$Q>r 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmamdr.
g§~§{YV H¥${f ghmæ¶H$, H¥${f n¶©dojH$, ‘§S>i H¥${f A{YH$mar, VmcwH$m Xmʶmdarc ~waer (J«oU‘moëS>) : ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r H$m~o}ÝS°>{P‘
H¥${f A{YH$mar AWdm g§~§{YV JwUdÎmm {Z¶§ÌU {Z[ajH$ ¶m§Zm XodyZ (0.1 Q>ŠHo$) + Wm¶a‘ (0.2 Q>ŠHo$ ) qH$dm H°$ßQ>Z (0.2 Q>ŠHo$) +
emgZmÀ¶m J{V‘mZ JwU{Z¶§ÌU A{^¶mZmV gh^mJr ìhmdo. S>m¶WoZ E‘. 45 (0.2 Q>ŠHo$) qH$dm A°ar¶mo’§$OrZ (200 nr.nr.E‘.) +
g§nH©$ H«$. 9422430278 H°$ßQ>Z (0.2 Q>ŠHo$) ¶m ~waerZmeH$m§Mr ’$dmaUr ’w$cmoè¶mZ§Va H$amdr.
Xþgar ’$dmaUr 15 {Xdgm§Zr qH$dm XmUo n³d AdñWoV AgVmZm d
amÁ¶mV H$sQ>H$ZmeH$m§Mr CnbãYVm {Vgar ’$dmaUr nmD$g Amë¶mg H$amdr.
EH$mpË‘H$ H$sS> {Z¶§ÌU ¶m g§H$ënZog àmoËgmhZ XodZy amgm¶{ZH$ amoJ
H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna ‘¶m©{XV H$aʶmgmR>r Q´>m¶H$moS>‘m©, {~ìho[a¶m
~°{g¶mZm, ìhQ>u{gcr¶‘ coH$° {Z, EM.Ao.EZ.nr.ìhr, ‘oQ>[° a{P¶‘, H$anm : ¶m amoJm‘wio nmZo H$anVmV d Z§Va OiVmV. ¶mgmR>r H$m°na
ñ¶wS>m‘o moZmg Am{U AP°{S>arŠQ>rZ ¶m gma»¶m O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§À¶m Am°ŠgrŠbmoamB©S> 4 J«°‘ àVr crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr.
dmnam§V dmT> hmoV Amho. gZ 2016-17 ‘ܶo O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm H$mUr : ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r ÁdmarÀ¶m 1 {H$cmo {~¶mʶmg 4 J«‘°
à˶j dmna 1454 ‘o. Q>Z Pmcm Amho. gZ 2017-18 H$arVm A§Xm{OV (300 ‘oe) J§YH$mMr ^wH$Q>r Mmoimdr. {P’«$s qH$dm H$mim Jmogmdr ¶m amoJmMr
dmna 3957 ‘o. Q>Z EdT>m hmoBc© . PmS>o {XgVmM Zï> H$amdrV. ˶m‘wio amoJmMm àgma Wm§~ʶmg ‘XV hmoBc© .
amÁ¶mV H$sQ>H$ZmeH$m§Mo 161 CËnmXH$ AgyZ amÁ¶m~mhoarc H$mnUr d ‘iUr … H$UgmMm Xm§S>m {ndim Pmcm åhUOo nrH$ V¶ma Pmco
160 CËnmXH$ H$sQ>H$ZmeH§$mMr {dH«$s H$aVmV. amÁ¶mV
Ago g‘Omdo. H$UgmÀ¶m ImcÀ¶m ^mJmVrc XmUo Q>UH$ Pmë¶mda {nH$mMr
39515 H$sQ>H$ZmeH$ {dH«$o Vo AmhoV. ¶m nmœ©^‘y rda amÁ¶mVrc
eoVH$è¶m§Zm {nH$mdarc amoJ d {H$S>rÀ¶m àmXþ^m§dmda {Z¶§ÌU R>do ʶmgmR>r H$mT>Ur H$amdr. VgoM JmoS| >mVrc XmʶmMm ImcMm ^mJ H$mim Pmcm åhUOo
Amdí¶H$ AgUmar H$sQ>H$ZmeHo$, ~waerZmeHo$, VUZmeHo$ d g§OrdHo$ nrH$ H$mT>Urg V¶ma hmoV.o H$mnUrÀ¶m doigo gmYmaUnUo 17 Vo 18 Q>ŠHo$
¶m§À¶m CncãYVo~m~V gÚpñWVrV amÁ¶mV H$moUVrhr AS>MU Zmhr. Agcoco Amocmì¶mMo à‘mU 10 Vo 11 Q>ŠHo$ R>do ʶmgmR>r Ymݶ CÝhmV
Mm§Jco dmidmdo. g§nH©$ H«$. 9822014518

20 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Iarn h§Jm‘ 2017 : ‘hmamï´> amÁ¶mVrc IV nwadR>m {Z¶moO
o Z
lr. Ama. E‘. H$dS>o, H¥${f Cng§MmcH$, lr. EM. Oo. qeXo, V§Ì A{YH$mar, (IVo),
H¥${f Am¶wŠVmc¶, ‘hmamï´> amÁ¶, nwUo

am Á¶mV amgm¶{ZH$ IVm§Mm dm{f©H$ IV dmna gamgar gw‘mao 60 cmI ‘o.Q>Z BVH$m AgyZ ˶mn¡H$s Iarn h§Jm‘mV gamgar 33 cmI ‘o. Q>Z
Va aã~r h§Jm‘mV gamgar 27 cmI ‘o. Q>Z IVmMm dmna hmoVmo. amgm¶{ZH$ IVm§Mm nwadR>m hm H|$Ð emgZm‘m’©$V {Z¶§{ÌV Ho$cm OmVmo. VgoM
amgm¶m{ZH$ IVm§Zm H|$Ð emgZm‘m’©$V AZwXmZ XoʶmV ¶oVo d AZwXm{ZV IVo eoVH$è¶m§Zm {dH«o$˶m§‘m’©$V {dH«$s Ho$cr OmVmV. AZwXm{ZV IVmÀ¶m
à˶oH$ ~°Jda H$‘mc {dH«$s qH$‘V d AZwXmZmMr a¸$‘ N>mnUo ~§YZH$maH$ Amho. amÁ¶mV AZwXm{ZV IV nwadR>m H$aUmè¶m 35 CËnmXH$/nwadR>mXma
H§$nݶm AmhoV. ˶mn¡H$s 15 H§$nݶm ¶war¶m d g§¶wŠVIVm§Mr {dH«$s H$aVmV Va 20 H§$nݶm ’$ŠV ñ’w$aX¶wŠV åhUOo EgEgnr IVmMr {dH«$s H$aVmV.
amÁ¶mVrc 90 Q>ŠHo$ IV nwadR>m àm‘w»¶mZo aoëdo‘m’©$V hmoV AgVmo. ˶mgmR>r amÁ¶mV 85 aoëdo aoH$ nm°BªQ> {ZYm©[aV H$aʶmV Amcoco AmhoV.
amgm¶{ZH$ IV dmnamg amÁ¶mV Iè¶m AWm©Zo gZ 1980-81 nmgyZ MmcZm {‘imcr Amho. gZ 1980-81 ‘ܶo Agcocm 21.4 {H$.J«°.
à{V hoŠQ>a AÞÐì¶o ñdénmVrc IV dmna dmTy>Z Vmo gZ 2015-16 ‘ܶo 122.50 {H$.J«°. à{V hoŠQ>a n¶ªV nmohMcm Amho. gZ 2014-15 d
2016-17 ‘ܶo amgm¶{ZH$ IVm§À¶m ‘mJUrV d IV dmnamV dmT> Pmë¶mMo {XgyZ ¶oV Amho. VWmnr amÁ¶mV gZ 2015-16 ‘ܶo nO©Ý¶‘mZmA^mdro
IV dmnamV KQ> Pmë¶mMo {XgyZ ¶oVo. gZ 2016-17 ‘ܶo nO©Ý¶‘mZ Mm§Jco Pmë¶m‘wio IV dmnamV gwYmaUm Pmcr Amho.
amÁ¶mVrc ‘mJrc VrZ dfmªMm amgm¶{ZH$ IV dmna (bmI ‘o{Q´>H$ Q>Z)

A.H«$. df© Iarn aã~r EHy$U ‘mJrc dfm©À¶m VwcZoV


dmT> (+) /KQ> (-) Q>ŠHo$
1 2014-15 34.45 26.55 61.01 (+) 4
2 2015-16 32.42 27.21 59.63 (-) 1.5
3 2016-17 31.67 28.96 60.63 (+) 1

Iarn h§Jm‘ 2017 gmR>r IV ‘mJUr d ‘§Oya {Z¶moOZ


à˶oH$ nrH$ h§Jm‘mÀ¶m gwédmVrg H|$Ð emgZ gd© amÁ¶m§Mr h§Jm‘mÀ¶m IV nwadR>¶mÀ¶m {Z¶moOZm~m~V ~¡R>H$ KoVo d amÁ¶mMm ‘mJrc VrZ dfmªVrc
dmna, g§^mì¶ hdm‘mZ, nrH$ n[apñWVr d joÌ ¶m ~m~tMm {dMma H$éZ amÁ¶mcm IVmMo Amd§Q>Z ‘§Oya Ho$co OmVo.
amÁ¶ emgZmZo ‘mJrc VrZ dfmªVrc IV dmna, ~XcVr nrH$ nÜXVr, CncãY qgMZj‘Vm, {Oëøm§Mr ‘mJUr d g§^mì¶ Iarn h§Jm‘mgmR>rMo
164.00 cmI hoŠQ>a joÌ B˶mXr ~m~tMm {dMma H$éZ Iarn h§Jm‘ 2017 gmR>r 43.00 cmI ‘o.Q>Z IVmMr ‘mJUr H|$Ð emgZmH$S>o Ho$cr hmoVr.
{XZm§H$ 16 ’o$~«wdmar 2017 amoOr Zdr {X„r ¶oWo Pmcoë¶m {d^mJr¶ IV n[afXo‘ܶo H|$Ð emgZmZo amÁ¶mcm Iarn h§Jm‘ 2017 gmR>r ‘mJrc VrZ
dfm©Vrc gamgar dmna 32.85 cmI ‘o.Q>ZmMm {dMma H$éZ EHy$U 39.00 cmI ‘o.Q>Z IV nwadR>m {Z¶moOZ nwT>rcà‘mUo ‘§Oya Ho$co Amho.
(cmI ‘o.Q>Z)
A. H«$. IV àH$ma Iarn 2016 ‘Yrc Iarn 2017 gmR>r Iarn 2017 gmR>r Iarn 2016 ‘Yrc IV dmnamÀ¶m
IV dmna ‘mJUr ‘§Oya {Z¶moOZ VwcZoV ‘§Owa {Z¶moOZmV dmT> (Q>ŠHo$)
1 ¶w[a¶m 14.50 17.00 15.50* 7
2 S>rEnr 3.29 4.50 4.00 22
3 E‘Amonr 1.95 3.50 2.50 28
4 g§¶wŠV IVo 8.13 12.00 11.00 35
5 EgEgnr 3.48 6.00 6.00 72
EHy$U 31.35 43.00 39.00 24
(Q>rn … *¶m ì¶{V[aŠV H|$ÐemgZmZo ¶w[a¶m IVmMo 0.50 cmI ‘o. Q>Z amIrd Amd§Q>Z ‘§Owa Ho$co Amho.)

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 21


gXaMo Amd§Q>Z ‘mJrc dfuÀ¶m dmnamÀ¶m VwcZoV 24 Q>ŠŠ¶mZo N>mn ‘erZda R>odmd¶mMm Amho d ˶mMm AmYma Z§~a {dH«o$˶mZo ‘erZda
OmXmMo Agë¶mZo IVmMr Hw$R>crhr H$‘VaVm ^mgUma Zmhr. Zm|X Ho$ë¶mg ˶mMr AmoiI Zm|X hmoD$Z Or IVo IaoXr H$amd¶mMr
O‘rZrMr CËnmXZj‘Vm dmT>{dʶmgmR>r ’$ŠV amgm¶{ZH$ IVmda AmhoV ˶mMo ~rc V¶ma hmoVo. gXa {~cmMr a¸$‘ eoVH$è¶mZo AXm H$éZ
Adc§~yZ Z amhVm g|{ж IVmMm dmna XoIrc dmT>{dUo Amdí¶H$ Amho. IVo IaoXr H$amd¶mMr AmhoV. ¶m ‘m{hVrMr gai Zm|X POS ‘erZ
˶mgmR>r H|$Ð emgZmZo {gQ>r H§$nmoñQ> IV dmnamda MmcZm XoʶmgmR>r Ûmao H|$Ðr¶ gìh©ada Ho$cr OmD$Z ˶mdarc AZwXmZ, gmámhrH$ A§VamZo
à{V ‘o.Q>Z 1500 én¶o AZwXmZ Omhra Ho$co Amho. eoVH$è¶m§Zr ˶mMm H§$nZrÀ¶m Im˶mda H|$Ð emgZm‘m’©$V O‘m Ho$co OmUma Amho.
cm^ KoVcm nm{hOo. H|$Ð emgZmZo ¶o˶m Iarn h§Jm‘mgmR>r amÁ¶mcm amÁ¶mV 42000 IV {dH«o$Vo AmhoV, ˶mno¡H$s 19366 {H$aH$moi
73 cmI ‘o.Q>ZmMo {gQ>r H§$nmoñQ> nwadR>¶mMo Amd§Q>Z ‘§Oya Ho$co Amho. IV {dH«o$Vo AgyZ ˶m§Mr Zm|X mFMS ¶m àUmcrda Pmcocr Amho. aã~r
H|$Ð emgZmZo ‘§Oya Ho$coco IVm§Mo dmQ>n ‘{hZm{Zhm¶ d {Oëh¶mVrc h§Jm‘mVrc Zm{gH$ d am¶JS> {Oëh¶mVrc ¶m μDBT àH$ënmMr ¶epñdVm
IV dmnamMo à‘mU {dMmamV KoD$Z Ho$co OmVo. ¶mdfu {Oëhm{Zhm¶ cjmV KoD$Z H|$Ð emgZmZo ¶o˶m Iarn h§Jm‘mV g§nyU© amÁ¶mV gd©
IVgmR>m ‘§Oya H$aʶmgmR>r g§~§{YV {Oëh¶mVrc Iarn h§Jm‘ 2015 {Oëh¶mV {X. 1 OyZ 2017 nmgyZ μDBT àH$ën gwé H$aʶmMm {ZU©¶
d Iarn h§Jm‘ 2016 ‘Yrc IV dmna {dMmamV KoʶmV Amcm Amho. KoVcm Amho. ¶m {ZU©¶mÀ¶m A§‘c~OmdUrgmR>r amÁ¶mVrc Zm{gH$
¶m XmoZhr h§Jm‘mVrc OmñVrMm IV dmna {dMmamV KoD$Z d amÁ¶mMm d am¶JS> ho nWXeu {Oëho dJiVm 19366 IV {dH«o$˶m§Zm POS
EHy$U ‘§Oya IVgmR>m ¶m§Mo à‘mU H$mTy>Z gd© {Oëh¶m§Zm IVgmR>m ‘§Oya ‘erZMo dmQ>n H$aʶmV ¶oUma Amho. ¶m gd© ‘erZ amÁ¶mVrc EHy$U
H$aʶmV Amcocm Amho. à˶oH$ {Oëh¶mg ‘mJrc XmoZ Iarn h§Jm‘mVrc 34 IV CËnmXH$/ nwadR>mXmam‘m’©$V 19,366 {H$aH$moi IV {dH«o$˶m§Zm
IV dmnamnojm H$‘r IVgmR>m ‘§Oya hmoUma Zmhr, ¶mMr H$miOr KoʶmV {dZmewëH$ nwadR>m H$aʶmV ¶oUma AmhoV. ¶m gd© ‘erZMm nwadR>m
Amcocr Amho. VgoM Iarn 2015 d Iarn 2016 ‘Yrc {Oëhm{Zhm¶ H$aʶmÀ¶m à{H«$¶oda amÁ¶mVrc amï´>r¶ Ho${‘H$ëg A°ÊS> ’${Q©>cmBPg©
IV {dH«$sMm {dMma H$éZ à˶oH$ {Oëh¶mMo ‘{hZm{Zhm¶ IV dmQ>n {c. (RFC) ‘w§~B© ¶m ‘w»¶ IV nwadR>mXma H§$nZrda H|$Ð emgZmZo
V¶ma Ho$co Amho. O~m~Xmar Q>mH$cr Amho. {OëhmñVamda hm àH$ën am~dʶmgmR>r
‘m. {Oëhm{YH$mar ¶m§Moda hr O~m~Xmar H|$Ð emgZmZo {Xcr AgyZ ˶m§Zm
IVmdarc AZwXmZ WoQ> cm^m϶m©À¶m Im˶mda {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar, H¥${f {dH$mg A{YH$mar, EZAm¶gr
O‘m H$aUo (DBT) à{VZrYr d IV nwadR>mXma ¶m§Mr g{‘Vr ghmæ¶ H$aUma Amho.
amgm¶{ZH$ IVmdarc AZwXmZ ho H|$Ð emgZm‘m’©$V XoʶmV ¶oVo. Xoe
nmVirdê$Z IVmdarc AZwXmZ 65 Vo 70 hOma H$moQ>r én¶o Xadfu ¶m àH$ënm‘wio -
XoʶmV ¶oVo Va amÁ¶mV Xadfu gmYmaUnUo 5.50 Vo 6.00 hOma H$moQ>r 1) emgZmg IVmMr IaoXr H$aUmao à˶j cm^mWu H$moU ¶mMr ‘m{hVr
én¶mMo AZwXmZ H|$Ð emgZm‘m’©$V XoʶmV ¶oVo. IVmdarc AZwXmZmMr {‘iUma Amho.
àM§S> a¸$‘ nmhVm gXaMo AZwXmZmMm ¶mo½¶ {d{Z¶moJ hmoUo ‘hËdmMo Amho. 2) AZwXmZmMm Xþén¶moJ Q>miʶmg ¶mMr ‘XV hmoUma Amho.
gܶm 85 Vo 90 Q>ŠHo$ IVmdarc AZwXmZ ho IV H§$nݶm§Zm 3) H§$nZrcm gmám{hH$ A§VamZo AZwXmZ {‘iUma Agë¶mZo nwduÀ¶m
˶m§Zr amÁ¶mV IVmMm nwadR>m aoëdo aoH$ nm°BªQ>da qH$dm {Oëh¶mVrc nÜXVrVcm {dc§~ Q>iUma Amho.
JmoXm‘m‘ܶo Ho$ë¶mZ§Va d ˶m~m~VMo ¶mo½¶ Vo nwamdo Ogo aoëdo [agrQ>, 4) ^{dî¶mV ¶m àH$ënmV ‘¥X Amamo½¶ nÌrH$m (Soil Health Card)
coIm narjH$mMm Ahdmc B˶mXr Amdí¶H$ H$mJXnÌo H|$Ð emgZmg Mm Vnerchr OmoS>cm OUma Amho. ˶m‘wio eooVH$è¶m§Zm O{‘ZrÀ¶m
gmXa Ho$ë¶mZ§Va, H§$nZrÀ¶m/ nwadR>mXmamÀ¶m Im˶mV O‘m Ho$co OmVo ‘JXþamà‘mUo IV dmnaʶmMr àoaUm {‘ioc.
d Cd©arV 10 Vo 15 Q>ŠHo$ AZwXmZmgmR>r amÁ¶ emgZm‘m’©$V gmR>m 5) AmYma H$mS>© AmYm[aV hm àH$ën Agë¶mZo, IV IaoXrXmamMo
nS>VmiUr H$éZ H|$Ð emgZmH$S>o AZwXmZmMr {e’$mag Ho$cr OmVo. O{‘ZrMo aoH$m°S>©hr ¶m àH$ënmcm OmoS>co OmUma Amho. ˶m‘wio Oa
H|$Ð emgZmZo ¶m AZwXmZ {dVaUmÀ¶m nÜXVrV ~Xc H$éZ Vo IV H$‘r joÌ YmaU H$aUmao eoVH$ar OmñV IV IaoXr H$aUma AgVrc
{dH«$sZ§Va cm^m϶m©À¶m Im˶mda (nwadR>mXma/CËnmXH$mÀ¶m) O‘m Aem eoVH$è¶m§Zm OmñV IV dmnamnmgyZ namd¥Îm H$aVm ¶oB©c.
H$aUo~m~V (DBT) àH$ën ‘mJrc a~r h§Jm‘mnmgyZ àm¶moJrH$ VËdmda 6) ¶m àH$ënm‘wio EH$mpË‘H$ AÞXì¶ ì¶dñWmnZmcm MmcZm {‘iyZ
XooemVrc 16 {Oëh¶m§V gwé Ho$cm. ˶m‘ܶo amÁ¶mÀ¶m Zm{gH$ d am¶JS> Amdí¶H$ VodT>oM IV eoVH$ar IaoXr H$aVrc. ˶m‘wio O{‘ZrMo
{Oëh¶mMm g‘mdoe Amho. ¶m àH$ënm§VJ©V Zm{gH$ {Oëh¶mV 1400 d Amamo½¶ gwì¶dpñWV amhrc.
am¶JS> {Oëh¶mV 200 POS (Point of Sale) ‘erZ IV {dH«o$˶m§Zm 7) g§Vw{cV IV dmnam‘wio IV AZwXmZmV ~MV hmoB©c.
XoʶmV Amë¶m AmhoV. ho ‘erZ ’$ŠV amgm¶{ZH$ IVmMo {H$aH$moi
{dH«o$Vo d Oo mFMS (Mobile Fertilizer Management System) eoVH$è¶m§Zr IV IaoXr H$aVmZm "AmYma H$mS>©' gmo~V ݶmdo
¶m àUmcr A§VJ©V Zm|XUr Pmcoco AmhoV, ˶m§ZmM dmQ>n H$aʶmV qH$dm ñdV: IaoXrg OmUma Zgoc Va AmYma H«$‘m§H$ IaoXr
Amco Amho. H$aUmè¶m gmo~V Úmdm.
¶m àH$ënm§VJ©V eoVH$è¶m§Zm IV IaoXr H$aVm§Zm AmYma H$mS>© AgUo
A{Zdm¶© Amho, VgoM IV IaoXr H$aVm§Zm eoVH$è¶mZo ˶mMm ~moQ>mMm g§nH©$ H«$. 9422530534/9422423259

22 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Iarn h§Jm‘ 2017 … ‘hmamï´> amÁ¶mVrc {~¶mUo nwadR>m {Z¶moO
o Z
lr. àH$me ¶mXd, H¥${f Cng§MmcH$, lr. A{Zc Am¶m{MV, V§Ì A{YH$mar, ({~¶mUo)
H¥${f Am¶wŠVmc¶, ‘.am., nwUo

{~ ¶mUo hr EH$ A˶§V ‘hÎdmMr {Z{dð>m Amho. Ho$di gwYm[aV


{~¶mUo dmnéZ {~¶mUmV ~Xc Ho$ë¶mZo CËnmXZmV gmYmaUV:
25 Q>Š³¶m§n¶ªV dmT> hmoV.o ˶m‘wio BVa {Z{dð>mn§ jo m A˶§V H$‘r IMm©V
eoVH$è¶m§Zr ñdV:H$S>rc gmo¶m~rZ {~¶mUmMm dmna H$aUo
amÁ¶mV gmo¶m~rZ ¶m {nH$mImcrc joÌ gw‘mao 40 cmI hoŠQ>a Amho.
EHy$U Iarn joÌmÀ¶m 30 Q>ŠHo$ joÌ åhUOoM {Vgam {hñgm gmo¶m~rZ
eoVH$è¶m§Zm CËnmXZ d CËnÞ dmT>{dUogmR>r {~¶mUo ho EH$ Mm§Jco gmYZ ¶m {nH$mZo ì¶mncocm Amho. Iarn h§Jm‘mV H$mnyg {nH$mÀ¶m ~amo~arZo
Amho. {~¶mUo dmnam‘ܶo g§H$[aV {~¶mUo d gwYm[aV {~¶mUo ¶m XmoZ gmo¶m~rZ ¶m {nH$mImcrc joÌ Amho. gmo¶m~rZ ho ñdnamJqgMrV nrH$
àH$maÀ¶m {~¶mUmMm dmna Ho$cm OmVmo. H¥${f {d^mJmZo Iarn h§Jm‘ 2017 Amho d ¶m {nH$mMo gd©M dmU ho gai dmU AmhoV. ˶m‘wio gmo¶m~rZMo
gmR>r à‘wI {nH$mÀ¶m joÌmMo cjm§H$ {ZYm©[aV Ho$co Amho. {nH$mÀ¶m joÌmÀ¶m {~¶mUo à˶oH$ dfu ~XcʶmMr JaO Zmhr. gmo¶m~rZ {nH$mMo à‘m{UV
cjm§H$mÀ¶m AZwfJ§ mZo {nH$mÀ¶m {~¶mUo ~Xc XamZwgma {~¶mUmMr JaO {~¶mUo EH$Xm dmnaë¶mZ§Va ˶mÀ¶m CËnmXZmVyZ ¶oUmao {~¶mUo nwT>rc
{ZpíMV H$aʶmV Amcr Amho. amÁ¶mV ‘hmamï´> amÁ¶ {~¶mUo ‘hm‘§S>i, 3 df© dmnaVm ¶oV.o Vo 3 dfm©VZy EH$Xm ~Xcco Var MmcVo. eoVH$è¶mZo
amï´>r¶ ~rO {ZJ‘ d ImOJr ~rOmoËnmXH$ g§ñWm§H$Sw>Z {~¶mUo CncãY hmoV ñdV…H$S>rc {~¶mUo dmnaVmZm ˶mMr AmXiAmnQ> hmoUma Zmhr, ¶mMr
AgVo. amÁ¶mV Ádmar, ^mV, ‘H$m, ‘wJ, CS>rX, Vya, gmo¶m~rZ, Vri, H$miOr ¿¶mdr. VgoM {~¶mUmMr noaUrnwdu CJdUj‘Vm Vnmgmdr.
^yB‘© Jw d H$mnyg ¶m {nH$m§Mo CËnmXZ KoVco OmVmV. gZ 2017 À¶m Iarn ~mOmamVrc {~¶mUmda Adc§~Zy amhʶmMr JaO AgUma Zmhr VgoM
h§Jm‘m‘ܶo {~¶mUo ~Xc XamZwgma EHy$U 16.50 cmI q¹$. {~¶mUmMr JaO {~¶mUmdarc IMm©V ~MV hmoBc© Am{U ñdV…Mo ImÌr{ea {~¶mUo V¶ma
AgyZ 17.96 cmI q¹$. {~¶mUoMr CncãYVm Amho. {nH${Zhm¶ {~¶mUo hmoBc© . EH§$XarV ‘emJVrMm IM© H$‘r hmoD$Z CËnmXZmV d CËnÞmV dmT>
JaO d Ano{jV CncãYVm Imcrcà‘mUo Amho. hmoʶmg ‘XV hmoBc© .
amÁ¶mV H$nmerImcr gmYmaUnUo 40 cmI hoŠQ>a joÌ Amho. ¶m‘ܶo
Iarn h§Jm‘ 2017 H$arVm {~¶mUo JaO d Ano{jV CncãYVVm ~hþVm§e joÌmda ~r.Q>r. H$nmerMr cmJdS> Ho$cr OmVo. ~r.Q>r. H$nmerMo
A.H«$. nrH$ {~¶mUo ~Xc Ano{jV {~¶mUo {~¶mUo ImOJr ~rOmoËnmXH$ g§ñWm§‘m’©$V CncãY hmoV.o
XamZwgma {~¶mUo CncãYVVm ^mV, Ádmar, ~mOar d ‘H$m ¶m V¥UYmݶ {nH$m§Mo VgoM Vya, ‘wJ
JaO (q¹$.) (q¹$.) d CS>rX ¶m H$S>Ymݶ {nH$m§Mo {~¶mUogÜw Xm nwaeo m à‘mUmV CncãY
1 g§H$[aV Ádmar 65250 72800 hmoUma Amho.
2 gYm[aV.Ádmar 3020 3640 AmnËH$mcrZ nrH$ {Z¶moOZ
3 g§H$[aV ~mOar 23250 23300 ‘hmamï´>mVrc ~hþVm§er eoVr {Oam¶Vr Agë¶mZo Vr nmdgmda Adc§~Zy
4 gwYm[aV ~mOar 6976 7623 Amho. amÁ¶mV {Za{Zami¶m {R>H$mUr O‘rZ, hdm‘mZ Am{U nO©Ý¶‘mZ
5 ^mV 210513 214312 ¶m‘ܶo {d{dYVm Agë¶mZo {d{dY àH$maMr {nHo$ KoVcr OmVmV. {ZgJm©À¶m
àm‘w»¶mZo nmdgmÀ¶m charnUm‘wio ~è¶mMdoim {nH$m§À¶m Ñï>rZo {~H$Q>
6 ‘H$m 121950 187800 n[apñWVr {Z‘m©U hmoV.o ‘hmamï´>mV OyZ Vo Am°ŠQ>m~| a Xaå¶mZ nmD$g nS>V
7 Vya 63157.5 64764 Agë¶mZo ¶m H$mimV àm‘w»¶mZo Iarn Am{U aã~r {nH$m§À¶m noaʶm Ho$ë¶m
8 ‘yJ 16110 17430 OmVmV. {Oam¶Vr eoVr H$aUmè¶m eoVH$è¶m§Zm nmdgmÀ¶m A{Z¶{‘VnUmg
~è¶mM doim Vm|S> Úmdo cmJVo. ¶m‘ܶo Imcrc {d{dY ~m~r g§^dVmV.
9 C{S>X 23625 24550 (1) nmD$g doido a gwé hmoD$Z ‘ܶoM ‘moR>m I§S> nS>U,o
10 ^yB‘© Jy 17040 38900 (2) nmD$g C{eam gwé hmoU.o
11 Vri 808.25 991 (3) nmD$g cdH$a g§nUo,
(4) nmD$g C{eamn¶©V nS>Uo d A{Vd¥ï>r hmoUo
12 gmo¶m~rZ 1023750 1046200
¶mda ‘mV H$aʶmgmR>r AmnËH$mcrZ {~¶mUo {Z¶moOZ gwÜXm H$aʶmV
13 ~r. Q>r. H$nmer 72000 90375 Amco Amho.
14 gwYm[aV H$nmer 3000 3125 eoVH$è¶m§Zm Iarn h§Jm‘mgmR>r ew^Ào N>m!!
EHy$U 1650450 1795810
g§nH©$ H«$. 9420864478/9822650787

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 23


H¥${fgodm H|$Ð gwê$ H$aʶmgmR>r Amdí¶H$ ~m~r
àm. ew^Xm Zm‘Xod Kwco, àm. Hw$.H${dVm {dO¶mZ§X S>m|Jao, H$. H$m. dmK H¥${f ì¶dgm¶ ì¶dñWmnZ ‘hm{dÚmc¶, Zm{eH$

H¥$ {fgodm H|$Ð C^maUrgmR>r OmJm, B‘maV, n¡gm ¶m Jmoï>r AgUo


Amdí¶H$ Amho. H¥${fgodm H|$Ð C^maʶmg {H$Vr ^m§S>dc cmJoc,
H$‘r AgUmè¶m ^m§S>dcmMr C^maUr H$aʶmMr JaO ^mgë¶mg Vr
g§ñWm B˶mqXMo qà{gnc (Principal) à‘mUnÌ (A{YH¥$V {dH«o$Vo
åhUyZ) {‘idmdo cmJVo.
Xa VrZ dfmªZr nadmݶmMo ZwVUrH$aU H$aUo Amdí¶H$ AgVo.
H$emàH$mao H$amdr. ¶m g§X^m©Vrc ‘m{hVr nwT>rcà‘mUo Amho. amÁ¶ emgZmÀ¶m H¥${f {d^mJm‘m’©$V ({Z{dð>m d JwU{Z¶§ÌU {d^mJ)
H¥${fgodm H|$Ð C^maUr‘ܶo Am{W©H$ {Z¶moOZ hdo. H¥${fgodm H|$Ð ¶m H¥${fgodm H|$ÐmMr doimodoir VnmgUr Ho$cr OmVo. ˶m doir
ñWmnZ H$aVmZm OmJoMr {ZdS> H$aʶmgmR>r nwT>rc ‘wÚm§Mm {dMma H$amdm. IVo, ~r-{~¶mUo AWdm nrH$g§ajHo$ ({H$Q>H$ d amoJZmeHo$) ¶m§Mr
1) H¥${fgodm H|$Ð {Z¶mo{OV ñWir ‘ܶdVu {R>H$mUr Agmdo. àV {Z¶‘m§Zm Yê$Z d doï>Zmda Z‘yX Ho$ë¶mà‘mUo AgUo JaOoMo
2) H¥${fgodm H|$Ð gwê$ H$amd¶mMo Agë¶mg ‘mcH$sMr OmJm Agoc AgVo. AݶW: nadmZm OárnmgyZ Va WoQ> H$mhr {ejm hmoʶmn¶ªV
Va Mm§JcoM; Zgë¶mg OmJm AWdm B‘maV ‘moR>çm H$mcmdYrÀ¶m H$m¶ÚmÀ¶m VaVyXr AmhoV.
H$amamZo ^mS>çmZo ¿¶mdr, H$maU ì¶dgm¶ ^a^amQ>rcm ¶oʶmgmR>r Am{W©H$ {Z¶moOZmH$S>o cj {Xco Va;
~amM H$mcmdYr cmJVmo. A) H$m¶‘ñdê$nr ^m§S>dc- CXm. OmJm, B‘maV, H|$ÐmVrc ’${Z©Ma,
3) Jmdm‘Yrc BVa gh¶moJr g§ñWm CXm. {d{dY H$m¶©H$mar ghH$mar dmhZ, ‘moQ>magm¶H$c B˶m{X IMm©gmR>r Amdí¶H$.
gmogm¶Q>r, J«m‘rU ~±H$, J«m‘n§Mm¶V, J«m‘godH$, H¥${f ghmæ¶H$ ~) IoiVo ^m§S>dc- {Z{dð>m IaoXrgmR>r, ZmoH$Xmam§À¶m nJmamgmR>r,
B˶mqXMr H$m¶m©c¶o Odi Agmdr. H¥${fgodm H|$Ð ì¶dñWmnZoÀ¶m XaamoOÀ¶m IMm©gmR>r Amdí¶H$.
4) eŠ¶Vmo eoVH$è¶m§À¶m Omʶm-¶oʶmÀ¶m ‘mJm©da H¥${fgodm H|$Ð Agmdo.
5) ˶m ^mJmVrc gd© eoVH$è¶m§Zm H¥${fgodm H|$Ð C^maUr hmoV Amho,
¶mMr ‘m{hVr Agmdr. H$Om©Mo àH$ma d ˶mg§~§{YV ‘m{hVr
6) XaamoO {Z¶{‘VnUo gH$mir cdH$a AWdm g§Ü¶mH$mir H¥${fgodm H|$Ð Aën, ‘ܶ‘ d XrK© ‘wXVrMr H$O}, H°$e H«o${S>Q> ¶m g§X^m©V ‘m{hVr
CKS>o R>odUo JaOoMo Amho. AgUo JaOoMo Amho. H$m¶‘ñdê$nr ^m§S>dcmMr JaO, IoiVo ^m§S>dc
7) BVa H¥${fgodm H|$Ðmnojm Amnco H|$Ð {Z¶moOZ~ÜX VgoM eoVH$è¶m§Zm {H$Vr hdo, ñdV:Mo ^m§S>dc {H$Vr Amho, H$O©ê$nmZo ¿¶md¶mMo ^m§S>dc,
cmJUmè¶m gd© gw{dYm nwa{dUmao Agmdo. H$O©ê$nr ^m§S>dcmMr {H$Vr H$mcmdYrV naV’o$S> H$amd¶mMr, ho R>a{dUo
H¥${fg§~§Yr nX{dH$m/nXdr Agë¶m‘wio ì¶dñWmnZmg {d{dY h§Jm‘ Amdí¶H$ Amho.
CXm. Iarn, aã~r, CÝhmir, nrH$ nÜXVr, ’o$anmcQ>, {‘l{nHo$, {nH$m§Mo ñdV:Mm {H$Vr n¡gm ì¶dgm¶mV Jw§VdVm ¶oB©c ho nhmdo. H¥${fgodm H|$Ð
{d{dY dmU, {Za{Zamù¶m {nH$m§Mr {d{eï> ^mJmgmR>r ¶mo½¶Vm, {nH$m§Mr C^maUrgmR>r Oa ñdV:H$S>rc n¡emnojm OmñV a¸$‘ hdr Agoc Va Vr
nmʶmMr JaO, {nH$m§da nS>Umè¶m ‘w»¶ {H$S>r d amoJ Am{U ˶mda H$O©ê$nmZo ¿¶mdr. ˶mgmR>r gܶm {d{dY g§ñWm H$‘rVH$‘r ì¶mOXamZo
H$amd¶mMo Cnm¶, H¥${f CËnmXZmg cmJUmam nVnwadR>m H$aUmè¶m g§ñWm, ’$mago H$mhr VmaU Z R>odVm H$O© nwadR>m H$aVmV. ˶mgmR>r amï´>r¶H¥$V
eoVr‘mcmMr {dH«$s B˶m{X g§~§Yr kmV Agë¶m‘wio ì¶dñWmnZ ¶mo½¶ ~±H$mÀ¶m {d{dY ¶moOZmgwÜXm AmhoV.
àH$mao H$aVm ¶oVo.
H¥${fgodm H|$Ð ñWmnZogmR>r {d{dY nadmZo Amdí¶H$ AmhoV. Vo
˶m-˶m g§~§{YV g§ñWoH$Sy>Z ¿¶md¶mcm hdo. H¥${f {Z{dð>m {dH«$s‘ܶo ‘Zwî¶~i d ¶m§{ÌH$~i
gwgwÌVm Agmdr. VgoM eoVH$è¶m§Zm {dH$ë¶m Jocoë¶m {Z{dð>m à‘m{UV, H¥${fgodm H|$Ð Mmc{dʶmgmR>r EHy$U {H$Vr ‘Zwî¶~i cmJoc ¶mMm
¶mo½¶ d Mm§Jë¶m à{VÀ¶m Agmì¶mV. ˶m‘ܶo ˶m§Mr ’$gdUyH$ hmoVm {dMma H$amdm. ¶m‘ܶo ñdV:Mr {H$Vr ‘mUgo AmhoV, nJmamda {H$Vr
H$m‘m Z¶o, ¶mgmR>r nwT>rc nadmZo/AQ>r H¥${fgodm H|$ÐmH$S>o AgUo JaOoMo Zo‘mdr cmJVrc ¶mMmhr {dMma H$amdm. ˶mMà‘mUo ¶m§{ÌH$~i åhUOo
Amho. ¶m g§~§Yr amÁ¶ emgZmZo H$m¶Xo Ho$coco AmhoV. ‘moQ>magm¶H$c, dmhZ, Q´>°ŠQ>a d BVa ¶§Ìo {H$Vr cmJVrc ¶mMmhr IM©
g‘m{dï> H$amdm. ˶m‘ܶo ñdV:À¶m ‘mcH$sMr {H$Vr ¶§Ìo AmhoV, {H$Vr
H¥${fgodm H|$Ð gwê$ H$aʶmMm nadmZm XoʶmMm A{YH$ma H¥${f {dH$mg {dH$V KoʶmMr JaO Amho ho gwÜXm nhmdo.
A{YH$mar ¶m§Zm XoʶmV Amcocm Amho. H$O© naV’o$S> {Z¶{‘V hß˶mZo H$amdr, ˶m‘wio H$O© XoUmè¶m g§ñWoH$S>o
¶m nadmݶm~amo~a ‘hmamï´> em°n A°ŠQ> AÝd¶o H¥${fgodm H|$ÐmMr nV amhVo. H|$ÐmMm ì¶dhma dmT>ë¶mg H°$e H«o${S>Q>Mr gmo¶ H$ê$Z ¿¶mdr.
Zm|XUr H$ê$Z ¿¶mdr cmJVo. AemàH$mao {d{dY ~m~tMo {Z¶moOZ H$ê$Z H¥${fgodm H|$Ð gwê$
H¥${fgodm H|$Ðm§Zm {Z{dð>m nwadR>m H$aUmè¶m g§ñWmMo CXm. IVo, H$aʶmMr H$m¶©dmhr H$amdr.
H$sQ>H$ZmeHo$ d ~waerZmemHo$, eoVrMr AdOmao, {~¶mUo, CËnmXH$ g§nH©$ H«$. 9420588034

24 & eoVH$ar & ‘o & 2017


h[aVJ¥hmVrc H$mZ}eZ cmJdS> V§ÌkmZ
S>m°. Za|Ð {’$aHo$, H$mQ>oH$moa eoVr {dH$mg H|$Ð, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

Xo emV CÚmZ{dÚm joÌmV ‘hmamï´> amÁ¶ AJ«oga Amho. amÁ¶mV {d{dY


àH$maMr O‘rZ Am{U hdm‘mZ n[apñWVr Agë¶m‘wio ì¶mnmar
’w$ceoVrgmR>r àM§S> dmd Amho. nwUo, Zm{eH$, Ah‘XZJa, R>mUo, ZmJnya,
OmVrMr {ZdS>
~mOmamVrc ‘mJUr, ’w$cm§Mm a§J VgoM amoJà{VH$maH$ OmVtMm
cmJdS>rgmR>r {dMma H$amdm. OmJ{VH$ ~mOmanoR>oV ‘mJUr AgUmè¶m H$mhr
gm§Jcr d Zm§XoS> ¶m {Oëøm§‘ܶo CKS>çm dmVmdaUmV ’w$ceoVr Ho$cr OmVo. OmVr nwT>rcà‘mUo AmhoV.
¶m‘ܶo Jwcm~, eod§Vr, P|Sy>, {Z{eJ§Y, ½c°{S>Amocg, A°ñQ>a, Ompñ‘Z, S>moq‘Jmo ‘mñQ>a (cmc), S>moZa ~mc{Q>H$mo (nm§T>am), gmoca (Zm[a¨Jr),
{ccr B. ’w$c{nH$m§Mm g‘mdoe hmoVmo. ‘mÌ, g§a{jV dmVmdaUmVrc qnH$ S>moAa d qnH$ S>moZm (Jwcm~r), A°‘°S>moa({ndim), ¶cmo S>m°Q> H$m°‘
’w$ceoVr hr gm§Jcr, gmVmam, H$moëhmnya, Zm{eH$ d H$moH$U ^mJmV ({ndim), JmoS>rZm (cmc), {’$aQ>mo (Zma§Jr), JéS>m ({ndim- Om§^im)
VgoM nwʶmVrc H$m°nm}aoQ> goŠQ>a‘ܶo Ho$cr OmVo. Jwcm~mì¶{V[aŠV BVa B˶mXr.
gd© ’w$co Xoem§VJ©VM {dH$cr OmVmV. g§a{jV ’w$ceoVrImcr ‘hmamï´>mV
AmO{‘Vrcm OdiOdi 600 hoŠQ>a O‘rZ AgyZ H$mZ}eZImcr hdm‘mZ
h[aVJ¥hmMo joÌ 21 hoŠQ>a BVHo$ Amho. ˶mVyZ EH$m dfm©V 200 Vo W§S> hdm‘mZ, H$‘r AmЩVm d ^anya gy¶©àH$memV ¶m {nH$mMr dmT>
225 cmI ’w$cXm§S>o {‘iVmV. ^maVmV H$mZ}eZ ’w$cnrH$ h[aVJ¥hm‘ܶo Mm§Jcr hmoVo. ñQ>±S>S>© àH$maÀ¶m ’w$cm§Zm W§S> hdm‘mZ Amdí¶H$ AgVo Va
Odinmg 125 hoŠQ>a joÌmda cmJdS>rImcr Amho. ˶mnmgyZ à{Vdfu ñào àH$mamVrc ’w$cm§Zm CîU hdm‘mZ cmJVo. H$mZ}eZ {nH$mg ^anya
Odinmg 20 Xecj ’w$cXm§S>o {‘iVmV. ho ’w$cXm§S>o {dH$ʶmgmR>r gw¶©àH$memMr Amdí¶H$Vm AgVo. ñdÀN> gw¶©àH$me d ‘moR>m {Xdg
{X„r, ‘w§~B©, nwUo d h¡Ðm~mX ¶oWo ~mOmanoR>m AmhoV. ‘hmamï´>mV H$mZ}eZMr AgVmZm {nH$mMr Omo‘Xma dmT> hmoVo. gd©gmYmaUnUo 18 nmZm§À¶m
gamgar CËnmXH$Vm hr 250 ’w$cXm§S>o àVr Mm¡. ‘rQ>a BVH$s Amho. OmoS>çm PmS>mda Amë¶mZ§Va ’w$co ¶oʶmg gwédmV hmoVo.
gwédmVrÀ¶m H$mimV AmЩVm 80 Vo 85 Q>ŠHo$ Va nyU© dmT>rÀ¶m
H$mZ}eZMo àH$ma AdñWocm 55 Vo 60 Q>ŠHo$ AmЩVm Agmdr. ¶m {nH$mgmR>r H$~©dm¶y
H$mZ}eZMo àm‘w»¶mZo XmoZ àH$ma nS>VmV. EH$ åhUOo ñQ>±S>S>© d Xþgam 800 Vo 1000 nr.nr.E‘. BVH$m cmJVmo. ñdÀN> d ^anya gy¶©àH$mem~amo~a
ñào àH$ma. ñQ>±S>S>© àH$mamVrc ’w$co ‘moR>r, EH$ Xm§S>çmda EH$ ¶m à‘mUmV H$mZ}eZcm H$‘r Vmn‘mZmMr Amdí¶H$Vm AgVo. ’w$cm§À¶m Mm§Jë¶m
¶oVmV d Vr cm§~ Xm§S>çmMr AgVmV. ¶m àH$mamVrc cmJdS> ‘moR>çm JwUdÎmogmR>r amÌrMo Vmn‘mZ Iyn ‘hÎdmMo AgVo. {hdmù¶mV amÌrMo
à‘mUmda Ho$cr OmVo. ñào àH$mamVrc ’w$co AmH$mamZo chmZ AgVmV. Vmn‘mZ 14 Vo 18 A§e g|.J«o. d CÝhmù¶mV amÌrMo 13 Vo 15 A§e
gd©gmYmaU ñQ>±S>S>© àH$mamVrc nm§T>è¶m d Jwcm~r a§JmÀ¶m ’w$cm§Zm ‘moR>r g|.J«o. Vmn‘mZ {nH$mg ‘mZdVo. gmYmaUV: Vmn‘mZ 14 Vo 28 A§e g|.J«o.
‘mJUr AgVo. ˶mM~amo~a cmc, {ndù¶m d S>~c H$ca‘Yrc ’w$cm§Mrhr am{hë¶mg {nH$mMr dmT> Mm§Jcr hmoVo d CËV‘ àVrMr ’w$co {‘iVmV.
‘mJUr dmT>V Amho. Aem àH$maÀ¶m dmVmdaUmV {Z{‘©Vr hmoʶmgmR>r h[aVJ¥hmMo nS>Xo,
eoS>ZoQ> d ’$m°Jg© ¶m§Mm dmna doimodoir H$aUo
JaOoMo AgVo.
h[aVJ¥hmMr C^maUr
h[aVJ¥h C^maVmZm Vo eŠ¶Vmo gnmQ>
O{‘Zrda, B‘maVr d BVa AS>Wù¶m§nmgyZ
25 Vo 30 ‘rQ>a cm§~ Agmdo. h[aVJ¥hmV
qgMZmgmR>r cmJUmè¶m nmʶmMr àV Mm§Jcr
(6.0 Vo 6.5 gm‘y) Agmdr. VgoM {dOoMr
CncãYVm AgUo JaOoMo Amho.
h[aVJ¥hmMr cm§~r d JQ>aMr {Xem CËVa
Vo X{jU R>odmdr cmJVo. hdm ~mhoa OmʶmgmR>r
Agcoë¶m ìh|Q>Mr {Xem eŠ¶Vmo nyd}H$S>o
AgVo. h[aVJ¥hmMr C§Mr 5 Vo 6.5 ‘rQ>an¶ªV
¿¶mdr. XmoZ h[aVJ¥hmVrc A§Va ho Odinmg
h[aVJ¥hmÀ¶m C§MrBVHo$ R>odUo Bï> AgVo.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 25


h[aVJ¥hmMm gm§JmS>m ^¸$‘ hmoʶmgmR>r Q>o{cñH$mo{nH$ ’$mC§S>oeZ Ano{jV
‘mnm§à‘mUo V¶ma Ho$coco AgVo. h[aVJ¥hmMm gm§JmS>m hm Or.Am¶. nmB©nMm
~ZdyZ ˶mg AëQ´>mìhm¶mocoQ> (¶w.ìhr) nm°crB{WcrZ {’$ë‘Zo PmH$VmV.
¶m {’$ë‘Mr OmS>r 200 ‘m¶H«$m°Z EdT>r AgVo. EH$ {H$cmo ßb°pñQ>H$‘ܶo
5.37 Mm¡. ‘r. joÌmMo AmÀN>mXZ hmoD$ eH$Vo. h[aVJ¥hm‘ܶo àH$memMr
Vrd«Vm d gm¡a {H$aUmoËgJ© {Z¶§{ÌV H$aʶmgmR>r nm§T>è¶m a§JmÀ¶m
eoS>ZoQ>Mm (50 Q>ŠHo$) Cn¶moJ H$amdm cmJVmo. T>Jmi hdm‘mZmV eoS>ZoQ>
CKS>mdo cmJVmV. Va CÝhmù¶mV d W§S> amÌt‘ܶo Vo ~§X H$amdo cmJVmV.
h[aVJ¥hmVrc Vmn‘mZ H$‘r H$aʶmgmR>r d AmЩVm dmT>{dʶmgmR>r
h[aVJ¥hmÀ¶m darc ’$m°Jg©Mr ì¶dñWm H$aUo Amdí¶H$ AgVo.
¿¶md¶mMr H$miOr
nmdgmù¶mV PmS>m§Zm nmD$g-nmʶmnmgyZ g§ajU {‘iʶmgmR>r
h[aVJ¥hmg Agcoco ~mOyMo nS>Xo Z Jw§S>miVm Vo H$cVo amhVrc Ago
R>odmdoV, OoUoH$ê$Z nmD$g h[aVJ¥hmV ¶oUma Zmhr d hdoMo dm¶wdrOZ
gwê$ amhrc. 0.3 Vo 0.7 {‘cr‘moO/ g|.‘r. Agmdr. cmJdS>rH$arVm 20 Vo 30 g|.‘r.
CÝhmù¶mV Vrd« àH$me/CîUVm ¶mnmgyZ {nH$m§Mm ~Mmd hmoʶmgmR>r C§M, 60 g|.‘r. é§X d h[aVJ¥hmÀ¶m cm§~rZwgma 15 Vo 25 ‘r. cm§~ JmXr
h[aVJ¥hmÀ¶m nyd© d npíM‘ {Xem§H$S>rc ~mOy§Zm MwZm (ìhmB©Q>dm°e) dm’o$ V¶ma H$amdoV. XmoZ dmâ¶mVrc A§Va 50 g|.‘r. R>odmdo. cmJdS>rÀ¶m
XoUo {hVH$maH$ R>aVoo. doir 40 J«°‘ ZÌ, 100 J«°‘ ñ’w$aX d 30 J«°‘ nmcme à{V Mm¡. ‘rQ>a
h[aVJ¥hmÀ¶m ¶w.ìhr. {’$ë‘da Yyi {MH$Q>Vo VgoM daÀ¶m ~mOyg à‘mUo Úmdo.
nmcmnmMmoim B. ~m~r gmR>VmV. ˶m‘wio AmV gy¶©àH$me H$‘r ¶oVmo. JmXr dmâ¶mÀ¶m é§Xrcm g‘m§Va Mma AmoirV cmJdS> H$ê$Z à˶oH$
ho Q>miʶmgmR>r gmYmaUnUo ‘{hݶmVyZ EH$Xm h[aVJ¥hmÀ¶m gd© XmoZ AmoirV EH$ ¶mà‘mUo EH$m JmXr dmâ¶mcm 2 {R>~H$ CnZù¶m§Mr
~mOy Mm§Jë¶m nmʶmZo YwD$Z ¿¶mì¶mV. (c°Q>ac) ¶moOZm H$amdr. à˶oH$ 4 PmS>m§gmR>r EH$ VmoQ>r (S´>rna) R>odmdr
JQ>a‘Yrc nmdgmMo nmUr dmhÿZ OmʶmgmR>r ˶mg ¶mo½¶ Agm CVma qH$dm 30 g|.‘r. A§Vamda VmoQ>çm Agcocr BZcmB©Z CnZir cmdmdr.
AgUo A˶mdí¶H$ AgVo. VgoM ho nmUr h[aVJ¥hmnmgyZ cm§~ H$mTy>Z VmoQ>rMm àdmh Vmgr 2 crQ>an¶ªV Agmdm. JmXrdmâ¶mda PmS>m§Mr g§»¶m
XoUo VodT>oM ‘hÎdmMo AgVo. ^anya Agë¶mZo ¶m {nH$mVhr BVa {nH$m§À¶m VwcZoV CnZù¶m d VmoQ>çm
CÝhmù¶mV A{V Vmn‘mZ Agë¶mg {nH$mda d dmâ¶mda nmʶmMo A{YH$ cmJVmV. JmXrdmâ¶mda cmJdS> H$aʶmAJmoXa {R>~H$ qgMZ
’$dmao gmoS>ë¶mZo ˶mMm Mm§Jcm ’$m¶Xm hmoVmo. g§MmMr ‘m§S>Ur H$ê$Z ¿¶mdr. JmXr dm’o$ Amoco H$ê$Z dmngm Amë¶mZ§Va
cmJdS> H$amdr. H$mZ}eZÀ¶m amonm§Mr cmJdS> OmñV Imocda Z H$aVm
dmâ¶mMo {ZOªVwH$sH$aU CWi d g‘mZ H$amdr AݶWm H$mZ}eZÀ¶m amonm§Mr ‘wio Hw$OVmV d amono
h[aVJ¥hmVrc JmXrdm’o$ ~Z{dʶmÀ¶m AmYr gd© ‘mVrMo {ZOªVwH$sH$aU ‘aVmV. amono EH$m d¶mMr, EH$m C§MrMr, CÎm‘ OmVrMr, {ZamoJr d Omo‘Xma
H$aUo Amdí¶H$ AgVo. ˶mH$[aVm 100 Mm¡.‘r. ^mJmgmR>r 7.5 Vo AgmdrV. cmJdS> gH$mir qH$dm g§Ü¶mH$mir H$aUo ’$m¶Xoera AgVo.
10 crQ>a ’$m°a‘°{cZ Amåc KoD$Z Vo ˶mÀ¶m 10 nQ> nmʶmV Q>mH$mdo. ¶m
{‘lUmZo O{‘Zrda ñào qH$dm S´o>qMJ H$amdo. Z§Va H$mù¶m ßb°pñQ>H$ nonaZo cmJdS>rMo A§Va
gmV {Xdg hdm~§X PmHy$Z R>odmdo. ˶mZ§Va 100 crQ>a àVr Mm¡ag ‘rQ>a H$mZ}eZMr cmJdS> H$aVmZm XmoZ AmoirVrc d XmoZ amonmVrc A§Va
¶m à‘mUo Mm§Jco nmUr dmnê$Z O‘rZ âbe H$ê$Z ¿¶mdr, OoUoH$ê$Z 15  15 g|.‘r. R>odmdo. åhUOo àVr Mm¡. ‘r. joÌm‘ܶo 44 PmS>m§Mr
O{‘ZrVrc Amåc¶wŠV nmʶmÀ¶m {ZMam hmoD$Z O‘rZ Amåc {da{hV cmJdS> hmoB©c.
hmoB©c. dmngm Amë¶mZ§Va Ano{jV ‘mnm§à‘mUo JmXr dm’o$ V¶ma H$ê$Z
˶mda amonm§Mr cmJdS> H$amdr. nmUr ì¶dñWmnZ
¶m{edm¶, O{‘ZrÀ¶m {ZOªVwH$sH$aUmgmR>r {‘Wrc ~«mo‘mB©S> 25 Vo ¶m PmS>m§Mr cmJdS> OmñV Imocda Zgë¶m‘wio ¶m {nH$mcm
30 J«°‘/ Mm¡.‘r. qH$dm ~mgm‘rS> 30 Vo 40 J«°‘/Mm¡.‘r. ¶m à‘mUmV cmJdS>rZ§Va 3 AmR>dS>o PmarZo qH$dm gyú‘ Vwfma qgMZ nÕVrZo nmUr
dmnaVm ¶oVo. Úmdo cmJVo. gwédmVrÀ¶m H$mimV XmoZ ‘{hݶmn¶ªV ’$m±Jg©Mm dmna
Ho$ë¶mg PmS>m§Mr ‘a H$‘r hmoVo. H$mZ}eZMr PmS>o H$ir qH$dm ’w$cmÀ¶m
cmJdS> d {R>~H$ nÕV AdñWoV AgVmZm {R>~H$ qgMZmZo àVr {Xdg ~mînr^dZmZwgma 2.5 Vo
h[aVJ¥hmVrc H$mZ}eZMr cmJdS> gmYmaUV: OyZ Vo Owc¡ ‘{hݶmV 7.5 {cQ>a àVr Mm¡.‘r. åhUOoM 55 Vo 170 {‘.cr. àVr PmS>/{Xdg
H$amdr. ¶m cmJdS>rÀ¶m ‘mܶ‘mMm gm‘y 5.5 Vo 6.5 d {dÚwVdmhH$Vm EdT>o nmUr cmJVo. (nmZ 28 da)

26 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Amco cmJdS> V§ÌkmZ
S>m°. E. ìhr. gmoi§Ho$, S>m°. S>r. nr. nmMmaUo, H¥${f V§ÌkmZ ‘m{hVr H|$Ð, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

Am ë¶mMo CËnmXZ ‘gmcm nrH$ åhUyZ VgoM Am¡fYr dZñnVr åhUyZ


‘moR>çm à‘mUmda KoVco OmVo. VgoM ˶mnmgyZ cmoUMo d gwR§ >
~Z{dVmV. Amë¶mMm Cn¶moJ Mm°H$coQ>‘ܶo gwÕm AcrH$S>À¶m H$mimV hmoD$
23 Q>ŠHo$ BVH$m Amho.
¶m{edm¶ [admo-{X-
OmZoamo, {MZr, O‘¡H$m,
cmJcm Amho. Amë¶mMr noñQ> {Z¶m©Vrg gwÜXm Mm§Jcm dmd Amho. OnmZr, H$moMrZ, {géMr,
gwa^r B˶mXr gwYm[aV
hdm‘mZ d O‘rZ OmVr AmhoV. eoVmV
‘ܶ‘ àVrMr, nmʶmMm Mm§Jcm {ZMam hmoUmar O‘rZ Amco ‘yiHw$Oì¶m amoJ Agoc
cmJdS>rgmR>r ¶mo½¶ AgVo. ^mar, nmUWi, ImaQ> d {MdQ> O{‘ZrV Aem eoVmVrc H§$X
Amë¶mMr dmT> ì¶dpñWV hmoV Zmhr. hcŠ¶m, ‘wa‘mS> O{‘ZrV ^anya cmJdS>rgmR>r dmnê$ Z¶o.
eoUIV KmVë¶mg Aem O{‘ZrVhr Amë¶mMr Mm§Jcr dmT> hmoVo. na§Vw
Aem O{‘ZrV daModa nmUr XoUo Amdí¶H$ AgVo. E{àc Vo ‘o ‘{hݶmVrc A{^d¥Õr
30 Vo 35 A§e go§.J«o Vmn‘mZ Amë¶mÀ¶m CJdUrgmR>r AZwHy$c AgVo. Amë¶mMr cmJdS> ’w$Jcoë¶m S>moù¶m§À¶m ~moQ>m§nmgyZ H$aVmV. A§XmOo
Amë¶mÀ¶m dmT>rgmR>r CîU d X‘Q> Am{U {hdmù¶mV W§S> hdm Cn¶wŠV 25 Vo 30 J«°‘ dOZmMo amoJ{da{hV gmR>dUrVyZ H$mT>coco ~moQ> (VwH$S>o/
Amho. EH$mM O{‘ZrV Amë¶mÀ¶m {nH$mZ§Va Amë¶mMo nrH$ KoD$ Z¶o. Hw$S>r) cmJdS>rgmR>r dmnaVmV. ˶mda 1 Vo 2 agaerV S>moio AgmdoV.
H$maU Amë¶mda nS>Umao amoJ, {H$S>r ˶m§À¶m Aù¶m d H$moe O{‘ZrV hoŠQ>ar 1,500 Vo 1,800 {H$cmo ~oUo cmJVo.
AgVmV. ˶m‘wio nwT>rc Amë¶mÀ¶m {nH$m§da ¶m {H$S>tMm ‘moR>çm à‘mUmda
àmXþ^m©d hmoVmo. Amco {nH$mZ§Va O{‘ZrV {‘aMr, H$m§Xm, ^wB©‘yJ, D$g, cmJdS> nÕVr
{hadirÀ¶m IVm§Mr {nHo$ ¿¶mdrV. O‘rZ Zm§JamZo 15 Vo 20 g|.‘r. Imoc Zm§Jê$Z T>oH$io ’$moSy>Z
^wg^werV H$amdr. O‘rZ V¶ma H$aVmZm eoUIV qH$dm H§$nmoñQ> IV
CÞV dmU hoŠQ>ar 25 Vo 30 Q>Z Úmdo. Amë¶mMr cmJdS> gnmQ> dmâ¶mda é§X da§~m
1) ‘{h‘m : hm dmU cmJdS>rnmgyZ 200 {Xdgm§‘ܶo V¶ma hmoUmam nÕV qH$dm gar nÕVrZo H$aVmV. ‘o ‘{hݶmÀ¶m n{hë¶m AmR>dS>çmV
Amho. Amë¶m‘ܶo V§VyMo à‘mU 3.26 Q>ŠHo$ AgyZ ¶m dmUmÀ¶m cmJdS> Ho$ë¶mg CËnmXZmV dmT> hmoVo. dm’o$ nÕVrZo 2  1 ‘rQ>a qH$dm
gw§R>rMm CVmam 19 Q>ŠHo$ Amho. VgoM Vmo gwÌH¥$‘rg à{VH$maH$ AgyZ 1.5  3 ‘rQ>a AmH$mamÀ¶m dmâ¶mV cmJdS> H$aVmV. XmoZ ~moQ>mVrc
˶mnmgyZ CËnmXZ 23.2 Q>Z àVr hoŠQ>a {‘iVo. A§Va 22  22.5 g|.‘r. qH$dm 20  20 g|.‘r. R>odmdo. H§$X 5 g|.‘r.
2) daXm : ¶m dmUmÀ¶m Imoc cmdmdoV. gar nÕVrZo 45 g|.‘r. é§XrMr gar H$mTy>Z da§ã¶mÀ¶m
Amë¶m‘ܶo V§VyMo XmoÝhr ~mOyZo 4-6 g|.‘r. Imoc ‘mVrV cmJU H$amdr. é§X da§~m nÕVrZo
à‘mU 3.29 Vo 4.50 6 Vo 10 ‘rQ>a cm§~ d 1.25 ‘rQ>a ê$§X gar-da§ã¶mda 22.5 g|.‘r.
Q>ŠHo$ BVHo$ AgVo. A§Vamda cmJdS> H$amdr.
VgoM hm dmU H$sS> d
amoJmg à{VH$maH$ Amho. IVo Am{U nmUr ì¶dñWmnZ
CËnmXZ 22.3 Q>Z A{YH$ CËnmXZmgmR>r hoŠQ>ar 50 Vo 60 JmS>çm Hw$Ococo eoUIV
àVr hoŠQ>ar {‘iVo. cmJdS>rnydu Úmdo. hoŠQ>ar 75 {H$cmo ZÌ, 50 {H$cmo ñ’w$aX Am{U
¶m dmUmnmgyZ V¶ma 50 {H$cmo nmcme ¶m ‘mÌm amgm¶{ZH$ IVmÀ¶m ñdê$nmV ÚmdmV. ñ’w$aX
hmoUmè¶m gw§R>rMm CVmam d nmcme cmJdS>rnydu Úmdm d ZÌmMo XmoZ hß˶m§V {d^mOZ H$ê$Z n{hcm
20.07 Q>ŠHo$ BVH$m Amho. hâVm 45 {Xdgm§Zr d Xþgam hâVm 120 {Xdgm§Zr Úmdm.
3) ‘m{h‘ : hm cmJdS>rnmgyZ 210 {Xdgm‘ܶo H$mT>Urg V¶ma hmoVmo.
CËnmXZ 20 Q>Zmn¶ªV àVr hoŠQ>ar {‘iVo. ¶m dmUmnmgyZ V¶ma Am§Va‘emJV Am{U Am§Va{nHo$
hmoUmè¶m gw§R>rMm CVmam 18.7 Q>ŠHo$ BVH$m Amho. Amë¶m‘ܶo cmJdS>rZ§Va {haì¶m nmZm§À¶m AmÀN>mXZmMm dmna
4) [aO¶m : hm dmU cmJdS>rnmgyZ 200 {Xdgm§‘ܶo H$mT>Urg V¶ma H$amdm. à˶oH$ Z̶wŠV IVmMm hám {Xë¶mda ‘mVr MT>dmdr. Amco
hmoVmo. Amë¶m‘ܶo Ym½¶mMo à‘mU 4 Q>ŠHo$ AgyZ CËnmXZ 22.4 Q>Z {nH$mV {‘aMr, KodS>m, ‘wim, JmOa hr Am§Va{nHo$ KoVcr OmVmV. {‘aMr
àVr hoŠQ>ar {‘iVo. ¶m dmUmnmgyZ V¶ma hmoUmè¶m gw§R>rMm CVmam {nH$m§nmgyZ gdm©V A{YH$ ’$m¶Xm {‘iVmo.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 27


{H$S>r d amoJm§Mo {Z¶§ÌU (nmZ 26 dê$Z)
ImoS>‘mer qH$dm H§$X‘mer AmYma ì¶dñWmnZ
¶m§À¶m {Z¶§ÌUmgmR>r
cmJdS>rnydu ~rOà{H«$¶m H$mZ}eZ {nH$mMo ImoS> H$‘Hw$dV Agë¶mZo AmYma Úmdm cmJVmo.
H$amdr. amoJma 30 B©gr qH$dm AmYmamgmR>r VmaoMr qH$dm ßb°pñQ>H$Mr Omir dmnamdr. ¶mo½¶ AmYma
{¹$Zm°c’$m°gMr ’$dmaUr {‘iʶmgmR>r gwédmVrcm 7.5  7.5 g|.‘r. A§VamMr Omir, ˶mdarc
H$amdr. ¶mgmR>r 10 crQ>a Omir 10  10 g|.‘r., ˶mÀ¶mdarc Omir 12.5  12.5 g|.‘r. Va
nmʶm‘ܶo 10 {‘.cr. ˶mdarc Omir 12.5  15 g|.‘r. ¶m A§VamMr R>odcr OmVo. à˶oH$
H$sQ>H$ZmeH$ {‘giyZ 3 ‘rQ>a A§Vamda ¶m Omù¶m§Zm cmH$S>r Im§~mMm qH$dm E‘.Eg. A±JëgMm
H§$X‘mer {nH$mda ’$dmamdo. Amë¶mdarc AmYma Úmdm. VgoM dmâ¶mÀ¶m gwédmVrMo d eodQ>Mo Im§~ H$m±H«$sQ>Zo
nmZo Jw§S>miUmè¶m AirÀ¶m ‘O~yV H$amdoV. n{hcr Omir 10 Vo 15 g|.‘r. C§Mrda Va Z§VaÀ¶m
{Z¶§ÌUmgmR>r H$m~m©arc qH$dm Omù¶m 10 Vo 20 g|.‘r. C§Mrda cmdmì¶mV. Omù¶m C{eam ~gdy Z¶oV.
amoJma ¶m H$sQ>H$ZmeH$mMr ZmhrVa PmS>o gai dmT>Uma ZmhrV d ˶m‘wio CËnmXZ H$‘r ¶oVo.
Amdí¶H$VoZwgma ’$dmaUr
H$amdr. Amë¶mda ‘yiHw$Oì¶m e|S>m IwS>Uo (qnqMJ)
amoJmMm àmXþ^m©d O{‘ZrV CÎm‘ àH$maÀ¶m ¶eñdr H$mZ}eZ ’w$cm§À¶m CËnmXZmgmR>r qnqMJ H$aUo
nmUr gmMë¶mZo hmoVmo. åhUyZ Amdí¶H$ AgVo. cmJdS>rZ§Va PmS> ho EH$mM ImoS>mÀ¶m ñdê$nmV dmT>Vo.
{ZMè¶mMr O‘rZ {ZdS>mdr. amoJ qnqMJ Ho$co ZmhrV Va ‘w»¶ ImoS>mnmgyZ H«$mCZ âbm°da {‘iVo. "qnqMJ'
nmZm§darb {R>nHo$ AmT>ië¶mg PmS>m§À¶m ~w§Ü¶m§er åhUOo gwédmVrÀ¶m ‘w»¶ ImoS>mMm e|S>m IwS>Uo hmo¶. ¶m‘wio ~mOycm ’w$Q>do
0.3 Q>ŠHo$ ãcm¶Q>m°Šg qH$dm ’w$Qy>Z dmT>VmV. EHo$ar (qgJc) qnM nÕVrZo ’w$cYmaUm doJmZo hmoVo. na§Vw
0.1 Q>¸$m ~m{dñQ>rZMo ÐmdU gd© ’w$co EH$mM doir ’w$cVmV. PmS>o O{‘ZrV pñWa Pmë¶mZ§Va åhUOo 3 Vo
dmnamdo. ~oUo cmJdS>rnydu 4 AmR>dS>çm§Zr nmZm§Mr nmMdr d ghmdr OmoS>r gmoSy>Z ˶m§À¶mdarc
0.3 Q>ŠHo$ ãcm¶Q>m°Šg qH$dm Q>moH$mMr ’y$Q> IwS>mdr. n{hco qnqMJ Pmë¶mZ§Va 3 Vo 5 AmR>dS>çm§Zr
S>m¶WoZ E‘-45 qH$dm ZdrZ ’w$Q>rVrc ’$m§ÚmÀ¶m {Zåå¶m ’$m§Úmda Xþgao qnqMJ H$amdo. ¶m
200 nrnrE‘ ñQ´>oßQ>mo nÕVrZo ’w$co {Z¶{‘VnUo d OmñV {‘iVmV. qnqMJZ§Va ~waerZmeH$mMr
gm¶ŠbrZÀ¶m ÐmdUmV ~wS>dyZ (~m{dpñQ>Z 0.1 Q>ŠHo$) ’$dmaUr H$amdr.
¿¶mdo. nmZmdarc {R>nHo$
amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r S>m¶WoZ Amdí¶H$ Zgcoë¶m H$ù¶m H$mT>Uo ({S>g~S>tJ)
{Z‘°Q>moS> (gyÌH¥$‘r) E‘-45, 10 crQ>acm 25 J«°‘ ‘w»¶ H$irÀ¶m ì¶{V[aŠV BVa dmT>coë¶m H$ù¶m dma§dma H$mT>mì¶m
à‘mUo qH$dm ãcm¶Q>m°Šg 30 cmJVmV, ˶mg "{S>g~qS>J' Ago åhUVmV. ˶m‘wio ‘w»¶ H$irMr Mm§Jcr
J«°‘à‘mUo AWdm 1 Q>¸$m ~moS>m} {‘lU ’$dmamdo. dmT> hmoD$Z ’w$cm§Mr àV d Xm§S>m Mm§Jcm {‘iVmo.
H$mT>Ur … Amoë¶m Amë¶mgmR>r cmJdS>rZ§Va 6 Vo 8 ‘{hݶm§Zr nmZo {ndir IVmMo {Z¶moOZ … H$mZ}eZcm {R>~H$ qgMZmVyZ ìh|À¶warÀ¶m ghmæ¶mZo
nS>ë¶mda qH$dm dmië¶mZ§Va nrH$ H$mT>UrgmR>r ¶mo½¶ hmoVo. ‘mÌ gw§R> {dÐmì¶ IVo ÚmdrV. H$mZ}eZ cmJdS> {ZamoJr d Omo‘Xma hmoʶmgmR>r ZÌ,
V¶ma H$aʶmgmR>r nmcm dmiyZ Imcr nS>ë¶mda åhUOo 245 Vo 260 ñ’w$aX d nmcme ¶m IVm§Mr Amdí¶H$Vm AgVo. ˶mMà‘mUo cmJdS>rÀ¶m
{Xdgm§Zr Hw$XirZo Amë¶mMr H$mT>Ur H$amdr. gwYm[aV nÕVrZo cmJdS> doigo {Z‘Ho$H$ d gyú‘ AÞÐì¶o CXm. H°$pëe¶‘, ‘°¾{o e¶‘, gë’$a B˶mXr
Ho$ë¶mg hoŠQ>ar 150 q¹$Q>cn¶ªV CËnmXZ {‘iVo. JaOoZgw ma à‘mUmV ÚmdrV. {e’$maerZwgma {dÐmì¶ (gmoë¶w~c) IVm§Mr
‘mÌm à˶oH$ AmR>dS>çmcm Úmdr. cmJdS> Vo e|S>m IwS>Ur åhUOoM n{hë¶m
gw§R> V¶ma H$aUo … Amco O{‘ZrVyZ H$mT>ë¶mZ§Va ˶mdarc ‘mVr nmʶmZo 30 {Xdgm§n¶ªV ZÌ: ñ’w$aX: nmcme ho 3.7:1.3:2.9 J«‘° àVr Mm¡.‘rQ>a
YwD$Z H$mT>mdr. CÝhmV gwH${dë¶mZ§Va ho Amco nwÝhm nmʶmV {^Oy XoVmV. àVr AmR>dS>m ¶m à‘mUmV ÚmdrV. ˶mZ§Va e|S>m IwS>Ur Vo VmoS>Ur åhUOoM
gmc Za‘ Pmë¶mZ§Va Amco nmʶmVyZ H$mTy>Z ˶mdarc gmc H$moaS>çm Z§VaMo 2 ‘{hZo ZÌ : ñ’w$aX: nmcme ho 3.75: 1.20: 4.50 J«‘° àVr
’$S>Š¶mZo KmgyZ H$mT>mdr. ˶mZ§Va MwݶmÀ¶m {ZdirV VrZ Q>ß߶m§Zr Mm¡. ‘rQ>a àVr AmR>dS>m ¶m à‘mUmV Úmdo. cmJdS>rÀ¶m 3 ‘{hݶmZ§Va
Vo {^OV R>odmdo. ˶mZ§Va hdm~§X Imocrg J§YH$mMr Ywar XoVmV. nwÝhm ZÌ:ñ’w$X:nmcme ho 3.9: 1.2: 5.6 J«‘° àVr Mm¡. ‘rQ>a àVr AmR>dS>m ¶m
CÝhmV gwH$dyZ ghm Vmg J§YH$mMr Ywar XoVmV. ˶mZ§Va CÝhmV Mm§Jco à‘mUmV Úmdo. hr IVo df©^amV 52 nmù¶m‘ܶo ÚmdrV.
gwH$dVmV. AemàH$mao V¶ma Pmcocr gw§R> Amoë¶m Amë¶mÀ¶m ‘mZmZo 15 H$mZ}eZÀ¶m {d{dY OmVtZwgma ’w$cm§Mo CËnmXZ 350 Vo 400 ’w$co
Vo 20 Q>ŠHo$ ¶m à‘mUmV {‘iVo. àVr Mm¡.‘r. àVr df© BVHo$ {‘iVo.
g§nH©$ H«$. 02426-243861/ 9422232744 g§nH©$ H«$. 9890568574

28 & eoVH$ar & ‘o & 2017


’$i~mJ bmJdS>rMr nyd©V¶mar
lr. ‘m{UH$ Ͷ§~Ho$, H¥${f Cng§MmcH$, (’$cmoËnmXZ), H¥${f Am¶wŠVmc¶, ‘hmamï´> amÁ¶, nwUo

‘ hmamï´> amÁ¶ ’$cmoËnmXZ joÌm‘ܶo BVa amÁ¶mÀ¶m


VwcZoV AJ«oga am{hcoco Amho. amÁ¶mVrc O‘rZ
d nO©Ý¶‘mZ ¶mMm {dMma H$aVm Vo ZD$ H¥${f hdm‘mZ
¶oVo. amÁ¶mV ‘moR>çm à‘mUmV ’$i~mJ cmJdS> H$aʶmV
Amë¶m‘wio amÁ¶mVrc eoVH$ar ñWm{ZH$ ~mOmanoR>m‘ܶo
d XoemVrc BVa amÁ¶m§Zm ’$im§Mr {dH«$s H$aVmV.
{d^mJm‘ܶo {d^mJcoco AmhoV. ‘hmamï´>mVrc O‘rZ ˶mM~amo~a amÁ¶m‘YyZ BVa Xoem§Zmhr ’$i{nH$mMr
d hdm‘mZ {d{dY ’$i{nH$m§À¶m cmJdS>rgmR>r {Z¶m©V ‘moR>çm à‘mUmV hmoV AgyZ {Z¶m©VrMr
nmofH$ Agë¶m‘wio amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V g§Yr ‘moR>çm à‘mUmV CncãY Pmcocr Amho.
’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘ gZ 1990-91 ‘ܶo amoOJma h‘r ¶moOZm d ‘hmË‘m Jm§Yr amï´>r¶
gwé H$aʶmV Amcm. ¶m ¶moOZo‘wio gZ 1990 nydu J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cmJdS>
Agcoco {d{dY ’$iPmS>mImcrc joÌ 2.42 cmI H$m¶©H«$‘m‘wio ’$iCËnmXH$ eoVH$è¶m§Zm ˶m§À¶m
hoŠQ>adéZ gZ 2016-17 AIoa 18.55 cmI hoŠQ>a ñdV:À¶m eoVmda H$m¶‘ñdénr amoJOma CncãY hmoV
joÌmda ’$i~mJ cmJdS> H$aʶmV Amcocr Amho. àm‘w»¶mZo Am§~m, H$mOy, Amho. eoVH$è¶m§À¶m eoVr CËnmXZmV dmT> hmoD$Z ˶m§Mm Am{W©H$ñVa
S>mqi~, g§Ìm, ‘mog§~r, {MHy$, noé, ~moa, Amdim d {gVm’$i B˶mXr C§Mmdʶmg ‘XV hmoV Amho. ’$i~mJ cmJdS>r‘wio O{‘Zrdarc
’$i{nH$mMr cmJdS> ‘moR>çm à‘mUmV H$aʶmV Amcr. ~XcVo hdm‘mZ, dZñnVrOݶ AmÀN>mXZ {Z‘m©U hmoD$Z O{‘ZrMr Ywn H$‘r hmoʶmg ‘XV
Z¡g{J©H$ AmnÎmr d ‘moR>çm à‘mUmVrc ehar/Am¡Úmo{JH$aUm‘wio {d{dY hmoV Amho d n¶m©daUmMm g‘Vmochr amIcm OmV Amho. amÁ¶mV ‘moR>çm
’$i{nH$m§Mo ZwH$gmZ hmoV Agco Varhr ’$i~mJoÀ¶m joÌ {dñVmamg à‘mUmV ‘emJV¶mo½¶ nS> O‘rZhr ’$i~mJ cmJdS>rImcr AmUUo ho ¶m
‘moR>çm à‘mUmV g§Yrhr Amho. XmoÝhr ¶moOZoÛmao gmܶ hmoD$ eH$Vo. amÁ¶mV qgMZj‘Vm dmT>rg ‘¶m©Xm
amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cmJdS>rÀ¶m H$m¶©H«$‘mÀ¶m AmhoV d qgMZ Am¶moJmÀ¶m AhdmcmZwgma 30 Q>ŠŠ¶mnojm OmñV joÌ
A§‘c~OmdUrVrc ¶epñdVo‘wio H|$Ð emgZmZo ‘hmË‘m Jm§Yr amï´>r¶ qgMZmImcr ¶oD$ eH$Uma Zmhr. ¶m nmœ^w‘rda CncãY qgMZ gw{dYoMm
J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘mMr H$m¶©jVoZo dmna H$aʶmgmR>r ’$i~mJ cmJdS>rgmR>r gwú‘qgMZmMr
A§‘c~OmdUr gZ 2011-12 nmgyZ Ho$cocr Amho. ‘hmË‘m Jm§Yr Amdí¶H$Vm Amho.
amï´>r¶ J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘mÀ¶m ‘hmË‘m Jm§Yr amï´>r¶ J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ
A§‘c~OmdUrgmR>r VmcwH$mñVamda ‘hgwc d J«m‘n§Mm¶Vr‘m’©$V ’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘mV EHy$U 34 {Oëh¶m§Mm g‘mdoe H$aʶmV Amcocm Amho.
cmJdS> H$m¶©H«$‘ gZ 2016-17 n¶©V am~{dʶmV ¶oV hmoVm. H¥${f ¶m ¶moOZoAVJ©V eoVH$è¶m§Zm doJdoJi¶m àH$maÀ¶m O{‘Zrda ’$i~mJ
{d^mJm‘m’©$V ’$i~mJ cmJdS> ‘moR>çm à‘mUmV hmoV Agë¶m‘wio ‘hmË‘m cmJdS>rÀ¶m g§Yr nwT>rcà‘mUo AmhoV.
Jm§Yr amï´>r¶ J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cmJdS>rgmR>r A) d¡¶pŠVH$ cm^mWuÀ¶m eoVmda gcJ O{‘Zrdarc ’$i~mJ
"H$m¶©H«$‘ ¶§ÌUm' åhU²yZ H¥${f {d^mJmg ‘mݶVm {X. 3.9.2016À¶m cmJdS>rH$arVm g‘m{dï> ’$i{nHo$
emgZ {ZU©¶mÝd¶o àXmZ H$aʶmV Amcocr Amho. ¶m‘ܶo hOoarnÌH$ (1) Am§~m H$c‘o/amono (2) H$mOy H$c‘o/amono (3) ~moa amono
{ZJ©{‘V H$aUoo, hOoarnÌHo$ ^aUo, Xo¶H$ nm[aV H$aUo B˶mXrMo A{YH$ma (4) {gVm’$i amono (5) Amdim H$c‘o/amono (6) qMM H$c‘o/amono
XoʶmV Amco AmhoV. ’$i~mJ cmJdS>rÀ¶m joÌ {dñVmamg Amdí¶H$ (7) ’$Ug H$c‘o/amono (8) H$moH$‘ H$c‘o/amono (9) qMM, H$dR>,
AgUmar {d{dY H$c‘o/amono {Z{‘©Vr H$aʶmgmR>r H¥${f {dÚmnrR>mÀ¶m Om^yi amono (10) {MHy$ H$c‘o (11) noé H$c‘o (12) S>mqi~ H$c‘o
’$iamondm{Q>H$m - 42, emg{H$¶ ’$iamondm{Q>H$m - 136 d ImOJr (13) g§Ìm, ‘mog§~r, H$mJXr qc~y H$c‘o/amono (14) A§Ora H$c‘o
n§OrH¥$V amondm{Q>H$m - 1195 Aem EHy$U amÁ¶mV 1373 amondm{Q>H$m (15) gwnmar amono (16) nmZqnnar
H$m¶©aV AmhoV. gXa amondm{Q>Ho$VyZ Xadfu 5 H$moQ>r H$c‘o/amono V¶ma ~) d¡¶pŠVH$ cm^mWuÀ¶m nS>rH$ eoVO{‘Zrdarc ’$i~mJ
H$aʶmV ¶oVmV. amÁ¶mV àm‘w»¶mZo {d^mJ{Zhm¶ H$moH$U {d^mJmV- cmJdS>rH$arVm g‘m{dï> ’$i{nHo$
Am§~m, H$mOy,Zmai d {MŠHy$, npíM‘ ‘hmamï´>mV S>mqi~, noé, {MHy$, (1) Am§~m H$c‘o/amono (2) H$mOy H$c‘o/amono (3) ~moa amono
Amdim d {gVm’$i, ‘amR>dmS>¶mV Am§~m d ‘mog§~r VgoM {dX^m©V g§Ìm (4) {gVm’$i H$c‘o/amono (5) ~m§~y amono (6) OQ´>mo’$m amono
¶m ’$i{nH$mMr cmJdS> ‘moR>çm à‘mUmV H$aʶmV Amcocr AgyZ amÁ¶mV (7) Am¡fYr dZñnVr (8) gmJ amono (9) {Jarnwîn amono (10) H$Sy>qc~ amono
{d^mJ{Zhm¶ ’$i{nH$m§Mo g‘wh V¶ma Pmcoco AmhoV. amÁ¶m‘ܶo ‘moR>çm (11) qgYr amono (12) eodJm amono (13) hmXJm amono
à‘mUmV Oar ’$i~mJ cmJdS> Pmcr Agcr Varhr {d{dY ’$i{nH$m§À¶m H$) d¡¶pŠVH$ cm^mWuÀ¶m eoVmÀ¶m ~m§Ymda ’$i~mJ cmJdS>rH$arVm
joÌ {dñVmamgmR>r eoVH$è¶m§H$Sy>Z ’$i~mJ cmJdS>rgmR>r {dMmaUm hmoV g‘m{dï> ’$i{nHo$
AgVm§Zm àm‘w»¶mZo ¶mM ’$i{nH$m§À¶m cmJdS>rgmR>r ‘mJUr H$aʶmV (1) Am§~m H$c‘o/amono (2) H$mOy H$c‘o/amono (3) ~moa amono

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 29


(4) {gVm’$i H$c‘o/amono (5) Amdim H$c‘o/amono (6) qMM ,H$dR>, Zm{dݶnyU© CnH«$‘
Om§^yi amono (7) H$moH$‘ H$c‘o/amono (8) ’$Ug H$c‘o/amono (9) ~m§~y
amono (10) H$Sy>qc~ amono (11)H$mJXr qc~y amono (12)Am¡fYr dZñnVr
(13) gmJ amono (14) {Jarnwîn amono (15) gmoZMm’$m (16) H$T>rnÎmm
"AmË‘m' A§VJ©V ~Q>mQ>m nrH$ àm˶{jHo$
CËnmXZ OmñV Pmë¶mda
(17) H$Sy>qc~ amono (18) qgYr amono (19) eodJm amono (20) hmXJm
eoVH$è¶m§À¶m {nH$mg H$‘r Xa
amono (21) OQ´>mo’$m
{‘iVmo. ˶m‘wio eoVH$è¶m§Zm
‘hmË‘m Jm§Yr amï´>r¶ J«m‘rU amoOJma h‘r ¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ VmoQ>m ghZ H$amdm cmJVmo.
cmJdS> H$é BpÀN>Umè¶m eoVH$è¶m§Zr H¥${f {d^mJmÀ¶m {Oëhm/Cn{d^mJ/ ho YmoH$o AmoiIyZ ‘wa~mS>,
VmcwH$m H$m¶m©c¶mH$S>o g§nH©$ gmYyZ ’$i~mJ cmJdS>rgmR>r ‘mJUr H$amdr. ({O. R>mUo) VmcwŠ¶m‘ܶo ZdrZ
Amncm àñVmd jo{̶ñVamda ‘mݶ Pmë¶mZ§Va gZ 2017-18 À¶m nrH$ åhUyZ ~Q>mQ>m eoVH$è¶m§‘ܶo éOdʶmMo H$m‘ Mmcy Ho$co Amho.
h§Jm‘m‘ܶo ’$i~mJ cmJdS>rnwdu Imcrcà‘mUo {Z¶moOZ H$aʶmV ¶mdo. ‘m. Am‘Xma lr. {H$gZamdOr H$Wmoa,o ‘mOr Am‘Xma lr. {XJ§~a {deo d
¶moOZoA§VJ©V ’$i~mJ cm^mWu åhUyZ {ZdS> Pmë¶mZ§Va cmJdS> ‘wa~mS>Mo VmcwH$m H¥${f A{YH$mar ¶m§À¶m à¶ËZmVyZ d {Oëhm{YH$mar ¶m§À¶m
H$amd¶mÀ¶m ’$i{nH$mMr ’$i{nH${Zhm¶ {e’$mag Ho$coë¶m àVr hoŠQ>a g§H$ënZoVZy JQ> eoVrÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ "^mOrnmcm {nH$mMm joÌ {dñVma'
A§Vamà‘mUo H¥${f {d^mJmÀ¶m Vm§{ÌH$ ‘mJ©Xe©ZmImcr O‘rZ V¶ma ¶m H$m¶©H$« ‘m§VJ©V gZ 2016-17 ¶m dfm©V d[að>mÀ§ ¶m ‘mJ©Xem©ZmZwgma
H$aUo, d {ZdS> Ho$coë¶m ’$i{nH$mMm AmamIS>m V¶ma H$éZ KoʶmV AZoH$ Jmdm§‘ܶo àMma d àgmamMo H$m‘ H$aʶmV Ambo.
¶mdm. AmamIS>¶m‘ܶo cmJdS> H$amd¶mÀ¶m {R>H$mUr ’$i~mJ cmJdS>rMo VX²AZwfJ§ mZo àW‘ 9 eoVH$è¶m§À¶m 9 EH$a joÌmda ~Q>mQ>m {nH$mMr
1  1  1 ‘r. AmH$mamMo IÈo> cm^mWuZo ñdV: AWdm Hw$Qw>§~mVrc àm˶{jHo$ KoʶmV Amcr. gXaÀ¶m àm˶{jH$m§À¶m Zm|XrMm Vnerc
ì¶pŠVÛmao ImoXÿZ ¿¶mdoV. ~waerOݶ amoJmMm àmXþ^m©d Q>miʶmgmR>r nwT>rcà‘mUo Amho.
1) ~Q>mQ>m nrH$ àm˶{jH$m‘ܶo Iw’$« s nwIamO ¶m dmUmMr {ZdS>
gXaMo IÈo> gmYmaUV: VrZ AmR>dS>o CÝhm‘ܶo VmnUo Amdí¶H$ AmhoV.
cmJdS>rgmR>r H$aʶmV Amcr hmoVr.
¶moOZoA§VJ©V {ZdS> Pmcoë¶m cm^mWvZr ‘o ‘{hݶmV ’$i~mJ cmdJS>rnwdu
2) ¶m dmUmcm J«mhH$m§Mr ng§Vr AgVo.
IÈo> ImoXʶmMr H$m¶©dmhr nwU© H$amdr. 3) àm˶{jH$m‘Yrc dmU 2 Vo 2.5 ’y$Q> C§MrMm Pmcm hmoVm.
‘mVr narjU 4) nmZm§Mm a§J JX© {hadm Va AmH$ma A§S>mH¥$Vr hmoVm.
5) hm dmU gd©gmYmaU: 70 Vo 75 {XdgmV V¶ma hmoVmo, na§Vw ‘wa~mS>
¶moOZoA§VJ©V {ZdS> Ho$coë¶m cm^mWuMo O{‘ZrVrc Agcoë¶m ‘ܶo hm dmU 60 Vo 65 {XdgmV V¶ma Pmcm.
‘mVrÀ¶m Z‘wݶm§Mo ‘mVr narjU H$aUo Amdí¶H$ Amho. cm^YmaH$m§Zo 6) ¶m dmUmMo CËnmXZ 7 Vo 9 q¹$Q>c àVr EH$ar Amco.
cmJdS> H$amd¶mÀ¶m O{‘ZrVrc ‘mVrMm Z‘wZm KoʶmgmR>r H¥${f 7) CËnm{XV ~Q>mQ>o amImS>r (J«)o a§JmMo hmoV.o
{d^mJmVrc jo{̶ H$‘©Mmè¶m§H$S>o AmJ«h H$amdm d gXaMm Z‘wZm, ‘mVr 8) ZdrZ CËnm{XV ~Q>mQ>çmMo AmH$ma‘mZ 40 Vo 120 {‘.‘r. EdT>o
narjU à¶moJemio‘ܶo ‘¥X VnmgUrH$arVm cmJdS>nyd© nmR>{dʶmV ¶mdm. {XgyZ Amco.
‘mVr WamMr VnmgUr {deofV: qc~ydJu¶ ’$i{nH$mMr cmJdS> H$aUmè¶m 9) hm dmU cdH$a d C{eam ¶oUmè¶m H$anm amoJmg H$‘r ~ir nS>Vmo.
eoVH$è¶m§À¶m eoVmVrc ‘mVr narjU H$aUo JaOoMo Amho. ‘mÌ, ‘wa~mS>‘Yrc H$‘r-A{YH$ Vmn‘mZm‘wio H$anm amoJmMm àmXþ^m©d
WmoS>çm à‘mUmV {XgyZ Amcm.
IÈo> ^aUo … ’$i~mJ cmJdS>rgmR>r hoŠQ>ar ‘mnX§S>mZwgma ImoXʶmV 10) ¶m dmUmg é. 8 Vo 12 àVr {H$cmo ~mOma^md eoVH$è¶m§Zm {‘imcm.
CËnmXZmn¡H$s H$mhr ~Q>mQ>o {~¶mUo åhUyZ eoVH$è¶m§Zr R>do Zy KoVco.
Amcoco IÈoo> H¥${f {dÚmnrR>mÀ¶m {e’$maerZwgma eoUIV, gwna’$m°ñ’o$Q>
11) EH$ar {~¶mUo IM© ê$. 16,000 VgoM ‘emJV IM©, IVo d Am¡fYo
d H$sQ>H$ZmeH$mMr ^wH$Q>r ¶m§Mo {‘lU ‘mVrV {‘giyZ H¥${f {d^mJmÀ¶m
Agm EHy$U ê$. 30000 Vo 35000 IM© Amcm.
Vm§{ÌH$ ‘mJ©Xe©ZmImcr IÈo> ^aʶmV ¶mdoV. à˶j ’$i~mJ cmJdS>rnwdu 12) Vmio~X§ : gamgar Amcoco CËnmXZ … 10 q¹$Q>c àVr EH$ar
{H$‘mZ EH$ AmR>dS>¶mnwdu IÈo> ^aʶmMr H$m¶©dmhr nyU© H$aʶmV ¶mdr. gamgar Xa … àVr {H$cmo 8 ê$n¶o
à˶j cmJdS> EHy$U CËnÞ … àVr EH$a 80,000/- ê$n¶o
EHy$U IM© … àVr EH$a 35,000/- én¶o
{ZdS> H$aʶmV Amcoë¶m cm^mWuZo {ZdS>coë¶m ’$i{nH$mÀ¶m {Zìdi Z’$m … àVr EH$a 45,000/- én¶o
H$c‘m/amonm§Mr ‘mJUr IÈo> ImoXë¶mZ§Va H¥${f {d^mJmH$S>o VmËH$mi ¶m CnH«$‘mgmR>r nwʶmVrc lr {g{Õ{dZm¶H$ ’y$S> àmogqo gJ àm.
H$amdr. cmJdS>rÀ¶m h§Jm‘m‘ܶo {d{hV doioV H$c‘o/amono CncãY H$éZ {c{‘Q>So > H§$nZrVrc VÁkm§À¶m ‘mJ©Xe©ZmImcr eoVH$è¶m§Zm à{ejU
H¥${f {d^mJmÀ¶m Vm§{ÌH$ ‘mJ©Xe©ZmImcr cmJdS>rMr H$m¶©dmhr cmJdS> XoD$Z ~Q>mQ>m nrH$ àm˶{jHo$ KoʶmV Amcr. hr àm˶{jHo$ am~{dʶmgmR>r
H$mcmdYr‘ܶo nyU© H$amdr. ’$i~mJ cmJdS> ¶moOZo‘ܶo eoVH$è¶m§Zr "AmË‘m'Mo lr. JmoH$y i OmYd d lr. Hw$c}, H¥${f n¶©djo H$ lr. dS>V,o ‘§S>i
‘moR>çm à‘mUmV gh^mJ KoD$Z ’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘ ¶eñdrarVoZo H¥${f A{YH$mar lr. WoQ>o VgoM gd© H¥${f ghm¶H$ ¶m§Zr Mm§Jco H$m‘ Ho$co.
am~{dʶmgmR>r H¥${f {d^mJmg ghH$m¶© H$amdo. lr. nr. S>r. H$m§~io, VmcwH$m H¥${f A{YH$mar, ‘wa~mS>, {O. R>mUo
g§nH©$ H«$. 020-25538337 g§nH©$ H«$. 9423022131

30 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Am§~m cmJdS> V§ÌkmZ
S>m°. nr. gr. hiXdUoH$a, S>m°. E‘. nr. gUg, S>m°. ~r. EZ. gmd§V
àmXo{eH$ ’$i g§emoYZ H|$Ð, d|Jwc}, {O. qgYwXÿJ©

Om J{VH$ nmVirda Am§~m cmJdS>rMm {dMma Ho$ë¶mg OJm‘ܶo


EHy$U gw‘mao 111 Xoem§‘ܶo Am§ã¶mMr cmJdS> Ho$cr OmVo.
OJm‘ܶo 3.06 Xecj hoŠQ>a O{‘Zrda Am§~m cmJdS> AgyZ CËnmXZ
gwYm[aV OmVr
hmnyg, aËZm, qgYy, gwdUm©, H$moH$UéMr, H$moH$UamOm d H$moH$Ug‘«mQ>
¶m OmVr S>m.° ~mimgmho~ gmd§V H$moH$U H¥${f {dÚmnrR>mZo {dH${gV Ho$coë¶m
39.32 Xecj ‘o. Q>Z EdT>o Amho. ^maVm‘ܶo 1576 hOma hoŠQ>a joÌmda AmhoV. {dÚmnrR>mZo agmi Am§~m ¶m àH$mamV nm¶ar, Am‘«nmcr, ~¢JZn„r,
Am§~m cmJdS> Pmcocr AgyZ ˶mnmgyZ 18400 hOma ‘o. Q>Z EdT>o CËnmXZ gwdU©aIo m Va à{H«$¶m CÚmoJmgmR>r hmnyg ì¶{V[aŠV A{YH$ Ja, OmñV
{‘iVo. Va gamgar CËnmXH$Vm 6.25 Q>Z àVr hoŠQ>a EdT>r Amho. CËnmXZ XoUmè¶m Amc§‘nya~ZoemZ, aËZm Am{U ‘{„H$m OmVtMr {e’$mag
^maVmVrc ~hþVHo $ gd© amÁ¶mV Am§ã¶mMr cmJdS> Ho$cr OmV AgyZ Ho$cr Amho.
gw‘mao 1,300 OmVtMr Zm|X AmT>iVo. Am§Yà« Xoe, ‘hmamï´>, CËVaàXoe,
H$Zm©Q>H$, {~hma, Amo[agm hr Am§~m CËnmXZ H$aUmar à‘wI amÁ¶o AmhoV. cmJdS>
‘hmamï´>m‘ܶo 5 cmI hoŠQ>a joÌmda Am§~m cmJdS> AgyZ ˶mn¡H$s gdm©V Am§~m cmJdS>rgmR>r {ZdS>cëo ¶m joÌmVrc PmS>-o PwS>no VmoS>y Z O‘rZ
OmñV cmJdS> H$moH$Um‘ܶo AgyZ 1.84 cmI hoŠQ>a joÌ cmJdS>rImcr ñdÀN> H$ê$Z ¿¶mdr. nmdgmù¶mnydu gmYmaUV: ‘mM© Vo E{àcÀ¶m
Amho. ˶mnmgyZ 3.25 cmI ‘o.Q>Z CËnmXZ {‘iVo Am{U CËnmXH$Vm hr Xaå¶mZ 10  10 ‘rQ>a A§Vamda 1  1  1 ‘rQ>a AmH$mamMo IÈo>
2.50 Q>Z àVr hoŠQ>a EdT>r Amho. IUyZ Ago IÈo> ‘mVr, VrZ Vo Mma K‘ocr H§$nmoñQ> qH$dm eoUIV Am{U
amoOJma h‘r ¶moOZ|VJ©V ’$i~mJ cmJdS> hr ‘hÎdmH$m§jr ¶moOZm 2 Vo 3 {H$.J«.° qgJc gwna ’$m°ñ’o$Q> ¶m {‘lUmZo cmJdS>rnydu ^ê$Z R>do mdoV.
‘hmamï´> emgZmZo gZ 1995 nmgyZ gwê$ Ho$ë¶mZ§Va Am§~m cmJdS>r‘ܶo nmdgmim gwê$ hmoVmM gwYm[aV OmVtÀ¶m H$c‘m§Mr cmJdS> H$amdr. Am§~m
‘moR>çm à‘mUmV dmT> Pmcr Amho. ‘hmamï´>m‘ܶo ‘moR>çm à‘mUmda Am§~m H$c‘o XO}Xma d ImÌrera emgH$s¶ qH$dm {Z‘emgH$s¶ amondm{Q>H$o VyZM
cmJdS> H$aʶmg AÚmnhr ^anya dmd Amho. ’$ŠV H$moH$UmMm {dMma H$aVm IaoXr H$amdrV. H$moH$Um‘ܶo 5  5 ‘rQ>a A§Vamda KZnÜXVrZoXI o rc
Aem àH$mao 5 cmI hoŠQ>anojm OmñV O‘rZ ’$i~mJ cmJdS>rImcr Am§~m cmJdS> H$aVm ¶oV.o ‘mÌ ¶m nÕVrV PmS>mM§ r {Z¶{‘VnUo N>mQ>Ur
AmUVm ¶oUo eŠ¶ Amho. ˶m‘wio ‘moR>çm à‘mUmV à{H«$¶m CÚmoJ gwê$ H$aUo Amdí¶H$ AgVo. hmnyg OmVrMr cmJdS> H$amd¶mMr Agë¶mg gwc^
hmoD$Z ˶mVyZ amoOJma {Z{‘©Vrhr hmoD$ eHo$c. {Z¶m©VrMm {dMma H$aVm namJrH$aUmgmR>r 10 Vo 15 Q>ŠHo$ BVa OmVtMr åhUOo Ho$ga, aËZm, qgYy
Am§ã¶mcm naXoemV ‘moR>r ‘mJUr AgyZ ^{dî¶mV {Z¶m©VrÀ¶m X¥ï>rZo emgZmZo qH$dm Jmodm ‘mZHy$a OmVtÀ¶m cmJdS>rMr {e’$mag H$aʶmV Amcr Amho.
gwê$ Ho$coë¶m ¶moOZm§Mm ’$m¶Xm KoD$Z Am§~m cmJdS>rImcrc joÌ VgoM H$c‘ cmJdS> H$aVmZm {nedr AcJX H$mnyZ {nedrVrc ‘mVrMr
CËnmXH$Vm dmT>dZy Am{W©H$ CÝZVr gmYʶmÀ¶m X¥ï>rZo gwYm[aV V§ÌkmZmMr hþS§ >r Z ’$moS>Vm IS²S>çmÀ¶m ‘Ymo‘Y H$c‘ cmJdS> H$amdo. H$c‘ cmJdS>
H$mg YaUo A˶§V ‘hÎdmMo Amho. H$aVodi o r H$c‘mMm OmoS> O{‘ZrÀ¶m WmoS>m da amhrc ¶mMr XjVm ¿¶mdr
d OmoS>mda ~m§Ycocr ßb°pñQ>H$ nQ²Q>r H$mTy>Z Q>mH$mdr. cmJdS>rZ§Va H$c‘m§Zm
O‘rZ d hdm‘mZ H$mR>rMm AmYma Úmdm. H$c‘m§Zm dmidrnmgyZ Ìmg hmoD$ Z¶o åhUyZ cmJdS>
¶m {nH$mcm CËV‘ {ZMè¶mMr O‘rZ Amdí¶H$ AgyZ WmoS>çmem H$aVmZmM à˶oH$ IS²S>çmV 100 J«‘° 2 Q>ŠHo$ ‘mÌoMo {‘Wrc n°a{o WAm°Z
Amåc¶wŠV O{‘ZrV {nH$mMr dmT> Mm§Jë¶m àH$mao hmoV.o H$moH$UmVrc S>mJ| a qH$dm 10.Q>ŠHo$ H$m~m©arc nmdS>a Q>mH$mdr.
CVmamÀ¶m VgoM daH$g nS>rH$ O{‘Zr ¶m {nH$mg Mm§Jë¶m ‘mZdVmV. ^mar Am§~m cmJdS> OyZ‘ܶo H$aUo ’$m¶Xoera AgVo. nmdgmù¶mVrc nwT>Mo
{MH$U‘mVr, nmUr gmRy>Z amhUmè¶m d Ima O{‘Zr Am§~m nrH$ cmJdS>rgmR>r VrZ Mma ‘{hZo Z¡g{J©H$ gmdcr {‘iVo. T>Jmi hdm‘mZm‘wio CÝhmnmgyZ
A¶mo½¶ AmhoV. Am§~m ho nrH$ X‘Q> VgoM H$moaS>çm hdm‘mZmVhr Mm§Jco ¶oV.o ZdrZ cmJdS> Ho$coë¶m H$c‘m§Mo g§ajU H$aʶmgmR>r H¥${Ì‘ gmdcr {Z‘m©U
na§Vw ‘mohmoa ¶oʶmÀ¶m Am{U ’$idmT>rÀ¶m AdñWoV nmD$g d OmñVrMo YwH$o H$aʶmMr Amdí¶H$Vm ^mgV Zmhr. ¶m H$mcmdYrV nmD$g Agë¶mZo nmUr
Agë¶mg ¶m {nH$mg hm{ZH$maH$ R>aVo. ¶m H$mimV Am§~m {nH$mcm ^anya Úmdo cmJV Zmhr. O{‘ZrV ^anya gVV Amocmdm Agë¶mZo ‘wim§Mr dmT>hr
gy¶à© H$memMr Amdí¶H$Vm ^mgVo. Am§~m CËnmXZmgmR>r 10 Vo 34 A§e Omo‘Xma hmoV.o ho Z¡g{J©H$ ’$m¶Xo {hdmim qH$dm CÝhmim ¶m h§Jm‘m‘ܶo
g|.J«.o Vmn‘mZmMr JaO AgVo. ‘mohmoa ¶oʶmgmR>r Vmn‘mZ 15 A§e go.§ J«.o {‘iV ZmhrV.
n¶ªV gcJ 7 Vo 10 {Xdg Imcr ¶oUo JaOoMo AgVo. ‘mÌ ’$iYmaUogmR>r
WmoS>çm A{YH$ Vmn‘mZmMr (20 A§e g|. J«.o ) Mr Amdí¶H$Vm AgVo. gcJ H$c‘m§Zm AmYma XoUo
10 Vo 15 {Xdg 15 A§e g|.J«o nojm H$‘r Vmn‘mZ {hdmù¶mV am{hë¶mg H$c‘ cmdVodi o r ˶mcm AmYma {Xë¶mg nmdgmù¶mVrc OmoaXma
‘moR>çm à‘mUmV ‘mohmoa ¶oVmo. hm ‘mohmoa cm§~ AgVmo. na§Vw ˶m‘ܶo g§¶Šw V dmè¶m‘wio hmoUmao ZwH$gmZ Q>miVm ¶oV.o dmè¶m‘wio H$c‘mMr ‘wio VwQ>cr
’w$cm§Mo à‘mU ’$ma H$‘r AgVo. ˶m‘wio ’$im§Mo CËnmXZ KQ>V.o OmʶmMr eŠ¶Vm AgVo. ˶m‘wio PmS>mÀ¶m dmT>rda n[aUm‘ hmoVmo. åhUyZ

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 31


H$c‘m§Zm dmè¶mÀ¶m {déÕ {XeoZo AmS>ì¶m H$mR>rMm AmYma Úmdm, Amdí¶H$ C§Mrda ’$m§Úm {‘iVrc. gd©gmYmaUnUo ¶m ’$m§Úm EH$ ‘rQ>a
OoUoH$ê$Z OmoaXma dmao dmhV AgVmZm H$c‘ Z dmH$Vm H$mR>rda aocyZ C§Mrda Agmì¶mV. ¶m VrZ Mma ’$m§Úm ImoS>mda g‘ A§Vamda {dIwacoë¶m
amhrc. AmYma XoʶmgmR>r dmnam¶À¶m H$mR>çm§Zm S>m§~a cmdmdo. Vgo Z amhVrc ¶mMr H$miOr ¿¶mdr. {deofV: ^oQ> H$c‘mÀ¶m ~m~VrV Aem ’$m§Úm
Ho$ë¶mg H$mR>çm§Zm dmidrMm CnÐd hmoʶmMr eŠ¶Vm AgVo Am{U O{‘ZrÀ¶m AJXr Odi ¶oʶmMr eŠ¶Vm AgVo. åhUyZ O{‘ZrnmgyZ EH$
Vr dmidr Z§Va H$c‘m§Zmhr CnÐdH$maH$ hmoD$ eH$Vo. H$c‘mMo ImoS> ‘rQ>a C§Mrn¶ªV ImoS> ‘moH$io amhrc Aer ì¶dñWm H$amdr. ˶mgmR>r
AmYmamÀ¶m H$mR>rcm ~m§YʶmgmR>r XmoarMr JmR> Z ‘maVm Xmoarcm B§J«Or OgOer H$c‘m§Mr dmT> hmoB©c VgVí¶m Imcrc ’$m§Úm hiyhiy A§VamZo
AmR>mMm AmH$ma XoD$Z ~m§Ymdr. JmR> ‘maë¶mg Vr Xmoar VerM amhÿZ H$mnyZ Q>mH$mì¶mV. ¶mnojm OmñV diU XoʶmMr qH$dm N>mQ>Ur H$aʶmMr
˶m‘wio H$c‘m§À¶m ImoS>mcm BOm nmohmoMʶmMr eŠ¶Vm AgVo. XodJS> Amdí¶H$Vm ZgVo. ˶m‘wio H$c‘m§À¶m Imcr hdm IoiVr amhVo Am{U
^mJmVrc H$R>rU H$mVimV O{‘ZrV gwé§J cmdyZ hmnyg Am§ã¶mMr H$c‘o Am§Va‘emJVrMr H$m‘o gmoB©ñH$aar˶m H$aVm ¶oVmV.
˶m IS²S>çmV cmdVmV. na§Vw Aem IS²S>çmV nmdgmMo nmUr gmMyZ
amhUma Zmhr ¶mMr H$miOr KoUo OéarMo Amho. AݶWm cmdcocr H$c‘o ‘mohmoa IwS>Uo
‘moR>çm à‘mUmda XJmdʶmMr eŠ¶Vm AgVo. ¶m{edm¶ Am§~m H$c‘m§Zm ZdrZ V¶ma Ho$coë¶m H$c‘m§Zm amondm{Q>Ho$V AgVmZmXoIrc ‘mohmoa
XJS>r JS>Jm ~m§YyZ H$c‘m§À¶m ~w§Ü¶mOdi Mm§Jcr ‘mVr d eoUIV ^ê$Z ¶oʶmMr eŠ¶Vm AgVo Am{U nwT>ohr Xadfu ¶oV amhVmo. Hw$Vyhc åhUyZ
H$c‘m§Mm Omo‘ dmT>{dcm OmVmo Am{U H$c‘m§Mo OmoaXma dmè¶mnmgyZ ~aoM eoVH$ar hm ‘mohmoa VgmM H$c‘m§da R>odyZ ˶mnmgyZ {‘iUmar EH$
g§ajU Ho$co OmVo. Vo XmoZ ’$io KoVmV. na§Vw PmS>mÀ¶m dmT>rÀ¶m X¥ï>rZo Aer ’$io KoUo
’$maM hm{ZH$maH$ AgVo. dmT>rg cmJcoë¶m H$c‘m§Mr gd© eŠVr Am{U
Iw§Q>mdarc ’y$Q> H$mT>Uo AÞÐì¶o ¶m ’$iYmaUoH$S>o IMu nS>VmV. ˶m‘wio H$c‘m§Mr dmT> Iw§Q>Vo.
H$c‘m§À¶m dmT>rÀ¶m H$mimV Iw§Q>mda ZdrZ ’y$Q> ¶oV amhVo. hr ’y$Q> hr Iw§Q>cocr dmT> ˶m PmS>mcm Am¶wî¶^a hm{ZH$maH$ R>aVo Am{U PmS>mMr
doiÀ¶m doir Z H$mT>ë¶mg Vr Omo‘mZo dmT>Vo. gd© AÞÐì¶ ¶m ’y$Q>rÀ¶m nwT>rc CËnmXZj‘Vm H$‘r hmoVo. åhUyZ cmJdS>rZ§VaMr Mma df} Var
dmT>rH$S>o diVmV. ˶m‘wio H$c‘mÀ¶m ’$m§XrMr dmT> Iw§Q>Vo. doirM cj ¶m ZdrZ H$c‘m§da ‘mohmoa {XgVmM Vmo cJoM H$mTy>Z Q>mH$mdm. ˶mgmR>r
Z {Xë¶mg Aer dmT> ’$maM C{eam cjmV ¶oVo. Vmon¶ªV 5 Vo 6 dfm©Mm ‘mohmoamÀ¶m h§Jm‘mV ZdrZ ~mJoMr daModa nmhUr H$ê$Z H$c‘§mda ‘mohmoa
H$mcmdYr CcQ>cocm AgVmo Am{U ¶m dmT>rda am¶di Am§~o {Xgë¶mZ§Va amhUma Zmhr ¶mMr H$miOr ¿¶mdr. ˶m‘wio gd© AÞÐì¶o PmS>mÀ¶m
Pmcocr MyH$ g‘OyZ ¶oVo. ¶mdoir H$c‘m§Mr ’$m§Xr IwaQ>cocr d H$‘Hw$dV dmT>rcm IM© hmoD$Z H$c‘o Mm§Jcr S>oaoXma hmoVrc.
AgVo. ˶mZ§Va Aer H$c‘o nyd©dV AmUUo H$R>rU hmoD$Z ~gVo. ¶m
{edm¶ H$c‘m§À¶m OmoS>mda H$mhr doiog ßb°pñQ>H$ nÅ>r qH$dm gwVi nmUr ì¶dñWmnZ
~m§Ycocr {XgyZ Amë¶mg Vr H$c‘o cmdë¶mda cJoM H$mTy>Z Q>mH$mdr. Am§~m ho qgMZm{edm¶ dmT>Umao H$moaS>dmhÿ nrH$ Agco Var n{hcr
VrZ df} {Z¶{‘VnUo nmUr {Xë¶mg nwT>À¶m dmT>rda Am{U CËnmXZmda
Am§~m H$c‘m§Mo Jwam§nmgyZ g§ajU ˶mMm Mm§Jcm n[aUm‘ {XgyZ ¶oVmo. VgoM H$c‘m§Mr ‘ahr H$‘r hmoVo.
Am§~m H$c‘m§Mo ^Q>Š¶m Jwam§nmgyZ g§ajU H$aʶmgmR>r nyU© ~mJocm ˶mgmR>r n{hë¶m dfu {hdmù¶mV AmR>dS>çmVyZ EH$Xm Am{U CÝhmù¶mV
H$mQ>oar VmaoMo Hw§$nU qH$dm H$mQ>oar {ZdSw§>Jm§Mo Hw§$nU cmdmdo. VgoM OmoaXma AmR>dS>çmVyZ XmoZ doim nmUr Kmcmdo. Xþgè¶m dfu {hdmù¶mV n§Yam
dmè¶mnmgyZ H$c‘m§Mo g§ajU H$aʶmgmR>r ~mJoÀ¶m X{jU Am{U npíM‘ {Xdgm§VyZ EH$Xm Am{U CÝhmù¶mV XmoZXm nmUr Úmdo. {Vgè¶m dfu ho
{Xeocm dmam à{V~§YH$ OcX d C§M dmT>Umè¶m gwê$, {gëìha AmoH$ qH$dm à‘mU H$‘r H$ê$Z {hdmù¶mV ‘{hݶmVyZ EH$Xm Am{U CÝhmù¶mV Xa
A°H°${e¶m ¶m PmS>m§Mr KÅ> cmJdS> H$amdr. ˶m‘wio dmè¶m‘wio PmS>m§Mr n§Yam {Xdgm§Zr nmUr Kmcmdo. à˶oH$ doir 30 crQ>a (XmoZ ~mXë¶m)
EH$m {Xeocm hmoUmar dmT> qH$dm PmS>o CÝ‘iyZ hmoUmao ZwH$gmZ Q>miVm nmUr à˶oH$ PmS>mcm Kmcmdo. ‘mÌ nmdgmù¶mV H$c‘m§Odi nmUr gmMy
¶oB©c. cmJdS>rZ§Va n{hë¶m dfu H$c‘m§Zm Am°ŠQ>mo~a ‘{hݶmV Am{U Z¶o åhUyZ nmʶmMm ¶mo½¶ àH$mao {ZMam H$aUo OéarMo AgVo, AݶWm
CÝhmù¶mV àIa CÝhmnmgyZ g§ajU H$aʶmgmR>r dê$Z d X{jU ~mOycm ‘wio Hw$OyZ H$c‘o XJmdʶmMr eŠ¶Vm AgVo.
‘§S>n H$ê$Z {dai gmdcr H$amdr. VgoM H$c‘m§À¶m ImoS>mcm ~mYm hmoD$ H$moH$U {d^mJmV nmdgmù¶mV ^anya nmD$g nS>V Agcm Var H$mhr
Z¶o åhUyZ Xadfu H$c‘m§À¶m ImoS>mda O{‘ZrnmgyZ 2.5 Vo 3.0 ’y$Q> {R>H$mUr E{àc Vo ‘o ‘{hݶm§V nmʶmMm VwQ>dS>m ^mgy cmJVmo. Aem
C§Mrn¶ªV ~moS>m}noñQ> cmdmdr. doir S>m|JaCVmamda H$c‘m§Zm nmUr XoUo AdKS> OmVo. ¶mgmR>r {R>~H$
nÕVrZo nmUr {Xë¶mg H$‘r nmʶmV (gw‘mao 40 Q>ŠHo$ H$‘r nmʶmV)
H$c‘m§Zm diU XoUo Am{U H$‘r H$ï>mV nmUr XoVm ¶oVo. VgoM OcHw§$S>mÛmao nmdgmMo nmUr
~è¶mM doim cmJdS>rÀ¶m doir H$c‘m§Zm ’$m§Úm ’w$Q>coë¶m ZgVmV. gmR>dyZ ˶mMm dmna H$c‘m§Zm BVa h§Jm‘mV qgMZmgmR>r H$aVm ¶oVmo.
Aer H$c‘o C§M dmT>ë¶mZ§Va ˶mg ’$m§Úm ’w$Q>VmV. H$mo¶ H$c‘ Am{U ¶mhr ncrH$S>o nmUr Z XoVm cmJdS> H$amd¶mMr Agë¶mg H$m¶‘ OmJr
‘¥XþH$mï> H$c‘o ~è¶mM doim gai d C§M dmT>VmV. ¶mgmR>r H$c‘ C§M amono H$ê$Z ˶mda ‘¥XH$mï> qH$dm pìh{Z¶a nÕVrZo H$c‘o H$amdrV. ‘mÌ
Agë¶mg cmJdS>rÀ¶mdoir dmT>rMm S>moim ZImZo qH$dm VrúU h˶mamZo H$mo¶r qH$dm amono nmdgmÀ¶m gwédmVrcmM cmdUo OéarMo Amho. O{‘ZrV
H$mnmdm. ¶m‘wio ˶m {R>H$mUmhÿZ ZdrZ VrZ Vo Mma S>moio ’w$Qy>Z ˶mnmgyZ nmUr {Q>Hy$Z R>odʶmgmR>r nm°{c{WZ qH$dm JdVmMo AmÀN>mXZhr ’$m¶Xoera

32 & eoVH$ar & ‘o & 2017


R>aVo. na§Vw CÝhmù¶mV JdVmcm AmJ cmJy Z¶o åhUyZ AmJà{V~§YH$ Ma H$mT>mdoV.
gwédmVrÀ¶m H$mimV nmUr Kmcmdo cmJy Z¶o åhUyZ H$mhr eoVH$ar VrZ dfm©Mr S>ã¶mVrc H$c‘o cmdVmV. ¶m nÕVrV eoVH$è¶m§Mo ~aoM ZwH$gmZ hmoʶmMr
eŠ¶Vm AgVo. ho ZwH$gmZ ghOnUo {XgyZ ¶oV Zmhr. na§Vw ¶m S>ã¶m§Vrc VrZ dfm©À¶m H$c‘m§Mr ‘wio AmVë¶m AmV JwS§ >micocr amhVmV. Aem n[apñWVrV
Am§ã¶mMo gmoQ>‘i
y AÞ d nmUr ¶mgmR>r Imocda ngê$ eH$V Zmhr. gmh{OH$M Aem PmS>mZ§ m nwaeo r AÞÐì¶o {‘iy eH$V ZmhrV. ˶m‘wio ˶m§À¶m dmT>rda
ghO X¥ï>rg Z ¶oUmam {dnarV n[aUm‘ hmoVmo. hr JwS§ >micocr ‘wio O{‘ZrV Imocda Z Joë¶m‘wio PmS>mcm C^o amhʶmgmR>r ^¸$‘ AmYma {‘iV Zmhr. ˶m‘wio
‘moR>o dmXi Pmë¶mg Aer PmS>o CÝ‘iyZ nS>VmV. ˶mnojm EH$ dfm©Mr H$c‘o cmdë¶mg ˶m§Mr ‘wio O{‘ZrV ngaʶmg ^anya dmd Am{U H$mcmdYr {‘iy
eH$Vmo. gmV Vo AmR> dfm©VM Aem H$c‘m§Mr dmT> S>ã¶m§Vrc H$c‘m§njo m OmñV g‘mYmZH$maH$ Pmë¶mMo {XgyZ Amco Amho.
’$iYmaUm hmoUmè¶m PmS>mZ§ m nmUr XoUo Amdí¶H$ Zgco Var ’$im§À¶m dmT>rÀ¶m H$mimV nmUr {Xë¶mg ˶m§Mr Ji H$‘r hmoVo Am{U ’$im§Mm AmH$mahr
dmT>Vmo. agmi OmVt‘ܶo agmMo à‘mU dmT>V,o na§Vw ‘m§gc OmVtÀ¶m ’$im§‘ܶo nmʶmMo à‘mU dmT>ë¶mZo ˶m§Mr àV KgaVo. ñdmX Am{U ’$im§Mm
{Q>H$mD$nUmMm H$mcmdYr H$‘r hmoVmo. ’$io cdH$a Iam~ hmoVmV. ˶m‘wio ’$iYmaUoZV§ a ’$io dmQ>mʶmÀ¶m AmH$mamMr Pmë¶mda ‘{hݶmÀ¶m A§VamZo PmS>mMo
d¶ d CncãYVoZgw ma 70 Vo 150 crQ>a nmUr àVr H$c‘m§g VrZ doim (nmù¶m) Úmdo. ’$io V¶ma hmoʶmÀ¶m EH$ ‘{hZm AJmoXa H$c‘m§Zm nmUr XoUo
~§X H$amdo åhUOo ’$im§Mm XOm© Am{U {Q>H$mD$nUm ¶m§da {deof {dnarV n[aUm‘ hmoUma Zmhr. nmdgmù¶mZ§Va ‘mohmoa ¶oBn© ¶ªVhr H$c‘m§Zm nmUr XoʶmMr
Amdí¶H$Vm Zmhr. ¶m H$mcmdYrV nmUr {Xë¶mg ‘mohmoamEodOr ZdrZ nmcdr ¶oʶmMr eŠ¶Vm AgVo. ‘mohmoa ¶oʶmgmR>r Am§ã¶mÀ¶m PmS>mZ§ m nmʶmMm VmU
~gUo Amdí¶H$ AgVo. VmU nS>ë¶m‘wio PmS>mVrc OyZ ’$m§ÚmMo à‘mU dmTy>Z W§S>rÀ¶m H$mimV ‘mohmoa ’w$Q>ʶmg ‘XV hmoV.o ZdrZ nmcdtZm ‘mohmoa ¶oV Zmhr.
IV ì¶dñWmnZ
Am§ã¶mÀ¶m PmS>mMr H$moUVrhr ‘emJV Z H$aVmXoIrc ˶m§Mr dmT> hmoV Agë¶mMo {XgyZ ¶oVo. na§Vw Am§ã¶mÀ¶m PmS>m§À¶m ’$m§Úm§Mr, nmZm§Mr, ’w$cm§Mr
Am{U ’$im§Mr dmT> hmoʶmgmR>r Or eŠVr IM© hmoVo Vr ^ê$Z H$mT>ʶmgmR>r ˶mg IVénmZo AÞnwadR>m H$aUo A˶§V Amdí¶H$ AgVo. OerOer
PmS>mMr dmT> Am{U ’$iYmaUm dmT>V OmVo VgVer ¶m AÞÐì¶m§Vhr dmT> H$aUo Amdí¶H$ AgVo. AݶWm PmS>m§Mm Omo‘ Am{U CËnmXZ H$‘r hmoV OmVo.
˶mgmR>r amgm¶{ZH$ IVm§~amo~aM g|{ж IVm§Zmhr AZݶgmYmaU ‘hÎd Amho. g|{ж IVm§‘wio H$mhr à‘mUmV AÞÐì¶o {‘iVmVM, na§Vw O{‘ZrMm nmoV
gwYmaʶmgmR>r ¶m IVm§Mr A˶§V Amdí¶H$Vm AgVo. ¶m g|{ж IVm§‘wio O{‘ZrMr KS>U, OcYmaUmeŠVr, OmXm nmʶmMm {ZMam, gyú‘ AÞÐì¶mMr
CncãYVm B˶mXr ~m~r gwYmaVmV. VgoM O{‘ZrVrc Jm§Sy>i Am{U gwú‘{OdmUy§Mr {H«$¶mercVm dmT>Vo. ˶m‘wio ‘wim§Mr dmT> hmoʶmg dmd d ‘XV {‘iVo
Am{U ˶mMm PmS>mÀ¶m dmT>rda Mm§Jcm n[aUm‘ hmoVmo.

H$c‘o Omo‘mZo dmTy>Z ^anya ’$io ¶oʶmgmR>r PmS>m§Zm {Z¶{‘VnUo IVo XoUo Amdí¶H$ Amho. H$c‘m§À¶m d¶mo‘mZmà‘mUo nwT>rcà‘mUo IVo ÚmdrV.
d¶ df} eoUIV ¶w[a¶m (J«°‘) gwna ’$m°ñ’o$Q> (J«°‘) å¶waoQ> Am°’$ nmoQ>°e (J«°‘)
1 1 K‘oco 300 300 170
2 2 K‘ocr 600 600 340
3 3 K‘ocr 900 900 510
4 4 K‘ocr 1200 1200 680
5 5 K‘ocr 1500 1500 850
6 6 K‘ocr 1800 1800 1020
7 7 K‘ocr 2100 2100 1190
8 8 K‘ocr 2400 2400 1360
9 9 K‘ocr 2700 2700 1530
10 d nwT>o 10 K‘ocr 3000 3000 1700

¶m IVm§‘wio ‘moR>çm PmS>mcm à˶oH$s 1.5 {H$cmo ZÌ, 500 J«°‘ ñ’w$aX Am{U 1.0 {H$cmo nmcmemMm nwadR>m hmoB©c. gd©gmYmaUnUo IVo nmdgmÀ¶m
gwédmVrcm {Xcr OmVmV. na§Vw H$moH$U {d^mJmV nmdgmcm gwédmV hmoVmM gVV nmD$g nS>V amhVmo. Aem n[apñWVrV IVo {Xë¶mg ˶mMm nmʶm~amo~a
{ZMam hmoD$Z qH$dm dmhÿZ OmʶmMr eŠ¶Vm AgVo (‘w»¶V: ZÌ IVo). ˶m‘wio {Xcoë¶m IVm§VyZ ’$maM WmoS>o AÞm§e H$c‘m§Zm {‘iVmV. ¶m{déÜX
IVm§Mm OmñVrVOmñV cm^ {‘iʶmgmR>r O{‘ZrV Amocmdm AgUohr Amdí¶H$ AgVo. ¶mgmR>r nmdgmMm Omoa H$‘r Pmë¶mda åhUOo Am°JñQ> AIoarg

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 33


qH$dm gßQ>~| aÀ¶m gwédmVrg H$moH$UmV hr IVo ÚmdrV. Á¶m§Zm eŠ¶ Agoc Am§Va{nHo$
˶m§Zr nyU© eoUIV, nyU© ñ’w$aX Am{U nyU© nmcme IVm§Mr ‘mÌm nmD$g cmJdS>rZ§VaÀ¶m n{hë¶m Xhm dfm©n¶ªV Am§ã¶mÀ¶m PmS>m§‘ܶo ~arM
gwê$ Pmë¶mda OyZ ‘{hݶmV PmS>mZ§ m Úmdr d Cacoco AY} ZÌ Am°JñQ> OmJm [aH$m‘r amhVo. ¶m OmJoMm Cn¶moJ Am§Va{nH$m§gmR>r Ho$ë¶mg
Vo gßQ>~| a‘ܶo Kmcmdo, åhUOo OmñVrVOmñV IV PmS>mÀ¶m dmT>rgmR>r d Am§ã¶mMo ’$m¶Xoera CËnmXZ {‘ion¶ªV ˶mnmgyZ CËnÞmV ^a nS>Vo.
CËnmXZmgmR>r dmnaco OmB©c. gmYmaUnUo ’$iPmS>mÀ¶m ‘wim§Mm {dñVma H$moH$UmVrc Am§~m ~mJoV Iarn h§Jm‘mV gm~wXmUm d hiX Va aã~r
hm ’$m§Úm§À¶m ngmè¶mBVH$mM AgVmo. Am§ã¶mÀ¶m ~m~VrVhr ’$m§Úm§À¶m Am{U h§Jm‘mV ‘wim, {eamir, ^monim, H$macr, Q>mo‘°Q>mo, dm§Jr, dmcr Am{U
‘wim§À¶m {dñVmamZo Odinmg gmaIoM joÌ ì¶mncoco AgVo. AÞ emofZy aVmir ¶m§gma»¶m ^mÁ¶m d H§$X {nH$m§Mr h§Jm‘mZwgma cmJdS>rgmR>r
KoUmar ‘wio hr eodQ>À¶m Q>mHo $mH$S>o ~hþg»§ ¶oZo AgVmV. ¶m AÞ emofZy {e’$mag H$aʶmV Amcr Amho.
KoUmè¶m ‘wim§nmerM IVo KmcUo A˶§V Amdí¶H$ AgVo. åhUyZ H$c‘m§À¶m
{dñVmamImcr EH$ Vo XmoZ ’y$Q> Am§VaJmocmH$ma Ma H$mT>mdm. ¶m MamMr Am§~m ‘mohmoa g§ajU
é§Xr 46 Vo 60 g|.‘r. Am{U Imocr 15 g|.‘r. Agmdr. ¶m MamV Q>mi, Am§~m ‘mohmoamda VwS>VwS>o, ‘rO‘mer ¶mgma»¶m {H$S>r Am{U ^war amoJ
nmcmnmMmoim Am{U g|{ж IVo (eoUIV qH$dm H§$nmoñQ>) Q>mHy$Z ˶mda d nmZm§da d ’$im§da AmT>iUmar H$mir ~waer ¶m‘wio ‘moR>çm à‘mUmda
amgm¶{ZH$ IVo MamV g‘à‘mUmV Q>mH$mdrV. Z§Va hm Ma nwÝhm ‘mVrZo ’$im§Mo CËnmXZ H$‘r hmoVo. VgoM ’$im§Mr àVhr S>mJ nSy>Z Iam~ hmoVo.
~wOdmdm. ¶mdoir ImoS>mg^modVr d Mam^modVr dmT>cco o VU H$mTy>Z Q>mH$mdo. ˶mgmR>r S>m°. ~mimgmho~ gmd§V H$moH$U H¥${f {dÚmnrR>mZo Am§~m ‘mohmoa
AݶWm "VU ImB© YZ' ¶m CŠVrZwgma VUM gd© AÞÐì¶m§Mm Cn^moJ g§ajUmgmR>r Imcrcà‘mUo H$sQ>H$ZmeH$ Am{U ~waerZmeH$m§Mr ’$dmaUr
KoD$Z ZwH$gmZ H$aVrc. H$aʶmMr {e’$mag Ho$cr Amho.

VŠVm H«$. 1 : Am§ã¶mdarc ‘mohmoa g§ajUmMo doimnÌH$


’$dmaUrMr doi H$sQ>H$ZmeH$ 10 crQ>a nmʶmgmR>r eoam
cmJUmao Am¡fY
H$sQ>H$ZmeH$m§Mr n{hcr ’$dmaUr 5 Q>ŠHo$ gm¶na‘o{W«Z (àdmhr) qH$dm AZwH«$‘o 3 {‘.cr H$anm amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r
gßQ>|~a AIoarg qH$dm Am°ŠQ>mo~aÀ¶m 20 Q>ŠHo$ ’$Zoìh°caoQ> (àdmhr) qH$dm 5 {‘.cr. nmʶmV {daKiUmao
n{hë¶m n§YamdS>çmV g§nyU© PmS>mda 2.8 Q>ŠHo$ S>oH°$‘o{W«Z (àdmhr) qH$dm 9 {‘.cr. H$m~}ÝS°>{P‘ 10 J«°‘,
{Z~r{gS>rZ + gm¶na‘oW«rZ 4 Q>ŠHo$ 15 {‘.cr. Wm¶monrZoQ>‘oWrc 10 J«°‘
qH$dm Šbmoamonm¶ar’$m°g 50 Q>ŠHo$ + 10 {‘.cr. qH$dm àm’$sZo’$ 20 J«°‘ {‘giyZ
gm¶na‘oW«rZ 5 Q>ŠHo$ ’$dmamdo.
H$sQ>H$ZmeH$mMr Xþgar ’$dmaUr {¹$Zm°c’$m°g 25 Q>ŠHo$ àdmhr qH$dm AZwH«$‘o 20 {‘.cr. ^war amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r nmʶmV
‘mohmoa {ZKʶmnydu S>moio ’w$JVmM H$m~m©arc 50 Q>ŠHo$ qH$dm 20 J«°‘ {daKiUmao J§YH$ (80 Q>ŠHo$ )
ImoS>, ’$m§Úm§da d e|S>çmda àm’o$Zmoo’$m°g 50 Q>ŠHo$ 10 {‘.cr. 20 J«°‘ qH$dm H$m~}ÝS°>{P‘
10 J«°‘ {‘giyZ ’$dmamdo.
H$sQ>H$ZmeH$mMr {Vgar ’$dmaUr 17.8 Q>ŠHo$ B{‘S>mŠbmoàrS> qH$dm AZwH«$‘o
Xþgè¶m ’$dmaUrZ§Va gw‘mao XmoZ ŠbmoWr¶m{ZS>rZ 50 Q>ŠHo$ (‘mhmoa 3 {‘.cr. d
AmR>dS>çm§Zr (‘mohmoa ’w$Q>VmM) ’w$cʶmÀ¶m AdñWoV ’$dmaʶm 1.2 J«°‘ {Vgè¶m, Mm¡Ï¶m d nmMì¶m
Q>mimì¶mV) ’$dmaUrÀ¶m doiog H$sQ>H$ZmeH$
H$sQ>H$ZmeH$mMr Mm¡Wr ’$dmaUr. Wm¶mo‘oWmŠPm‘ 25 Q>ŠHo$ qH$dm AZwH«$‘o 1 J«°‘ ÐmdUm‘ܶo ^war amoJmÀ¶m
{Vgè¶m ’$dmaUrZ§Va gw‘mao XmoZ Q´>m¶mPmo’$m°g 40 Q>ŠHo$ d 10 {‘.cr. {Z¶§ÌUmgmR>r hoŠPmH$moZ°Pmoc
AmR>dS>çm§Zr 5 {‘.cr. qH$dm nmʶmV {daKiUmao
J§YH$ 20 J«°‘ qH$dm H$m~}ÝS°>{P‘
H$sQ>H$ZmeH$mMr nmMdr ’$dmaUr ’°$ÝWmoEQ> 50 Q>ŠHo$ (àdmhr) qH$dm AZwH«$‘o 20 {‘.cr. 10 J«°‘ {‘giyZ ’$dmamdo.
Mm¡WrZ§Va gw‘mao XmoZ AmR>dS>çm§Zr S>m¶‘oWmoEoQ> 30 Q>ŠHo$ qH$dm 10 {‘.cr.
Oê$a nS>ë¶mg S>oëQ>m‘oW«rZ 1 Q>¸$m + Q´>m¶Pmo’$m°g 10 {‘.cr.
35% qH$dm c°‘S>mgm¶h°cmoW«rZ 5% 6 {‘.cr.
H$sQ>H$ZmeH$mMr ghmdr ’$dmaUr nmMì¶m ’$dmaUr‘ܶo gwM{dcoë¶m -- JaO ^mgcr VaM
nmMì¶m ’$dmaUrZ§Va gw‘mao XmoZ H$sQ>H$ZmeH$mn¡H$s Z dmnacoë¶m ’$dmaUr H$amdr.
AmR>dS>çm§Zr H$sQ>H$ZmeH$m§Mr ’$dmaUr H$amdr.

34 & eoVH$ar & ‘o & 2017


~Xc ¶m‘wio hmoUmar Ji Wm§~{dʶmgmR>r nwT>rc Cnm¶¶moOZm gwM{dë¶m
AmhoV.
’$iYmaUm Pmë¶mda {Vgè¶m Vo Mm¡Ï¶m H$sQ>H$ZmeH$ ’$dmaUr‘YyZ
20 Q>ŠHo$ ¶w[a¶m (20 J«°‘ ¶w[a¶m àVr crQ>a) nmʶmV nyU©nUo
{‘giyZ 2 Vo 3 doim ’$dmamdo. ˶m‘wio ’$iJi H$‘r hmoD$Z ’$im§Mr
dmT> Mm§Jcr hmoVo.
’$io dmQ>mʶmEdT>r Pmë¶mda 20 nr.nr.E‘. Z°ßW°{cH$ A°g°{Q>H$
A°{gS> ¶m g§OrdH$mMo ÐmdU ‘mohmoamda ’$dmamdo, Xþgar ’$dmaUr
’$io JmoQ>rÀ¶m AmH$mamMr Pmë¶mda H$amdr. ˶m‘wio ’$iJi
H$‘r hmoVo.
’$iYmaUm Pmë¶mda OoWo eŠ¶ Amho VoWo àVr PmS>mg 15 {Xdgm§Zr
100 Vo 200 crQ>a nmUr Úmdo. Aem àH$mao 2 Vo 3 nmʶmÀ¶m
{Z¶{‘V CËnmXZmgmR>r n°Šbmoã¶wQ´>mPmocMm dmna nmù¶m Úmì¶mV, ’$io H$mT>Urg V¶ma hmoʶmÀ¶m g§^mì¶ EH$ ‘{hZm
AJmoXa PmS>mg nmUr XoUo ~§X H$amdo. åhUOoM ’$im§À¶m JwUdËVoda
Á¶m OmVtZm dfm©AmS> qH$dm A{Z¶{‘V ’$iYmaUm hmoVo Aem H$moUVmhr A{Zï> n[aUm‘ hmoUma Zmhr. nmD$g g§në¶mda PmS>m§Zm
H$c‘m§Zm Xadfu ’$iYmaUogmR>r n°Šbmoã¶wQ´>mPm°c ¶m dmT> {ZamoYH$ ‘mohmoa ¶oB©n¶ªV nmUr XoD$ Z¶o AݶWm ‘mohmoamEodOr nmcdr A{YH$
g§{OdH$mMm dmna A˶§V à^mdr AmT>iyZ Amcocm Amho. ¶m g§{OdH$m‘wio ¶oD$Z CËnmXZ H$‘r {‘iʶmMr eŠ¶Vm AgVo.
A{YH$ à‘mUmV ‘mohmoa ¶oD$Z ’$im§Mo A{YH$ CËnmXZ {‘iVo. VerM ’$iYmaUoZ§Va ’$io dmQ>mUm, JmoQ>r d A§S>mH¥$Vr AmH$mamMr AgVmZm
hr ’$io h§Jm‘mV XmoZ Vo Mma AmR>dS>o cdH$a V¶ma hmoVmV. ˶m‘wio 1 Q>¸$m nmoQ>°{e¶‘ Zm¶oQ´>oQ>Mr (10 J«°‘ àVr crQ>a nmUr) VrZ doim
Aem ’$im§Zm ~mOmamV A{YH$ Xa {‘iVmo. na§Vw n°Šbmoã¶wQ´>mPm°cMm dmna ’$dmaUr H$aʶmMr {e’$mag H$aʶmV Amcr Amho. ¶m‘wio ’$im§Mo
10 dfm©nmgyZ H$amdm. Mm§Jë¶m dmT>coë¶m hmnyg Am§ã¶mÀ¶m PmS>m§Zm A{YH$ dOZ d AmH$ma ¶m‘ܶo dmT> hmoV AgyZ ’$im§Mr àVhr gwYmaVo.
d cdH$a ’$io ¶oʶmgmR>r 8 ì¶m dfm©nmgyZhr n°Šbmoã¶wQ´>mPm°cMm dmna gmIa d AmåcVm ¶m§Mo à‘mU gw¶mo½¶ hmoD$Z ’$imcm VgoM Jamcm
H$aVm ¶oB©c. n°Šbmoã¶wQ´>mPm°c ho "H$ëQ>ma' ZmdmÀ¶m Ðdê$n agm¶ZmVyZ AmH$f©H$ a§J ¶oVmo. ’$imMm {Q>H$mD$nUm dmT>Vmo Am{U gmŠ¶mMo à‘mU
CncãY hmoVo. ˶mV 23 Q>ŠHo$ n°Šbmoã¶wQ´>mPm°c ho {H«$¶merc KQ>H$ H$‘r hmoVo.
AgVo. gd©gmYmaU Mm§Jë¶m dmT>coë¶m à˶oH$ PmS>mg 3 {‘.cr. H$ëQ>ma hmnyg Am§~m ’$im§Mo A{YH$ CËnmXZ {‘iʶmgmR>r 55 Q>ŠHo$ Vrd«VoMo
(0.75 J«°‘ n°Šbmoã¶wQ´>mPm°c {H«$¶merc KQ>H$) àVr ‘rQ>a ì¶mg {dñVmamg Jmo‘yÌ ’$io dmQ>mʶmÀ¶m AmH$mamMr Agë¶mnmgyZ nwT>o AmR>dS>çmÀ¶m
3 Vo 6 crQ>a nmʶmV {‘giyZ PmS>m§Zm Úmdo. ho agm¶Z dfm©VyZ EH$Xm A§VamZo 3 Vo 6 doim ’$dmaUrMr {e’$mag H$aʶmV Amcr Amho.
Owc¡ Vo Am°JñQ> ‘{hݶmV Úmd¶mMo AgVo. PmS>mÀ¶m ~w§Ü¶m^modVr PmS>mÀ¶m
dVw©imH$ma {dñVmamÀ¶m EH$ Vo XmoZ ’y$Q> AmV {Q>H$mdmÀ¶m ghmæ¶mZo nwÝhm nwÝhm ¶oUmè¶m ‘mohmoamMo {Z¶§ÌU
10 Vo 12 g|.‘r. Imoc, g‘ A§Vamda 25 Vo 30 IÈo> KoD$Z ˶mV V¶ma W§S>rÀ¶m WmoS>çm WmoS>çm H$mcmdYrZo ¶oUmè¶m cmQ>o‘wio cdH$a ‘mohmoa
Ho$coco {‘lU g‘à‘mUmV AmoVmdo. Z§Va IÈo> ‘mVrZo ~wOdyZ Q>mH$mdoV. ¶oD$Z ’$io Yacoë¶m ’$m§Úmda nwÝhm ZdrZ ‘mohmoa ¶oVmo Am{U ˶m‘wio ¶m
H$ëQ>ma Xoʶmnydu d Z§Va PmS>m^modVr Agcoco VU/JdV H$mTy>Z Q>mH$mdo. ZdrZ ‘mohmoamH$S>o gd© AÞÐì¶o nwa{dcr OmVmV. ˶m‘wio nydu Yacocr
H$ëQ>ma g§OrdH$ {Xcoë¶m PmS>m§Zm 3 Vo 4 ‘{hݶm§V ‘mohmoa ¶oʶmg ’$io hiyhiy JiyZ nS>VmV Am{U ‘moR>o Am{W©H$ ZwH$gmZ hmoVo. ho ZwH$gmZ
gwédmV hmoVo. ¶m ‘mohmoamMo {H$S>r d amoJm§nmgyZ g§ajU H$amdo. H$ëQ>ma Q>miʶmgmR>r cdH$a Am{U A{YH$ à‘mUmV ‘mohmoa Amcoë¶m PmS>m§da
{Xcoë¶m PmS>mnmgyZ Xadfu CËnÞ Ano{jV Agë¶mZo CËnÞmZwgma 50 nr.nr.E‘. Or~«ocrH$ A°{gS>Mr ’$dmaUr cdH$a Amcocm ‘mohmoa
IVmÀ¶m dmT>rd ‘mÌm, (g|{ж Am{U amgm¶{ZH$ IVm§À¶m ñdê$nmV) ’w$ccocm AgVmZm nyU© PmS>mda H$amdr.
Úmì¶mV. AݶWm ’$im§Mm AmH$ma chmZ amhUo VgoM PmS>m§À¶m emIr¶
dmT>rda {dnarV n[aUm‘ ¶m g‘ñ¶m {XgyZ ¶oVmV. VgoM H$ëQ>maMm H$mT>Ur d CËnmXZ
à‘mUmnojm OmñV dmna Ho$ë¶mg PmS>mÀ¶m dmT>rda n[aUm‘ hmoVmo. Va V¶ma Pmcoë¶m ’$im§Mm JX© {hadm a§J OmD$Z {’$H$Q> {ndiga {hadm
H$‘r à‘mUmV H$ëQ>maMm dmna Ho$ë¶mg ‘mohmoa ¶oʶmda Am{U ’$im§À¶m hmoVmo. XoR>mOdi IÈ>m nS>Vmo d XmoÝhr Im§Xo C§MmdVmV Am{U PmS>mdê$Z
CËnmXZmda Ano{jV n[aUm‘ {XgyZ ¶oV Zmhr. VgoM "H$ëQ>ma' ho Xadfu EImXXþgao {nH$coco ’$i Z¡g{J©H$ar˶m JiyZ nS>Vo. ’$im§Mr H$mT>Ur
XoUo OéarMo Amho. 16 AmUo ’$io V¶ma AgVmZm H$amdr. na§Vw hmnyg Am§ã¶mMr H$mT>Ur
14 AmUo V¶ma AgVmZm H$amdr. ˶m‘wio ’$im§V AmT>iUmam gmH$m H$‘r
Am§ã¶mMr ’$iJi hmoVmo. ’$im§Mr H$mT>Ur XoR>mgh ZyVZ Poë¶mZo gH$mir 10 Vo 11 d gm¶§H$mir
’$im§À¶m dmT>r‘ܶo AZoH$ H$maUmZo Ji hmoD$ eH$Vo. H$mhr à‘mUmV 4 Z§Va W§S> hdm‘mZmV H$amdr. VgoM H$mT>cocr ’$io hr PmS>mImcr
Ji hmoUo ho Z¡g{J©H$ Amho. ‘mÌ AÝZÐì¶m§Mr H$‘VaVm, dmVmdaUmVrc gmdcrV JmoUnmQ> qH$dm ~maXmݶmda R>odmdrV Am{U ßb°pñQ>H$ H«o$Q>‘YyZ

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 35


PmHy$Z dmhVyH$ H$amdr. cmdmdoV. àVr hoŠQ>ar 4 ajH$ gmnio ~mJoV doJdoJù¶m {R>H$mUr cmdmdoV.
CËnmXZmMm {dMma dmidr : chmZ H$c‘m§Zm dmidr cmJy Z¶o åhUyZ H$c‘ cmdVmZm
H$aVm OmVrZwgma Hw$Ococo eoUIV dmnamdo. ˶mVrc Z Hw$Ococm H$mS>rH$Mam H$mTy>Z
ho à‘mU ~XcVo. Q>mH$mdm d H$c‘ cmJdS> H$aVodoir IS²S>çm‘ܶo 100 J«°‘ 2 Q>ŠHo$
aËZm‘ܶo 250 Vo {‘Wrc n°am°{WAm°Z ^wH$Q>r ‘mVrV {‘gimdr. Am§ã¶mÀ¶m PmS>mdarc
300 ’$io, qgYy‘ܶo dmidrMm ~§Xmo~ñV H$aʶmgmR>r PmS>mMo ~w§Yo PmSy>Z ¿¶mdoV d 50
200 Vo 250 ’$io, Q>ŠHo$ àdmhr {‘Wrc n°am°{WAm°Z 2 {‘.cr. àVr crQ>a nmʶmV {‘giyZ
H$moH$UéMr d hmnyg PmS>mda ’$dmamdo.
à˶oH$s 250 ’$io, e|S>o nmoIaUmar Air : amondm{Q>H$m‘ܶo Agcoë¶m Am{U ZdrZ cmJdS>
gwdUm© 260 Vo 280 Ho$coë¶m H$c‘m§Zm Anm¶ H$aUmam hm CnÐdr H$sQ>H$ Amho. ¶m H$sQ>H$mÀ¶m
’$io, H$moH$UamOm Aù¶m Owc¡ Vo Am°ŠQ>mo~a ¶m ‘{hݶmV ZdrZ d H$modù¶m ’w$Q>r nmoIaVmV.
90 Vo 100 ’$io, H$moH$U g‘«mQ> 250 Vo 300 ’$io àVr PmS> à‘mUo ˶m‘wio e|S>o dmiyZ OmVmV. H$sS>J«ñV H$mS>çm H$mTy>Z ˶m§Mm Airgh
gamgar CËnmXZ {‘iVo. Zme H$amdm. VgoM {H$S>rMm àmXþ^m©d {XgyZ ¶oVmM 25 Q>ŠHo$ àdmhr
{¹$Zm°c’$m°g (20 {‘.cr. àVr 10 crQ>a nmUr) qH$dm 36 Q>ŠHo$ àdmhr
H$sS> d amoJm§nmgyZ g§ajU ‘moZmoH«$moQ>mo’$m°g (11 {‘.cr àVr 10 crQ>a nmUr) {‘giyZ ’$dmamdo.
hdm‘mZmV gmV˶mZo hmoUmao MT>CVma, Adoir nS>Umam nmD$g ho H$anm : ¶m amoJm‘wio nmZmda H$anë¶mgmaIo S>mJ nS>VmV. VgoM
H$sS> Am{U amoJm§À¶m dmT>rg H$‘r A{YH$ à‘mUmV nmofH$ AgVmV. ‘mohmoamdahr A{Zï> n[aUm‘ hmoVmo. ’$im§da H$mio S>mJ nS>VmV Am{U
‘mohmoamdarc VwS>VwS>o : VwS>VwS>o ‘mohmoamVrc H$modù¶m ’$imVrc ag ˶m§Mr dmT> Iw§Q>ë¶mgmaIr hmoVo. ¶m amoJmMo {Z¶§ÌU H$aʶmgmR>r
emofyZ KoVmV, ˶m‘wio ~mJoV ñdÀN>Vm amImdr. amoJQ> ’$m§Úm H$mnyZ H$mT>mì¶mV Am{U JiyZ
‘mohmoa JiyZ nS>Vmo. nS>coë¶m amoJQ> nmZm§Mm Zme H$amdm. VgoM PmS>mda 0.25 Q>ŠHo$ H$m°na
¶m{edm¶ VwS>VwS>o Am°pŠgŠbmoamB©S> (25 J«°‘ àVr 10 crQ>a nmʶmV) qH$dm 1 Q>¸$m ~moS>m}
‘YmgmaIm {MH$Q> {‘lUmMm (1:1:100) qH$dm 0.1 Q>ŠHo$ H$m~}ÝS°>{P‘Mr (10 J«°‘/
nXmW© earamdmQ>o ~mhoa 10 crQ>a nmʶmV) ’$dmaUr H$amdr.
Q>mH$VmV. Vmo nmZm§da ^war : ¶m amoJmMm àmXþ^m©d ‘mohmoamda hmoVmo. ‘mohmoa dmiVmo Am{U
nSy>Z Z§Va ˶mda JiyZ OmVmo. ¶m amoJmÀ¶m {Z¶§ÌUmgmR>r nydu {Xcoë¶m doimnÌH$mZwgma
H$mir ~waer dmT>Vo, Cnm¶¶moOZm H$amì¶mV.
˶m‘wio PmS>o/’$io ’$iHww$O : hm ~waerOݶ amoJ AgyZ ’$io H$mT>ë¶mZ§Va {nH$ʶmÀ¶m
H$mir nS>VmV. VwS>VwS>çm§À¶m {Z¶§ÌUmgmR>r doimnÌH$m‘ܶo {Xë¶mà‘mUo AdñWon¶ªV ’$im§da Vn{H$ar H$mù¶m a§JmMo MÅ>o {XgyZ ’$io Hw$OVmV
Am¡fYo ’$dmamdrV. {H$S>rMm àmXþ^m©d {XgyZ ¶oVmM A°PmS>ra°ŠQ>rZ 1 Q>¸$m Am{U ‘moR>çm à‘mUmV ZwH$gmZ hmoVo. ˶mgmR>r ’$io H$mT>UrZ§Va cJoM
(10,000 nrnrE‘) ¶m dZñn{VOݶ H$sQ>H$ZmeH$mMr 30 {‘.cr. àVr 0.05 Q>ŠHo$ Vrd«VoÀ¶m H$m~}ÝS°>{P‘À¶m ÐmdUmV 10 {‘{ZQ>o ~wS>dyZ R>odyZ
10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr. qH$dm ìhQ>u{g{c¶‘ {cH$mZr gmdcrV R>odmdrV. ˶mZ§Va ’$io ImoŠ¶mV ^amdrV AWdm {nH$ʶmgmR>r
¶m ~waerMo ~rOH$U (2.5 J«°‘ àVr crQ>a nmUr) ¶m à‘mUmV ’$dmamdo. AmT>rcm cmdmdrV.
H$mio S>mJ Agcocr ’$io 5 J«°‘ pãcqMJ nmdS>a 10 crQ>a nmʶmV Q>mHy$Z ’$m§Úm dmiUo : ¶m amoJm‘wio gwédmVrcm ’$m§Úm§da nm§T>è¶m a§JmMo Jmocga
V¶ma Ho$coë¶m ÐmdUmV ñdÀN> YwD$Z gmdcrV H$moaS>r H$ê$Z {dH«$sgmR>r {R>nHo$ EH$mV EH$ {‘giVmV Am{U g§nUy © ’$m§Úmda dVwi © mH$ma dmT>VmV. ¶m
nmR>dmdrV. H$moU˶mhr Vrd« {S>Q>OªQ> nmdS>aMm dmna H$ê$Z Z¶o. ˶m‘wio ~waerÀ¶m àmXþ^m©dm‘wio Zì¶m ’$m§ÚmMm n¥ð>^mJ ‘ê$Z OmVmo. ˶m‘wio ’$m§Xr
’$io {nH$ë¶mda ˶mV gmH$m dmT>ʶmMr eŠ¶Vm AgVo. dmiVo. Aem AZoH$ ’$m§Úm§Zm cmJU Pmë¶mda PmS>mMm Omo‘ H$‘r hmoVmo
{^éS >: hr H$sS> ImoS> Am{U ’$m§Úm nmoIaVo, ˶m‘wio nmoIacoë¶m ’$m§Úm Am{U ’$cYmaUoMr j‘Vm H$‘r hmoV OmVo. ˶m‘wio hiyhiy CËnmXZ KQ>V.o
dmiy cmJVmV. VmaoÀ¶m hþH$mZo Aù¶m H$mTy>Z Q>mHy$Z {N>ÐmV B©S>rgrQ>r ~waerMr ZwH$VrM cmJU Pmcocm ^mJ IadSy>Z ˶mda ~moS>mn} ño Q> cmdmdr.
{‘lU qH$dm ~moAaa gmoë¶weZ AmoVmdo AWdm A°ë¶w{‘Zr¶‘ ’$m°ñ’$mB©Q>Mr dmicoë¶m ’$m§Úm H$mnyZ Q>mH$mì¶m d H$mncoë¶m Q>mHo $mda ~moS>mn} ño Q> cmdmdr.
EH$ Jmoir Q>mH$mdr d {N>Ð ~§X H$ê$Z ¿¶mdo. VgoM H$c‘mdarc dmicoë¶m amoJQ> ’$m§Úm H$mTy>Z ~mJoMr ñdÀN>Vm H$amdr
’$i‘mer : ’$i‘mer Am§ã¶mÀ¶m ’$im§À¶m gmcrImcr A§S>r KmcVo. Am{U 15 {Xdgm§À¶m A§VamZo VrZ doim 1 Q>¸$m ~moS>m{} ‘lUmMr (1:1:100)
XmoZ-VrZ {Xdgm§V A§S>r C~dVmV Am{U Aù¶m Ja ImVmV. ’$i‘mer ’$dmaUr H$amdr. n{hcr ’$dmaUr OyZ ‘{hݶmV H$amdr.
’$im§À¶m gmcrÀ¶m AmVrc ^mJmda CnOr{dH$m H$arV Agë¶m‘wio {VMo Aem àH$mao ZdrZ Am§ã¶mÀ¶m ~mJoMo {Z¶moOZ~Õ ì¶dñWmnZ Ho$ë¶mg
{Z¶§ÌU H$aUo AdKS> OmVo. VWm{n PmS>mdarc H$sS>J«ñV ’$io Am{U A{YH$ d XO}Xma ’$im§Mo CËnÞ h‘Img {‘i{dVm ¶oB©c Am{U Am{W©H$
O{‘Zrda nS>cocr ’$io EH$Ì Jmoim H$ê$Z ˶m§Mm Aù¶m§g{hV Zme ’$m¶Xm H$ê$Z KoVm ¶oB©c.
H$amdm. ’$i‘merMm àmXþ^m©d {Xgy cmJVmM ajH$ gmnio ’$iPmS>m§da g§nH©$ H«$. 9423048591

36 & eoVH$ar & ‘o & 2017


Am§VanrH$ nÕVrÛmao H$S>Ymݶ CËnmXZ dmT>rg àmoËgmhZ
S>m°. Z§XHw$‘ma Hw$Q>o, àm. cú‘U åhgo, H$S>Ymݶ gwYma àH$ën, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

H$ S>Ymݶm§Mr Am§Va{nH$mÛmao joÌmV dmT> H$aUo gmo¶rñH$a Amho,


H$maU Am§VanrH$ nÕVrV H$S>Ymݶ {nHo$ Mm§Jë¶m àH$mao à{VgmX
XoVmV. H$S>YmݶmÀ¶m dmUm§À¶m {d{dY n¹$Vm H$mcmdYrZwgma Vo V¥UYmݶ,
Voc{~¶m qH$dm BVa {nH$m‘ܶo Am§VanrH$ åhUyZ cmJdS>rg A{Ve¶
Cn¶wŠV R>aVo.
‘hmamï´> amÁ¶mV Iarn h§Jm‘mV Vya, ‘yJ, CS>rX, Hw$irW, ‘Q>H$s,
Mdir Am{U KodS>m hr ‘hËËdmMr H$S>Ymݶo {nHo$ ‘moR>çm joÌmda
KoVcr OmVmV. H$S>YmݶmÀ¶m A{YH$ CËnmXZmgmR>r gwYm[aV cmJdS>
nÕVr~amo~aM cmJdS>rÀ¶m joÌm‘ܶo dmT> H$aUo hm EH$ n¶m©¶ Amho.
H$S>Ymݶ {nHo$ nyU©V: nmdgmda KoVcr OmV Agë¶mZo CËnmXZmV
Zoh‘rM A{ZpíMVVm AmT>iyZ ¶oVo. ¶mÑï>rZo Am§VanrH$ nÕVrMm Adc§~
Ho$ë¶mg A{YH$ CËnmXZ {‘iʶmg {ZpíMV Cn¶moJ hmoVmo. ‘hmamï´>
amÁ¶mV ~mOar + Vya (2 Amoir ~mOar : 1 Amoi Vya), gy¶©’y$c + Vya (2:1), gmo¶m~rZ + Vya (3:1), Ádmar + Vya (2:1), H$mnyg + CS>rX
(2:1), Vri + Vya (2:1), CS>rX + Vya (2:1), ‘yJ + Ádmar (2:1), H$mnyg + ‘yJ (2:1) hr Iarn h§Jm‘m‘ܶo Am§VanrH$ nÕVr Va aã~r
h§Jm‘m‘ܶo ha^am + H$aS>B© (2:1), D$g + ha^am (1:1), Jhÿ + ha^am, ‘gya + ha^am, ha^am +aã~r Ádmar, ha^am + ‘mohar, D$g + ‘yJ
(1:2) hr Am§Va{nHo$ KoʶmMr nÕV Amho.
gm‘mݶV: Á¶m {nH$mÀ¶m OmñV Amoir noaVmV Vo "‘w»¶ nrH$' d Á¶m {nH$mÀ¶m H$‘r Amoir noaë¶m OmVmV ˶mg "Xþ涑 nrH$' åhUyZ g§~mo{Yco
OmVo. V¥UYmݶ, D$g, Voc{~¶m Am{U H$S>Ymݶ Am§VanrH$ nÕVrV ¶m XmoZhr Am§Va{nH$m§À¶m ‘wim§Mr dmT> {^Þ Agë¶mZo O{‘ZrVrc AÞÐì¶o nwaonya
nrH$ dmT>rgmR>r dmnacr OmVmV. CXm. gmo¶m~rZ + Vya, ~mOar + Vya ¶m Am§VanrH$ nÕVrV ¶m {nH$m§Mm dmT>rMm H$mcmdYr, ˶m§Zm cmJUmam O{‘ZrVrc
Amocmdm Am{U {nH$m§Mm V¶ma hmoʶmMm H$mcmdYr ¶m§Mm {dMma Ho$cm Va Vo EH$‘oH$mer ñnYm© Z H$aVm Cn¶wŠV R>aVmV. H$moUVohr EH$ gcJ nrH$ KoD$Z
¶oUmè¶m CËnmXZmnojm Am§VanrH$ nÕVrV EHy$U CËnmXZmV dmT> hmoVo.
VŠVm : Am§VanrH$ à¶moJmMo {ZîH$f©
A. H«§$. nrH$ CËnmXZ Xa (é.) EHy$U CËnÞ
(q¹$Q>c / hoŠQ>a) (é.) àVr hoŠQ>a
1 Vya (gcJ) 18.00 é. 4500 / q¹$Q>c. é. 81000/-
2 gmo¶m~rZ (gcJ) 20.00 é. 2700 / q¹$Q>c. é. 54000/-
3 gmo¶m~rZ + Vya 12.00 (Vya) + 18.00 12 q¹$Q>c  4500/- é. 54000
(3 : 1) Am§VanrH$ (gmo¶m~rZ) = 30.00 18 q¹$Q>c  2700/- + é. 48600
= é. 102600/-

Am§VanrH$ nÕVr‘wio H$moU˶mhr {nH$mMo joÌ H$‘r Z hmoVm ZdrZ {nH$mImcr A{YH$ joÌ AmUVm ¶oVo Am{U CËnmXZmV pñWaVm ¶oVo. ¶m nÕVrV
IVmMm gw¶mo½¶ Am{U nwaonya dmna hmoVmo. Am§VanrH$ nÕVrV XmoZ {nHo$ Agcr Var IV ‘w»¶ EH$m {nH$mgmR>rM XoʶmMr {e’$mag Agë¶mZo {Xcoco
IV XmoÝhr {nH$mg nwaonya Cn¶wŠV R>aVo. CXm. gmo¶m~rZ + Vya {nH$m‘wio O{‘ZrMr gwnrH$Vm {Q>H${dVm ¶oVo. Vya d gmo¶m~rZMm nmcm O{‘Zrda nSy>Z
O{‘ZrVrc g|{ж nXmWm©Mo à‘mU dmT>ʶmg ‘XV hmoVo. XmoÝhr {nH$m§À¶m ‘wim§Mr dmT> {^Þ Agë¶mZo O{‘ZrVrc Amocmdm nwaonya dmnacm OmVmo. {Oam¶V
joÌmV nrH$ cmJdS>rZ§Va ‘ܶoM nmdgmZo A{Ve¶ VmU {Xcm Va ‘w»¶ nrH$ Amocmì¶m A^mdr Oar Joco Var Am§Va{nH$mnmgyZ Amho, ˶m Amocmì¶mda
{ZpíMV CËnmXZ {‘iVo Am{U h§Jm‘ dm¶m OmV Zmhr.
gmo¶m~rZ + Vya (3:1) ¶m Am§VanrH$ nÕVrV A{Ve¶ Mm§Jco CËnmXZ {‘iVo. ¶mgmR>r gmo¶m~rZÀ¶m 3 AmoirZ§Va VwarMr 1 Amoi noamdr cmJVo.
(nmZ 39 da)

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 37


CÝhmir ^|S>r : nmUr d H$sS> ì¶dñWmnZ
S>m°. ~r. E. ~S>o, S>m°. lr‘Vr E‘. ~r. H$X‘, lr. E. Eg. nmQ>rc, S>m°. Eg. ~r. Jwad
amï´>r¶ H¥${f g§emoYZ àH$ën, JUoeqIS>, nwUo

‘ hmamï´>m‘ܶo CÝhmir ^|S>r {nH$mMr cmJdS> ‘moR>çm à‘mUmV Ho$cr


OmVo. ~mOmamV ‘mJUrhr OmñV Agë¶m‘wio eoVH$ar dJm©ghr ¶m
{nH$mnmgyZ Mm§Jco Am{W©H$ CËnÞ {‘iVo. ^|S>rÀ¶m CËnmXZm‘ܶo KQ>
¶oʶmÀ¶m {d{dY H$maUm§n¡H$s nmUr ì¶dñWmnZ Am{U {H$S>tMm àmXþ^m©d
hr ‘hÎdmMr H$maUo AmhoV. nmUr ì¶dñWmnZ VgoM ^|S>r {nH$mdarc
‘hÎdmÀ¶m {H$S>r AmoiIm¶À¶m H$em Am{U ˶m§Mo ì¶dñWmnZ H$am¶Mo
H$go? ¶m~m~VMr ‘m{hVr ¶m coImÛmao XoʶmV ¶oV Amho.
nmUr ì¶dñWmnZ
^|S>r {nH$mgmR>r nmUr ì¶dñWmnZ H$aVmZm à¶moJemioV nmUr VnmgUr
H$ê$Z ¿¶mdr. nmʶmMr jmaVm, {dÚwVdmhH$Vm, Amåc d AëH$Y‘u¶
nXmW© B. amgm¶{ZH$ KQ>H$m§Mr VnmgUr H$amdr. H$maU ¶m amgm¶{ZH$
KQ>H$m§À¶m à‘mUmZwgma O{‘ZrVyZ AÞÐì¶m§Mo emofU Adc§~yZ AgVo.
AÞÐì¶m§Mo emofU ì¶dpñWV Z Pmë¶mg {nH$mÀ¶m dmT>rda n[aUm‘
hmoVmV. {nH$mg nmUr A{YH$ à‘mUmV {Xë¶mg ‘a ¶m amoJmMm àmXþ^m©d
hmoVmo. Va H$‘r à‘mUmV {Xë¶mg {nH$mMr dmT> Iw§Q>Vo
^|S>r {nH$mcm nmUr XoVmZm O{‘ZrMm àH$ma, nmUr Yê$Z R>odʶmMr ‘hÎdmÀ¶m {H$S>tMo ì¶dñWmnZ
j‘Vm, aoVrMo d JmimMo à‘mU, CncãY H$~© Am{U MwݶmMo à‘mU, 1) VwS>VwS>o
cmJdS>rMm h§Jm‘ Am{U {nH$mMr dmT>rMr AdñWm ¶m ~m~tMm {dMma H$ê$Z ¶m {H$S>tMr A§S>r {Z‘wi˶m AmH$mamMr Am{U {’$¸$Q> {ndiga a§JmMr
nmUr ì¶dñWmnZ H$amdo. AgVmV. {n„o n§mT>aQ> d {’$¸$Q> {haì¶m a§JmMo AgyZ {Vano MmcVmV. nyU©
Iarn Am{U CÝhmir I[anmVrc {nH$mcm nmdgmÀ¶m à‘mUmZwgma dmT> Pmcoco VwS>VwS>o nmMarÀ¶m AmH$mamMo gmYmaUV: XmoZ {‘.‘r. cm§~rMo
nmUr Úmdo Va CÝhmù¶mV 5 Vo 6 {Xdgm§À¶m A§VamZo nmUr Úmdo. VgoM {hadQ> a§JmMo AgVmV. àm¡T> {H$S>rÀ¶m g‘moarc n§Imdarc daÀ¶m
^|S>rMr cmJdS> Ho$ë¶mZ§Va cJoMM nmUr Úmdo. cmJdS>rZ§Va 3 Vo ^mJmV EH$-EH$ H$mim {R>nH$m AgVmo. ¶m {H$S>rMr {n„o Am{U àm¡T>
4 {XdgmZ§Va hcHo$ nmUr Úmdo. {nH$mÀ¶m gwédmVrÀ¶m {XdgmV nmUr ghgm nmZmÀ¶m Imcrc n¥ð>^mJmda amhÿZ noer‘Yrc ag emofU H$aVmV.
OmñV Pmë¶mda ‘wim§Zm hdoMm H$‘r nwadR>m hmoVmo Am{U ^|S>rMr ‘a hmoVo. n[aUm‘r nmZo {ndiga Am{U MwaS>ë¶mgmaIr hmoVmV. CÝhmù¶m‘ܶo
^mar d H$mù¶m O{‘ZrV Zoh‘r hcHo$ nmUr Úmdo. nrH$ ’w$cm§da AgVmZm ¶m {H$S>rMm àmXþ^m©d OmñV hmoVmo. ¶m {H$S>rÀ¶m ì¶dñWmnZmgmR>r
d ’$im§Mr dmT> hmoV AgVmZm {Z¶{‘V nmUrnwadR>m Amdí¶H$ Amho. B{‘S°>ŠbmoàrS> 4 {‘.cr. àVr 10 crQ>a nmʶmVyZ AJa 4 Q>ŠHo$ qZ~moir
nmʶmMm VmU ¶m H$mimV nS>ë¶mg ’w$co JiUo, ’$iYmaUm Z hmoUo ¶m AH$m©Mr ’$dmaUr 10 {Xdgm§À¶m A§VamZo AmcQy>Z nmcQy>Z H$amdr.
g‘ñ¶m {Z‘m©U hmoVmV.
{R>~H$ qgMZ nÕVrMm Adc§~ Ho$ë¶mg nmʶmMr 50 Q>ŠHo$ ~MV 2) ‘mdm
d CËnmXZmV 40 Q>ŠHo$ dmT> hmoVo. {R>~H$ g§Mm‘YyZ X¡Z§{XZ nmʶmMr hr H$sS> ^|S>rÀ¶m nmZmVyZ VgoM H$modù¶m ^mJmVyZ ag emofU H$aVo.
JaO {ZpíMV H$ê$Z VodT>oM nmUr ‘moOyZ Úmdo. ^|S>r {nH$mcm nmUr ¶m{edm¶ hr H$sS> Amnë¶m earamVyZ ‘YmgmaIm JmoS> Am{U {MH$Q>
XoʶmgmR>r {R>~H$ g§M dmnaVmZm cmJdS> JmXrdmâ¶mda Am{U OmoS>Amoi nXmW© nmZmda gmoS>V Agë¶m‘wio ˶mda H$mù¶m ~waerMr dmT> hmoVo.
nÕVrZo H$amdr. ˶m‘wio Am§Va‘emJV, VmoS>Ur, ’$dmaUr B˶mXr H$m‘o n[aUm‘r PmS>mÀ¶m AÞ V¶ma H$aʶmÀ¶m à{H«$¶oda {dnarV n[aUm‘
gwc^VoZo H$aVm ¶oVmV Am{U {R>~H$ qgMZ g§MmÀ¶m IMm©Vhr 30 Q>ŠHo$ hmoVmo d PmS>mMr dmT> Iw§Q>Vo. ¶m {H$S>rÀ¶m ì¶dñWmnZmgmR>r àmXþ^m©dJ«ñV
~MV hmoVo. nmZo ‘mì¶mÀ¶m g‘yhmgh VmoSy>Z Zï> H$amdrV. àmXþ^m©d OmñV à‘mUmV
O{‘ZrVyZ hmoUmè¶m nmʶmMo ~mînr^dZ H$‘r H$aʶmgmR>r VgoM {XgyZ Amë¶mg {nH$mda S>m¶‘oWmoEQ> 30 Q>ŠHo$ àdmhr 10 {‘.cr.
nmʶmMr H$‘VaVm Agë¶mg 30 ‘m¶H«$m°Z OmS>rMm ßb°pñQ>H$ nonaMm AJa ‘°cm°{WAm°Z 50 Q>ŠHo$ àdmhr 10 {‘.cr. àVr 10 crQ>a nmʶmV
AmÀN>mXZ åhUyZ dmna H$amdm. Aem nÕVrZo nmUr ì¶dñWmnZ Ho$ë¶mg {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr. Oéar à‘mUo H$sQ>H$ZmeH$mÀ¶m ’$dmaʶm
nmUr ~MV hmoD$Z CËnmXZmV dmT> hmoVo. AmcQy>Z-nmcQy>Z 10 {Xdgm§À¶m A§VamZo H$amì¶mV.

38 & eoVH$ar & ‘o & 2017


3) nm§T>ar ‘mer ˶m§Mo ZwH$gmZ H$aVmV. EH$ Air AZoH$ H$ù¶m, ’w$co VgoM ’$im§Mo
hr H$sS> {d{dY ^mOrnmcm VgoM BVa {nH$mda AmT>iyZ ¶oVo. ¶m ZwH$gmZ H$ê$ eH$Vo. nmoIacoë¶m H$ù¶m Am{U ’w$co dmiVmV Am{U
{H$S>rMr {n„o Am{U àm¡T> nmZmVrc ag emofyZ KoVmV. {H$S>rMm àmXþ^m©d Imcr nS>VmV. àmXþ^m©dJ«ñV ’$io {dH¥$V AmH$mamMr hmoVmV.
OmñV Agë¶mg nmZo {ndir nS>VmV. ¶m{edm¶ hr H$sS> {dfmUy amoJmMm ¶m {H$S>rÀ¶m ì¶dñWmnZmgmR>r àW‘ {H$S>coë¶m H$ù¶m, ’w$co Am{U
àgma H$aVo. ¶m {H$S>rMm àmXþ^m©d OmñV à‘mUmV hmoD$ Z¶o, ¶mgmR>r ’$io Jmoim H$ê$Z OmiyZ Q>mH$mdrV. ¶m {H$S>rMr H$moemdñWm nmcm-
{nH$mMr ’o$anmcQ> H$amdr. doimodoir eoVmVrc VU H$mTy>Z eoV ñdÀN> nmMmoù¶m‘ܶo Agë¶m‘wio Vmo Jmoim H$ê$Z OmiyZ Q>mH$mdm. ˶mM~amo~a
R>odmdo. Z̶wŠV IVmMm OmñV dmna Q>mimdm. qgWo{Q>H$ nm¶aoW«m°B©S> 5 Q>ŠHo$ qZ~moir AH$m©Mr ’$dmaUr H$amdr. àmXþ^m©d OmñV à‘mUmV
dJm©Vrc H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna H$‘r H$amdm. {nH$mda {‘ÌH$sQ>H$m§Mo Agoc Va gm¶na‘oW«rZ 25 Q>ŠHo$ àdmhr 4 {‘.cr. qH$dm ’o$ZìhcaoQ>
g§dY©Z hmoʶmÀ¶m Ñï>rZo eŠ¶Vmo amgm¶{ZH$ H$sQ>H$ZmeH$m§À¶m ’$dmaʶm 20 Q>ŠHo$ àdmhr 5 {‘.cr. àVr 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr
Q>mimì¶mV. 5 Q>ŠHo$ qZ~moir AH$m©Mr ’$dmaUr nm§T>è¶m ‘merÀ¶m H$amdr. à˶oH$ ’$dmaUrgmR>r H$sQ>H$ZmeH$ AmcQy>Z-nmcQy>Z dmnamdo.
ì¶dñWmnZmgmR>r n[aUm‘H$maH$ {XgyZ Amcr Amho. ’$maM Amdí¶H$Vm VgoM {nH$mMr ’o$anmcQ> H$amdr. amgm¶{ZH$ H$sQ>H$ZmeH$mMr ’$dmaUr
^mgë¶mg S>m¶‘oWmoEQ> 30 Q>ŠHo$ àdmhr 10 {‘.cr. AJa A°{gQ>°‘°àrS> Ho$ë¶mda 5 Vo 7 {Xdg ^|S>rMr H$mT>Ur H$ê$ Z¶o.
4 J«°‘ àVr 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr. g§nH©$ H«$. 9423050458
4) ’w$c{H$S>o (nmZ 37 dê$Z)
hr H$sS> chmZ AgyZ ¶m {H$S>rMo àm¡T> c§~moù¶m AmH$mamMo 1 {‘.‘r. gmo¶m~rZÀ¶m XmoZ Amoir‘ܶo 30 g|.‘r Va 2 amonm§‘ܶo 10 g|.‘r. A§Va
nojmhr chmZ AgVmV. ho H$sQ>H$ CKS>çm S>moù¶mZo BH$S>o-{VH$S>o {’$aVmZm R>odmdo Am{U gmo¶m~rZÀ¶m 3 AmoirZ§Va 1 Amoi VwarMr noamdr, åhUOoM
ghO {XgyZ ¶oVmV. ¶m {H$S>rMr {n„o Am{U àm¡T> Amnë¶m Vm|S>mZo VwarÀ¶m 2 AmoirVrc A§Va 120 g|.‘r. ¶oVo. VwarÀ¶m 2 amonm§Vrc A§Va
PmS>mÀ¶m H$modù¶m noer Am{U ’w$co IadS>VmV Am{U ˶mVyZ ¶oUmao Ðd 20 g|.‘r. R>odmdo. gmo¶m~rZ {~¶mUo 60 Vo 65 {H$cmo/ hoŠQ>a Va
emofyZ KoVmV, n[aUm‘r ’w$co dmiyZ OmVmV Am{U JiyZ nS>VmV. ˶m‘wio 5 {H$cmo VwarMo {~¶mUo àVr hoŠQ>acm nwaogo hmoVo.
’$iYmaUoda {dnarV n[aUm‘ hmoD$Z CËnmXZmV cjUr¶ KQ> ¶oVo VgoM gmo¶m~rZ + Vya Am§Va{nH$mgmR>r gmo¶m~rZ {nH$mMo ’w$co H$ë¶mUr,
hr H$sS> nmZmVyZ ag emofU H$arV Agë¶m‘wio nmZo {’$¸$Q> Vn{H$ar ’w$co AJ«Ur, OoEg-335 Va Vya {nH$mMo {dnwcm, ~rEgE‘Ama-853,
a§JmMr Am{U MwaS>ë¶mgmaIr hmoVmV. ¶m {H$S>rÀ¶m ì¶dñWmnZmgmR>r 716 ho dmU A{Ve¶ Cn¶wŠV {XgyZ Amco AmhoV. ’w$co H$ë¶mUr Am{U
B{‘S°>ŠbmoàrëS> 4 {‘.cr. 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmamdo. ’w$co AJ«Ur ho gmo¶m~rZMo dmU 95 Vo 105 {Xdgm§V V¶ma hmoVmV.
ho dmU Vm§§~oam amoJmg à{VH$maj‘ AgyZ A{YH$ CËnmXZerc AmhoV.
5) H$moir ¶m dmUmnmgyZ gcJ {nH$mVyZ 20 q¹$Q>c/ hoŠQ>a CËnmXZ {‘iVo.
ho Aï>nXr gyú‘ àmUr AgyZ ^|S>rMr EH$ ZwH$gmZH$maH$ H$sS> Vya {nH$mMm {dnwcm hm dmU Vm§~S>çm XmʶmMm AgyZ ‘a d dm§P amoJ
Amho. ¶m {H$S>rMr {n„o Am{U àm¡T> nmZmÀ¶m ‘mJÀ¶m ~mOyg amhÿZ ag à{VH$maj‘ Amho. ¶m dmUmMr n¹$Vm 160 Vo 170 {XdgmV ¶oVo. ¶m
emofU H$aVmV. ˶m§À¶m A§Jmda ~marH$ aoe‘r Ym½¶mMo Omio AgVo. dmUmMr CËnmXH$Vm A{YH$ AgyZ gcJ {nH$mVyZ 18 q¹$Q>c àVr hoŠQ>a
ag emofU Ho$ë¶m‘wio nmZmÀ¶m darc n¥ð>^mJmda Ag§»¶ nm§T>ao {R>nHo$ Va gmo¶m~rZ A Vya Am§Va{nH$mnmgyZ 12 q¹$Q>c Vya Am{U 18 q¹$Q>c
nS>VmV. àmXþ^m©dJ«ñV nmZo hiyhiy MwaJiVmV, AmH$gVmV Am{U eodQ>r àVr hoŠQ>a gmo¶m~rZ Ago EHy$U 30 q¹$Q>c àVr hoŠQ>a CËnmXZ {‘iVo.
dmiVmV. n[aUm‘r PmS>mMr dmT> Iw§Q>Vo Am{U CËnmXZmV KQ> ¶oVo. ‘mXr ha^am ho nrH$ ‘mohar, H$aS>B©, Ádmar, D$g ¶m {nH$m§~amo~a Am§VanrH$
H$moir CÝhmù¶mV gwá AdñWoV OmVo Am{U nmdgmim gwê$ hmoVmM A§S>r åhUyZ KoVm ¶oVo. ha^è¶mÀ¶m XmoZ Amoir Am{U ‘mohar AWdm H$aS>B©Mr
Kmcʶmg gwédmV H$aVo. H$moirÀ¶m ì¶dñWmnZmgmR>r 300 ‘oe gyú‘ EH$ Amoi ¶mà‘mUo Am§VanrH$ ¿¶mdo. ha^è¶mÀ¶m ghm Amoir Am{U aã~r
J§YH$mÀ¶m ^wH$Q>rMr YwaiUr AJa 80 Q>ŠHo$ nmʶmV {‘giUmar J§YH$ ÁdmarÀ¶m XmoZ Amoir ¶mà‘mUo Am§VanrH$ ’$m¶Xoera Amho. Cgm‘ܶo
^wH$Q>r 25 Vo 30 J«°‘ àVr 10 crQ>a nmʶmV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr. garÀ¶m XmoÝhr ~mOyg qH$dm da§ã¶mÀ¶m Q>moH$mda 10 g|.‘r. A§Vamda
ha^è¶mMr EH$ Amoi Q>moH$U Ho$ë¶mg ha^è¶mMo A{Ve¶ Mm§Jco CËnmXZ
6) e|S>o d ’$io nmoIaUmar Air {‘iVo. ˶m~amo~aM ha^è¶mMm ~odS> Cgmcm Cn¶wŠV R>ê$Z CgmÀ¶m
hr H$sS> df©^a H$m¶©j‘ AgVo. OmñV AmЩVm Am{U OmñV CËnmXZmV dmT> hmoVo. ‘mÌ, Cgm‘ܶo ha^am Am§VanrH$ KoVmZm {nH$mg
CîUVm‘mZ ¶m {H$S>rg nmofH$ AgVo. CÝhmù¶m‘ܶo {H$S>rMm àmXþ^m©d nmUr A{Ve¶ à‘mUmV Úmdo cmJVo. AݶWm D$g {nH$mcm ‘w~cH$ nmUr
‘moR>çm à‘mUmV hmoV AgVmo. gwédmVrÀ¶m H$mimV ¶m {H$S>rMr Air {Xco AgVm ha^am nrH$ OmñV nmʶm‘wio C^iyZ OmVo.
A§S>çm‘YyZ ~mhoa {ZKmë¶mZ§Va H$modù¶m e|S>çm‘ܶo nmoIaVo Am{U AmV gwê$ D$g cmJdS>r‘ܶo Am§VanrH$ åhUyZ ‘yJ nrH$ A{Ve¶ Mm§Jcm
^w¶ma V¶ma H$aVo. àmXþ^m©dJ«ñV e|S>m ‘cyc hmoVmo Am{U Z§Va dmiVmo. à{VgmX XoVo. Mma ’y$Q> A§VamÀ¶m gar‘ܶo EH$ Amoi CgmMr Am{U XmoZ
PmS>mcm H$ù¶m ¶oʶmg gwédmV Pmë¶mZ§Va hrM Air nwT>o H$ù¶m, ’ww$co Vo VrZ Amoir ‘wJmÀ¶m KoVë¶mg ¶mnmgyZ ‘wJmMo Mm§Jco CËnmXZ ¶oD$Z
Am{U ’$io ¶m‘ܶo {eê$Z ˶mVrc noer ImVo. Aù¶m EH$m H$irdê$Z nwT>o D$g nrH$hr Mm§Jco ¶oVo.
Xþgè¶m H$irda Am{U EH$m ’$imdê$Z Xþgè¶m ’$imda OmVmV Am{U g§nH©$ H«$. 7588513398

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 39


CÝhmir h§Jm‘mVrc {nH$m§Mo nmUr ì¶dñWmnZ
S>m°. dm. {Z. ZmaIoS>o, ‘w»¶ H¥${f{dÚmdoÎmm, lr. Jm¡. {g. H$mOr, nr.EM.S>r. {dÚmWu,
lr‘Vr {‘Zmjr ~|S>o, d[að> g§emoYH$ gh¶moJr, ApIc ^maVr¶ g‘pÝdV EH$mpË‘H$ eoVr nÕVr g§emoYZ àH$ën,
dg§Vamd ZmB©H$ ‘amR>dmS>m H¥${f {dÚmnrR>, na^Ur

{n H$m§Mo Mm§Jco CËnmXZ {‘idʶmgmR>r {nH$mg ¶mo½¶ à‘mUmV nmUr XoʶmMr Amdí¶H$Vm AgVo. {nH$m§À¶m dmT>rgmR>r nmUr hm ‘hÎdmMm KQ>H$
Amho. dZñnVr noer‘ܶo 90 Vo 95 Q>ŠHo$ nmUr AgVo. CÝhmù¶mV Vmn‘mZ d CîUVm dmT>ë¶m‘wio ^yJ^m©Vrc nmʶmMr nmVir H$‘r hmoD$Z
{nH$m§Mrhr nmʶmMr JaO dmT>Vo. ˶m‘wio CÝhmù¶mV nmʶmMo ¶mo½¶ {Z¶moOZ H$aUo JaOoMo Amho.
O‘rZ, hdm‘mZ, h§Jm‘ d {nH$mÀ¶m dmT>rÀ¶m AdñWoZwgma VgoM nmUr XoʶmÀ¶m nÕVrMo {Z¶moOZmg nmUr ì¶dñWmnZ åhUVmV. CncãY qgMZ
j‘VoMm H$m¶©j‘ dmna hmoUo VodT>oM ‘hÎdmMo Amho. {nH$m§Mm H$mcmdYr, dmU, dmT>rÀ¶m AdñWm, CËnmXZ j‘Vm ¶mda nmʶmMr JaO Adc§~yZ AgVo.
A{YH$ H$mcmdYrÀ¶m {nH$m§Zm OmñV à‘mUmV nmUr cmJVo. dmT>rÀ¶m AdñWoMm {dMma Ho$ë¶mg gmYmaUnUo ’w$cmoam d XmUo ^aUo ¶m AdñWoV {nH$m§Zm
gdm©{YH$ nmʶmMr JaO AgVo.
h§Jm‘mZwgma nmʶmMr JaO
nmʶmMm dmna dmT>ë¶m‘wio {Z¶moOZ~Õ d H$mQ>H$garZo nmʶmMm dmna H$aUo JaOoMo Amho. ˶mgmR>r {R>~H$ d Vwfma qgMZ nÕVrMm Adc§~
Ho$ë¶m‘wio nmʶmMr ~MV hmoVo. EHy$U ~mînr^dZmn¡H$s 40 Vo 50 Q>ŠHo$ ~mînr^dZ CÝhmir h§Jm‘mV hmoVo. na§Vw nmdgmir h§Jm‘mV ~mînr^dZmMo à‘mU
30 Q>ŠHo$ Va {hdmir h§Jm‘mV hoM à‘mU 20 Q>ŠHo$ AgVo. ¶mdê$Z Ago {XgyZ ¶oVo H$s, {nH$m§Mr CÝhmir h§Jm‘mVrc nmʶmMr JaO BVa h§Jm‘mnojm
OmñV AgVo
O{‘ZrVrc CncãY nmUr
‘mVr ho {N>Ð Agcoco ‘mܶ‘ Amho. nmUr ho ‘mVrÀ¶m H$Umda Yê$Z R>odco OmVo. ¶m ‘mܶ‘mcm {^Odë¶mZ§Va Vo nmUr Yê$Z R>odVo Am{U ‘wŠV
nmUr JwéËdmH$f©UmÛmao O{‘ZrVyZ {ZMam hmoD$Z Oo nmUr {e„H$ amhVo ˶mg "gdm}ƒ OcYmaUm' åhUVmV. ¶m AdñWoV nrH$ Mm§Jco nmUr KoV AgVo.
nmUr PmS>m§gmR>r emofco OmVo. VgoM ^yn¥ð>mdê$Z ~mînr^dZmÛmao hdoV CSy>Z OmVo. ˶m‘wio O{‘ZrVrc nmʶmMo à‘mU H$‘r hmoVo Am{U nmUr {nH$mcm
CncãY hmoV Zmhr, ˶mg "‘aUmoŠVq~Xÿ' åhUVmV. nmUr Úmd¶mMr ‘mÌm nwT>rc gwÌmìXmao H$mT>cr OmVo.

(dm’$gm - ‘aUmoŠV q~Xÿ)


nmUr Úmd¶mMr ‘mÌm =  ‘mVrMr KZVm J«°‘/KZ ‘r.3  ‘wimMr Imocr g|.‘r.
100

Amocmdm ì¶dñWmnZ
O{‘ZrVrc Amocmdm Zoh‘r dm’$gm AdñWoÀ¶m Odinmg Agmd¶mg nm{hOo. ˶m‘wio {nH$m§Zm dmT>rgmR>r Amdí¶H$ AgUmam Amocmdm d AÞÐì¶m§Mr
CncãYVm ¶mo½¶ à‘mUmV amhVo. {nH$m§À¶m dmT>rÀ¶m AdñWoà‘mUo nmʶmMr JaO ~XcV Agë¶mZo ˶mà‘mUoM nmUr {Xco Joco nm{hOo. CncãY nmʶmMm
¶mo½¶ nÕVroZo dmna H$ê$Z nmʶmÀ¶m à{V W|~mgmR>r CËnmXH$Vm dmT>{dUo JaOoMo Amho.
VrZ àH$maÀ¶m O{‘Zr CncãY Amho. ˶m‘ܶo hcH$s (25 g|.‘r. Imocr), ‘ܶ‘ (45 Vo 60 g|.‘r. Imocr) Am{U ^mar (60 Vo 100 g|.‘r.
Imocr) O{‘Zr AmhoV. O{‘Zr‘ܶo nmUr Yê$Z R>odʶmMr j‘Vm hr O{‘ZrMm nmoV, O{‘ZrMr gpÀN>ÐVm, O{‘ZrMr Imocr, O{‘ZrV nmUr ‘waʶmMm
doJ B˶mXr da Adc§~yZ AgVo.
hcŠ¶m O{‘Zr‘ܶo nmUr Yê$Z R>odʶmMr j‘Vm 40 Vo 60 {‘.‘r./ho. Va ‘ܶ‘ O{‘Zr‘ܶo 130 Vo 150 {‘.‘r./ho. Am{U ^mar O{‘Zr‘ܶo
200 Vo 225 {‘.‘r./ho. Amho.
nmUr XoʶmMr ‘yc^yV VÎdo
(1) h§Jm‘mZwgma {H$Vr nmUr Úmdo: {nH$mMr EHy$U nmʶmMr JaO Am{U Vr JaO ^mJdʶmgmR>r à˶oH$ nmirg {H$Vr nmUr Úmdo. (2) {nH$mg Ho$ìhm
d {H$Vr à‘mUmV nmUr Úmdo. (3) cmJUmao nmUr H$em nÕVrZo Úmdo. (¶mo½¶ amZ~m§YUr)
O{‘ZrV CncãY Amocmdm, {nH$mMr AdñWm d VoWrc hdm‘mZ ¶m VrZ ‘wÚm§Mm gImoc {dMma H$ê$Z nmʶmÀ¶m nmù¶m§‘Yrc A§Va R>a{dVm ¶oVo.
{nH$mÀ¶m A{YH$ CËnmXZmÀ¶m Ñï>rZo Am{U nmʶmMr H$m¶©j‘Vm dmT>{dʶmgmR>r {nH$mg JaOoZwgma nmUr Úmdo.

40 & eoVH$ar & ‘o & 2017


CÝhmir h§Jm‘mVrc ‘hÎdmMr {nHo$ Am{U CÝhmir {nH$m§À¶m g§doXZerc AdñWm
A.H«$. nrH$ AdñWm {Xdg
1 ‘wJ ’$m§Úm ’w$Q>Uo 30 Vo 35 {Xdg
’w$co ¶oʶmMr AdñWm 45 Vo 50 {Xdg
e|Jm cmJʶmMr AdñWm 55 Vo 60 {Xdg
2 gw¶©’y$c H$ir AdñWm 40 Vo 45 {Xdg
’w$cmoam AdñWm 60 Vo 65 {Xdg
XmUo ^aʶmMr AdñWm 75 Vo 85 {Xdg
3 ^wB©‘yJ ’w$cmoam AdñWm 30 Vo 35 {Xdg
Amar YaUo 50 Vo 51 {Xdg
e|Jm YaUo 80 Vo 85 {Xdg
4 Cg amon AdñWm 30 Vo 40 {Xdg
’w$Q>do AdñWm 60 Vo 80 {Xdg
dmT>rMr AdñWm 120 {Xdg

nmUr XoʶmÀ¶m ‘hÎdmÀ¶m nÕVr n¥ð>^mJmdê$Z nmʶmMr dm’$ hmoD$Z Vr dmVmdaUmV {ZKyZ OmVo.
1) ‘moH$mQ> nÕV ˶m‘wio O{‘ZrÀ¶m n¥ð>^mJmdê$Z ~mînr^dZ hmoD$Z dm¶m OmUmao nmUr
2) gmao nÕV AmÀN>mXZmMm dmna H$ê$Z WmondVm ¶oVo. AmÀN>mXZm‘wio dmVmdaU Am{U
3) dm’o$ nÕV O{‘ZrMm n¥ð>^mJ ¶m‘ܶo EH$ nmoH$i Wa {Z‘m©U hmoVmo. ˶m‘wio ~mînmÛmao
4) gar da§~m nÕV nmUr {ZKyZ Omʶmg AS>Wim ¶oVmo. VgoM AmÀN>mXZm‘wio CîUVm amoIyZ
5) Aio nÕV Yacr OmVo. AmÀN>mXZm‘wio O{‘ZrV nmUr XrK©H$mi gmR>dyZ R>odco OmVo.
qgMZmÀ¶m AmYw{ZH$ nÕVr : 1) Vwfma qgMZ 2) {R>~H$ qgMZ ˶m‘wio {nH$m§Zm nmʶmMm VmU nS>V Zmhr. n[aUm‘r {nH$m§Mo CËnmXZ
dmT>Vo Am{U nmUr H$‘r cmJVo. nrH$ noaUrZ§Va EH$ ‘{hݶmZo IwanUr
{R>~H$ qgMZmMo ’$m¶Xo d H$moinUr CaH$ë¶mda {nH$m§À¶m AmoirVyZ g|{ж nXmW© Ogo ^ygH$Q>,
1) nma§n[aH$ nÕVrnojm {R>~H$ qgMZmZo 40 Vo 60 Q>ŠHo$ nmʶmMr ^wgm, YgH$Q>o, nmcmnmMmoim, CgmMo nmMQ> ¶mgma»¶m nXmWmªMm nmVi
~MV hmoVo. Wa Úmdm.
2) gnmQ> O{‘ZrMr JaO nS>V Zmhr. 3) AmYw{ZH$ qgMZ nÕVrMm dmna
3) {R>~H$ qgMZmÛmao {dÐmì¶ IVo XoVm ¶oVmV. H$‘r A§Vamda noacoë¶m {nH$m§gmR>r ’$dmam qgMZ, OmñV A§Vamda
4) EH$ qH$dm XmoZ {Xdgm§À¶m A§VamZo {nH$mÀ¶m JaOoà‘mUo hì¶m VodT>çm noacoë¶m {nH$m§gmR>r {R>~H$ qgMZ, O{‘ZrA§VJ©V dmT>Umè¶m {nH$m§gmR>r
à‘mUmV nmUr {Xco OmVo. (^wB©‘yJ) {R>~H$ qgMZ Va O{‘ZrcJV dmT>Umè¶m {nH$m§gmR>r gyú‘
5) àdmhr qgMZ nÕVrnojm {R>~H$ qgMZm‘wio CËnmXZ dmT>Vo d ‘mcmMr ’$dmam qgMZ nÕVrMm Adc§~ H$amdm.
àV Mm§Jcr {‘iVo. 4) Ho$dmocrZ AWdm MwݶmMr {Zdir
6) {Xdg d amÌr gma»¶mM H$m¶©j‘VoZo qgMZ H$aVm ¶oVo. nm§T>am a§J hm àH$me namd{V©V H$aVmo. ¶m JwUY‘m©Mm Cn¶moJ H$ê$Z
7) CËnmXZmV 15 Vo 20 Q>ŠHo$ dmT> hmoVo. PmS>mda Ho$dmocrZ AWdm MwݶmMr {Zdir gmYmaUV: 8 Q>ŠHo$ à‘mUmV
’$dmaʶmMr {e’$mag H¥${f {dÚmnrR>mZo Ho$cr Amho. ˶m‘wio nmZm§da
nmʶmÀ¶m ~MVrgmR>r Cnm¶¶moOZm nS>Umar CîUVm H$‘r hmoD$Z ~mîn{ZîH$mgZ H$‘r à‘mUmV hmoVo Am{U
1) EH$ AmS> gar nÕVrZo {^O{dUo nmʶmMr ~MV hmoVo.
H$mhr doim nmUr ^anya Amho Ago dmQ>Vo Am{U eoVH$ar ˶m A§XmOmZo 5) PmS>mdarc nmZm§Mr g§»¶m H$‘r H$aUo
{nH$m§Mr cmJdS> H$aVmV Am{U AMmZH$ nmUr H$‘r Amho Ago cjmV nmUr H$‘VaVoÀ¶m H$mimV {nH$m§Mr nmʶmMr JaO H$‘r H$aʶmgmR>r
¶oVmM H$m¶ H$amdo ho gwMV Zmhr, Aem doir EH$mAmS> EH$ gar nÕVrZo hm n¶m©¶ Mm§Jcm Amho. CXm. D$g {nH$mg CÝhmù¶mV nmUr Zoh‘rM H$‘r
{^O{dUo Cn¶wŠV R>aVoo. ˶m‘wio nmʶmMr 30 Vo 40 Q>ŠHo$ ~MV hmoVo nS>Vo. ˶mda Cnm¶ åhUyZ CgmÀ¶m e|S>çmH$S>rc 5 Vo 6 nmZo R>odyZ
Am{U {ZpíMV H$mhr CËnmXZ {‘iy eH$Vo. ~mH$sMr nmZo H$mT>cr Var {nH$m§À¶m CËnmXZmV KQ> ¶oV Zmhr.
2) AmÀN>mXZmMm dmna 6) ¶mo½¶ amZ~m§YUr
{nH$m§Mr dmT> hmoV AgVmZm {nH$mÀ¶m nmZmÛmao, O{‘ZrÀ¶m {nH$mcm nmUr g‘à‘mUmV {‘iʶmÀ¶m Ñï>rZo amZ~m§YUr hm ~mJm¶Vr

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 41


16 Vo 18 {Xdgm§Zr d CÝhmir h§Jm‘mV 6 Vo 7 {Xdgm§Zr nmʶmÀ¶m
nmù¶m XoUo ’$m¶ÚmMo R>aVo. D$g {nH$mg EH$ AmS> EH$ gar nÕVrZo
nmUr {Xco AgVm nmʶmMr 35 Vo 40 Q>ŠHo$ ~MV hmoVo. nmʶmMm àdmh
A{YH$ Agë¶mg EH$m doir EH$m garg nmUr Z XoVm, XmoZ Vo VrZ
gè¶m§‘ܶo Vmo gma»¶m à‘mUmV {d^mJyZ Úmdm. nmUr {Z¶moOZm‘ܶo D$g
{nH$mg nmʶmMr JaO, nmʶmÀ¶m nmù¶m, à˶oH$ nmirg g‘à‘mUmV
Úmd¶mMo nmUr Am{U amZ~m§YUr ¶m ~m~r {dMmamV ¿¶mì¶mV. gwê$ Cgmg
eoVrVrc Xþgam ‘hÎdmMm Cnm¶ Amho. ˶m‘wio gmao ¶mo½¶ AmH$mamMo R>odco 250 Vo 275 ho. g|.‘r. Va nyd©h§Jm‘r Cgmg 300 Vo 320 ho. g|.‘r.
Va nmʶmMr 20 Vo 25 Q>ŠHo$ ~MV hmoD$ eH$Vo. O{‘ZrV gmè¶m§§Mr é§Xr ho. nmUr cmJVo. nyd©h§Jm‘r Cgmcm 34 Va gwê$ Cgmcm 28 nmʶmMm
2.5 Vo 3 ‘r. d cm§~r 25 Vo 30 ‘r. R>odmdr. gmè¶m§Vrc gd© joÌ gnmQ> nmù¶m cmJVmV. hoŠQ>ar 8 Vo 10 Q>Z CgmMo nmMQ> qH$dm eoVmVrc
R>odmdo VgoM gmao gmam¶§Ì dmnê$Z V¶ma H$amdoV. ¶m‘wio H$‘r doioV nmcmnmMmoù¶mMm AmÀN>mXZ åhUyZ dmna H$amdm. {nH$m§À¶m ~w§Ü¶mH$S>rc
Mm§Jë¶m àH$mao gmao nmS>Vm ¶oVmV. dmicocr nmZo H$mTy>Z Q>mH$mdrV d ˶mMm AmÀN>mXZmgmR>r dmna H$amdm.
7) nmUr ^aVmZm H$miOr KoUo {nH$mg nmʶmMm VmU nS>ë¶mg Xa VrZ AmR>dS>çm§Zr 2 Q>ŠHo$ å¶waoQ>
{nH$m§Zm nmUr XoʶmgmR>r AmnU gmao qH$dm gar da§~m nÕVrìXmao Am°’$ nmoQ>°e d XmoZ Q>ŠHo$ ¶w[a¶m ¶m§Mo {‘lU H$ê$Z {nH$mda ’$dmaUr
{nH$m§Mr cmJdS> H$aVmo. gm‘mݶV: gmao CKSy>Z à˶oH$ gmè¶mV qH$dm H$amdr. eoVm^modVr C§M d OcX dmT>Umar eodar ¶mgmaIr {nHo$ cmdmdrV.
garV nmUr gmoS>VmV Va nmUr Xþgè¶m Q>moH$mcm nmohMë¶mda gmao ~§X D$g cmJdS>rH$arVm eoVm‘ܶo g|{ж IVmMm dmna H$amdm, OoUoH$ê$Z
H$aVmV. ˶m‘wio Xþgè¶m Q>moH$mcm nmUr gmMyZ amhVo, åhUOo hm nmʶmMm O{‘ZrMr nmUrYmaUj‘Vm dmT>ʶmg ‘XV hmoB©c.
An춶 hmoVmo. ˶mgmR>r Xþgè¶m Q>moH$mcm nmUr nmoMʶmnyduM gmao ~§X
Ho$co Va nmʶmMr ~MV hmoD$ eH$Vo. CgmgmR>r {R>~H$ qgMZ
8) nmUr XoʶmMr doi CgmgmR>r OmoS>Amoi nÕVrMm Adc§~ H$amdm. ˶m‘ܶo 75 g|.‘r.
CÝhmir h§Jm‘mV eŠ¶Vmoda {nH$m§Zm gm¶§H$mir nmUr Úmdo. gH$mir XmoZ AmoirZ§Va EH$ Amoi gmoSy>Z CgmMr cmJdS> H$amdr. ¶m‘ܶo
nmUr {Xco Va dmT>Umè¶m CÝhmÀ¶m Vmn‘mZm‘wio nmʶmMo ~mînr^dZ nQ²Q>çmMo A§Va 150 g|.‘r. amhVo Va XmoZ CnZù¶m‘Yrc A§Va
cdH$a hmoVo. ˶m‘wio nmUr A{YH$ cmJVo ˶mEodOr gm¶§H$mir nmUr 225 g|. ‘r. amhVo. OmoiAmoi nÕVrZo cmJdS> Ho$coë¶m Cgmcm OmZodmar‘ܶo
{Xë¶m‘wio W§S> hmoUmè¶m Vmn‘mZm‘wio nmʶmMm An춶 Q>miVm ¶oB©c. 1.41 cr., ’o$~«wdmar‘ܶo 2 cr., ‘mM©‘ܶo 4.08 cr., E{àc‘ܶo 5.17
VgoM CîU dmao WmondVm ¶oVrc Am{U nmʶmMr ~MV hmoB©c. cr., ‘o ‘ܶo 7.17 cr. Am{U OyZ‘ܶo 4.85 cr./VmoQ>r nmUr Úmdo.
9) {nH$m§À¶m ‘hËdmÀ¶m AdñWoV nmUr XoUo à{V VmoQ>rg Úmd¶mMo nmUr = EH${XdgmMo ~mînr^dZ ({‘.‘r.) 
nmʶmMr H$‘VaVm AgVmZm qH$dm AMmZH$ Vr ^mgy cmJë¶mg ~mînr^dZ nmÌ JwUm§H$ (0.7)  nrH$ dmT> AdñWm JwUm§H$  PmS>mMo
’$ŠV EH$ Vo XmoZ nmUr XoUo. eŠ¶ Agë¶mg Vo {nH$m§À¶m ‘hËdmÀ¶m qH$dm {nH$mMo joÌ’$i (Mm¡.‘r.)  AmocrV JwUm§H$ (Q>ŠHo). ¶m gwÌmZwgma
dmT>rÀ¶m AdñWoV CXm. ’w$cmoam, XmUo ^aUo AdñWoV nmUr Úmdo. H$mT>mdo.
10) {nH$m§À¶m dmT>rZwgma nmUr XoUo
dZñnVr ‘wim§dmQ>o nmUr KoV AgVmV ˶m‘wio O‘rZ {^OdVmZm 2) ^wB©‘yJ
‘wim§À¶m dmT>rà‘mUo VodT>çmM ImocrMr O‘rZ Amocr R>do Uo Amdí¶H$ Amho. ho ‘hÎdmMo Voc{~¶m nrH$ Amho. CÝhmir ^wB‘© Jw mg 75 Vo 80 g|.‘r.
˶mgmR>r {nH$m§Zm gwédmVrÀ¶m dmT>rÀ¶m AdñWo‘ܶo H$‘r ImocrMo nmUr nmUr cmJVo. ho nmUr CÝhmir ^wB‘© Jw mg 11 Vo 13 nmʶmÀ¶m nmù¶m Ûmao
Úmdo. ˶mZ§Va nmʶmMr Imocr dmT>dmdr. ¶mZwgma nmUr {Xë¶mg nmʶmMr XoVm ¶oV.o nmUr XoʶmÀ¶m Ñï>rZo ^wB‘© Jw mÀ¶m {nH$mÀ¶m gd©gmYmaUnUo ’$m§Úm
‘moR>çm à‘mUmV ~MV hmoV.o O{‘ZrMm nmoV {Q>H$dʶmgmR>r Am{U {nH$mMo ’w$Q>U,o ’w$co ¶oU,o Amè¶m cmJUo, e|JmV XmUo ^aUo ¶m ‘hÎdmÀ¶m AdñWm
¶mo½¶ CËnmXZ KoʶmÀ¶m Ñï>rZo {nH$m§À¶m dmT>rÀ¶m JaOonaw Vo nmUr Úmdo. AmhoV. ¶m doir nmUr H$‘r nSy> Z¶o, ¶mMr H$miOr KoUo Amdí¶H$ Amho.
CÝhmir h§Jm‘mV KoʶmV ¶oUmè¶m nwT>rb H$mhr ‘hÎdmÀ¶m {nH$m§Mo nmUr
{Z¶moOZ H$ê$Z nmʶmMm H$m¶©j‘ar˶m dmna H$aVm ¶oVmo. 3) gy¶©’y$c
gy¶©’y$c {VZhr h§Jm‘mV KoVm ¶oVo. {deofV: CÝhmir h§Jm‘mV ngaQ>
1) D$g ^m§S>çmVrc nmʶmMo 110 {‘ ‘r. ~mînr^dZ Pmë¶mZ§Va 7 g|.‘r.
ho nrH$ df© Vo XrS> df© eoVmV C^o AgVo. cmJdS>rà‘mUo ¶mMm ImocrMo nmUr {Xë¶mg CËnmXZ Mm§Jco ¶oVo. ˶mgmR>r gy¶©’y$cmg 6 Vo
H$mcmdYr R>aVmo. ¶m {nH$mg H$mcmdYr à‘mUo 250 Vo 300 ho. g|.‘r. 7 nmʶmÀ¶m nmù¶m cmJVmV. à˶oH$ doir nmʶmMr 7 go.‘r.
EdT>o nmUr cmJVo. CgmÀ¶m gwédmVrÀ¶m H$mimV à˶oH$ nmirg 8 g|.‘r. Imocr R>odmdr.
ImocrMo nmUr Úmdo. ~mînr^dZ nmÌmVrc EHy$U 50 {‘.‘r. ~mînr^dZ Aem[aVrZo CÝhmir h§Jm‘mV nmʶmMm H$mQ>H$garZo dmna H$aʶmÀ¶m
Pmë¶mZ§Va D$g {nH$mg nmUr {Xë¶mg CËnmXZmV cjUr¶ dmT> Ñï>rZo darcà‘mUo Cnm¶ H$aUo {hVmdh Am{U H$‘r IMm©Mo AmhoV.
AmT>icr. ¶mgmR>r Iarn h§Jm‘mV 12 Vo 14 {Xdgm§Zr, aã~r h§Jm‘mV g§nH©$ H«$. 02452- 230089/ 09822992864

42 & eoVH$ar & ‘o & 2017


KZ bmJdS>rÛmao ‘miamZmda ’w$ccm Ho$ea Am§~m (¶emoJmWm)
lr. {dO¶Hw$‘ma ~a~S>o, à^mar àH$ën g§MmcH$ (AmË‘m), gmocmnya

‘m i{eag VmcwŠ¶mVrc àJ{Verc eoVH$ar d d¡ÚH$s¶ {ejU KoVcoco S>m°. Ho$ed ~c{^‘ gaJa ¶m§Zr gZ 1991-92 gmcr gwédmVrcm amoOJma
h‘r ¶moOZoV§J©V ’$i~mJ cmJdS> H$m¶©H«$‘m§VyZ gd©gmYmaU nÕVrZo 10  10 ‘rQ>a A§Vamda Am§~m cmJdS> Ho$cr. VoìhmnmgyZ Vo Am§~m nrH$
cmJdS> H$arV AmhoV. gܶm Am§~m cmJdS> KZ nÕVrZo H$aʶmH$S>o eoVH$è¶m§Mm H$c dmT>V Amho. KZ cmJdS>r‘wio EH$ar PmS>m§Mr g§»¶m Mm¡nQ> hmoVo.
g§»¶m dmT>ë¶mZo nmM Vo ghm dfm©V 4 Vo 5 Q>Z Am§ã¶mMo CËnmXZ KoUo eŠ¶ Pmco Amho. gZ 2009 ‘ܶo ghm EH$a joÌmda Ho$ea OmVrÀ¶m Am§ã¶mMr
7  12 ’y$Q> A§Vamda KZ cmJdS> ˶m§Zr Ho$cr Amho. EHy$U amonm§Mr g§»¶m VrZ hOma AgyZ ˶mMr N>mQ>Ur OyZ Vo Owc¡ ‘{hݶm‘ܶo H$aVmV.
S>m°. gaJa ¶m§Zr gZ 2013-14 ‘ܶo 10  12 ’y$Q> A§Vamda ZdrZ Am§~m cmJdS> Ho$cocr Amho. EHy$U PmS>m§Mr g§»¶m 800 Amho. S>m°. gaJa ho
gmocmnya H¥${f {d^mJmVrc A{YH$mar VgoM S>m°. ~mimgmho~ gmd§V H$moH$U H¥${f {dÚmnrR> Xmnmocr d amhþar ¶oWrc VÁkm§Mo ‘mJ©Xe©Z KoVmV.

KZ cmJdS> nÕVrV PmS>m§Mr g§»¶m


A.H«$. cmJdS> nÜXV A§Va EH$ar A.H«$. cmJdS> nÜXV A§Va EH$ar
PmS>m§Mr PmS>m§Mr
g§»¶m g§»¶m
1 gd©gmYmaU cmJdS> 10  10 ‘rQ>a 40 2 KZ cmJdS> 5  6 ‘rQ>a 133
8  8 ‘rQ>a 62 5  5 ‘rQ>a 160
7  12 ’y$Q> 500

PmS>m§Zm AmH$ma XoUo d {ZJm amIUo


H$c‘ cmJdS>rZ§Va PmS>m§Zm {e’$maerà‘mUo IVo Am{U nmUr XoD$Z amoJ d {H$S>tnmgyZ g§ajU H$amdo. PmS> XrS> Vo XmoZ ’y$Q> C§M hmoB©n¶ªV EH$M
ImoS> amhÿ Úmdo. ˶mZ§Va e|S>m IwS>mdm. ˶m {R>H$mUmhÿZ 3 Vo 4 ’$m§Úm {ZKVrc. Mmahr ~mOyZo dmT>coë¶m ’$m§Úmn¡H$s ’$ŠV VrZM ’$m§Úm R>odmì¶mV. {Vgè¶m
dfm©nmgyZ PmS>m§Mr Mm§Jcr dmT> hmoD$Z ‘mohmoa ^anya ¶oVmo. {Vgè¶m dfm©nmgyZ ì¶mnmarÑï>çm ’$im§Mo Mm§Jco CËnmXZ {‘iVo.
S>m°. gaJa ¶m§Zr Imcrcà‘mUo IVmMo, H$ëQ>maMo d nmʶmMo {Z¶moOZ Ho$co.

IV {Z¶moOZ
A.H«$. H$mcmdYr ‘mÌm
1 gZ 2009 1 {H$cmo eoUIV, g|{ж IV / PmS> / 2 df©
2 gZ 2011 nmgyZ à{V df© 2 {H$cmo eoUIV, 100 J«°‘ S>rEnr, 50 J«°‘ E‘Amonr, 25 J«°‘ ‘°¾o{e¶‘ gë’o$Q>,
(OyZ Vo Owc¡ ‘{hݶm‘ܶo) 100 J«°‘ qZ~moir n|S>.
ñcar ( eoUIV d Jmo‘yÌ )
H$sS> {Z¶§ÌU
’$dmaUr H$mcmdYr
¶§Xm H$moaS>o hdm‘mZ Agë¶m‘wio Am§ã¶mda H$sS> d amoJmMm àmXþ^m©d A˶§V H$‘r {XgyZ Amcocm Amho
H$sQ>H$ZmeH$ [³dZ°mc’$m°g d Q>mQ>m‘oS°>mZ (0.5 {‘.cr. /cr.) hdm‘mZmZwgma ’$dmaUr
~waerZmeH$ H$m°ÝQ>mn ( 1 {‘.cr. à{V{cQ>a), 80 Q>ŠHo$ nmʶmV {daKiUmao gë’$a hdm‘mZmZwgma ’$dmaUr
gwú‘AÞÐì¶o (1 {‘.cr. à{V{cQ>a) nmZm§Mm {ndionUm H$‘r H$aʶmgmR>r hdm‘mZmZwgma ’$dmaUr

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 43


H$moH$U H¥${f {dÚmnrR>mÀ¶m {e’$maerZwgma H$ëQ>maMm dmna
H$mcmdYr à‘mU AdñWm
gZ 2013 25 Q>ŠHo$ n°³bmoã¶wQ´>mPm°b 5 {‘.cr. /PmS> PmS>mÀ¶m d¶mZwgma
gZ 2014 25 Q>ŠHo$ n°³bmoã¶wQ´>mPm°b 10 {‘.cr. /PmS> PmS>mÀ¶m d¶mZwgma
PmS>m§Mr N>mQ>Ur d IVo XoVmZm ˶mdoir PmS>m§À¶m g^modVmcr 3 Vo 4 B§M {N>Ð KoD$Z ˶m‘ܶo n°³bmoã¶wQ´>mPm°b Q>mHy$Z {N>Ð ~§X H$amdo.

nmUr ì¶dñWmnZ
A. H«$. H$mcmdYr nmUr XoʶmMo à‘mU
1 OyZ Vo gßQ>|~a 1 {XdgmAmS> 3 Vo 4 Vmg O{‘ZrÀ¶m ‘JXþamZwgma
2 ‘mohmoa AdñWoV 1 {XdgmAmS> 1 Vmg
3 ’$idmT>rMr AdñWm amoO 2 Vmg

~mJonmgyZ {‘imcoco df©{Zhm¶ CËnmXZ


A.H«$. df© CËnmXZ
1 2010-2011 20 Vo 30 {H$./PmS>
2 2012-2013 35 Vo 40 {H$./PmS>
3 2014-2015 40 Vo 50 {H$./PmS>
4 2015-2016 50 Vo 60 {H$./PmS>
5 2016-2017 100 Vo 125 {H$./PmS> (Ano{jV)

‘mcmMr naXoemV {Z¶m©V


àVr PmS> CËnmXZ - 40 {H$cmo
Xa - é. 50/- àVr {H$cmo S>m°. gaJa ho ‘w§~B© nwʶm~amo~aM ¶wamon, B§½c§S>, Xþ~B© ¶m XoemV
CËnÞ - ê$. 2000  400 PmS>o ImOJr H§$nZrÛmao ‘mcmMr {Z¶m©V H$aVmV. ˶m‘wio ˶m§Zm Am{W©H$
EHy$U CËnÞ - ê$. 8,00,000/- àVr df© ’$m¶Xm hmoV Amho. ^{dî¶mV g|{ж nÕVrZo Am§~m cmJdS> d à{H«$¶m
IM©/df©/EH$a - ê$. 1,00,000/- CÚmoJ H$aʶmMm ˶m§Mm ‘mZg Amho.
gamgar {Zìdi CËnÞ - ê$. 7,00,000/-
‘mV¥d¥jm§Mr OmonmgZm
S>m.° Ho$ed gaJa ¶m§Zr Am§~m amonm§Mr Zg©ar gwê$ Ho$cocr Amho.
S>m.° gaJa ¶m§À¶m ~mJoV 40 OwZo d ZdrZ 400 (gmVdfu¶) ‘mV¥dj¥ AmhoV.
˶mnmgyZ 40 Vo 50 hOma Ho$ea Am§ã¶mMr amono V¶ma H$aVmV. ‘mi{eag
d ‘mT>m VmcwŠ¶mVrc AZoH$ eoVH$ar Am§~m ’$i~mJ cmJdS>r{df¶r
S>m.° gaJa ¶m§Mo ‘mJ©Xe©Z KoVmV. gm§Jcr d ~rS> {OëømVrc eoVH$è¶m§Zr
˶m§Mr àoaUm KoD$Z KZ nÕVrZo Am§~m cmJdS> Ho$cr Amho. H¥${f V§ÌkmZ
ì¶dñWmnZ ¶§ÌUm (AmË‘m) gmocmnya ¶m§Zr am~dcoë¶m CnH«$‘m§‘i w o
‘moR>çm à‘mUmV KZ nÕVrZo Am§~m cmJdS> H$aʶmMo à‘mU dmT>V
Amho. ‘o 2016 ‘ܶo Am¶mo{OV Am§~m ‘hmoËgdmV S>m.° gaJa ¶m§Zr
ê$. 150 àVr {H$cmoà‘mUo XmoZ Q>Z Ho$ea Am§ã¶mMr {dH«$‘r {dH«$s Ho$cr Amho.
A{YH$ ‘m{hVrgmR>r S>m°. Ho$ed ~c{^‘ gaJa, ‘w. nmo. IwSy>g,
Vm. ‘mi{eag, {O. gmocmnya (‘mo. 9890359814) ¶m§MoH$S>o g§nH©$
gmYmdm. g§nH©$ H«$. 8275207797

44 & eoVH$ar & ‘o & 2017


{nH$m§À¶m CËnmXZ dmT>rH$arVm O{‘ZrMo Amamo½¶ ì¶dñWmnZ
S>m°. A{Zc XþaJwS>o, {dícofU {deofk, gyú‘AÝZÐì¶ g§emoYZ ¶moOZm,
‘¥X{dkmZ d H¥${f agm¶Zemó {d^mJ, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

‘ hmamï´> amÁ¶mVrc O{‘ZtÀ¶m àH$mam‘ܶo hcŠ¶m O{‘ZrMo joÌ


OmñV (37 Q>ŠHo$) Amho. ˶mImcmoImc 31 Q>ŠHo$ joÌ ‘ܶ‘ Imoc
O{‘ZrMo Va Imoc H$mù¶m O{‘ZrMo joÌ ’$ŠV 26 Q>ŠHo$ Amho. Cd©[aV
Am{U H$moH$UmVrc Vm§~S>çm cmc O{‘Zr‘ܶo Xþ涑 AÞÐì¶m§Mo à‘mU
H$‘r AgyZ O{‘ZrMr KS>U A˶§V H$S>H$ AgVo. Aem CVmamdarc
c°Q>amB©Q> Om§ä¶m IS>H$mnmgyZ V¶ma Pmcoë¶m O{‘ZtÀ¶m g‘ñ¶m doJù¶m
H$moH$UmVrc d KmQ>mdarc cmc Vm§~S>r ‘mVr O{‘ZrMo joÌ ’$ŠV 6 Q>ŠHo$ AmhoV. ¶m gd© O{‘ZtÀ¶m g‘ñ¶oZwgma nwT>rcà‘mUo gwYmaUm d AÞÐì¶o
Amho. ¶m gd© O{‘Zr‘ܶo {d^mJdma nO©Ý¶‘mZ d hdm‘mZmZwgma {d{dY ì¶dñWmnZ H$amdo.
g‘ñ¶m AmT>iyZ ¶oVmV. g‘ñ¶m¶wŠV O{‘Zr åhUOo Á¶m O{‘ZrMo
^m¡{VH$, amgm¶{ZH$ d O¡{dH$ JwUY‘© {~KS>co AgyZ Aem O{‘ZrMr g‘ñ¶m¶wŠV O{‘ZtMo àH$ma, JwUY‘©, gwYmaUm Am{U
gw{nH$Vm Am{U CËnmXH$Vm H$‘r Amcr Amho Aem gd© O{‘ZtZm AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ
"g‘ñ¶m¶wŠV O{‘Zr' åhUVmV. ‘mVr narjUmdê$Z d nrH$ CËnmXZ A) YwnJ«ñV hcŠ¶m CVmamdarc O{‘Zr
j‘VoZwgma g‘ñ¶m¶wŠV O{‘Zr AmoiIVm ¶oVmV. ˶mgmR>r à˶oH$ JwUY‘©
eoVH$ar ~§YwZr Amnë¶mH$S>rc Agcoë¶m O{‘ZrMo narjU H$ê$Z ¿¶mdo.
qgMZmMo nmUr gwÜXm narjU H$ê$Z ¿¶mdo. ˶mZwgma jma à{VH$maH$ 1) ‘¶m©{XV O{‘ZtMr Imocr, OmñV CVma.
{nH$m§Mo {Z¶moOZ H$amdo. ¶m gd© ‘mVr d nmUr n¥W:H$aU JwUY‘m©Mr Zm|§X 2) AÞÐì¶o Am{U OcYmaUmeŠVr H$‘r.
Á¶m n{ÌHo$V R>odcr OmVo ˶m n{ÌHo$cm "O‘rZ Amamo½¶ n{ÌH$m'åhUVmV. 3) ‘mVrMr nmʶm~amo~a Yyn OmñV, ˶mÛmao AÞÐì¶o Am{U gyú‘{Odm§Mo
¶m O‘rZ Amamo½¶ n{ÌHo$V ‘mVrMo {deof amgm¶{ZH$ JwUY‘© CXm. gm‘w, à‘mU dmhÿZ OmVmV.
jmaVm, ‘wŠV MwZIS>rMo à‘mU, g|{ж H$~©, CncãY ZÌ, ñ’w$aX, 4) ~aS> nmoVmÀ¶m O{‘Zr.
nmcme, ‘wŠV H°$pëe¶‘, ‘°¾o{e¶‘, gmoS>r¶‘, CncãY cmoh, OñV,
‘§Jc, Vm§~o, ~moam°Z B˶mXrMr Zm|X R>odcr OmVo. ^m¡{VH$ JwUY‘mª‘ܶo O‘rZ Amamo½¶ gwYmaUm Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ
O{‘ZrMm nmoV, Amocmì¶mMo à‘mU, OcYmaUmeŠVr, KZVm, gpÀN>ÐVoMo 1) ‘¥X d Ocg§YmaUmÀ¶m Cnm¶¶moOZmMm Adc§~ H$aUo (nmUr AmS>dm
à‘mU, AmH$ma‘mZmVrc dmT> B. JwUY‘mªMr Zm|X Ho$cr OmVo. ¶mdê$Z d {Oadm, g‘nmVirV ~m§Y, Zmcm ~m§Y~§{XñVr, T>mirMo ~m§Y,
eoVH$ar ~§YwZr nrH$ nÕVrMo {Z¶moOZ, O‘rZ gwYmaUm {Z¶moOZ VgoM garda§~m, O¡{dH$ ~m§Y B.)
IV ì¶dñWmnZ {Z¶moOZ Ho$co nm{hOo. 2) g|{ж IVm§Mm Am{U {haditÀ¶m {nH$m§Mm dmna H$amdm.
npíM‘ ‘hmamï´>mV hcŠ¶m O{‘ZtMo joÌ OdiOdi 3) {R>~H$ qgMZmda {nH$m§Mo {Z¶moOZ H$amdo.
51 Q>ŠHo$ AgyZ, Aem {dñV¥V O{‘Ztda 39 Q>ŠHo$ Yyn hmoVo. n[aUm‘r 4) H$‘r H$mcmdYrV ¶oUmè¶m {nH$m§Mo {Z¶moOZ H$amdo. CXm. hþcJm, ‘yJ,
n¥ð>^mJmdarc 1 B§M ‘mVrMm gwnrH$ Wa AÞÐì¶o Am{U gyú‘{OdmUw¶wŠV CS>rX, Mdir, ‘Q>H$s, JdVo B.
‘mVr nmʶm~amo~a dmhÿZ OmVo. hmM 1 B§M ‘mVrMm Wa V¶ma hmoʶmgmR>r 5) ‘mVr narjUmda AmYm[aV AÞÐì¶m§Mo ì¶dñWmnZ H$amdo. AÞÐì¶m§Mo
100 dfm©nojm OmñV H$mcmdYr cmJVmo. ‘hmamï´>mÀ¶m qgMZ à‘mU H$‘r Agë¶mg {e’$mag IV‘mÌm 25 Q>ŠŠ¶m§Zr
joÌmV (ZXr, H°$Zm°c, {dhra, ~moAadoc B.) Vrd« nrH$ dmT>dyZ Úmdr.
nÕVrMm dmna, Ag§Vw{cV IV dmna, EH$ nrH$ 6) ZÌ d nmcme¶wŠV amgm¶{ZH$ IVm§Mr
nÕVr Am{U A{V[aŠV qgMZmÀ¶m dmnam‘wio {d^mJUr H$ê$Z IVo ÚmdrV. {Zå‘o noaUrdoir
O{‘Zr jmanS> Pmë¶m AmhoV, AemàH$mao Cd©[aV noaUrZ§Va EH$ ‘{hݶm§Zr Úmdo.
‘hmamï´>mV OdiOdi 1.3 cmI hoŠQ>a Cä¶m {nH$mda AmH$pñ‘V n[apñWVrV XmUo
O{‘Zr jmanS> Pmë¶m AmhoV. VgoM ^aʶmÀ¶m AdñWoV nmoQ>°{e¶‘ Zm¶Q´>oQ>
‘yi IS>H$mVM ‘wŠV MwZIS>rMo à‘mU 1 Q>ŠHo$Mr ’$dmaUr H$amdr.
H$moaS>çm hdm‘mZmV VgoM H$‘r nmD$g 7) amgm¶{ZH$ IVm§~amo~a qZ~moir
nS>Umè¶m O{‘Zr‘ܶo {dñV¥V à‘mUmV qH$dm H$a§O noS>rMm dmna H$ê$ZM IVo
AmT>iyZ ¶oVo. ˶m§Zm "MwZIS>r¶wŠV O{‘Zr' O{‘ZrVyZ ÚmdrV.
åhUVmV. Aem g‘ñ¶m¶wŠV O{‘Zr‘ܶo
Amamo½¶ Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZmV ~Xc ~) jmanS> O{‘Zr
Ho$ë¶mg CËnmXH$Vm dmTy> eH$Vo. gømÐrÀ¶m KmQ>mcJV ‘hmamï´>mVrc EHy$U joÌmn¡H$s qgMZ joÌmV

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 45


4 Vo 5 Q>ŠHo$ O{‘Zr jmanS> Pmë¶m AmhoV. {deofV: H¥$îUm, 8) {R>~H$ qgMZmÛmao nmUr d amgm¶{ZH$ {dÐmì¶ IVm§Mo {Z¶moOZ H$amdo
dmaUm, H$mo¶Zm, {Zam, ‘wim, àdam, JmoXmdar, ^r‘m ¶m ZXrH$mR>À¶m (40 Vo 50 Q>ŠHo$ nmʶmMr d IVm§Mr ~MV hmoVo).
O{‘Zr Am{U H$mcdm qgMZ joÌmVrc O{‘Zr jma d MmonU¶wŠV 9) amgm¶{ZH$ IVo qZ~moir AWdm H$a§O n|S>rgmo~V ÚmdrV.
hmoV AmhoV. S>) MwZIS>r¶wŠV O{‘Zr
jma¶wŠV O{‘ZtMo JwUY‘© JwUY‘©
1) O{‘ZrÀ¶m n¥ð>^mJmda nm§T>è¶m jmam§Mm nmVi Wa ¶oVmo. 1) O{‘ZrMm gm‘y 8.0 nojm OmñV AgVmo
2) gm‘w 8.5 nojm H$‘r AgVmo. 2) O{‘Zr‘ܶo {dÐmì¶ jmamMo à‘mU 1 S>ogr. gm¶‘Z / ‘r. nojm
3) {ZMam Mm§Jcm hmoVmo. H$‘r AgVo.
4) O{‘ZrVrc {dÐmì¶ jmam§Mr {dÚwVdmhH$Vm 4 S>ogr gm¶‘Z àVr 3) O{‘ZrMr KZVm dmT>Vo, åhUOoM O‘rZ KÅ> ~ZVo. ‘wŠV MwݶmMo
‘rQ>anojm OmñV AgVo. à‘mU 10 Q>ŠŠ¶m§nojm OmñV AgVo.
5) {d{Z‘¶¶wŠV gmo{S>¶‘Mo à‘mU 15 Q>ŠHo$ nojm H$‘r AgVo. 4) ZÌ, ñ’w$aX, nmcme, ‘°¾o{e¶‘, J§YH$ ¶m AÞÐì¶m§Mr CncãYVm
H$‘r hmoVo.
O‘rZ Amamo½¶ gwYmaUm Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ 5) gyú‘ AÞÐì¶o, cmoh, OñV d ~moam°Z ¶m§Mr CncãYVm H$‘r hmoVo.
1) EH$mpË‘H$ AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ H$amdo. CXm. 40 Vo 50 Q>ŠHo$ g|{ж 6) hdm d nmUr IoiʶmMo à‘mU ì¶ñV amhVo, ˶m‘wio {nH$m§Mr
IVm§Mm dmna Va 30 Vo 40 Q>ŠHo$ amgm¶{ZH$ IVmMm dmna VgoM dmT> Iw§Q>Vo.
10 Vo 15 Q>ŠHo$ O¡{dH$ IVm§Mm dmna H$amdm. 7) {~¶mʶmMr CJdUj‘Vm H$‘r hmoVo.
2) g|{ж eoVrgmR>r O{‘ZrMr {ZdS> H$amdr. 8) cmohmÀ¶m H$‘VaVo‘wio {nH$m§Mr nmZo {ndir nSy>Z {eam {haì¶m
3) O{‘Zrcm ~mOyZo Ma ImoXÿZ {ZMè¶mMr ì¶dñWm H$amdr. amhVmV, OmñV ‘wŠV MwZIS>rMo à‘mU Agë¶mg nmZo {ndir
4) amgm¶{ZH$ IVm~amo~a qZ~moir AWdm H$a§O n|S>rMm dmna H$amdm. nS>VmV Am{U MwZIS>rMo à‘mU A{V Agë¶mg {ndir nmZo nm§T>ar
5) ŠbmoamB©S>¶wŠV amgm¶{ZH$ IVm§Mm dmna OmñV H$ê$ Z¶o. nSy>Z H$anyZ OmVmV. ¶mcmM B§J«Or‘ܶo cmB©‘ B§Sy>g Šbmoam{gg
6) {nH$m§Mr dmT> Iw§Q>ë¶mg 1 Q>ŠHo$ ¶w[a¶mMr ’$dmaUr H$amdr. åhUOoM MwZIS>r‘wio ¶oUmam Ho$dS>m Ago g§~moYco OmVo, {deofV:
H$) MmonU O{‘Zr JmdmcJV AgUmè¶m nm§T>è¶m O{‘Zr‘ܶo Agm àH$ma àH$fm©Zo
{XgyZ ¶oVmo.
JwUY‘©
1) O{‘ZrMo {d{Z‘¶¶wŠV gmo{S>¶‘Mo à‘mU eoH$S>m 15 nojm OmñV O‘rZ Amamo½¶ gwYmaUm Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ
AgVo. 1) O{‘ZrMr Imocda Zm§JaQ> H$amdr.
2) {dÐmì¶ jmam§Mr {dÚwVdmhH$Vm 4 S>ogr gm¶‘Z àVr ‘rQ>a nojm H$‘r 2) amgm¶{ZH$ IVo n¥ð>^mJmda ’$moHy$Z XoD$ Z¶oV, Vr O{‘ZrVrc
AgVo. ‘mVrV {‘giyZ ÚmdrV.
3) gm‘y 8.5 Vo 10 n¶ªV AgVmo. 3) ñ’w$aX¶wŠV IVo eoUIVmVyZ {Xë¶mg ñ’w$aXmMr CncãYVm dmTy>Z
4) O{‘ZrVyZ nmʶmMm g‘mYmZH$maH$ {ZMam hmoV Zmhr. pñWaVm (μH$ËÝÇ>ÚËÑX) H$‘r hmoVo.
5) dmië¶mda O‘rZ Q>UH$ hmoVo, Amoë¶mnUr A{Ve¶ {M~S> hmoVo. 4) ñ’w$aX {daKi{dʶmè¶m O¡{dH$ IVm§Mm dmna Ho$cm nm{hOo. CXm.
6) O{‘ZrV hdm IoiVr amhV Zmhr ˶m‘wio {nH$m§Mr dmT> ¶mo½¶ hmoV Zmhr. {ÛXc, H$S>Ymݶ {~¶mʶmg nr.Eg.~r.Mr 250 J«°‘/10 {H$cmo
O‘rZ Amamo½¶ gwYmaUm Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ {~¶mUmg ~rOà{H«$¶m Ho$ë¶mg ñ’w$aXmMr CncãYVm dmT>Vo.
5) MwZIS>rÀ¶m O{‘ZrV Xadfu ^anya à‘mUmV g|{ж IVo KmcV
1) O{‘Zrcm 1 Q>ŠHo$ CVma Úmdm d ¶mo½¶ A§Vamda Ma H$mT>mdoV. Joë¶mg MwZIS>rMm {nH$mdarc dmB©Q> n[aUm‘ H$‘r H$aVm ¶oVmo.
2) O{‘ZrImcr gpÀN>Ð nmB©n Q>mHy$Z nmʶmMm ^y{‘JV {ZMam H$amdm. 6) {hadirMr IVo CXm. Y¢Mm/ VmJ KoD$Z Vr 45 Vo 50 ì¶m {Xder
3) ‘mVr narjU H$ê$Z {Oßg‘ 5 Vo 10 Q>Z àVr hoŠQ>ar eoUIVmV O{‘ZrV JmS>mdrV.
EH$Ì H$ê$Z O{‘ZrV {‘gimdo. 7) gyú‘ AÞÐì¶m§Mm dmna eoUIVmÛmao Ho$ë¶mg Z¡g{J©H$ {McoQ> åhUyZ
4) {nH$m§À¶m ’o$anmcQ>rV Y¢Mm JmS>mdm. ˶mMm Cn¶moJ hmoVmo. ˶m‘wio gyú‘ AÞÐì¶m§Mr CncãYVm dmT>Vo.
5) ‘mVr narjUmZwgma IV {Z¶moOZ H$amdo, ZÌ 25 Q>ŠHo$ {e’$maetnojm 8) gyú‘ AÞÐì¶o eoUmÀ¶m a~S>rV 4 Vo 6 {Xdg KmcyZ eoUH$më¶mMm
OmñV Úmdo. a§J ~XcyZ H$minQ> Pmë¶mZ§Va Aer eoUH$më¶mMr a~S>r nmʶm‘ܶo
6) ¶w[a¶mEodOr A‘mo{Z¶‘ gë’o$Q> ho Amåc¶wŠV IV Úmdo VgoM qgJc {‘giyZ {nH$m§À¶m nm§T>è¶m ‘wirOdi {Xë¶mg gyú‘AÞÐì¶m§Mr
gwna ’$m°ñ’o$Q>gma»¶m AmåcY‘u¶ IVm§Mm dmna H$amdm. CncãYVm dmT>Vo.
7) H$‘VaVoZwgma gyú‘ AÝZÐì¶m§Mm {deofV: OñV d cmoh¶wŠV IVm§Mm 9) amgm¶{ZH$ IVm§Mm dmna H$aVmZm ZÌ, A‘mo{Z¶‘ gë’o$Q>Ûmao
eoUIVm§VyZ dmna H$amdm. Va ñ’w$aX S>m¶A‘mo{Z¶‘ ’$m°ñ’o$Q> Am{U nmcme, gë’o$Q> Am°’$

46 & eoVH$ar & ‘o & 2017


nmoQ>°eÛmao {Xë¶mg {nH$m§Zm AÞÐì¶m§Mr CncãYVm dmT>Vo Am{U 20 {H$cmo qPH$ gë’o$Q> d 5 {H$cmo ~moa°Šg àVr hoŠQ>ar O{‘ZrVyZ
AÞÐì¶m§Mr pñWaVm (Fixation) H$‘r hmoVo. g|{ж IVmgmo~V Úmdo.
10) H°$pëe¶‘Mo à‘mU OmñV Agë¶mZo ‘°¾o{e¶‘Mr H$‘VaVm H$mhr 7) H°$pëe¶‘¶wŠV amgm¶{ZH$ IVm§Mm dmna CXm. qgJc gwna ’$m°ñ’o$Q>,
{nH$m§‘ܶo ¶oVo, ˶mgmR>r hoŠQ>ar 25 {H$cmo ‘°¾o{e¶‘ gë’o$Q> Xþ涑 AÞÐ춶wŠV gm°B©c H§${S>eZaMm dmna H$amdm qH$dm Cä¶m
O{‘ZrVyZ Úmdo. {nH$mgmR>r H°$pëe¶‘ Zm¶Q´>oQ> 0.5 Q>ŠHo$ Mr ’$dmaUr H$amdr,
11) gyú‘ AÞÐì¶m§Mm dmna ‘mVr narjUmZwgma H$amdm. CXm. cmoh- ’$iYmaUogmR>r 0.1 Q>ŠHo$ ~moarH$ A°{gS>Mr ’$dmaUr H$amdr.
’o$ag gë’o$Q>Ûmao 25 {H$./ho. OñV-qPH$ gë’o$Q>Ûmao 20 {H$./ho., EH§$XarVM g‘ñ¶m¶wŠV O{‘ZtMo Amamo½¶ gwYma{dʶmgmR>r nwT>rc
~moam°Z-~moa°ŠgÛmao 5 {H$./ho. ¶m à‘mUmV O{‘ZrV g|{ж IVmV Jmoï>tMm EH${ÌVar˶m Adc§~ H$amdm
{‘giyZ Úmdo. 1) {nH$m§Mr ’o$anmcQ> H$ê$Z H$S>Ymݶ {nH$m§Mm g‘mdoe Ho$ë¶mZo
12) {nH$m§Mr nmZo cmohmÀ¶m H$‘VaVo‘wio {ndir nS>ë¶mg nmZm§da nmcmnmMmoim O{‘ZrV nSy>Z g|{ж nXmWmªMo MH«$sH$aU hmoVo. VgoM
50 J«°‘ ’o$ag A‘mo{Z¶‘ gë’o$Q> AWdm ’o$ag gë’o$Q>Mr 10 crQ>a g|{ж IVo eoUIV, ehar H§$nmoñQ>, Jm§Sy>iIV Xadfu {nH$m§Zm
nmʶmVyZ 3 Vo 4 doim ’$dmaUr H$amdr. ’$dmaUrgmR>r cmJUmar {e’$maerà‘mUo O{‘ZrVyZ Úmdo.
gyú‘ AÞÐ춶wŠV IVo {McoQ>oS> ñdê$nmV Agë¶mg CncãYVm 2) ‘mVr narjUmZwgma IVm§Mm g‘Vmoc dmna Ano{jV CËnmXZ
dmT>Vo. {McoQ>oS> gyú‘AÞÐì¶m§Mo ’$dmaUrMo à‘mU 10 Vo 20 J«°‘ g‘rH$aUmÛmao Ho$ë¶mg O{‘ZrÀ¶m gw{nH$Vo~amo~a O‘rZ Amamo½¶hr
àVr 10 crQ>a nmUr Ago R>odmdo. Mm§Jco amhrc.
13) MwZIS>r¶wŠV O{‘ZrV ghZerc ’$io Am{U {nH$m§Mr CXm. H$mnyg, 3) ‘mVr narjUmÛmao H$‘VaVoZwgma gyú‘AÞÐì¶m§Mm dmna O{‘ZrVyZ
Jhÿ, D$g, gmo¶m~rZ, gy¶©’y$c, Vya, ^wB©‘yJ, grVm’$i, A§Ora, g|{ж IVmV {‘giyZ H$amdm.
Amdim,. ~moa, qMM B˶mXtMr {ZdS> H$amdr. 4) ‘mVr narjU H$ê$Z {dÐmì¶ IVm§Ûmao {R>~H$ qgMZmVyZ AÞÐì¶o
14) MwZIS>rMo à‘mU OmñV Agcoë¶m O{‘ZrV qc~ydJu¶ ’$iPmS>o nrH$ dmT>rÀ¶m AdñWoV JaOoZwgma ÚmdrV.
CXm. g§Ìr, ‘mog§~r, H$mJXr qc~y ¶m ’$iPmS>m§Mr cmJdS> H$Q>mjmZo 5) nmʶmMm A‘¶m©X dmna Z H$aVm ~mJm¶V joÌm‘ܶo {R>~H$, Vwfma
Q>mimdr. ˶mgmR>r 90 g|.‘r. Imocrn¶ªV O{‘ZrMo gd© Wa VgoM ‘m¶H«$mopñà§H$ca nÕVrMm dmna dmT>dmdm.
à¶moJemioV VnmgyZ ¿¶mdoV. 6) ‘¥X d Ocg§YmaUmMr Cnm¶¶moOZm cmoH$ gh^mJmVyZ H$moaS>dmhÿ
^mJmV emgZmÀ¶m ‘XVrZo dmT>{dUo JaOoMo Amho, H$maU nmdgmMm
B) H$moH$UmVrc cmc Vm§~S>çm Amåc O{‘Zr à˶oH$ W|~ hm O{‘ZrV ‘wa{dcm Jocm nm{hOo nm{hOo.
JwUY‘© 7) eoVVir V¶ma H$ê$Z g§a{jV nmʶmMm Cn¶moJ H$amdm.
1) O{‘ZrVrc ‘mVrMm gm‘w Amåc AgyZ Vmo 3.5 Vo 6.5 n¶ªV AgVmo. 8) ~mJm¶V joÌmV XmoZ Vo VrZ dfm©VyZ EH$Xm Var {hadirMr {nHo$
2) jmam§Mo à‘mU A˶§V H$‘r AgVo. åhUOo Y¢Mm qH$dm VmJ JmS>cm Jocm nm{hOo.
3) CncãY ZÌ ‘ܶ‘, ñ’w$aX H$‘r Va nmcme ‘ܶ‘ Vo A{YH$ 9) jmanS> O{‘ZrMo joÌ gwYmaʶmgmR>r EH$mpË‘H$ nÕVrZo nmUcmoQ>
à‘mUmV AmT>iVo. joÌmV {Oßg‘ eoUIVmV {‘giyZ O{‘ZrV Q>mH$mdo. OmXm nmʶmMm
4) H°$pëe¶‘, ‘°¾o{e¶‘, gmo{S>¶‘ VgoM J§YH$mMo à‘mU H$‘r AgVo. Ma H$mTy>Z {ZMam H$amdm, jma à{VH$maH$ {nH$m§Mr cmJdS> H$amdr.
5) OñV Am{U ~moam°Z ¶m gyú‘AÞÐì¶m§Mr H$‘VaVm AmT>iVo. 10) npíM‘ ‘hmamï´>mVrc hcŠ¶m O{‘ZrMo joÌ {R>~H$ qgMZmda AmUyZ
6) ‘mVrMr KS>U A˶§V H$R>rU ~ZVo. H$moaS>dmhÿ ’$i~mJ cmJdS> H$aUo JaOoMo Amho.
7) ‘mVrV cmoh d A°ë¶w{‘Zr¶‘ ^ñ‘mMo à‘mU OmñV Agë¶mZo ‘mVrcm 11) OmñV nmUr H$‘r joÌmda XoʶmEodOr H$‘r nmUr OmñV joÌmda
{ndiga cmc a§J ¶oVmo. {d^mJyZ {Xë¶mg O{‘Zr Iam~ hmoUma ZmhrV, CËnmXZmV dmT>
hmoB©c Am{U gm‘m{OH$ g‘Vmoc amIcm OmB©c.
O‘rZ Amamo½¶ gwYmaUm Am{U AÞÐì¶o ì¶dñWmnZ 12) eoVH$è¶m§Zr Amnë¶mH$S>rc Agcoë¶m O{‘ZrMr "Amamo½¶ n{ÌH$m'
1) H°$pëe¶‘ H$m~m}ZoQ>/S>mocmo‘mB©Q> cmB©‘/ cmB©‘ ñQ>moZ/ ~ogrH$ ñc°J V¶ma H$ê$Z O‘rZ gwYmaUm d nrH$ nÕVrMo {Z¶moOZ H$amdo.
¶mgma»¶m amgm¶{ZH$ ^ygwYmaH$m§Mm eoUIVmVyZ dmna H$amdm. 13) eoVmVrc Cacoco nrH$ Adeof Z OmiVm ˶m§Mm AmÀN>mXZ åhUyZ
2) ZmMUr, JdV, ^wB©‘yJ ¶m {nH$m§À¶m AmÀN>mXZm‘wio ‘mVrÀ¶m d Cn¶moJ H$amdm qH$dm ~marH$ VwH$S>o H$ê$Z O{‘ZrV {‘gimdo,
nmʶmÀ¶m AnYmdo‘wio ‘mVrMm èhmg H$‘r hmoVmo. åhUOo O{‘ZrV g|Ðr¶ H$~© dmT>{dʶmg ‘XV hmoB©c. n¶m©¶mZo
3) Am§~m, H$mOy, ’$Ug ¶m ’$iPmS>m§Mr cmJdS> H$amdr. gyú‘{OdmUw§Mr g§»¶m dmT>oc.
4) ^mV {nH$mgmR>r ¶w[a¶m {S>Enr {~«Ho$Q>Mm dmna hoŠQ>ar 170 {H$cmo AemàH$mao g‘ñ¶m¶wŠV O{‘ZtÀ¶m JwUY‘mªMm darcà‘mUo Aä¶mg
à‘mUo H$amdm. H$ê$Z ˶m O{‘ZrMr Amamo½¶ gwYmaUm H$amdr Am{U ˶mZ§VaM AÞÐì¶m§Mo
5) {MIcUrÀ¶m doir {JarnwînmÀ¶m H$modù¶m nmZmgh ’$m§Úm hoŠQ>ar ì¶dñWmnZ {d{dY {nH$m§gmR>r H$amdo åhUOo à˶oH$ eoVH$ar ~§YwZm
5 Q>Z à‘mUo O{‘ZrV {‘gimì¶mV. Amnë¶mH$S>rc Agcoë¶m O{‘ZrVyZ {nH$m§Mo emídV CËnmXZ KoVm ¶oB©c.
6) OñV d ~moam°Z gyú‘AÞÐì¶o H$‘VaVogmR>r AZwH«$‘o hoŠQ>ar g§nH©$ H«$. 9822598964

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 47


‘hmD$Om© (^mJ-1)

Anma§n[aH$ D$Om© : H$mimMr JaO


lr. {ZVrZ JÐo, ‘hmg§MmcH$, ‘hmD$Om©, ‘hmamï´> D$Om© {dH$mg A{^H$aU, åhmS>m dm{UpÁ¶H$ g§Hw$c, ¶oadS>m, nwUo - 6

g ܶmÀ¶m doJdmZ ¶wJmV D$O}{edm¶ ‘mUyg {dMmagwÕm H$ê$ eH$V


Zmhr, ho Amnë¶m g^modVmcÀ¶m dmVmdaUmdê$Z AJXr ñnï> hmoVo.
‘J hr D$Om© Zo‘H$s H$m¶? H$mhr cmoH$m§Zm D$Om© åhUOoM {dÚwV D$Om©
KZVm ¶m§Mm XmoZ df© Aä¶mg
Ho$cm OmVmo. AmOn¶ªV amÁ¶mV
409 {R>H$mUr dmam‘mnZ H|$ÐmMr
Ago dmQ>Vo. na§Vw Vgo ZgyZ D$Om© hr {d{dY ñdê$nmV AmnU Amnë¶m C^maUr H$aʶmV Amcocr Amho.
amoOÀ¶m OrdZmV dmnaV AgVmo. Ho$di D$O}À¶m dmnamda ˶m XoemMr gÚ:pñWVrV amÁ¶mV
àJVr d {dH$mg Adc§~yZ AgVmo. Am{W©H$ {dH$mgmMm Xa OodT>çm EHy$U 51 {R>H$mUo ndZ D$Om©
à‘mUmV Agoc, ˶mÀ¶m XrS>nQ>rZo D$Om© {dH$mgmMm Xa Ano{jV Amho. {Z{‘©Vr ¶mo½¶ Agë¶mMo Kmo{fV
gܶm {Z‘m©U hmoUmar 86 Q>ŠHo$ drO hr Am¡pîUH$ (H$moigm, I{ZO H$aʶmV Amcoco Amho. ImOJr
Voc, Z¡g{J©H$ dm¶y d AUy) d 6 Q>ŠHo$ Oc{dÚwV àH$ënm§nmgyZ åhUOoM àdV©H$m§‘m’©$V XoIrc dmam‘mnZ
nma§n[aH$ D$Om© òmoVm§nmgyZ H$aʶmV ¶oV Amho. ‘hmamï´> ho gdm©V ‘moR>çm H|$Ðm§Mr C^maUr H$aʶmMr
à‘mUmV D$O}Mm dmna H$aUmao amÁ¶ AgyZ ˶mMr {dÚwV D$O}Mr ñWm{nV nadmZJr XoʶmV Amcr Amho.
j‘Vm hr 40376.21 ‘oJmd°Q> BVH$s Amho. nma§n[aH$ D$Om© òmoVm§Mm XoemV gdm©{YH$ {R>H$mUr
dmna H$ê$Z {dÚwV {Z{‘©Vr Ho$ë¶mg ˶m‘YyZ {dfmar dm¶y {Z‘m©U hmoVmV. dmam‘mnZ H|$ÐmMr C^maUr H$aUmao ‘hmamï´> ho n{hco amÁ¶ Amho.
CXm. H$m~©Z ‘moZmoŠgmB©S>, H$m~©Z S>m¶Am°ŠgmB©S>, gë’$a S>m¶Am°ŠgmB©S> ~) ndZ D$Om© àH$ën
B. ¶m dm¶y§‘wio n¥ÏdrÀ¶m Vmn‘mZmV dmT> hmoV Amho. ˶m‘wio OmJ{VH$ ZdrZ d ZdrH$aUr¶ D$Om© ‘§Ìmb¶ ¶m§À¶m Am{W©H$ ghmæ¶mZo d
Vmn‘mZmV dmT> hmoD$Z g§nyU© ‘mZdOmVrÀ¶m ApñVËdmMm àíZ {Z‘m©U ‘hmD$O}À¶m {ZYrVyZ amÁ¶mV 11.09 ‘o. d°. j‘VoMo nWXe©H$ ndZ
Pmcm Amho. ¶m nma§n[aH$ D$Om© òmoVm§Mm (H$moigm, I{ZO Voc, Z¡g{J©H$ D$Om© àH$ën C^maʶmV Amco AmhoV. ¶m{edm¶ {X. 31 ‘mM© 2016
dm¶y) ‘¶m©{XV gmR>m cjmV KoVm d ˶m§À¶m ‘moR>çm à‘mUmV hmoUmè¶m
dmnam‘wio hmoUmao Xþîn[aUm‘ {dMmamV KoVm, àXÿfU‘wŠV Anma§n[aH$
D$Om© òmoVm§Mm dmna H$ê$Z drO{Z{‘©Vr H$aUo Amdí¶H$ Pmco Amho.
‘mJUr Am{U nwadR>m ¶m§À¶m‘Yrc V’$mdV H$‘r H$aʶmgmR>r ~m¶mo‘mg,
~m¶moJ°g, gm¡a, ndZD$Om©, cKyOc {dÚwV àH$ën ¶m§gmaIo Anma§n[aH$
emídV d àXÿfU‘wŠV D$Om© òmoV H$mhr A§er ‘hÎdmMr ^y{‘H$m nma
nmSy> eH$VmV.
Anma§n[aH$ D$O}V ‘w»¶Ëdo ndZ D$Om©, gm¡a D$Om©, ~m¶moJ°g, H¥${f
Adeof, CgmÀ¶m {MnmS>mnmgyZ ghdrO, g‘wÐmÀ¶m cmQ>mnmgyZ VgoM n¶ªV EHy$U 4661.91 ‘o. d°. BVŠ¶m j‘VoMo ndZ D$Om© àH$ën ImOJr
^yJ^u¶ Am¡pîUH$ D$O}Mm g‘mdoe Amho. ‘hmamï´>mV doJdoJù¶m Anma§n[aH$ àdV©H$m‘m’©$V 46 {R>H$mUr C^maʶmV Amco AmhoV. ‘hmamï´>mVrc gdm©V
D$Om© òmoVm§Ûmao EHy$U 13750 ‘oJmd°Q> EdT>çm j‘VoMo drO{Z{‘©Vr àH$ën ‘moR>m 581 ‘o. d°. j‘VoMm ndZ D$Om© àH$ën Ywio {OëømV {dH${gV
AmñWm{nV H$aʶmg dmd AgyZ ˶mn¡H$s 6959.76 ‘oJmd°Q> j‘VoMo Pmcm Amho.
àH$ën C^maʶmV Amco AmhoV. {X. 31 ‘mM© 2016 n¶ªV ‘hmamï´>mMr H$) CgmÀ¶m {MnmS>mda AmYm[aV ghdrO {Z{‘©Vr
EHy$U ñWm{nV drO{Z{‘©Vr j‘Vm 40376.21 ‘o.d°. EdT>r Amho. ¶m‘ܶo XoemVrc gmIa H$maImݶm§‘ܶo ‘moR>çm à‘mUmV CgmMo Jmin
dJuH$aU Ho$co AgVm Am¡pîUH$ 29954.19 ‘o.d°., Oc{dÚwV 3331.84 hmoVo. gmIa H$maImݶmV D$g JminmZ§Va CgmMo ê$nm§Va CgmÀ¶m
‘o.d°., AUwD$Om© 690.14 ‘o.d°. Am{U Anma§n[aH$ D$Om© 6959.76 ‘o.d°. {MnmS>m‘ܶo hmoVo. ¶m {MnmS>mnmgyZ drO {Z{‘©Vr Ho$cr OmVo. ¶mgmR>r
Aer Amho. àW‘ {MnmS>mVrc AmЩVm H$‘r H$ê$Z Z§Va ˶mMm B§YZ åhUyZ Cn¶moJ
Ho$cm OmVmo. gXa B§YZmMo ÁdcZ H$ê$Z ~mînH$mÀ¶m ghmæ¶mZo Cƒ
Anma§nm[aH$ D$Om© ómoVm§nmgyZ drO {Z{‘©Vr Xm~mMr dm’$ {Z‘m©U Ho$cr OmVo. gXa dm’o$Mm {d{Z¶moJ H$mhr à‘mUmV
A) dmam‘mnZ H$m¶©H«$‘ gmIa CËnmXZ à{H«$¶ogmR>r d H$mhr à‘mUmV drO{Z{‘©VrgmR>r Ho$cm
ndZD$Om© {Z{‘©Vr àH$ën C^maʶmgmR>r àW‘ dmam‘mnZ H|$ÐmMr OmVmo. dm’o$Mm Cn¶moJ EH$mnojm OmñV {R>H$mUr Ho$cm Joë¶m‘wio Aem
C^maUr H$aʶmV ¶oVo. Aem dmam‘mnZ H|$ÐmÛmao dmè¶mMm doJ d D$Om© àH$ënm§Zm ghdrO {Z{‘©Vr àH$ën Ago g§~moYco OmVo. ¶mÛmao {Z‘m©U

48 & eoVH$ar & ‘o & 2017


hmoUmar drO Amdí¶H$VoZwgma gmIa H$maImݶm§‘ܶo dmnaʶmV ¶oD$Z H$ê$Z drO{Z{‘©Vr H$aVm ¶oD$ eH$Vo. ¶mgmR>r ~m¶mo{‘WoZoeZ qH$dm
A{V[aŠV drO nmaofU dm{hݶm§‘YyZ nmao{fV Ho$cr OmVo. H$å~eZ/J°{g{’$Ho$eZ B. V§ÌkmZmMm Cn¶moJ Ho$cm OmVmo. amï´>r¶
amï´>r¶ñVamda gmIa H$maImݶm§‘ܶo ghdrO {Z{‘©Vr àH$ënm§Ûmao nmVirda Am¡Úmo{JH$ Q>mH$mD$ nXmWm§©nmgyZ gw‘mao 1700 ‘o.d°. BVH$s
A{V[aŠV drO {Z{‘©VrMr j‘Vm 5000 ‘o.d°. AgyZ amÁ¶mV Vr drO {Z{‘©Vr H$aʶmg dmd AgyZ ˶mn¡H$s amÁ¶mV A§XmOo 637 ‘o.d°.
2500 ‘o.d°. EdT>r Amho. Anma§n[aH$ D$Om© òmoVm§nmgyZ nmaofU g§c¾ BVH$s drO {Z{‘©VrMr eŠ¶Vm Amho. Am¡Úmo{JH$ Q>mH$mD$ nXmWm§©da
àH$ënmVyZ drO {Z{‘©VrMo YmoaU- 2015 AÝd¶o CgmÀ¶m {MnmS>mda AmYm[aV ‘mM© 2016 AIoan¶ªV 8.725 ‘o.d°. j‘VoMo nmaofU OmoS> drO
AmYm[aV drO {Z{‘©Vr àH$ënmMo 1000 ‘o.d°. C{Ôï> AgyZ ¶m {Z{‘©Vr àH$ën ‘hmamï´>mV H$m¶m©pÝdV Pmco AmhoV. ¶m D$Om© òmoVm§nmgyZ
A§VJ©V gZ 2015-16 ‘ܶo 839 ‘o.d°. Mr gmܶVm Pmcr Amho. drO {Z{‘©Vr H$aʶmgmR>r amÁ¶mÀ¶m Anma§n[aH$ D$Om© YmoaUm§VJ©V
‘hmamï´>mV ‘mM© 2016 AIoa CgmÀ¶m {MnmS>mnmgyZ gh-drO {Z{‘©Vr 200 ‘o.d°. BVHo$ C{Ôï> {ZpíMV H$aʶmV Amco Amho.
1414.75 ‘o.d°. j‘VoMo àH$ën ñWm{nV H$aʶmV Amcoco AmhoV. B©) cKwOc {dÚwV àH$ën
S>) H¥${fOݶ Adeofm§da AmYm[aV drO{Z{‘©Vr h§Jm‘r Am{U ~ma‘mhr nmʶmMm àdmh hm D$Om© {Z{‘©VrgmR>r EH$
eoVmVrc Q>mH$mD$ nXmW© H¥${f Adeofm§Mo ÁdcZ H$ê$Z ˶mÛmao CÎm‘ D$Om©òmoV Amho. gܶm cKwOc {dÚwV àH$ënmMo V§ÌkmZ n[an³d
~mînH$mÀ¶m ghmæ¶mZo Cƒ Xm~mMr dm’$ V¶ma H$ê$Z Vr Q>~m©B©Zda Pmco Amho. AmVm ñWcm§V[aV H$aVm ¶oʶmgmaIo chmZ Oc D$Om©
gmoS>cr OmVo. dm’o$À¶m Cƒ Xm~m‘wio Q>~m©B©Z {’$ê$Z ˶mg OmoS>coë¶m {Z{‘©Vr g§¶§Ì CncãY AmhoV. Zonmi‘ܶo S>m|Jami ^mJmV Ago chmZ
drO O{ZÌm§Ûmao {dÚwV {Z{‘©Vr Ho$cr OmVo. ¶m‘ܶo dmnaʶmV ¶oUmar cKwOc g§¶§Ì ¶mo½¶ar˶m Mmc{dco OmV AgyZ Vo g§~§{YV JmdH$è¶m§‘m’©$V
~mînHo$ eŠ¶Vmo {d{dY B§YZmda H$m‘ H$ê$ eH$Umar AgVmV. Aem gm§^mico OmVmV. g§nyU© ^maVmV ¶m òmoVm§nmgyZ EHy$U 15000 ‘o.d°.
àH$ënm§‘ܶo {Z‘m©U hmoUmar dm’$ hr nyU©V: drO {Z{‘©VrgmR>r j‘VoMo àH$ën C^maUrg dmd Amho. VgoM ‘hmamï´>mV 732.63 ‘o.d°.
dmnacr OmVo. j‘VoMo àH$ën C^maʶmg dmd AgyZ ˶mn¡H$s EHy$U 284.30 ‘o.d°.
j‘VoMo cKwOc {dÚwV àH$ën {X. 31 ‘mM© 2016 AIoa Ocg§nXm
{d^mJmÀ¶m ghmæ¶mZo H$m¶m©pÝdV Pmco AmhoV.
’$) gm¡a D$Om© {Z{‘©Vr àH$ën
ZdrZ d ZdrH$aUr¶ D$Om© òmoVm§nmgyZ drO {Z{‘©VrMo AZݶgmYmaU
‘hÎd cjmV KoVm H|$Ð emgZmZo Aem D$Om© òmoVm§Ûmao XoemV
175 {JJmd°Q> EdT>m drO {Z{‘©VrMm {dñVma gZ 2022 n¶ªV H$aʶmMo
C{Ôï> Omhra Ho$co Amho. ¶m‘ܶo 100 {JJmd°Q> gm¡aD$Om© {Z{‘©VrMm
g‘mdoe Amho.
amÁ¶m‘ܶo gm¡aD$Om© {Z{‘©Vrg MmcZm XoʶmH$[aVm emgZmZo
H¥${fOݶ Q>mH$mD$ nXmWm©nmgyZ amï´>r¶ñVamda 16000 ‘o. d°. d ZdrZ d ZdrH$aUr¶ D$Om© òmoVm§nmgyZ nmaofU g§c¾ drO {Z{‘©Vrg
‘hmamï´>mV 781 ‘o.d°. BVŠ¶m drO{Z{‘©Vrg dmd Agë¶mMo ZdrH$aUr¶ àmoËgmhZ XoʶmgmR>r Anma§n[aH$ D$Om© {Z{‘©VrMo EH${ÌV YmoaU- 2015
D$Om© ‘§Ìmc¶mH$Sy>Z Pmcoë¶m Aä¶mgm§Vr {XgyZ Amco Amho. ˶mn¡H$s {X. 20 Owc¡ 2015 amoOr Omhra Ho$co Amho. gXa YmoaUm§VJ©V amÁ¶mV
215 ‘o.d°. j‘VoMo 19 àH$ën amÁ¶mV H$m¶m©pÝdV Pmcoco AmhoV. 7500 ‘o.d°. j‘VoMo gm¡a D$Om© {Z{‘©Vr àH$ën gZ 2020 n¶ªV
Anma§n[aH$ D$Om© òmoVm§nmgyZ nmaofU g§c¾ àH$ënmVyZ drO H$m¶m©pÝdV H$aʶmMo C{Ôï> {ZpíMV H$aʶmV Amco Amho. gXa YmoaUmÀ¶m
{Z{‘©VrMo YmoaU- 2015 AÝd¶o H¥${f Adeofm§da AmYm[aV drO {Z{‘©Vr A§‘c~OmdUrgmR>r emgZmZo {X. 9 gßQ>~| a 2015 amoOr H$m¶©nÕVr
àH$ënm§Mo 300 ‘o.d°. EdT>o C{Ôï> Amho. Omhra Ho$cr Amho. gXa YmoaUm§VJ©V amÁ¶m‘ܶo 13.5 ‘o.d°. j‘VoMo 7 gm¡a
B) Am¡Úmo{JH$ Q>mH$mD$ nXmWmªnmgyZ drO{Z{‘©Vr D$Om© àH$ënm§Mr ZmoX| Ur ‘hmD$Om©H$S>o Owc,¡ 2016 AIoan¶ªV Pmcocr
amÁ¶mVrc dmT>˶m Am¡Úmo{JH$sH$aUm‘wio ‘moR>çm à‘mUmV H$Mam Amho. {edm¶ 577 ‘o.d°. j‘VoMo EHy$U 5 àH$ën ‘hmnmaofU/‘hm{dVaU
{Z‘m©U hmoVmo. gXa H$Mam g|{ж qH$dm Ag|{ж ñdê$nmMm Agy eH$Vmo. H§$nZrH$S>o nmaofU OmoS> g§‘VrgmR>r Owc¡ 2016 AIoan¶ªV nmR>{dʶmV
Aem Q>mH$mD$ H$Mè¶mMr {dëhodmQ> cmdʶmgmR>r ¶mo½¶ V§ÌkmZmMm dmna Amco AmhoV.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 49


gm¡a àmaU ‘mnZ H|$Ðo gm¡a D$O}Ûmao H¥${f {’$S>aMo {dÚwVrH$aU
gm¡a D$Om© àH$ënm§Zm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r amÁ¶mVrc {d{dY amÁ¶m‘ܶo H¥${f joÌmgmR>r gw‘mao 30 Q>ŠHo$ D$Om© IM© Ho$cr OmVo.
^m¡Jmo{cH$ joÌm‘ܶo gm¡a àmaUm§Mo emómoŠV[a˶m ‘moO‘mn hmoUo Amdí¶H$ gXa joÌmg drO nwadR>m H$aʶmgmR>r amÁ¶mÀ¶m drO {dVaU H§$nZrg
Amho. ˶mgmR>r gm¡a àmaU ‘mnZ H|$ÐmMr ñWmnZ H$aUo JaOoMo AgVo. ‘hgwcr VmoQ>m ghZ H$amdm cmJVmo. Aem pñWVrV eoVH$è¶m§Zm gXa drO
emgZ {ZU©¶ {X. 1 ’o$~«wdmar 2013 AÝd¶o amÁ¶mV 12 gm¡a àmaU ‘mnZ A˶§V ‘m’$H$ XamV emgZmH$Sy>Z CncãY H$ê$Z {Xcr OmVo. ¶mgmR>r
H|$Ðo ñWmnZ H$amd¶mMr AmhoV. ¶m A§VJ©V ‘mM© 2016 n¶ªV amÁ¶mV EHy$U emgZmg àVr ¶w{ZQ> {dOoH$[aVm AZwXmZ Úmdo cmJVo. ¶m‘wio dm{UpÁ¶H$
Am{U Am¡Úmo{JH$ J«mhH$m§da ˶mMm Am{W©H$ ^ma nS>Vmo.
¶mH$[aVm Á¶m J«m‘rU ^mJmV JmdR>mU Am{U H¥${f {’$S>aMo {dcJrH$aU
Pmco Amho, Aem {R>H$mUÀ¶m H¥${f {’$S>aMo gm¡a D$O}Ûmao {dÚwVrH$aU
Ho$ë¶mg nma§n[aH$ {dOoMr ‘moR>çm à‘mUmV ~MV hmoD$ eH$Vo. {edm¶
~MV hmoUmè¶m {dOoMm BVa CËnmXZj‘ H$m‘mgmR>r dmna hmoD$ eH$Vmo.
¶m‘wio amÁ¶mÀ¶m drO {dVaU H§$nZrÀ¶m ‘hgwcmV dmT> hmoʶmg ‘XV
hmoB©c VgoM dm{UpÁ¶H$ Am{U Am¡Úmo{JH$ J«mhH$m§da nS>Umam Am{W©H$ ^ma
H$‘r hmoB©c. gXa ~m~ {dMmamV KoD$Z amÁ¶mV àm¶mo{JH$ VÎdmda VrZ
H¥${f {’$S>aMo gm¡a {dÚwVrH$aU ‘hm{Z{‘©Vr H§$nZrÀ¶m ghmæ¶mZo H$aʶmV
¶oUma Amho.
(H«$‘e…)
g§nH©$ H«$ 020- 26614393/26614403

"{‘ar ‘hmoËgd 2017' qgYwXþJ© {OëømV g§nÞ

7 {R>H$mUr gm¡a àmaU ‘mnZ H|$Ðo ‘hmD$O}V’}$ C^maʶmV Amcr AmhoV.


¶mì¶{V[aŠV H|$Ð emgZmV’}$ amï´>r¶ ndZ D$Om© g§ñWm, MoÞB© (NIWE)
¶m§À¶mH$Sy>Z amÁ¶mV 9 gm¡a àmaU ‘mnZ H|$Ðo C^maʶmV Amcr AmhoV.
gm¡a nmH©$
ZdrZ d ZdrH$aUr¶ COm© ‘§Ìmc¶, ^maV gaH$ma, Zdr {X„r ¶m§Zr
gm¡a COm© àH$ënm§Zm àmoËgmhZ XoʶmgmR>r gmoca nmH©$ d AëQ´>m ‘oJm
gmoca nm°da àmoOoŠQ> hr ¶moOZm Omhra Ho$cr Amho. gXa ¶moOZ|VJ©V
amÁ¶mV à˶oH$s 500 ‘o.d°. j‘VoÀ¶m 3 gm¡a nmH©$ àH$ënm§Zm H|$Ð H$moH$UmVrc ‘gmcm {nH$m§À¶m cmJdS>rg Am{U à{H«$¶m CÚmoJmcm
emgZmH$Sy>Z ‘§Owar XoʶmV Amcr Amho. CÎmoOZ XoʶmgmR>r à‘wI {‘ar ¶m ‘gmcm {nH$mMm ‘hmoËgd
gXa gm¡a nmH©$ Imcrc {dH$mgH$m§H$Sy>Z {dH${gV H$aʶmV ¶oV AmhoV. {X. 10 ’o$~«wdmar 2017 amoOr ‘m¡Oo ~m§{XdS>o, Vm. ‘mcdU,
{O. qgYwXþJ© ¶oWo lr. {‘qcX à^y ¶m§À¶m eoVmda Am¶mo{OV Ho$cm
1. ‘o. gmB© Jwé ‘oJm gmoca nm°da àm. {c., nmQ>moXm, {O.~rS> hmoVm. ¶m ‘hmoËgdm‘ܶo {d{dY ‘mݶdam§Zr ‘mJ©Xe©Z Ho$co. ¶m
2. ‘o. noam°‘m§D$§Q> gmoca nm°da àm.{c., nmQ>moXm, {O.~rS> {d^mJñVar¶ H$m¶©H«$‘mg lr. X. ‘. gwH$WZH$a, ‘mOr ‘w»¶
3. ‘o.‘hmOZH$mo gmoca nmH©$, Xm|S>mB©Mm, {O.Ywio g{Md, ‘hmamï´> amÁ¶; lr. Cëhmg n¡. H$mH$moXo, H¥${f g{Md,
ZdrZ d ZdrH$aUr¶ COm© ‘§Ìmc¶, ^maV gaH$ma, Zdr {X„r Jmodm amÁ¶; lr. AemoH$ cmoI§S>o, {d^mJr¶ H¥${f ghg§MmcH$,
¶m§MoHy$Z gm¡a nmH©$ {dH${gV H$aʶmgmR>r én¶o 20 cmI àVr ‘o.d°. H$moH$U {d^mJ; àm. O¶qgJ nmQ>rc, ‘mOr gh¶moJr g§emoYZ
qH$dm àH$ën IMm©À¶m 30 Q>ŠHo$ ¶mn¡H$s Oo H$‘r Agoc Vr a¸$‘ H|$Ðr¶ g§MmcH$, S>m°. ~m. gm. H$moH$U H¥${f {dÚmnrR>, Xmnmocr;
S>m°. à{Xn hiXdUoH$a, gh¶moJr g§emoYZ g§MmcH$, àmXo{eH$ ’$i
AW©ghmæ¶ åhUyZ CncãY H$éZ {Xcr OmUma Amho. ¶m‘wio àH$ënmMm
g§emoYZH|$Ð, d|Jwcm© ; S>m°. namJ hiXUH$a, gh¶moJr A{Yð>mVm,
IM© H$‘r hmoʶmg ghmæ¶Vm {‘iUma Agë¶mZo {dH$mgH$mg gXa gm¡a CÚmZ{dÚm ‘hm{dÚmc¶, ‘wiXo ,Vm. Hw$S>mi; S>m°. {XnH$ na~,
nmH©$‘YyZ {dOoMm nwadR>m ñnYm©Ë‘H$ Xam‘ܶo H$aUo gwH$a hmoD$ eH$Vo. Aܶj, H¥${f g{‘Vr, ‘hmamï´> M|~a Am°’$ H$m°‘g© B§S>ñQ´>rO A±S>
gXa gm¡a nmH©$‘Yrc {dH${gV hmoUmè¶m gm¡a àH$ënmMr drO amÁ¶mVrc A°J«rH$ëMa Am{X ‘mݶda, nXm{YH$mar, A{YH$mar, H$‘©Mmar d
drO {dVaU H§$nZr, ñd¶§dmna qH$dm {Vgè¶m KQ>H$m§g {dH«$s H$aVm eoVH$ar CnpñWV hmoVo.
¶oUma Amho.

50 & eoVH$ar & ‘o & 2017


XÿY ^ogi g‘ñ¶m
S>m°. amhþc Xogco, àm. ‘hoÐ ‘moQ>o, gm¡. ‘§Jc cm§S>Jo
newg§dY©Z d Xþ½Yemó {d^mJ, ‘hmË‘m ’w$co H¥${f {dÚmnrR>, amhþar, {O. Ah‘XZJa

Am O ^maVmZo AZoH$ ‘moR>çm Xoem§Zm ‘mJo Q>mHy$Z XÿY


CËnmXZmV àW‘ H«$‘m§H$ {‘i{dcm Amho. ‘mÌ,
Amnë¶mM XoemV ~mcH$m§Zm ewÕ, ^ogi{dahrV XþYmMo
XOm© ’$maM ImcÀ¶m àVrMm Amho. H$moU˶mhr ì¶dgm¶mV
OmñVrVOmñV ¶mo½¶ Z’$m H$‘{dUo ì¶mdhmarH$M Amho.
nU ˶mgmR>r Xþgè¶mÀ¶m {hVmcm ~mYm nmohmoMUma Zmhr
Mma W|~hr {‘iy eH$V ZmhrV, ho Amnco XþX}d åhUmdo ¶mMrhr H$miOr KoUo Amdí¶H$ Amho. VgoM Amnë¶m
cmJoc. XþYmMr {H$‘mZ JaO ^mJdVmZm cmoH$m§Mo CËnmXZmÀ¶m JwUdÎmoV VS>OmoS> H$ê$Z MmcUma
Amamo½¶ g§Vw{cV amhʶmH$arVm ñdÀN>, ewÕ, {Z^©oi Zmhr, ¶m H$ënZoVyZM ^ogi à{V~§YH$ H$m¶Xm
d gH$g XÿY H$go {‘ioc ¶m~m~V à¶ËZ hmoʶmMr JaO XoemV ApñVËdmV Amcm. XÿY CËnmXH$ eoVH$ar, XÿY
Amho. ì¶dgm{¶H$ d XþYJ«mhH$ ¶m§Zm XÿY d AÝZ ^ogi à{V~§YH$
AÝZ, dó, {Zdmam ¶m Amnë¶m ‘yc^yV JaOm AmhoV. H$m¶ÚmMr Cn¶wŠVVm Am{U ˶mMm dmna ¶mg§~§Yr ‘m{hVr AgUo
nU ˶mhr nyU© H$aVmZm gm‘mݶ ‘mUgmMr X‘N>mH$ hmoVo. ^maVmV JaOoMo Amho. ^ogi H$aUmao cmoH$ ‘yi nXmWm©Mm a§J, dmg d BVa JwUY‘©
à{V춊Vr à{V{XZ 315 J«°‘ XþYmMr CncãYVm Amho. OrdZgÎd ~r- H$m¶‘ amhVrc ¶mX¥ï>rZo à¶ËZ H$aVmV. ˶m‘wio Aem nXmW©m‘Yrc
12 ho aŠVdm{hݶm§Mo AñVa ì¶dpñWV amIʶmgmR>r H$m¶©aV AgVo. ^ogi ghOmghOr AmoiIVm ¶oV Zmhr. ^ogi H$aʶmMm hoVy nXmWm©Mo
OrdZgÎd ~r-12 ho ’$ŠV XÿY Am{U Xþ½YOݶ nXmWm©Ûmao d àm{UOݶ dOZ AWdm g§»¶m dmT>{dUo n¶m©¶mZo nXmWm©Mm {dH«$sÛmao hmoUmam Z’$m
nXmWm©VyZ {‘iVo. gd©M AÞnXmWmª‘ܶo ^ogi hmoVmZm {XgVo. XÿYXoIrc dmT>{dUo hm AgVmo. ˶m‘wio ‘w»¶Ëdo CËnmXH$ VgoM ì¶mnmar ¶m§À¶mH$Sy>Z
{ZIi AWdm ewÕ {‘iV Zmhr. ^maVmV ImÚnXmW©, XþYmVyZ ñcmo- ^ogi hmoʶmMr eŠ¶Vm A{YH$ AgVo. na§Vw ˶mMo Xþîn[aUm‘ J«mhH$mg
nm°¶PqZJ hmoV AgVo. ImÚnXmW© ^ogi àH$mamV XþYmV ^ogi H$aVmZm ^moJmdo cmJVmV. WmoS>çmí¶m Z’$mdmT>rgmR>r AmnU Xþgè¶m§À¶m {Odmer
BVŠ¶m OUm§Zm nH$S>co Am{U BVH$s amoI a¸$‘ Oá Ho$cr dJ¡ao ~mVå¶m IoiVmo AmhmoV, ¶mMr OmUrd ^ogi H$aUmè¶mg ZgVo qH$dm Agcr Var
AmnU dmMV AgVmo. XþYmV nmUr {‘giʶmMr H$Wm AmVm ’$ma OwZr OmUyZ~wOyZ {VÀ¶mH$S>o Xþb©j Ho$co OmVo.
Pmcr Amho. AmVm XþYmV BVHo$ H$mhr nXmW© {‘gico OmVmV H$s, "XÿY
H$m XÿY nmZr H$m nmZr' hr åhU ImoQ>r R>amdr. BVŠ¶m ‘moR>çm à‘mUmV XÿYmVrc ^ogi
XþYm‘ܶo ^ogi hmoV Amho. XþYmVrc ^ogi AmoiIyZ AmnU Amamo½¶mÀ¶m AZoH$ ‘mJm©Zr XþYmV ^ogi H$aʶmV ¶oVo nU {deofV: nwT>rc
Ñï>rZo OmJê$H$ amhmdo, ¶m hoVyZo hm coI XoʶmV ¶oV Amho. ‘mJm©MmM Adc§~ OmñV d ‘moR>çm à‘mUmV H$aʶmV ¶oVmo.
1) XþYmV nmUr {‘giUo.
^ogi H$er hmoVo 2) XþYmVrc WmoS>r ‘cB© H$mTy>Z ˶mV ‘cB© H$mT>coco XÿY {‘giUo.
‘hmamï´>mÀ¶m H$mZmH$monè¶mV AZoH$ ghH$mar XÿY ¶moOZm AWdm 3) ewÕ XþYmV ‘cB© H$mT>coco XÿY {‘giUo.
S>oAarO AmhoV. {VWo OdinmgÀ¶m {Za{Zamù¶m {R>H$mUmhÿZ XÿY Jmoim 4) BVa nXmW©- gmIa, nrR>, ¶w[a¶m, agm¶Zo gmoS>m XþYmV {‘giUo.
Ho$co OmVo. AZoH$ OZmdam§Mo XÿY ˶mV AgVo. c°ŠQ>mo‘rQ>aZo ˶m XþYmMr
KZVm ~{KVcr OmVo. ˶m‘wio XÿY Iam~ hmoʶmMr, ~°ŠQ>o[a¶m V¶ma XþYmVrc ^ogi H$er AmoiImdr?
hmoʶmMr à{H«$¶m Wm§~Vo. ho XÿY H$m°åàoga‘ܶo àog Ho$co OmVo. åhUOoM A) nmUr … XþYmV nmUr {‘giyZ XþYmMo à‘mU dmT>{dUo hm ^ogirMm
hmo‘mo{OZm¶PoeZ Ho$co OmVo. ˶m‘wio Vo EH$Ord hmoVo. EdT>çm gJù¶m gmonm d gwQ>gQw >rV àH$ma Amho. na§Vw hr ^ogi XþYmÀ¶m a§JmV AWdm
à{H«$¶m Ho$ë¶mZ§Va Q>±H$a‘YyZ ho XÿY nmR>{dco OmVo. EH$m Q>±H$a‘ܶo ˶mÀ¶m nmVinUmdê$Z AmoiIVm ¶oV.o Aem XþYmMo {d{eï> JwéËd H$‘r
gmYmaUV: Xhm hOma {cQ>a XÿY ^aco OmVo. ~mOmanoR>m§À¶m ‘mJUrZwgma hmoV.o Aem àH$maÀ¶m XþYm‘ܶo c°ŠQ>m‘o rQ>a ~wS>{dë¶mg Zoh‘rnojm OmñV
{deofV: ‘moR>çm ehamV Vo nmR>{dco OmVo. {Za{Zamù¶m {R>H$mUr ˶m§Mo ~wS>Vmo. ˶mMà‘mUo XþYmVrc K¥Vm§e d KZKZZm Q>ŠHo$dmar ¶m§Mo à‘mUhr
n°qH$J hmoVo. åhUOo Vo {neì¶m§‘ܶo ^aco OmVo. {neì¶m§‘ܶo ^aVmZm H$‘r hmoVmo. Jm¶rÀ¶m XþYmV {d{eï> JwéËd 1.028 d åhetÀ¶m XþYmMo {d{eï>
^ogi hmoVo. {H$aH$moi {dH«o$Vo ¶m {neì¶m§‘YyZ XÿY H$mTy>Z KoVmV d JwéËd 1.030 nojm H$‘r Agoc Va nmUr {‘gië¶mMr eŠ¶Vm AgVo.
nmʶmMo B§OoŠeZ XoD$Z H$‘r Pmcoco ‘mn ^ê$Z H$mT>VmV. nU nmUrhr ~) ñQ>mM© … nmUr KmVcoco XÿY AmoiIVm ¶oD$ Z¶o, Vo KÅ> {Xgmdo
Mm§Jco {nʶmOmoJo Agmdo hm {d{Y{ZfoYgwÕm H$moUr ~miJV Zmhr. ¶mgmR>r ˶mV ñQ>mM© AWdm nrR> {‘gico OmVo. àW‘ XþYmV nmUr KmcyZ
gdm©oËV‘ JwUdÎmm, nXmWm©Mr gwa{jVVm Am{U J«mhH$m§Mo g§nyU© Z§Va ˶mV ñQ>mM© Q>mH$ë¶mg Ago XÿY {Xgm¶cm KÅ> {XgVo d ˶mVcr
g‘mYmZ hr H$moU˶mhr CÚmoJm§Mr C{Ôï>ço AgVmV. XÿY CËnmXZmV AmnU nmʶmMr ^ogi ghOnUo AmoiIVm ¶oV Zmhr. na§Vw, Aem XþYmÀ¶m
AmKmS>rda Amho ho Iao Agco Var Amnë¶mH$S>o ñdÀN>VoMm, ^ogirMm Z‘wݶmda Oa Am¶moS>rZMm EH$ W|~ Q>mH$cm Va ˶m XþYmMm a§J Ëd[aV

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 51


{Zim hmoVmo. ˶m‘wio ñQ>mM©Mr ^ogi cJoMM cjmV ¶oUo.
H$) gmIa … nmUr KmVcoë¶m XþYmMr KZVm dmT>dr åhUyZ H$mhrOU XþYmV ñQ>mM© EodOr gmIa {‘giVmV. ˶m‘wio XþYmMo {d{eï> JwéËd dmT>Vo. gmIaoMr
hr ^ogi Mdrdê$Z ghO AmoiIVm ¶oVo. à¶moJemioVXoIrc gmIaoMr ^ogi AmoiIʶmÀ¶m nÕVr àM{cV AmhoV.
S>) amgm¶{ZH$ nXmW© … {dH«o$˶mH$S>rc AWdm CËnmXH$mH$S>rc {dH«$s Z Pmcoco XÿY Iam~ Z hmoVm Vo Mm§Jë¶m AdñWoV Am{U Ðdê$nmV {Q>Hy$Z amhmdo,
¶m hoVyZo ˶m‘ܶo amgm¶{ZH$ nXmW©m§Mr ^ogi Ho$cr OmVo. ^ogirÀ¶m ¶m àH$mam§Zm Amim KmcʶmgmR>r H$mhr à{V~§YH$ ¶moOZm am~{dë¶m Jocoë¶m
AmhoV. emgH$s¶ nmVirda ˶mg§~§Yr {Z¶‘ Ho$co Jococo AmhoV.
VŠVm : ^ogirMo àH$ma
A. H«$. ^ogirMm àH$ma pñZ½Y pñZ½Ym ì¶{V[aŠV KZ KQ>H$ {d{eï> JwéËd
1 nmUr {‘giUo H$‘r hmoVo H$‘r hmoVmV H$‘r hmoVo
2 WmoS>rer ‘cB© H$mT>Uo H$‘r hmoVo dmT>VmV dmT>Vmo
3 WmoS>rer ‘cB© H$mTy>Z H$‘r hmoVo KQ>H$mMo à‘mU à‘m{UV KQ>H$mMo à‘mU à‘m{UV
nmUr {‘giUo XþYmà‘mUo Owidy eH$Vmo XþYmà‘mUo Owidy eH$Vmo
4 ‘cB© H$mT>Uo VgoM nmUr, H$‘r hmoVo KQ>H$mMo à‘mU à‘m{UV KQ>H$mMo à‘mU à‘m{UV
ñQ>mM© qH$dm gmIa {‘giUo XþYmà‘mUo Owidy eH$Vmo XþYmà‘mUo Owidy eH$Vmo
5 ‘cB© H$mT>coco XÿY {‘giUo H$‘r hmoVo dmT>VmV dmT>Vo
6 ‘cB© H$mT>coco XÿY Am{U H$‘r hmoVo à‘mU Owidy eH$Vmo {d{eï> JwéËd Owidy eH$Vmo
nmUr {‘giUo
7 åherÀ¶m XþYmV nmUr {‘giyZ à‘mU à‘m{UV à‘mU Owidy eH$Vmo H$‘r hmoVo
Jm¶rMo åhUyZ {dH$Uo XþYmà‘mUo Owidy
eH$Vmo

XþYmVrc AmåcVm PnmQ>çmZo dmTy>Z 16 Q>ŠŠ¶m§À¶m da Joë¶mg XÿY OmJê$H$Vm {Z‘m©U hmoʶmMr JaO
Mdrcm Am§~yg cmJVo. ‘mÌ XþYmV ImʶmMm gmoS>m {‘gicm Va ˶mVrc darcà‘mUo dU©Z Ho$coë¶m agm¶Zm§Mr XþYmV ^ogi Ho$ë¶mg Vr
AmåcVm dmT> amoIcr OmVo n[aUm‘r XÿY ZmgV Zmhr. XþYmV ’$m°‘©o{cZ earamcm Anm¶H$maH$ R>ê$ eH$Vo. ¶m ì¶{V[aŠV Jm¶rMo XÿY åhUyZ
ZmdmÀ¶m agm¶ZmMo 2 Q>ŠHo$ ÐmdU {‘gië¶mg XþYmMm {Q>H$mD$nUm åherÀ¶m XþYmMo {‘lU H$ê$Z Vo "Jm¶rMo ewÕ' AWdm "åherMo ewÕ' XÿY
dmT>Vmo. ˶mMà‘mUo h¡S´>moOZ noam°ŠgmB©S> ¶m agm¶ZmMmhr Cn¶moJ XÿY åhUyZ {dH$Uo ho gwÜXm EH$ àH$maMo ^ogiM g‘Oco OmVo. à¶moJemioV
{Q>H${dʶmgmR>r Ho$cm OmVmo. na§Vw ¶m gd© agm¶Zm§Mo {‘lU ¶mo½¶ à‘mU h§gm Q>oñQ>À¶m ghmæ¶mZo Aem àH$maMo {‘lU AmoiIVm ¶oVo. gd©
R>odyZ dmnaco Joë¶mg XÿY {Q>H${dʶmgmR>r ‘XV hmoVo. ¶m~m~VÀ¶m ZdrZ àH$mam§Zm OmoS> åhUyZ ¶m XoemV Z°eZc S>oAar BpÝñQ>Q>çyQ>, H$Zm©c VgoM
nÕVr {df¶rMo {Z¶‘ H$moS>oŠg A°ë‘o‘«Q>°arA‘ H${‘eZZo ‘mݶ Ho$coco H$mocH$mVm AmXr {R>H$mUr nXdr d nXì¶wËVa Aä¶mgH«$‘ gwê$ H$ê$Z
Amho. darc agm¶Zm§À¶m ì¶{V[aŠV ImʶmMo ‘rR>, ¶w[a¶m ¶m§Mr ^ogi {e{jV H$‘©Mmar d Cƒ V§Ìk V¶ma Ho$co OmVmV. ˶mMà‘mUo ¶m {R>H$mUr
XoIrc XÿY {Q>H$[dʶmgmR>r Ho$cr OmVo. Q>±H$a‘Yrc XÿY R>am{dH$ H$miM AënH$mcmdYrMo H$mhr à{ejU H$m¶©H«$‘ Am¶mo{OV Ho$co OmVmV. ¶m gd©
Mm§Jco amhVo. Z§Va Vo ZmgʶmMm g§^d AgVmo. Vgo Pmco Va cmImo à¶ËZm§‘wio ^ogirÀ¶m àH$mam~m~V OmJê$H$Vm {Z‘m©U Ho$cr OmV Amho.
én¶m§Mo ZwH$gmZ hmoVo. ¶mgmR>r ˶m XþYmV åhUOo Q>±H$a‘ܶo EH$ Vo gdm©V ‘hÎdmMo åhUOo gaH$maZo ‘§Oya Ho$coë¶m AÞ ^ogi à{V~§YH$
XrS> {H$cmo ¶w[a¶m IV {‘gico OmVo. ˶m‘wio ~°ŠQ>o[a¶m ¶m OrdO§Vy§Mr H$m¶Xm Am{U gwYm[aV H$m¶Úm‘wio H$moU˶mhr AÝZ nXmWm©Vrc ^ogi
{Z{‘©Vr hmoV Zmhr. åhUOo XþYmMr "Q>mB©‘{c{‘Q>' dmT>Vo ho EH$ àH$maMo hm AOm‘rZnmÌ JwÝhm R>aVmo d ˶mg H$m¶ÚmZwgma Z‘yX Ho$cocr {ejmhr
"ñcmo-nm°¶PqZJ'M Amho. Varhr Aem XþYmcm doJir Md ¶oV Zmhr. hmoD$ eH$Vo. ¶m H$m¶ÚmÀ¶m à^mdr A§‘c~OmdUrgmR>r à˶oH$ amÁ¶mV
H$maU, Xhm hOma {cQ>a XþYmV EH$ Vo XrS> {H$cmo ¶w[a¶m åhUOo H$mhrM H$m¶m©c¶o AmhoV. ˶mgmR>r AÝZ d Am¡fY àemgZ d ˶m§À¶m à¶moJemim
cjmV ¶oV Zmhr. nydu XÿY ZmgV Amho Ago dmQ>co H$s Amncr AmOr AÝZ {ZarjH$m§À¶m AI˶marV H$m¶©aV AgVmV. ¶m gd© {Z¶‘m§Mr d
qH$dm KamVrc AZw^dr ór ˶mV {M‘yQ>^a ImʶmMm gmoS>m Kmc åhUOo AmXoem§Mr A§‘c~OmdUr Pmë¶mg Vo J«mhH${hVmÀ¶m X¥ï>rZo IynM Cn¶wŠV
XÿY ZmgUma Zmhr Ago gm§JV Ago. ho dmŠ¶ Kar H$YrVar EoH$coc§ Amho R>aoc d ^ogi ¶m g§kocm ‘yR>‘mVr {‘ioc ¶mV e§H$m Zmhr.
ho à˶oH$mcm AmR>doc. g§nH©$ H«$.9423166192 / 9420947178

52 & eoVH$ar & ‘o & 2017


EH$mpË‘H$ eoVr nÜXVrV H$am eoirnmcZ
S>m°. Eg. Or. amD$V, d[að> g§emoYH$ gh¶moJr, (newd¡ÚH$s¶) S>m°. dm. {Z. ZmaIoS>o, ‘w»¶ H¥${f{dÚmdoÎmm,
S>m°. am. Zm. I§Xmao, ‘¥X emók, ApIc ^maVr¶ g‘Ýd{¶V EH$mpË‘H$ eoVr nÕVr g§emoYZ àH$ën,
dg§Vamd ZmB©H$ ‘amR>dmS>m H¥${f {dÚmnrR>, na^Ur

eo irnmcZ hm {H$’$m¶Vera eoVrnyaH$ ì¶dgm¶ åhUyZ AmoiIcm


OmVmo. nma§n[aH$ ì¶dgm¶m‘ܶo Jar~ d ^y{‘hrZ eoVH$è¶m§H$S>o
J[a~mMr Jm¶ åhUyZ ‘mݶVm nmdcocr eoir AmO g‘mOmVrc AZoH$
eoù¶m§‘ܶo 50 Vo 55 Q>ŠHo$ Owio, 3 Vo 5 Q>ŠHo$ {Vio H$aS>m§Zm OÝ‘
XoʶmMr j‘Vm Amho. ¶m eoù¶m gamgar 210 {Xdgm§À¶m H$mcmdYr‘ܶo
180 {H$cmo XÿY XoVmV.
KQ>H$m§gmR>r CnOr{dHo$Mo d CËnÞmMo gmYZ R>aV Amho. h‘Img CncãY
~mOmanoR>, {Xdg|{Xdg dmT>V Agcocr ‘m§gmMr ‘mJUr ¶m§Mm {dMma 2) g§J‘Zoar
H$aVm ì¶dgm{¶H$ VÎdmda eoirnmcZ H$aʶmH$S>o cmoH$m§Mm H$c dmT>V ¶m eoù¶m Ah‘XZJa
Mmccocm Amho. {OëømVrc g§J‘Zoa
Joë¶m H$mhr dfm©nmgyZ eoir diUmam ¶m g§koMr OmJm EH$m H¥${f VmcwH$m VgoM nwUo Am{U
Am¡Úmo{JH$ ì¶dgm¶mZo KoVcr Amho. eoVrer {ZJS>rV Agcoco Xþ½Yì¶dgm¶, Zm{eH$ {Oëøm‘ܶo
eoirnmcZ, ‘Ëñ¶nmcZ Am{U Hw$ŠHw$Q>nmcZ B˶mXr ì¶dgm¶ d nrH$ AmT>iVmV. ¶m
nÕVr ¶m§Mr ¶mo½¶ gm§JS> KmcyZ IMm©V H$nmV H$aUo Am{U A{YH$ eoù¶m‘ܶo ‘m§g Am{U
CËnmXZ dmT>{dUo ¶mcmM AmnU "EH$mpË‘H$ eoVr nÕVr' åhUVmo. ^maVmV XÿY Ago C^¶JwU AgyZ
àm‘w»¶mZo eoirnmcZ ho ‘m§gmgmR>r Ho$co OmVo. AY©~§{XñV eoirnmcZmZo ˶m§À¶m‘ܶo Owù¶mMo
gd© eoVH$è¶m§Mo d ì¶mdgm{¶H$ VÎdmda eoirnmcZmZo BVa dJm©Mo cj à‘mU 50 Vo 51 Q>ŠHo$,
doYco Amho. CÎm‘ àVrMo ‘m§g VgoM H$‘rVH$‘r {XdgmV OmñVrVOmñV {Vio 3 Vo 4 Q>ŠHo$, Am{U 40 Vo 45 Q>ŠHo$ EHo$H$ H$aS>o XoʶmMo à‘mU
dOZmMo H$aS>o XoUmè¶m eoù¶m§Mr ‘mJUr AmO eoVH$ar H$aVmV. eoirnmcZ AmT>iVo. g§J‘Zoar eoù¶m 168 {XdgmÀ¶m H$mcmdYr‘ܶo 85 {H$cmon¶ªV
Cno{jV J«m‘rU qH$dm S>m|Jami ^mJmVrc ì¶dgm¶ Z amhVm ehamVrc XÿY XoVmV.
CÚmoJnVtZrhr Amncr Ñï>r ¶m ì¶dgm¶mH$S>o didcr Amho. XoemMr
naH$s¶ McZmMr JaO ^mJdyZ "J[a~m§Mr Jm¶' åhUyZ ‘mݶVm nmdcocr 3) gwaVr
eoir Hw$~oam§Mr YZcú‘r hmoD$ eH$Vo. JwOamV amÁ¶mÀ¶m gwaV {Oëømcm cmJyZ Agcoë¶m ‘hmamï´>mVrc
Z§Xþa~ma, Ywio, OiJmd, Zm{eH$ {Oëøm‘ܶo ¶m eoù¶m AmT>iVmV.
‘hmamï´>mVrc eoù¶m§À¶m OmVr 165 {XdgmÀ¶m doVm‘ܶo 150 {H$cmo XÿY XoVmV.
‘hmamï´>m‘ܶo Cñ‘mZm~mXr, g§J‘Zoar, ~oamar, H$moH$U H$ݶmi
Am{U gwaVr OmVrÀ¶m eoù¶m AmT>iVmV. amÁ¶m‘ܶo 15 Vo 20 Q>ŠHo$ 4) ~oamar
eoù¶m Om{Vd§V AgyZ Cd©[aV eoù¶m H$moU˶mhr OmV Zgcoë¶m åhUOo ¶m OmVrÀ¶m eoù¶m àm‘w»¶mZo ZmJnya, M§Ðnya, dYm© {Oëøm‘ܶo
{dOmVr¶/Zm°Z-{S>pñH«$ßQ> àH$maÀ¶m eoù¶m AmhoV. AmT>iVmV. ¶m eoù¶m ‘m§gmgmR>r à{gÕ AgyZ ¶m amoO gamgar 500 Vo
700 {‘.cr. XÿY XoVmV.
1) Cñ‘mZm~mXr
Cñ‘mZm~mXr eoir hr amÁ¶mVrc eoù¶m§Mr à‘wI OmV AgyZ 5) H$moH$U H$ݶmi
Vr Zmdmà‘mUo Cñ‘mZm~mX, cmVya, ~rS>, na^Ur Am{U ˶m cJV ¶m eoù¶m qgYwXþJ©
AgUmè¶m Ah‘XZJa, {OëømVrc Hw$S>mi,
gmocmnya, H$Zm©Q>H$ gmd§VdmS>r, XmooS>m‘mJ©,
amÁ¶mVrc {dOmnya ‘mcdU n[agam‘ܶo
Am{U Am§Y« àXoeÀ¶m AmT>iVmV. ¶m
{Oëøm‘ܶo AmT>iVmV. eoù¶m§‘ܶo Owio XoʶmMr
¶m eoù¶m§‘Yrc ‘m§g j‘Vm 34 Vo 37 Q>ŠHo$
Am{U XÿY ho C^¶ AmT>iVo Am{U EH$m
JwU AgyZ ˶m Xadfu doVm‘ܶo gamgar 60
{Z¶‘mZo {dVmV, ¶m {H$cmo XÿY XoVmV.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 53


àOZZ AS>rM ‘{hݶmZ§Va hiyhiy XþYmMo à‘mU H$‘r H$ê$Z nyU© ~§X H$amdo. VrZ
eoù¶m gmYmaUV: d¶mÀ¶m 7 Vo 10 ‘{hݶmV ‘mOmda ¶oVmV. nU ‘{hݶmZ§Va H$aS>o ˶mÀ¶m AmB©nmgyZ nyU© doJio H$amdo.
EH$ df© nyU© d¶mÀ¶m eoirgM ’$idmdo, OoUoH$ê$Z Omo‘Xma H$aS>o n¡Xm
hmoVrc d ˶m§À¶m nmofUmH$[aVm nwaogo XÿY eoir XoD$ eH$Vo. eoù¶m eoù¶m§Mr {ZJm
nmdgmù¶mV OyZ Vo Owc¡, {hdmù¶mV Am°ŠQ>mo~a Vo Zmoìh|~a Am{U eoù¶m§Zm gVV ñdÀN>, W§S> nmʶmMm nwadR>m H$aʶmV ¶mdm.
‘mM© Vo E{àc ¶m H$mimV ’$iVmV. eoù¶m Xa 18 Vo 20 {XdgmV gmYmaUnUo eoirÀ¶m à˶oH$ {H$cmo dOZm‘mJo 150 {‘.cr. EdT>r
‘mOmda ¶oVmV, J^©H$mi gmYmaUV: nmM ‘{hݶmMm AgVmo. eoir 15 Vo amoOMr nmʶmMr JaO AgVo. gd©gmYmaUnUo 40 {H$cmo dOZmÀ¶m
16 ‘{hݶmV XmoZXm {dVo. eoircm 5 Vo 6 cr. nmUr XaamoO cmJVo. XÿY XoUmè¶m eoù¶m ‘mÌ Xa
crQ>a XþYm‘mJo 1.5 cr. nmUr OmñV {nVmV. eoù¶m§Zm {d{dY àH$maMm
Jm^U H$mimV ¿¶md¶mMr H$miOr PmS>nmcm AmdS>Vmo. PmS>m§Mr H$modir nmZo, H$modù¶m ’$m§Úm d e|Jm
1) eoircm C§M-gIc ^mJmV MamB©gmR>r KoD$Z OmD$ Z¶o. {Vcm ˶m AmdS>rZo ImVmV. eoircm {VÀ¶m dOZmÀ¶m 3 Vo 4 Q>ŠHo$ ewîH$
H$‘rVH$‘r WH$dm ¶oB©c Aer H$miOr ¿¶mdr. nXmW© ImÚmVyZ {‘iUo Amdí¶H$ Amho. ¶m Ñï>rZo EH$m àm¡T> eoirg
2) H$inmVrc BVa eoù¶m§nmgyZ doJio R>odmdo, OoUoH$ê$Z {VMr {ZJm d XaamoO gmYmaUV: VrZ Vo Mma {H$cmo {hadm Mmam, 750 J«°‘ Vo 1 {H$cmo
nmofU ì¶dpñWVar˶m H$aVm ¶oB©c. dmicocm Mmam d à{WZm§À¶m nyV©VogmR>r 200 Vo 250 J«°‘ g§Vw{cV Amhma
3) J^©nmV Pmcoë¶m eoù¶m§gmo~V Jm^U eoirMm g§nH©$ Q>mimdm. à{V{XZ Úmdm.
4) ñdÀN> {nʶmMo nmUr ‘w~cH$ CncãY amhrc ¶mH$S>o cj Úmdo.
5) eoirMo CÝhmnmgyZ VgoM amÌrÀ¶m W§S>rnmgyZ g§ajU H$amdo. JmoR>m
à˶oH$ eoirgmR>r JmoR>çmV 10 Mm¡.’y$Q> d ‘moH$ir 20 Mm¡. ’y$Q> OmJm
H$aS>m§Mo g§JmonZ Agmdr. 30  20 ’y$Q>mÀ¶m JmoR>çmV 60 eoù¶m Mm§Jë¶m R>do Vm ¶oVmV.
ZdrZ OÝ‘coë¶m {ncm§Zm ˶m§À¶m AmB©Mo XÿY (MrH$) OÝ‘ë¶mZ§Va JmoR>çmÀ¶m XmoÝhr ~mOyg {VVH$sM OmJm R>do Zy Hw$§ nU Kmcmdo. JmoR>çmMr cm§~r
1 Vo 2 Vmgm§À¶m AmV nmOmdo. ¶m H$ƒm XþYmV à{WZo, OrdZgÎdo nyd-© npíM‘ AgyZ ‘ܶ^mJr JmoR>çmMo N>ßna C§M R>do mdo d Vo XmoÝhr ~mOyg
Am{U jma ¶m§Mo à‘mU OmñV AgVo. amoJà{VH$maH$ eŠVrXoIrc AgVo. CVaVo Agmdo. JmoR>çmÀ¶m AmV Mmam Q>mH$ʶmgmR>r O{‘ZrnmgyZ 1 Vo 1.5
H$aS>m§Zm AS>rM ‘{hݶmn¶ªV XÿY nmO{dUo Amdí¶H$ Amho. H$aS>o XrS> ’y$Q> C§Mrda JìhmU Agmdr. nmʶmMr ì¶dñWm JmoR>çmÀ¶m ~mhoarc hm¡X qH$dm
‘{hݶmMr Pmë¶mda ˶mg WmoS>m H$modim Mmam Xoʶmg gwédmV H$amdr. {g‘|Q>Mo AY} nmBn R>do Zy H$amdr. ~moH$S>mM§ m JmoR>m doJim Agmdm.

cgrH$aUmMo doimnÌH$
A.H«$. cgrMo Zmd cgrH$aUmMm ‘{hZm cg ‘mÌm à{VH$ma j‘Vm eoam
{Q>H$ʶmMm H$mcmdYr
1 nrnrAma {S>g|~a- OmZodmar 1 {‘.cr. H$mVS>rImcr 36 ‘{hZo -
2 Am§Ì{dfma E{àc-‘o (‘mÝgyZnyd©) 1 {‘.cr. H$mVS>rImcr 12 ‘{hZo -
Am°ŠQ>mo~a Vo Zmoìh|~a ~wñQ>a ‘mÌm 15 {Xdgm§Zr
(‘mÝgyZníMmV)
3 cmiIwaHw$V E{àc d Am°ŠQ>mo~a 1 {‘.cr. ñZm¶y‘ܶo 6 ‘{hZo ’$ŠV amoJàdU
(dfm©VyZ 2 doim) ^mJmV
4 KQ>gn© ‘o- OyZ (‘mÝgyZnyd©) A°c‘ àogrnrQ>oS> 6 ‘{hZo ’$ŠV amoJàdU
1 {‘. cr. H$mVS>rImcr ^mJmV
5 ’$è¶m E{àc (‘mÝgyZnyd©) 1 {‘.cr. H$mVS>rImcr 12 ‘{hZo ’$ŠV amoJàdU
^mJmV
6 AÝW«°Šg E{àc (‘mÝgyZnyd©) 0.5 {‘.cr. H$mVS>rImcr 12 ‘{hZo ’$ŠV amoJàdU
^mJmV
(cg ‘mÌm‘ܶo cg CËnmXH$mÀ¶m ‘mJ©Xe©H$ gyMZoZwgma ~Xc hmoD$ eH$Vmo.)
Aem àH$mao eoirnmbZmÛmao A{YH$Mo CËnÞ {‘i{dVm ¶oVo.
g§nH©$ H«$. 9822992864

54 & eoVH$ar & ‘o & 2017


qnOam nÕVrZo ‘Ëñ¶g§dY©Z
S>m°. n§H$OHw$‘ma ‘wJmdH$a, H|$Ðr¶ ‘Ëñ¶ {ejU g§ñWm, ‘w§~B©

qn Oam g§dY©Z nÜXVr hr EH$ CX¶moÝ‘wI V§ÌkmZ Amho, Á¶m‘ܶo


‘mem§À¶m {n„m§nmgyZ ~moQ>y H$cr hmoBn© ¶ªV Am{U ~moQ>y H$crnmgyZ ‘mgo
{dH«$s¶mo½¶ hmoBn© ¶ªV dmT>{dco OmVmV. ¶m‘ܶo ‘mgo, qPJo qH$dm qM~moar ¶m§Mm
g‘mdoe hmoVmo. qnOè¶mV ‘Ëñ¶ g§dY©ZmÀ¶m nÕVrMm CJ‘ ’$ma dfm©ndy u
H$ånw{M¶m XoemV Pmcm. ^maVmV qnOè¶mMm dmna H$ê$Z ‘Ëñ¶g§dY©ZmMr
nÕV Oar ZdrZ Zgcr Var BVa Xoem‘ܶo hr nÕV cmoH${චAmho. qnOam
‘Ëñ¶g§dY©Z nÕVr‘ܶo A{YH¥$V g§ñWm‘YyZ {‘iUmao ’$ŠV gd© nwéf
‘mgo dmnaco OmVmV. H$moU˶mhr V§ÌkmZmMr ‘m{hVr ZgVmZm Xoer àOmVrMo
‘mgo, {dXoer n§Jmg ‘mgo Am{U à‘m{UV A{YH¥$V g§ñWmH$Sy>Z {‘iUmao
{JâQ> {Vcm{n¶m ‘mem§Mo g§JmonZ H$aʶmg nadmZJr Amho.
nmʶmÀ¶m doJdoJù¶m ñVam§da cmdco OmVmV. qnOè¶mMm AmamIS>m qH$dm
qnOè¶m§Mo àH$ma aMZm JaOoZwgma ~XcVm ¶oVo. gd©gmYmaUnUo ^maVmV 4.5 Vo 6 KZ
1) n§JVrVrc qnOam … ¶m‘ܶo qnOao EH$m AmoirV cmdco OmVmV. ‘rQ>a AmH$mamMo N>moQ>o qnOao g§dY©ZmgmR>r dmnaco OmVmV. H$mhr {R>H$mUr
nmʶmÀ¶m àdmhmgmo~V gJù¶m qnOè¶m‘ܶo Z¡g{J©H$ar˶m Am°pŠgOZ 5 Vo 20 KZ ‘rQ>a AmH$mamMo d 1.5 Vo 2 ‘rQ>a Imocr Agcoco qnOao
Am{U Amhma g‘mZ ê$nmV {‘iVmV. na§Vw Aem doiog Á¶m {XeoZo XoIrc dmnaco OmVmV.
nmʶmMm àdmh AgVmo ˶m {XeoÀ¶m qnOè¶m§Zm OmñV Am{U {déÕ 2) qnOè¶mMr Mm¡H$Q> (’«o$‘) … qnOè¶mMr Mm¡H$Q> ~ZdʶmgmR>r ~m§~y,
{XeoÀ¶m qnOè¶m§Zm H$‘r Am°pŠgOZ d Amhma {‘iVmo. cmHy$S>, nr.ìhr.gr. qH$dm Or.Am¶. nmB©nMm dmna Ho$cm OmVmo. qnOè¶mMr
2) ~w{Õ~imÀ¶m ‘m§S>UrgmaIr aMZm … ¶m‘ܶo ~w{Õ~imÀ¶m nQ>mgmaIr Mm¡H$Q> qH$dm ’«o$‘ qnOè¶mMm g§nyU© ^ma nocVo VgoM qnOè¶mVrc ‘mem§Mo
qnOè¶m§Mr aMZm Ho$cr OmVo. hr nÕV n§JVrVrc qnOè¶mÀ¶m aMZonojm ajU H$aVmo.
Mm§Jcr AgVo, H$maU ¶mV n{hë¶m qnOè¶mVyZ {ZKmcoco nmUr cJoMM 3) qnOè¶mVrc {nedr (Ho$O ~°J) … qnOè¶mgmR>r dmnacr OmUmar
Xþgè¶m qnOè¶mV OmV Zmhr. na§Vw Varhr àdmhmÀ¶m {Xeocm Agcoë¶m {nedr hr Omù¶mnmgyZ ~Zdcocr AgVo. ‘mem§À¶m AmH$mamdê$Z
qnOè¶mVyZ A{YH$ CËnmXZ {‘iʶmMr g§^mdZm AgVo. Omù¶mÀ¶m ‘oe AmH$ma R>adcm OmVmo. Oa Ocme¶mMr Imocr H$‘r Agoc
3) loUr~Õ qnOè¶mMr aMZm … ¶m aMZo‘ܶo Z¡g{J©H$ Amhma qH$dm CWi Ocme¶mV qnOè¶mgmR>r dmnamd¶mÀ¶m {neì¶m ~m§~yÀ¶m
d Am°pŠgOZ¶wŠV nmUr ’$ŠV EH$XmM qnOè¶mV àdoe H$aVo. BVa ghmæ¶mZo Ocme¶mV ñWm{nV Ho$ë¶m OmVmV. na§Vw Imoc Ocme¶mV
aMZm§À¶m VwcZoV hr gdm}Îm‘ aMZm Amho, H$maU ¶m‘ܶo gd© qnOè¶mVyZ Va§JUmao qnOao dmnaco OmVmV. ¶mgmR>r doJdoJù¶m àH$maMo âbmoQ> dmnaco
g‘mZ CËnmXZ {‘iVo. OmVmV. Ogo H$s, ñQ>rcMo S´²>‘, Q>m¶a, ßb°pñQ>H$Mo S>ã~o qH$dm S´²>‘,
cmH$S>mMo R>moH$io, Ho$ù¶mMo Am|S>Ho$ B˶mXtMm dmna Ho$cm OmVmo.
qnOam ~m§YʶmgmR>r OmJoMr {ZdS> 4) c§Ja (A±H$a) … Va§JUmao qnOao hcy Z¶oV ¶mH$[aVm cmoI§S>r c§Ja
1) qnOam ~m§YUrgmR>r gmdcr ¶oUmar, KamOdi Agcocr, dmhVm qH$dm XmoarÀ¶m ghmæ¶mZo ~m§YyZ nmʶmV gmoS>co OmVmV. VgoM qnOao pñWa
IoiVm ñdÀN> nmʶmMm àdmh AgUmar OmJm {ZdS>mdr. amhʶmgmR>r ~m§~y Ocme¶mÀ¶m Vimer KÅ> éVdco OmVmV.
2) OoWo JmdmMm ‘¡cm, H§$nZrMo gm§S>nmUr B. ‘wio Xÿ{fV nmUr g§M¶ hmoV
Agoc Aem {R>H$mUr qnOè¶mMr C^maUr H$ê$ Z¶o. qnOao nmʶmV gmoS>ʶmnydu ¿¶md¶mMr H$miOr
3) XmoZ qnOao EH$‘oH$m§nmgyZ eŠ¶Vmo XmoZ ‘rQ>a A§Vamda C^mamdoV. 1) nmʶmMr CËnmXH$Vm/ JwUdÎmm … gd©àW‘ nmʶmMo Vmn‘mZ,
˶m‘wio XmoÝhr qnOè¶mV nmUr IoiVo amhrc. Oa EH$m qnOè¶mVrc Am°pŠgOZ, gm‘y, A‘mo{Z¶m ¶m à‘wI KQ>H$m§Mo à‘mU nmhmdo, Oa ho gd©
‘mem§Zm amoJmMr cmJU Pmcr Va Xþgè¶m qnOè¶mVrc ‘mem§Zm amoJmMr KQ>H$ g§d{Y©V H$amd¶mÀ¶m ‘mem§À¶m ‘¶m©XoV AgVrc Va Aer OmJm
cmJU hmoD$ Z¶o, ¶mMr H$miOr KoVm ¶oD$ eH$Vo. {ZpíMV H$amdr. ˶mM~amo~a EHy$U I{ZO, Zm¶Q´>moOZ Am{U ’$m°ñ’$agMr
4) Ocme¶mÀ¶m Imocrdê$Z qH$dm ‘mVrÀ¶m àH$mamdê$Z Va§JUmè¶m qH$dm {d{dY éno, ‘wŠV H$m~©ZS>m¶ Am°ŠgmBS>, Voc B˶mXtMo gwÕm ‘moO‘mn
pñWa qnOè¶mMr C^maUr H$aVm ¶oVo. H$aUo Amdí¶H$ AgVo.
2) nmʶmMr Imocr … qnOè¶mÀ¶m VimnmgyZ OdiOdi EH$ ‘rQ>a A§Vamda
qnOam ~m§YVmZm {dMmamV ¿¶md¶mMo KQ>H$ ñdÀN> nmUr Agco nm{hOo, OoUHo $ê$Z qnOè¶m‘ܶo {MIc qH$dm JTy>i
1) qnOè¶mMm AmH$ma … ‘mem§À¶m àOmVrZwgma {^Þ AmH$mamMo qnOao nmUr OmUma Zmhr. gd©gmYmaUnUo Imoc nmʶmV qnOao gmoS>co OmVmV.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 55


3) nmʶmMm àdmh … qnOam nÕVr pñWa nmʶmV Oar ¶eñdrar˶m ho KQ>H$ EH§$Xa nmʶmMr JwUdÎmm H$‘r H$ê$Z qnOè¶mVrc ‘mem§Zm KmVH$
CËnmXZ XoV Agcr Varhr H$mhr à‘mUmV nmʶmMm àdmh (10 Vo 20 R>aVmV. ¶mo½¶ OmJoMr {ZdS> Am{U qnOè¶mMr ¶mo½¶ XoI^mc H$ê$Z ¶m
g|.‘r./goH§$X) Mm§Jcm AgVmo, H$maU ˶m‘wio qnOè¶mÀ¶m AmVrc Am{U Jmoï>r Q>miVm ¶oD$ eH$VmV.
~mhoarc nmʶmMo {d{Z‘¶ hmoV Amho, ho gw{ZpíMV hmoVo. O¡{dH$ Hw$OUo … hr ~m~ qnOam nÕVr‘ܶo A{Ve¶ gm‘mݶ Amho. H$mhr
naOrd qnOè¶mÀ¶m Omircm {MH$Qy>Z amhVmV Am{U nmʶmMo {d{Z‘¶
qnOam nÜXVrgmR>r ‘mem§À¶m àOmVr hmoʶmg AQ>H$md qH$dm à{V~§Y H$aVmV. ˶m‘wio O¡d Hw$OdUyH$ hmoVo.
qnOam nÕVr‘ܶo ‘mem§Mr {ZdS> H$aVmZm A{YH$ ghZerc, OcX qnOam doimodoir ñdÀN> H$ê$Z Am{U O¡d Hw$OdUyH$ {damoYr a§J dmnê$Z
dmT>Umao, amoJ‘wŠV Am{U ñdV: àOZZ Z H$aUmao ‘mgo {ZdS>mdoV. ‘mem§À¶m ho H$‘r Ho$co OmD$ eH$Vo.
OdiOdi 110 àOmVr qnOè¶m‘ܶo g§dY©Z H$aʶmgmR>r Cn¶wŠV AmhoV.
H$mn© ‘mem‘ܶo ^mH$a, amoh,þ J«mg H$mn©, {gëìha H$mn©, H°$‘Z H$mn©, {~JhoS> qnOam nÕVrMo ’$m¶Xo
H$mn© B. ‘mgo qnOè¶mV nmiVm ¶oVmV. dm¶yídmgr ‘mem§‘ܶo ‘m§Jaw , qgKr, (1) qnOam nÕVrMm Cn¶moJ H$ê$Z
n¶mg, H$mdB©, JS>B,© gm¡a B. àOmVr nmië¶m OmVmV. {dXoemV {Vcm{n¶m {Zén¶moJr Ocme¶m§Mr CËnmXZj‘Vm
‘mem§Mo nmcZ ‘w»¶V: Ho$co OmVo. ˶mM ~amo~a aoå~mo Q´>mCQ>, Šb°åg, qPJo, dmT>dVm ¶oD$ eH$Vo. qnOè¶mVrc ‘mem§Zm
{lån, B©c ‘mgo, IoH$S>,o B˶mXtMo nmcZhr Ho$co OmVo. AÞmgmR>r Xÿada {’$amdo cmJV Zgë¶m‘wio
˶m§Mr H$‘r D$Om© IM© hmoVo, ˶m‘wio
‘Ëñ¶moËnmXZmMm H«$‘ AmhmamVrc nmofH$ KQ>H$m§Mm dmna H$ê$Z
1) gd©àW‘ qnOè¶mV ‘Ëñ¶~rOm§Mm gmR>m H$amdm. na§Vw gmR>m H$aʶmnydu ‘mgo cdH$a ‘moR>o hmoVmV Am{U g§dY©ZmMm
h°MarVyZ AmUcoë¶m ‘Ëñ¶~rOm§Mr ZrQ> VnmgUr H$ê$Z Vo {ZamoJr d IM©hr H$‘r hmoVmo. (2) qnOè¶m‘wio ‘moR>çm
V§XþéñV Agë¶mMr ImÌr H$aUo Amdí¶H$ AgVo. Ocme¶m‘ܶo qH$dm OcòmoVm§‘ܶo ‘mgo
2) ‘Ëñ¶~rO Ocme¶mV gmoS>ʶmnydu Vo Ocme¶mVrc nmʶmer g§dY©Z gmoB©ñH$a hmoVo. (3) qnOè¶mVrc
XemZwHw$crV (A°Šb‘Q>mBÁS>) H$ê$Z ‘JM gmoS>mdoV, Á¶m‘wio qnOam nÕVrZo g§dY©Z ‘Ëñ¶moËnmXZmMm EH$ CËH¥$ï> ’$m¶Xm
‘Ëñ¶~rOmda VmU ¶oD$Z ‘aVwH$sMo à‘mU OmñV hmoUma Zmhr. Agm H$s, Oa EImÚm {R>H$mUr EH$
3) ‘mem§Zm qnOè¶mV gmoS>ë¶mda 10 Vo 15 {Xdg Am°ŠgrQ>oQ´>mgm¶pŠbZ ‘moR>m OcòmoV Agoc Va AZoH$ cmoH$ Amnmnco qnOao ˶mV cmdyZ
gmo~V Amhma Úmdm. qnOè¶m‘ܶo 2 Vo 3 Q>ŠHo$ dOZmÀ¶m XamZo gm‘y{hH$ ‘Ëñ¶moËnmXZ H$ê$ eH$VmV. (4) qnOè¶mVrc ‘mem§Mo narjU
XaamoO EH$Xm Amhma Úmdm. {d{dY ‘Ëñ¶ àOmVtgmR>r AmhmamMm Ho$ìhmhr H$aVm ¶oVo Am{U Oa H$moUVm AmOma AmT>icm Va doirM
Xa {^Þ AgVmo. CnMma H$aUo eŠ¶ hmoVo. (5) Oa H$mhr Z¡g{J©H$ qH$dm AZ¡g{J©H$
4) Ocme¶mVrc nmʶmMo JwUdÎmm KQ>H$ {Z¶{‘VnUo VnmgUo JaOoM.o AmnÎmr Amcr Va qnOè¶mMo d ‘mem§Mo g§ajU H$aUo eŠ¶ hmoVo.
5) qnOè¶m‘ܶo àXÿfU hmoD$ Z¶o ¶mH$arVm qnOè¶mMr ñdÀN>Vm H$aUo (6) qnOè¶mVrc ‘mem§Mo ì¶dñWmnZ H$aUo gwÕm VwcZoZo gmono hmoVo.
A{Ve¶ Amdí¶H$ AgVo. (7) A°³dmH$ëMagmR>r dmnaʶmV ¶oUmè¶m gd© nÕVr‘ܶo qnOam nÕV
6) qnOè¶mVrc ‘mem§Zm H$moUVmhr g§gJ© hmoD$Z amoJ hmoD$ Z¶o, ¶mgmR>r hr A˶§V à^mdr g‘Ocr OmVo.
˶m§Mr {Z¶{‘V nmhUr Am{U VnmgUr H$aUo {VVHo$M ‘hÎdmMo AgVo.
7) qnOè¶mMr ’«o$‘ qH$dm Mm¡H$Q> Am{U {nedr ¶m§Mrhr nmhUr H$amdr. qnOam nÕVrMo H$mhr VmoQ>o
(1) qnOè¶mVrc ‘mgo ~mhoarc dmVmdaUmcm g§doXZerc AgVmV.
‘mem§Mo {ZarjU CXm. eodmi, H$‘r Am°pŠgOZ nmVir B˶mXr. (2) AmgnmgÀ¶m
‘mem§Mo qnOè¶mV {ZarjU H$aUo nmʶmÀ¶m Vmn‘mZmMm cjUr¶ à^md ‘mem§À¶m {dH$mgXamda nS>Vmo
H$R>rU Amho. Z‘wZm nÕVr‘ܶo ‘mem§da (3) ‘Ëñ¶ImÚ nm¡{ï>H$ Am{U VmOo Agco nm{hOo (4) H$‘r {daKicocm
VUmd ¶oD$Z amoJg§H«$‘U hmoʶmMr eŠ¶Vm àmUdm¶y qgS´>mo‘ (LODOS) hr EH$ H$Yrhr CnpñWV hmoD$ eH$Umar
A{YH$ AgVo. åhUyZM, ‘Ëñ¶ImÚ XoVmZm g‘ñ¶m Amho. VgoM H$mhr doiog ¶m§{ÌH$ EaoQ>a cmdʶmMr Amdí¶H$ ^mgy
VgoM ‘mgo nmʶmÀ¶m n¥ð>^mJmda ¶oVmV eH$Vo (5) amoJmMm àmXþ^m©d OmñV hmoVmo Am{U amoJ doJmZo ngacm OmVmo.
{Vbm{n¶m ‘mgm Voìhm ˶m§Mo {ZarjU H$amdo. XaamoO Ago (6) {dÜd§g qH$dm {eH$ma ¶m g§^mì¶ g‘ñ¶m ¶m‘ܶo AmhoV.
{ZarjU Ho$ë¶m‘wio ‘mgo {ZamoJr amhVmV ¶mo½¶ ì¶dñWmnZ d H$miOr KoD$Z g§dY©Z Ho$coco ‘mgo ghm Vo
Am{U H$mT>UrÀ¶m doiog A{YH$ ‘mgo gmV ‘{hݶmV {dH«$s¶mo½¶ hmoVmV. ‘mgo qnOè¶mVyZ Jmoim H$aʶmgmR>r
{‘iVmV. ‘mem§Zm VmU nmʶmÛmao ¶oVmo. gwédmVrcm hmVmZo N>moQ>o Omio dmnê$Z H$mhr ‘mgo nH$S>mdoV Am{U
‘Ëñ¶ImÚ, g|{ж KQ>H$, newYZ {ZMam ˶mZ§Va qnOam H$‘r nmʶmV IoMyZ ~mH$sMo ‘mgo nH$S>mdoV. AemàH$mao
Am{U H$sQ>H$ZmeHo$ ho nmʶm‘ܶo O‘m EH$ nyU© MH«$ Pmco H$s qnOè¶mMr Am{U Mm¡H$Q>tMr S>mJSw>Or H$ê$Z qnOam
n§Jmg ‘mgm hmoVmV, Oo ‘mí¶m§Zm KmVH$ R>ê$ eH$VmV. nwÝhm nwT>À¶m MH«$mgmR>r V¶ma hmoVmo. g§nH©$ H«$. 7738246785

56 & eoVH$ar & ‘o & 2017


qgXodmhrÀ¶m H¥${f {dkmZ H|$ÐmMo {d{dY CnH«$‘
lr‘Vr àoaUm Yw‘mi, à^mar H$m¶©H«$‘ g‘Ýd¶H$, H¥${f {dkmZ H|$Ð, qgXodmhr, {O. M§Ðnya

A H$mocm ¶oWrc S>m°. n§Om~amd Xoe‘wI H¥${f {dÚmnrR>m§VJ©V M§Ðnya


{OëømgmR>r E{àc 2004 nmgyZ qgXodmhr ¶oWo H¥${f {dkmZ H|$Ð
gwê$ Pmcoco Amho.
M§Ðnya {Oëhm: gd©gmYmaU ‘m{hVr
O‘rZ dmna joÌ hoŠQ>a
(gZ 2015-16 Zwgma)
C{Ôï>ço g§nyU© joÌ 10,91,800
1) eoVH$è¶m§À¶m eoVmda MmMUr à¶moJ KoUo. O§Jc 4,53,000
2) eoVH$è¶m§À¶m eoVmda AmÚaofr¶ àm˶{jH$ am~{dUo. H¥$fH$ 6,39,000
3) M§Ðnya {OëømVrc eoVH$è¶m§Zm, ¶wdH$m§Zm, J«m‘rU ‘{hcm VgoM
cmJdS>rImcrc joÌ 5,17,200
{dñVma H$‘©Mmè¶m§Zm eoVr~m~V emór¶ d Vm§{ÌH$ à{ejU XoUo.
4) CncãY V§ÌkmZmMm dmna hmoV Zgë¶mg ˶m‘Yrc ÌwQ>r Xÿa H$aUo. qgMZmImcrc joÌ 1,13,000
5) à˶j d Aà˶jnUo eoVH$è¶m§À¶m d eoVrda Adc§~yZ AgUmè¶m gd©gmYmaU joÌ- Iarn 4,02,748
KQ>H$m§À¶m amhUr‘mZmV gwYmaUm H$aUo. gd©gmYmaU joÌ- aã~r 1,21,539
H$m¶©joÌ gd©gmYmaU joÌ- CÝhmir 2,060
M§Ðnya {Oëhm hm H¥${f {dkmZ H|$ÐmMo H$m¶©joÌ Amho. ¶m {OëømV gamgar nS>cocm nmD$g 1033.00 {‘.‘r.
15 VmcwHo$ ¶oVmV. nO©Ý¶‘mZmMr dJ©dmar H$aVm A{YH$ nO©Ý¶‘mZmMo joÌ
(ZmJ{^S>, ~«åhnwar, qgXodmhr, ‘wc, gmdcr, nm|^wUm© Am{U Jm|S>qnnar newYZ
VmcwHo$) d gd©gmYmaU nO©Ý¶‘mZmMo joÌ ({M‘wa, damoam, ^ÐmdVr, A.H«$. newYZ g§»¶m
M§Ðnya, ~„manya, {OdVr, H$moanUm Am{U amOwam VmcwHo$) Ago XmoZ
n¶m©daUr¶ à‘wI ^mJ nS>VmV. 1 Jm¶r/~¡c 5,16,547
H¥${f {dkmZ H|$ÐmV§JV© EHy$U 26.51 hoŠQ>a O‘rZ Amho. àemgH$s¶ 2 åher 73,491
H$m¶m©c¶m~amo~a BVa B‘maVrhr AmhoV. Orn, Q´>Š° Q>a dmhZo AmhoV. amoQ>mdoQ>a, 3 ‘|T>çm 23,773
noaUr¶§Ì, {S>n ’«$sOa ¶m A˶mYw{ZH$ V§ÌkmZmMm g‘mdoe Ho$cm Amho.
4 ~H$è¶m 2,29,416
{’$a˶m ‘mVr narjU à¶moJemiogmR>r XmoZ dmhZm§Mm dmna Ho$cm OmVmo.
g§JUH$ gw{dYo~amo~aM nm°crhmD$gMr C^maUr H$aʶmV Amcr Amho. 5 EHy$U newYZ 8,46,045
6 H$m|~S>çm 5,75,372

H¥${f n¶m©daUr¶ n[ajoÌ Am{U nrH$nÕVr


A. H«$. n[ajoÌ nO©Ý¶‘mZ ( {‘.‘r.) nrH$nÕVr g‘m{dï> VmcwHo$
1 ^mar nO©Ý¶‘mZ (A{V) 1200 Vo 1500 Iarn: YmZ d hiX ~«åhnwar, ZmJ{^S>, qgXodmhr, ‘wc,
aã~r: Ádmar, Jhÿ, ha^am d ^mOrnmcm gmdcr, Jm|S>{nnar, M§ÐnyaMm H$mhr
CÝhmir: ^wB©‘yJ, ‘yJ, YmZ ^mJ Am{U {M‘wa
2 ‘ܶ‘ nO©Ý¶‘mZ 1100 Vo 1200 Iarn: gmo¶m~rZ, H$mnyg, Ádmar, damoam, amOwam, H$moanZm,
Vya, {‘aMr, hiX ^ÐmdVr, M§ÐnyaMm H$mhr
aã~r: Jhÿ, Odg, ha^am d ^mJ Am{U {M‘ya
^mOrnmcm

O‘rZ
‘ܶ‘ H$mir, cmc {‘{lV d H$mir gm‘y : 5.4 Vo 6.4 AÝZÐì¶mMo à‘mU … nmcme OmñV Va ZÌ d ñ’w$aX ‘ܶ‘ Vo H$‘r.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 57


joÌ Am{U {nH$m§Mr CËnmXH$Vm (gZ 2015-16)
A.H«$. nrH$ joÌ (ho.) CËnmXH$Vm ({H$./ho.) CËnmXZ (‘o.Q>Z)
A) Iarn
1 Iarn YmZ 1,60,113 1,245 1,99,300
2 Iarn Ádmar 3,000 532 1,600
3 Vya 10,147 553 5,600
4 BVa S>midJu¶ {nHo$ 11,070 518 5700
5 gmo¶m~rZ 33,490 520 17,400
6 H$mnyg 39,461 270 62,900 JmR>r
~) aã~r
1 aã~r Ádmar 3,600 525 1,900
2 ha^am 26,000 446 11,600
3 Jhÿ 15,800 725 11,500
4 Odg 2400 175 4200
5 Vri 200 225 400
H$) CÝhmir
1 CÝhmir YmZ 3,000 2,726 -

M§Ðnya {OëømV {d{dY ^mOrnmbm {nH$mImbr EHy$U 55166 ho³Q>a 2) ’$iamondm{Q>H$m … H¥${f {dkmZ H|$Ðmda Am§~m amono V¶ma H$aʶmV
joÌ Amho, VgoM {d{dY ’$i{nH$m§Imbr EHy$U 25550 ho³Q>a joÌ Amho. ¶oVmV. ˶mMà‘mUo Am§ã¶mMr ‘¥XH$mï> H$c‘o (Xeoar, c§JS>m, Zm{JZ,
Va {d{dY ’y$b{nH$m§Imbr EHy$U 20.58 ho³Q>a joÌ Amho. Ho$ea) V¶ma H$aʶmV ¶oVmV. VgoM {MHy$À¶m H$mcrnËVr OmVrMr
H$c‘o V¶ma H$aʶmV ¶oVmV. J«m‘rU ^mJmVrc ñd¶§amoOJmaj‘
H¥${f {dkmZ H|$Ðmdarc {d{dY CnH«$‘ Zd¶wdH$m§Zm à{ejU XoʶmH$[aVm ¶mMm Cn¶moJ H$aʶmV ¶oVmo.
1) nrH$ g§J«hmc¶ … eoVH$è¶m§Zm H¥${f {dÚmnrR>mÀ¶m {e’$maerV dmUm§Mr 3) ’$i~mJ cmJdS> … H¥${f {dkmZ H|$Ðmda gcJ Am§~m, {MHy$ d H$mOy
à˶j AmoiI hmoD$Z g§nyU© ‘m{hVr XoʶmÀ¶m AZwf§JmmZo H¥${f {dkmZ cmJdS> H$aʶmV Amcr AgyZ ¶m‘ܶo Am§ã¶mÀ¶m Xeoar, c§JS>m d
H|$ÐmÀ¶m àjoÌmda Xadfu Iarn h§Jm‘m‘ܶo nrH$ g§J«hmc¶ V¶ma Ho$ea, Zm{JZ, ~¡JZn„r VgoM {MHy$À¶m H$mcrnËVr Am{U H$mOyÀ¶m
H$aʶmV ¶oVo. ˶m‘ܶo YmZ {nH$m§Mo EHy$U 13 dmU cmdʶmV d|Jwcm©- 7, d grVm’$imÀ¶m ~mcmZJa ¶m OmVtMr cmJdS> H$aʶmV
¶oVmV. ˶m‘ܶo nr. Ho$. ìhr. EM. E‘. Q>r., nr.Ho$.ìhr.- I‘§J, Amcr Amho.
qgXodmhr-1, gmH$mocr-22, gmH$mocr-8, qgXodmhr-34, nr.Ho$. 4) ~rOmoËnmXZ … eoVH$è¶m§Zm H¥${f {dÚmnrR> {e’$maerV YmZ d BVa
ìhr.- ‘H$a§X, gmH$mocr-7, qgXodmhr-5, qgXodmhr-4, nr.Ho$.ìhr. {nH$mMo CËH¥$ï> d XO}Xma {~¶mUo H$‘r qH$‘VrV CncãY hmoʶmgmR>r
- JUoe, em‘cm VgoM VwarÀ¶m nr.Ho$.ìhr.-Vmam, hiX- dm¶Jmd H¥${f {dkmZ H|$ÐmÀ¶m àjoÌmda ~rOmoËnmXZ H$m¶©H$« ‘ am~{dʶmV ¶oVmo.
B˶mXr OmVrMo àm˶{jH$/Xe©Zr¶ ßbm°Q> EH$mM {R>H$mUr KoʶmV 5) eoirnmcZ … J«m‘rU ^mJm‘ܶo eoVH$ar d ¶wdH$ ¶m§Zm ’$m¶Xoera Agm
¶ooVmV. VgoM aã~r h§Jm‘m‘ܶo H¥${f {dÚmnrR>mÛmao àgm[aV aã~r hm nyaH$ ì¶dgm¶ AgyZ ¶m H|$Ðmda Cñ‘mZm~mXr OmVrÀ¶m 16 eoù¶m d
{nH$mÀ¶m AÚ¶mdV dmUmMo Ogo, cmImoir - àVrH$, ha^am- 2 ~moH$S>mMo eoirnmcZ ¶w{ZQ> gwê$ H$aʶmV Amco Amho.
EHo$Or-46, OmH$s-9218, Jhÿ -S>ãcw.Eg.E‘. 1472, EHo$ES>ãcw 6) S>oAar ¶w{ZQ> … ¶m H|$Ðmda Ogu OmVrÀ¶m 5 Jm¶r d 1 H$mcdS> Ago
4627, ‘mohar- EgrEZ 9, Odg-EZEc 260, Am{U 2, Ádmar ¶w{ZQ> gwê$ H$aʶmV Amco Amho.
nr.Ho$.ìhr. H«$m§Vr ¶m§Mr nrH$ àm˶{jHo$ KoʶmV ¶oVmV. {edma’o$ar d Aem àH$mao gXaÀ¶m H¥${f {dkmZ H|$Ðmda CncãY Agcoë¶m {d{dY
àjoÌ ^oQ>rXaå¶mZ eoVH$è¶m§Zm ¶m~m~V {dñV¥V ‘mJ©Xe©Z gwÜXm CnH«$‘m§Mm cm^ eoVH$è¶m§Zr d ¶wdH$m§Zr ¿¶mdm.
H$aʶmV ¶oVo. g§nH©$ H«$. 07178-288737/7588073050

58 & eoVH$ar & ‘o & 2017


~mVå¶m§À¶m ~m§Ymda
{XZm§H$ 10 E{àc 2017 amoOr nwUo ¶oWo {OëømVrc Iarn
h§Jm‘m~m~VMr {Z¶moOZ ~¡R>H$ Am{U Oc¶wŠV {edma A{^¶mZ
g{Z¶§ÌU g{‘VrMr g^m nwUo {OëømMo nmcH$‘§Ìr ‘m. Zm.
lr. {Jare ~mnQ> ¶m§À¶m AܶjVoImcr g§nÞ Pmcr. {OëømV
¶§XmÀ¶m Iarn h§Jm‘mV 2,10,774 hoŠQ>ada noaUrMo {Z¶moOZ
Amho. ˶mgmR>r Amdí¶H$ Agcoco {~¶mUo d IVo eoVH$è¶m§Zm
doido a CncãY H$éZ XoʶmgmR>r emgH$s¶ nmVirda {Z¶moOZ
H$aʶmV Amë¶mMr ‘m{hVr ‘m. ‘§Ìr‘hmoX¶ VWm nwʶmMo nmcH$‘§Ìr
‘m. Zm. lr. {Jare ~mnQ> ¶m§Zr ¶mdoir {Xcr. ¶m ~¡R>H$sg
Ocg§nXm amÁ¶‘§Ìr ‘m. Zm. lr. {dO¶ {edVmao, A{V[aŠV {Oëhm{YH$mar lr.a‘oe H$mio, {Oëhm n[afXoMo ‘w»¶ H$m¶©H$mar A{YH$mar lr. Xm¡cV XogmB©, A{V[aŠV ‘w»¶
H$m¶©H$mar A{YH$mar lr.¶ed§V {eVmoi,o nwʶmMo {d^mJr¶ H¥${f ghg§MmcH$ lr.{dO¶Hw$‘ma B§Jio, {Oëhm n[afXoMo Cnmܶj lr. {ddoH$ digo nmQ>rc, ‘m. Am‘Xma lr.
XÎmm̶ ^aUo, lr. g§O¶ ^oJS>,o lr. gwaeo Jmoa,o lr. ^r‘amd VmnH$sa d lr. ~m~wamd nmMU}, {Oëhm n[afXoÀ¶m H¥${f d newgd§ Y©Z g{‘VrÀ¶m g^mnVr lr‘Vr gwOmVm
ndma, {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar lr. gw^mf H$mQ>H$a, AmË‘mMo àH$ën g§MmcH$ lr. gwZrc ~moaH$a, H¥${f {dH$mg A{YH$mar lr. gwZrc I¡aZma VgoM BVa ‘mݶda,
nXm{YH$mar VgoM {d{dY {d^mJm§Mo A{YH$mar CnpñWV hmoV.o ‘m. ‘§Ìr‘hmoX¶m§Zr ¶mdoir Oc¶wŠV {edma A{^¶mZmÀ¶m H$m‘m§Mmhr AmT>mdm KoVcm.

Ywio {OëhmñVar¶ Iarn AmT>mdm ~¡R>H$ J«m‘{dH$mg amÁ¶‘§Ìr


VWm nmcH$‘§Ìr ‘m. Zm. lr. XmXmOr ^wgo ¶m§À¶m AܶjVoImcr
ZwH$VrM g§nÞ Pmcr. ¶m AmT>mdm ~¡R>H$sV "CÞV eoVr-g‘¥ÜX
eoVH$ar' ¶m A{^¶mZmMm ew^ma§^ ‘m. nmcH$‘§Ìr d ‘m. Zm. lr.
O¶Hw$‘ma amdc, amoh¶mo d n¶©Q>Z{dH$mg ‘§Ìr ‘hmoX¶m§À¶m hñVo
H$aʶmV Amcm. gZ 2017 ¶m dfm©V KoVë¶m OmUmè¶m {nH$m§À¶m
CËnmXZ IMm©nojm A{YH$ VgoM ¶m {nH$m§gmR>r KoVcoë¶m nrH$
H$Om©nojm A{YH$ CËnÞ amÁ¶mVrc eoVH$è¶m§Zm ImÌreranUo
{‘imdo hm ¶m A{^¶mZmMm Jm^m Amho. ¶m A{^¶mZm§VJ©V {d{dY
¶moOZm d CnH«$‘ am~{dʶmV ¶oUma AmhoV. ˶mMm cm^ eoVH$è¶m§Zr KoʶmMo AmdmhZ ¶mdoir H$aʶmV Amco. ¶m ~¡R>H$sg {Oëhm n[afXoMo Aܶj lr. {edmOramd
X{hVo, {Oëhm{YH$mar S>m°. {Xcrn nm§T>anÅ>o, {Oëhm n[afXoMo ‘w»¶ H$m¶©H$mar A{YH$mar lr. Amo‘àH$me Xoe‘wI, {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar lr. àH$me gm§Jio
VgoM {OëømVrc Am‘Xma, g^mnVr, BVa ‘mݶda, nXm{YH$mar d A{YH$mar CnpñWV hmoVo.

{X. 6 d 7 E{àc 2017 amoOr Xmnmocr, {O. aËZm{Jar ¶oWrc S>m.° ~mimgmho~
gmd§V H$moH$U H¥${f {dÚmnrR>mV "CÞV eoVr-g‘¥ÜX eoVH$ar' ¶m A{^¶mZm§VJ©V
Iarn h§Jm‘nyd© H$m¶©emim R>mUo {d^mJmMo H¥${f ghg§MmcH$ lr. AemoH$ cmoIS§ >o
¶m§À¶m AܶjVoImcr d H¥${f {dÚmnrR>mMo Hw$cJwé S>m.° Vng ^Å>mMm¶© ¶m§À¶m
à‘wI CnpñWVrV Am¶mo{OV H$aʶmV Amcr hmoVr. ¶m H$m¶©emiog {d^mJmVrc
{Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar; àH$ën g§MmcH$, AmË‘m; àmMm¶©, am‘oVr
(Imonmocr); H¥${f Cng§MmcH$; Cn{d^mJr¶ H¥${f A{YH$mar, H¥${f {dH$mg
A{YH$mar, VmcwH$m H¥${f A{YH$mar, ‘hm~rOÀ¶m H$moH$U {d^mJmMo {d^mJr¶
ì¶dñWmnH$ VgoM H¥${f {dkmZH|$Ð, H$mog~mS>, {O. nmcKa; amohm, {O. am¶JS>
d {H$cm}g, {O. qgYwXJþ © ¶m§Mo à{V{ZYr CnpñWV hmoV.o "CÞV eoVr-g‘¥ÜX
eoVH$ar' ho A{^¶mZ VmcwH$m hm {dH$mgmMm KQ>H$ YéZ à˶oH$ JmdmV am~{dʶmgmR>r àJVrerc eoVH$ar d H¥${f {dÚmnrR>mVrc emók ¶m§Mo ghH$m¶© Amdí¶H$
Agë¶mMo lr. AemoH$ cmoIS§ >,o {d^mJr¶ H¥${f ghg§MmcH$, R>mUo ¶m§Zr ¶mdoir gm§JZy A{^¶mZm§VJ©V am~{dʶmV ¶oUmè¶m {d{dY CnH«$‘m§Mr ‘m{hVr {Xcr. gwJUm
^mV V§ÌkmZmMo OZH$ (EgAmaQ>r) lr. eoIa ^S>gmdio, R>mUo {OëømVrc H¥${f^yfU eoVH$ar lr. A{Zc nmQ>rc, àJVrerc eoVH$ar lr. {ZcrHo$e Xidr d
lr. g{MZ CnS>o ¶m§Zr {d{dY {df¶m§da ¶mdoir ‘mJ©Xe©Z Ho$co. H$m¶©emioMo CX²KmQ>H$ ‘m. Hw$cJwé S>m.° Vng ^Å>mMm¶© ¶m§Zr H¥${f‘mb {dH«$s d ~mOmanoR> ì¶dñWmnZm~m~V
‘mJ©Xe©Z Ho$co. H$O©V ¶oWrc ^mV g§emoYZ H|$ÐmVrc S>m.° Ec. Eg. MìhmU ¶m§Zr MmagwÌr nÜXV d H¥${f ¶m§{ÌH$sH$aU ¶m~m~V ‘mJ©Xe©Z Ho$co.VgoM aËZm{JarMo
{Oëhm{YH$mar lr. nr. àXrn (^màgo) ¶m§Zr ‘J«mamoh¶mo A§VJ©V Am§~m d H$mOy ¶m ’$i{nH$m§Mr 13000 hoŠQ>a joÌmda ¶o˶m nmdgmir h§Jm‘mV cmJdS> H$aʶmg§X^m©Vrc
{Z¶moOZm~m~V ‘mJ©Xe©Z Ho$co. R>mʶmMo {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar lr.‘hmdra O§JQ>o d aËZm{JarMo {Oëhm A{YjH$ H¥${f A{YH$mar lr. {edmOr OJVmn ¶m§Zr ¶mdoir
gmXarH$aU Ho$co. ¶m H$m¶©emioMo g§nUy © {Z¶moOZ d gyÌg§McZ XmnmocrMo Cn{d^mJr¶ H¥${f A{YH$mar lr. KmoS>H$o Oo. Eg. ¶m§Zr Ho$co.

eoVH$ar & ‘o & 2017 & 59


60
Registered with R.N.I. Under MAH MAR/2000/1270 * PCW/031/2015-17
*May 2017 Posted at BPC, PUNE, CSO, 411030 on every 30th to 7th days.

eoVH$ar … ‘o 2017
¶m nζmda dJ©UrXma
{‘iV Zgob Va
hm A§H$ H¥$n¶m
H¥${f {d^mJmÀ¶m
g§~§{YV VmbwH$m H¥${f
A{YH$mar H$m¶m©b¶/
‘§S>b H¥${f A{YH$mar
H$m¶m©b¶ qH$dm
Z{OH$À¶m H¥${f
n¶©dojH$ qH$dm
H¥${f ghmæ¶H$
¶m§À¶mH$S>o Úmdm.

ho ‘m{gH$ H¥${f {d^mJ, ‘hmamï´> emgZ H$[aVm àH$meH$ d ‘wÐH$ lr. {dH$mg Xoe‘wI, Am¶w³V H¥${f, ‘hmamï´> amÁ¶, nwUo d g§nmXH$ lr. ìhr. EZ. Xoe‘wI ¶m§Zr
AmZ§X npãbHo$eZ, OiJmd ¶oWo N>mnyZ H¥${f Am¶w³Vmb¶, ‘ܶdVu B‘maV, nwUo 1 ¶oWo à{gÕ Ho$bo.

You might also like