Gujarati Quran

GUJARATI
Ãkrðºk fwykoLk
yLkwðkËf
{ki÷kLkk ðneËwÆeLk ¾kt
«Úk{ ykð]r¥k 2017
First published 2017
fwykoLkLkk yLkwðkËLkk yk ÃkwMíkfLkkt fkuÃkehkEx LkÚke.

This Gujarati translation of the Quran is copyright free
Translated from Urdu to Gujarati by

Muhammad Jamal Patiwala, Modasa, Gujarat
Goodword Books
A-21, Sector 4, Noida - 201301
Tel. 011-46010170, 011-45651770
Mob. +91-8588822672
email: info@goodwordbooks.com
www.goodwordbooks.com
Goodword Books, Chennai

Mob. +91-9790853944, 9600105558
Printed in India
yLkw¢{rýfk
Mkqh:Lkt. Mkqh:Lkwt Lkk{ Ãkus Mkqh:Lkt. Mkqh:Lkwt Lkk{ Ãkus
Ãkrh[Þ 06 18. Mkqh: y÷-fnV 311
1. Mkqh: y÷-Vkríknk 19 19. Mkqh: {hÞ{ 324
2. Mkqh: y÷-çkfhn 19 20. Mkqh: íkk-nk 332
3. Mkqh: yk÷u R{hkLk 65 21. Mkqh: y÷-ytrçkÞk 343
4. Mkqh: yLkT-rLkMkk 92 22. Mkqh: y÷-ns 353
5. Mkqh: y÷-{kRËk 120 23. Mkqh: y÷-{w’r{LkqLk 363
6. Mkqh: y÷-yLkTyk{ 141 24. Mkqh: yLkT-Lkqh 372
7. Mkqh: y÷-yk’hkV 165 25. Mkqh: y÷-VwhfkLk 382
8. Mkqh: y÷-yLVk÷ 192 26. Mkqh: yþT-þwyhk 389
9. Mkqh: yíkT-íkkiçkk 202 27. Mkqh: yLkT-LkB÷ 400
10. Mkqh: ÞqLkwMk 222 28. Mkqh: y÷-fMkMk 409
11. Mkqh: nqË 236 29. Mkqh: y÷-yLfçkqík 420
12. Mkqh: ÞqMkwV 251 30. Mkqh: yhT-Y{ 428
13. Mkqh: yhT-hyTË 264 31. Mkqh: ÷wf{kLk 434
14. Mkqh: Rçkúkne{ 271 32. Mkqh: yMkT-MksËn 438
15. Mkqh: y÷-rn@ 278 33. Mkqh: y÷-ynÍkçk 441
16. Mkqh: yLkT-LknT÷ 284 34. Mkqh: Mkçkk 451
17. Mkqh: çkLke RMkhkE÷ 299 35. Mkqh: Vkríkh 458
36. Mkqh: Þk-MkeLk 464 56. Mkqh: y÷-ðkrfyk 564
37. Mkqh: yMkT-Mkk^Vkík 470 57. Mkqh: y÷-nËeË 568
38. Mkqh: MkkìË 478 58. Mkqh: y÷-{wòrË÷k 572
39. Mkqh: yÍT-Íw{h 484 59. Mkqh: y÷-n© 576
40. Mkqh: y÷-{w’r{Lk 493 60. Mkqh: y÷-{wBíkrnLkk 579
41. Mkqh: nk-{e{-MksËn 503 61. Mkqh: yMkT-MkV 582
42. Mkqh: yþT-þqhk 509 62. Mkqh: y÷-sw{wyk 584
43. Mkqh: yÍT-Íw¾hwV 516 63. Mkqh: y÷-{wLkkrVfqLk 585
44. Mkqh: yËT-Ëw¾kLk 523 64. Mkqh: yíkT-íkøkkçkwLk 586
45. Mkqh: y÷-òrMkÞn 526 65. Mkqh: yíkT-ík÷kf 589
46. Mkqh: y÷-ynfkV 530 66. Mkqh: yíkT-íknhe{ 591
47. Mkqh: {wnB{Ë 535 67. Mkqh: y÷-{wÕf 593
48. Mkqh: y÷-Vín 539 68. Mkqh: y÷-f÷{ 595
49. Mkqh: y÷-nwswhkík 544 69. Mkqh: y÷-nk¬k 598
50. Mkqh: fkìV 547 70. Mkqh: y÷-{ykrhs 600
51. Mkqh: yÍT-ÍkrhÞkík 550 71. Mkqh: Lkqn 602
52. Mkqh: yíkT-íkqh 553 72. Mkqh: y÷-rsÒk 604
53. Mkqh: yLkT-Lkß{ 555 73. Mkqh: y÷-{wÍTÍÂB{÷ 607
54. Mkqh: y÷-f{h 558 74. Mkqh: y÷-{wÆÂMMkh 608
55. Mkqh: yhT-hn{kLk 561 75. Mkqh: y÷-rfÞk{k 610
76. Mkqh: yËT-ËnTh 611 96. Mkqh: y÷-y÷f 632
77. Mkqh: y÷-{whMk÷kík 614 97. Mkqh: y÷-fÿ 633
78. Mkqh: yLkT-Lkçkk 616 98. Mkqh: y÷-çkÂGÞLkn 633
79. Mkqh: yLkT-LkkrÍykík 617 99. Mkqh: yÍT-rÍ÷Ík÷ 634
80. Mkqh: yçkMk 619 100. Mkqh: y÷-ykrËÞkík 634
81. Mkqh: yíkT-íkfðeh 620 101. Mkqh: y÷-fkrhyn 635
82. Mkqh: y÷-RÂLVíkkh 621 102. Mkqh: yíkT-íkfkMkwh 635
83. Mkqh: y÷-íkíkTVeV 622 103. Mkqh: y÷-yMkú 636
84. Mkqh: y÷-RÂLþfkf 623 104. Mkqh: y÷-nw{Ín 636
85. Mkqh: y÷-çkwYs 624 105. Mkqh: y÷-Ve÷ 636
86. Mkqh: yíkT-íkkrhf 625 106. Mkqh: fwhiþ 637
87. Mkqh: y÷-yk’÷k 626 107. Mkqh: y÷-{kQLk 637
88. Mkqh: y÷-økkrþÞn 627 108. Mkqh: y÷-fkiMkh 637
89. Mkqh: y÷-V@ 628 109. Mkqh: y÷-fkrVYLk 638
90. Mkqh: y÷-çk÷Ë 629 110. Mkqh: yLkT-LkMkú 638
91. Mkqh: yþT-þBMk 629 111. Mkqh: y÷-÷nçk 638
92. Mkqh: y÷-÷i÷ 630 112. Mkqh: y÷-RÏ÷kMk 639
93. Mkqh: yÍT-Íwnk 631 113. Mkqh: y÷-V÷f 639
94. Mkqh: y÷-RÂLþhkn 631 114. Mkqh: yLkT-LkkMk 639
95. Mkqh: yíkT-íkeLk 632
Ãkrðºk fwykoLk [6] Ãkrh[Þ
Ãkrh[Þ
fwykoLk yÕ÷knLkku økútÚk Au. íku ÃkkuíkkLke {q¤ yhçke ¼k»kk{kt MktÃkqýo
Mkwhrûkík Au. ykðk økútÚkLkku yLkwðkË fËkrÃk {q¤ økútÚkLkku rðfÕÃk çkLke þfíkku
LkÚke. fwykoLkLkk yLkwðkËLkku WÆu~Þ su ÷kufku íkuLku LkÚke Mk{S þfíkk íkuyku
Mkh¤íkkÚke Mk{S þfu yu heíku íkuLku {kºk Mkh¤ çkLkkððkLkku Au. Ãkhtíkw íkuLkku
yÚko yu LkÚke fu su ÔÞÂõík yhçke ¼k»kk Lk òýíkku nkuÞ, íku fwykoLkLku Mk{S
þfíkku LkÚke. fwykoLk, yhçke ¼k»kk Lk òýíkk ÔÞÂõík {kxu Ãký yuf çkkuÄËkÞf
økútÚk Au. fwykoLk «íÞûk YÃku yhçke ¼k»kk{kt Au, Ãkhtíkw nfefík yu Au fu íku
«kf]ríkf ¼k»kk{kt Au, yÚkkoíkT yu ¼k»kk su{kt yÕ÷knu MksoLk ð¾íku ík{k{
{Lkw»ÞkuLku «íÞûk MktçkkuÄLk fÞwO níkwt. yk MktçkkuÄLk Ëhuf †e yLku Ãkwhw»kLkk ytËh
Mkns YÃku nt{uþk rðã{kLk hnu Au. íkuÚke fwykoLk «íÞuf {Lkw»Þ {kxu yuf
çkkuÄËkÞf økútÚk Au, fkuELkk {kxu [uíkLk YÃk{kt yLku fkuELkk {kxu y[uíkLk YÃk{kt.
yk ðkMíkrðfíkkLkku fwykoLk{kt yk heíku WÕ÷u¾ Au : ‘‘yk MÃkü ykÞíkku
Au yu ÷kufkuLkk ÓËÞ{kt su{Lku ¿kkLk «ËkLk fhðk{kt ykÔÞwt Au.’’ (29:49)
ykLkku yÚko yu Au fu fwykoLk su ykfkþe ðkMíkrðfíkkLku [uíkLkkLke ¼k»kk{kt
çkíkkðe hÌkwt Au, íku Mkns ¼k»kk{kt Ãknu÷ktÚke {Lkw»ÞLkk ytËh Au. íkuÚke
fwykoLkLkku MktËuþ {Lkw»Þ {kxu fkuE yòÛÞku MktËuþ LkÚke, çkÕfu íku yu s ¿kkLkLke
yuf þkÂçËf yr¼ÔÞÂõík Au, suLkkÚke {Lkw»Þ «f]ríkLkk Míkhu Ãknu÷ktÚke s
Ãkrhr[ík Au.
fwykoLk{kt Ëþkoððk{kt ykÔÞwt Au fu su {Lkw»Þku ÃkAeLkk Þwøkku{kt ÃkuËk ÚkE
hÌkk Au, íku MkkiLkwt MksoLk ykhtr¼f YÃku ykË{Lkk MksoLkLkk Mk{Þu s fhe
Ëuðk{kt ykÔÞwt níkwt. íku ð¾íku yÕ÷knu yu {kLkð-ykí{kykuÚke «íÞûk MktçkkuÄLk
fÞwO. yk MktË¼uo fwykoLk{kt yk «{kýu ðýoLk Au –
‘‘yLku ßÞkhu íkkhk Ãkk÷Lknkhu ykË{Lkk MktíkkLkkuLke ÃkeX{ktÚke íku{Lke
MktíkríkLku fkZe yLku íku{Lku Mkkûke XhkÔÞk níkk MðÞt íku{Lkkt WÃkh fu, ‘‘þwt nwt
ík{khku Ãkk÷Lknkh LkÚke ?’’ íku{ýu fÌkwt, nk, y{u Mðefkheyu Aeyu. yk
yux÷k {kxu ÚkÞwt fu õÞktf ík{u fÞk{íkLkk rËðMku fnuðk ÷køkku fu y{Lku íkku
yk ðkíkLke ¾çkh s Lk níke.’’ (7:172)
yÕ÷kn yLku íkuLkk çktËk (ËkMk) ðå[u yuf yLÞ [[koLkku WÕ÷u¾ Ãký
fwykoLk{kt yk «{kýu Au –
‘‘y{u ‘y{kLkík’ (yiÂåAf f{o)Lku ykfkþku yLku Ähíke yLku Ãknkzku
Mk{ûk «Míkwík fhe, íkku íku{ýu íkuLku WXkððkÚke RLfkh fÞkuo yLku íkuLkkÚke zhe
økÞk yLku {Lkw»Þyu íkuLku yÚkkoíkT ‘y{kLkík’Lku WXkðe ÷eÄe. rLk:MktËun, íku
yíÞk[khe yLku y¿kkLke níkku.’’ (33:72)
yk çktLku ykÞíkkuÚke òýfkhe {¤u Au fu MksoLkLkk «kht¼u yÕ÷knu Mkki
{Lkw»ÞkuLku «íÞûk YÃku MktçkkuÄLk fÞwO níkwt. yk MktçkkuÄLk{kt su ðkík fnuðk{kt
ykðe níke, íku ík{k{ {Lkw»ÞkuLkk y[uíkLk{kt Mkwhrûkík fhe Ëuðk{kt ykðe.
ykLkku yÚko yu ÚkÞku fu yÕ÷knLke su ðkýeLku {Lkw»Þ fwykoLkLkk YÃk{kt ðkt[e
hÌkku Au, ykLkkÚke Ãknu÷kt «íÞûk YÃku yÕ÷knLkk MktçkkuÄLk nuX¤ íku yu ðkýeLku
Mkkt¼¤e yLku Mk{S [qõÞku Au. fwykoLk, {Lkw»Þ {kxu yuf ¿kkík ðkíkLku òýðwt
Au, Lk fu fkuE y¿kkík fu yòýe ðkíkLku y[kLkf Mkkt¼¤ðwt. ðkMíkrðfíkk yu
Au fu fwykoLk {kLkðeLke [uíkLkkLkwt «køkxâ (Unfolding) Au.
yk ðkíkLku Mkk{u hk¾ðk{kt ykðu íkku yu òýðwt {w~fu÷ LkÚke fu fwykoLkLku
Mk{sðk {kxu fwykoLkLkku yLkwðkË Ãký yuf ÃkÞkoó {kæÞ{Lke nurMkÞík Ähkðu
Au. su ÔÞÂõíkLke «f]rík Sðtík nkuÞ, suýu ÃkkuíkkLku W¥khfk÷eLk yÚkkoíkT ÃkAeLke
fÂLzþ®Lkøk (Later Conditioning)Úke çk[kÔÞku nkuÞ, íku ßÞkhu
fwykoLkLkku yLkwðkË ðkt[þu íkku íkuLkk {Lk{kt yu [uíkkíktíkwyku ¾w÷e sþu ßÞkt
MksoLkLkk Mk{Þu fhðk{kt ykðu÷ yÕ÷knLkwt MktçkkuÄLk Ãknu÷ktÚke Mkwhrûkík Au.
‘y÷Míkw rçkhÂççkfw{’ (þwt nwt ík{khku hçk yÚkkoíkT «¼w-Ãkk÷Lknkh LkÚke ? -
fwykoLk,7:172)Lke «rík¿kk òu yÕ÷knLkwt Ãknu÷wt MktçkkuÄLk Au, íkku fwykoLk
yÕ÷knLkwt çkeswt MktçkkuÄLk Au. çktLku yuf-çkeò {kxu ÃkwrüLke nurMkÞík Ähkðu
Au. òu fkuE ÔÞÂõík yhçke ¼k»kk Lk òýíkku nkuÞ, yÚkðk ykuAe òýíkku
nkuÞ yLku íku fuð¤ fwykoLkLkku yLkwðkË ðkt[ðkLke ÂMÚkrík{kt nkuÞ, íkku íkuýu
fwykoLkLkk çkkuÄ rðþu rLkhkþ Lk Úkðwt òuEyu. fwykoLkLke yk {kLkð-Äkhýk
ðíko{kLk Þwøk{kt yuf ði¿kkrLkf íkÚÞ çkLke [qfe Au. ðíko{kLk Þwøk{kt Genetic
(ykLkwðtrþf) fkuzLkwt rð¿kkLk yLku Anthropology ({kLkð-rð¿kkLk)Lkwt
yæÞÞLk, çktLku fwykoLkLkk yk árüfkuýLke MktÃkqýoÃkýu Ãkwrü fhu Au.
fwykoLk, yÕ÷knLkku ytrík{ økútÚk
fwykoLk yÕ÷knLkku ytrík{ økútÚk Au, su RM÷k{Lkk ÃkÞøktçkh nÍhík
{wnB{Ë Lku «ËkLk fhðk{kt ykÔÞku. fwykoLk yuf Mktfr÷ík ÃkwMíkf fu MktøkúnLkk
YÃk{kt yðíkrhík fhðk{kt LkÚke ykÔÞwt, çkÕfu íku 23 ð»koLkk Mk{Þøkk¤k{kt
r¼Òk-r¼Òk ytþkuLkk YÃk{kt yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au. RM÷k{Lkk
ÃkÞøktçkh {¬k þnuh{kt níkk, íÞkhu E.Mk.610 {kt fwykoLkLkku Ãknu÷ku ¼køk
yðíkrhík ÚkÞku. íku ÃkAe rLkhtíkh íkuLkk rðr¼Òk ¼køkku ykÃk Ãkh yðíkrhík
Úkíkk hÌkk. fwykoLkLkku ytrík{ ¼køk ykÃk Ãkh E.Mk.632 {kt yðíkrhík
ÚkÞku, íÞkhu ykÃk {ËeLkk þnuh{kt níkk. fwykoLkLkwt yk yðíkhý Vrh~íkk
rsçkúE÷Lkk {kæÞ{Úke Úkíkwt níkwt. ytíku MðÞt Vrh~íkk rsçkúE÷Lkk rLkËuoþkLkwMkkh
fwykoLkLkk rðr¼Òk ytþkuLku yuf økútÚkLkk YÃk{kt Mktfr÷ík fhðk{kt ykÔÞk.
fwykoLk{kt fw÷ 114 Mkqh:yku Au. y{wf Mkqh:yku {kuxe Au yLku y{wf
LkkLke. ykÞíkkuLke fw÷ MktÏÞk 6236 Au. rík÷kðík (ÃkXLk)Lke MkwrðÄk {kxu
fwykoLkLku ºkeMk ¼køk yLku Mkkík {trs÷Lkk YÃk{kt ðnU[e Ëuðk{kt ykðu÷ Au.
fwykoLk Mkkík{e MkËeLkk «Úk{ [íkwÚkkOþ{kt yðíkrhík ÚkÞwt. íku ð¾íku fkøk¤Lkwt
MktþkuÄLk ÚkE [qõÞwt níkwt. yk fkøk¤ fux÷kf rðþu»k ð]ûkkuLkk huMkkyku{ktÚke
÷ELku nMík-WãkuøkLkk YÃk{kt çkLkkððk{kt ykðíkku níkku. íkuLku ‘ÃkÃkkÞhMk’
(Papyrus) fnuðk{kt ykðu Au. fwykoLkLkku fkuE ytþ ßÞkhu Ãký yðíkrhík
Úkíkku, íkku íkuLku yu fkøk¤ Ãkh ÷¾e ÷uðk{kt ykðíkku níkku, suLku yhçke ¼k»kk{kt
‘rfhíkkMk’ fnuðk{kt ykðu Au. íkuLkk MkkÚku-MkkÚku ÷kufku fwykoLkLku ÃkkuíkkLke
M{]rík{kt Mkwhrûkík fhe ÷uíkk níkk, fu{ fu íku ð¾íku fwykoLk s yuf {kºk
RM÷k{e MkkrníÞ níkwt. fwykoLkLku Lk{kÍku{kt ÃkZðk{kt ykðíkwt níkwt yLku RM÷k{
íkhV yk{trºkík fhðk {kxu íkuLku ÷kufku Mk{ûk ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt ykðíkwt
níkwt. yk{, fwykoLk, yufe MkkÚku, ÷¾ðk{kt Ãký ykðíkwt hÌkwt yLku íkuLku ftXMÚk
Ãký fhðk{kt ykðíkwt hÌkwt.
RM÷k{Lkk ÃkÞøktçkh nÍhík {wnB{Ë Lkk ytrík{ SðLk-fk¤ MkwÄe
fwykoLkLku Mkwhrûkík fhðkLke yk s ÃkØrík «[r÷ík hne. ykÃkLkwt {]íÞw
E.Mk.632 {kt ÚkÞwt, íku ÃkAe yçkqçk¢ rMkÆef RM÷k{Lkk «Úk{ ¾÷eVk
çkLÞk. íku{ýu rLkÞr{ík YÃku ÃkkuíkkLke Ëu¾hu¾{kt fwykoLkLkk økútÚkLke yuf Mktfr÷ík
«ík çkLkkðzkðe. yk s «ík «k[eLk fk¤Lkk fkøk¤ yÚkðk rfhíkkMk Ãkh
çkLkkððk{kt ykðe níke. fwykoLkLke yk «íkLkk økútÚkLke MkkEÍ [kuhMk níke.
íkuÚke íkuLku ‘hçkyk’ (Square) fnuðk{kt ykðíkwt níkwt. yk{, fwykoLk «Úk{
¾÷eVkLkk Þwøk{kt økútÚkLkk YÃk{kt Mkwhrûkík ÚkE økÞwt. ºkeò ¾÷eVk nÍhík
WM{kLk rçkLk y^VkLk Lkk Þwøk{kt yk økútÚkðk¤k fwykoLkLke ðÄkhu Lkf÷ku
íkiÞkh fhðk{kt ykðe yLku íkuLku rðr¼Òk Lkøkhku{kt {kuf÷e Ëuðk{kt ykðe.
yk «íkku LkøkhLke sw{Tyk {ÂMsËku{kt WÃk÷çÄ hnuíke níke. ÷kufku íkuLku ÃkZíkk
Ãký níkk yLku íkuLkkÚke ðÄkhkLke Lkf÷ku Ãký íkiÞkh fhíkk níkk.
fwykoLkLku ÷¾ðkLkku yk ¢{ 19{e MkËe MkwÄe [k÷w hÌkku. 19{e MkËe{kt
r«®Lxøk «uMkLke þkuÄ ÚkE yLku íkuLkk MkkÚku s fkøk¤ Ãký ykÄwrLkf ykiãkurøkf
heíku ðÄkhu «{ký{kt íkiÞkh fhðk{kt ykððk ÷køÞku. yk «{kýu 19{e
MkËe{kt fwykoLk rLkÞr{ík YÃku r«®Lxøk «uMk îkhk AkÃkðkLkwt þY ÚkE økÞwt.
AkÃkðkLke ÃkØríkyku{kt rLkhtíkh rðfkMk Úkíkku hÌkku. íkuLkk MkkÚku s fwykoLkLke
{wrÿík «íkku Ãký ðÄkhu Wíf]ü heíku íkiÞkh Úkðk ÷køke. ßÞkhu fwykoLkLke
{wrÿík «íkku yk heíku Mkk{kLÞ ÚkE økE, íkku nðu íku Ëhuf ½h{kt, Ëhuf
{ÂMsË{kt, Ëhuf ÃkwMíkfk÷Þ{kt yLku çkòhku{kt yu heíku {kuxe MktÏÞk{kt
WÃk÷çÄ Au fu Ëhuf {Lkw»Þ swËe-swËe ¼k»kk{kt fwykoLkLke AÃkkÞu÷ MkwtËh
«íkku «kó fhe þfu Au, [knu íku ÄhíkeLkk fkuEÃký ¼køk{kt nkuÞ.
Mk]rüLkk rLk{koýLke yÕ÷knLke ÞkusLkk
Ëhuf ÃkwMíkfLkku yuf rð»kÞ (Subject) nkuÞ Au. fwykoLkLkku rð»kÞ yu
Au fu Mk]rüLkk rLk{koýLke yÕ÷knLke ÞkusLkk (Creation Plan of
God)Úke {Lkw»ÞLku {krníkøkkh fhðk{kt ykðu, yÚkkoíkT {Lkw»ÞLku yu
çkíkkððk{kt ykðu fu yÕ÷knu yk Mk]rü fu{ çkLkkðe Au, {Lkw»ÞLku yk Ähíke
Ãkh ðMkkððkLkku WÆu~Þ þwt Au, {]íÞw Ãknu÷kLkk SðLk-fk¤{kt {Lkw»ÞÚke þwt
yÃkurûkík Au, yLku {]íÞw ÃkAeLkk SðLk{kt {Lkw»ÞLke MkkÚku þwt ÚkðkLkwt Au.
{Lkw»Þ yuf y{h MksoLk Au. íkuLke SðLk-Þkºkk {]íÞw ÃkAe Ãký [k÷w hnu
Au. fwykoLk yk MktÃkqýo SðLk-Þkºkk {kxu yuf {køkoËþof økútÚkLke nurMkÞík
Ähkðu Au. {Lkw»ÞLku yk ðkMíkrðfíkkÚke {krníkøkkh fhðku yu s fwykoLkLkku
WÆu~Þ Au yLku yk s fwykoLkLke [[koLkku rð»kÞ Au.
yÕ÷knu {Lkw»ÞLku yuf y{h MksoLkLke nurMkÞíkÚke ÃkuËk fÞkuo. ÃkAe SðLk-
fk¤Lku çku ¼køkku{kt ðnU[e LkkÏÞku. íkuLkku ¾qçk LkkLkku ¼køk {]íÞwÚke Ãknu÷kLkk
Mk{Þ{kt hkÏÞku yLku íkuLkku ¾qçk {kuxku ¼køk {]íÞw ÃkAeLkk SðLk {kxu hkÏÞku.
{]íÞw Ãknu÷kLkku su Mk{Þøkk¤ku Au, íku Ãkheûkk-fk¤ Au yLku {]íÞw ÃkAeLkku su
Mk{Þøkk¤ku Au íku ÃkheûkkLkk Ãkrhýk{ yLkwMkkh, Mkkhwt fu ¾hkçk Ãkrhýk{
{u¤ððkLkku. fwykoLk, SðLkLke yk s ðkMíkrðfíkkLkku Ãkrh[Þ ykÃkíkk yuf
økútÚkLke nurMkÞík Ähkðu Au.
fwykoLk yuf heíku ‘WÃkfkhf’ (Eïh) íkhVÚke RLkk{Lkwt yLkwM{hý Au.
yÕ÷knu {Lkw»ÞLku rðrþü økwýkuLke MkkÚku ÃkuËk fÞkuo Au. ÃkAe íkuLku Ãk]Úðe suðk
økún Ãkh ðMkkÔÞku, ßÞkt {Lkw»Þ {kxu Ëhuf «fkhLke SðLk-hûkf ÔÞðMÚkk
(Life Support System) WÃk÷çÄ Au. fwykoLkLkku WÆu~Þ yu Au fu {Lkw»Þ,
«f]ríkLkkt yk WÃkfkhkuÚke ÷k¼kÂLðík ÚkðkLke MkkÚku ‘WÃkfkhf’Lku ÞkË hk¾u,
íku WÃkfkhkuLkk h[rÞíkk Ãkh ykMÚkk hk¾u. f]ÃkkykuLkku WÃkÞkuøk fhíkkt f]Ãkk¤wLku
{kLkðwt yLku íkuLkk íkfkËkykuLku Ãkqhk fhðkt yu s MkËuð hnuLkkhe sÒkíkLkwt
«{kýÃkºk (Certificate) Au; yLku f]Ãkkyku yLku WÃkfkhkuLkku WÃkÞkuøk
fhíkkt f]Ãkk¤w yLku WÃkfkhfLku ¼q÷e sðwt, {Lkw»ÞLku LkfoLku Ãkkºk çkLkkðe Ëu
Au. fwykoLk ðkMíkð{kt yk s MkkiÚke {kuxe nfefíkLkwt yLkwM{hý Au.
ík{u fwykoLkLku ÃkZþku íkku íku{kt ðkhtðkh yu «fkhLkwt ðýoLk òuþku fu íku
yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ ðkýe (Word of God) Au. «íÞûk YÃku yk
yuf Mkk{kLÞ ðkík Au, Ãkhtíkw ßÞkhu íkuLku íkw÷Lkkí{f heíku òuðk{kt ykðu íkku
ÏÞk÷ ykðþu fu yk yíÞtík yMkkÄkhý ðkík Au. ËwrLkÞk{kt yLkuf ÃkwMíkfku
Au, suLkk rðþu ÷kufkuLke {kLÞíkk Au fu íku Ãkrðºk ÃkwMíkf Au. Ãkhtíkw fwykoLk
rMkðkÞ fkuEÃký Ãkrðºk ÃkwMíkf{kt ík{Lku yu ÷¾u÷wt òuðk Lknª {¤u fu íku
EïheÞ ðkýe Au. yk «fkhLkwt ðýoLk yÃkðkËYÃku {kºk fwykoLk{kt Au.
fwykoLk{kt yk «fkhLkwt ðýoLk nkuðwt, íkuLkk ðk[fLku yuf ykhtr¼f ®çkËw
(Starting Point) ykÃku Au. íku fwykoLkLkwt yæÞÞLk yuf yÃkðkËYÃk økútÚkLke
nurMkÞíku fhu Au, Lk fu Mkk{kLÞ {kLkð-hr[ík ÃkwMíkfLkk YÃk{kt.
fwykoLkLke þi÷e Ãký yuf yLkku¾e þi÷e Au. MkkÄkhý {kLkð-hr[ík
ÃkwMíkfkuLke heík yu Au fu íku{kt ðMíkwyku ÷u¾Lk-¢{Lke MkkÚku ÷¾u÷e nkuÞ Au.
íku{kt ‘yu-xw-Íuz’ MkwÄe ¢{çkØ heíku ðMíkwykuLkwt ðýoLk fhðk{kt ykðu Au.
Ãkhtíkw fwykoLk{kt yk «fkhLke þi÷e LkÚke. Mkk{kLÞ ÔÞÂõíkLku «íÞûk heíku
fwykoLk yuf y¢{çkØ ðkýe «íkeík ÚkkÞ Au, Ãkhtíkw ðkMíkrðf YÃku òuðk{kt
ykðu íkku íku yuf yíÞtík ÔÞðÂMÚkík yLku ¢{çkØ ðkýe ÷køkþu. fwykoLkLke
ðýoLk-þi÷e rðþu yu fnuðwt Mkk[wt nþu fu íkuLke þi÷e hksðe yLku ¼ÔÞ Au.
fwykoLkLku ÃkZíkkt yuðwt «íkeík ÚkkÞ Au fu òýu íkuLkku ÷u¾f yuf Mkðkuoå[ MÚkkLku
Au, ßÞktÚke íku Mk{økú {kLkð-òíkLku òuE hÌkku Au, Mk{økú {kLkð-òík íkuLkku
ÃkkuíkkLkku {k{÷ku (Concern) Au, íku ÃkkuíkkLkk MkðkuoÃkhe MÚkkLkÚke MktÃkqýo
{kLkð-òíkLku MktçkkuÄLk fhe hÌkku Au; òu fu yk MktçkkuÄLk ð¾íku íku õÞkhuf
yuf Mk{qn íkhV ð¤e òÞ Au yLku õÞkhuf çkeò Mk{qn íkhV.
fwykoLkLkwt yuf rðrþü ÃkkMkw yu Ãký Au fu íkuLkku ðk[f fkuEÃký ûkýu íkuLkk
÷u¾fÚke MktÃkfo (Consult) fhe þfu Au. fwykoLkLkku ÷u¾f yÕ÷kn Au. íku
yuf Sðtík nMíke Au. íku MktÃkqýo {kLkð-òík Ãkh ÔÞkó Au. íku fkuEÃký {æÞMÚke
fu {kæÞ{ ðøkh {kLkðeLke ðkíkLku Mkkt¼¤u Au yLku íkuLkku sðkçk ykÃku Au.
íkuÚke fwykoLkLkk ðk[f {kxu «ríkûký yu Mkt¼ð Au fu íku yÕ÷knÚke MktÃkfo
MÚkkrÃkík fhe þfu. íku yÕ÷knLku ÃkqAu yLku yÕ÷knÚke ÃkkuíkkLkk «&™kuLkku
sðkçk «kó fhe ÷u.
su ÷kufku {kºk {erzÞkLkk {kæÞ{Úke fwykoLkLku òýu Au, íkuyku Mkk{kLÞ
heíku yuðwt Mk{su Au fu fwykoLk rsnkËLkku økútÚk Au yLku rsnkË, íku{Lkkt árüfkuý
yLkwMkkh Lkk{ Au ®nMkkLkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLkk WÆu~ÞLku «kó fhðwt. Ãkhtíkw yk
fuð¤ økuhMk{s yLku ¼ú{ýk Au. su ÔÞÂõík Ãký fwykoLkLku «íÞûk YÃku ðkt[þu,
íkuLkk {kxu yu Mk{sðwt {w~fu÷ Lknª nkuÞ fu fwykoLkLkku ®nMkkÚke fkuE MktçktÄ
LkÚke. fwykoLk Ãkqýo YÃku þktríkLkwt ÃkwMíkf Au, íku ®nMkkLkwt ÃkwMíkf fËkrÃk LkÚke.
rsnkË þwt Au ?
yu yuf nfefík Au fu fwykoLkLke rþûkkyku{kt yuf rþûkk yu Ãký Au, suLku
‘rsnkË’ fnuðk{kt ykðu Au. Ãkhtíkw rsnkË þktríkÃkqýo «ÞkMkLkwt Lkk{ Au, Lk fu
fkuE ®nMkkí{f fkÞoðkne. fwykoLk{kt çkíkkððk{kt ykðu÷ rsnkËLke Äkhýk
fwykoLkLke yk ykÞíkÚke òýðk {¤u Au – ‘‘yLku ykLkk (yÚkkoíkT fwykoLkLkk)
{kæÞ{Úke ík{u íku{Lkkt MkkÚku rsnkË fhku.’’ (25:52)
fwykoLkLke yk ykÞík{kt, fwykoLkLkk {kæÞ{Úke rsnkË fhðkLke rþûkk
ykÃkðk{kt ykðe Au. MÃkü Au fu fwykoLk fkuE nrÚkÞkh LkÚke, fwykoLk yuf
ði[krhf ÃkwMíkf Au. fwykoLk, yÕ÷knLke rð[khÄkhk (Ideology)Lkku
Ãkrh[Þ Au. íkuLkkÚke fwykoLk{kt çkíkkððk{kt ykðu÷ rsnkËLke Äkhýk MÃkü
YÃku òýðk {¤u Au. fwykoLk yLkwMkkh rsnkË ðkMíkð{kt þktríkÃkqýo ði[krhf
Mkt½»ko (Peaceful Ideological Struggle)Lkwt Lkk{ Au. yk ði[krhf
Mkt½»koLkwt ÷ûÞ fwykoLk{kt yu çkíkkððk{kt ykÔÞwt Au fu fwykoLkLkku MktËuþ ÷kufkuLkkt
ÓËÞ{kt Wíkhe òÞ.(4:53)
yk ykÞík yLkwMkkh fwykoLkLkwt yÃkurûkík fÚkLk yu Au, su ‘fki÷u çk÷eøk’
(yÚkoÃkqýo ykf»kof fÚkLk) nkuÞ, yÚkkoíkT yuðe ðkýe su ÷kufkuLkkt {LkLku
MktçkkurÄík fhu, su ÷kufkuLku Mktíkwü fhLkkhe nkuÞ, suLkk {kæÞ{Úke ÷kufkuLku
fwykoLkLke Mkå[kE Ãkh rðïkMk ÃkuËk ÚkkÞ, suLkk {kæÞ{Úke ÷kufkuLkk ytËh
ði[krhf ¢ktrík WíÃkÒk ÚkE òÞ. yk fwykoLkLkwt r{þLk Au, yLku yk «fkhLkwt
ði[krhf r{þLk {kºk íkfkuo yLku Ë÷e÷kuLkk {kæÞ{Úke Ãkqhwt ÚkE þfu Au. ®nMkk
yÚkðk yLÞ fkuE Mkþ† fkÞoðkneLkk {kæÞ{Úke yk ÷ûÞLku «kó fhðwt Mkt¼ð
LkÚke.
yu Mkk[wt Au fu fwykoLk{kt fux÷ef yuðe ykÞíkku Au, su ‘rfíkk÷’ (ÞwØ)Lke
ÃkhðkLkøke ykÃku Au. Ãkhtíkw yk ykÞíkku {kºk ÞwØ-ÂMÚkrík {kxu Au. íku {kºk
yk¢{ýLkk Mk{Þu çk[kðLkk yÚko{kt Au. hûkkí{f ÞwØ rMkðkÞ, fkuE ÞwØ
RM÷k{{kt ðiÄ LkÚke. yk hûkkí{f ÞwØ Ãký {kºk yuf MÚkkrÃkík hkßÞ
(Established State) fhe þfu Au. hkßÞ rMkðkÞ fkuEÃký ÔÞÂõík yÚkðk
MktøkXLkLku rsnkË AuzðkLke ÃkhðkLkøke LkÚke.
fwykoLk – yuf ykðknf ÃkwMíkf
fwykoLkLku Mk{sðk {kxu yuf {n¥ðÃkqýo ðkík yu Au fu fwykoLk fkuE fkLkqLke
ÃkwMíkf LkÚke. fwykoLk yuf ‘Ëkðíke’ (ykðknf, yk{tºký ykÃkíkwt) ÃkwMíkf
Au. fwykoLkLke ðýoLk-þi÷e fkLkqLke LkÚke, çkÕfu ‘Ëkðíke’ Au. fkLkqLkLke ¼k»kk
fkuE ðMíkwLkwt rLkÄkohý fhLkkhe ¼k»kk nkuÞ Au. fkLkqLke ÷u¾Lk{kt ðMíkwyku
þkÂçËf YÃkuu yÃkurûkík nkuÞ Au, ßÞkhu ‘Ëkðíke’ ÷u¾LkLkku {k{÷ku ykðku
LkÚke. ‘Ëkðíke’ ÷u¾Lk{kt íkuLkk yÚko Ãkh rðþu»k ¼kh {qfðk{kt ykðu Au.
‘Ëkðíke’ ÃkwMíkf{kt þçËkuLke nurMkÞík {kºk yuf {kæÞ{Lke ÚkE òÞ Au,
ßÞkhu fu fkLkqLke ÃkwMíkf{kt þçËku MðÞt ÃkkuíkkLkk{kt yÃkurûkík çkLke òÞ Au.
ykLkwt yuf ÃkkMkw yu Au fu ‘Ëkðíke’ ÷u¾Lk{kt rðþu»kYÃku WÆu~ÞLku «kó
fhðk {kxu íkeðúíkkLke þi÷eLku yÃkLkkððk{kt ykðu Au. ‘Ëkðíke’ ÷u¾Lk{kt
yuðk þçËkuLkku «Þkuøk fhðk{kt ykðu Au su «íÞûk YÃku yíÞtík fXkuh «íkeík
ÚkkÞ Au, Ãkhtíkw íku fXkuhíkk rððufþe÷íkk Ãkh ykÄkrhík nkuÞ Au. ykðe fkuE
ðkýe{kt fXkuhíkkLku òuELku íkuLku fkLkqLke fXkuhíkkLkk yÚko{kt ÷uðwt, MkhkMkh
yýMk{sLke ðkík nþu. yk s rððufþe÷íkkLkwt yu Ãkrhýk{ Au fu ‘Ëkðíke’
ðkýe{kt {nËTytþu yuðwt nkuÞ Au fu íku{kt yuf ðkík yuðe fnuðk{kt ykðu Au su
fkLkqLke þi÷eLke heíku yíÞtík fXkuh sýkÞ Au, Ãkhtíkw ‘Ëkðíke’ þi÷eLke heíku
íku {kºk òøk]ík fhðk fu «urhík fhðk {kxu nkuÞ Au. íku {kºk yux÷k {kxu nkuÞ
Au fu ÔÞÂõíkLke «f]ríkLku søkkzðk{kt ykðu, íkuLkk ytËh AwÃkkÞu÷ ¼kðLkkyku
yLku MktðuËLkkykuLku Wí«urhík fhðk{kt ykðu. yuf WËknhýÚke íkuLke MÃküíkk
ÚkkÞ Au :
RM÷k{Lkk ÃkÞøktçkh nÍhík {wnB{Ë Lkk s{kLkk{kt çkÿ (rnshe
MkLk 2)Lkwt ÞwØ ÚkÞwt. yk ÞwØ ykÃk yu çk[kð {kxu fÞwO níkwt. yk ÞwØ{kt
ykÃkLkku rðsÞ ÚkÞku níkku. ÞwØ ÃkAe ykÃk yu rðhkuÄeLkk rMk¥kuh {kýMkkuLku
fuË Ãkfze ÷eÄk. íku ÃkAe yk ÷kufku ÞwØ-fuËeykuLke nurMkÞíku {ËeLkk ÷kððk{kt
ykÔÞk. yk ½xLkk rðþu fwykoLk{kt yk ykÞík Wíkhe : ‘‘fkuE ÃkÞøktçkh {kxu
yu Wr[ík LkÚke fu íkuLkk ÃkkMku fuËeyku nkuÞ, ßÞkt MkwÄe íkuyku yk Ähíke{kt
¾wLkk{hfe Lk fhe ÷u.’’ (8:67)
yk ykÞíkLkk þçËkuLku òu fkLkqLke yÚko{kt ÷uðk{kt ykðu íkku ykLkku yÚko
yu Úkþu fu ÞwØ-fuËeykuLku yrLkðkÞo YÃku {khe Lkk¾ðk{kt ykðu. su{ fu ykÃkýu
òýeyu Aeyu fu yk ÞwØ-fuËeyku fwykoLkLkk yðíkhý ð¾íku MktÃkqýoÃkýu
ÃkÞøktçkh {wnB{Ë Lkk rLkÞtºký{kt níkk. ykðe ÂMÚkrík{kt yk ykÞík òu
fkLkqLke ¼k»kk{kt nkuík íkku íku{kt yuðk þçËku nkuðk òuEíkk níkk fu su 70
fuËeykuLku ík{u ÞwØLkk {uËkLk{ktÚke ÃkfzeLku {ËeLkk ÷kÔÞk Aku, íku çkÄk s
ÃkkuíkkLkk yÃkhkÄLkk fkhýu økhËLk Wzkðe Ëuðk ÞkuøÞ Au, íkuÚke íkkífkr÷f
íku{Lku fík÷ fheLku íku{Lku Mk{kó fhe Lkk¾ku. Ãkhtíkw Lk fwykoLk{kt ykðe ykÞík
yðíkrhík ÚkE yLku Lk yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh yu yk ykÞíkLku fkLkqLke
Mk{SLku íkuLkwt þçËMk: Ãkk÷Lk fÞwO.
yk ½xLkk MÃkü YÃku çkíkkðu Au fu yk ykÞík ÃkkuíkkLkk Ëu¾eíkk þçËku
yLkwMkkh yÃkurûkík Lk níke, çkÕfu íku ÃkkuíkkLke ðkMíkrðfíkkLkk yLkwMkkh yÃkurûkík
níke. ¼k»kkLke fXkuhíkkLkku yk {k{÷ku níkku, su yux÷k {kxu níkku fu ÞwØ-
fuËeykuLke ytËh ÃkkuíkkLke MkwÄkhýkLke ¼kðLkk WíÃkÒk ÚkkÞ. çkeò þçËku{kt
yu fu fwykoLkLke WÃkhLke ykÞík{kt su ðkík níke íku fkuE fkLkqLke ykËuþ Lk
níkku, çkÕfu íku {kºk «nkhLke ¼k»kk (Language of Hammering)
níke. yk ykÞíkLkku yÚko yÃkhkÄeykuLke MkwÄkhýk níke, Lk fu yÃkhkÄeykuLke
níÞk. íkuÚke yu fuËeyku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku ÃkkA¤Úke RM÷k{{kt Ëk¾÷
ÚkE økÞk. WËknhý YÃku Mkwni÷ rçkLk y{ú ðøkuhu.
fhðkLkwt fk{
su ÷kufku fwykoLkLkk {kæÞ{Úke Mkå[kELke þkuÄ fhu, íku{Lku fwykoLk fk{
fhðkLkku çku MkwºkeÞ fkÞo¢{ ykÃku Au. yuf, ÃkkuíkkLkk SðLk{kt yÕ÷knLkk
{køkoËþoLkLkwt MktÃkqýoÃkýu Ãkk÷Lk yLku çkeòu, {Lkw»ÞkuLku yk ¿kkík rËÔÞ
{køkoËþoLkÚke {krníkøkkh fhðk. yÕ÷knLkk {køkoËþoLkLkk Ãkk÷LkLkku ykht¼,
«íÞûk ¿kkLk yÚkðk EïheÞ ðkMíkrðfíkkLke þkuÄÚke ÚkkÞ Au. yuf ÔÞÂõík
ßÞkhu fwykoLkLkk {kæÞ{Úke Mkå[kELke þkuÄ fhu Au, íkku íkuLkk ytËh yuf
{Lkkuði¿kkrLkf ¢ktrík WíÃkÒk ÚkkÞ Au. íkuLkkt rð[khku yLku Mk{sý çkË÷kE
òÞ Au. íkuLkk RåAðk yLku Lk RåAðkLkk {kÃkËtzku çkË÷kE òÞ Au. íkuLkwt
SðLk ytËhÚke ÷ELku çknkh MkwÄe yuf Lkðk rËÔÞ Lkõþk{kt Z¤e òÞ Au.
yÕ÷knLkk «íÞûk ¿kkLkLke yk yr¼ÔÞÂõík su MðYÃkku{kt ÚkkÞ Au, íkuLku
‘rÍ¢’ (yLkwM{hý) yLku ‘RçkkËík’ (WÃkkMkLkk) íkÚkk ‘yÏ÷kfu nwMLkk’
(W¥k{ yk[hý) yLku ‘íkfðk’ (EþÃkhkÞý SðLk) suðk þçËku{kt «Míkwík
fhðk{kt ykðu÷ Au. MkíÞLke þkuÄ fkuE {efurLkf÷ þkuÄ LkÚke. MkíÞLke þkuÄ
SðLkLke ðkMíkrðfíkkLke þkuÄ Au, yLku su ÔÞÂõíkLku SðLkLke ðkMíkrðfíkkLkwt
«íÞûk ¿kkLk ÚkE òÞ íku MðÞt ÃkkuíkkLke «f]ríkLkk ykÄkhu yuf Lkðku s {Lkw»Þ
çkLke òÞ Au. MkíÞLke þkuÄ fkuE {Lkw»Þ {kxu yuf sL{ ÃkAe çkeòu sL{
÷uðk suðwt Au. yk Lkðwt SðLk yuf yuðk rðfkMkþe÷ ð]ûk suðwt Au su nt{uþk
Vq÷íkwtVk÷íkwt hnu Au, suLke rðfkMkLke Þkºkk Mk{kó LkÚke Úkíke.
fwykoLkLkk {kæÞ{Úke su ÷kufku MkíÞLke þkuÄ fhu, íku{Lkkt ÔÞðnkrhf
fkÞo¢{Lkku çkeòu ¼køk yu Au suLku fwykoLk{kt yÕ÷kn íkhV yknðkLkT fu
yk{tºký fnuðk{kt ykðu÷ Au, yÚkkoíkT rËÔÞ MkíÞÚke çkeòykuLku {krníkøkkh
fhðk. yk MktÃkqýo Mk{Ãkoý (Dedication)Lke {ktøk fhu Au. yk s MktË¼o{kt
íkuLku ‘rsnkË’ fnuðk{kt ykðu÷ Au.
fwykoLk {wsçk rsnkË Ãkqýo YÃku yuf yhksLkiríkf (Non-political)
«r¢Þk Au. ykðknfLkwt rsnkËLkwt ÷ûÞ {Lkw»ÞLkk ÓËÞLku yLku íkuLkk {LkLku
çkË÷ðkLkwt Au, yLku ÓËÞ yLku {Lk{kt ÃkrhðíkoLk {kºk þktríkÃkqýo «[khLkk
{kæÞ{Úke ÚkkÞ Au, Lk fu fkuE çk¤sçkhe fu ®nMkkí{f fkÞoLkk {kæÞ{Úke.
fwykoLkLkku yÃkurûkík {Lkw»Þ EþrLkc {Lkw»Þ Au (3:79), yÚkkoíkT yu
{Lkw»Þ su yk søkík{kt yÕ÷knðk¤ku {Lkw»Þ çkLku, su Ãkk÷Lknkh íkhV yufkøkú
hneLku SðLk ÔÞíkeík fhu. Ãkk÷LknkhLkku r«Þ {Lkw»Þ çkLkðkLke yk s «r¢ÞkLku
fwykoLk{kt ‘íkÍrfÞk’(þwrØ) fnu Au. (2:129) fwykoLk yLkwMkkh sÒkík yu
s ÷kufku {kxu Au, suyku yk søkík{kt ÃkkuíkkLke þwrØ fhu, suyku ‘{wÍ¬k’
(þwØ) {Lkw»Þ çkLkeLku ykøk¤Lkk SðLk{kt «ðuþ fhu.(íkk-nk, 76)
‘íkÍrfÞk’Lkku yÚko Au - þwrØ (Purification), yÚkkoíkT ÃkkuíkkLkk
ÔÞÂõíkíðLku yrLkåALkeÞ ðMíkwykuÚke çk[kððwt. ÔÞÂõíkíðLku Ãkrðºk fhðkLke
yk «r¢Þk yuf rLkhtíkh «r¢Þk Au, íku fËkrÃk Mk{kó Úkíke LkÚke. fwykoLkLku
{kLkðkðk¤k (ykMÚkkðkLk) ÷kufkuLkk ytËh yk «r¢Þk íku{Lkkt SðLkLke
ytrík{ ûký MkwÄe [k÷w hnu Au.
nfefík yu Au fu «íÞuf {Lkw»Þ ÃkkuíkkLkk sL{ yLkwMkkh, {q¤ «f]rík
Ãkh sL{u Au. sL{ yLkwMkkh «íÞuf {Lkw»Þ ‘r{Mxh Lku[h’ (Mr. Nature)
nkuÞ Au, Ãkhtíkw SðLk{kt «ríkrËLk yuðk yLkw¼ðku Mkk{u ykðu Au, su íkuLkk
«kf]ríkf ÔÞÂõíkíð Ãkh Lkfkhkí{f zk½kyku çkLkkðíkk hnu Au. ¢kuÄ, îu»k yLku
E»Þko íku{s ÷k÷[, ¼uË¼kð yLku ½{tz íku{s yMðefkhkuÂõík, yLku
ðuh¼kðLkk, yk çkÄkt yu Lkfkhkí{f zk½kyku Au, su {Lkw»ÞLkk «kf]ríkf
ÔÞÂõíkíðLku Ëqr»kík fhíkk hnu Au. ykðe ÂMÚkrík{kt «íÞuf †e yLku Ãkwhw»ku yu
fhðwt òuEyu fu íku ykí{-rLkheûký (Introspection)Lkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLkwt
þwrØfhý fhíkku hnu, íku ÃkkuíkkLkk {Lk{kt òuðk {¤íkk Ëqr»kík ÔÞÂõíkíðLku
«kf]ríkf ÔÞÂõíkíð çkLkkðíkku hnu. Ëhuf ÔÞÂõíkLkwt ðkíkkðhý íkuLku yuf
yLkwçktrÄík (Conditioned) {Lkw»Þ çkLkkðe Ëu Au. nðu Ëhuf ÔÞÂõíkyu yu
fhðkLkwt Au fu íku Deconditioning (yLkwçktrÄík ÂMÚkrík{ktÚke ÃkkAk
Lkef¤ðwt)Lkk {kæÞ{Úke ÃkkuíkkLku Vhe ‘r{. Lku[h’ çkLkkðu. yk s ‘r{.Lku[h’Lkwt
fwykoLke Lkk{ ‘{w¥kfe’ (EþrLkc ÔÞÂõík) fu yÕ÷knLkku r«Þ {Lkw»Þ Au.
ðneËwÆeLk ¾kt
skhan@goodwordbooks.com
Ãkkhk-1 [19] Mkqh:y÷-Vkríknk(1), Mkqh: y÷-çkfhn(2)
1. Mkqh: y÷-Vkríknk
þY yÕ÷knLkk Lkk{Úke, su yíÞtík f]Ãkk¤w, yíÞtík ËÞk¤w Au.
(1) Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, su Mk{økú MktMkkh-søkíkLkku hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) Au. (2) yíÞtík f]Ãkk¤w yLku ËÞk¤w Au. (3) LÞkÞLkk rËðMkLkku
Mðk{e Au. (4) y{u íkkhe s WÃkkMkLkk fheyu Aeyu yLku íkkhkÚke s {ËË
[kneyu Aeyu. (5) y{Lku MkeÄku {køko çkíkkð. (6) yu ÷kufkuLkku {køko su{Lkk
Ãkh íkU f]Ãkk fhe. (7) yu ÷kufkuLkku {køko Lknª su{Lkk Ãkh íkkhku «fkuÃk WíkÞkuo,
yLku Lk yu ÷kufkuLkku {køko suyku (MkeÄk) {køkoÚke ¼xfe økÞk.
2. Mkqh: y÷-çkfhn
(1) yr÷V-÷k{-{e{. (2) yk yÕ÷knLkku økútÚk Au, íku{kt fkuE MktËun
LkÚke, {køkoËþoLk Au zh hk¾Lkkhkyku {kxu, (3) suyku rðïkMk fhu Au òuÞk
rðLkk yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhu Au, yLku su ftE y{u íku{Lku «ËkLk fÞwO Au,
íkuyku íku{ktÚke ¾[o fhu Au, (4) yLku suyku E{kLk ÷kðu Au yu ðMíkw Ãkh su
ík{khk Ãkh yðíkrhík ÚkÞu÷ Au (fwykoLk) yLku su ík{khk Ãknu÷kt yðíkrhík
fhðk{kt ykðu÷, yLku íkuyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh rðïkMk fhu Au.
(5) yk s ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk {køkoLku ÃkkBÞk Au yLku íkuyku
s MkV¤íkk «kó fhðkðk¤k Au.
(6) su ÷kufkuyu (yk ðkíkkuLke) yð¿kk fhe, íku{Lkk {kxu Mk{kLk Au fu
ík{u íku{Lku zhkðku fu Lk zhkðku, íkuyku {kLkðkðk¤k LkÚke. (7) yÕ÷knu íku{Lkk
ÓËÞku Ãkh yLku íku{Lkk fkLkku Ãkh {nkuh ÷økkðe ËeÄe Au, yLku íku{Lke ykt¾ku
Ãkh ÃkhËku Au, yLku íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk Au, (8) yLku ÷kufku{kt fux÷kf
yuðkt Ãký Au, suyku fnu Au fu y{u E{kLk ÷kÔÞk yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík
Ãkkhk-1 [20] Mkqh: y÷-çkfhn (2)
(Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh, òu fu íkuyku E{kLkðk¤k LkÚke. (9) íkuyku yÕ÷knLku
yLku E{kLkðk¤kykuLku Äkufku ykÃkðk {køku Au, Ãkhtíkw íkuyku fuð¤ MðÞt ÃkkuíkkLku
Äkufku ykÃke hÌkk Au yLku íku{Lku íkuLkwt ¼kLk LkÚke. (10) íku{Lkk ÓËÞku{kt hkuøk
Au, íkku yÕ÷knu íku{Lkk hkuøkLku ykuh ðÄkhe ËeÄku, yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf
ÞkíkLkk Au, yux÷k {kxu fu íkuyku sqX çkku÷íkk níkk, (11) yLku ßÞkhu íku{Lku
fnuðk{kt ykðu Au fu s{eLk{kt çkøkkz ÃkuËk Lk fhku, íkku íkuyku sðkçk ykÃku Au
fu y{u íkku MkwÄkhýk fhðkðk¤k Aeyu. (12) MkkðÄkLk ! yk s ÷kufku çkøkkz
ÃkuËk fhLkkhkt Au, Ãkhtíkw íkuyku Mk{síkk LkÚke, (13) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt
ykðu Au fu ík{u Ãký yu s heíku E{kLk ÷E ykðku, su heíku yLÞ ÷kufku E{kLk
÷E ykÔÞk Au, íkku fnu Au fu þwt y{u yu heíku E{kLk ÷kðeyu su heíku {q¾o
÷kufku E{kLk ÷kÔÞk Au. MkkðÄkLk ! {q¾o íkku yk ÷kufku s Au, Ãkhtíkw íkuyku LkÚke
òýíkk, (14) yLku ßÞkhu íkuyku E{kLkðk¤kykuLku {¤u Au íkku fnu Au fu y{u
E{kLk ÷kÔÞk, yLku ßÞkhu ÃkkuíkkLkk þiíkkLkkuLke Mk¼kyku{kt ÃknkU[u Au íkku fnu
Au fu y{u ík{khk MkkÚku Aeyu , y{u íkku fu ð ¤ {òf fheyu Aeyu .
(15) ¾hu¾h yÕ÷kn íku{Lke nktMke Wzkðe hÌkku Au yLku íku íku{Lku íku{Lkk
rðÿkun{kt Ze÷ ykÃke hÌkku Au. íkuyku ¼xfíkk Vhe hÌkk Au. (16) yk yu
÷kufku Au, su{ýu MkL{køkoLkk çkË÷k{kt ÃkÚk¼úüíkk ¾heËe, íkku íku{Lkku ðuÃkkh
÷k¼«Ë Mkkrçkík Lk ÚkÞku, yLku íkuyku MkL{køko «kó fhðkðk¤k Lk çkLÞk.
(17) íku{Lkwt áüktík yuðwt Au, òýu yuf ÔÞÂõíkyu ykøk Mk¤økkðe. ßÞkhu
ykøku íkuLkk ykMkÃkkMkLku «fkrþík fhe ËeÄwt, íkku yÕ÷knu íku{Lke ykt¾kuLke árü
AeLkðe ÷eÄe yLku íku{Lku ytÄfkh{kt Akuze ËeÄk fu íku{Lku ftE Ëu¾kíkwt LkÚke.
(18) íkuyku çknuhk Au, {qtøkk Au, yktÄ¤k Au. nðu íkuyku (MkL{køko íkhV) ÃkkAk
Vhðkðk¤k LkÚke, (19) yÚkðk íku{Lkwt áüktík yuðwt Au, òýu ykfkþ{ktÚke
ðhMkkË ÚkE hÌkku Au, íku{kt ytÄfkh Ãký nkuÞ yLku fzkfkyku yLku [{fkhkyku
Ãký. íkuyku fzkfkÚke zheLku {]íÞwÚke çk[ðk {kxu ÃkkuíkkLke yktøk¤eyku ÃkkuíkkLkk
fkLkku{kt ¾kuMke hÌkk Au. òu fu yÕ÷knu RLfkh fhLkkhkykuLku ÃkkuíkkLkk ½uhk{kt
÷E hkÏÞk Au. (20) LkSf Au fu ðes¤e íku{Lke árüLku AeLkðe ÷u. ßÞkhu
Ãký íku{Lkk WÃkh ðes¤e [{fu Au, íku{kt íkuyku [k÷e Lkef¤u Au yLku ßÞkhu
íku{Lkk WÃkh ytÄkhwt y[kLkf AðkE òÞ Au íkku íkuyku hkufkE òÞ Au, yLku
òu yÕ÷kn RåAu íkku íku{Lkkt fkLk yLku íku{Lke ykt¾kuLku AeLkðe ÷u. yÕ÷kn
rLkrùíkÃkýu Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(21) nu ÷kufku ! ÃkkuíkkLkk hçkLke RçkkËík (WÃkkMkLkk) fhku, suýu ík{Lku
ÃkuËk fÞko yLku yu ÷kufkuLku Ãký suyku ík{khkÚke Ãknu÷k rðíke [qõÞk Au, suÚke
ík{u Ëkus¾ (Lkfo)Úke çk[e òyku. (22) yu nMíke, suýu ÄhíkeLku ík{khk {kxu
ÃkkÚkhýwt çkLkkðe yLku ykfkþLku Aík çkLkkÔÞwt, yLku WíkkÞwO ykfkþ{ktÚke Ãkkýe
yLku íkuLkkÚke ÃkuËk fÞko V¤ ík{khk ¾kuhkf {kxu. çkMk, ík{u fkuELku Ãký
yÕ÷knLkk Mk{fûk Lk Xhkðku, ßÞkhu fu ík{u òýku Aku. (23) òu ík{u yk
ðkýe (fwykoLk) rðþu þtfk{kt Aku, su y{u y{khk çktËk WÃkh yðíkrhík fhe
Au, íkku ÷kðku íkuLkk suðe yuf Mkqh: yLku çkku÷kðe ÷ku ÃkkuíkkLkk {ËËøkkhkuLku Ãký
yÕ÷kn rMkðkÞ, òu ík{u Mkk[k Aku. (24) çkMk, òu ík{u yk Lk fhe þfku
yLku fËkrÃk Lknª fhe þfku, íkku zhku yu ykøkÚke, suLkwt #Äý çkLkþu {kLkðe
yLku ÃkÚÚkh. yu íkiÞkh fhðk{kt ykðe Au RLfkh fhLkkhkyku {kxu, (25) yLku
¾wþ¾çkh ykÃke Ëku yu ÷kufkuLku suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko,
yu ðkíkLke fu íku{Lkk {kxu yuðkt çkkøk Au suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. ßÞkhu
Ãký íku{Lku yk çkkøkku{ktÚke fkuE V¤ ¾kðk {kxu {¤þu, íkku íkuyku fnuþu : yk
yu s Au, su ykLkkÚke Ãknu÷k y{Lku ykÃkðk{kt ykÔÞk níkk, yLku {¤þu íku{Lku
yuf-çkeòÚke {¤íkk ykðíkk, yLku íku{Lkk {kxu íÞkt Ãkrðºk òuzkyku nþu, yLku
íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(26) yÕ÷kn yu ðkíkÚke LkÚke þh{kíkku fu íku {åAhLkk WËknhýLkwt ðýoLk
fhu yÚkðk íkuLkkÚke Ãký fkuE LkkLke ðMíkwLkwt. ÃkAe suyku E{kLkðk¤k Au, íkuyku
òýu Au fu íku MkíÞ Au íku{Lkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke, yLku suyku RLfkh
fhðkðk¤kt Au íkuyku fnu Au fu yk WËknhýLku ðýoðeLku yÕ÷knu þwt RåAâwt
Au. yÕ÷kn íkuLkk îkhk ½ýk ÷kufkuLku ÃkÚk¼úü fhu Au yLku ½ýk ÷kufkuLku ykLkkÚke
MkL{køko çkíkkðu Au, yLku íku ÃkÚk¼úü fhu Au yu ÷kufkuLku suyku yð¿kk fhðkðk¤kt
Au. (27) suyku yÕ÷kn MkkÚku fhu÷ fhkhLku, íkuLku fÞko ÃkAe íkkuzu Au yLku yu
ðMíkwLku íkkuzu Au suLku yÕ÷knu òuzðkLkku ykËuþ ykÃÞku Au yLku s{eLk{kt çkøkkz
Q¼ku fhu Au, yk s ÷kufku Au LkwfMkkLk WXkðLkkhkt. (28) ík{u fuðe heíku
yÕ÷knLkku RLfkh fhku Aku, ßÞkhu fu ík{u rLkSoð níkk, íkku íkuýu ík{Lku SðLk
«ËkLk fÞwO, ÃkAe íku ík{Lku {]íÞw ykÃkþu, ÃkAe Sðíkk fhþu, ÃkAe ík{Lku íkuLkk
s íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþu. (29) yu s Au, suýu ík{khk {kxu yu çkÄwt
s ÃkuËk fÞwO, su Ähíke{kt Au, ÃkAe ykfkþ íkhV æÞkLk ykÃÞwt yLku Mkkík
ykfkþku çkhkçkh fÞko, yLku íku Ëhuf ðMíkwLkwt ¿kkLk hk¾u Au.
(30) yLku ßÞkhu íkkhk hçku («¼wyu) Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu nwt Ähíke{kt
yuf W¥khkrÄfkhe (¾÷eVk) çkLkkððkLkku Awt. Vrh~íkkykuyu fÌkwt : þwt íkwt
Ähíke{kt yuðk ÷kufkuLku ðMkkðeþ, suyku íku{kt çkøkkz Q¼ku fhu yLku ÷kune
ðnkðu, yLku y{u íkku Aeyu s íkkhe «þtMkk fhðkðk¤k yLku íkkhe ÃkrðºkíkkLkwt
ðýoLk fhðkðk¤k. yÕ÷knu fÌkwt : nwt òýwt Awt, íku ík{u LkÚke òýíkk, (31) yLku
yÕ÷knu þe¾ðkze ËeÄk ykË{Lku çkÄk Lkk{ku, ÃkAe íku{Lku Vrh~íkkykuLke Mkk{u
«Míkwík fÞko yLku fÌkwt fu òu ík{u Mkk[k Aku íkku {Lku yu ÷kufkuLkk Lkk{ çkíkkðku.
(32) Vrh~íkkykuyu fÌkwt fu íkwt Ãkrðºk Au. y{u íkku yu s òýeyu Aeyu su
ík{u y{Lku çkíkkÔÞwt. rLk:þtf, íkwt s ¿kkLke yLku ík¥ðËþeo Au. (33) yÕ÷knu
fÌkwt : nu ykË{ ! íku{Lku çkíkkðku yu ÷kufkuLkk Lkk{. íkku ßÞkhu ykË{u çkíkkÔÞk
íku{Lku yu ÷kufkuLkk Lkk{, íkku yÕ÷knu fÌkwt : þwt {U ík{Lku Lk níkwt fÌkwt fu ykfkþku
yLku ÄhíkeLkk hnMÞku nwt s òýwt Awt, yLku {Lku ¾çkh Au su ík{u ònuh fhku Aku
yLku su ík{u AwÃkkðku Aku.
(34) yLku ßÞkhu y{u Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu ykË{Lku rMksËku (Ëtzðík)
fhku, íkku íku{ýu rMksËku fÞkuo, Ãkhtíkw Rçk÷eMku Lk fÞkuo. íkuýu RLfkh fÞkuo yLku
yntfkh fÞkuo yLku RLfkh fhLkkhkyku (yð¿kkfkheyku){kt Mkk{u÷ ÚkE økÞku.
(35) yLku y{u fÌkwt : nu ykË{ ! ík{u yLku ík{khe ÃkíLke çktLku sÒkík
(Mðøko){kt hnku yLku íku{ktÚke ¾kð sux÷e RåAk nkuÞ, ßÞktÚke RåAku, yLku
yk ð]ûkLke LkSf Lk sòu, Lk®n íkku ík{u yíÞk[kheyku{ktÚke ÚkE sþku.
(36) ÃkAe þiíkkLku yk ð]ûk îkhk çktLkuLku rð[r÷ík fhe ËeÄk yLku íku{Lku yk
ði¼ðe SðLk{ktÚke fkZe ËeÄk su{kt íkuyku níkk, yLku y{u fÌkwt : ík{u Mkki Wíkhe
òyku ynªÚke. ík{u yuf-çkeòLkk Ëw~{Lk nþku, yLku ík{khk {kxu Ähíke Ãkh
hkufkðkLkwt yLku fk{ [÷kððkLkwt Au yuf {wÆík MkwÄe. (37) ÃkAe ykË{u þe¾e
÷eÄk ÃkkuíkkLkk hçkLkk fux÷kf çkku÷ (þçËku) íkku yÕ÷knu íkuLkk íkhV æÞkLk
ykÃÞwt. rLk:þtf, íku íkkiçkk («kÞrùík) fçkq÷ fhðkðk¤ku, ËÞk¤w Au.
(38) y{u fÌkwt : ík{u Mkki ynªÚke Wíkhku. ÃkAe ßÞkhu ík{khk ÃkkMku {khk
íkhVÚke fkuE {køkoËþoLk ykðu, íkku su ÷kufku {khk {køkoËþoLkLkwt yLkwMkhý fhþu,
íku{Lkk {kxu Lk fkuE ¼Þ nþu yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu, (39) yLku su ÷kufku
RLfkh fhþu yLku y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðþu íkku yu s ÷kufku LkfoðkMke
nþu, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(40) nu RMkhkE÷Lke MktíkkLk ! ÞkË fhku {khk yu WÃkfkhLku su {U ík{khk
Ãkh fÞkou, yLku {khk ð[LkLku Ãkqhwt fhku, nwt ík{khk ð[LkLku Ãkqhwt fheþ yLku {khku
s zh hk¾ku, (41) yLku E{kLk ÷kðku yu ðMíkw Ãkh su {U yðíkrhík fhe Au,
Ãkwrü fhe hne Au yu ðMíkwLke su ík{khk ÃkkMku Au, yLku ík{u MkkiÚke Ãknu÷k RLfkh
fhLkkhk Lk çkLkku, yLku {khe ykÞíkku Ãkh Úkkuze ®f{ík Lk ÷ku, yLku {khkÚke
zhku, (42) MkíÞ{kt yMkíÞLke ¼u¤Mku¤ Lk fhku yLku MkíÞLku Lk AwÃkkðku, ßÞkhu
fu ík{u òýku Aku, (43) yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku yLku Ífkík yËk fhku yLku
Íwfðkðk¤kykuLke MkkÚku Íqfe òyku. (44) ík{u ÷kufkuLku MkËTfkÞo fhðkLkwt fnku
Aku yLku ÃkkuíkkLku ¼q÷e òyku Aku, ßÞkhu fu ík{u økútÚk ðkt[ku Aku, þwt ík{u Mk{síkk
LkÚke ? (45) yLku {ËË {køkku ÄiÞo yLku Lk{kÍ ðzu yLku rLk:þtf, íku ¼khu
çkkus Au, Ãkhtíkw yu ÷kufku Ãkh Lknª suyku zhðkðk¤k Au, (46) suyku ykþk
hk¾u Au fu íku{Lku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lku {¤ðkLkwt Au yLku íku{Lku
íkuLkk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au.
(47) nu RMkhkE÷Lke MktíkkLk ! {khk yu WÃkfkhLku ÞkË fhku, su {U ík{khk
Ãkh fÞkuo yLku yu ðkíkLku fu {U ík{Lku ËwrLkÞkLkk ÷kufku Ãkh ©ucíkk ykÃke,
(47) yLku zhku yu rËðMkÚke fu fkuE ÔÞÂõík fkuE çkeò ÔÞÂõíkLku ftE fk{ Lknª
÷køku, Lk íkuLkk íkhVÚke fkuE ¼÷k{ýLkku Mðefkh fhðk{kt ykðþu, yLku Lk
çkË÷k{kt íkuLkkÚke ftE ÷uðk{kt ykðþu yLku Lk íku{Lke fkuE {ËË fhðk{kt
ykðþu, (49) yLku (ÞkË fhku) ßÞkhu y{u ík{Lku rVhykiLk (íkífk÷eLk
RrsóLkk çkkËþkn)Lkk ÷kufkuÚke {wÂõík yÃkkðe. íku ík{Lku ½ýe íkf÷eV
ykÃkíkku níkku. ík{khk ÃkwºkkuLku {khe Lkk¾íkku níkku yLku ík{khe †eykuLku Sðíke
hk¾íkku níkku, yLku íku{kt ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke ¼khu Ãkheûkk níke.
(50) yLku ßÞkhu Mk{wÿLku [eheLku ík{Lku Ãkkh fhkÔÞk. ÃkAe çk[kÔÞk ík{Lku,
yLku zqçkkze ËeÄk rVhykiLkLkk ÷kufkuLku yLku ík{u òuE hÌkk níkk. (51) yLku
ßÞkhu y{u (ÃkÞøktçkh) {qMkkLku ð[Lk ykÃÞwt [k¤eMk rËðMk-hkíkLkwt. ÃkAe ík{u
íÞkhçkkË ðkAhzkLku WÃkkMÞ çkLkkðe ÷eÄku yLku ík{u yíÞk[khe níkk.
(52) ÃkAe y{u íkíÃkùkíkT ík{Lku {kV fhe ËeÄk, suÚke ík{u yk¼khe çkLkku.
(53) yLku ßÞkhu y{u {qMkkLku økútÚk «ËkLk fÞkuo yLku rLkýoÞ fhðkðk¤e
ðMíkw, suÚke ík{u MkL{køko Ãkk{ku. (54) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku
fÌkwt fu, nu {khe òríkLkk ÷kufku ! ík{u ðkAhzkLku WÃkkMÞ çkLkkðeLku ÃkkuíkkLke
òík Ãkh yíÞk[kh fÞkuo Au. nðu ÃkkuíkkLkk ÃkuËk fhðkðk¤k íkhV æÞkLk fhku
yLku ÃkkuíkkLkk yÃkhkÄeykuLku ÃkkuíkkLkk nkÚku fík÷ fhku. yk ík{khk {kxu ík{khk
ÃkuËk fhðkðk¤kLke árüyu ðÄkhu W¥k{ Au. íkku yÕ÷knu ík{khe íkkiçkk
(«kÞrùík)Lkku Mðefkh fhe ÷eÄku. rLk:þtf, yu s íkkiçkkLkku Mðefkh fhðkðk¤ku
yLku ËÞk¤w Au. (55) yLku ßÞkhu ík{u fÌkwt fu, nu {qMkk ! y{u ík{khku rðïkMk
Lknª fheyu, ßÞkt MkwÄe y{u yÕ÷knLku Mkk{u Lk òuE ÷Eyu, íkku ík{Lku
ðes¤eyu ÍzÃke ÷eÄk yLku ík{u òuE hÌkk níkk. (56) ÃkAe y{u ík{khkt
{]íÞw ÃkAe ík{Lku WXkÔÞk, suÚke ík{u yk¼khe çkLkku. (57) yLku y{u ík{khk
WÃkh ðkË¤kuLkku AktÞzku fÞkuo yLku ík{khk Ãkh ‘{Lk’ yLku ‘Mk÷ðk’ WíkkÞwO.
¾kð Ãkrðºk yLku þwØ ðMíkwyku{ktÚke su y{u ík{Lku «ËkLk fhe Au yLku íku{ýu
y{khwt fkuE LkwfMkkLk LkÚke fÞwO, íkuyku ÃkkuíkkLkwt s LkwfMkkLk fhíkk hÌkk.
(58) yLku ßÞkhu y{u fÌkwt fu Ëk¾÷ ÚkE òyku yk þnuh{kt yLku ¾kð
yu{ktÚke ßÞktÚke RåAku, sux÷wt RåAku, yLku Ëk¾÷ Úkkyku Ëhðkò{ktÚke {kÚkwt
ÍwfkðeLku yLku fnku fu, nu Ãkk÷Lknkh ! y{khe ¼q÷kuLku {kV fhe Ëu. y{u
ík{khe ¼q÷kuLku {kV fhe ËEþwt yLku MkËTfkÞo fhðkðk¤kykuLku ðÄkhu Ãký
ykÃkeþwt. (59) íkku íku{ýu çkË÷e Lkk¾e yu ðkíkLku su íku{Lku fnuðk{kt ykðe
níke çkeS ðkíkÚke. ykLkk Ãkh y{u yu ÷kufkuLkk WÃkh su{ýu yíÞk[kh fÞkuo,
íku{Lke yð¿kkLkk fkhýu, ykfkþ{ktÚke ÞkíkLkk Wíkkhe. (60) yLku ßÞkhu
{qMkkyu ÃkkuíkkLke òrík {kxu Ãkkýe {ktøÞwt, íkku y{u fÌkwt, ÃkkuíkkLke ÷kXe ÃkÚÚkh
Ãkh {khku, íkku íku{ktÚke Vqxe LkeféÞk çkkh Íhýk. Ëhuf Mk{qnu Ãkkuík-ÃkkuíkkLkku
½kx yku¤¾e ÷eÄku. ¾kð-Ãkeðku yÕ÷knLke hkuS{ktÚke yLku s{eLk{kt çkøkkz
Q¼ku fhLkkhkt çkLkeLku Lk Vhku. (61) yLku ßÞkhu ík{u fÌkwt, nu {qMkk ! y{u
yuf s «fkhLkk ¼kusLk Ãkh Mktíkku»k LkÚke fhe þfíkk. ÃkkuíkkLkk hçkLku y{khk
{kxu Ãkkufkhku fu íku fkZu y{khk {kxu s{eLk{ktÚke su Qøku Au - þkf¼kS yLku
fkfze yLku ½ô yLku {Mkqh yLku zwtøk¤e. {qMkkyu fÌkwt, þwt ík{u yuf W¥k{ ðMíkwLkk
çkË÷k{kt n÷fe yLku {k{q÷e ðMíkw ÷uðk {ktøkku Aku ? fkuE þnuh{kt òyku íkku
ík{Lku {¤þu yu ðMíkw su ík{u {ktøkku Aku; yLku Lkk¾e Ëuðk{kt ykÔÞk íku{Lkk
Ãkh yÃk{kLk yLku rLkÄoLkíkk, yLku íkuyku yÕ÷knLkk «fkuÃkLku Ãkkºk çkLke økÞk.
ykðwt yu fkhýMkh ÚkÞwt fu íkuyku yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhíkk níkk
yLku ÃkÞøktçkhkuLke yfkhý níÞk fhíkk níkk. yk yux÷k {kxu fu íku{ýu yð¿kk
fhe yLku íkuyku nË{kt hnuíkk Lk níkk.
(62) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku su ÷kufku ÞnqËe çkLke økÞk
yLku r¾úMíke yLku Mkkçke, íku{ktÚke su ÔÞÂõík E{kLk ÷kÔÞku yÕ÷kn Ãkh yLku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh yLku íkuýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkku íkuLkk {kxu íkuLkk
«¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMku ð¤íkh Au, yLku íku{Lkk {kxu Lk fkuE ¼Þ Au yLku Lk
íkuyku Ëw:¾e Úkþu.
(63) ßÞkhu y{u ík{khk ÃkkMkuÚke ík{khwt ð[Lk ÷eÄwt yLku íkqh ÃknkzLku
ík{khk WÃkh WXkÔÞku. Ãkfzku yk ðMíkwLku su y{u ík{Lku «ËkLk fhe Au {sçkqíkeLke
MkkÚku, yLku su ftE íku{kt Au íkuLku ÞkË hk¾ku, suÚke ík{u çk[e þfku. (64) íku
ÃkAe ík{u íkuLkkÚke Vhe økÞk. òu yÕ÷knLke f]Ãkk yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík, íkku
yð~Þ ík{u Lkkþ Ãkk{íkk. (65) yLku íku ÷kufkuLkku ynuðk÷ ík{u òýku Aku
su{ýu ‘Mkçík’ (þrLkðkh)Lkk {k{÷k{kt yÕ÷knLkk ykËuþLkwt WÕ÷t½Lk fÞwO,
íkku y{u íku{Lku fÌkwt fu ík{u ÷kufku yÃk{krLkík ðktËhk çkLke òyku. (66) ÃkAe
y{u íku{Lku çkkuÄÃkkX çkLkkðe ËeÄk yu ÷kufku {kxu suyku íkuLkk Mkk{u níkk yLku
yu ÷kufku {kxu suyku íkuLkk ÃkAe ykÔÞk, yLku yk{kt y{u rþ¾k{ý {qfe ËeÄe
zh hk¾ðkðk¤kyku {kxu.
(67) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu yÕ÷kn ík{Lku ykËuþ
ykÃku Au fu ík{u yuf ‘çkfhn’ (økkÞ) Íçkun fhku. íku{ýu fÌkwt : þwt ík{u y{khk
MkkÚku {òf fhe hÌkk Aku ? {qMkkyu fÌkwt fu nwt yÕ÷knLkwt þhý {ktøkwt Awt fu nwt
ykðku yýMk{s çkLkwt. (68) íku{ýu fÌkwt : ÃkkuíkkLkk hçkLku rLkðuËLk fhku fu íku
y{Lku sýkðu fu íku økkÞ fuðe nkuÞ ? {qMkkyu fÌkwt : yÕ÷kn Vh{kðu Au fu íku
økkÞ Lk ð]Ø nkuÞ, Lk çkå[wt, íkuLkk ðå[uLke nkuÞ. nðu fhe Lkk¾ku su ftE ík{Lku
ykËuþ {éÞku Au. (69) íku{ýu fÌkwt : ÃkkuíkkLkk hçkLku Ëh¾kMík fhku fu íku çkíkkðu
fu íkuLkku htøk fuðku nkuÞ ? {qMkkyu fÌkwt : yÕ÷kn Vh{kðu Au fu íku ½uhk Ãke¤k
htøkLke nkuÞ, òuðkðk¤kykuLku Mkkhe ÷køkíke nkuÞ. (70) íku{ýu fÌkwt : ÃkkuíkkLkk
hçkÚke rLkðuËLk fhku fu íku y{Lku sýkðu fu íku fuðe nkuÞ ? fu{ fu økkÞ{kt y{Lku
MktËun ÚkE økÞku Au, yLku yÕ÷knu RåAâwt íkku y{u hMíkku Ãkk{e ÷Eþwt.
(71) {qMkkyu fÌkwt : yÕ÷kn Vh{kðu Au fu íku yuðe økkÞ nkuÞ fu {nuLkík
fhðkðk¤e Lk nkuÞ, s{eLkLku ¾uzðkðk¤e yLku ¾uíkeykuLku Ãkkýe ®Mk[ðkðk¤e
Lk nkuÞ. íku ÓüÃkwü-íktËwhMík nkuÞ, íku{kt fkuE ¾kuz¾ktÃký Lk nkuÞ. íku{ýu fÌkwt :
nðu ík{u [kuÏ¾e ðkík fne. ÃkAe íku{ýu íkuLku Íçkun fhe, yLku íkuyku Íçkun
fhu yuðk ÷køkíkk Lk níkk. (72) yLku ßÞkhu ík{u yuf {kýMkLku {khe LkkÏÞku,
ÃkAe yuf-çkeò Ãkh íkuyku ykhkuÃk {qfíkk hÌkk, ßÞkhu fu yÕ÷kn ònuh fhe
Ëuðk {køkíkku níkku, su ftE ík{u AwÃkkððk {køkíkk níkk. (73) çkMk, y{u
ykËuþ ykÃÞku fu {khku yk {zËkLku íkuLkk yuf xwfzkÚke. yk heíku Sðtík fhu Au
yÕ÷kn {]íkLku, yLku íku ík{Lku ÃkkuíkkLke rLkþkLkeyku çkíkkðu Au, suÚke ík{u
Mk{òu.
(74) íÞkhçkkË ík{khkt ÓËÞ fXkuh ÚkE økÞk. çkMk, íku ÃkÚÚkh suðk ÚkE
økÞk yÚkðk íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu fXý. ÃkÚÚkhku{kt fux÷kf yuðk Ãký nkuÞ Au
su{ktÚke Lknuhku Vqxe Lkef¤u Au. fux÷kf ÃkÚÚkhku Vkxe òÞ Au yLku íku{ktÚke Ãkkýe
Lkef¤e ykðu Au, yLku fux÷kf ÃkÚÚkhku yuðkt Ãký nkuÞ Au su yÕ÷knLkk zhÚke
Lke[u Ãkze òÞ Au, yLku yÕ÷kn íkuLkkÚke yòý LkÚke su ík{u fhku Aku.
(75) þwt ík{u yu ykþk hk¾ku Aku fu yk ÞnqËeyku ík{khk fnuðkÚke E{kLk
÷E ykðþu, ßÞkhu fu íku{Lkk{ktÚke fux÷kf ÷kufku yuðkt Au fu íkuyku yÕ÷knLke
ðkýe Mkkt¼¤íkk níkkt yLku íÞkhçkkË íkuLku çkË÷e Lkk¾íkk níkkt Mk{ßÞk ÃkAe,
yLku íkuyku òýíkk níkk. (76) ßÞkhu íkuyku E{kLkðk¤kykuÚke {¤u Au íkku
fnu Au fu y{u E{kLk ÷E ykÔÞk Aeyu, yLku ßÞkhu ÃkhMÃkh yuf-çkeòLku
{¤u Au íkku fnu Au : þwt ík{u yu{Lku yu ðkíkku çkíkkðku Aku su yÕ÷knu ík{khk Ãkh
¾ku÷e ËeÄe Au fu íkuyku ík{khk rðhwØ ík{khk Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku ík{khkÚke
íkfo-rðíkfo fhu. þwt ík{u Mk{síkk LkÚke. (77) þwt íkuyku LkÚke òýíkk fu
yÕ÷knLku ¾çkh Au, suLku íkuyku AwÃkkðu Au yLku suLku íkuyku ònuh fhu Au.
(78) yLku íku ÷kufku{kt y¼ý Au suyku LkÚke òýíkk økútÚkLku, Ãkhtíkw {kºk
yr¼÷k»kkyku. íku{Lkk ÃkkMku fÕÃkLkkyku rMkðkÞ ftE LkÚke. (79) yk{,
rðLkkþ Au yu ÷kufku {kxu suyku ÃkkuíkkLkk nkÚku økútÚk ÷¾u Au, ÃkAe fnu Au fu yk
yÕ÷kn íkhVÚke Au, suÚke íkuLkk îkhk Úkkuze ÃkqtS «kó fhe ÷u, yk{, ¾hkçke
Au yu ðMíkwLkk fkhýu su íku{Lkkt nkÚkkuyu ÷¾e, yLku íku{Lkk {kxu ¾hkçke Au
ÃkkuíkkLke yk f{kýeÚke. (80) yLku íkuyku fnu Au fu y{Lku LkfoLke ykøk MÃkþoþu
Lknª, Ãkhtíkw økýíkheLkk Úkkuzkf rËðMk. fnku, þwt ík{u yÕ÷kn ÃkkMkuÚke fkuE
ð[Lk ÷E ÷eÄwt Au fu yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk ð[LkLkwt WÕ÷t½Lk Lknª fhu, yÚkðk
yÕ÷kn {kxu yuðe ðkík fnku Aku su ík{u LkÚke òýíkk. (81) nk, suýu fkuE
çkqhkE fhe yLku íkuLkk økwLkkyu íkuLku ÃkkuíkkLkk ½uhk{kt ÷E ÷eÄk, íkku yu s ÷kufku
Lkfoðk¤k Au. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu, (82) yLku suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku
su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkuyku sÒkíkðk¤k ÷kufku Au, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(83) yLku ßÞkhu y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLk ÃkkMkuÚke ð[Lk ÷eÄwt fu ík{u
yÕ÷kn rMkðkÞ fkuELke RçkkËík (WÃkkMkLkk) Lknª fhku yLku MkËTÔÞðnkh fhþku
{kíkk-rÃkíkk MkkÚku, LkSfLkk Mkøkkyku MkkÚku, yLkkÚkku yLku økheçkku MkkÚku, yLku
yu fu ÷kufku MkkÚku Mkkhe ðkík fnku, yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku yLku Ífkík yËk
fhku. ÃkAe ík{u íkuLkkÚke Vhe økÞk rMkðkÞ Úkkuzk ÷kufkuLkk, yLku ík{u Mðefkh
fheLku íkuLkkÚke nxe sLkkhk ÷kufku Aku.
(84) yLku ßÞkhu y{u ík{khk ÃkkMkuÚke yu ð[Lk ÷eÄwt fu ík{u ÃkkuíkkLkk
÷kufkuLkwt ÷kune Lknª ðnkðku, yLku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku ÃkkuíkkLke ðMíkeyku{ktÚke
fkZe Lknª {qfku. ÃkAe ík{u Mðefkh fÞkuo yLku ík{u íkuLkk Mkkûke Aku. (85) ÃkAe
ík{u s Aku fu ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLke níÞk fhku Aku yLku ÃkkuíkkLkk s yuf Mk{qnLku
íku{Lke ðMíkeyku{ktÚke fkZe {qfku Aku. íku{Lkk rðhwØ íku{Lkk Ëw~{LkkuLke {ËË
fhku Aku økwLkk yLku yíÞk[khLke MkkÚku. ÃkAe òu íkuyku ík{khk ÃkkMku fuË ÚkELku
ykðu Au íkku ík{u rVËÞk (yÚko-Ëtz) ykÃkeLku íku{Lku Akuzkðe ÷ku Aku, ßÞkhu fu
MðÞt íku{Lku rLkðkorMkík fhðwt ík{khk Ãkh nhk{ (yðiÄ) níkwt. þwt ík{u yÕ÷knLkk
økútÚkLkk yuf rnMMkkLku {kLkku Aku yLku yuf rnMMkkLkku RLfkh fhku Aku ? çkMk,
ík{khk{ktÚke su ÷kufku ykðwt fhu, íku{Lke Mkò yuLkk rMkðkÞ þwt Au fu íkuyku
ËwrLkÞkLkk SðLk{kt yÃk{krLkík ÚkkÞ yLku fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lku fXkuh
ÞkíkLkk{kt Lkk¾e Ëuðk{kt ykðu, yLku yÕ÷kn yu ðMíkwÚke yòý LkÚke su ík{u
fhe hÌkk Aku. (86) yk s yu ÷kufku Au su{ýu ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk çkË÷u
ËwrLkÞkLkwt SðLk ¾heãwt. çkMk, Lk íku{Lke ÞkíkLkk n¤ðe fhðk{kt ykðþu yLku
Lk íku{Lku {ËË ÃknkU[þu.
(87) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku yLku íÞkhçkkË yuf-ÃkAe-yuf hMkq÷ku
(EþËqíkku) {kufÕÞk, yLku {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkLku ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ykÃke
yLku Ãkrðºk ykí{kÚke íku{Lke MknkÞíkk fhe. íkku ßÞkhu Ãký fkuE EþËqík
ík{khk ÃkkMku yu ðMíkw ÷ELku ykÔÞku, su ík{khk rË÷Lku ÃkMktË Lk níke, íkku ík{u
yntfkh fÞkuo. ÃkAe yuf Mk{qnLku ¾kuxku XuhÔÞku yLku yuf Mk{qnLku {khe LkkÏÞku.
(88) yLku ÞnqËeyku fnu Au fu y{khk ÓËÞ çktÄ Au. Lknª, çkÕfu yÕ÷knu
íku{Lkk RLfkhLkk fkhýu íku{Lkk Ãkh rVxfkh fhe ËeÄe Au. íkuÚke íkuyku ¼køÞu
s E{kLk ÷kðu Au. (89) yLku ßÞkhu ykÔÞku yÕ÷kn íkhVÚke íku{Lkk ÃkkMku
yuf økútÚk, su Ãkwrü fhðkðk¤ku Au su íku{Lkk ÃkkMku Au yLku íkuyku Ãknu÷ktÚke s
RLfkh fhLkkhkyku Ãkh rðsÞLke Þk[Lkk fhíkk níkk. ÃkAe ßÞkhu ykðe íku{Lkk
ÃkkMku yu ðMíkw suLku íku{ýu yku¤¾e ÷eÄe níke, íkku íku{ýu íkuLkku RLfkh fhe
ËeÄku. çkMk, yÕ÷knLke rVxfkh Au RLfkh fhLkkhkyku Ãkh. (90) fuðe ¾hkçk
Au yu ðMíkw suLkkÚke íku{ýu ÃkkuíkkLkk «kýkuLkku MkkuËku fÞkuo fu íkuyku RLfkh fhe
hÌkk Au yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ ðkýeLkku, yu SËLkk fkhýu fu yÕ÷kn
ÃkkuíkkLke f]Ãkk ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLkk Ãkh RåAu yðíkrhík fhu. yk{,
íkuyku «fkuÃk Ãkh «fkuÃk f{kELku ÷kÔÞk yLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu
yÃk{kLkrík fhLkkh ÞkíkLkk Au.
(91) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu yk ðkýe Ãkh E{kLk ÷kðku,
su yÕ÷knu yðíkrhík fhe Au, íkku íkuyku fnu Au fu y{u íkuLkk Ãkh E{kLk hk¾eyu
Aeyu su y{khk Ãkh yðíkrhík ÚkÞwt Au, yLku íkuyku yu ðkýeLkku RLfkh fhu Au
su íku{Lkk ÃkAe ykðu÷ Au, ßÞkhu fu íku MkíÞ Au yLku Ãkwrü fhðkðk¤e Au yuLke
su íku{Lkk ÃkkMku Au. fnku, òu ík{u E{kLkðk¤k Aku, íkku ík{u ykLkkÚke Ãknu÷k
yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhkuLke níÞk fu{ fhíkk hÌkk Aku ? (92) yLku {qMkk ík{khk
ÃkkMku ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞk. ÃkAe ík{u íku{Lkk ÃkkA¤ ðkAhzkLku
WÃkkMÞ çkLkkðe ÷eÄku yLku ík{u yíÞk[kh fhðkðk¤k Aku. (93) yLku ßÞkhu
y{u ík{khk ÃkkMkuÚke ð[Lk ÷eÄwt yLku íkqh ÃknkzLku ík{khk Ãkh Q¼ku fÞkuo, su
ykËuþ y{u ík{Lku ykÃÞku Au íkuLku áZíkkÚke Ãkfzku yLku Mkkt¼¤ku. íku{ýu fÌkwt :
y{u Mkkt¼éÞwt yLku y{u Lk {kLÞwt, yLku íku{Lkk RLfkhLkk fkhýu ðkAhzwt íku{Lkk
{Lkku-{ÂMík»f{kt ðMke økÞwt. fnku, òu ík{u E{kLkðk¤k Aku íkku fuðe ¾hkçk
Au yu ðMíkw su ík{khwt E{kLk ík{Lku þe¾ðkzu Au. (94) fnku, òu yÕ÷knLkk
íÞkt ykr¾híkLkwt ½h rðþu»k YÃku ík{khk {kxu Au çkeòykuLku AkuzeLku, íkku ík{u
{]íÞwLke fk{Lkk fhku òu ík{u Mkk[k Aku. (95) Ãkhtíkw íkuyku fËkrÃk íkuLke fk{Lkk
Lknª fhu, yu fkhýMkh su íkuyku ÃkkuíkkLkk ykøk¤ {kuf÷e [qõÞk Au, yLku
yÕ÷kn Mkkhe heíku òýu Au yíÞk[kheykuLku. (96) yLku ík{u íku{Lku SðLkLkk
MkkiÚke ðÄkhu ÷ku¼e òuþku, yu ÷kufkuÚke Ãký ðÄkhu suyku yLkufuïhðkËe
({wþTrhf) Au. íku{ktÚke «íÞuf yuðwt RåAu Au fu nòh ð»koLkwt ykÞw»Þ {u¤ðu,
òu fu yux÷w Sððwt Ãký íku{Lku ÞkíkLkkLke LkÚke çk[kðe þfíkwt, yLku yÕ÷kn
òuE hÌkku Au su ftE íkuyku fhe hÌkk Au.
(97) fnku fu su fkuE rsçkúE÷ (yÕ÷knLke ðkýe EþËqíkLku ÃknkU[kzLkkh
Vrh~íkk)Lkku rðhkuÄe Au, íkku íkuýu yk ðkýeLku ík{khk ÓËÞ Ãkh yÕ÷knLkk
ykËuþÚke yðíkrhík fhu÷ Au, íkuyku Ãkwrü fhðkðk¤k Au íkuLke su íku{Lkk ykøk¤
Au yLku yu {køkoËþoLk yLku ¾wþ¾çkh Au E{kLkðk¤kyku {kxu. (98) su fkuE
Ëw~{Lk nkuÞ yÕ÷knLkku yLku íkuLkk Vrh~íkkykuLkku yLku íkuLkk EþËqíkkuLkku yLku
rsçkúE÷ yLku {efkE÷Lkku, íkku yÕ÷kn yuðk RLfkh fhLkkhkykuLkku Ëw~{Lk
Au. (99) yLku y{u ík{khk WÃkh MÃkü rLkþkLkeyku Wíkkhe yLku fkuE íkuLkku
RLfkh LkÚke fhíkwt, Ãkhtíkw yu s ÷kufku suyku nË Ãkkh fhe sLkkhk Au.
(100) þwt ßÞkhu Ãký íkuyku fkuE ð[Lk ykÃkþu, íkku íku{Lkku yuf Mk{qn íkuLku
íkkuze Lkk¾þu, çkÕfu íku{Lkk Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufku E{kLk LkÚke hk¾íkk.
(101) yLku ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku yÕ÷kn íkhVÚke yuf EþËqík ykÔÞku su Ãkwrü
fhðkðk¤ku níkku yu ðMíkwLke, su íku{Lkk ÃkkMku Au, íkku yu ÷kufkuyu, su{Lku økútÚk
ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku, yÕ÷knLkk økútÚkLku yu heíku ÃkeX ÃkkA¤ VUfe ËeÄku
òýu íkuyku íkuLku òýíkk s LkÚke.
(102) yLku íkuyku yu ðMíkwLkk ÃkkA¤ Ãkze økÞk suLku þiíkkLkku Mkw÷i{kLkLkk
hkßÞLkwt Lkk{ ÷ELku ÃkZíkk níkk, ßÞkhu fu Mkw÷i{kLku fw£ Lk níkwt fÞwO, çkÕfu yu
þiíkkLkku níkk su{ýu fw£ fÞwO. íkuyku ÷kufkuLku òËq þe¾ðkzíkk níkk, yLku íkuyku
yu ðMíkw{kt r÷ó ÚkE økÞk níkk su çkurçk÷kuLk{kt çku Vrh~íkkyku - nkYík yLku
{kYík - Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykðe níke, ßÞkhu fu íku{Lke ÂMÚkrík yu níke
fu ßÞkhu Ãký íkuyku fkuELku ÃkkuíkkLkwt yk fkiþÕÞ þe¾ðkzíkk, íkku íkuLku fne Ëuíkk
fu y{u íkku Ãkheûkk {kxu Aeyu. nðu ík{u RLfkh fhLkkhkt Lk çkLkku. Ãkhtíkw íkuyku
íku{LkkÚke yu ðMíkw rþ¾íkk suLkkÚke Ãkwhw»k yLku íkuLke †e ðå[u swËkE ÚkE òÞ,
ßÞkhu fu íkuyku yÕ÷knLkk nwf{ ðøkh íkuLkkÚke fkuELkwt ftE çkøkkze þfíkk Lk
níkk, yLku íkuyku yuðe ðMíkw rþ¾íkk su íku{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzu yLku ÷k¼
Lk ÃknkU[kzu, yLku íkuyku òýíkk níkk fu su fkuE yk ðMíkwLku ¾heËþu, ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt íkuLkku fkuE rnMMkku Lknª nkuÞ. fuðe ¾hkçk ðMíkw Au suLkk çkË÷k{kt
íku { ýu Ãkkuí kkLkk «kýkuLku ðu [e LkkÏÞk. fËk[, íkuy ku ykLku Mk{síkk.
(103) yLku òu íkuyku E{kLkðk¤k çkLkíkk yLku Eþ¼Þ yÃkLkkðíkk, íkku
yÕ÷knLkku çkË÷ku íku{Lkk {kxu W¥k{ níkku, fËk[ íkuyku ykLku Mk{síkk.
(104) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u ‘hkyeLkk’ (yÚkkoíkT y{khk íkhV Ãký
æÞkLk ykÃkku. yð¿kkfkheyku yk ðkõÞLku çkË÷eLku ‘hkELkk’ yÚkkoíkT y{khk
økkuðk¤ fnuíkk níkk) Lk fnku, çkÕfu ‘WLÍwhLkk’ (y{khk íkhV æÞkLk fhku) fnku
yLku Mkkt¼¤ku, yLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu ÃkezkËkÞf Mkò Au. (105) su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, [knu økútÚkðk¤k nkuÞ fu yLkufuïhðkËeyku, íkuyku LkÚke
RåAíkk fu ík{khk WÃkh ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke fkuE ¼÷kE Wíkhu,
yLku yÕ÷kn suLku RåAu, ÃkkuíkkLke ËÞk {kxu ÃkMktË fhe ÷u Au. yÕ÷kn Ãkh{T
f]Ãkk¤w Au. (106) y{u su ykÞíkLku rLkhMík fhe ËEyu Aeyu yÚkðk ¼w÷kðe
ËEyu Aeyu, íkku íkuLkkÚke W¥k{ yÚkðk íkuLkk Mk{kLk çkeS ykÞík ÷kðeyu
Aeyu. þwt ík{u LkÚke òýíkk fu yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(107) þwt ík{u LkÚke òýíkk fu yÕ÷kn {kxu s ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt
Mkk{úkßÞ Au, yLku ík{khk {kxu yÕ÷kn rMkðkÞ Lk fkuE r{ºk Au yLku Lk fkuE
{ËËøkkh. (108) þwt ík{u RåAku Aku fu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhÚke «&™ku fhku, su
heíku ykLkkÚke Ãknu÷k {qMkkÚke «&™ku fhðk{kt ykÔÞk, yLku su ÔÞÂõíkyu
E{kLkLku RLfkh{kt çkË÷e LkkÏÞwt, íku rLkrùíkÃkýu MkL{køkoÚke ¼xfe økÞku.
(109) ½ýk økútÚkðk¤k, MkíÞ íku{Lkk Mkk{u ykðe økÞwt Au Aíkkt, ÃkkuíkkLke
E»ÞkoLkk fkhýu, ÓËÞÃkqðof yuðwt RåAu Au fu ík{khk E{kLkðk¤k çkLke økÞk
ÃkAe íkuyku fkuEÃký heíku ík{Lku Vhe RLfkh fhðkðk¤k çkLkkðe Ëu. çkMk, {kV
fhku yLku Ëhøkwsh fhku, íÞkt MkwÄe fu yÕ÷knLkku rLkýoÞ ykðe òÞ. rLk:þtf,
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (110) yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku
yLku Ífkík yËk fhku, yLku su ¼÷kE ík{u ÃkkuíkkLkk {kxu ykøk¤ {kuf÷þku,
íkuLku ík{u yÕ÷knLke ÃkkMku òuþku. su ftE ík{u fhku Aku, yÕ÷kn rLkrùíkÃkýu
íkuLku òuE hÌkku Au. (111) yLku íkuyku fnu Au fu sÒkík{kt fuð¤ yu s ÷kufku
sþu, suyku ÞnqËe nkuÞ yÚkðk r¾úMíke nkuÞ. yk {kºk íku{Lke yr¼÷k»kkyku
Au. fnku fu ÷kðku ÃkkuíkkLke Ë÷e÷ òu ík{u Mkk[k Aku. (112) çkÕfu suýu ÃkkuíkkLke
òíkLku yÕ÷knLku Mk{ŠÃkík fhe ËeÄe yLku íku rLkckðkLk yLku rLk¾k÷Mk Ãký
Au, íkku yuðk ÔÞÂõík {kxu ð¤íkh Au íkuLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) ÃkkMku, íku{Lkk
{kxu Lk fkuE ¼Þ Au yLku Lk fkuE Ëw:¾.
(113) yLku ÞnqËeykuyu fÌkwt fu r¾úMíkeyku fkuE ðMíkw Ãkh LkÚke yLku
r¾úMíkeyku fnu Au fu ÞnqËeyku fkuE ðMíkw Ãkh LkÚke, yLku Mkki ykfkþe økútÚk
ðkt[u Au. yu s heíku yu ÷kufkuyu fÌkwt, su{Lkk ÃkkMku ¿kkLk LkÚke íku{Lkk suðe s
ðkík. çkMk, yÕ÷kn fÞk{íkLkk rËðMku yk ðkíkkuLkku rLkýoÞ fhþu su{kt yk
÷kufku Í½ze hÌkk níkk, (114) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe çkeòu fkuý
nþu su yÕ÷knLke {ÂMsËkuLku yuLkkÚke hkufu fu íÞkt yÕ÷knLkk Lkk{Lkwt M{hý
fhðk{kt ykðu yLku íkuLku ðuhkLk fhðkLke fkurþþ fhu. íku{Lke ÂMÚkrík íkku yuðe
nkuðe òuEíke níke fu {ÂMsËku{kt yÕ÷knÚke zhíkk-zhíkk Ëk¾÷ ÚkkÞ. íku{Lkk
{kxu ËwrLkÞk{kt yÃk{kLk Au yLku ykr¾hík{kt íku{Lkk {kxu ¼khu ÞkíkLkk Au,
(115) yLku Ãkqðo yLku Ãkrù{ yÕ÷kn {kxu s Au. ík{u su íkhV Y¾ fhku
íkuLkk íkhV s Au. rLkrùíkÃkýu yÕ÷kn ¾qçk rðþk¤-ÓËÞe yLku WËkh Au,
¿kkLke Au. (116) yLku íkuyku fnu Au fu yÕ÷knu Ãkwºk çkLkkÔÞku Au. íku ykLkkÚke
Ãkrðºk Au, çkÕfu ykfkþku yLku Ähíke{kt su ftE Au çkÄwt s íkuLkwt Au. íkuLkkt s
yk¿kktrfík Au Mkki. (117) íku ykfkþku yLku ÄhíkeLku yÂMíkíð{kt ÷kðLkkh
Au. íku ßÞkhu fkuE fk{ fhðkLkwt Lk¬e fhe ÷u Au, íkku çkMk, íkuLkk {kxu Vh{kðe
Ëu Au fu ‘ÚkE ò’, íkku íku ÚkE òÞ Au.
(118) yLku su ÷kufku ¿kkLk LkÚke hk¾íkk, íku{ýu fÌkwt : yÕ÷kn fu{ ðkík
LkÚke fhíkku y{khkÚke ? yÚkðk y{khk ÃkkMku fkuE rLkþkLke fu{ LkÚke ykðíke ?
ykðe s heíku íku{Lkk yøkkWLkk ÷kufku Ãký yk{Lkk suðe s ðkík fhe [qõÞk
Au, yk MkkiLkk ÓËÞ yuf suðk Au. y{u «Míkwík fhe ËeÄe Au rLkþkLkeyku yu
÷kufku {kxu suyku rðïkMk fhðkðk¤k Au. (119) y{u ík{Lku Mkk[e ðkík ÷ELku
{kufÕÞk Au, ¾wþ¾çkh Mkt¼¤kðLkkh yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku, yLku ík{khkÚke
Lkfo{kt sðkðk¤kyku rðþu fkuE ÃkqAÃkhA Lknª ÚkkÞ. (120) yLku ÞnqËeyku
yLku r¾úMíkeyku fËkrÃk ík{khkÚke hkS Lknª ÚkkÞ, ßÞkt MkwÄe ík{u íku{Lkk ÃktÚkLkk
yLkwÞkÞe Lk çkLke òyku. ík{u fnku fu su {køko yÕ÷kn çkíkkðu Au yu s Mkk[ku
{køko Au, yLku yk ¿kkLk ÃkAe su ík{Lku ÃknkU[e [qõÞwt Au, ík{u íku{Lke RåAkykuLkwt
yLkwMkhý fÞwO, íkku yÕ÷kn rðhwØ Lk ík{khku fkuE r{ºk nþu yLku Lk fkuE
{ËËøkkh. (121) su ÷kufkuLku y{u økútÚk ykÃÞku Au íkuyku íkuLku ðkt[u Au su heíku
ðkt[ðkLkku íkuLkku nf Au, ykðk s ÷kufku E{kLk ÷kðu Au íkuLkk Ãkh, yLku suyku
íkuLkku RLfkh fhu íkku yu s ÷kufku LkwfMkkLk{kt hnuðkðk¤k Au.
(122) nu RMkhkE÷Lke MktíkkLk ! {khk yu WÃkfkhLku ÞkË fhku, su {U
ík{khk Ãkh fÞkuo yLku yu ðkíkLku fu {U ík{Lku Mk{økú søkíkðkMkeyku Ãkh ©ucíkk
«ËkLk fhe. (123) yLku yu rËðMkÚke zhku su{kt fkuE ÔÞÂõík fkuE yLÞ
ÔÞÂõíkLku ftE fk{ Lknª ÷køku yLku Lk fkuELkk íkhVÚke fkuE ð¤íkh Mðefkhðk{kt
ykðþu yLku fkuELku fkuE ¼÷k{ý ÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu yLku Lk õÞktÞÚke íku{Lku
fkuE {ËË ÃknkU[þu. (124) yLku ßÞkhu Rçkúkne{Lke íkuLkk hçku fux÷ef
ðkíkku{kt Ãkheûkk fhe, íkku íkuýu íkuLku Ãkqhe fheLku çkíkkðe. yÕ÷knu fÌkwt : nwt ík{Lku
Mkki ÷kufkuLkk R{k{ (ÃkÚk-«Ëþof) çkLkkðeþ. Rçkúkne{u fÌkwt : yLku {khe
MktíkkLk{ktÚke Ãký ? yÕ÷knu fÌkwt : {khwt ð[Lk yíÞk[kheyku {kxu LkÚke.
(125) yLku ßÞkhu y{u fkçkkLku ÷kufkuLkk yufºk ÚkðkLke søÞk yLku
þktríkLkwt MÚk¤ XhkÔÞwt, yLku ykËuþ ykÃÞku fu ‘{fk{u Rçkúkne{’ (Rçkúkne{Lke
søÞk)Lku Lk{kÍ ÃkZðkLke søÞk çkLkkðe ÷ku, yLku Rçkúkne{ yLku RM{kE÷Lku
íkkfeË fhe fu {khk ½hLku íkðkV (Ãkrh¢{k) fhLkkhkt, yu’ríkfkV (yufktíkðkMk)
fhLkkhkt yLku hwfqy yLku rMksËku fhLkkhkt {kxu Ãkrðºk hk¾ku. (126) yLku
ßÞkhu Rçkúkne{u fÌkwt fu, nu {khk Ãkk÷Lknkh ! yk þnuhLku þktríkLkwt þnuh
çkLkkðe Ëu yLku íkuLkk hnuðkMkeykuLku, suyku íku{ktÚke yÕ÷kn yLku ykr¾híkLkk
rËðMk Ãkh E{kLk hk¾u, V¤kuLke hkuS «ËkLk fh. yÕ÷knu fÌkwt : su RLfkh
fhþu, nwt íkuLku Ãký Úkkuzk rËðMk ÷k¼ ykÃkeþ. ÃkAe íkuLku ykøkLke ÞkíkLkk íkhV
Äfu÷e ËEþ yLku íku ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au.
(127) yLku ßÞkhu Rçkúkne{ yLku RM{kE÷ çkiíkwÕ÷knLke Ëeðk÷ku
WXkðe hÌkk níkk yLku yu{ fnuíkk síkk níkk fu, nu y{khk {kr÷f ! Mðefkh
fhe ÷u y{khkÚke, [ku¬Mk íkwt s Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (128) nu
y{khk Ãkk÷Lknkh ! y{Lku íkkhk yk¿kktrfík çkLkkð yLku y{khkt ðtþ{ktÚke
ÃkkuíkkLkku yuf yk¿kktrfík Mk{wËkÞ WXkð, yLku y{Lku íkkhe çktËøkeLke ÃkØríkyku
çkíkkð yLku y{Lku {kV fhe Ëu, íkwt {kV fhðkðk¤ku, ËÞk¤w Au. (129) nu
y{khk {kr÷f ! yLku íku{Lkk{ktÚke s yuf hMkq÷ (EþËqík) WXkð, su íku{Lku
íkkhe ykÞíkku Mkt¼¤kðu yLku íku{Lku økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkkLkwt rþûký ykÃku yLku
íku{Lkku ‘íkÍrfÞk’ (ykí{-þwrØ yLku rðfkMk) fhu. rLk:þtf, íkwt «¼wíðþk¤e,
ík¥ðËþeo Au.
(130) yLku fkuý Au su Rçkúkne{Lkk ËeLk (Ä{o)Lku ÃkMktË Lk fhu,Ãkhtíkw
yu suýu ÃkkuíkkLku {q¾o çkLkkðe ÷eÄku nkuÞ, ßÞkhu fu y{u íkuLku ËwrLkÞk{kt [qtxe
÷eÄku níkku yLku ykr¾hík{kt íku Mkíf{eoyku{ktÚke nþu. (131) ßÞkhu íkuLkk
hçku fÌkwt fu ÃkkuíkkLku Mk{ŠÃkík fhe Ëku, íkku íkuýu fÌkwt : {U {khe òíkLku Mk]rüLkk
«¼w-Ãkk÷LknkhLku Mk{ŠÃkík fhe ËeÄe. (132) yLku ykLke s rþ¾k{ý
ykÃke Rçkúkne{u ÃkkuíkkLke MktíkkLkLku yLku ykLke s rþ¾k{ý ykÃke Þkfqçku
ÃkkuíkkLke MktíkkLkLku fu, nu {khk Ãkwºkku ! yÕ÷knu ík{khk {kxu yk s ËeLk (Ä{o)Lku
ÃkMktË fÞkuo Au. çkMk, E{kLk rMkðkÞ fkuE yLÞ ÂMÚkrík{kt ík{Lku {]íÞw Lk ykðu.
(133) þwt ík{u WÃkÂMÚkík níkk ßÞkhu ÞkfqçkLkk {]íÞwLkku Mk{Þ ykÔÞku. ßÞkhu
íkuýu ÃkkuíkkLkk ÃkwºkkuLku fÌkwt fu {khk ÃkAe ík{u fkuLke WÃkkMkLkk fhþku? íku{ýu fÌkwt
: y{u yu s ¾wËkLke WÃkkMkLkk fheþwt suLke WÃkkMkLkk ík{u yLku ík{khk Ãkqðoòu
Rçkúkne{, RM{kE÷ yLku RMnkf fhíkk níkk. yu s yuf WÃkkMÞ Au yLku y{u
íkuLkk s yk¿kktrfík Aeyu. (134) yk yuf ‘WB{ík’ (Mk{wËkÞ) níke su rðíke
økE. íkuLku yu s {¤þu su íkuýu f{kÔÞwt yLku ík{Lku yu s {¤þu su ík{u f{kÔÞwt,
yLku ík{khkÚke íku{Lkk fkÞkuo rðþu ÃkqAÃkhA Lknª ÚkkÞ.
(135) yLku íkuyku fnu Au fu ÞnqËe fu r¾úMíke çkLke òyku, íkku {køkoËþoLk
«kó fhþku. fnku fu Lknª, çkÕfu y{u íkku yLkwMkhý fheyu Aeyu Rçkúkne{Lkk
ËeLk (Ä{o)Lkwt, suyku yÕ÷kn {kxu yufkøkú níkk yLku íkuyku yLkufuïhðkËe Lk
níkk. (136) fnku, y{u yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞk yLku yu ðMíkw Ãkh E{kLk
÷kÔÞk, su y{khk íkhV yðíkrhík fhðk{kt ykðe yLku yuLkk WÃkh Ãký su
Rçkúkne{ yLku RM{kE÷ yLku RMnkf yLku Þkfqçk yLku íku{Lkkt MktíkkLkku Ãkh
yðíkrhík fhðk{kt ykðe, yLku su {qMkk yLku EMkkLku yLku Mkki ÃkÞøktçkhkuLku
su {éÞwt ÃkkuíkkLkk hçk (Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke. y{u íku{Lkk{ktÚke fkuELkk ËhBÞkLk
¼uË LkÚke fhíkk yLku y{u yÕ÷knLkk s yk¿kktrfík Aeyu. (137) ÃkAe òu
íkuyku E{kLk ÷kðu su heíku ík{u E{kLk ÷kÔÞk Aku, íkku rLk:þtf íkuyku MkL{køko
Ãkk{e økÞk yLku òu íkuyku Vhe økÞk íkku ÃkAe íkuyku SË Ãkh Au. çkMk, ík{khk
íkhVÚke yÕ÷kn íku{Lkk {kxu Ãkqhíkku Au yLku íku Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(138) fnku, y{u yÃkLkkÔÞku yÕ÷knLkku htøk, yLku yÕ÷knLkk htøkÚke fkuLkku
htøk Mkkhku Au, yLku y{u íkuLke s çktËøke fhðkðk¤k Aeyu. (139) fnku, þwt
ík{u yÕ÷kn rðþu y{khk MkkÚku rððkË fhku Aku , ßÞkhu fu íku y{khku Ãký
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au yLku ík{khku Ãký hçk Au. y{khk {kxu y{khk f{kuo
Au yLku ík{khk {kxu ík{khk f{kuo, yLku y{u rðþwØÃkýu íkuLkk {kxu s Aeyu.
(140) þwt ík{u yu{ fnku Aku fu Rçkúkne{ yLku RM{kE÷ yLku RMnkf yLku
Þkfqçk yLku íku{Lkk MktíkkLkku Mkki ÞnqËe fu r¾úMíke níkk ? fnku fu ík{u ðÄkhu òýku
Aku fu yÕ÷kn ? yLku íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe çkeòu fkuý nþu su yu MkkûkeLku
AwÃkkðu, su yÕ÷kn íkhVÚke íkuLkk ÃkkMku ykðu÷e Au, yLku su ftE ík{u fhku Aku
íkuLkkÚke yÕ÷kn yòý LkÚke. (141) yk yuf WB{ík (Mk{wËkÞ) níke, su
rðíke økE. íkuLku yu s {¤þu su íkuýu f{kÔÞwt yLku ík{Lku yu s {¤þu su ík{u
f{kÔÞwt, yLku ík{khkÚke íku{ýu su ftE fÞwO Au íkuLke ÃkqAÃkhA Lknª ÚkkÞ.
*(142) nðu {q¾o ÷kufku fnuþu fu {wMk÷{kLkkuLku fE ðMíkwyu íku{Lkk
rfç÷kÚke Vuhðe ËeÄk. fnku fu Ãkqðo yLku Ãkrù{ yÕ÷knLkk s Au. íku suLku RåAu
Au MkL{køko çkíkkðu Au. (143) yLku yu s heíku y{u ík{Lku {æÞ{{køkeo WB{ík
(Mk{wËkÞ) çkLkkðe ËeÄk, suÚke ík{u çkíkkðLkkhk nkuð ÷kufku Ãkh yLku hMkq÷
(EþËqík {wnB{Ë) nkuÞ ík{khk Ãkh çkíkkðLkkh, yLku su rfç÷k Ãkh ík{u níkk,
y{u íkuLku fuð¤ yux÷k {kxu XhkÔÞku níkku fu y{u òýe ÷Eyu fu fkuý hMkq÷
(EþËqík {wnB{Ë)Lkwt yLkwMkhý fhu Au yLku fkuý íkuLkkÚke WÕxk Ãkøku Vhe òÞ
Au, yLku rLk:þtf yk ðkík ¼khu Au, Ãkhtíkw yu ÷kufku Ãkh su{Lku yÕ÷knu MkL{køko
çkíkkðe ËeÄku Au, yLku yÕ÷kn yuðku LkÚke fu ík{khk E{kLkLku Lkü fhe Ëu.
rLk:þtf, yÕ÷kn ÷kufku MkkÚku «u{ fhðkðk¤ku, {nuhçkkLk Au.
(144) y{u ík{khk [nuhkLku ðkhtðkh ykfkþ íkhV WXíkk òuE hÌkk
Aeyu. çkMk, y{u ík{Lku yu s rfç÷k íkhV Vuhðe ËEþwt, suLku ík{u ÃkMktË fhku
Aku. nðu ÃkkuíkkLkku [nuhku {ÂMsËu-nhk{ íkhV Vuhðe Ëku yLku ík{u ßÞkt Ãký
nkuð,ÃkkuíkkLkk [nuhkLku íkuLkk s íkhV fhku, yLku økútÚkðk¤kyku Mkkhe heíku òýu
Au fu yk MkíÞ Au yLku íku{Lkk hçk íkhVÚke Au, yLku yÕ÷kn yòý LkÚke
yuLkkÚke su íkuyku fhe hÌkk Au. (145) yLku òu ík{u yk økútÚkðk¤kykuLke Mkk{u
ík{k{ Ë÷e÷ku «Míkwík fhku, íkku Ãký íkuyku ík{khk rfç÷kLku Lknª {kLku yLku Lk
ík{u íku{Lkk rfç÷kLkwt yLkwMkhý fhe þfku Aku, yLku Lk MðÞt íkuyku yuf-çkeòLkk
rfç÷kLku {kLku Au. yu ¿kkLk ÃkAe su ík{khk ÃkkMku ykðe [qõÞwt Au, òu ík{u íku{Lke
RåAkykuLkwt yLkwMkhý fhþku íkku [ku¬Mk ík{u yíÞk[kheyku{ktÚke çkLke sþku.
(146) su{Lku y{u økútÚk ykÃÞku Au, íkuyku íkuLku yuðe heíku yku¤¾u Au, su heíku
íkuyku ÃkkuíkkLkk ÃkwºkkuLku yku¤¾u Au, yLku íku{ktÚke yuf sqÚk MkíÞLku AwÃkkðe hÌkwt
Au, ßÞkhu fu íku íkuLku òýu Au. MkíÞ yu Au su íkkhku hçk fnu. (147) çkMk, ík{u
fËkrÃk MktËun fhLkkhkyku{ktÚke Lk çkLkòu.
(148) Ëhuf {kxu yuf rËþk Au, su íkhV íku [nuhku fhuu Au. çkMk, ík{u
¼÷kEyku íkhV Ëkuzku. ík{u ßÞkt Ãký nþku, yÕ÷kn ík{Lku MkkiLku ÷E ykðþu.
rLk:þtf, yÕ÷kn çkÄwt s fhe þfu Au. (149) yLku ík{u ßÞktÚke Ãký Lkef¤ku,
ÃkkuíkkLkku [nuhku {ÂMsËu-nhk{ íkhV fhe ÷ku. rLk:þtf, yk MkíÞ Au, ík{khk
hçk íkhVÚke Au, yLku su ftE ík{u fhku Aku, yÕ÷kn íkuLkkÚke yòý LkÚke.
(150) yLku ík{u ßÞktÚke Ãký Lkef¤ku, ÃkkuíkkLkku [nuhku {ÂMsËu-nhk{ íkhV
fhku yLku ík{u ßÞkt Ãký nkuð, ÃkkuíkkLkku [nuhku íkuLkk s íkhV hk¾ku, suÚke ÷kufku
ÃkkMku ík{khk rðþu fkuE íkfo çkkfe Lk hnu, rMkðkÞ yu ÷kufkuLkk suyku yLÞkÞe
Au. çkMk, ík{u íku{LkkÚke Lk zhku, yLku {khkÚke zhku, yLku suÚke nwt {khe f]Ãkk
ík{khk Ãkh ÃkrhÃkqýo fhe Ëô, yLku suÚke ík{u MkL{køko Ãkk{ku. (151) su heíku
y{u ík{khk ËhBÞkLk yuf hMkq÷ (EþËqík) ík{khk{ktÚke s {kufÕÞku, su ík{Lku
{khe ykÞíkku ðkt[eLku Mkt¼¤kðu Au yLku ík{Lku Ãkrðºk fhu Au yLku ík{Lku økútÚk
yLku ík¥ðËrþoíkkLke rþûkk ykÃku Au, yLku ík{Lku yu ðMíkw þe¾ðkzu Au suLku
ík{u òýíkk Lk níkk. (152) çkMk, ík{u {Lku ÞkË fhku, nwt ík{Lku ÞkË fheþ,
yLku {khku WÃkfkh {kLkku, {khe f]íkÎLkíkk Lk fhku.
(153) nu E{kLkðk¤kyku ! ÄiÞo yLku Lk{kÍÚke {ËË «kó fhku. [ku¬Mk
yÕ÷kn ÄiÞo fhLkkhkykuLke MkkÚku Au. (154) yLku su ÷kufku yÕ÷knLkk
{køko{kt {kÞko òÞ, íku{Lku {]ík Lk fnku, çkÕfu íkuyku Sðtík Au, Ãkhtíkw ík{Lku
¾çkh LkÚke. (155) yLku yð~Þ ík{Lku ys{kððk{kt ykðþu Úkkuzkf ¼Þ
yLku ¼q¾Úke yLku ÄLk yLku «ký yLku V¤kuLkk LkwfMkkLkÚke, yLku áZ
hnuLkkhkykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku, (156) su{Lke ÂMÚkrík yu Au fu ßÞkhu
íku{Lku fkuE {wMkeçkík ÃknkU[u Au íkku íkuyku fnu Au : y{u yÕ÷knLkk Aeyu yLku
y{u íkuLkk s íkhV ÃkkAk VhðkLkk Aeyu. (157) yk s ÷kufku Au su{Lkk Ãkh
íku{Lkk hçkLke rðþu»k f]Ãkk Au yLku ËÞk Au, yLku yk s ÷kufku Au suyku MkL{køko
Ãkh Au.
(158) MkVk yLku {hðk, rLk:þtf yÕ÷knLke ÞkËøkkhku{ktÚke Au. nðu
su ÔÞÂõík çkiíkwÕ÷knLke ns fhu yÚkðk W{hk fhu, íkku íkuLkk {kxu fkuE ðktÄku
LkÚke fu íku íkuLkku íkðkV (Ãkrh¢{k) fhu yLku su fkuE þku¾Úke fkuE Lkufe fhu, íkku
yÕ÷kn fËhËkLk Au, òýðkðk¤ku Au. (159) su ÷kufku AwÃkkðu Au y{khe
yðíkrhík fhu÷ ¾wÕ÷e rLkþkLkeykuLku yLku y{khkt {køkoËþoLkLku, yu ÃkAe fu
y{u íkuLku ÷kufku {kxu økútÚk{kt MÃkü fhe [qõÞk Aeyu, íkku yu s ÷kufku Au, su{Lkk
WÃkh yÕ÷kn rVxfkh fhu Au yLku íku{Lkk WÃkh rVxfkh fhðkðk¤kt rVxfkh
fhu Au. (160) y÷çk¥k, su{ýu íkkiçkk («kÞrùík) fhe yLku MkwÄkhýk fhe
÷eÄe yLku MÃkü YÃku íkuLkwt ðýoLk fhe ËeÄwt, íkku íku{Lku nwt {kV fhe ËEþ yLku
nwt Awt {kV fhðkðk¤ku, {nuhçkkLk. (161) rLk:þtf, su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo
yLku íkuyku yu s ÂMÚkrík{kt {]íÞw ÃkkBÞk, íkku yu s ÷kufku Au fu íku{Lkk WÃkh
yÕ÷knLke yLku Vrh~íkkykuLke yLku ÷kufkuLke, MkkiLke rVxfkh Au. (162) yu
s ÂMÚkrík{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. íku{Lkk WÃkhÚke ÞkíkLkk n¤ðe fhðk{kt Lknª
ykðu yLku Lk íku{Lku Ze÷ ykÃkðk{kt ykðþu.
(163) yLku ík{khku WÃkkMÞ {kºk yuf s WÃkkMÞ Au. íkuLkk rMkðkÞ fkuE
WÃkkMÞ LkÚke. (164) íku yíÞtík {nuhçkkLk Au, yíÞtík ËÞk¤w Au. rLk:þtf,
ykfkþku yLku ÄhíkeLke h[Lkk{kt yLku hkík yLku rËðMkLkk ÃkrhðíkoLk{kt yLku
yu Lkkifkyku{kt su {Lkw»ÞkuLku fk{ ykðLkkh ðMíkwykuLku ÷ELku Mk{wÿ{kt [k÷u
Au, yLku yu Ãkkýe{kt suLku yÕ÷knu ykfkþ{ktÚke WíkkÞwO, ÃkAe íkuLkkÚke {]ík
s{eLkLku SðLk «ËkLk fÞwO, yLku íkuýu s{eLk{kt Ëhuf «fkhLkkt òLkðhku Vu÷kðe
ËeÄk, yLku nðkykuLkk «Mkhý{kt yLku ðkË¤ku{kt su ykfkþ yLku s{eLkLke
ðå[u yk¿kkÄeLk Au, yu ÷kufku {kxu rLkþkLkeyku Au, suyku çkwrØÚke fk{ ÷u Au.
(165) yLku y{wf ÷kufku yuðkt Au, suyku yÕ÷kn rMkðkÞ çkeòykuLku
íkuLkk Mk{fûk Xhkðu Au. íku{Lkk MkkÚku yuðku «u{ hk¾u Au suðku «u{ yÕ÷knÚke
hk¾ðku òuEyu, yLku suyku E{kLkðk¤kt Au íkuyku MkkiÚke ðÄkhu yÕ÷knÚke «u{
hk¾Lkkhk Au, yLku òu yíÞk[kheyku yu Mk{ÞLku òuE ÷u ßÞkhu ÞkíkLkkLkku
Mkk{Lkku fhþu fu þÂõík MktÃkqýoÃkýu yÕ÷knLke Au yLku yÕ÷kn ¾qçk s fXkuh
ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Au. (166) ßÞkhu yu ÷kufku su{Lkk fnuðk Ãkh çkeòyku
[k÷íkk níkk, yu ÷kufkuÚke y÷øk ÚkE sþu suyku íku{Lkk fnuðk Ãkh [k÷íkk
níkk. ÞkíkLkk íku{Lkk Mkk{u nþu yLku íku{Lke Ëhuf çkkswÚke MktçktÄku íkqxe økÞk
nþu. (167) yu ÷kufku suyku ÃkkA¤ [k÷íkk níkk, fnuþu : fËk[ ! y{Lku
ËwrLkÞk{kt ÃkkAk sðkLke íkf {¤e síke íkku y{u Ãký íku{LkkÚke y÷øk ÚkE
síkk, su heíku íkuyku y{khkÚke y÷øk ÚkE økÞk. yk{, yÕ÷kn íku{Lku íku{Lkk
fkÞkuoLku {LkMíkkÃk çkLkkðeLku Ëu¾kzþu, yLku íkuyku ykøk{ktÚke Lkef¤e Lknª þfu.
(168) ÷kufku ! s{eLkLke ðMíkwyku{ktÚke n÷k÷ (ðiÄ), Ãkrðºk yLku þwØ
ðMíkwyku ¾kyku yLku þiíkkLkLkk ÃkËr[öku Ãkh Lk [k÷ku. rLk:þtf, íku ík{khku
¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au. (169) íku ík{Lku fuð¤ ¾hkçk fkÞkuo yLku rLk÷oßsíkkLke
rþ¾k{ý ykÃku Au, yLku yu ðkíkLke fu ík{u yÕ÷kn MkkÚku yuðe ðkíkku òuzku
suLkk rðþu ík{Lku fkuE ¿kkLk LkÚke. (170) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu
Au fu yuLkk Ãkh [k÷ku su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, íkku íkuyku fnu Au fu y{u
íkku íkuLkk Ãkh [k÷eþwt suLkk Ãkh y{u y{khk çkkÃk-ËkËkykuLku òuÞk Au. þwt yu
ÂMÚkrík{kt Ãký fu íku{Lkkt çkkÃk-ËkËkyku Lk çkwrØ hk¾íkk nkuÞ yLku Lk MkL{køkoLku
òýíkk nkuÞ ?
(171) yLku yk RLfkh fhLkkhkykuLkwt WËknhý yuðwt Au, òýu fkuE
ÔÞÂõík yuðk ÃkþwLke ÃkkA¤ çkq{ku Ãkkze hÌkku nkuÞ su çkku÷kððk yLku Ãkkufkhðk
rMkðkÞ ftE Lk Mkkt¼¤íkwt nkuÞ ! yk ÷kufku çknuhk Au, {qtøkk Au, yktÄ¤k Au,
íkuyku ftE LkÚke Mkkt¼¤íkk.
(172) nu E{kLkðk¤kyku ! y{khe «ËkLk fhu÷ Ãkrðºk ðMíkwykuLku ¾kyku
yLku yÕ÷knLkku yk¼kh {kLkku, òu ík{u íkuLke RçkkËík fhðkðk¤k Aku.
(173) yÕ÷knu ík{khk {kxu nhk{ (yðiÄ) fhu÷ Au {kºk {wzËk÷ ({]ík)Lku,
yLku ÷kuneLku yLku zw¬hLkk {ktMkLku, yLku suLkk Ãkh yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE
yLÞLkwt Lkk{ ÷uðk{kt ykÔÞwt nkuÞ. ÃkAe òu fkuE ÔÞÂõík {sçkqh ÚkE òÞ, íku
RåAwf Lk nkuÞ yLku Lk nËÚke ykøk¤ ðÄe sLkkhku nkuÞ, íkku íkuLkk Ãkh fkuE
økwLkku LkÚke. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{k fhðkðk¤ku, {nuhçkkLk Au. (174) su
÷kufku yu ðMíkwLku AwÃkkðu Au su yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk økútÚk{kt yðíkrhík fhu÷ Au
yLku íkuLkk çkË÷k{kt Úkkuze ®f{ík ÷u Au, íkuyku ÃkkuíkkLkk Ãkux{kt fuð¤ ykøk ¼he
hÌkk Au. fÞk{íkLkk rËðMku yÕ÷kn Lk íku{Lkk MkkÚku ðkík fhþu yLku Lk íku{Lku
Ãkrðºk fhþu yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (175) yk yu ÷kufku
Au, su{ýu {køkoËþoLkLkk çkË÷k{kt ÃkÚk¼úüíkkLkku MkkuËku fÞkuo yLku çkrûkMkLkk
çkË÷k{kt ÞkíkLkkLkku, íkku fuðe ®n{ík Au íku{Lke fu ykøkLku MknLk fhðk íkiÞkh
Au ! (176) ykðwt yux÷k {kxu fu yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk økútÚkLku çkhkçkh yðíkrhík
fÞkuo, Ãkhtíkw su ÷kufkuyu økútÚk{kt yLkuf {køkkuo ({ík¼uËku) fkZe ÷eÄk, íkuyku
nXkøkún{kt Ëqh Lkef¤e økÞk.
(177) Lkufe (ÃkwÛÞ) yu LkÚke fu ík{u ík{khk [nuhkt Ãkqðo yLku Ãkrù{ íkhV
fhe ÷ku, çkÕfu Lkufe yu Au fu {Lkw»Þ E{kLk ÷kðu yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh yLku Vrh~íkkyku Ãkh yLku økútÚk Ãkh yLku ÃkÞøktçkhku
Ãkh, yLku ÄLk ykÃku yÕ÷knLkk «u{{kt Mkøkkðnk÷kykuLku yLku yLkkÚkkuLku yLku
ðtr[íkkuLku yLku {wMkkVhkuLku yLku {ktøkðkðk¤kykuLku yLku økhËLkku (økw÷k{kuLku)
Akuzkððk{kt, yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhu yLku Ífkík yËk fhu yLku ßÞkhu ð[Lk
ykÃku íkku íkuLku Ãkqhwt fhu, yLku ÄiÞo fhu frXLkkE yLku íkf÷eV{kt yLku ÞwØ ð¾íku.
yk s ÷kufku Au suyku Mkk[k LkeféÞk yLku yk s Au zh hk¾ðkðk¤kt.
(178) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khk Ãkh su{Lke níÞk fhðk{kt ykðe Au
íkuLkku ‘rfMkkMk’ (níÞkLkku çkË÷ku) ÷uðkLkwt yrLkðkÞo fhðk{kt ykðu Au. Mðíktºk
ÔÞÂõíkLkk çkË÷k{kt Mðíktºk ÔÞÂõík, økw÷k{ (ËkMk)Lkk çkË÷k{kt økw÷k{, †eLkk
çkË÷k{kt †e. ÃkAe suLku íkuLkk ¼kE íkhVÚke ftEf {kVe {¤e òÞ, íkku íku
Mkk{kLÞ «[÷LkLkwt yLkwMkhý fhu yLku Mkkhe heíku íkuLku yËk fhu. yk ík{khk
hçk íkhVÚke MkwrðÄk yLku {nuhçkkLke Au. nðu ykLkk ÃkAe Ãký su ÔÞÂõík
yríkhuf fhu, íkuLkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (179) yLku nu çkwrØþk¤eyku !
‘rfMkkMk’{kt ík{khk {kxu SðLk Au, suÚke ík{u çk[e þfku. (180) ík{khk
Ãkh yrLkðkÞo fhðk{kt ykðu Au fu ßÞkhu ík{khk{ktÚke fkuELkk {]íÞwLkku Mk{Þ
ykðe òÞ yLku íkuýu ÃkkuíkkLkk ÃkkA¤ MktÃkr¥k {qfe nkuÞ, íkku íku Mkk{kLÞ heík
yLkwMkkh ðrMkÞík fhe Ëu ÃkkuíkkLkk {kíkk-rÃkíkk {kxu yLku ÃkkuíkkLkk LkSfLkk
Mkøkkðnk÷kyku {kxu. yk sYhe Au yÕ÷knÚke zhLkkhkyku {kxu. (181) ÃkAe
su fkuE ðrMkÞíkLku Mkkt¼éÞk ÃkAe íkuLku çkË÷e Lkk¾u, íkku íkuLkwt ÃkkÃk (økwLkku)
íkuLkk rþhu nþu suýu íkuLku çkË÷e Lkk¾e. [ku¬Mk, yÕ÷kn Mkkt¼¤ðkðk¤ku yLku
òýðkðk¤ku Au. (182) y÷çk¥k, suLku ðrMkÞík fhLkkh rðþu yu ykþtfk
nkuÞ fu íkuýu ÃkûkÃkkík fu nfLkwt nLkLk fÞwO Au yLku íku ÃkhMÃkh Mkw÷un fhkðe Ëu,
íkku íkuLkk {kxu fkuE økwLkku LkÚke. yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(183) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khk Ãkh hkuÍk ‘VÍo’ (yrLkðkÞo) fhðk{kt
ykÔÞk, su heíku ík{khkÚke yøkkWLkk ÷kufku Ãkh yrLkðkÞo fhðk{kt ykÔÞk
níkk, suÚke ík{u Eþ¼Þ hk¾Lkkhkt-MktÞ{e çkLkku. (184) økýíkheLkk y{wf
rËðMkku. ÃkAe ík{khk{ktÚke su fkuE çke{kh nkuÞ fu {wMkkVhe{kt nkuÞ, íkku íku
çkeò rËðMkku{kt MktÏÞk Ãkqhe fhe ÷u, yLku òu fkuE füMkrník MknLk fhe þfu,
íkku (íkuLke ¼hÃkkE) yuf hkuÍkLkku çkË÷ku yuf økheçkLkwt ¼kusLk Au. su fkuE
ðÄkhu ¼÷kE fhu íkku íku íkuLkk {kxu W¥k{ Au, yLku ík{u hkuÍk hk¾ku íkku íku ík{khk
{kxu ðÄkhu Mkkhwt Au, òu ík{u òýku. (185) h{ÍkLkLkku {rnLkku, su{kt fwykoLk
yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt, (su) {køkoËþoLk Au ÷kufku {kxu yLku MÃkü
rLkþkLkeyku Au hMíkkLke íku{s MkíÞ yLku yMkíÞ ðå[u rLkýoÞ fhðkðk¤wt. çkMk,
ík{khk{ktÚke su fkuE yk {rnLkkLku Ãkk{u, íku íkuLkk hkuÍk hk¾u yLku su çke{kh
nkuÞ fu {wMkkVhe{kt nkuÞ, íkku íku çkeò rËðMkku{kt MktÏÞk Ãkqhe fhe ÷u. yÕ÷kn
ík{khk {kxu Mkh¤íkk RåAu Au, íku ík{khk Ãkh MkgkE fhðk LkÚke [kníkku, yLku
yux÷k {kxu fu ík{u MktÏÞk Ãkqhe fhe ÷ku yLku yÕ÷knLke {nkLkíkkLkwt ðýoLk
fhku, yu ðkík Ãkh fu íkuýu ík{Lku {køko çkíkkÔÞku yLku yux÷k {kxu fu ík{u íkuLkk
yk¼khe yLku f]ík¿k çkLkku.
(186) yLku ßÞkhu {khk çktËkyku ík{Lku {khk rðþu ÃkqAu, íkku nwt LkSf
Awt. ÃkkufkhLkkhLke ÃkkufkhLkku sðkçk ykÃkwt Awt, ßÞkhu íku {Lku Ãkkufkhu Au. íkku
íkuýu {khk ykËuþLkwt Ãkk÷Lk fhðwt òuEyu yLku {khk Ãkh rðïkMk fhu, suÚke íku
{køkoËþoLk Ãkk{u. (187) ík{khk {kxu hkuÍkLke hkºku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuÚke
MknðkMk òEÍ (ðiÄ) fhðk{kt ykÔÞku. íku ík{khk {kxu Ãkkuþkf Au yLku ík{u
íku{ Lkk {kxu Ãkku þ kf Aku . yÕ÷knu òÛÞw t fu ík{u Ãkku í kkLke òík MkkÚku
y«{krýfíkk yk[he hÌkk níkk, íkku íkuýu ík{khk Ãkh f]Ãkk fhe yLku ík{Lku
{kV fhe ËeÄk. íkku nðu ík{u íku{Lku {¤ku yLku RåAku su yÕ÷knu ík{khk {kxu
÷¾e ËeÄwt Au, yLku ¾kð yLku Ãkeðku, íÞkt MkwÄe fu MkðkhLke MkVuË Äkh fk¤e
ÄkhÚke MÃkü y÷øk ÚkELku Ëu¾kE òÞ. ÃkAe Ãkqhku fhku hkuÍku hkík MkwÄe, yLku
ßÞkhu ík{u {ÂMsË{kt ‘yu’ríkfkV’ (yÕ÷knLkk M{hý {kxu yufktíkðkMk){kt
nkuð íkku ÃkíLkeyku MkkÚku MknðkMk Lk fhku. yk yÕ÷knLke Mke{kyku Au, íkku íkuLkk
LkSf Lk òyku. yk heíku yÕ÷kn ÃkkuíkkLke ykÞíkku ÷kufku {kxu ðýoðu Au, suÚke
íkuyku çk[u. (188) yLku ík{u ÃkhMÃkh yuf-çkeòLkwt ÄLk yLkwr[ík heíku Lk ¾kð
yLku Lk íkuLku yrÄfkheyku («þkMkfku) MkwÄe ÃknkU[kzku, suÚke çkeòykuLkk ÄLkLkku
fkuE ¼køk økwLkkrník heíku ¾kE òyku, ßÞkhu fu ík{u íkuLku òýku Aku.
(189) íkuyku ík{Lku [tÿ (Lke ðÄ-½x) rðþu ÃkqAu Au. fnku fu íku swËk-
swËk Mk{Þ yLku ríkrÚkykuLkwt rLkÄkohý Au ÷kufku {kxu yLku ns {kxu, yLku Lkufe
(MkËk[kh) yu LkÚke fu ík{u ½hku{kt ykðku Aík WÃkhÚke, çkÕfu Lkufe yu Au fu
ÔÞÂõík MktÞ{e (EþrLkc) çkLku, yLku ½hku{kt íkuLkk Ëhðkòyku{ktÚke ykðku
yLku yÕ÷knÚke zhku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku, yLku yÕ÷knLkk {køko{kt yu
÷kufkuÚke ÷zku, suyku ÷zu Au ík{khkÚke. (190) yLku yríkhuf Lk fhku. yÕ÷kn
yríkhuf fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke. (191) yLku {khku yu ÷kufkuLku ßÞkt
Ãký {¤u yLku fkZe {qfku íku{Lku ßÞktÚke íku{ýu ík{Lku fkZe {qõÞk Au, yLku
‘rVíLkku’ (WÃkÿð) níÞkÚke ðÄkhu ¾hkçk Au, yLku íku{Lkk MkkÚku {ÂMsËu-
nhk{Lke ÃkkMku Lk ÷zku, ßÞkt MkwÄe fu íkuyku ík{khkÚke yu søÞk{kt ÞwØ þY Lk
fhe Ëu. çkMk, òu íkuyku ík{khkÚke ÞwØ þY fhe Ëu, íkku íku{Lku fík÷ fhku. yk s
Mkò Au yð¿kkfkheykuLke. (192) ÃkAe òu íkuyku yxfe òÞ, íkku yÕ÷kn
ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (193) yLku íku{Lkk MkkÚku ÞwØ fhku, íÞkt MkwÄe fu
WÃkÿð çkkfe Lk hnu yLku ËeLk (Ä{o) yÕ÷knLkku ÚkE òÞ, ÃkAe òu íkuyku
yxfe òÞ íkku íkuLkk ÃkAe MkgkE LkÚke, Ãkhtíkw yíÞk[kheyku {kxu.
(194) nwh{íkðk¤ku («ríkrcík) {rnLkku, «ríkrcík {rnLkkLkku çkË÷ku
Au, yLku nwh{íkkuLkku Ãký ‘rfMkkMk’ (çkË÷ku) Au. íkuÚke suýu ík{khk Ãkh yríkhuf
fÞkuo, ík{u Ãký íku{Lkk MkkÚku yríkhuf fhku, suðku íku{ýu ík{khk Ãkh yríkhuf
fÞkuo Au, yLku yÕ÷knÚke zhku yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn íkuLkkÚke zhðkðk¤k-
MktÞ{e ÷kufkuLke MkkÚku Au. (195) yLku yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[o fhku yLku
ÃkkuíkkLku rðLkkþ{kt Lk Lkk¾ku, yLku fk{ ¼÷e heíku fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn ¼÷e
heíku fk{ fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhu Au.
(196) yLku Ãkqhkt fhku ns yLku W{hk yÕ÷kn {kxu. ÃkAe ßÞkhu ík{u
½h òyku, íkku su fwhçkkLkeLkwt Ãkþw WÃk÷çÄ nkuÞ, íku «Míkwík fhe Ëku yLku ÃkkuíkkLkk
{kÚkkLku Lk {wtzkðku ßÞkt MkwÄe fwhçkkLke ÃkkuíkkLkk Xufkýu Lk ÃknkU[e òÞ.
ík{khk{ktÚke su çke{kh nkuÞ fu íkuLkk {kÚkk{kt fkuE íkf÷eV nkuÞ, íkku íku ‘rVËÞk’
(«ríkV¤) ykÃku hkuÍk fu MkËfk (ËkLk) fu fwhçkkLkeLkku. ßÞkhu þktríkLke ÂMÚkrík
nkuÞ yLku fkuE ÔÞÂõík ns MkwÄe W{hkLkku ÷k¼ «kó fhðk {køku íkku íku fwhçkkLke
«Míkwík fhu su íkuLku WÃk÷çÄ ÚkkÞ. ÃkAe suLku WÃk÷çÄ Lk ÚkkÞ íkku íku nsLkk
rËðMkku{kt ºký rËðMkLkkt hkuÍk hk¾u yLku Mkkík rËðMkLkk hkuÍk ßÞkhu ík{u ½h
ÃkkAk Vhku. yk Ãkqhk ËMk ÚkÞk. yk yu ÔÞÂõík {kxu Au suLkku Ãkrhðkh {ÂMsËu-
nhk{ ÃkkMku ðMku÷ku Lk nkuÞ. yÕ÷knÚke zhku yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn fXkuh
ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Au. (197) nsLkk rLkÄkorhík {rnLkkyku Au. çkMk, suýu
nsLkku rLkÄkoh fhe ÷eÄku, íkku ÃkAe íkuýu ns ËhBÞkLk Lk fkuE y&÷e÷ ðkík
fhðkLke Au yLku Lk økwLkkLke yLku Lk ÷zkE-Í½zkLke, yLku su MkËTfkÞo ík{u
fhþku, yÕ÷knLku íkuLke ¾çkh Ãkze sþu, yLku ík{u ¼kÚkwt MkkÚku ÷E ÷ku, MkkiÚke
©uc ¼kÚkwt íkfðk (Eþ¼Þ yLku MktÞ{)Lkwt ¼kÚkwt Au, yLku nu çkwrØþk¤eyku !
{khkÚke zhku.
(198) yu{kt fkuE økwLkku LkÚke fu ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke f]Ãkk þkuÄku. ÃkAe
ßÞkhu ík{u ÷kufku yhVkíkÚke ÃkkAk Vhku, íkku yÕ÷knLkwt M{hý fhku ‘{þTyhu
nhk{’ (Ãkrðºk MÚk¤ {wÍËr÷Vk)Lkk LkSf, yLku íkuLku ÞkË fhku su heíku
yÕ÷knu çkíkkðu÷ Au. ykLkkÚke Ãknu÷kt ík{u [ku¬Mk {køko ¼q÷e økÞu÷kt
÷kufku{ktÚke níkk. (199) ÃkAe íkðkV {kxu [k÷ku ßÞktÚke çkÄk ÷kufku [k÷u
yLku yÕ÷knÚke {kVe {ktøkku. [ku¬Mk yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk fhðkðk¤ku
Au. (200) ÃkAe ßÞkhu ík{u ÃkkuíkkLke nsLkk ík{k{ fkÞkuo Ãkqhk fhe ÷ku, íkku
yÕ÷knLku ÞkË fhku su heíku ík{u Ãknu÷kt ík{khk çkkÃk-ËkËkykuLku ÞkË fhíkk
níkk, çkÕfu íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu. (201) yLku fkuE ÔÞÂõík Au su fnu Au fu, nu
y{khk hçk ! y{Lku ËwrLkÞk{kt Ãký ¼÷kE «ËkLk fh yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt Ãký ¼÷kE «ËkLk fh, yLku y{Lku ykøkLke ÞkíkLkkÚke çk[kð.
(202) yk s ÷kufku {kxu rnMMkku Au íku{ýu fhu÷ f{kuoLkku, yLku yÕ÷kn sÕËe
rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au. (203) yLku yÕ÷knLku ÞkË fhku rLkÄkorhík rËðMkku{kt.
ÃkAe su ÔÞÂõík Wíkkð¤ fheLku çku rËðMk{kt {¬k ÃkkAku ykðe òÞ íkuLkk Ãkh
fkuE økwLkku LkÚke yLku su ÔÞÂõík hkufkE òÞ íkuLkk Ãkh Ãký fkuE økwLkku LkÚke.
yk íkuLkk {kxu Au su yÕ÷knÚke zhu, yLku yÕ÷knÚke zhíkk hnku yLku çkhkçkh
òýe ÷ku fu ík{u íkuLkk s ÃkkMku yufºk fhðk{kt ykðþku.
(204) yLku ÷kufku{ktÚke fkuE Au fu íkuLke ðkík ËwrLkÞk{kt ík{Lku Mkkhe ÷køku
Au yLku íku ÃkkuíkkLkk {LkLke ðkík {kxu yÕ÷knLku Mkkûke çkLkkðu Au, ßÞkhu fu íku
{kuxku Í½zk¤w Au. (205) yLku ßÞkhu íku ÃkeX Vuhðu Au íkku íku yu ðkíkLke
fkurþþ{kt hnu Au fu s{eLk{kt çkøkkz yLku WÃkÿð Vu÷kðu yLku ¾uíkeyku yLku
«kýkuLku Lkü fhu, ßÞkhu fu yÕ÷kn çkøkkz yLku WÃkÿðLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(206) yLku ßÞkhu íkuLku fnuðk{kt ykðu Au fu yÕ÷knÚke zhku, íkku yntfkh
íkuLku ÃkkÃk WÃkh {¬{ fhe Lkk¾u Au. çkMk, ykðk ÔÞÂõík {kxu Lkfo ÃkÞkoó Au
yLku íku ¾qçk ¾hkçk Xufkýwt Au, (207) yLku ÷kufku{ktÚke fkuE Au fu yÕ÷knLke
«MkÒkíkkLke þkuÄ{kt ÃkkuíkkLkku Sð ¾Ãkkðe Lkk¾u Au yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk
çktËkyku Ãkh yíÞtík {nuhçkkLk Au.
(208) nu E{kLkðk¤kyku ! RM÷k{{kt ÃkqhuÃkqhk Ëk¾÷ ÚkE òð yLku
þiíkkLkLkwt yLkwfhý Lk fhku, íku ík{khku ¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au. (209) òu ík{u ¼úü
ÚkE òyku yu ÃkAe fu ík{khk ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷ku ykðe [qfe Au, íkku òýe ÷ku
fu yÕ÷kn «¼wíðþk¤e, ík¥ðËþeo Au. (210) þwt ÷kufku yu ðkíkLke hkn òuE
hÌkk Au fu yÕ÷kn ðkË¤kuLke AºkAkÞk{kt ykðu yLku Vrh~íkkyku Ãký ykðe
òÞ yLku {k{÷kLkku rLkýoÞ fhe Lkk¾ðk{kt ykðu ? yLku ík{k{ {k{÷kyku
yÕ÷kn íkhV s Vuhððk{kt ykðu Au. (211) RMkhkE÷Lke MktíkkLkÚke ÃkqAku,
y{u íku{Lku fux÷e ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ykÃke ? yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLke f]ÃkkLku
çkË÷e Lkk¾u, ßÞkhu fu íku íkuLkk ÃkkMku ykðe [qfe nkuÞ, íkku yÕ÷kn [ku¬Mk
fXkuh Mkò ykÃkðkðk¤ku Au. (212) ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞwt Au
ËwrLkÞkLkwt SðLk yu ÷kufkuLke Lksh{kt suyku RLfkh fhLkkhk Au yLku íkuyku
E{kLkðk¤kyku Ãkh nMku Au, òu fu suyku Eþ¼Þ hk¾Lkkhkt yLku MktÞ{e Au
íkuyku fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lke Mkh¾k{ýe{kt Wå[ ÃkËku Ãkh nþu, yLku
yÕ÷kn suLku RåAu Au çkuMkw{kh hkuS ykÃke Ëu Au.
(213) ÷kufku yuf ‘WB{ík’ (Mk{wËkÞ) níkk. íku{ýu {ík¼uË fÞkuo, íkku
yÕ÷knu ÃkÞøktçkhkuLku {kufÕÞk ¾wþ¾çkh ykÃkðkðk¤k yLku zhkðLkkh, yLku
íku{Lkk MkkÚku yðíkrhík fÞkuo økútÚk MkíÞLke MkkÚku, suÚke íku rLkýoÞ fhe Ëu yu
ðkíkkuLkku su{kt ÷kufku {ík¼uË fhe hÌkk Au, yLku {ík¼uËku yu s ÷kufkuyu fÞko
su{Lku MkíÞ ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt, yu ÃkAe fu íku{Lkk ÃkkMku MÃkü {køkoËþoLk
ykðe [qõÞwt níkwt, ÃkhMÃkh nXkøkúnLku fkhýu. çkMk, yÕ÷knu ÃkkuíkkLke «uhýkÚke
MkíÞLkk {k{÷k{kt E{kLkðk¤kykuLku MkL{køko Ëu¾kzâku, su{kt íkuyku Í½ze hÌkk
níkk yLku yÕ÷kn suLku RåAu Au MkL{køko çkíkkðe Ëu Au. (214) þwt ík{u yu{
Mk{S ÷eÄwt Au fu ík{u sÒkík{kt Ëk¾÷ ÚkE sþku, ßÞkhu fu nsw ík{khk Ãkh yu
ÃkrhÂMÚkrík rðíke s LkÚke su ík{khkÚke yøkkWLkk ÷kufku Ãkh rðíke níke. íku{Lku
frXLkkEyku yLku íkf÷eVku ÃknkU[e yLku íku{Lku n[{[kðe Lkk¾ðk{kt ykÔÞk,
íÞkt MkwÄe fu ÃkÞøktçkh yLku íku{Lkk MkkÚku E{kLk ÷kðLkkhkyku Ãkkufkhe WXâk fu
yÕ÷knLke {ËË õÞkhu ykðþu ? ÞkË hk¾ku, yÕ÷knLke {ËË Mk{eÃk Au.
(215) ÷kufku ík{Lku ÃkqAu Au fu íkuyku þwt ¾[o fhu ? fne Ëku fu su ÄLk ík{u
¾[o fhþku, íkku íku{kt nf Au ík{khk {kíkk-rÃkíkkLkku yLku Mkøkkðnk÷kykuLkku
yLku yLkkÚkkuLkku yLku ðtr[íkkuLkku yLku {wMkkVhkuLkku, yLku su ¼÷kE ík{u fhþku
íkuLke yÕ÷knLku ¾çkh Au. (216) ík{khk {kxu ÞwØLkku ykËuþ ÚkÞku Au yLku
íku ík{Lku ¼khu «íkeík ÚkkÞ Au. Mkt¼ð Au fu ík{u yuf ðMíkwLku LkkÃkMktË fhku yLku
íku ík{khk {kxu Mkkhe nkuÞ, yLku Mkt¼ð Au fu ík{u yuf ðMíkwLku ÃkMktË fhku yLku
íku ík{khk {kxu ¾hkçk nkuÞ, yLku yÕ÷kn òýu Au, ík{u LkÚke òýíkk.
(217) ÷kufku ík{Lku nwh{íkðk¤k («ríkrcík) {rnLkkyku rðþu ÃkqAu Au
fu íku{kt ÷zðwt fuðwt Au ? fne Ëku fu íku{kt ÷zðwt ¾qçk ¾hkçk Au. Ãkhtíkw yÕ÷knLkk
{køkoÚke hkufðwt yLku íkuLke yð¿kk fhðe yLku {ÂMsËu-nhk{Úke hkufðwt yLku íkuLkk
÷kufkuLku íÞktÚke fkZðk, yÕ÷knLke árüyu íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu ¾hkçk Au, yLku
rVíLkk (WÃkÿð)Úke ðÄkhu ¾hkçk çkqhkE Au, yLku yk ÷kufku ík{khk MkkÚku
çkhkçkh ÷zíkk hnuþu, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ík{Lku ík{khk ËeLk (Ä{o)Úke Vuhðe Ëu
òu ík{khk Ãkh fkçkq «kó fhe ÷u, yLku ík{khk{ktÚke su fkuE ÃkkuíkkLkk ËeLkÚke
Vhe òÞ yLku RLfkhLke nk÷ík{kt {]íÞw Ãkk{u, íkku yuðk ÷kufkuLkk f{kuo ÔÞÚko
ÚkE økÞk, yk÷kuf{kt Ãký yLku Ãkh÷kuf{kt Ãký, yLku íkuyku ykøk{kt
Ãkzðkðk¤k Au, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. (218) yu ÷kufku suyku E{kLk
÷kÔÞk yLku su{ýu rnshík fhe yLku yÕ÷knLkk {køko{kt rsnkË (íkLkíkkuz
Mkt½»ko) fÞkuo, íkuyku yÕ÷knLke ËÞkLkk W{uËðkh Au, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au.
(219) ÷kufku ík{Lku ËkY yLku swøkkh rðþu ÃkqAu Au. fne Ëku fu yk çktLku
ðMíkwyku{kt {kuxku økwLkku Au yLku (òu fu) ÷kufku {kxu Úkkuzktf ÷k¼ Ãký Au, yLku
íkuLkku økwLkku ¾qçk ðÄkhu Au íku{Lkk ÷k¼Úke, yLku íkuyku ík{Lku ÃkqAu Au fu íkuyku
þwt ¾[o fhu. fne Ëku fu su sYhíkÚke ðÄkhu nkuÞ. yk heíku yÕ÷kn ík{khk
{kxu ykËuþkuLkwt ðýoLk fhu Au, suÚke ík{u æÞkLk ykÃkku (220) ËwrLkÞk yLku
ykr¾híkLkk {k{÷k{kt, yLku íkuyku ík{Lku yLkkÚkku rðþu ÃkqAu Au. fne Ëku fu
su{kt íku{Lkwt fÕÞký nkuÞ íku W¥k{ Au, yLku òu ík{u íku{Lku ÃkkuíkkLke MkkÚku Mkk{u÷
fhe ÷ku íkku íkuyku ík{khk ¼kE Au, yLku yÕ÷kn òýu Au fu fkuý çkøkkz ÃkuËk
fhLkkh Au yLku fkuý MkwÄkhýk fhLkkh, yLku òu yÕ÷kn RåAu íkku ík{Lku
{w~fu÷e{kt Lkk¾e Ëuíkku. yÕ÷kn «¼wíðþk¤e, ík¥ðËþeo Au.
(221) yLku {wþTrhf (yLkufuïhðkËe) †eykuÚke rLkfkn Lk fhku ßÞkt
MkwÄe íkuyku E{kLk Lk ÷kðu, yLku E{kLkðk¤e ËkMke ðÄkhu W¥k{ Au yuf {wþTrhf
†eÚke, [knu íku ík{Lku Mkkhe ÷køkíke nkuÞ; yLku ÃkkuíkkLke †eykuLku {wþTrhf
Ãkwhw»kkuLkk rLkfkn{kt Lk ykÃkku ßÞkt MkwÄe íkuyku E{kLk Lk ÷kðu. E{kLkðk¤ku
ËkMk ðÄkhu W¥k{ Au yuf Mðíktºk {wþTrhf Ãkwhw»kÚke, [knu íku ík{Lku Mkkhku ÷køkíkku
nkuÞ. yk ÷kufku ykøk íkhV çkku÷kðu Au yLku yÕ÷kn sÒkík yLku ÃkkuíkkLke f]Ãkk
íkhV çkku÷kðu Au. íku ÃkkuíkkLkk ykËuþkuLku MÃkü YÃku ðýoðu Au, suÚke íkuyku çkkuÄÃkkX
økúný fhu. (222) yLku íkuyku ík{Lku {krMkf-Ä{oLkku ykËuþ ÃkqAu Au. fne
Ëku fu íku yuf yMðåAíkk (Lke ÂMÚkrík) Au. íku{kt †eykuÚke y÷øk hnku (MknðkMk
Lk fhku), yLku ßÞkt MkwÄe íkuyku Ãkrðºk Lk ÚkE òÞ íku{Lkk LkSf Lk òyku
(MknðkMk Lk fhku). ÃkAe ßÞkhu íkuyku Mkkhe heíku Ãkrðºk ÚkE òÞ íkku yu heíku
íku{Lkk ÃkkMku òyku suLkku ykËuþ yÕ÷knu ík{Lku ykÃÞku Au. yÕ÷kn r{ºk hk¾u
Au «kÞrùík fhLkkhkykuLku yLku Ãkrðºk hnuLkkhkykuLku. (223) ík{khe †eyku
ík{khe ¾uíke Au. çkMk, ÃkkuíkkLke ¾uíke{kt su heíku RåAku, òyku yLku ÃkkuíkkLkk
{kxu ykøk¤ {kuf÷ku yLku yÕ÷knÚke zhku yLku òýe ÷ku fu ík{khu yð~Þ íkuLku
{¤ðkLkwt Au, yLku E{kLkðk¤kykuLku ¾wþ¾çkh Mkt¼¤kðe Ëku.
(224) yLku yÕ÷knLku ÃkkuíkkLke MkkuøktËku {kxu çknkLkwt Lk çkLkkðku fu ík{u
¼÷kE Lk fhku, MktÞ{ Lk Ëk¾ðku yLku ÷kufku ðå[u Mkw÷un Lk fhkðku. yÕ÷kn
Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (225) yÕ÷kn ík{khe rLkhwÆu~Þ MkkuøktËku {kxu
ík{Lku LkÚke Ãkfzíkku, çkÕfu íku yu fkÞo {kxu Ãkfz fhu Au su ík{khkt ÓËÞku fhu
Au, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, MknLkþe÷ Au. (226) su ÷kufku ÃkkuíkkLke
ÃkíLkeykuLku Lk {¤ðkLkk MkkuøktË ¾kE ÷u, íku{Lkkt {kxu [kh {rnLkk MkwÄeLke
{nuík÷ Au. ÃkAe òu íkuyku ‘hwsqy’ fhe ÷u (yÚkkoík ÃkkuíkkLke ÃkíLkeyku íkhV
ÃkkAk ð¤u), íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (227) yLku òu íkuyku
ík÷kfLkku rLkýoÞ fhu, íkku [ku¬Mk yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(228) yLku ík÷kf ykÃku÷ †eyku ÃkkuíkkLku ºký {krMkf-Ä{o MkwÄe hkufe hk¾u,
yLku òu yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾u Au
íkku íku{Lkk {kxu òEÍ (ÞkuøÞ) LkÚke fu íkuyku yu ðMíkwLku AwÃkkðu su yÕ÷knu
ÃkuËk fhu÷ Au íku{Lkk Ãkux{kt, yLku yu ËhBÞkLk íku{Lkkt Ãkríkyku íku{Lku Vhe ÃkkAe
çkku÷kððkLkku yrÄfkh hk¾u Au òu íkuyku Mkw÷un fhðk {ktøku, yLku yk †eyku
{kxu Mkk{kLÞ rLkÞ{kLkwMkkh yu s «fkhLkkt nfku Au su heíku Mkk{kLÞ rLkÞ{k-
LkwMkkh íku{Lkk rþhu sðkçkËkheyku Au, yLku Ãkwhw»kkuLkwt MÚkkLk íku{Lke íkw÷Lkk{kt
Úkkuzwtf ðÄkhu Au, yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(229) ík÷kf çku ðkh Au. ÃkAe fkt íkku fkLkqLk yLkwMkkh hk¾e ÷uðwt Au,
yÚkðk ¼÷e heíku rðËkÞ fhe Ëuðwt, yLku ík{khk {kxu yu òEÍ (ðiÄ) LkÚke fu
ík{u su ftE †eykuLku ykÃÞwt Au íku{ktÚke ftEf ÷E ÷ku, Ãkhtíkw yu fu çktLkuLku ¼Þ
nkuÞ fu íkuyku yÕ÷knLke Mke{kyku Ãkh {¬{ Lknª hne þfu. ÃkAe òu ík{Lku
yu zh nkuÞ fu çktLku yÕ÷knLke Mke{kykuLkwt Ãkk÷Lk Lknª fhe þfu, íkku çktLku Ãkh
økwLkku LkÚke yu ÄLk{kt suLku †e rVËÞk (yÚko-Ëtz){kt ykÃke Ëu. yk yÕ÷knLke
Mke{kyku Au, íkku íkuLkkÚke çknkh Lk Lkef¤ku, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLke
Mke{kykuLkwt WÕ÷t½Lk fhu, íkku yu s ÷kufku yíÞk[khe Au. (230) ÃkAe òu íku
íkuLku ík÷kf ykÃke Ëu, íkku íkuLkk ÃkAe íku †e íkuLkk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) LkÚke íÞkt
MkwÄe fu íku fkuE yLÞ Ãkwhw»k MkkÚku rLkfkn Lk fhu. ÃkAe òu íku Ãkwhw»k íkuLku ík÷kf
ykÃke Ëu íkku økwLkku LkÚke yk çktLku Ãkh fu Vhe {¤e òÞ yu þhíku fu íku{Lku
yÕ÷knLke Mke{kyku Ãkh fkÞ{ hnuðkLke ykþk nkuÞ. yk EïheÞ rLkÞ{ku
Au, suLku íku ðýoðe hÌkku Au yu ÷kufku {kxu suyku çkwrØþk¤e Au. (231) yLku
ßÞkhu ík{u †eykuLku ík÷kf ykÃke Ëku yLku íkuýeyku íku{Lke RÆík MkwÄe ÃknkU[e
òÞ, íkku íku{Lku rLkÞ{kLkwMkkh hk¾e ÷ku yÚkðk rLkÞ{kLkwMkkh rðËkÞ fhe Ëku,
yLku íkf÷eV ykÃkðkLkk ykþÞÚke Lk hkufku, suÚke íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh fhku,
yLku su ykðwt fhþu, íkuýu ÃkkuíkkLkwt ½ýwt s ¾hkçk fÞwO, yLku yÕ÷knLke ykÞíkkuLku
h{ík Lk çkLkkðku, yLku ÞkË fhku ÃkkuíkkLkk Ãkh yÕ÷knLke f]ÃkkLku yLku yu økútÚk
yLku znkÃkýLku su íkuýu ík{khe rþ¾k{ý {kxu yðíkrhík fhu÷ Au, yLku
yÕ÷knÚke zhku yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwÚke {krníkøkkh Au.
(232) yLku ßÞkhu ík{u ÃkkuíkkLke †eykuLku ík÷kf ykÃke Ëku yLku íkuýeyku
ÃkkuíkkLke RÆík Ãkqhe fhe ÷u, íkku íku{Lku Lk hkufku fu íkuýeyku ÃkkuíkkLkk ÃkríkykuÚke
rLkfkn fhe ÷u, ßÞkhu fu íkuyku rLkÞ{kLkwMkkh ÃkhMÃkh hkS ÚkE òÞ. yk þe¾
ykÃkðk{kt ykðu Au yu ÔÞÂõíkLku su ík{khk{ktÚke yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh rðïkMk hk¾íkku nkuÞ. yk ík{khk {kxu ðÄkhu Ãkrðºk
íku{s MÃkü yLku rþü heík Au, yLku yÕ÷kn òýu Au, ík{u LkÚke òýíkk.
(233) yLku {kíkkyku ÃkkuíkkLkk çkk¤fLku ÃkqhuÃkqhk çku ð»ko MkwÄe ËqÄ Ãkeðzkðu, yu
÷kufku {kxu suyku MktÃkqýo {wÆík MkwÄe ËqÄ Ãkeðzkððk [knu, yLku suLkwt çkk¤f Au
íkuLkk rþhu Au yu {kíkkykuLkwt ¼hý-Ãkku»ký yLku fÃkzkt Mkk{kLÞ rLkÞ{ yLkwMkkh.
fkuELku ykËuþ ykÃkðk{kt ykðíkku LkÚke, Ãkhtíkw íkuLke MknLk-þÂõík yLkwMkkh. Lk
fkuE {kíkkLku íkuLkk çkk¤f {kxu íkf÷eV ykÃkðk{kt ykðu yLku Lk fkuE rÃkíkkLku
íkuLkk çkk¤fLkk fkhýu, yLku yk s sðkçkËkhe ðkhMkËkh Ãkh Ãký Au. ÃkAe òu
çktLku ÃkhMÃkh Mkt{rík yLku Mk÷kn-{Mk÷íkÚke ËqÄ Akuzkððk {køku íkku çktLku Ãkh fkuE
økwLkku LkÚke, yLku òu ík{u RåAku fu ÃkkuíkkLkk çkk¤fLku fkuE yLÞÚke ËqÄ Ãkeðzkðku
íÞkhu Ãký ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke, yu þhíku fu ík{u rLkÞ{kLkwMkkh yu yËk
fhe Ëku su ík{u íku{Lku ykÃkðk Lk¬e fhu÷ níkwt, yLku yÕ÷knÚke zhku yLku òýe
÷ku fu su ftE ík{u fhku Aku, yÕ÷kn íkuLku òuE hÌkku Au.
(234) yLku ík{khk{ktÚke su ÷kufku {]íÞw Ãkk{u yLku ÃkíLkeyku AkuzeLku òÞ,
íku ÃkíLkeyku ÃkkuíkkLku [kh {rnLkk ËMk rËðMk MkwÄe hkufe hk¾u. ÃkAe ßÞkhu íkuyku
ÃkkuíkkLke {wÆík Ãkqhe fhe ÷u, íkku su ftE íkuyku ÃkkuíkkLke òík rðþu rLkÞ{kLkwMkkh
fhu íkuLkku ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke, yLku yÕ÷kn ík{khk fkÞkuoÚke Mkkhe heíku
{krníkøkkh Au. (235) yLku ík{khk {kxu yu ðkík{kt fkuE økwLkku LkÚke fu yk
†eykuLku (÷øLkLkku) MktËuþ ykÃkðk{kt fkuE ðkík MktfuíkLkk YÃk{kt fnku yÚkðk
ÃkkuíkkLkk {Lk{kt AwÃkkðe hk¾ku. yÕ÷knLku ¾çkh Au fu ík{Lku íkuLkwt æÞkLk yð~Þ
ykðþu. Ãkhtíkw AqÃke heíku íku{Lkk MkkÚku fku÷-fhkh Lk fhku. ík{u íku{Lkk MkkÚku
{kºk rLkÞ{kLkwMkkh fkuE ðkík fhe þfku Aku, yLku rLkfknLkku RhkËku íÞkt MkwÄe
Lk fhku ßÞkt MkwÄe rLkÄkorhík {wÆík Mk{kó Lk ÚkE òÞ, yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn
òýu Au su ftE ík{khk ÓËÞku{kt Au. çkMk, íkuLkkÚke zhku yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn
ûk{kþe÷ yLku MknLkþe÷ Au. (236) òu ík{u †eykuLku yuðe ÂMÚkrík{kt ík÷kf
ykÃkku fu Lk íku{Lku ík{u MÃkþo fÞkuo Au yLku Lk íku{Lkk {kxu fkuE {nTh Lk¬e fhu÷
Au, íkku íku{Lke {nTh rðþu ík{khe fkuE sðkçkËkhe LkÚke. y÷çk¥k, íku{Lku
Mkk{kLÞ heík yLkwMkkh ftE Mkk{kLk ykÃke Ëku, ûk{íkk hk¾íkk ÔÞÂõík Ãkh íkuLke
nurMkÞík yLkwMkkh Au yLku ûk{íkk Lk hk¾íkk ÔÞÂõík Ãkh íkuLke nurMkÞík yLkwMkkh.
yk ¼÷kE fhLkkh ÔÞÂõíkyku Ãkh yrLkðkÞo Au. (237) yLku òu ík{u ík÷kf
ykÃkku yu Ãknu÷k fu íku{Lku MÃkþo fhku yLku ík{u íku{Lkk {kxu fkuE {nTh Ãký Lk¬e
fhe [qõÞk Aku, íkku sux÷e {nTh ík{u Lk¬e fhe nkuÞ íkuLke yzÄe yËk fhe
Ëku, rMkðkÞ fu íku {kV fhe Ëu, yÚkðk íku Ãkwhw»k {kV fhe Ëu suLkk nkÚk{kt rLkfknLkwt
çktÄLk Au, yLku ík{khwt {kV fhe Ëuðwt íkfðk (Eþ¼Þ yLku MktÞ{)Úke ðÄkhu
LkSf Au, yLku ÃkhMÃkh WÃkfkh fhðkÚke økV÷ík Lk fhku. su ftE ík{u fhku Aku
yÕ÷kn íkuLku òuE hÌkku Au.
(238) [wMík Ãkk÷Lk fhku Lk{kÍkuLkwt yLku [wMík Ãkk÷Lk fhku ðå[uLke
Lk{kÍLkwt, (239) yLku Q¼k ÚkE òyku yÕ÷kn Mk{ûk ykSSÃkqðof. òu
ík{Lku ykþtfk nkuÞ íkku ÃkøkÃkk¤k yÚkðk Mkðkhe Ãkh ÃkZe ÷ku. ÃkAe ßÞkhu
þktríkLke ÂMÚkrík WÃk÷çÄ ÚkE òÞ íkku yÕ÷knLku yu heíku ÞkË fhku su íkuýu ík{Lku
þe¾ðkzâwt Au, suLku ík{u Lk níkk òýíkk. (240) yLku ík{khk Ãkife su ÷kufku
{]íÞw Ãkk{u yLku ÃkíLkeyku Akuze hÌkk nkuÞ, íkuyku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeyku rðþu
ðrMkÞík fhe Ëu fu yuf ð»ko MkwÄe íku{Lku ½h{kt hk¾eLku ¾[o ykÃkðk{kt ykðu.
ÃkAe òu íkuýeyku MðÞt ½h Akuze Ëu íkku su ftE íkuýeyku ÃkkuíkkLke òík rðþu
rLkÞ{kLkwMkkh fhu, íkuLkku ík{khk Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke. yÕ÷kn «¼wíðþk¤e
Au, ík¥ðËþeo Au. (241) yLku su †eykuLku ík÷kf ykÃkðk{kt ykðe Au íku{Lku
Ãký rLkÞ{kLkwMkkh ¾[o ykÃkðkLkku Au. yk yrLkðkÞo Au yÕ÷knÚke zhLkkhk
÷kufku {kxu. (242) yk heíku yÕ÷kn ík{khk {kxu ÃkkuíkkLkk ykËuþkuLku MÃkü
YÃku ðýoðu Au, suÚke ík{u Mk{òu.
(243) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, suyku ÃkkuíkkLkk ½hku{ktÚke {]íÞwLkk
zhÚke ¼køke økÞk yLku íkuyku nòhkuLke MktÏÞk{kt níkk. íkku yÕ÷knu íku{Lku
fÌkwt, {he òyku. ÃkAe yÕ÷knu íku{Lku Sðtík fÞko. rLk:þtf, yÕ÷kn ÷kufku
Ãkh f]Ãkk fhðkðk¤ku Au. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku yk¼kh ÔÞõík LkÚke fhíkk.
(244) yLku yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zku yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh,
Mkðo¿k Au. (245) fkuý Au su yÕ÷knLku fÍuo-nMkLk (W¥k{ Éý) ykÃku fu
yÕ÷kn íkuLku ðÄkheLku yLkuføkýwt fhe Lkk¾u, yLku yÕ÷kn s íktøke ÃkuËk fhu
Au yLku MktÃkÒkíkk Ãký, yLku ík{u Mkki íkuLkk s íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþku.
(246) þwt ík{u (ÃkÞøktçkh) {qMkk ÃkAe RMkhkE÷Lke MktíkkLkLkk MkhËkhkuLku
LkÚke òuÞk, ßÞkhu fu íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku fÌkwt fu y{khk {kxu yuf
çkkËþkn rLkÞwõík fhe Ëku, suÚke y{u yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zeyu. ÃkÞøktçkhu
sðkçk ykÃÞku : yuðwt Lk ÚkkÞ fu ík{Lku ÞwØLkku ykËuþ ykÃkðk{kt ykðu íÞkhu
ÞwØ Lk fhku. íku{ýu fÌkwt fu fuðe heíku ÚkE þfu Au fu y{u ÞwØ Lk fheyu yÕ÷knLkk
{køko{kt, ßÞkhu fu y{Lku y{khk ½hku{ktÚke fkZe {qfðk{kt ykÔÞk Au yLku
y{khk çkk¤fkuÚke y÷øk fhe Lkk¾ðk{kt ykÔÞk Au ? ÃkAe ßÞkhu ÞwØLkku
ykËuþ ÚkÞku íkku Úkkuzk ÷kufku rMkðkÞ Mkki Vhe økÞk, yLku yÕ÷kn òr÷{kuLku
Mkkhe heíku òýu Au. (247) yLku íku{Lkk ÃkÞøktçkhu íku{Lku fÌkwt : yÕ÷knu
íkk÷qíkLku ík{khk {kxu çkkËþkn rLkÞwõík fÞkuo Au. íku{ýu fÌkwt fu ykLku y{khk
Ãkh çkkËþkne fuðe heíku {¤e þfu Au, ßÞkhu fu íkuLke Mkh¾k{ýe{kt y{u
çkkËþkneLkk ðÄkhu nfËkh Aeyu, yLku íkuLkk ÃkkMku ðÄkhu ÄLkËku÷ík Ãký LkÚke.
ÃkÞøktçkhu fÌkwt fu yÕ÷knu ík{khe Mkh¾k{ýe{kt íkuLku ÃkMktË fÞkuo Au íkÚkk ¿kkLk
yLku þheh (Mkkicð) íkuLku ðÄkhu «ËkLk fhu÷ Au, yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkwt hkßÞ
suLku RåAu Au, ykÃku Au. yÕ÷kn ¾qçk WËkh Au, Mkðo¿k Au. (248) yLku íku{Lkk
ÃkÞøktçkhu íku{Lku fÌkwt fu íkk÷qíkLkk çkkËþkn nkuðkLke rLkþkLke yu Au fu ík{khk
ÃkkMku yu MktËqf ykðe sþu, su{kt ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke ík{khk {kxu
MkktíðLkk Au yLku {qMkk yLku nkYLkLkk W¥khkrÄfkheykuyu {qfu÷ ÞkËøkkhku Au.
yk MktËqfLku Vrh~íkkyku ÷ELku ykðþu. íku{kt ík{khk {kxu {kuxe rLkþkLke Au,
òu ík{u rðïkMk hk¾Lkkhkt Aku.
(249) ÃkAe ßÞkhu íkk÷qík MkiLÞLku ÷ELku LkeféÞku, íkku íkuýu fÌkwt : yÕ÷kn
ík{Lku yuf LkËe ðzu ys{kðþu. çkMk, suýu íkuLkwt Ãkkýe ÃkeÄwt íku {khku MkkÚke
LkÚke yLku suýu íkuLku Lk [kÏÞwt íku {khku MkkÚke Au, rMkðkÞ fu fkuE ÃkkuíkkLkk nkÚkÚke
¾kuçkk sux÷wt ÷E ÷u. íkku íku{ýu íku{ktÚke ¾qçk (Ãkkýe) ÃkeÄwt Úkkuzktf ÷kufku
rMkðkÞ. ÃkAe ßÞkhu íkk÷qík yLku suyku íkuLkk MkkÚku E{kLk Ãkh yzøk hÌkk níkk,
LkËe Ãkkh fhe [qõÞk, íkku íku ÷kufku çkkuÕÞk fu yksu ò÷qík yLku íkuLkk MkiLÞÚke
÷zðkLke y{khe þÂõík LkÚke. su ÷kufku yu òýíkk níkk fu íkuyku yÕ÷knÚke
{¤ðkLkk Au, íku{ýu fÌkwt fu fux÷kÞ LkkLkk Mk{qnku yÕ÷knLkk ykËuþÚke {kuxk
Mk{qnku Ãkh ð[oMðþk¤e hÌkk Au, yLku yÕ÷kn ÄiÞo fhLkkhkykuLke MkkÚku Au,
(250) yLku ßÞkhu ò÷qík yLku íkuLkk MkiLÞÚke íku{Lkku Mkk{Lkku ÚkÞku, íkku íku{ýu
fÌkwt : nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! y{khk Ãkh ÄiÞoLke ð»kko fh yLku y{khk fË{
s{kðe Ëu yLku yk RLfkh fhLkkhkyku Mkk{u y{khe MknkÞíkk fh.
(251) ÃkAe íku{ýu yÕ÷knLkk ykËuþÚke íku{Lku ÃkhksÞ ykÃÞku, yLku
ËkQËu ò÷qíkLku {khe LkkÏÞku, yLku yÕ÷knu ËkQËLku hkßÞ yLku çkwrØ{¥kk
«ËkLk fhe yLku su ðMíkwykuLkwt RåAâwt, ¿kkLk ykÃÞwt, yLku òu yÕ÷kn fux÷kf
÷kufkuLku fux÷kf ðzu Ëqh Lk fhíkku hnu, íkku Ähíke çkøkkz yLku WÃkÿðÚke ¼hkE
òÞ. Ãkhtíkw yÕ÷kn ËwrLkÞkðk¤kyku Ãkh {kuxe f]Ãkk fhðkðk¤ku Au.
(252) yk yÕ÷knLke ykÞíkku Au, su y{u ík{Lku MÃkü YÃku Mkt¼¤kðeyu
Aeyu, yLku rLk:MktËun ík{u ÃkÞøktçkhku Ãkife Aku. *(253) yk ÃkÞøktçkhku{ktÚke
fux÷kfLku y{u fux÷kf Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe Au. íku{Lkk{ktÚke fux÷kfLke MkkÚku
yÕ÷knu ðkíkko÷kÃk fÞkuo, yLku fux÷kfLkk Ëhßòyku Wå[ fÞko, yLku y{u
EMkk rçkLk {hÞ{Lku ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ykÃke yLku y{u íku{Lke {ËË Ynw÷-
fwÆwMk (Ãkrðºk ykí{k) ðzu fhe, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku íku{Lkk ÃkAe
ykðLkkhk ÷kufku MÃkü ykËuþ ykðe økÞk ÃkAe Lk ÷zíkk, Ãkhtíkw íku{ýu {ík¼uË
fÞkuo. ÃkAe íku{Lkk{ktÚke fkuE E{kLk ÷kÔÞwt yLku fkuEyu RLfkh fÞkuo, yLku
òu yÕ÷kn RåAíkku íkku íkuyku Lk ÷zíkk, Ãkhtíkw yÕ÷kn su RåAu Au íku fhu Au.
(254) nu E{kLkðk¤kyku ! ¾[o fhku yu ðMíkwyku{ktÚke su y{u ík{Lku
«ËkLk fhe Au, yu rËðMk ykðu íku Ãknu÷k su{kt Lk ¾heË-ðu[ký Au yLku Lk
r{ºkíkk, Lk ¼÷k{ý, yLku suyku yð¿kkfkheyku Au íkuyku s yíÞk[kh
fhLkkhkt Au. (255) yÕ÷kn, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íku Sðtík Au,
MkkiLku Mkt¼k¤Lkkh. íkuLku Lk Ÿ½ ykðu Au, Lk rLkÿk. íkuLkwt s Au su ftE ykfkþku{kt
yLku Ähíke{kt Au. fkuý Au su íkuLkk ÃkkMku íkuLke ÃkhðkLkøke ðøkh ¼÷k{ý fhu.
íku òýu Au su ftE íku{Lkk ykøk¤ Au yLku su ftE íku{Lkk ÃkkA¤ Au, yLku íkuyku
íkuLkk ¿kkLk{ktÚke fkuE ðMíkwLku Ãkk{e þfíkk LkÚke, Ãkhtíkw su íku RåAu. íkuLke Mk¥kk
ykfkþku yLku Ähíke Ãkh AðkÞu÷e Au. íku Úkkfíkku LkÚke íkuLku Mkt¼k¤ðkÚke, yLku
yu s Au Wå[ Ëhßòðk¤ku, {nkLk. (256) ËeLk (Ä{o)Lkk {k{÷k{kt fkuE
çk¤sçkhe LkÚke. {køkoËþoLk, ÃkÚk¼úüíkkÚke y÷øk ÚkE [qõÞwt Au. çkMk, su
ÔÞÂõík þiíkkLkLkku RLfkh fhu yLku yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kðu íkuýu yuðku {sçkqík
Mknkhku Ãkfze ÷eÄku su íkqxðkðk¤ku LkÚke, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh yLku
òýðkðk¤ku Au. (257) yÕ÷kn fk{ çkLkkððkðk¤ku Au E{kLkðk¤kykuLkkt,
íku íku{Lku ytÄfkh{ktÚke fkZeLku «fkþ íkhV ÷kðu Au, yLku su{ýu RLfkh fÞkuo
íku{Lkkt r{ºkku þiíkkLk Au, íku íku{Lku «fkþ{ktÚke fkZeLku ytÄfkh íkhV ÷E òÞ
Au. yk ykøk{kt sLkkhk ÷kufku Au, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(258) þwt ík{u íkuLku LkÚke òuÞku, suýu Rçkúkne{Úke íkuLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) rðþu rððkË fÞkuo, fu{ fu yÕ÷knu íkuLku Mk¥kk «ËkLk fhe níke.
ßÞkhu Rçkúkne{u fÌkwt fu {khku hçk yu Au su Sðkzu Au yLku {khu Au. íku çkkuÕÞku
fu nwt Ãký Sðkzwt Awt yLku {khwt Awt. Rçkúkne{u fÌkwt fu yÕ÷kn MkqÞoLku Ãkqðo{ktÚke
fkZu Au, ík{u íkuLku Ãkrù{{ktÚke fkZe çkíkkðku. íÞkhu íku RLfkh fhLkkh MíkçÄ
ÚkE økÞku, yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku {køko çkíkkðíkku LkÚke.
(259) yÚkðk yu ÔÞÂõík su yuf ðMíke{ktÚke ÃkMkkh ÚkÞku, yLku íku ðMíke
ÃkkuíkkLke Aíkku Ãkh ŸÄe Ãkzu÷e níke. íkuýu fÌkwt : Lkkþ ÃkkBÞk ÃkAe yÕ÷kn
yk ðMíkeLku fuðe heíku MkSðLk fhþu ? ÃkAe yÕ÷knu íkuLkk Ãkh yufMkku ð»ko
MkwÄe {]íkkðMÚkk ÔÞkó fhe ËeÄe. ÃkAe íkuLku MkSðLk fÞkuo. yÕ÷knu ÃkqAâwt :
ík{u fux÷e ðkh yk ÂMÚkrík{kt hÌkk ? íkuýu fÌkwt fu yuf rËðMk yÚkðk yuf
rËðMkÚke ftEf ykuAe ðkh MkwÄe. yÕ÷knu fÌkwt : Lkk, çkÕfu ík{u yufMkku ð»ko
hÌkk Aku. nðu ík{u ÃkkuíkkLke ¾kðk-ÃkeðkLke ðMíkwykuLku swyku fu íku Mkze LkÚke
yLku ÃkkuíkkLkk økÄuzkLku swyku, yLku yux÷k {kxu fu y{u ík{Lku yuf rLkþkLke
çkLkkðe ËEyu ÷kufku {kxu, yLku nkzfkyku íkhV swyku, fuðe heíku y{u íkuLkku
Zkt[ku Q¼ku fheyu Aeyu, ÃkAe íkuLkk Ãkh {ktMk [Zkðeyu Aeyu. çkMk, ßÞkhu
íkuLkk Ãkh MÃkü ÚkE økÞwt íkku fÌkwt, nwt òýwt Awt fu rLk:þtf yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt
Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (260) yLku ßÞkhu Rçkúkne{u fÌkwt fu, nu {khk Ãkk÷Lknkh !
{Lku çkíkkðe Ëu fu íkwt {zËkykuLku fE heíku MkSðLk fheþ. yÕ÷knu fÌkwt : þwt
ík{Lku rðïkMk LkÚke ? Rçkúkne{u fÌkwt : fu{ Lknª, Ãkhtíkw yux÷k {kxu fu {khk
ÓËÞLku MkktíðLkk «kó ÚkE òÞ. Vh{kÔÞwt : ík{u [kh Ãkûkeyku ÷ku yLku íku{Lku
ÃkkuíkkLkk MkkÚku n¤kðe-{¤kðe ÷ku. ÃkAe íku{ktÚke ËhufLku yuf-yuf Ãknkze Ãkh
{qfe Ëku. ÃkAe íku{Lku çkku÷kðku. íku ík{khk ÃkkMku Ëkuzíkkt ykðe sþu, yLku òýe
÷ku fu yÕ÷kn «¼wíðþk¤e, ík¥ðËþeo Au.
(261) su ÷kufku ÃkkuíkkLkk ÄLkLku yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[o fhu Au íku{Lkwt
WËknhý yuðwt Au, òýu yuf Ëkýku nkuÞ, suLkkÚke Mkkík zwtzk Lkef¤u, Ëhuf zwtzk{kt
yufMkku Ëkýk nkuÞ, yLku yÕ÷kn ð]rØ «ËkLk fhu Au suLkk {kxu RåAu Au, yLku
yÕ÷kn ¾qçk WËkh Au, Mkðo¿k Au. (262) su ÷kufku ÃkkuíkkLkk ÄLkLku yÕ÷knLkk
{køko{kt ¾[o fhu Au, íÞkhçkkË ¾[o fÞko ÃkAe Lk WÃkfkh síkkðu Au yLku Lk
íkf÷eV ykÃku Au, íku{Lkk {kxu íku{Lkk hçk ÃkkMku íkuLkwt ð¤íkh Au, yLku íku{Lkk
{kxu Lk fkuE ¼Þ Au yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu. (263) Wr[ík ðkík fne Ëuðe
yLku Ëhøkwsh fhe Ëuðwt yu ËkLkÚke ðÄkhu W¥k{ Au suLkk ÃkAe fü ykÃkðkLkwt
nkuÞ, yLku yÕ÷kn yLkÃkurûkík-rLkMÃk]n Au, yíÞtík WËkh Au. (264) nu
E{kLkðk¤kyku ! WÃkfkh síkkðeLku yLku fü ykÃkeLku ÃkkuíkkLkk ËkLkLku ÔÞÚko
Lk fhku, su heíku yu ÔÞÂõík su ÃkkuíkkLkwt ÄLk Ëu¾kzðk ¾kíkh ¾[o fhu Au yLku íku
yÕ÷kn yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkku. çkMk,
ykLkwt áüktík yuðwt Au, òýu yuf ¾zf nkuÞ, suLkk Ãkh Úkkuzef {kxe nkuÞ, ÃkAe
íkuLkk Ãkh ¼khu ðhMkkË Ãkzu yLku íku íkuLku íkÆLk MkkV fhe Lkk¾u. ykðk ÷kufkuLku
ÃkkuíkkLke f{kýe ftE s nkÚk Lknª ÷køku, yLku yÕ÷kn yð¿kkfkheykuLku {køko
çkíkkðíkku LkÚke.
(265) yLku yu ÷kufkuLkwt áüktík suyku ÃkkuíkkLkk ÄLkLku yÕ÷knLke
«MkÒkíkk fksu yLku ÃkkuíkkLkk {LkLke áZíkk {kxu ¾[o fhu Au, yuf çkøke[kLke
su{ Au, su Ÿ[kE Ãkh nkuÞ. íkuLkk Ãkh òuhÚke ðhMkkË Ãkzu íkku íkuLkk V¤Lke
WÃks çk{ýe ÚkE økE, yLku òu òuhÚke ðhMkkË Lk Ãkzu íkku n¤ðe ð»kko
Ãký ÃkÞkoó Au, yLku su ftE ík{u fhku Aku yÕ÷kn íkuLku òuE hÌkku Au. (266)
þwt ík{khk{ktÚke fkuE ÔÞÂõík yu ÃkMktË fhu Au fu íkuLkk ÃkkMku ¾sqhku yLku ÿkûkLkku
yuf çkøke[ku nkuÞ, íkuLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nkuÞ. íku{kt íkuLkk {kxu Ëhuf
«fkhLkkt V¤ku nkuÞ, yLku íku ð]Ø ÚkE òÞ yLku íkuLkk çkk¤fku nsw yþõík
nkuÞ. íÞkhu yk çkøke[k Ãkh yuf [¢ðkík ykðu, su{kt ykøk nkuÞ. ÃkAe
íku çkøke[ku çk¤e òÞ. yÕ÷kn yk heíku ík{khk {kxu ¾ku÷e-¾ku÷eLku
rLkþkLkeyku ðýoðu Au, suÚke ík{u rð[khku.
(267) nu E{kLkðk¤kyku ! ¾[o fhku W¥k{ ðMíkwLku ÃkkuíkkLke f{kýe{ktÚke
yLku íku{ktÚke su y{u s{eLk{kt ík{khk {kxu WíÃkÒk fÞwO Au, íku{s Lkfk{e yLku
¾hkçk ðMíkwLkku RhkËku Lk fhku fu íku{ktÚke ¾[o fhku, ßÞkhu fu ík{u MðÞt íkuLku
÷uðkLkwt ÃkMktË Lk fhku, rMkðkÞ fu Ëw÷oûk fhe òyku, yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn
rLkhÃkuûk yLku rLkMÃk]n Au, ¾qçkeykuðk¤ku Au. (268) þiíkkLk ík{Lku rLkÄoLkíkkÚke
zhkðu Au yLku ¾hkçk ðkíkLke þe¾ ykÃku Au, yLku yÕ÷kn ð[Lk ykÃku Au
ÃkkuíkkLke çkrûkMkLkwt yLku f]ÃkkLkwt, yLku yÕ÷kn ¾qçk WËkh Au, òýðkðk¤ku
Au. (269) íku suLku RåAu Au rnf{ík (ík¥ðËŠþíkk) ykÃke Ëu Au, yLku suLku
rnf{ík {¤e íkuLku {kuxe Ëku÷ík {¤e økE, yLku rþ¾k{ý yu s ÷kufku «kó
fhu Au suyku çkwrØþk¤e Au.
(270) yLku ík{u su ¾[o fhku Aku yÚkðk su ‘LkÍh’ ({kLkíkk) {kLkku Aku
íkuLku yÕ÷kn òýu Au yLku yíÞk[kheykuLkku fkuE MknkÞf LkÚke. (271) òu
ík{u ík{khwt ËkLk ònuh fheLku ykÃkku íkku Ãký Mkkhwt Au yLku òu ík{u íkuLku AwÃkkðeLku
sYhík{tËkuLku ykÃkku íkku ík{khk {kxu ðÄkhu Mkkhwt Au, yLku yÕ÷kn ík{khk
økwLkkykuLku Ëqh fhe Ëuþu yLku yÕ÷kn ík{khkt f{kuoÚke {krníkøkkh Au.
(272) yk{Lku MkL{køko Ãkh ÷kððwt ík{khwt ËkrÞíð LkÚke, çkÕfu yÕ÷kn suLku
RåAu Au {køkoËþoLk ykÃku Au, yLku su ÄLk ík{u ¾[o fhþku ÃkkuíkkLkk {kxu s
fhþku, yLku ík{u ¾[o Lk fhku Ãkhtíkw yÕ÷knLke «MkÒkíkk {kxu, yLku ík{u su
ÄLk ¾[o fhþku íku ík{Lku Ãkqhwt fhe ykÃkðk{kt ykðþu yLku ík{khk {kxu íku{kt
fkuE f{e Lknª fhðk{kt ykðu. (273) ËkLk yu sYhík{tË ÷kufku {kxu Au suyku
yÕ÷knLkk {køko{kt ½uhkE økÞk Au yLku s{eLk{kt ËkuzÄqÃk LkÚke fhe þfíkk.
yòý ÔÞÂõík íku{Lku ÄLkðkLk Mk{su Au íku{Lkk Lk {ktøkðkLkk fkhýu. ík{u íku{Lku
íku{Lkk [nuhkÚke yku¤¾e þfku Aku. íkuyku ÷kufkuLkk ÃkkA¤ Ãkze sELku {ktøkíkk
LkÚke, yLku su ÄLk ík{u ¾[o fhþku íku yÕ÷knLku ¾çkh Au. (274) su ÷kufku
ÃkkuíkkLkwt ÄLk hkík yLku rËðMk, AqÃke heíku yLku ònuh{kt ¾[o fhu Au, íku{Lkk
{kxu íku{Lkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke ÃkkMku ð¤íkh Au, yLku íku{Lkk {kxu Lk
fkuE ¼Þ Au yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu.
(275) su ÷kufku ÔÞks ¾kÞ Au, íkuyku fÞk{ík{kt Lknª WXu, Ãkhtíkw yu
ÔÞÂõíkLke su{ suLku þiíkkLku MÃkþo fheLku ½u÷ku yLku Ãkkøk÷ çkLkkðe ËeÄku nkuÞ.
yk yux÷k {kxu fu íku{ýu fÌkwt fu ðuÃkkh fhðku Ãký yuðwt s Au su{ fu ÔÞks
÷uðwt. òu fu yÕ÷knu ðuÃkkhLku n÷k÷ (ðiÄ) XhkÔÞwt Au yLku ÔÞksLku nhk{
(yðiÄ) fhu÷ Au. ÃkAe su ÔÞÂõíkLkk ÃkkMku íkuLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
rþ¾k{ý ÃknkU[e yLku íku yxfe økÞku, íkku su ftE íku ÷E [qõÞku íku íkuLkk {kxu
Au, yLku íkuLkku {k{÷ku yÕ÷knLku Mkw«ík Au, yLku su ÔÞÂõík Vhe yuðwt s fhu
íkku yu s ÷kufku LkfoðkMke Au, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. (276) yÕ÷kn
ÔÞksLku ½xkzu Au yLku ËkLkLku ðÄkhu Au, yLku yÕ÷kn ÃkMktË LkÚke fhíkku f]íkÎLk
yLku yÃkfkhe ÷kufkuLku yLku økwLkuøkkhkuLku. (277) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk
÷kÔÞk yLku Mkíf{kuo fÞko yLku Lk{kÍLke ÃkkçktËe fhe yLku Ífkík yËk fhe,
íku{Lkk {kxu íku{Lkwt ð¤íkh Au íku{Lkk hçk ÃkkMku. íku{Lkk {kxu Lk fkuE ¼Þ Au
yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu.
(278) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku yLku su ÔÞks çkkfe hne
økÞwt Au íkuLku Akuze Ëku, òu ík{u {kur{Lk (yÕ÷kn{kt ykMÚkk Ähkðku) Aku.
(279) òu ík{u ykðwt LkÚke fhíkk íkku yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷ (RþËqík)
íkhVÚke ÷zkE {kxu MkkðÄkLk ÚkE òyku, yLku òu ík{u íkkiçkk («kÞrùík) fhe
÷ku íkku {q¤ hf{ ({wÆ÷)Lkk ík{u nfËkh Aku. Lk ík{u fkuELkk MkkÚku yLÞkÞ
fhku yLku Lk ík{khk MkkÚku yLÞkÞ ÚkkÞ. (280) yLku òu fkuE ÔÞÂõík
LkkýkfeÞ Mktfx{kt nkuÞ íkku íkuLke MktÃkÒkíkk MkwÄe {nuík÷ ykÃkku, yLku òu ík{u
{kV fhe Ëku íkku íku ík{khk {kxu ðÄkhu W¥k{ Au, òu ík{u Mk{òu. (281) yLku
yu rËðMkÚke zhku su rËðMku ík{Lku yÕ÷kn íkhV ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu.
ÃkAe Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuýu fhu÷ fkÞkuoLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku {¤e sþu, yLku fkuELkk
Ãkh hs¼kh yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ.
(282) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{u fkuE rLkÄkorhík {wÆík {kxu WÄkh
÷uðz-Ëuðz fhku, íkku íkuLku ÷¾e hk¾ðkLkwt hk¾ku, yLku íku ÷¾u ík{khk Ãkife fkuE
÷¾Lkkh LÞkÞLke MkkÚku, yLku ÷¾Lkkh ÷¾ðkLkku RLfkh Lk fhu. su heíku
yÕ÷knu íkuLku þe¾ðkzâwt nkuÞ yu heíku íkuýu ÷¾ðwt òuEyu, yLku yu ÔÞÂõík
÷¾kðu suLkku nf nkuÞ, yLku íku zhu yÕ÷knÚke su íkuLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)
Au, yLku íku{kt fkuE ½xkzku Lk fhu, yLku yu ÔÞÂõík suLkku nf Au yýMk{s nkuÞ
yÚkðk yþõík nkuÞ yÚkðk MðÞt ÷¾kððkLke þÂõík Lk Ähkðíkku nkuÞ íkku
íkuLkku ðk÷e (Mkthûkf) LÞkÞLke MkkÚku ÷¾kðe Ëu, yLku ÃkkuíkkLkk Ãkwhw»kku{ktÚke çku
{kýMkkuLku Mkkûke çkLkkðe ÷ku, yLku òu çku Ãkwhw»kku Lk nkuÞ íkku ÃkAe yuf Ãkwhw»k
yLku çku †eyku yu ÷kufku{ktÚke su{Lku ík{u ÃkMktË fhku Aku, suÚke òu yuf †e
¼q÷e òÞ íkku çkeS †e íkuLku ÞkË Ëuðzkðe Ëu, yLku Mkkûke RLfkh Lk fhu ßÞkhu
íkuLku çkku÷kððk{kt ykðu, yLku {k{÷ku LkkLkku nkuÞ fu {kuxku, Mk{ÞkðrÄLkk
rLkÄkohýLke MkkÚku íkuLku ÷¾ðk{kt yk¤Mk yLku rLk»fk¤S Lk Ëk¾ðku. yk ÷¾e
÷uðwt yÕ÷knLke LkSf ðÄkhu LÞkÞ-Mktøkík Au yLku MkkûkeLku ðÄkhu rðïMkLkeÞ
hk¾ðkðk¤wt Au, yLku (íkuLkkÚke) Mkt¼rðík yÃkuûkk yu Au fu ík{u þtfk{kt Lk Ãkzku.
Ãkhtíkw òu fkuE ÔÞðnkh YçkY yLku nkÚkkunkÚk nkuÞ suLke ík{u ÃkhMÃkh ÷uðz-
Ëuðz fhíkk nkuð Aku, íkku ík{khk Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke fu ík{u íkuLku Lk ÷¾ku.
Ãkhtíkw ßÞkhu yk ÔÞðnkh fhku íkku Mkkûke çkLkkðe ÷uðkLkwt hk¾ku, yLku fkuE
÷¾ðkðk¤kLku fu MkkûkeLku íkf÷eV ÃknkU[kzðk{kt Lk ykðu, yLku òu ykðwt fhþku
íkku yk ík{khk {kxu økwLkkLke ðkík nþu, yLku yÕ÷knÚke zhku, yÕ÷kn ík{Lku
þe¾ðkze hÌkku Au yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýu Au. (283) yLku òu ík{u
MkVh{kt nkuð yLku fkuE ÷¾ðkðk¤ku Lk {¤u íkku økehku {qfðkLke ðMíkw fçkò{kt
ykÃke Ëuðk{kt ykðu, yLku òu ík{khk{ktÚke fkuE yuf ÔÞÂõík çkeò ÔÞÂõíkLkku
rðïkMk fhíkku nkuÞ íkku su ÔÞÂõík Ãkh rðïkMk {qfðk{kt ykÔÞku nkuÞ, íkuýu
rðïkMkLku Ãkqhku fhðku òuEyu, yLku yÕ÷knÚke zhðwt òuEyu su íkuLkku hçk Au,
yLku MkkûkeLku Lk AwÃkkðku yLku su ÔÞÂõík AwÃkkðu íkuLkwt ÓËÞ økwLkuøkkh nþu, yLku
su ftE ík{u fhku Aku yÕ÷kn íkuLku òýðkðk¤ku Au.
(284) yÕ÷knLkwt Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su Ähíke{kt Au. ík{u
ík{khk {LkLke ðkíkku ònuh fhku fu AwÃkkðku, yÕ÷kn ík{khkÚke rnMkkçk ÷E
÷uþu. ÃkAe suLku RåAþu {kV fhe Ëuþu yLku suLku RåAþu Mkò ykÃkþu, yLku
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (285) hMkq÷ (EþËqík) E{kLk
÷kÔÞku Au yu ðMíkw Ãkh su íkuLkk hçk íkhVÚke yðíkrhík ÚkÞu÷ Au, yLku
{wMk÷{kLkku Ãký íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kÔÞk Au. Mkki E{kLk ÷kÔÞk Au yÕ÷kn
Ãkh yLku íkuLkk Vrh~íkkyku Ãkh yLku íkuLkk økútÚkku Ãkh yLku íkuLkk hMkq÷ku (EþËqíkku)
Ãkh. y{u íkuLkk hMkq÷ku{ktÚke fkuE ðå[u ¼uË fhíkk LkÚke, yLku fneyu Aeyu fu
y{u Mkkt¼éÞwt yLku {kLÞwt, y{u íkkhe ûk{k {køkeyu Aeyu nu y{khk
Ãkkhk-3 [65] Mkqh: yk÷u R{hkLk (3)
Ãkk÷Lknkh ! yLku íkkhk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au. (286) yÕ÷kn fkuELkk
WÃkh sðkçkËkheLkku çkkus LkÚke Lkk¾íkku Ãkhtíkw íkuLke ûk{íkk yLku MknLkþÂõík
yLkwMkkh. íkuLku yu s {¤þu suLke íkuýu f{kýe fhe yLku íkuLkk Ãkh yu s Ãkzþu
su íkuýu fÞwO. nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! y{Lku Lk Ãkfz òu y{u ¼q÷e sEyu
yÚkðk y{khkÚke fkuE fMkqh ÚkE òÞ. nu y{khk {kr÷f ! y{khk Ãkh yu
çkkus Lk Lkk¾ suðku çkkus íkU LkkÏÞku níkku y{khkÚke yøkkWLkk ÷kufku Ãkh. nu
y{khk hçk ! y{khk ÃkkMku yu Lk WXkðzkð suLke þÂõík y{khk{kt LkÚke, yLku
Ëhøkwsh fh y{khkÚke, yLku y{Lku ûk{k fhe Ëu yLku y{khk Ãkh ËÞk fh.
íkwt s y{khku fkÞoMkkÄf Au. çkMk, fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lke Mkk{u
y{khe MknkÞíkk fh.
–•–
3. Mkqh: yk÷u R{hkLk
(1) y÷eV-÷k{-{e{. (2) yÕ÷kn, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke,
Sðtík yLku MkkiLku Mkt¼k¤Lkkh. (3) íkuýu ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fÞkuo
MkíÞLke MkkÚku, Ãkwrü fhLkkh Au yu ðMíkwLke su íkuLkkÚke yøkkW ykðe [qfe Au,
yLku íkuýu íkkihkík yLku #S÷ yðíkrhík fÞko, (4) ykLkkÚke Ãknu÷k ÷kufkuLkk
{køkoËþoLk {kxu, yLku yÕ÷knu VwhfkLk (fMkkuxe) yðíkrhík fÞwO. rLk:þtf, su
÷kufkuyu yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk
Au yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, çkË÷ku ÷uðkðk¤ku Au. (5) rLk:þtf,
yÕ÷knÚke fkuE ðMíkw AqÃke LkÚke, Lk Ähíke{kt yLku Lk ykfkþ{kt. (6) yu s
ík{khwt YÃk yLku ykfkh çkLkkðu Au {kíkkLkk Ãkux{kt, su heíku RåAu Au. íkuLkk
rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(7) yu s Au suýu ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fÞkuo. íku{kt fux÷ef ykÞíkku
‘{wnf{’ (MÃkü yLku Mkxef yÚko Ähkðíke) Au, íku økútÚkLkwt {q¤ Au, yLku çkeS
ykÞíkku ‘{wíkþkrçkn’ (Mkq[f yLku økŠ¼ík yÚko Ähkðíke) Au. nðu suLkk
ÓËÞ{kt ð¢íkk Au íkuyku rVíLkk (WÃkÿð)Lke þkuÄ{kt yLku íkuLkk yÚkoLke ¾kus{kt
‘{wíkþkrçkn’ ykÞíkkuLkk ÃkkA¤ Ãkze òÞ Au, òu fu íkuLkku yÚko yÕ÷kn rMkðkÞ
fkuE LkÚke òýíkwt,; yLku su ÷kufku áZ ¿kkLk Ähkðu Au íkuyku fnu Au fu y{u íkuLkk
Ãkh E{kLk ÷kÔÞk, çkÄwt s y{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke Au, yLku
rþ¾k{ý yu s ÷kufku Mðefkhu Au suyku çkwrØþk¤e Au. (8) nu y{khk
{kr÷f ! y{khk ÓËÞkuLku ð¢ Lk fh ßÞkhu fu íkwt y{Lku {køkoËþoLk ykÃke
[qõÞku, yLku y{Lku ÃkkuíkkLke ÃkkMkuÚke ËÞk «ËkLk fh. rLk:þtf, íkwt s çkÄwt «ËkLk
fhðkðk¤ku Au. (9) nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! íkwt yufºk fhðkðk¤ku Au ÷kufkuLku
yuf rËðMk, su{kt fkuE þtfk LkÚke. rLk:MktËun, yÕ÷kn ð[Lk¼tøk fhðkðk¤ku
LkÚke.
(10) rLk:þtf, su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íku{Lkwt ÄLk yLku íku{Lke MktíkkLk
yÕ÷kn rðhwØ íku{Lku ftE fk{ Lknª ÷køku, yLku yk s ÷kufku ykøkLkwt #Äý
çkLkþu. (11) íku{Lkwt Ãkrhýk{ yuðwt s nþu suðwt rVhykiLkðk¤kykuLkwt yLku
íkuLkkÚke yøkkWLkk ÷kufkuLkwt ykÔÞwt níkwt. íku{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe
Xuhðe. íkuLkk Ãkh yÕ÷knu íku{Lkk økwLkkykuLkk fkhýu íku{Lku ÍzÃke ÷eÄk, yLku
yÕ÷kn fXkuh Mkò ykÃkLkkh Au. (12) RLfkh fhLkkhkykuLku fne Ëku fu nðu
ík{Lku Ãkhkrsík fhðk{kt ykðþu yLku snÒk{ íkhV yufXkt fheLku ÷E sðk{kt
ykðþu yLku snÒk{ ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au. (13) rLk:þtf, ík{khk {kxu
rLkþkLke Au yu çku sqÚkku{kt su{Lke ðå[u (çkÿ{kt) yÚkzk{ý ÚkE. yuf sqÚk
yÕ÷knLkk {køko{kt ÷ze hÌkwt níkwt yLku çkeswt RLfkh fhLkkh níkwt. yk RLfkh
fhLkkhkyku ¾wÕ÷e ykt¾kuÚke íku{Lku çk{ýk òuE hÌkk níkk, yLku yÕ÷kn suLku
RåAu Au ÃkkuíkkLke {ËËÚke çk¤ Ãkqhwt Ãkkzu Au. yk{kt árüðkLkku {kxu {kuxku
çkkuÄÃkkX Au.
(14) ÷kufku {kxu ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykðu÷ Au «u{ RåAkykuLkku
– †eyku, Ãkwºkku, MkkuLkk-[ktËeLkk Zøk÷k, rLkþkLkeðk¤k ½kuzkyku, Zkuh-Zkt¾h
yLku ¾uíke. yk ËwrLkÞkLkk SðLkLke Mkk{økúe Au, yLku yÕ÷knLke ÃkkMku W¥k{
Xufkýwt Au. (15) fnku, þwt nwt ík{Lku çkíkkðwt ykLkkÚke W¥k{ ðMíkw ? yu ÷kufku
{kxu suyku yÕ÷knÚke zhu Au íku{Lkkt hçkLke ÃkkMku çkøke[k Au suLkk Lke[u Lknuhku
ðne hne nþu. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu, yLku Ãkrðºk-þe÷ðkLk ÃkíLkeyku nþu
yLku yÕ÷knLke «MkÒkíkk nþu, yLku yÕ÷knLke Lksh{kt Au íkuLkk çktËkyku,
(16) suyku fnu Au – nu y{khk {kr÷f ! y{u E{kLk ÷kÔÞk. çkMk, íkwt y{khk
økwLkkykuLku {kV fhe Ëu yLku y{Lku ykøkLke ÞkíkLkkÚke çk[kðe ÷u. (17) íkuyku
ÄiÞo fhðkðk¤k Au yLku Mkk[k Au, yk¿kktrfík Au yLku ¾[o fhðkðk¤k Au yLku
ÃkkA÷e hkrºk{kt ûk{kÞk[Lkk fhðkðk¤k Au.
(18) yÕ÷kn Mkkûke Au yLku Vrh~íkkykuLke yLku ¿kkLkðk¤kykuLke fu
yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íku LÞkÞLke MÚkkÃkLkk fhðkðk¤ku Au. íkuLkk
rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (19) ËeLk (Ä{o)
yÕ÷knLke árüyu fuð¤ RM÷k{ Au, yLku økútÚkðk¤kykuyu íku{kt su {ík¼uË
fÞkuo íku ÃkhMÃkhLkk nXkøkúnLkk fkhýu fÞkuo, íkuLkk ÃkAe fu íku{Lku MkíÞ-¿kkLk
ÃknkU[e [qõÞwt níkwt, yLku su yÕ÷knLke ykÞíkkuLkku RLfkh fhu, íkku yÕ÷kn
rLkrùíkÃkýu íðheík rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au. (20) ÃkAe òu íkuyku ík{khkÚke
yk ytøku rððkË fhu íkku íku{Lku fne Ëku fu nwt {khwt Y¾ yÕ÷kn íkhV fhe [qõÞku
yLku su {khk yLkwÞkÞeyku Au íkuyku Ãký, yLku økútÚkðk¤kykuLku yLku rLkhûkhku
(suyku økútÚkðk¤k LkÚke) íku{Lku ÃkqAku fu þwt ík{u Ãký ykðe s heíku RM÷k{ ÷kðku
Aku ? òu íkuyku RM÷k{ Mðefkhu íkku íku{ýu MkL{køko Ãkk{e ÷eÄku, yLku òu íkuyku
Vhe òÞ íkku ík{khk Ãkh {kºk ÃknkU[kze ËuðkLke sðkçkËkhe Au, yLku
yÕ÷knLke Lksh{kt Au íku L kk çkt Ë kyku . (21) su ÷ku f ku yÕ÷knLke
rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhu Au yLku ÃkÞøktçkhkuLke Lkknf (yLkwr[ík) níÞk fhu
Au yLku yu ÷kufkuLku {khe Lkk¾u Au suyku ÷kufku{kt LÞkÞLkwt yknðkLkT ÷ELku WXu
Au, íku{Lku yuf ÃkezkËkÞf MkòLke þw¼Mkq[Lkk ykÃke Ëku. (22) yk s yu
÷kufku Au su{Lkkt f{kuo ËwrLkÞk yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt ÔÞÚko ÚkE økÞk yLku
íku{Lkku fkuE {ËËøkkh LkÚke.
(23) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, su{Lku yÕ÷knu økútÚkLkku yuf ¼køk
ykÃÞku níkku ? íku{Lku yÕ÷knLkk økútÚk íkhV çkku÷kððk{kt ykðe hÌkk níkk fu
íkuyku íku{Lkk ËhBÞkLk rLkýoÞ fhu. ÃkAe íku{Lkwt yuf sqÚk {kuZwt Vuhðe ÷u Au
yðøkýLkk fheLku. (24) ykðwt yux÷k {kxu fu íkuyku fnu Au fu y{Lku fËkrÃk
ykøk MÃkþoþu Lknª økÛÞk-økktXâk rËðMkku rMkðkÞ, yLku íku{Lke çkLkkðu÷
ðkíkkuyu íku{Lku íku{Lkk Ä{o rðþu Äkufk{kt Lkk¾e ËeÄk Au. (25) ÃkAe yu ð¾íku
þwt Úkþu ßÞkhu y{u íku{Lku yufXkt fheþwt yuf rËðMk, suLkk ykððk{kt fkuE
MktËun LkÚke yLku Ëhuf ÔÞÂõíkLku, íkuýu su ftE fÞwO Au íkuLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku
ykÃkðk{kt ykðþu yLku íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðk{kt Lknª
ykðu. (26) ík{u fnku, nu yÕ÷kn ! hkßÞLkk {kr÷f ! íkwt suLku RåAu hkßÞ
«ËkLk fhu yLku suLkkÚke RåAu hkßÞ AeLkðe ÷u, yLku íkwt suLku RåAu Rßsík
«ËkLk fhu yLku suLku RåAu yÃk{krLkík fhu. íkkhk nkÚk{kt Au ík{k{ ¾qçkeyku.
rLk:þtf, íkwt Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (27) íkwt hkíkLku rËðMk{kt Ëk¾÷
fhu Au yLku rËðMkLku hkík{kt Ëk¾÷ fhu Au, yLku íkwt rLkSoðÚke MkSðLku fkZu Au
yLku MkSðÚke rLkSoðLku fkZu Au, yLku íkwt suLku RåAu Au yÃkkh hkuS ykÃku Au.
(28) E{kLkðk¤kykuyu E{kLkðk¤kykuLku AkuzeLku RLfkh fhLkkhkykuLku
r{ºk Lk çkLkkððk òuEyu, yLku su ÔÞÂõík ykðwt fhþu íkku yÕ÷knÚke íkuLkku
fkuE MktçktÄ LkÚke, Ãkhtíkw yuðe ÂMÚkrík{kt fu ík{u íku{LkkÚke çk[ðk [knku, yLku
yÕ÷kn ík{Lku zhkðu Au ÃkkuíkkLke òíkÚke, yLku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk VhðkLkwt
Au. (29) fne Ëku fu su ftE ík{khk ÓËÞku{kt Au íkuLku AwÃkkðku fu ònuh fhku,
yÕ÷kn íkuLku òýu Au, yLku íku òýu Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE
Ähíke{kt Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (30) su rËðMku
Ëhuf ÔÞÂõík Ãkkuíku fhu÷ ¼÷kELku ÃkkuíkkLke Mkk{u WÃkÂMÚkík òuþu yLku su çkqhkE
fhe nþu íkuLku Ãký, yu rËðMku Ëhuf ÔÞÂõík yuðwt RåAþu fu fkþ ! nsw yk rËðMk
ykLkkÚke ¾qçk Ëqh nkuík ! yLku yÕ÷kn ík{Lku zhkðu Au ÃkkuíkkLke òíkÚke, yLku
yÕ÷kn ÃkkuíkkLkkt çkËkyku Ãkh ¾qçk {nuhçkkLk Au. (31) fnku, òu ík{u
yÕ÷knÚke «u{ fhku Aku, íkku {khwt yLkwMkhý fhku,yÕ÷kn ík{Lku «u{ fhþu
yLku ík{khk økwLkkykuLku {kV fhe Ëuþu. yÕ÷kn {kuxku ûk{kþe÷, {kuxku
{nuhçkkLk Au. (32) fnku fu yÕ÷knLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku hMkq÷
(EþËqík)Lkwt. ÃkAe òu íkuyku yðøkýLkk fhu íkku yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLku
r{ºk LkÚke hk¾íkku.
(33) rLk:MktËun, yÕ÷knu ykË{Lku yLku LkqnLku yLku Rçkúkne{Lke MktíkkLkLku
yLku R{hkLkLke MktíkkLkLku ík{k{ søkíkku{kt [qtxe ÷eÄk Au. (34) yk yuf-
çkeòLke MktíkkLk Au, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (35) ßÞkhu
R{hkLkLke ÃkíLkeyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {U Mk{ŠÃkík fÞwO íkkhk {kxu su {khk
Ãkux{kt Au, íkuLku Mðíktºk hk¾ðk{kt ykðþu. çkMk, íkwt íkuLkku Mðefkh fh. rLk:þtf,
íkwt Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (36) ÃkAe ßÞkhu íkuýu sL{ ykÃÞku, íkku
íkuýu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {U íkku çkk¤feLku sL{ ykÃÞku Au, yLku yÕ÷kn
Mkkhe heíku òýu Au fu íkuýu þwt sÛÞwt Au, yLku Akufhku LkÚke nkuíkku AkufheLke su{,
yLku {U íkuLkwt Lkk{ {hÞ{ hkÏÞwt Au yLku nwt íkuLku yLku íkuLke MktíkkLkLku ríkhMf]ík
þiíkkLkÚke íkkhk þhý{kt ykÃkwt Awt. (37) yk{, íkuLkk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íkuLkku
W¥k{ heíku Mðefkh fÞkuo yLku íkuLkwt W{Ëk Ãkk÷Lk-Ãkku»ký fÞwO yLku ÍfrhÞkLku
íkuLkku Mkthûkf çkLkkÔÞku. ßÞkhu õÞkhuf ÍfrhÞk íku{Lkk ÃkkMku ykuhzk{kt ykðíkku,
íkku íku íÞkt hkuS (¼kusLk-Mkk{økúe) òuíkku. íkuýu ÃkqAâwt, nu {hÞ{ ! yk ðMíkwyku
ík{Lku õÞktÚke {¤u Au ? {hÞ{u fÌkwt, yk yÕ÷knLke ÃkkMkuÚke {¤u Au. rLk:þtf,
yÕ÷kn suLku RåAu Au yÃkkh hkuS «ËkLk fhe Ëu Au. (38) íku ð¾íku ÍfrhÞkyu
ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lku ÃkkufkÞkuo. íkuýu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {Lku
íkkhk ÃkkMkuÚke Mkwþe÷ MktíkkLk «ËkLk fh. rLk:MktËun, íkwt Ëwyk Mkkt¼¤ðkðk¤ku
Au. (39) ÃkAe Vrh~íkkykuyu íkuLku ÃkkufkÞkuo ßÞkhu fu íku ykuhzk{kt Q¼ku Lk{kÍ
ÃkZe hÌkku níkku fu yÕ÷kn íkLku ÞkÌkkLke þw¼Mkq[Lkk ykÃku Au, su yÕ÷knLke
ðkýe (fr÷{íkwÕ÷kn)Lke Ãkwrü fhLkkh nþu yLku ÃkÞøktçkh nþu MkËk[kheyku{ktÚke.
(40) ÍfrhÞkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {Lku Akufhku fuðe heíku Úkþu, ßÞkhu
fu nwt ð]Ø ÚkE [qõÞku Awt yLku {khe ÃkíLke ðktÍýe Au. Vh{kÔÞwt : ykðe s heíku
yÕ÷kn ykÃku Au, su íku RåAu Au. (41) ÍfrhÞkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f !
{khk {kxu fkuE rLkþkLke rLkÄkorhík fhe Ëu. fÌkwt : ík{khk {kxu rLkþkLke yu Au
fu ík{u ºký rËðMk MkwÄe ÷kufku MkkÚku ðkík Lknª fhe þfku, Ãkhtíkw RþkhkÚke, yLku
ÃkkuíkkLkk hçkLku Ãkw»f¤ ÞkË fhíkk hnku yLku Mkðkh-Mkkts íkuLke íkMçken
(økwýøkkLk) fhku, (42) yLku ßÞkhu Vrh~íkkykuyu fÌkwt, nu {hÞ{ ! yÕ÷knu
ík{Lku [qtxe ÷eÄk yLku ík{Lku Ãkrðºk fÞko yLku ík{Lku Mk{Mík ËwrLkÞkLke †eykuLke
íkw÷Lkk{kt ÃkMktË fhe ÷eÄk Au. (43) nu {hÞ{ ! ÃkkuíkkLkk hçkLkwt yk¿kkÃkk÷Lk
fhku yLku rMksËk fhku yLku hwfqy fhLkkhkykuLke MkkÚku hwfqy fhku. (44) yk
yá~ÞLke ðkíkku Au su y{u ík{Lku ðne (Mkt[uíkLkk) fhe hÌkk Aeyu yLku ík{u
íku{Lkk ÃkkMku WÃkÂMÚkík Lk níkk ßÞkhu íkuyku ÃkkuíkkLke r[êeyku Lkk¾e hÌkk níkk
fu fkuý {hÞ{Lke MkhÃkhMíke (Mkthûký) fhu, yLku Lk ík{u íku ð¾íku íku{Lkk ÃkkMku
WÃkÂMÚkík níkk ßÞkhu íkuyku ÃkhMÃkh Í½ze hÌkk níkk.
(45) ßÞkhu Vrh~íkkykuyu fÌkwt, nu {hÞ{ ! yÕ÷kn ík{Lku þw¼Mkq[Lkk
ykÃku Au ÃkkuíkkLkk íkhVÚke yuf ‘fr÷{k’Lke. íkuLkwt Lkk{ {Mken EMkk rçkLk {hÞ{
({hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk {Mken) nþu. íku ËwrLkÞk yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt
Wå[ ÃkËðk¤ku nþu yLku yÕ÷knLkk rLkfxðíkeo çktËkyku{ktÚke nþu. (46) íku
÷kufku MkkÚku ðkíkku fhþu ßÞkhu {kíkkLkk ¾ku¤k{kt nþu yLku ßÞkhu Ãkwg ðÞLkku
nþu, yLku íku MkËk[kheyku{ktÚke nþu. (47) {hÞ{u fÌkwt, nu {khk {kr÷f !
{Lku fuðe heíku çkk¤f Úkþu, ßÞkhu fu fkuE Ãkwhw»ku {Lku nkÚk ÷økkÔÞku LkÚke ?
Vh{kÔÞwt : ykðe s heíku yÕ÷kn ÃkuËk fhu Au su RåAu Au. ßÞkhu íku fkuE fkÞoLkku
rLkýoÞ fhu Au íkku íkuLku fnu Au fu ‘ÚkE ò’ yLku íku ÚkE òÞ Au. (48) yLku
yÕ÷kn íkuLku økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkk yLku íkkihkík yLku #rs÷ rþ¾ðkzþu,
(49) yLku íku hMkq÷ (EþËqík) nþu çkLke RMkhkE÷ íkhV fu nwt ík{khk ÃkkMku
ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke rLkþkLke ÷ELku ykÔÞku Awt. nwt ík{khk {kxu
{kxe{ktÚke Ãkûke suðwt YÃk çkLkkðwt Awt, ÃkAe íku{kt Vqtf {khwt Awt íkku íku yÕ÷knLke
yk¿kkÚke ¾hu¾h Ãkûke çkLke òÞ Au, yLku nwt yÕ÷knLke yk¿kkÚke sL{òík
yktÄ¤k yLku fkuZðk¤kLku Mkkhku fhwt Awt, yLku nwt yÕ÷knLke yk¿kkÚke {zËktLku
MkSð fhwt Awt, yLku nwt çkíkkðwt Awt fu ík{u þwt ¾kyku Aku yLku ÃkkuíkkLkk ½hku{kt þwt
Mktøkún fhku Aku. rLk:þtf, yk{kt ík{khk {kxu rLkþkLke Au òu ík{u E{kLk hk¾ku
Aku, (50) yLku nwt Ãkwrü fhðkðk¤ku Awt íkkihkíkLke su {khkÚke Ãknu÷ktLke Au
yLku nwt yux÷k {kxu ykÔÞku Awt fu fux÷ef yu ðMíkwykuLku ík{khk {kxu n÷k÷
(ðiÄ) Xhkðwt su ík{khk {kxu nhk{ (yðiÄ) fhe Ëuðk{kt ykðe níke, yLku nwt
ík{khk ÃkkMku ík{khk hçk íkhVÚke rLkþkLke ÷ELku ykÔÞku Awt. çkMk, ík{u
yÕ÷knÚke zhku yLku {khwt yLkwMkhý fhku. (51) rLk:þtf, yÕ÷kn {khku hçk
Au yLku ík{khku Ãký. çkMk, íkuLke WÃkkMkLkk fhku, yk s MkL{køko Au.
(52) ÃkAe ßÞkhu EMkkyu íku{Lkku RLfkh òuÞku, íkku fÌkwt fu fkuý {khku
{ËËøkkh çkLku Au yÕ÷knLkk {køko{kt ? nðkheyku (MkkÚkeyku)yu fÌkwt fu y{u
Aeyu yÕ÷knLkk {ËËøkkh. y{u E{kLk ÷kÔÞk Aeyu yÕ÷kn Ãkh yLku ík{u
Mkkûke hnku fu y{u yk¿kktrfík ({wÂM÷{) Aeyu. (53) nu y{khk hçk ! y{u
E{kLk ÷kÔÞk yu ðMíkw Ãkh su íkU yðíkrhík fhe yLku y{u ÃkÞøktçkhLkwt yLkwMkhý
fÞwO. çkMk, íkwt ÷¾e ÷u y{Lku Mkkûke ykÃkLkkhkyku{kt. (54) yLku íku{ýu økwó
ÞwÂõíkyku fhe, yLku yÕ÷knu Ãký økwó ÞwÂõíkyku fhe yLku yÕ÷kn MkkiÚke W¥k{
ÞwÂõík fhðkðk¤ku Au. (55) ßÞkhu yÕ÷knu fÌkwt fu nu EMkk ! nwt ík{Lku ÃkkAku
çkku÷kðe ÷uðkLkku Awt yLku ík{Lku {khk íkhV WXkðe ÷uðkLkku Awt yLku su ÷kufkuyu
RLfkh fÞkuo Au íku{LkkÚke ík{Lku Ãkrðºk fhðkLkku Awt yLku suyku ík{khk yLkwÞkÞe
Au íku{Lku fÞk{ík MkwÄe yu ÷kufku Ãkh «¼wíð ykÃkðkLkku Awt su{ýu ík{khku RLfkh
fÞkuo Au. ÃkAe {khk íkhV Mkki ÃkkAk Vhþu. çkMk, nwt ík{khk ËhBÞkLk yu ðMíkwyku
rðþu rLkýoÞ fheþ su{kt ík{u Í½zíkk níkk. (56) ÃkAe su ÷kufku RLfkh
fhLkkhkt çkLÞk íku{Lku fXkuh ÞkíkLkk ykÃkeþ ËwrLkÞk{kt yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt yLku íku{Lkku fkuE {ËËøkkh Lknª nkuÞ, (57) yLku su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yLku Mkíf{kuo fÞko íku{Lku yÕ÷kn íku{Lkwt ÃkqhuÃkqhwt ð¤íkh ykÃkþu
yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku r{ºk LkÚke hk¾íkku. (58) yk y{u ík{Lku
Mkt¼¤kðeyu Aeyu y{khe ykÞíkku yLku ík¥ðËŠþíkkLke znkÃký¼he ðkíkku.
(59) rLk:MktËun, EMkkLkwt áüktík yÕ÷knLkk LkSf ykË{Lkk Ëüktík suðwt
Au. yÕ÷knu íkuLkwt {kxeÚke MksoLk fÞwO. ÃkAe íkuLku fÌkwt fu ‘ÚkE ò’, íkku íku ÚkE
økÞku. (60) MkíÞ ðkík Au íkkhk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke. çkMk, ík{u
Lk çkLke òyku þtfk fhLkkhkyku{ktÚke. (61) ÃkAe suyku yk rðþu ík{khk MkkÚku
ðkË-rððkË fhu, yu ÃkAe fu ík{khk ÃkkMku ¿kkLk ykðe [qõÞwt Au, íkku íku{Lku fnku
fu ykðku, ykÃkýu çkku÷kðeyu y{khk ÃkwºkkuLku yLku ík{khk ÃkwºkkuLku, y{khe
†eykuLku yLku ík{khe †eykuLku, yLku y{u yLku ík{u MðÞt Ãký yufXkt ÚkEyu.
ÃkAe ykÃkýu {¤eLku Ëwyk fheyu fu su sqXku nkuÞ íkuLkk Ãkh yÕ÷knLke rVxfkh
ÚkkÞ. (62) rLk:þtf, yk Mkk[wt ðýoLk Au, yLku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ
LkÚke. yLku yÕ÷kn s «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (63) ÃkAe òu íkuyku
Mðefkh Lk fhu, íkku yÕ÷kn WÃkÿðfkheykuLku òýu Au.
(64) fnku, nu økútÚkðk¤kyku (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku) ! ykðku, yuf
yuðe ðkík íkhV su y{khk yLku ík{khk ðå[u rLkrùík, rLkrðoðkË yLku Mk{kLk
Au fu ykÃkýu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuELke RçkkËík (WÃkkMkLkk yLku Ãkqòy[oLkk)
Lk fheyu yLku yÕ÷knLkk MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh Lk çkLkkðeyu, yLku
ykÃkýk{ktÚke fkuE yLÞLku yÕ÷kn rMkðkÞ hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Lk çkLkkðu.
ÃkAe òu íku ykLkkÚke {kuZwt Vuhðu íkku fne Ëku fu ík{u Mkkûke hnku fu y{u {wÂM÷{
(yk¿kktrfík) Aeyu. (65) nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u Rçkúkne{ rðþu fu{ Í½zku
fhku Aku, ßÞkhu fu íkkihkík yLku #rs÷ íkku íkuLkk ÃkAe yðíkrhík ÚkE Au. þwt
ík{u ykLku LkÚke Mk{síkk ? (66) ík{u yu ÷kufku Aku fu ík{u yu ðkík rðþu Í½zâk
suLkwt ík{Lku ftEf ¿kkLk níkwt. nðu ík{u yuðe ðkík{kt fu{ Í½zku Aku, suLkwt ík{Lku
fkuE ¿kkLk LkÚke ? yLku yÕ÷kn òýu Au, ík{u LkÚke òýíkk. (67) Rçkúkne{
Lk ÞnqËe níkk yLku Lk r¾úMíke, çkÕfu íkuyku yufkøkúr[¥k {wÂM÷{ (yk¿kktrfík)
níkk, yLku íkuyku rþfo fhLkkhkyku{ktÚke (yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞLku WÃkkMÞ
çkLkkðLkkhkyku{ktÚke) Lk níkk. (68) ÷kufku{kt ðÄkhu Mk{kLkíkk Rçkúkne{Úke
yu{Lku Au su{ýu íku{Lkwt yLkwMkhý fÞwO yLku yk ÃkÞøktçkh yLku suyku íkuLkk Ãkh
E{kLk ÷kÔÞk, yLku yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLkku MkkÚke Au. (69) økútÚkðk¤k-
yku{ktÚke yuf Mk{qn RåAu Au fu íkuyku fkuEÃký heíku ík{Lku ÃkÚk¼úü fhe Lkk¾u.
òu fu íkuyku ÃkÚk¼úü LkÚke fhíkk, çkÕfu MðÞt ÃkkuíkkLku. Ãkhtíkw íku{Lku íkuLkwt ¼kLk
LkÚke. (70) nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku fu{ RLfkh
fhku Aku, ßÞkhu fu ík{u Mkkûke Aku ? (71) nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u fu{ MkíÞ{kt
yMkíÞLke ¼u¤Mku¤ fhku Aku yLku MkíÞLku AwÃkkðku Aku, ßÞkhu fu ík{u òýku Aku ?
(72) yLku økútÚkðk¤kykuLkk yuf Mk{qnu fÌkwt fu {kur{Lkku (ykMÚkkðkLkku)
Ãkh su ðMíkw yðíkrhík fhðk{kt ykðe Au íkuLkk Ãkh Mkðkhu E{kLk ÷kðku yLku
Mkktsu íkuLkku RLfkh fhe Ëku, Mkt¼ð Au {kur{Lkku Ãký íkuLkkÚke Vhe òÞ,
(73) yLku rðïkMk Lk fhku, Ãkhtíkw su [k÷u ík{khk ËeLk (Ä{o) Ãkh. fnku,
{køkoËþoLk yu s Au su yÕ÷knLkwt {køkoËþoLk nkuÞ, yLku yk íkuLke s Ëuý Au fu
fkuELku yu s çkÄwt ykÃke Ëuðk{kt ykðu su ík{Lku ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt, yÚkðk
íku ík{khk Mkk{u ík{khk hçkLkk íÞkt Ë÷e÷ Xhu. fnku, {kuxkE yLku «ríkck
yÕ÷knLkk nkÚk{kt Au. íku suLku RåAu Au ykÃku Au yLku yÕ÷kn ¾qçk WËkh Au,
Mkðo¿k Au. (74) íku suLku RåAu Au ÃkkuíkkLke ËÞk {kxu rðrþü fhe ÷u Au, yLku
yÕ÷kn yíÞtík f]Ãkk¤w Au. (75) yLku økútÚkðk¤kyku{kt fkuE yuðku Ãký Au fu
òu ík{u íkuLkk ÃkkMku y{kLkíkLkku Zøk÷ku {qfku, íkku íku íkuLku ík{Lku Ãkhík fhe Ëu,
yLku íku{kt fkuE yuðku Ãký Au fu òu ík{u íkuLkk ÃkkMku yuf ËeLkkh Ãký y{kLkík
{qfku íkku íku ík{Lku ÃkkAku Lk ykÃku, rMkðkÞ fu ík{u íkuLkk {kÚkk Ãkh Q¼k ÚkE
òyku. ykðwt yu fkhýMkh fu íkuyku fnu Au fu rçkLkøkútÚkðk¤kyku rðþu y{khk
Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke, yLku íkuyku yÕ÷kn rðþu sqX ½zu Au, ßÞkhu fu íkuyku
òýu Au, (76) çkÕfu su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk ð[LkLku Ãkqhwt fhu yLku yÕ÷knÚke zhu,
íkku rLk:þtf yÕ÷kn ykðk {w¥kfeyku (EþrLkc ÷kufku)Lku r{ºk hk¾u Au.
(77) su ÷kufku yÕ÷knLkk fhkh yLku ÃkkuíkkLke MkkuøktËkuLku Úkkuze ®f{ík{kt
ðu[e Lkk¾u Au, íku{Lkk {kxu ykr¾hík{kt fkuE rnMMkku LkÚke. yÕ÷kn Lk íku{Lkk
MkkÚku ðkík fhþu, Lk íku{Lke íkhV òuþu fÞk{íkLkk rËðMku, yLku Lk íku{Lku Ãkrðºk
fhþu, yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au, (78) yLku íku{kt fux÷kf ÷kufku
yuðkt Ãký Au suyku ÃkkuíkkLke S¼Lku økútÚk ðkt[íke ð¾íku (þçËkuLkwt Wå[khý
fhðk{kt) Q÷x-Mkw÷x fhu Au, suÚke ík{u íkuLku økútÚk{ktÚke Mk{òu, ßÞkhu fu íku
økútÚk{ktÚke LkÚke, yLku íkuyku fnu Au fu yk yÕ÷kn íkhVÚke Au, òu fu íku yÕ÷kn
íkhVÚke LkÚke, yLku íkuyku òýeòuELku yÕ÷kn rðþu sqX çkku÷u Au. (79) fkuE
{Lkw»ÞLkwt fk{ yu LkÚke fu yÕ÷kn íkuLku økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkk yLku ÃkÞøktçkhe
(EþËqíkíð) «ËkLk fhu yLku íku ÷kufkuLku yu{ fnu fu ík{u yÕ÷knLku AkuzeLku {khk
çktË k (ËkMk, yk¿kktrfík) çkLke òyku; çkÕfu íku íkku yu{ fnuþu fu ík{u
yÕ÷knðk¤k (Eþ¼õík) çkLke òyku, fu{ fu ík{u íkku çkeòykuLku økúÚt kLke rþûkk
ykÃkku Aku yLku Ãkkuíku Ãký íkuLkwt ÃkXLk fhku Aku, (80) yLku Lk íku ík{Lku ykËuþ
fhþu fu ík{u Vrh~íkkyku yLku ÃkÞøktçkhkuLku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) çkLkkðku.
þwt íku ík{Lku fw£Lkku ykËuþ ykÃkþu, yu ÃkAe fu ík{u RM÷k{ ÷kðe [qõÞk Aku ?
(81) yLku ßÞkhu yÕ÷knu ÃkÞøktçkhkuÚke ð[Lk ÷eÄwt fu su ftE {U ík{Lku
økútÚk yLku rððuf-çkwrØ «ËkLk fÞko, ÃkAe ík{khk ÃkkMku ÃkÞøktçkhku ykÔÞk su
íkuLke Ãkwrü fhu yu ¼rð»ÞðkýeykuLke su ík{khk ÃkkMku Au, íkku ík{u íkuLkk Ãkh
E{kLk ÷kðþku yLku íkuLke MknkÞíkk fhþku. yÕ÷knu fÌkwt, þwt ík{u ykLkku Mðefkh
fhku Aku yLku yk rðþu {khk fhkhLku fçkq÷ fhku Aku ? íku{ýu fÌkwt, y{u Mðefkh
fheyu Aeyu. Vh{kÔÞwt, Mkkûke hnku yLku nwt Ãký ík{khk MkkÚku Mkkûke Awt.
(82) nðu su ÔÞÂõík Vhe òÞ, íkku yuðk s ÷kufku yð¿kkfkhe Au. (83) þwt
yk ÷kufku yÕ÷knLkk ËeLk (EïheÞ Ä{o) rMkðkÞ fkuE yLÞ ËeLk RåAu Au,
ßÞkhu fu íkuLkk s yk¿kkÄeLk Au su fkuE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au RåAkyu-
yrLkåAkyu, yLku MkkiLku íkuLkk s íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþu ? (84) fnku,
y{u yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞk, yLku íkuLkk Ãkh su y{khk WÃkh yðíkrhík
fhðk{kt ykÔÞwt yLku su yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Rçkúkne{ Ãkh, RM{kE÷
Ãkh, RMnkf Ãkh yLku Þkfqçk Ãkh yLku ÞkfqçkLke MktíkkLk Ãkh, yLku su ykÃkðk{kt
ykÔÞwt {qMkk yLku EMkk yLku yLÞ ÃkÞøktçkhkuLku íku{Lkkt hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)
íkhVÚke. y{u íku{Lkk ðå[u fkuE ¼uË fhíkk LkÚke, yLku íkuLkk s yk¿kktrfík
Aeyu, (85) yLku su ÔÞÂõík RM÷k{ rMkðkÞ fkuE yLÞ ËeLk (Ä{o) RåAþu,
íkku íkuLkkÚke nhrøks fçkq÷ fhðk{kt Lknª ykðu yLku íku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt
Ëw¼koøkeyku{kt Mkk{u÷ nþu. (86) yÕ÷kn þk {kxu yuðk ÷kufkuLku {køkoËþoLk
ykÃkþu, suyku E{kLk ÷kÔÞk ÃkAe RLfkh fhðkðk¤k çkLke økÞk ? òu fu íkuyku
Mkkûke ykÃke [qõÞk níkk fu yk hMkq÷ (EþËqík) MkíÞ Au yLku íku{Lkk ÃkkMku
MÃkü rLkþkLkeyku ykðe [qfe Au, yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku {køkoËþoLk
ykÃkíkku LkÚke. (87) ykðk ÷kufkuLke Mkò yu Au fu íku{Lkk Ãkh yÕ÷knLke,
íkuLkk Vrh~íkkykuLke yLku Mk{økú {kLkðkuLke rVxfkh nþu. (88) íkuyku íku{kt
nt{uþk hnuþu, Lk íku{Lke ÞkíkLkk n¤ðe fhðk{kt ykðþu yLku Lk íku{Lku {nuík÷
ykÃkðk{kt ykðþu. (89) y÷çk¥k, su ÷kufku íkuLkk ÃkAe íkkiçkk («kÞrùík)
fhe ÷u yLku ÃkkuíkkLke MkwÄkhýk fhe ÷u, íkku rLk:þtf yÕ÷kn ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au. (90) rLk:MktËun, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk ÃkAe ‘fkrVh’ (RLfkh
fhLkkhk) çkLke økÞk, ÃkAe íkuyku fw£ (RLfkh){kt ykøk¤ ðÄíkk hÌkk, íku{Lke
íkkiçkk fçkq÷ fhðk{kt Lknª ykðu yLku yk s ÷kufku ÃkÚk¼úü Au. (91) rLk:þtf,
su ÷kufkuyu fw£ fÞwO, yLku fw£Lke ÂMÚkrík{kt s {]íÞw ÃkkBÞk, òu íkuyku Ähíke
sux÷wt MkkuLkwt rVËÞk (yÚko-Ëtz){kt ykÃke Ëu íkku Mðefkhðk{kt Lknª ykðu. íku{Lkk
{kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au yLku íku{Lkku fkuE {ËËøkkh Lknª nkuÞ.
*(92) ík{u fËkrÃk Lkufe (Wå[ík{ MkËk[kh)Lku ÃknkU[e þfíkk LkÚke,
ßÞkt MkwÄe ík{u yu ðMíkwyku{ktÚke ¾[o (Ä{o-ËkLk) Lk fhku suLku ík{u r«Þ hk¾ku
Aku, yLku su ðMíkw Ãký ík{u ¾[o fhþku íkuLkkÚke yÕ÷kn {krníkøkkh Au.
(93) çkÄe ¾kðkLke ðMíkwyku RMkhkE÷Lke MktíkkLk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) níke,
rMkðkÞ íkuLkk su RMkhkE÷u (Þkfqçku) ÃkkuíkkLkk Ãkh nhk{ (yðiÄ) fhe ÷eÄe
níke yu Ãknu÷k fu íkkihkík yðíkrhík ÚkkÞ. fnku fu íkkihkík ÷kðku yLku íkuLku ðkt[ku,
òu ík{u Mkk[k Aku. (94) yk ÃkAe Ãký su ÷kufku yÕ÷kn rðþu sqX ½zu íkuyku
s yíÞk[khe Au. ((95) fnku, yÕ÷knu Mkk[wt fÌkwt. nðu Rçkúkne{Lkk ËeLk
(Ä{o)Lkwt yLkwMkhý fhku, su yufkøkúr[¥k níkku yLku íku rþfo (yÕ÷kn rMkðkÞ
yLÞLke WÃkkMkLkk) fhðkðk¤k Lk níkku. (96) rLk:þtf, Mkki«Úk{ (yÕ÷knLkwt)
½h su ÷kufku {kxu çkLkkððk{kt ykÔÞwt íku yu s Au su ‘{¬k’{kt Au, çkhfíkðk¤wt
(rLkhtíkh Mk{]rØ-WÒkríkðk¤wt) yLku Mk{Mík MktMkkh-søkík {kxu {køkoËþoLkLkwt
fuLÿ. (97) íku{kt ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku Au, ‘{fk{u-Rçkúkne{’ (Rçkúkne{Lke
Lk{kÍLkwt MÚkkLk) Au. su íku{kt Ëk¾÷ ÚkE òÞ íku Mkwhrûkík Au, yLku ÷kufku Ãkh
yÕ÷knLkku yu n¬ Au fu su yk ½h MkwÄe ÃknkU[ðkLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðíkku nkuÞ,
íku íkuLke nßs fhu yLku su fkuE RLfkh fhu íkku yÕ÷kn ËwrLkÞkðk¤kykuÚke
rLkhÃkuûk Au. (98) fnku, nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u fu{ yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku
RLfkh fhku Aku, ßÞkhu fu yÕ÷kn òuE hÌkku Au su ftE ík{u fhku Aku ?
(99) fnku, nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u E{kLk ÷kðLkkhkykuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke
fu{ hkufku Aku ? ík{u íku{kt Ëku»k þkuÄku Aku, ßÞkhu fu ík{Lku Mkkûke çkLkkððk{kt
ykÔÞk Au, yLku yÕ÷kn ík{khk fkÞkuoÚke yòý LkÚke.
(100) nu E{kLkðk¤kyku ! òu ík{u økútÚkðk¤kyku{ktÚke yuf Mk{qnLke
ðkík {kLke ÷uþku, íkku íkuyku ík{Lku E{kLk ÃkAe Vhe fkrVh (RLfkh fhLkkhkt)
çkLkkðe Lkk¾þu. (101) yLku ík{u fuðe heíku RLfkh fhe þfþku, ßÞkhu fu
ík{Lku yÕ÷knLke ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðe hne Au yLku ík{khk ðå[u íkuLkku
hMkq÷ (ÃkÞøktçkh) nksh Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLku áZíkkÚke Ãkfze ÷uþu,
íkku íku ÃknkU[e økÞku MkL{køko Ãkh. (102) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke
zhku suðe heíku íkuLkkÚke zhðwt òuEyu, yLku ík{Lku {]íÞwt Lk ykðu Ãkhtíkw yu
ÂMÚkrík{kt ík{u ‘{wÂM÷{’ (yk¿kktrfík) nkuð. (103) yLku Mkki MkkÚku {¤eLku
yÕ÷knLke hMMkeLku áZíkkÚke Ãkfze ÷ku yLku Vqx (rð¾ðkË) Lk Lkk¾ku, yLku
yÕ÷knLkk yu RLkk{ (WÃkfkh)Lku ÃkkuíkkLkk WÃkh ÞkË hk¾ku fu ík{u yuf-
çkeòLkk þºkw níkk. ÃkAe íkuýu ík{khk ÓËÞku{kt «u{ Lkk¾e ËeÄku. ÃkAe ík{u
íkuLke f]ÃkkÚke ¼kE-¼kE çkLke økÞk, yLku ík{u ykøkLkk ¾kzkLkk rfLkkhu Q¼k
níkk, íkku yÕ÷knu ík{Lku íkuLkkÚke çk[kðe ÷eÄk. yk{, yÕ÷kn ík{khk {kxu
ÃkkuíkkLke rLkþkLkeykuLkwt ðýoLk fhu Au, suÚke ík{u {køko Ãkk{ku.
(104) yLku ykð~Þf Au fu ík{khk{ktÚke yuf sqÚk nkuÞ, su ¼÷kE íkhV
çkku÷kðu, íku ¼÷kELke yk¿kk ykÃku yLku çkqhkEÚke hkufu yLku ykðk s ÷kufku
MkV¤íkk Ãkk{þu. (105) yLku yu ÷kufkuLkk suðk Lk ÚkE sòu suyku sqÚkku{kt
ðnU[kE økÞk yLku ÃkhMÃkh {ík¼uË{kt Ãkze økÞk yu ÃkAe fu íku{Lkk ÃkkMku MÃkü
ykËuþku ykðe [qõÞk níkk, yLku íku{Lkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk Au. (106) su
rËðMku fux÷kf [nuhkyku «fkrþík nþu yLku fux÷kf [nuhk Ãkh fkr÷{k nþu.
íku{Lku fnuðk{kt ykðþu : þwt ík{u ík{khk E{kLk ÃkAe fkrVh (RLfkh fhLkkhkt)
çkLke økÞk ? íkku nðu [k¾ku ÞkíkLkk ÃkkuíkkLkk fw£ (RLfkh)Lkk fkhýu.
(107) yLku su{Lkk [nuhk «fkrþík nþu íkuyku yÕ÷knLke ËÞk{kt nþu, íkuyku
íku{kt nt{uþk hnuþu. (108) yk yÕ÷knLke ykÞíkku Au su y{u ík{Lku MkíÞLke
MkkÚku Mkt¼¤kðe hÌkk Au yLku yÕ÷kn søkíkðkMkeyku Ãkh yíÞk[kh LkÚke
RåAíkku. (109) yLku su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au çkÄwt s
yÕ÷kn {kxu Au yLku ík{k{ {k{÷kyku yÕ÷kn íkhV s hsq fhðk{kt ykðþu.
(110) nðu ík{u MkkiÚke ©uc WB{ík (Mk{wËkÞ) Aku suLku ÷kufku {kxu
WËÞ{kLk fhðk{kt ykðu÷ Au. ík{u ¼÷kELke yk¿kk ykÃkku Aku yLku çkqhkEÚke
hkufku Aku yLku yÕ÷kn Ãkh E{kLk Ähkðku Aku, yLku òu økútÚkðk¤k (ÞnqËeyku-
r¾úMíkeyku) Ãký E{kLk ÷kðíkk íkku íku{Lkk {kxu Mkkhwt nkuík. íku{ktÚke fux÷kf
E{kLkðk¤k Au yLku íku{kt {kuxk¼køkLkk yð¿kkfkhe Au. (111) íkuyku ík{khwt
ftE çkøkkze þfíkk LkÚke, rMkðkÞ Úkkuzwtf Mkíkkððwt, yLku òu íkuyku ík{khk MkkÚku
ÞwØ fhþu, íkku ík{Lku ÃkeX çkíkkðþu. ÃkAe íku{Lku {ËË Ãký Lknª ÃknkU[u.
(112) yLku íku{Lkk Ãkh ÚkkuÃke Ëuðk{kt ykÔÞwt yÃk{kLk yLku Lkk÷uþe, ¼÷u
íkuyku øk{u íÞkt òuðk {¤u, rMkðkÞ fu yÕ÷kn íkhVÚke fkuE ð[Lk nkuÞ yÚkðk
÷kufku íkhVÚke fkuE ð[Lk nkuÞ yLku íkuyku yÕ÷knLkk «fkuÃkLku Ãkkºk çkLke økÞk
yLku íku{Lkk Ãkh ÚkkuÃke Ëuðk{kt ykÔÞwt ÃkíkLk, ykðwt yux÷k {kxu fu íkuyku
yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhíkk hÌkk yLku íku{ýu ÃkÞøktçkhkuLku
yLkwr[ík fík÷ fÞko. ykðwt yu fkhýMkh ÚkÞwt fu íku{ýu yð¿kk fhe yLku íkuyku
Mke{kykuLkwt WÕ÷t½Lk fhíkk níkk.
(113) çkÄk økútÚkðk¤k Mk{kLk LkÚke. íku{ktÚke yuf sqÚk fhkh Ãkh yx÷
Au. íkuyku hkºku yÕ÷knLke ykÞíkkuLkwt ÃkXLk fhu Au yLku íkuyku rMksËkyku fhu
Au. (114) íkuyku yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk
hk¾u Au yLku ¼÷kELke yk¿kk Au yLku çkqhkEÚke hkufu Au yLku MkËTfkÞkuo{kt Ëkuzu
Au. yk MkËk[khe-¼÷k ÷kufku Au. (115) su ¼÷kE Ãký ík{u fhþku íkuLke
WÃkuûkk fhðk{kt Lknª ykðu yLku yÕ÷kn íkuLkkÚke zhðkðk¤k-MktÞ{e ÷kufkuLku
òýu Au. (116) rLk:þtf, su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íkku yÕ÷kn rðhwØ íku{Lkwt
ÄLk yLku MktíkkLk ftE fk{ Lknª ÷køku, yLku íkuyku Lkfoðk¤k Au, íkuyku íku{kt
nt{uþk hnuþu. (117) íkuyku yk ËwrLkÞk{kt su ftE ¾[o fhu Au, íkuLkwt áüktík
yu nðk suðwt Au, su{kt rn{ nkuÞ yLku íku yuðk ÷kufkuLke ¾uíke Ãkh [k÷u su{ýu
ÃkkuíkkLkk WÃkh yíÞk[kh fÞkuo Au, ÃkAe íkuLku Lkü fhe Lkk¾u. yÕ÷knu íku{Lkk
WÃkh yíÞk[kh LkÚke fÞkuo, çkÕfu íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fhe
hÌkk Au.
(118) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkkuíkkLkk Ãkkhfk yLku yòÛÞk ÷kufkuLku
ÃkkuíkkLkk hnMÞ{kt ¼køkeËkh Lk çkLkkðku. íkuyku ík{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzðk{kt
fkuE f{e LkÚke hk¾íkk. òu ík{Lku íkf÷eV ÚkkÞ Au íkku íku{Lku ¾wþe ÚkkÞ Au.
íku{Lke þºkwíkk íku{Lke S¼{kt Aíke ÚkkÞ Au yLku su íku{Lkkt ÓËÞku{kt Au íku
íkuLkkÚke ðÄkhu fXkuh Au. y{u ík{khk {kxu rLkþkLkeyku ¾ku÷eLku MÃkü fhe ËeÄe
Au, òu ík{u çkwrØ Ähkðku Aku. (119) ík{u íku{LkkÚke «u{ hk¾ku Aku, Ãkhtíkw
íkuyku ík{khkÚke «u{ hk¾íkk LkÚke, òu fu ík{u-Mkki ykfkþe økútÚkkuLku {kLkku Aku,
yLku ßÞkhu íkuyku ík{Lku {¤u Au íkku fnu Au fu y{u E{kLk ÷kÔÞk yLku ßÞkhu
íkuyku yhMk-ÃkhMk {¤u Au íkku ík{khk Ãkh ¢kuÄLkk fkhýu yktøk¤eyku [kðe
¾kÞ Au. fnku, ík{u ¢kuÄ{kt {he òyku. rLk:þtf, yÕ÷kn ÓËÞkuLke ðkíkLku
òýu Au. (120) òu ík{Lku fkuE Mkkhe ÃkrhÂMÚkrík «kó ÚkkÞ Au íkku íku{Lku Ëw:¾
ÚkkÞ Au yLku òu ík{khk Ãkh fkuE {wMkeçkík ykðu Au íkku íkuyku íkuLkkÚke ¾wþ ÚkkÞ
Au. òu ík{u ÄiÞo fhku yLku yÕ÷knÚke zhku, íkku íku{Lke fkuE ÞwÂõík ík{Lku LkwfMkkLk
Lknª ÃknkU[kze þfu. su ftE íkuyku fhe hÌkk Au çkÄwt yÕ÷knLkk Mkk{ÚÞo{kt Au.
(121) ßÞkhu ík{u Mkðkhu ÃkkuíkkLkk ½hÚke LkeféÞk yLku {wMk÷{kLkkuLku
ÞwØLkk MÚkkLkku Ãkh rLkÞwõík fÞko yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh yLku òýðkðk¤ku
Au. (122) ßÞkhu ík{khk{ktÚke çku Mk{qnkuyu RhkËku fÞkuo fu ®n{ík nkhe òÞ
yLku yÕ÷kn yu çktLku Mk{qnkuLkku {ËËøkkh níkku, yLku E{kLkðk¤kykuyu
yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu, (123) yLku yÕ÷kn ík{khe {ËË
fhe [qõÞku Au çkÿ{kt, ßÞkhu fu ík{u Lkçk¤k níkk. çkMk, yÕ÷knÚke zhku, suÚke
ík{u yk¼khe çkLkku. (124) ßÞkhu ík{u E{kLkðk¤kykuLku fne hÌkk níkk fu
þwt ík{khk {kxu Ãkqhíkwt LkÚke fu ík{khku hçk ºký nòh Vrh~íkkyku WíkkheLku ík{khe
{ËË fhu, (125) òu ík{u ÄiÞo Ëk¾ðku yLku yÕ÷knÚke zhku, yLku Ëw~{Lk
ík{khk WÃkh yufkyuf ykðe ÃknkU[u, íkku ík{khku hçk Ãkkt[ nòh rLkþkLk fhu÷k
Vrh~íkkykuÚke ík{khe {ËË fhþu, (126) yLku ykðwt yÕ÷knu yux÷k {kxu
fÞwO, suÚke ík{khk {kxu þw¼Mkq[Lkk nkuÞ yLku ík{khkt ÓËÞ íkuLkkÚke Mktíkwü ÚkE
òÞ, yLku {ËË fuð¤ yÕ÷kn íkhVÚke s Au, su «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo
Au, (127) suÚke yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLkk yuf ¼køkLku fkÃke Lkk¾u
yÚkðk íku{Lku yÃk{krLkík fhe Ëu fu íkuyku rLk»V¤ ÃkkAk Vhe òÞ.
(128) ík{Lku yu çkkçkík{kt nMíkûkuÃk fhðkLkku fkuE yrÄfkh LkÚke, yÕ÷kn
íku{Lke íkkiçkk («kÞrùík)Lkku Mðefkh fhu fu íku{Lku ÞkíkLkk ykÃku, fu{ fu íkuyku
yíÞk[khe Au. (129) yLku yÕ÷knLkk s yrÄfkh{kt Au su ftE ykfkþku{kt
Au yLku su ftE Ähíke{kt Au. íku suLku RåAu {kV fhe Ëu yLku suLku RåAu ÞkíkLkk
ykÃku, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷ yLku ËÞk¤w Au.
(130) nu E{kLkðk¤kyku ! ÔÞks ½ýe ð¾ík ðÄkheLku Lk ¾kyku, yLku
yÕ÷knÚke zhíkk hnku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku (131) yLku zhku yu ykøkÚke
su RLfkh fhLkkhkyku {kxu íkiÞkh fhðk{kt ykðe Au, (132) yLku yÕ÷kn
yLku ÃkÞøktçkhLkwt yLkwMkhý fhku, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu,
(133) yLku Ëkuzku ÃkkuíkkLkk hçkLke ûk{k íkhV yLku yu sÒkík íkhV suLke
rðþk¤íkk ykfkþ yLku Ähíke Mk{kLk Au. íku íkiÞkh fhðk{kt ykðe Au
yÕ÷knÚke zhLkkhkyku {kxu, (134) su ÷kufku ¾[o fhu Au rLkÄoLkíkk{kt yLku
MktÃkÒkíkk{kt, íkuyku økwMMkkLku Ãke sðkðk¤k Au yLku ÷kufkuLku {kV fhe ËuLkkhk
Au, yLku yÕ÷kn Lkufe fhðkðk¤kykuLku r{ºk hk¾u Au, (135) yLku yuðk
÷kufku fu ßÞkhu íkuyku fkuE ¾wÕ÷e çkqhkE fhe çkuMku yÚkðk ÃkkuíkkLke òík Ãkh
fkuE yíÞk[kh fhe çkuMku, íkku yÕ÷knLku ÞkË fheLku ÃkkuíkkLkk økwLkkykuLke {kVe
{ktøku. yÕ÷kn rMkðkÞ fkuý Au su økwLkkykuLku {kV fhu yLku íkuyku òýe-
Mk{SLku Ãkkuíku fhu÷k fkÞkou Ãkh nXkøkún LkÚke fhíkk. (136) yk ÷kufku Au fu
íku{Lkwt ð¤íkh íku{Lkk hçk íkhVÚke ûk{k Au yLku yuðk çkøke[kyku Au suLkk Lke[u
Lknuhku ðne hne nþu. íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. fuðwt W¥k{ ð¤íkh Au f{o
fhðkðk¤kykuLkwt. (137) ík{khkÚke Ãknu÷kt ½ýk WËknhý rðíke økÞk Au íkku
Ähíke{kt nhe-VheLku swyku fu þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt ¾kuxwt XuhðLkkhkykuLkwt.
(138) yk ðýoLk Au ÷kufku {kxu íkÚkk {køkoËþoLk yLku rþ¾k{ý Au (EïhÚke)
zhðkðk¤kyku {kxu.
(139) yLku ®n{ík Lk nkhku yLku Ëw:¾e Lk Úkkyku, ík{u s ð[oMð «kó
fhþku, òu ík{u {kur{Lk Aku. (140) òu ík{Lku fkuE Rò ÃknkU[e Au íkku Ëw~{LkLku
Ãký yuðe s Rò ÃknkU[e Au, yLku y{u yk rËðMkku (ÃkrhÂMÚkríkyku)Lku ÷kufku
ËhBÞkLk Vuhðíkk hneyu Aeyu, suÚke yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLku òýe ÷u yLku
ík{khk{ktÚke y{wf ÷kufkuLku Mkkûke çkLkkðu yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku r{ºk
LkÚke hk¾íkku, (141) yLku suÚke yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLku Aktxe ÷u yLku
RLfkh fhLkkhkykuLku Lkü fhe Lkk¾u. (142) þwt ík{u yuðwt rð[khku Aku fu ík{u
sÒkík{kt Ëk¾÷ ÚkE sþku, ßÞkhu fu nsw yÕ÷knu ík{khk{ktÚke yu ÷kufkuLku
ÃkkhÏÞk s LkÚke, su{ýu rsnkË (íkLkíkkuz Mkt½»ko) fÞkuo yLku Lk íku{Lku suyku
yzøk hnuðkðk¤k Au, (143) yLku ík{u {]íÞwLke fk{Lkk fhe hÌkk níkk íkuLku
{éÞk Ãknu÷k, íkuÚke nðu ík{u íkuLku ¾wÕ÷e ykt¾kuÚke òuE ÷eÄwt.
(144) {wnB{Ë çkMk yuf hMkq÷ (EþËqík) Au. íku{Lkk Ãknu÷kt Ãký hMkq÷ku
rðíke [qõÞk Au. ÃkAe þwt òu íkuyku {]íÞw Ãkk{u yÚkðk fík÷ fhe Lkk¾ðk{kt
ykðu, íkku ík{u Q÷xk Ãkøku ÃkkAk Vhe sþku, yLku su ÔÞÂõík Vhe òÞ íku
yÕ÷knLkwt ftE Lknª çkøkkzu, yLku yÕ÷kn f]ík¿k ÷kufkuLku ð¤íkh ykÃkþu.
(145) yLku fkuE SðÄkhe {he LkÚke þfíkku yÕ÷knLke yk¿kk ðøkh.
yÕ÷knLkwt ÷¾u÷ ð[Lk Au, yLku su ÔÞÂõík ËwrLkÞkLkku VkÞËku RåAu Au íkuLku
y{u ËwrLkÞk{ktÚke s ykÃke ËEyu Aeyu, yLku su ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkku
VkÞËku RåAu Au íkuLku y{u ykr¾hík{ktÚke ykÃkeyu Aeyu, yLku f]ík¿k ÷kufkuLku
y{u íku{Lkwt ð¤íkh yð~Þ «ËkLk fheþwt. (146) yLku fux÷kÞ ÃkÞøktçkhku
Au íku{Lkk MkkÚku {¤eLku ½ýk yÕ÷knðk¤kyku (EþrLkcku)yu ÞwØ fÞwO.
yÕ÷knLkk {køko{kt su {wMkeçkíkku íku{Lkk Ãkh ykðe Ãkze íkuLkkÚke Lk íkuyku
LkkMkeÃkkMk ÚkÞk, Lk íku{ýu Lkçk¤kE çkíkkðe yLku Lk íkuyku LkBÞk, yLku yÕ÷kn
ÄiÞo fhðkðk¤kykuLku r{ºk hk¾u Au. (147) íku{Lkk {kuZk{ktÚke íkuLkk rMkðkÞ
çkeswt ftE Lk LkeféÞwt fu nu y{khk {kr÷f ! y{khk økwLkkykuLku {kV fhe Ëu
yLku y{khk fkÞkuo{kt y{khkÚke su yríkhuf ÚkE økÞku nkuÞ íkuLku Ëhøkwsh
Vh{kð yLku y{Lku yzøk yLku yx÷ hk¾ yLku RLfkh fhLkkh òríkLke Mkk{u
y{khe {ËË fh. (148) yk{, yÕ÷knu íku{Lku ËwrLkÞk{kt Ãký çkË÷ku
ykÃÞku yLku ykr¾hík{kt Ãký, yLku yÕ÷kn Mkíf{eoykuLku r{ºk hk¾u Au.
(149) nu E{kLkðk¤kyku ! òu ík{u fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lke ðkík
{kLkþku, íkku íkuyku ík{Lku Q÷xk Ãkøku ÃkkAk Vuhðe Ëuþu, ÃkAe ík{u rLk»V¤
çkLkeLku hne sþku, (150) çkÕfu yÕ÷kn ík{khku {ËËøkkh Au yLku íku MkkiÚke
W¥k{ {ËË fhðkðk¤ku Au. (151) y{u RLfkh fhLkkhkykuLkkt ÓËÞ{kt
ík{khku ¼Þ Lkk¾e ËEþwt, fu{ fu íku{ýu yuðe ðMíkwykuLku yÕ÷knLke ¼køkeËkh
Xhkðe ÷eÄe, suLkk rðþu yÕ÷knu fkuE MkLkË («{ký) LkÚke Wíkkhe. íku{Lkwt
Xufkýwt Lkfo Au yLku íku ¾qçk s ¾hkçk søÞk Au yíÞk[kheyku {kxu.(152)
yLku yÕ÷knu ík{khk MkkÚku fhu÷ ð[LkLku Mkk[wt fhe Ëu¾kzâwt, ßÞkhu fu ík{u
íku{Lku yÕ÷knLke yk¿kkÚke fík÷ fhe hÌkk níkk, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu ík{u MðÞt
Lkçk¤k Ãkze økÞk yLku ík{u fk{{kt Í½zku fÞkuo yLku ík{u (ÃkÞøktçkhLkk) fnuðk
Ãkh Lk [kÕÞk, ßÞkhu fu yÕ÷knu ík{Lku yu ðMíkw çkíkkðe níke su ík{u RåAíkk
níkk. ík{khk{ktÚke fux÷kf ÷kufku ËwrLkÞkLke fk{Lkk fhe hÌkk níkk yLku
ík{khk{ktÚke fux÷kf ÷kufku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lke yr¼÷k»kk fhe hÌkk níkk.
ÃkAe yÕ÷knu ík{khwt Y¾ íku{LkkÚke Vuhðe ËeÄwt, suÚke íku ík{khe Ãkheûkk fhu
yLku yÕ÷knu ík{Lku {kV fhe ËeÄk yLku yÕ÷kn E{kLkðk¤kyku {kxu yíÞtík
f]Ãkk¤w Au. (153) ßÞkhu ík{u [Zíkk (¼køkíkk) sE hÌkk níkk yLku ÃkkAwt
ð¤eLku Ãký fkuELke Mkk{u òuíkk Lk níkk yLku ÃkÞøktçkh ÃkkA¤Úke ík{Lku Ãkkufkhe
hÌkku níkku. ÃkAe yÕ÷knu ík{Lku Ëw:¾ Ãkh Ëw:¾ ykÃÞk (ík{khk ðíkoLkLku
fkhýu), suÚke ík{u øk{økeLk Lk Úkkyku yu ðMíkw Ãkh su ík{khk nkÚku [qf ÚkE
yLku Lk yu {wMkeçkík Ãkh su ík{khk Ãkh ykðe Ãkzu, yLku yÕ÷kn {krníkøkkh
Au íkuLkkÚke su ftE ík{u fhku Aku.
(154) ÃkAe yÕ÷knu ík{khk Ãkh Ëw:¾ ÃkAe þktrík Wíkkhe, yÚkkoíkT Ÿ½
fu íku ík{khk{ktÚke yuf sqÚk Ãkh íku Aðkíke sE hne níke yLku yuf sqÚk yu
níkwt fu íkuLku ÃkkuíkkLkkt «kýLke ®[íkk ÷køku÷e níke. íkuy ku yÕ÷kn rðþu
ðkMíkrðfíkk rðhwØ rð[khku, y¿kkLkíkkLke fÕÃkLkkyku fhe hÌkk níkk. íkuyku
fnuíkk níkk, þwt y{khku Ãký fkuE yrÄfkh Au ? fnku, yk¾ku {k{÷ku
yÕ÷knLkk yrÄfkh{kt Au. íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÓËÞku{kt yuðe ðkík AwÃkkðe hk¾e
Au su íkuyku ík{khk Mkk{u ònuh LkÚke fhíkk. íkuyku fnu Au fu òu yk {k{÷k{kt
y{khku Ãký ftEf nMíkûkuÃk nkuík, íkku y{u ynª Lk {kÞko síkk. fnku, òu ík{u
ík{khk ½hku{kt nkuík, íkku Ãký su{Lkwt {]íÞw ÷¾e Ëuðk{kt ykÔÞwt níkwt íkuyku
ÃkkuíkkLkkt {]íÞwLkk MÚk¤ku íkhV Lkef¤e Ãkzíkk. ykðwt yux÷k {kxu ÚkÞwt fu
yÕ÷knLku Ãkheûkk fhðe níke su ftE ík{khk {Lk{kt níkwt yLku çknkh fkZðwt
níkwt su ftE ík{khk ÓËÞ{kt níkwt, yLku òýu Au ík{khk {LkLke ðkíkLku.
(155) ík{khk Ãkife su ÷kufku (ÃkeX) Vuhðe økÞk níkk yu rËðMku fu çktLku sqÚkku
(÷zkE{kt) yk{Lku-Mkk{Lku ÚkE økÞk níkk. íku{Lku þiíkkLku íku{Lkkt fux÷kf
fkÞkuoLkk fkhýu zøk{økkðe ËeÄk níkk. yÕ÷knu íku{Lku {kV fhe ËeÄk. rLk:þtf,
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(156) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u yu ÷kufkuLkk suðk Lk ÚkE sòu, su{ýu
RLfkh fÞkuo. íkuyku ÃkkuíkkLkk ¼kEyku rðþu fnu Au, ßÞkhu íkuyku MkVh fu ÞwØ
{kxu Lkef¤u Au yLku íku{Lku {]íÞw ykðe òÞ Au : fu òu íkuyku y{khk ÃkkMku hnuíkk
íkku {híkk Lknª yLku {kÞko Lk síkk, suÚke yÕ÷kn íkuLku íku{Lkkt ÓËÞku{kt
ÃkùkíkkÃkLkwt fkhý çkLkkðe Ëu, yLku yÕ÷kn s SðLk ykÃku Au yLku {]íÞw ykÃku
Au, yLku su ftE ík{u fhku Aku yÕ÷kn íkuLku òuE hÌkku Au. (157) yLku òu
ík{u yÕ÷knLkk {køko{kt {kÞko òyku yÚkðk {]íÞw Ãkk{ku, íkku yÕ÷knLke ûk{k
yLku ËÞk íkuLkkÚke ðÄkhu W¥k{ Au suLku íkuyku yufºk fhe hÌkk Au.
(158) yLku ík{u {he økÞk fu {kÞko økÞk, Auðxu ík{u yÕ÷knLke ÃkkMku s
yufºk fhðk{kt ykðþku. (159) yk yÕ÷knLke {kuxe ËÞk Au fu ík{u íku{Lkk
{kxu rðLk{ú Aku. òu ík{u fXkuh Mð¼kðLkk yLku Ãkk»kký-ÓËÞe nkuík íkku yk
÷kufku ík{khk ÃkkMkuÚke ¼køke síkk. çkMk, íku{Lku {kV fhe Ëku yLku íku{Lkk {kxu
{kVeLke Ëwyk {ktøkku yLku {k{÷kyku{kt íku{Lkkt Mk÷kn-Mkq[Lk ÷ku. ÃkAe ßÞkhu
rLkýoÞ fhe ÷ku, íkku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn yu ÷kufkuÚke
«u{ fhu Au suyku íkuLkk Ãkh ¼hkuMkku fhu Au. (160) òu yÕ÷kn ík{khku MkkÚk
ykÃku, íkku fkuE ík{khk Ãkh ð[oMð «kó fhe þfíkwt LkÚke yLku òu íku ík{khku
MkkÚk Akuze Ëu, íkku íkuLkk ÃkAe fkuý Au su ík{khe {ËË fhu ? yLku yÕ÷kn Ãkh
s ¼hkuMkku fhðku òuEyu E{kLkðk¤kykuyu.
(161) yLku ÃkÞøktçkhLkwt fk{ yu LkÚke fu íkuyku ftEf AwÃkkðe hk¾u yLku
su fkuE AwÃkkðþu íku Ãkkuíku AwÃkkðu÷e ðMíkwLku fÞk{íkLkk rËðMku «økx fhþu. ÃkAe
Ëhuf SðÄkheLku íkuýu fhu÷ f{kuoLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku {¤þu yLku íku{Lkk MkkÚku
ftE s yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ. (162) þwt yu ÔÞÂõík su yÕ÷knLke
RåAkLku ykÄeLk Au íku yu ÔÞÂõík Mk{kLk çkLke sþu su yÕ÷knLkk «fkuÃkLku ÷ELku
ÃkkAku VÞkuo nkuÞ, yLku íkuLkwt Xufkýwt snÒk{ Au yLku íku fuðwt ¾hkçk Xufkýwt Au ?
(163) yÕ÷knLkk íÞkt íku{Lkkt Ëhßòyku r¼LLk-r¼LLk nþu, yLku yÕ÷kn
òuE hÌkku Au su ftE íkuyku fhu Au. (164) yÕ÷knu E{kLkðk¤kyku Ãkh WÃkfkh
fÞkuo fu íku{Lkk{kt íku{Lkk{ktÚke s yuf hMkq÷ (EþËqík) {kufÕÞku, su íku{Lku
yÕ÷knLke ykÞíkku Mkt¼¤kðu Au yLku íku{Lku Ãkrðºk fhu Au yLku íku{Lku økútÚk
yLku ík¥ðËŠþíkkLkwt rþûký ykÃku Au. rLk:MktËun, yk ÷kufku Ãknu÷kt MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt níkk.
(165) yLku ßÞkhu ík{Lku yuðe {wMkeçkík ÃknkU[e, suLkkÚke çk{ýe
{wMkeçkík ík{u ÃknkU[kze [qõÞk níkk, íkku ík{u fÌkwt fu yk õÞktÚke ykðe økE ?
fnku, yk ík{khk ÃkkuíkkLkk ÃkkMkuÚke Au. rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo
Ähkðu Au. (166) yLku çktLku ÃkûkkuLke ÷zkELkk rËðMku ík{Lku su {wMkeçkík
ÃknkU[e, íku yÕ÷knLke yk¿kkÚke ÃknkU[e yLku yu fkhýMkh fu yÕ÷kn
E{kLkðk¤kykuLku òýe ÷u. (167) yLku íku{Lku Ãký òýe ÷u suyku {wLkkrVf
(Ët¼e) níkk, su{Lku fnuðk{kt ykÔÞwt níkwt fu ykðku, yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zku
yÚkðk Ëw~{LkLku Ëqh fhku. íku{ýu fÌkwt, òu y{u òýíkk fu ÞwØ ÚkðkLkwt Au íkku
y{u yð~Þ ík{khk MkkÚku [k÷e Lkef¤íkk. yk ÷kufku yu rËðMku E{kLkÚke ðÄkhu
fw£ (RLfkh)Lkk LkSf níkk. íkuyku ÃkkuíkkLkk {kuZuÚke yu ðkík fnu Au, su íku{Lkkt
ÓËÞku{kt Lk níke yLku yÕ÷kn ík{k{ ðkíkkuLku Mkkhe heíku òýu Au, suLku íkuyku
AwÃkkðu Au. (168) yk ÷kufku su heíku MðÞt çkuMke hÌkk, ÃkkuíkkLkk ¼kEyku rðþu
fnu Au fu òu íkuyku y{khe ðkík {kLkíkk, íkku {kÞko Lk síkk. fnku, ík{u ík{khk
rþhuÚke {]íÞwLku xk¤e Ëku, òu ík{u Mkk[k Aku.
(169) yLku su ÷kufku yÕ÷knLkk {køko{kt {kÞko økÞk íku{Lku {]ík Lk
Mk{òu, çkÕfu íkuyku Sðtík Au ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke ÃkkMku, íku{Lku
ykSrðfk {¤e hne Au. (170) íkuyku ¾wþ Au yu ðkík Ãkh su yÕ÷knu
ÃkkuíkkLke f]Ãkk{ktÚke íku{Lku «ËkLk fhe Au yLku ¾wþ¾çkh ÷E hÌkk Au fu su ÷kufku
íku{Lkk ÃkkA¤ Au yLku nsw íÞkt LkÚke ÃknkUåÞk, íku{Lkk {kxu Ãký Lk fkuE ¼Þ
Au yLku Lk íkuyku Ëw:¾e nþu. (171) íkuyku ¾wþ ÚkE hÌkk Au yÕ÷knLkk RLkk{
yLku f]Ãkk Ãkh yLku yu ðkík Ãkh fu yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLkwt ð¤íkh ÔÞÚko LkÚke
fhíkku. (172) su ÷kufkuyu yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷ (EþËqík)Lkk ykËuþLku
{kLÞku yu ÃkAe fu íku{Lku ½k ðkøke [qõÞku níkku, íku{ktÚke suyku MkËk[khe yLku
MktÞ{e-Eþ¼Þ hk¾Lkkhkt Au íku{Lkkt {kxu {kuxwt ð¤íkh Au, (173) su{Lku
÷kufkuyu fÌkwt fu Ëw~{Lku ík{khk rðhwØ {kuxe þÂõíkyku yufºk fhe ÷eÄe Au
íkuLkkÚke zhku, Ãkhtíkw yk ðMíkwyu íku{Lkkt E{kLk{kt ykuh ðÄkhku fhe ËeÄku yLku
íkuyku çkkuÕÞk fu yÕ÷kn y{khk {kxu Ãkqhíkku Au yLku íku MkkiÚke W¥k{ fkÞo-MkkÄf
Au. (174) çkMk, íkuyku yÕ÷knLke f]Ãkk yLku íkuLke çkrûkMkLke MkkÚku ÃkkAk VÞko.
íku{Lku fkuE çkqhkELkku Mkk{Lkku fhðku Lk Ãkzâku, yLku íkuyku yÕ÷knLke {hS
{wsçk [kÕÞk yLku yÕ÷kn yíÞtík f]Ãkk¤w Au. (175) yu þiíkkLk Au su ík{Lku
ÃkkuíkkLkk r{ºkku îkhk zhkðu Au. ík{u íku{LkkÚke Lk zhku, çkÕfu {khkÚke zhku, òu
ík{u E{kLkðk¤k Aku.
(176) yLku yu ÷kufku ík{khk {kxu Ëw:¾Lkwt fkhý Lk çkLku, suyku RLfkh{kt
yøkúuMkhíkk çkíkkðe hÌkk Au. íkuyku yÕ÷knLku fËkrÃk fkuE LkwfMkkLk ÃknkU[kze
þfðkLkk LkÚke. yÕ÷kn RåAu Au fu íku{Lkk {kxu ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt fkuE
rnMMkku Lk hk¾u. íku{Lkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk Au. (177) su ÷kufkuyu E{kLkLkk
çkË÷k{kt fw£ (RLfkh)Lku ¾heãwt Au, íkuyku yÕ÷knLkwt ftE s çkøkkze þfðkLkk
LkÚke, yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (178) yLku su ÷kufku fw£
(RLfkh) fhe hÌkk Au, íkuyku yu{ Lk rð[khu fu y{u su íku{Lku {nuík÷ ykÃke
hÌkk Aeyu íku íku{Lkk {kxu Mkkhwt Au. y{u íkku çkMk yux÷k {kxu {nuík÷ ykÃke
hÌkk Aeyu fu íkuyku økwLkk{kt nsw ykøk¤ ðÄe òÞ yLku íku{Lkk {kxu yÃk{krLkík
fhLkkhe ÞkíkLkk Au. (179) yÕ÷kn yu LkÚke fu E{kLkðk¤kykuLku yu
ÂMÚkrík{kt Akuze Ëu su heíku ík{u yíÞkhu Aku, ßÞkt MkwÄe íku ÃkrðºkLku yÃkrðºkÚke
y÷øk Lk fhe Ëu, yLku yÕ÷kn yuðku LkÚke fu ík{Lku yá~ÞÚke MkkðÄkLk fhe
Ëu, çkÕfu yÕ÷kn Aktxe ÷u Au ÃkkuíkkLkk hMkq÷ku (EþËqíkku){ktÚke suLku RåAu Au.
çkMk, ík{u E{kLk ÷kðku yÕ÷kn Ãkh yLku íkuLkk hMkq÷ku Ãkh, yLku òu ík{u E{kLk
÷kðku yLku MktÞ{ yÃkLkkðku íkku ík{khk {kxu {kuxwt ð¤íkh Au.
(180) yLku su ÷kufku ftsqMke fhu Au yu ðMíkw{kt su yÕ÷knu íku{Lku ÃkkuíkkLke
f]ÃkkÚke «ËkLk fhe Au, íkuyku fËkrÃk yu{ Lk Mk{su fu íku{Lkk {kxu Mkkhwt Au,
çkÕfu yk íku{Lkk {kxu ½ýwt ¾hkçk Au. su ðMíkw{kt íkuyku ftsqMke fhe hÌkk Au
íkuLke fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lku íkkuf Ãknuhkððk{kt ykðþu, yLku yÕ÷kn s
ðkhMk (W¥khkrÄfkhe) Au Ähíke yLku ykfkþLkku, yLku su ftE ík{u fhku Aku,
yÕ÷kn íkuLkkÚke {krníkøkkh Au. (181) yÕ÷knu yu ÷kufkuLku Mkkt¼éÞk su{ýu
fÌkwt fu yÕ÷kn {kuníkks (rLkÄoLk) Au yLku y{u ÄLkðkLk Aeyu. y{u ÷¾e
÷Eþwt íku{Lkk yk fÚkLkLku yLku íku{Lkk ÃkÞøktçkhkuLku yLkwr[ík {khe Lkk¾ðkLkk
f]íÞLku Ãký, yLku y{u fneþwt fu nðu ykøkLke ÞkíkLkk [k¾ku. (182) yk
ík{khk nkÚkkuLke f{kýe Au yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkykuLke MkkÚku yLÞkÞ
fhðkðk¤ku LkÚke. (183) su ÷kufku fnu Au fu yÕ÷knu y{Lku ykËuþ ykÃÞku
Au fu y{u fkuE hMkq÷ (EþËqík)Lku {kLkeyu Lknª, ßÞkt MkwÄe íku y{khk Mkk{u
yuðe fwhçkkLke (çkr÷ËkLk) «Míkwík Lk fhu suLku ykøk ¾kE ÷u. íku{Lku fnku fu
{khkÚke yøkkW ík{khk ÃkkMku hMkq÷ku ykÔÞk ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ÷ELku yLku
yu ðMíkw Ãký ÷ELku ykÔÞk su ík{u fne hÌkk Aku, íÞkh ÃkAe ík{u fu{ íku{Lku
{khe LkkÏÞk, òu ík{u Mkk[k Aku.
(184) çkMk, òu yk ÷kufku ík{Lku ¾kuxk Xuhðu Au íkku ík{khk Ãknu÷kt Ãký
½ýkt EþËqíkkuLku ¾kuxk Xuhððk{kt ykðe [qõÞk Au, suyku MÃkü rLkþkLkeyku
yLku ÃkwÂMíkfkyku yLku «fkrþík økútÚk ÷ELku ykÔÞk níkk. (185) Ëhuf
ÔÞÂõíkyu {]íÞwLkku MðkË [k¾ðkLkku Au, yLku ík{Lku ÃkqhuÃkqhwt ð¤íkh íkku çkMk
fÞk{íkLkk rËðMku s {¤þu. nðu su ÔÞÂõík ykøkÚke çk[e òÞ yLku sÒkík
(Mðøko){kt Ëk¾÷ fhðk{kt ykðu, yu s MkV¤ hÌkku, yLku ËwrLkÞkLkwt SðLk
íkku çkMk ÄkufkLkku MkkuËku Au.
(186) [ku¬Mk ík{Lku ík{khk «ký yLku ÄLk ðzu ys{kððk{kt ykðþku,
yLku ík{u ¾qçk s íkf÷eVËkÞf ðkíkku Mkkt¼¤þku íku{LkkÚke su{Lku ík{khk Ãknu÷kt
økútÚk {éÞku yLku íku{LkkÚke Ãký su{ýu rþfo fÞwO (yÚkkoíkT yLkufuïhðkËeykuÚke
Ãký), yLku òu ík{u ÄiÞo hk¾ku yLku íkfðk (MktÞ{) yÃkLkkðku íkku yk ¾qçk
®n{íkLkwt fk{ Au. (187) yLku ßÞkhu yÕ÷knu økútÚkðk¤kyku (ÞnqËeyku yLku
r¾úMíkeyku)Úke ð[Lk ÷eÄwt fu ík{u yÕ÷knLkk økútÚkLku MktÃkqýoÃkýu ÷kufku Mkk{u
ònuh fhþku yLku íkuLku Lknª AwÃkkðku. Ãkhtíkw íku{ýu íkuLku ÃkeX ÃkkA¤ Lkk¾e ËeÄku
yLku íkuLku Úkkuzef ®f{ík{kt ðu[e LkkÏÞku. fuðe ¾hkçk ðMíkw Au suLku íkuyku ¾heËe
hÌkk Au ! (188) su ÷kufku ÃkkuíkkLkk yk f]íÞku Ãkh ¾wþ Au yLku RåAu Au fu su
fkÞo íku{ýu LkÚke fÞwO íkuLkk {kxu íku{Lke «þtMkk ÚkkÞ, íku{Lku ÞkíkLkkÚke {wõík
Lk Mk{òu. íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au, (189) yLku yÕ÷kn {kxu s
Au Ähíke yLku ykfkþLkwt hkßÞ, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(190) ykfkþku yLku ÄhíkeLkk MksoLk{kt yLku hkík yLku rËðMkLkk
ðkhkVhíku ykððk{kt çkwrØþk¤eyku {kxu ½ýe rLkþkLkeyku Au, (191) suyku
Q¼k yLku çkuXkt yLku Mkqíkkt-Mkqíkkt Ãkz¾k Vuhðíkkt yÕ÷knLku ÞkË fhu Au, yLku
ykfkþku yLku ÄhíkeLkk MksoLk{kt ®[íkLk-{LkLk fhíkk hnu Au. íkuyku fne WXu
Au – nu y{khk {kr÷f ! íkU yk çkÄwt rLkhwÆu~Þ LkÚke çkLkkÔÞwt. íkwt Ãkrðºk-
ûkríkhrník Au. çkMk, y{Lku ykøkLke ÞkíkLkkÚke çk[kðe ÷u. (192) nu y{khk
Ãkk÷Lknkh ! íkU suLku ykøk{kt LkkÏÞku, íkuLku íkU ðkMíkð{kt yÃk{krLkík yLku
rLkhkþ fhe ËeÄku, yLku yíÞk[kheykuLkku fkuE {ËËøkkh LkÚke. (193) nu
y{khk {kr÷f ! y{u yuf ÃkkufkhLkkhLku Mkkt¼éÞku su E{kLk íkhV çkku÷kðe
hÌkku níkku fu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Ãkh E{kLk ÷kðku. íkuÚke y{u
E{kLk ÷E ykÔÞk. nu y{khk {kr÷f ! y{khk økwLkkykuLku {kV fhe Ëu yLku
y{khe çkqhkEykuLku y{khkÚke Ëqh fhe Ëu yLku y{khku ytík MkËk[khe ÷kufkuLke
MkkÚku fh. (194) nu y{khk {kr÷f ! íkU su ð[Lkku ÃkkuíkkLkk EþËqíkkuLkk
{kæÞ{Úke y{Lku ykÃÞk Au, íkuLku y{khk MkkÚku Ãkqhk fh yLku fÞk{íkLkk rËðMku
y{Lku yÃk{kLk yLku Lkk÷uþe{kt Lk Lkk¾. rLk:þtf, íkwt ÃkkuíkkLkk ð[LkÚke rðhwØ
fhðkðk¤ku LkÚke.
(195) íku{Lkk hçku íku{Lke Ëwyk fçkq÷ fhe fu nwt ík{khk{ktÚke fkuELkkt f{kuo
ÔÞÚko fhðkðk¤ku LkÚke, [knu Ãkwhw»k nkuÞ fu †e, ík{u-Mkki yuf-çkeòÚke Aku.
nðu su ÷kufkuyu rnshík fhe yLku su{Lku íku{Lkk ½hku{ktÚke fkZe {qfðk{kt ykÔÞk
yLku {khk {køko{kt Mkíkkððk{kt ykÔÞk yLku íkuyku ÷zâk yLku {kÞko økÞk,
nwt íku{ Lke ¼q÷kuLku yð~Þ íku{ LkkÚke Ëqh fhe ËEþ yLku íku{ Lku yuðk
çkøke[kyku{kt Ëk¾÷ fheþ, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. yk íku{Lkwt
ð¤íkh Au yÕ÷knLkk íÞkt yLku MkkiÚke W¥k{ ð¤íkh yÕ÷knLkk s ÃkkMku Au.
(196) yLku ËuþLke ytËh RLfkh fhLkkhkykuLke «ð]r¥kyku yLku ËkuzÄqÃk ík{Lku
Ëw:¾e Lk fhu.
(197) yk Úkkuzkuf VkÞËku Au. ÃkAe íku{Lkwt Xufkýwt Lkfo Au, yLku íku fuðwt
¾hkçk Xuf kýwt Au ! (198) y÷çk¥k, su ÷kuf ku Ãkku í kkLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh)Úke zhu Au, íku{Lkk {kxu çkøke[kyku nþu, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke
nþu, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. yk yÕ÷kn íkhVÚke íku{Lkwt ykríkÚÞ-Mkífkh
nþu yLku su ftE yÕ÷knLke ÃkkMku Mkíf{eo ÷kufku {kxu Au yu s MkkiÚke W¥k{ Au.
(199) yLku rLk:þtf, økútÚkðk¤kyku{kt fux÷kf yuðkt Ãký Au, suyku yÕ÷kn
Ãkh E{kLk hk¾u Au yLku yk økútÚkLku Ãký {kLku Au su ík{khk íkhV yðíkrhík
fhðk{kt ykðu÷ Au yLku yu økútÚkLku Ãký {kLku Au su ykLkkÚke Ãknu÷kt MðÞt íku{Lkk
íkhV {kuf÷ðk{kt ykÔÞku níkku. íkuyku yÕ÷kn Mk{ûk Íwfu÷k hnu Au yLku íkuyku
yÕ÷knLke ykÞíkkuLku Úkkuzef ®f{ík{kt ðu[e LkÚke Lkk¾íkk. íku{Lkwt ð¤íkh
Ãkkhk-4 [92] Mkqh: yLkT-rLkMkk (4)
íku{Lkk hçkLke ÃkkMku Au, yLku yÕ÷kn xqtf{kt s rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au.
(200) nu E{kLkðk¤kyku ! ÄiÞo Ëk¾ðku yLku (MkíÞ-rðhkuÄeykuLkk) Mkk{Lkk
{kxu {sçkqík hnku yLku yzøk hnku yLku yÕ÷knÚke zhku, ykþk Au fu ík{u
MkV¤íkk Ãkk{þku.
–•–
4. Mkqh: yLkT-rLkMkk
(1) nu ÷kufku ! ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Úke zhku, suýu ík{Lku yuf
SðÚke ÃkuËk fÞko yLku íkuLkkÚke s íkuLkwt òuzwt çkLkkÔÞwt yLku yu çktLkuÚke ½ýkt Ãkwhw»kku
yLku †eyku Vu÷kðe ËeÄk, yLku yÕ÷knÚke zhku suLkk Lkk{u ík{u yuf-çkeòLke
MknkÞíkk {ktøkku Aku yLku Mk[uík hnku LkSfLkk Mkøkk-ðnk÷kyku rðþu. rLk:þtf
yÕ÷kn ík{khe Ëu¾hu¾ hk¾e hÌkku Au, (2) yLku yLkkÚkkuLke MktÃkr¥k íku{Lku
Mkw«ík fhe Ëku, yLku ¾hkçk MktÃkr¥kLku Mkkhe MktÃkr¥kÚke çkË÷e Lk Lkk¾ku yLku
íku{Lkwt ÄLk ÃkkuíkkLkk ÄLk MkkÚku ¼u¤ðeLku ¾kE Lk òyku. yk ¾qçk s {kuxku økwLkku
({nkÃkkÃk) Au. (3) yLku òu ík{Lku ykþtfk nkuÞ fu ík{u yLkkÚkkuLkk {k{÷k{kt
LÞkÞ Lknª fhe þfku, íkku †eyku{ktÚke su ík{Lku ÃkMktË nkuÞ íku{LkkÚke çkççku,
ºký-ºký, [kh-[kh MkwÄe rLkfkn (÷øLk) fhe ÷ku; yLku òu ík{Lku ¼Þ nkuÞ
fu ík{u LÞkÞ yLku Mk{kLkíkkLkku ÔÞðnkh Lknª fhe þfku, íkku yuf s ÷øLk
fhðkLkwt hk¾ku yÚkðk su ËkMke ík{khk Mðk{eíð{kt nkuÞ. yk{kt ykþk Au fu
ík{u LÞkÞÚke Lknª nxku, (4) yLku †eykuLku íku{Lke {nuh ¾wþeÚke yËk fhku.
ÃkAe òu íkuyku íkuLkkÚke ftEf ík{khk {kxu Akuze Ëu ÃkkuíkkLke ¾wþeÚke, íkku ík{u
íkuLku hkS¾wþeÚke ¾kyku.
(5) yLku yýMk{s yLku yÃkrhÃkõð ÷kufkuLku ÃkkuíkkLkwt yu ÄLk Lk ykÃkku,
suLku yÕ÷knu ík{khk {kxu ykí{rLk¼ohíkkLkwt MkkÄLk çkLkkðu÷ Au, yLku yu
ÄLk{ktÚke íku{Lku ¾ðzkðku yLku Ãknuhkðku yLku íku{Lku ¼÷kELke ðkík fnku,
(6) yLku yLkkÚkkuLke Ãkheûkk fhíkk hnku, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku rLkfkn
(÷øLk) ðÞu ÃknkU[e òÞ. ßÞkhu ík{u íku{Lkk{kt ÃkrhÃkõðíkk swyku, íkku íku{Lke
MktÃkr¥k íku{Lku Mkw«ík fhe Ëku, yLku íku{Lkwt ÄLk yÃkÔÞÞÚke yLku yu rð[khÚke
fu íkuyku {kuxk ÚkE sþu, Lk ¾kE òyku, yLku su{Lku ykð~Þfíkk Lk nkuÞ íkuyku
yLkkÚkLke MktÃkr¥kÚke Ëqh hnu yLku su ÔÞÂõík sYhík{tË nkuÞ íku Mkk{kLÞ rLkÞ{
yLkwMkkh ¾kÞ. ÃkAe ßÞkhu ík{u íku{Lkwt ÄLk íku{Lku Mkw«ík fhku, íkku íku ytøku Mkkûke
çkLkkðe ÷ku, yLku yÕ÷kn rnMkkçk ÷uðk {kxu Ãkqhíkku Au. (7) {kíkk-rÃkíkk yLku
LkSfLkk Mkøkkðnk÷kykuLkk ðkhMkk{ktÚke Ãkwhw»kkuLkku Ãký rnMMkku Au yLku {kíkk-
rÃkíkk yLku LkSfLkk Mkøkkðnk÷kykuLkk ðkhMkk{ktÚke †eykuLkku Ãký rnMMkku
Au, Úkkuzku nkuÞ fu ðÄkhu, yuf rLkÄkorhík fhu÷ rnMMkku. (8) yLku òu ðnU[ýe
ð¾íku Mkøkk-MktçktÄeyku yLku yLkkÚkku yLku rLkÄoLkku nksh nkuÞ íkku íku{ktÚke íku{Lku
Ãký ftEf ykÃkku yLku íku{Lkk MkkÚku MknkLkw¼qríkLke ðkík fhku, (9) yLku ykðk
÷kufkuyu zhðwt òuEyu fu òu íkuyku ÃkkuíkkLkk ÃkkA¤ yþõík çkk¤fku Akuze síkkt
íkku íku{Lku íku{Lke ¾qçk ®[íkk hnuíke. íkuÚke íku{ýu yÕ÷knÚke zhðwt òuEyu yLku
Mkk[e ðkík fnu. (10) su ÷kufku yLkkÚkkuLke MktÃkr¥k yLkwr[ík heíku ¾kÞ Au,
íku ÷kufku ÃkkuíkkLkk Ãkux{kt ykøk ¼he hÌkk Au yLku íku{Lku xqtf{kt s ¼zfu çk¤íke
ykøk{kt Lkk¾ðk{kt ykðþu.
(11) yÕ÷kn ík{Lku ík{khe MktíkkLk rðþu ykËuþ ykÃku Au fu Ãkwhw»kLkku
rnMMkku çku †eyku çkhkçkh Au. òu †eyku çkuÚke ðÄkhu nkuÞ íkku íku{Lkk {kxu çku-
ík]íÞktþ (2/3) Au yu MktÃkr¥k{ktÚke su {]íkf AkuzeLku økÞku Au yLku òu íku yuf÷e
Au íkku íkuLkk {kxu yzÄku rnMMkku Au, yLku {]íkfLkk {kíkk-rÃkíkkLku çktLku{ktÚke «íÞuf
{kxu Aêku rnMMkku Au yu MktÃkr¥k{ktÚke su íku AkuzeLku økÞku Au, yu þhíku fu {]íkfLku
MktíkkLk nkuÞ; yLku òu {]íkfLku MktíkkLk Lk nkuÞ yLku íkuLkk {kíkk-rÃkíkk íkuLkk
ðkhMkËkh nkuÞ íkku íkuLke {kíkkLkku yuf-ík]íÞktþ (1/3) rnMMkku Au yLku òu íkuLku
¼kE-çknuLk nkuÞ íkku íkuLke {kíkk {kxu Aêku rnMMkku Au. yk rnMMkkyku ðrMkÞík
fkZâk ÃkAe yÚkðk fhsLku yËk fÞko ÃkAe Au su íku fheLku òÞ Au. ík{khk
rÃkíkkyku nkuÞ fu ík{khk Ãkwºkku nkuÞ, ík{u LkÚke òýíkk fu íku{kt ík{khk {kxu
MkkiÚke ðÄkhu ÷k¼«Ë fkuý Au. yk yÕ÷knu rLkÄkorhík fhu÷ fíkoÔÞ Au. rLk:þtf,
yÕ÷kn Mkðo¿k yLku ík¥ðËþeo Au, (12) yLku ík{khk {kxu yu MktÃkr¥kLkku yzÄku
rnMMkku Au su ík{khe ÃkíLkeyku Akuzu, yu þhíku fu íku{Lke MktíkkLk Lk nkuÞ, yLku
òu íku{Lku MktíkkLk nkuÞ íkku ík{khk {kxu ÃkíLkeykuLkk ðkhMkkLkku [íkwÚkkOþ (1/4)
rnMMkku Au ðrMkÞík fkZâk ÃkAe suLke íku ðrMkÞík fhe òÞ yÚkðk fhsLku yËk
fÞko ÃkAe; yLku yu ÃkíLkeyku {kxu [íkwÚkkOþ (1/4) rnMMkku Au ík{khk ðkhMkkLkku
òu ík{khe fkuE MktíkkLk LkÚke, yLku òu ík{khe MktíkkLk Au íkku íku{Lkk {kxu ykX{ku
rnMMkku Au ík{khk ðkhMkkLkku ðrMkÞík fkZâk ÃkAe suLke ík{u ðrMkÞík fhe òyku
yÚkðk fhs yËk fÞko ÃkAe; yLku òu fkuE {]íkf Ãkwhw»k fu †e yuðk nkuÞ su{Lkk
Lk fkuE ‘WMkq÷’ ({kíkk-rÃkíkk) nkuÞ yLku Lk ‘Vhwy’ (MktíkkLk) yLku íkuLku yuf
¼kE yÚkðk yuf çknuLk nkuÞ íkku çktLku{ktÚke «íÞufLkku Aêku rnMMkku Au; yLku
òu íkuyku ykLkkÚke ðÄkhu nkuÞ íkku íkuyku yuf-ík]íÞktþ ( 1/3){kt Mkk{u÷ nþu
ðrMkÞík fkZâk ÃkAe suLke íkuýu ðrMkÞík fhe nkuÞ yÚkðk fhs yËk fÞko ÃkAe,
fkuEÃký «fkhLkwt LkwfMkkLk ÃknkU[kzâk rMkðkÞ. yk ykËuþ yÕ÷kn íkhVÚke
Au yLku yÕ÷kn Mkðo¿k yLku WËkh Au. (13) yk yÕ÷knu rLkÄkorhík fhu÷
Mke{kyku Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷ (EþËqík)Lkwt yLkwMkhý
fhþu, yÕ÷kn íkuLku yuðk çkøke[kyku{kt Ëk¾÷ fhþu suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke
nþu, íku{kt íku nt{uþk hnuþu yLku yk s {nkLk MkV¤íkk Au. (14) yLku su
ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷Lke yð¿kk fhþu yLku íkuýu rLkÄkorhík fhu÷
rLkÞ{kuLkwt WÕ÷t½Lk fhþu íkuLku íku ykøk{kt Ëk¾÷ fhþu, su{kt íku nt{uþk hnuþu
yLku íkuLkk {kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk Au.
(15) yLku ík{khe †eyku{ktÚke òu fkuE ÔÞr¼[kh fhu, íkku íku{Lkk {kxu
ÃkkuíkkLkkyku{ktÚke [kh Mkkûke çkLkkðku. ÃkAe òu íkuyku Mkkûke ykÃke Ëu íkku yu
†eykuLku ½hkuLke ytËh çktÄ hk¾ku, íÞkt MkwÄe fu íku{Lku {]íÞw WXkðe ÷u yÚkðk
yÕ÷kn íku{Lkk {kxu fkuE {køko fkZu, (16) yLku ík{khk{ktÚke su Ãkwhw»k
ÔÞr¼[kh fhu íkku íku{Lku ÞkíkLkk ykÃkku. ÃkAe òu íku çktLku íkkiçkk («kÞrùík)
fhu yLku ÃkkuíkkLke MkwÄkhýk fhe ÷u, íkku íku{Lkku rð[kh íÞS Ëku. rLk:þtf,
yÕ÷kn íkkiçkkLkku Mðefkh fhLkkh, {nuhçkkLk Au. (17) íkkiçkk, suLkku Mðefkh
yÕ÷knLkk rþhu Au, íku yu ÷kufkuLke Au suyku ¾hkçk f]íÞ yòýíkk{kt fhe
çkuMku Au, ÃkAe íkhík s íkkiçkk fhe ÷u Au. yk s ÷kufku Au su{Lke íkkiçkk yÕ÷kn
Mðefkhu Au, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku yLku ík¥ðËþeo Au.
(18) yLku yuðk ÷kufkuLke íkkiçkk LkÚke, suyku rLkhtíkh økwLkkyku fhíkk hnu,
íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu {]íÞw íku{Lkk{ktÚke fkuELke Mkk{u ykðe òÞ íÞkhu íkuyku fnu
fu nwt íkkiçkk fhwt Awt yLku Lk yu ÷kufkuLke íkkiçkk Au suyku yuðe ÂMÚkrík{kt {]íÞw
Ãkk{u Au fu íkuyku fkrVh (RLfkh fhLkkhkt) Au, íku{Lkk {kxu íkku y{u ÃkezkËkÞf
ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au.
(19) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khk {kxu òEÍ (ðiÄ) LkÚke fu ík{u †eykuLku
çk¤sçkheÃkqðof ÃkkuíkkLkk ðkhMkk{kt ÷E ÷ku yLku Lk íku{Lku yu ykþÞÚke hkufe
hk¾ku fu ík{u su ftE íku{Lku ykÃÞwt Au íkuLkku y{wf ¼køk íku{Lkk ÃkkMkuÚke ÷E
÷ku, Ãkhtíkw yu ÂMÚkrík{kt fu íku MÃkü YÃku y&÷e÷ fkÞo fhu, yLku íku{Lkk MkkÚku
¼÷e heíku SðLk ÔÞíkeík fhku. òu íku ík{Lku ÃkMktË Lk nkuÞ íkku Mkt¼ð Au fu yuf
ðMíkw ík{Lku ÃkMktË Lk nkuÞ, Ãký yÕ÷knu íku{kt ík{khk {kxu ¾qçk {kuxe ¼÷kE
{qfe ËeÄe nkuÞ. (20) yLku òu ík{u yuf ÃkíLkeLke søÞkyu çkeS ÃkíLke
çkË÷ðk RåAku yLku ík{u íkuLku ½ýwt ÄLk ykÃke [qõÞk nkuð íkku ík{u íku{ktÚke ftE
s ÃkkAwt Lk ÷ku. þwt ík{u íkuLkk Ãkh ÷ktALk ÷økkðeLku yLku MÃkü yíÞk[kh fheLku
ÃkkAwt ÷uþku ? (21) yLku ík{u fuðe heíku íkuLku ÃkkAwt ÷uþku ßÞkhu fu yuf-çkeòÚke
MknðkMk fhe [qõÞk Aku yLku íku ík{khk ÃkkMkuÚke Ãkkfwt ð[Lk ÷E [qfe Au.
(22) yLku yu †eykuÚke rLkfkn (÷øLk) Lk fhku suLkkÚke ík{khk rÃkíkkyku
rLkfkn fhe [qõÞk Au, rMkðkÞ fu su yøkkW ÚkR [qõÞwt. rLk:þtf, yk y&÷e÷íkk
Au yLku ½]ýkMÃkË Au yLku ¾qçk ¾hkçk heík Au.
(23) ík{khk Ãkh nhk{ (yðiÄ) fhðk{kt ykðe ík{khe {kíkkyku,
ík{khe Ãkwºkeyku, ík{khe çknuLkku, ík{khe VEyku, ík{khe {kMkeyku, ík{khe
¼ºkeSyku yLku ¼kýeyku yLku ík{khe yu {kíkkyku su{ýu ík{Lku ËqÄ
ÃkeðzkÔÞwt, ík{khe ËqÄçknuLkku, ík{khe ÃkíLkeykuLke {kíkkyku yLku íku{Lke
Ãkwºkeyku su ík{khk Ãkk÷Lk-Ãkku»ký nuX¤ nkuÞ, su ík{khe yu ÃkíLkeykuÚke nkuÞ
suLkkÚke ík{u MknðkMk fhe [qõÞk Aku, Ãkhtíkw òu nsw ík{u íku{LkkÚke MknðkMk Lk
fÞkuo nkuÞ íkku fkuE økwLkku LkÚke, yLku ík{khk Mkøkk ÃkwºkkuLke ÃkíLkeyku yLku yu fu
ík{u yufºk fhku çku çknuLkkuLku, rMkðkÞ fu yøkkW ÚkE [qõÞwt nkuÞ. rLk:þtf,
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. *(24) yLku yu †eyku Ãký nhk{
(yðiÄ) Au su fkuE yLÞLkk rLkfkn{kt nkuÞ, rMkðkÞ fu íku ÞwØ{kt ík{khk
yrÄfkh{kt ykðu. yk yÕ÷knLkku ykËuþ Au ík{khk {kxu. ykLkk rMkðkÞ su
†eyku Au íku Mkki ík{khk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) Au, yu þhíku fu ík{u ÃkkuíkkLkk ÄLk
ðzu íku{Lkk RåAwf çkLkku, íku{Lku rLkfknLkk çktÄLk{kt ÷ELku, Lk fu ÔÞr¼[khLkk
YÃku. ÃkAe yu †eyku{ktÚke su{Lku ík{u ËkÃkíÞ-SðLk{kt ÷eÄe íku{Lku íku{Lke
rLkÄkorhík {nuh ykÃke Ëku, yLku {nuh rLkÄkorhík fÞko ÃkAe su ík{u ÃkhMÃkh
hkS¾wþeÚke Mk{sqíke fhe nkuÞ íkku íku{kt fkuE økwLkku LkÚke. rLk:þtf, yÕ÷kn
òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au, (25) yLku ík{khk{ktÚke su ÔÞÂõík Mkk{ÚÞo Lk
Ähkðíkku nkuÞ fu Mðíktºk {wÂM÷{ †eykuÚke rLkfkn fhe þfu íkku íkuýu ÃkkuíkkLke
yu ËkMkeyku{ktÚke fkuELke MkkÚku rLkfkn fhe ÷uðk òuEyu su ík{khk ykÄeLk
nkuÞ yLku E{kLkðk¤e nkuÞ. yÕ÷kn ík{khk E{kLkLku Mkkhe heíku òýu Au,
ík{u ÃkhMÃkh yuf Aku. çkMk, íku{Lkk {kr÷fkuLke Mkt{ríkÚke íku{Lkk MkkÚku rLkfkn
fhe ÷ku yLku Mkk{kLÞ rLkÞ{ yLkwMkkh íku{Lke {nuh yËk fhe Ëku, yu heíku
íku{Lku rLkfknLkk çktÄLk{kt ÷kððk{kt ykðu, Lk fu MðåAtËíkkÃkqðof ÔÞr¼[kh
fhu yLku økwÃk[wÃk yðiÄ MktçktÄku çkktÄu. ÃkAe ßÞkhu íku rLkfknLkk çktÄLk{kt ykðe
òÞ yLku íku ÃkAe íku ÔÞr¼[kh fhu íkku Mðíktºk †eyku {kxu su Mkò Au íkuLkkÚke
yzÄe Mkò íku{Lkk {kxu Au. yk yu ÷kufku {kxu Au su ík{khk Ãkife Ëwhk[kh{kt
ÃkzðkLke ykþtfk hk¾íkku nkuÞ, yLku òu ík{u MktÞ{Úke fk{ ÷ku íkku yk ík{khk
{kxu ðÄkhu W¥k{ Au, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷ yLku ËÞk¤w Au.
(26) yÕ÷kn RåAu Au fu íku ík{khk {kxu MÃkü ðýoLk fhu yLku ík{Lku yu
÷kufkuLke ÃkØríkykuLkku rLkËuoþ fhu su ík{khk Ãknu÷kt rðíke [qõÞk Au yLku ík{khk
íkhV æÞkLk ykÃku, yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au. (27) yLku yÕ÷kn
RåAu Au fu íku ík{khk Ãkh æÞkLk ykÃku yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLke {LkuåAkykuLkwt
yLkwMkhý fhe hÌkk Au, íkuyku RåAu Au fu ík{u MkL{køkoÚke ¾qçk Ëqh Lkef¤e
òyku. (28) yÕ÷kn RåAu Au fu ík{khkt çkkusLku n¤ðku fhu, yLku {kLkðeLku
Ëwçko¤ ÃkuËk fhðk{kt ykÔÞku Au.
(29) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkhMÃkh yuf-çkeòLke MktÃkr¥k yLkwr[ík
(yðiÄ) heíku Lk ¾kyku, Ãkhtíkw yu fu ðuÃkkh ÚkkÞ ÃkhMÃkh hkS¾wþeÚke, yLku
níÞk Lk fhku yuf-çkeòLke. rLk:MktËun, yÕ÷kn ík{khk Ãkh ¾qçk {nuhçkkLk
Au. (30) yLku su ÔÞÂõík rðÿkun yLku yíÞk[khÃkqðof ykðwt fhþu, íkuLku y{u
yð~Þ ykøk{kt Lkk¾eþwt, yLku yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au. (31) òu ík{u
yu {kuxk økwLkkyku (ÃkkÃk)Úke çk[íkk hÌkk suLke ík{Lku {LkkE fhðk{kt ykðe
Au, íkku y{u ík{khe LkkLke-LkkLke çkqhkEykuLku {kV fhe ËEþwt, yLku ík{Lku
«ríkrcík søÞk{kt Ëk¾÷ fheþwt. (32) yLku ík{u yuðe ðMíkwLke fk{Lkk Lk
fhku, su{kt yÕ÷knu ík{khk Ãkife yuf-çkeò Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe Au. Ãkwhw»kku
{kxu rnMMkku Au ÃkkuíkkLke f{kýeLkku yLku †eyku {kxu rnMMkku Au ÃkkuíkkLke
f{kýeLkku, yLku yÕ÷knÚke íkuLke f]Ãkk {ktøkku. rLk:MktËun, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt
¿kkLk Ähkðu Au. (33) yLku y{u {kíkk-rÃkíkk yLku Mkøkkðnk÷ktyu Akuzu÷
MktÃkr¥k{ktÚke «íÞuf {kxu ðkhMkËkh rLkÄkorhík fhe ËeÄk Au yLku suLkkÚke ík{u
fhkh fÞkuo nkuÞ, íkku íku{Lku íku{Lkku rnMMkku ykÃke Ëku. rLk:þtf, yÕ÷knLke Mkk{u
Au Ëhuf ðMíkw.
(34) Ãkwhw»k, †eyku Ãkh ‘fÔðk{’ (Mkthûkf) Au. yu fkhýMkh fu yÕ÷knu
yufLku çkeò Ãkh ðzÃký (rðrþ»xíkk) ykÃku÷ Au yLku yu ykÄkhu fu Ãkwhw»ku
ÃkkuíkkLkwt ÄLk ¾[o fÞwO. íkuÚke su ¼÷e yLku Mkwþe÷ †eyku Au íku yk¿kktrfík,
ÃkeX ÃkkA¤ (Ãkwhw»kLke økuhnkshe{kt) Ëu¾hu¾ hk¾u Au suLkwt Mkthûký fhðkLkwt
yÕ÷knu XhkÔÞwt Au, yLku su †eyku ytøku ík{Lku çkuðVkE yLku yrLkckLke
ykþtfk nkuÞ, íku{Lku Mk{òðku yLku íku{Lku íku{Lkk rçkMíkh{kt yuf÷e Akuze Ëku
yLku íku{Lku Mkò ykÃkku. ÃkAe òu íku ík{khwt yk¿kkÃkk÷Lk fhu, íkku íku{Lkk rðhwØ
ykhkuÃkLkku {køko Lk þkuÄku. rLk:þtf, yÕ÷kn MkkiLkk WÃkh Au, ¾qçk s {nkLk
Au. (35) yLku òu ík{Lku Ãkrík-ÃkíLke ðå[u MktçktÄku ¾hkçk ÚkðkLkku ¼Þ nkuÞ,
íkku yuf LÞkÞr«Þ ÔÞÂõík Ãkwhw»kLkk Mkøkk{ktÚke Q¼ku fhku yLku yuf LÞkÞr«Þ
ÔÞÂõík †eLkk Mkøkk{ktÚke Q¼ku fhku. òu çktLku MkwÄkhýk fhðk RåAu, íkku yÕ÷kn
íku{ Lkk ðå[u {Lk{u¤ fhe Ëuþu. rLk:MktËun , yÕ÷kn çkÄwt s òýLkkh,
{krníkøkkh Au.
(36) yLku yÕ÷knLke RçkkËík (WÃkkMkLkk) fhku yLku fkuE ðMíkwLku íkuLkku
¼køkeËkh Lk çkLkkðku, yLku MkËTÔÞðnkh fhku {kíkk-rÃkíkkLke MkkÚku yLku
Mkøkkðnk÷kyku MkkÚku yLku yLkkÚkku yLku økheçkku yLku ÃkkzkuMke Mkøkk MkkÚku yLku
yÃkrhr[ík ÃkkzkuMke MkkÚku yLku ÃkkMku çkMkLkkhkyku MkkÚku yLku {wMkkVhku MkkÚku
yLku su ík{khk ykÄeLk nkuÞ íku{Lkk MkkÚku (ËkMk-ËkMkeyku, Lkkufh-[kfhku
MkkÚku). rLk:þtf, yÕ÷kn ÃkMktË fhíkku LkÚke ½{tze yLku çkzkE¾kuh ÷kufkuLku,
(37) suyku ftsqMke fhu Au yLku çkeòykuLku Ãký ftsqMke rþ¾ðkzu Au yLku su
ftE yÕ÷knu íku{Lku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke «ËkLk fÞwO Au íkuLku AwÃkkðu Au, yLku y{u
RLfkh fhLkkhkyku {kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au;
(38) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLkwt ÄLk ÷kufkuLku Ëu¾kzðk {kxu ¾[o fhu Au íkÚkk
yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk,
yLku su{Lkku MkkÚke þiíkkLk çkLke òÞ, íkku íku ¾qçk s ¾hkçk MkkÚke Au.
(39) íku{Lku þwt LkwfMkkLk níkwt òu íkuyku yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾híkLkk rËðMk
Ãkh E{kLk ÷kðíkk yLku yÕ÷knu su ftE «ËkLk fhu÷wt Au íku{ktÚke ¾[o fhíkk,
yLku yÕ÷kn íku{LkkÚke Mkkhe heíku ðkfuV Au. (40) rLk:þtf, yÕ÷kn fkuELkk
MkkÚku Mknus Ãký yLÞkÞ Lknª fhu, òu ¼÷kE nkuÞ íkku íkuLku çk{ýe ðÄkhe Ëu
Au yLku ÃkkuíkkLke ÃkkMkuÚke ¾qçk {kuxwt ÃkwÛÞ «ËkLk fhu Au.
(41) ÃkAe íku Mk{Þu þwt ÂMÚkrík nþu, ßÞkhu y{u Ëhuf WB{ík{ktÚke
(Mk{wËkÞ{ktÚke) yuf Mkkûke ÷kðeþwt yLku ík{Lku Ãký yu ÷kufku Ãkh Mkkûke
çkLkkðeLku Q¼k fheþwt. (42) yu ÷kufku su{ýu RLfkh fÞkuo yLku ÃkÞøktçkhLke
yð¿kk fhe, íkuyku yu rËðMku fk{Lkk fhþu fu fkþ, (Ähíke{kt íkuyku Mk{kE
òÞ yLku) Ähíke íku{Lkk WÃkh çkhkçkh fhe Ëuðk{kt ykðu, yLku íkuy ku
yÕ÷knÚke fkuE ðkík AwÃkkðe Lknª þfu. (43) nu E{kLkðk¤kyku ! Lk{kÍLkk
LkSf Lk òyku ßÞkhu ík{u Lkþk{kt nkuð, íÞkt MkwÄe fu Mk{sðk ÷køkku su ík{u
fnku Aku, yLku Lk íku Mk{Þu fu ‘økwM÷’ (MLkkLk)Lke ykð~Þfíkk nkuÞ, Ãkhtíkw
{køko{ktÚke ÃkMkkh Úkíkk nkuð, íÞkt MkwÄe fu økwM÷ fhe ÷ku; yLku òu ík{u çke{kh
nkuð fu MkVh{kt nkuð yÚkðk ík{khk Ãkife fkuE þki[ fheLku ykðu yÚkðk ík{u
†eykuÚke MknðkMk fheLku ykÔÞk nkuð, ÃkAe ík{Lku Ãkkýe Lk {¤u, íkku ík{u
Ãkrðºk {kxeÚke ‘íkÞB{w{’ fhe ÷ku yLku [nuhk yLku nkÚkku Ãkh nkÚk Vuhðe ÷ku.
rLk:þtf, yÕ÷kn {kV fhðkðk¤ku, ûk{kþe÷ Au.
(44) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, su{Lku økútÚkLkku yuf ¼køk ykÃkðk{kt
ykÔÞku níkku. íkuyku ÃkÚk¼úüíkk ¾heËe hÌkk Au yLku RåAu Au fu ík{u Ãký {køkoÚke
¼xfe òyku. (45) yÕ÷kn ík{khk Ëw~{LkkuLku Mkkhe heíku òýu Au, yLku íku
Ãkqhíkku Au Mk{ÚkoLk {kxu yLku íku Ãkqhíkku Au MknkÞíkk {kxu. (46) ÞnqËeyku{ktÚke
yuf sqÚk ðkíkLku íkuLkk {q¤ MÚkkLkÚke nxkðe Ëu Au yLku fnu Au fu y{u Mkkt¼éÞwt
yLku {kLÞwt Lknª, yLku fnu Au fu Mkkt¼¤ku yLku ík{Lku Mkt¼¤kððk{kt Lk ykðu.
íkuyku ÃkkuíkkLke S¼Lku íkkuze-{hkuzeLku fnu Au ‘hkyeLkk’ ËeLk (Ä{o){kt Ëku»k
fkZðk {kxu, yLku òu íkuyku fnuíkk fu y{u Mkkt¼éÞwt yLku y{khk íkhV æÞkLk
ykÃkku, íkku yk íku{Lkk {kxu ðÄkhu Mkkhwt yLku ÞkuøÞ nkuík, Ãkhtíkw yÕ÷knu íku{Lkkt
RLfkhLkk fkhýu íku{Lkk Ãkh rVxfkh fhe ËeÄe Au. çkMk, íkuyku E{kLk ÷kðþu,
Ãkhtíkw ½ýk ykuAk.
(47) nu ÷kufku, su{Lku økútÚk ykÃkðk{kt ykÔÞku ! yuLkk Ãkh E{kLk ÷kðku,
su y{u yðíkrhík fhu÷ Au, Ãkwrü fhðkðk¤ku yu økútÚkLke su ík{khk ÃkkMku Au,
yuLkk Ãknu÷k fu y{u [nuhkykuLku Lkü fhe Lkk¾eyu, ÃkAe íkuLku Q÷xkðe ËEyu
ÃkeXLke íkhV yÚkðk íku{Lkk Ãkh rVxfkh fheyu, su heíku y{u rVxfkh fhe
‘Mkçík’ (þrLkðkh)ðk¤kyku Ãkh, yLku yÕ÷knLkku ykËuþ ÷køkw ÚkELku hnu Au.
(48) rLk:MktËun, yÕ÷kn íkuLku {kV Lknª fhu fu íkuLkk MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh
çkLkkððk{kt ykðu. Ãkhtíkw íkuLkk rMkðkÞ su ftE Au íkuLku íku suLkk {kxu RåAþu,
{kV fhe Ëuþu, yLku suýu yÕ÷kn MkkÚku ¼køkeËkh XhkÔÞku, íkuýu ¼Þtfh {kuxk
ÃkkÃkLkwt yk[hý fÞwO. (49) þwt ík{u òuÞku íkuLku, suyku ÃkkuíkkLku Ãkrðºk fnu Au ?
çkÕfu yÕ÷kn s Ãkrðºk fhu Au suLku RåAu Au, yLku íku{Lkk WÃkh Mknus Ãký
yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ. (50) swyku, yk ÷kufku yÕ÷kn rðþu fuðwt sqX ½ze
hÌkk Au ? yLku MÃkü økwLkku nkuðk {kxu yk s ÃkÞkoó Au.
(51) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, su{Lku økútÚkLkku y{wf ¼køk {éÞku
níkku ? íkuyku ‘rsçík’ (òËq, fkÕÃkrLkf ðMíkwyku ðøkuhu) yLku ‘íkkøkqík’ (þiíkkLke
þÂõíkyku yLku øktËe-Ëwü ykí{kyku ðøkuhu)Lku {kLku Au yLku RLfkh fhLkkhkyku
rðþu fnu Au fu íkuyku {wMk÷{kLkkuÚke ðÄkhu Mkk[k {køko Ãkh Au. (52) yk s
yu ÷kufku Au, suLkk Ãkh yÕ÷kn rVxfkh fhe Au yLku suLkk Ãkh yÕ÷kn rVxfkh
fhu, ík{Lku íkuLkku fkuE {ËËøkkh Lknª {¤u. (53) þwt yÕ÷knLke Mk¥kk yLku
Mkkðo¼ki{íð{kt ftEf íku{Lkku Ãký nMíkûkuÃk Au ? (òu yuðwt nkuÞ íkku) ÃkAe íkuyku
÷kufkuLku yuf íkMkw çkhkçkh Ãký Lk ykÃku. (54) þwt íkuyku ÷kufkuLke E»Þko fhe
hÌkk Au, yu fkhýMkh fu su yÕ÷knu íku{Lku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke ykÃÞwt Au ?
çkMk, y{u Rçkúkne{Lkk ðtþòuLku økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkk «ËkLk fhe Au yLku
y{u íku{Lku yuf {kuxwt hkßÞ Ãký ykÃke ËeÄwt.
(55) íku{Lkk Ãkife fkuEyu íkuLku {kLÞwt yLku fkuE hkufkE hÌkku, yLku yuðk
÷kufku {kxu LkfoLke ¼zfu çk¤íke ykøk ÃkÞkoó Au. (56) rLk:MktËun, su ÷kufkuyu
y{khe rLkþkLkeykuLkku RLfkh fÞkuo, íku{Lku y{u íkeðú ykøk{kt Lkk¾eþwt. ßÞkhu
íku{Lkk þhehLke [k{ze çk¤e sþu, íkku y{u íku{Lke [k{zeLku çkË÷eLku çkeS
ÃkuËk fhe ËEþwt, suÚke íkuyku ÞkíkLkkLkku MðkË [k¾íkk hnu. rLk:þtf, yÕ÷kn
«¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (57) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku
MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lku y{u çkøke[kyku{kt Ëk¾÷ fheþwt, suLkk Lke[u Lknuhku
ðnuíke nþu. íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþ,u íÞkt íku{Lkk {kxu Ãkrðºk-Mkwþe÷ ÃkíLkeyku
nþu, yLku y{u íku{Lku ½xkËkh AktÞzk{kt hk¾eþwt.
(58) yÕ÷kn ík{Lku ykËuþ ykÃku Au fu y{kLkíkku íku{Lkk nfËkhkuLku
ÃknkU[kze Ëku, yLku ßÞkhu ÷kufku ËhBÞkLk rLkýoÞ fhku íkku LÞkÞLke MkkÚku rLkýoÞ
fhku. yÕ÷kn Mkkhe rþ¾k{ý ykÃku Au ík{Lku. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh,
òuðkðk¤ku Au. (59) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku
hMkq÷ (EþËqík)Lkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku ÃkkuíkkLkk yrÄfkh-«kó ÷kufkuLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhku. íÞkhçkkË òu ík{khk ËhBÞkLk fkuE ðMíkw{kt {ík¼uË ÚkE
òÞ, íkku íkuLku yÕ÷kn yLku hMkq÷ íkhV Vuhðe Ëku, òu ík{u yÕ÷kn Ãkh yLku
ykr¾híkLkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾ku Akuu yk ðkík Mkkhe Ãký Au yLku íkuLkwt
Ãkrhýk{ Ãký Mkkhwt Au. (60) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, suyku Ëkðku fhu
Au fu íkuyku E{kLk ÷kÔÞk Au íkuLkk Ãkh su yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au ík{khk
íkhV yLku su yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au ík{khkÚke Ãknu÷kt. íkuyku RåAu Au
fu rððkËLku ÷E sðk{kt ykðu þiíkkLk íkhV, ßÞkhu fu íku{Lku ykËuþ ykÃke
Ëuðk{kt ykÔÞku Au fu íkuLku Lk {kLku, yLku þiíkkLk RåAu Au fu íku{Lku çknufkðeLku
Ëqh Lkk¾e Ëu, (61) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu ykðku, yÕ÷knu
yðíkrhík fhu÷ økútÚk íkhV yLku hMkq÷ íkhV, íkku ík{u òuþku fu {wLkkrVfku
(fÃkxk[kheyku) ík{khkÚke Ëqh ¼køku Au. (62) ÃkAe íku ð¾íku þwt Úkþu ßÞkhu
íku{Lkkt ÃkkuíkkLkk nkÚkkuyu ÷kðu÷ {wMkeçkík íku{Lkk WÃkh ykðe Ãkzþu ? íku ð¾íku
yk ÷kufku ík{khk ÃkkMku MkkuøktËku ¾kíkk ykðþu fu yÕ÷knLkk MkkuøktË ! y{khku
íkku fuð¤ ¼÷kE yLku {u¤{u¤kÃkLkku ykþÞ níkku. (63) íku{Lkkt ÓËÞ{kt su
ftE Au yÕ÷kn íkuLkkÚke Mkkhe heíku ðkfuV Au. çkMk, ík{u íkuLke WÃkuûkk fhku yLku
íku{Lku rþ¾k{ý ykÃkku yLku íku{Lku yuðe ðkík fnku su íku{Lkkt ÓËÞ{kt Wíkhe
òÞ.
(64) yLku y{u su hMkq÷ {kufÕÞku, yux÷k {kxu {kufÕÞku fu yÕ÷knLke
yk¿kkÚke íkuLkwt yLkwMkhý fhðk{kt ykðu, yLku òu íkuyku, su{ýu ÃkkuíkkLkwt ¾hkçk
fÞwO níkwt, ík{khk ÃkkMku ykðíkk yLku yÕ÷knÚke {kVe RåAíkk yLku hMkq÷ Ãký
íku{Lkk {kxu {kVe RåAíkku, íkku [ku¬Mk íkuyku yÕ÷knLku ûk{kþe÷, ËÞk¤w
òuíkk. (65) çkMk, íkkhk hçkLkk MkkuøktË ! íkuyku fËkrÃk E{kLkðk¤k LkÚke nkuE
þfíkk, ßÞkt MkwÄe íkuyku ÃkkuíkkLkk ÃkkhMÃkkrhf Í½zkyku{kt ík{Lku rLkýkoÞf Lk
{kLke ÷u. ÃkAe su rLkýoÞ ík{u fhku íkuLkk Ãkh íkuyku ÃkkuíkkLkk {Lk{kt fkuE íktøke
Lk yLkw¼ðu yLku íkuLku hkS¾wþeÚke fçkq÷ fhe ÷u, (66) yLku òu y{u íku{Lku
ykËuþ ykÃkíkk fu ÃkkuíkkLke níÞk fhe Lkk¾ku yÚkðk ÃkkuíkkLkk ½hku{ktÚke Lkef¤e
Ãkzku, íkku íku{Lkk{ktÚke Úkkuzktf s ÷kufku íkuLkk Ãkh y{÷ fhíkk, yLku yk ÷kufku
yuðwt fhíkk suLke íku{Lku rþ¾k{ý ykÃkðk{kt ykðu Au, íkku íku{Lkk {kxu yk
ðkík W¥k{ yLku E{kLk Ãkh yzøk hk¾Lkkh nkuík; (67) yLku íku ð¾íku y{u
íku{Lku y{khk ÃkkMkuÚke {kuxwt ð¤íkh ykÃkíkk, (68) yLku íku{Lku MkL{køko
Ëu¾kzíkk, (69) yLku su yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷Lkwt yLkwMkhý fhþu, íku yu
÷kufkuLke MkkÚku nþu su{Lku yÕ÷knu RLkk{Úke LkðkßÞk Au, yÚkkoíkT ÃkÞøktçkhku,
rMkÆefku (MkíÞrLkcku) yLku þneËku yLku MkËk[kheyku. fuðe Mkkhe Au íku{Lke
Mktøkík ! (70) yk f]Ãkk Au yÕ÷kn íkhVÚke yLku yÕ÷knLkwt ¿kkLk ÃkÞkoó Au.
(71) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkkuíkkLkk {kxu MkkðÄkLke fhe ÷ku, ÃkAe Lkef¤ku
y÷øk-y÷øk yÚkðk yufºk ÚkELku, (72) yLku ík{khk{ktÚke fkuE yuðku Au
su ðkh fhe Lkk¾u Au. ÃkAe òu fkuE {wMkeçkík ík{Lku ÃknkU[u Au íkku fnu Au fu
yÕ÷knu {khk Ãkh {nuhçkkLke fhe fu nwt íku{Lkk MkkÚku Lk níkku, (73) yLku òu
ík{Lku yÕ÷knLke fkuE f]Ãkk «kó ÚkkÞ Au íkku fnu Au, òýu ík{khk yLku íkuLkk
ðå[u «u{Lkku fkuE MktçktÄ s LkÚke, fu fkþ ! nwt Ãký íku{Lkk MkkÚku nkuík, íkku {kuxe
MkV¤íkk «kó fhíkku. (74) nðu yu ÷kufkuyu yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zðwt òuEyu
suyku ykr¾híkLkk çkË÷k{kt ËwrLkÞkLkwt SðLk ðu[e Lkk¾u Au, yLku su ÔÞÂõík
yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zu, ÃkAe {kÞkuo òÞ yÚkðk ð[oMð «kó fhu, íkku y{u
íkuLku {kuxwt ð¤íkh ykÃkeþwt, (75) yLku ík{Lku þwt ÚkE økÞwt fu ík{u LkÚke ÷zíkk
yÕ÷knLkk {køko{kt yLku yu yþõík-yMk{Úko Ãkwhw»kku yLku †eyku yLku çkk¤fku
{kxu, suyku fnu Au fu nu yÕ÷kn ! y{Lku yk ðMíke{ktÚke çknkh fkZ, suLkk
hnuðkMkeyku yíÞk[khe Au yLku y{khk {kxu ÃkkuíkkLkk ÃkkMkuÚke fkuE Mk{Úkof
ÃkuËk fhe Ëu yLku y{khk {kxu ÃkkuíkkLkk ÃkkMkuÚke fkuE {ËËøkkh Q¼ku fhe Ëu.
(76) su ÷kufku E{kLkðk¤k Au íkuyku yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zu Au yLku suyku
fkrVh Au íkuyku þiíkkLkLkk {køko{kt ÷zu Au. çkMk, ík{u þiíkkLkLkk MkkÚkeyku Mkk{u
÷zku. rLk:þtf, þiíkkLkLke [k÷çkkS ¾qçk s f{òuh Au.
(77) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, su{Lku fnuðk{kt ykÔÞwt níkwt fu ÃkkuíkkLkkt
nkÚk hkufe hk¾ku yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku yLku Ífkík ykÃkku. ÃkAe ßÞkhu
íku{Lku ÷zkELkku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku, íkku íku{Lkk Ãkife yuf sqÚk {Lkw»ÞkuÚke
yuðe heíku zhðk ÷køÞwt su heíku yÕ÷knÚke zhðwt òuEyu, yÚkðk íkuLkkÚke Ãký
ðÄkhu. íkuyku fnu Au : nu y{khk {kr÷f ! íkU y{khk Ãkh ÷zkE fu{ yrLkðkÞo
fhe ËeÄe ? fu{ Lk Akuze hkÏÞk y{Lku Úkkuze ðÄkhu {wÆík MkwÄe ? fne Ëku fu
ËwrLkÞkLkku VkÞËku Úkkuzku s Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) ðÄkhu W¥k{ Au íkuLkk
{kxu su yÕ÷knÚke zhu yLku MktÞ{ Ëk¾ðu, yLku ík{khk MkkÚku Mknus Ãký
yíÞk[kh fhðk{kt Lknª ykðu; (78) yLku ík{u ßÞkt Ãký nþku, {]íÞw ík{Lku
Ãkk{e ÷uþ,u [knu ík{u {sçkqík rfÕ÷kyku{kt nkuð. òu íku{Lku fkuE ¼÷kE ÃknkU[u
Au íkku íkuyku fnu Au fu yk yÕ÷kn íkhVÚke Au yLku òu íku{Lku fkuE çkqhkE ÃknkU[u
Au íkku íkuyku fnu Au fu yk ík{khk fkhýu Au. fne Ëku fu çkÄwt s yÕ÷kn íkhVÚke
Au. yk ÷kufkuLku þwt ÚkE økÞwt Au fu fkuE ðkík s Mk{síkk LkÚke. (79) ík{Lku su
¼÷kE ÃknkU[u Au íku yÕ÷kn íkhVÚke ÃknkU[u Au yLku ík{Lku su çkqhkE ÃknkU[u
Au íku ík{khk ÃkkuíkkLkk fkhýu Au, yLku y{u ík{Lku {Lkw»Þku íkhV ÃkÞøktçkh
çkLkkðeLku {kufÕÞk Au yLku yÕ÷knLke Mkkûke Ãkqhíke Au.
(80) suý u hMkq ÷ (EþËq í k)Lkw t yk¿kkÃkk÷Lk fÞw O íku ýu yÕ÷knLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fÞwO yLku suýu yðøkýLkk fhe íkku y{u íku{Lkk WÃkh ík{Lku
rLkheûkf çkLkkðeLku LkÚke {kufÕÞk, (81) yLku yk ÷kufku fnu Au fu y{Lku fçkq÷
Au. ÃkAe ßÞkhu ík{khk ÃkkMkuÚke Lkef¤u Au íkku íku{Lkk{ktÚke yuf sqÚk íkuLkk rðhwØ
rð[kh-rð{þo fhu Au, su íku fne [qõÞwt níkwt, yLku yÕ÷kn íku{Lke økwÃk[wÃk
ðkíkkuLku ÷¾e hÌkku Au. çkMk, ík{u íku{Lke WÃkuûkk fhku yLku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku
fhku, yLku yÕ÷kn ¼hkuMkk {kxu Ãkqhíkku Au. (82) þwt yk ÷kufku fwykoLk WÃkh
®[íkLk-{LkLk LkÚke fhíkk ? òu íku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞ íkhVÚke nkuík,
íkku íkuyku íkuLkk ytËh rðhkuÄk¼kMk òuíkk, (83) yLku ßÞkhu íku{Lku fkuE ðkík
þktrík fu ¼ÞLke ÃknkU[u Au, íkku íkuyku íkuLku Vu÷kðe Ëu Au, yLku òu íkuyku íkuLku
hMkq÷ (EþËqík) MkwÄe yÚkðk ÃkkuíkkLkk sðkçkËkh ÷kufku MkwÄe ÃknkU[kzíkk, íkku
íku{Lkk Ãkife su ÷kufku íkÃkkMk fhðkðk¤k Au, íkuyku íkuLke nfefík òýe ÷uíkk,
yLku òu ík{khk Ãkh yÕ÷knLke {nuhçkkLke yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík, íkku Úkkuzktf
÷kufku rMkðkÞ ík{u-Mkki þiíkkLkLke ÃkkA¤ ÷køke síkk.
(84) çkMk, ÷zku yÕ÷knLkk {køko{kt. ík{khk WÃkh ík{khe òík rMkðkÞ
fkuELke sðkçkËkhe LkÚke yLku E{kLkðk¤kykuLku «kuíMkkrník fhku. ykþk Au
fu yÕ÷kn fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lkwt òuh íkkuze Lkk¾u, yLku yÕ÷kn
yíÞtík þÂõíkþk¤e yLku ½ýe fXkuh Mkò ykÃkLkkh Au. (85) su ÔÞÂõík fkuE
Mkkhe yLku ¼÷e ðkík rðþu fnuþu, íkuLkk {kxu íku{ktÚke rnMMkku Au yLku su ÔÞÂõík
íkuLkk rðhkuÄ{kt fnuþu, íkuLkk {kxu íku{ktÚke rnMMkku Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt
Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (86) yLku ßÞkhu fkuE ík{Lku Ëwyk ykÃku, íkku ík{u Ãký
Ëwyk ykÃkku íkuLkkÚke ðÄkhu Mkkhe yÚkðk ÃkkAe ðk¤eLku yuðe s fne Ëku.
rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkku rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au. (87) yÕ÷kn s
WÃkkMÞ Au. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íku ík{Lku MkkiLku fÞk{íkLkk rËðMku
yufºk fhþu, suLkk ykððk{kt fkuE MktËun LkÚke, yLku yÕ÷knLke ðkíkÚke ðÄkhu
Mkk[e ðkík çkeò fkuLke nkuE þfu Au ?
(88) ÃkAe ík{Lku þwt ÚkE økÞwt Au fu ík{u {wLkkrVfku (Ët¼eyku)Lkk {k{÷k{kt
çku Ãkûk çkLke økÞk Aku ? òu fu yÕ÷knu íku{Lkk f]íÞkuLkk fkhýu íku{Lku Q÷xk
Vuhðe ËeÄk Au. þwt ík{u íku{Lku {køko Ãkh ÷kððkLkwt RåAku Aku, su{Lku yÕ÷knu
¼xfkðe ËeÄk Au ? yLku suLku yÕ÷kn ¼xfkðe Ëu, ík{u fËkrÃk íkuLkk {kxu fkuE
{køko Ãkk{e þfíkk LkÚke. (89) íkuyku RåAu Au fu su heíku íku{ýu RLfkh fÞkuo
Au, ík{u Ãký RLfkh fhku, suÚke ík{u-Mkki Mk{kLk ÚkE òyku. çkMk, íku{Lkk Ãkife
fkuELku ík{u r{ºk Lk çkLkkðku, ßÞkt MkwÄe íkuyku yÕ÷knLkk {køko{kt rnshík Lk
fhu. ÃkAe òu íkuyku fçkq÷ Lk fhu íkku íku{Lku Ãkfzku yLku ßÞkt Ãký íku{Lku swyku,
íku{Lku fík÷ fhku yLku íku{Lkk{ktÚke fkuELku MkkÚke yLku MknkÞf Lk çkLkkðku.
(90) Ãkhtíkw yu ÷kufku, suLkku MktçktÄ fkuE yuðe òríkÚke nkuÞ, su{Lkk MkkÚku
ík{khe MktrÄ Au, yÚkðk yu ÷kufku suyku ík{khk ÃkkMku yu ÂMÚkrík{kt ykðu fu
íku{Lke Akíkeyku íktøk ÚkE hne nkuÞ ík{khe ÷zkEÚke (yÚkkoíkT ík{khk MkkÚku
ÞwØ fhðk Lk {køkíkk nkuÞ) yLku ÃkkuíkkLke òríkLke ÷zkEÚke, yLku yÕ÷kn
RåAíkku íkku íku{Lku ík{khk WÃkh ð[oMð ykÃke Ëuíkku íkku íkuyku yð~Þ ík{khkÚke
÷zíkk, çkMk òu íkuyku ík{khkÚke Ëqh hnu yLku ík{khkÚke ÞwØ Lk fhu yLku ík{khk
MkkÚku Mkw÷unLkwt ð÷ý hk¾u, íkku yÕ÷kn ík{Lku Ãký íku{Lkk rðhwØ fkuE Ãkøk÷ktLke
ÃkhðkLkøke ykÃkíkku LkÚke. (91) çkeò fux÷kf yuðk ÷kufku Ãký ík{Lku òuðk
{¤þu, suyku RåAu Au fu ík{khk MkkÚku Ãký þktríkÃkqðof hnu yLku ÃkkuíkkLke òrík
MkkÚku Ãký þktríkÃkqðof hnu. ßÞkhu íku{Lku fkuE WÃkÿðLke íkf {¤u Au íkku íkuyku
íku{kt fqËe Ãkzu Au. ykðk ÷kufku òu ík{khk MkkÚku yufkøkú Lk hnu yLku ík{khk
MkkÚku Mkw÷unLkwt ð÷ý Lk Ëk¾ðu yLku ÃkkuíkkLkk nkÚk Lk hkufu, íkku ík{u íku{Lku Ãkfzku
yLku íku{Lku fík÷ fhku, ßÞkt ík{Lku òuðk {¤u. yk ÷kufku Au su{Lkk rðhwØ y{u
ík{Lku MÃkü «{ký ykÃÞwt Au.
(92) yLku {kur{LkLkwt fk{ yu LkÚke fu íkuyku {kur{LkLke níÞk fhu, Ãkhtíkw
yu fu ¼q÷Úke ykðwt ÚkE òÞ, yLku su ÔÞÂõík fkuE {kur{LkLke ¼q÷Úke níÞk
fhe Lkk¾u, íkku íku yuf {kur{Lk økw÷k{Lku ykÍkË fhu yLku suLke níÞk ÚkE Au
íkuLkk ðkhMkËkhkuLku ‘¾qtçknk’ (níÞkLkku yÚkoËtz, Blood Money) ykÃku,
rMkðkÞ fu íku {kV fhe Ëu. ÃkAe suLke níÞk ÚkE Au íku fkuE yuðe òrík{ktÚke
níkku su ík{khku Ëw~{Lk Au yLku íku MðÞt {kur{Lk níkku, íkku íku yuf {kur{Lk
økw÷k{Lku ykÍkË fhu, yLku òu íku yuðe òrík{ktÚke níkku fu ík{khk yLku íkuLkk
ËhBÞkLk MktrÄ Au, íkku íku íkuLkk ðkhMkËkhkuLku ‘¾qtçknk’ ykÃku yLku yuf {kur{Lk
økw÷k{Lku ykÍkË fhu. ÃkAe su yMk{Úko nkuÞ íku ÷økkíkkh çku {rnLkkLkk hkuÍk
hk¾u. yk íkkiçkk («kÞrùík) Au yÕ÷kn íkhVÚke, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku,
znkÃkýðk¤ku Au, (93) yLku su ÔÞÂõík fkuE {kur{LkLku òýeòuELku fík÷
fhu, íkku íkuLke Mkò snÒk{ Au, su{kt íku nt{uþk hnuþu yLku íkuLkk Ãkh yÕ÷knLkku
«fkuÃk yLku íkuLke rVxfkh Au, yLku yÕ÷knu íkuLkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk íkiÞkh
fhe hk¾e Au.
(94) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{u Þkºkk fhku yÕ÷knLkk {køko{kt,
íkku çkhkçkh íkÃkkMk fhðkLkwt hk¾ku yLku su ÔÞÂõík ík{Lku Mk÷k{ (þktríkLke
fk{Lkk) fhu íkuLku yu{ Lk fnku fu íkwt E{kLkðk¤ku LkÚke. ík{u MkktMkkrhf SðLkLke
Mkk{økúe [knku Aku, íkku yÕ÷knLke ÃkkMku Ãkw»f¤ {k÷u-økLke{ík (W¥k{ ðMíkwyku)
Au. ík{u Ãký yøkkW ykðk s níkk. ÃkAe yÕ÷knu ík{khk Ãkh f]Ãkk fhe, íkku
íkÃkkMk fhðkLkwt hk¾ku. su ftE ík{u fhku Aku, yÕ÷kn íkuLkkÚke {krníkøkkh Au.
(95) Mk{kLk LkÚke nkuE þfíkk yfkhý çkuMke hnuLkkh E{kLkðk¤k yLku yu
E{kLkðk¤k suyku yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zðkðk¤k Au ÃkkuíkkLkk ÄLk yLku
ÃkkuíkkLkk «kýÚke. «ký yLku ÄLk ðzu rsnkË (ÞwØ) fhðkðk¤kykuLkku Ëhßòu
Wå[ Au. yÕ÷knu íku{Lku çkuMke hnuLkkhkykuLke íkw÷Lkk{kt Wå[ fhe hkÏÞk Au,
yLku «íÞufLku yÕ÷knu ¼÷kELkwt ð[Lk ykÃke hkÏÞwt Au, yLku yÕ÷knu rsnkË
fhLkkhkykuLku çkuMke hnuLkkhkyku Ãkh {nkLk ð¤íkh{kt ©ucíkk «ËkLk fhe Au.
(96) íku{Lkk {kxu yÕ÷kn íkhVÚke {kuxk Ëhßòyku Au yLku {kVe yLku ËÞk
Au, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(97) su ÷kufku ÃkkuíkkLkwt ¾hkçk fhe hÌkk Au, ßÞkhu Vrh~íkkyku íku{Lkkt
«ký fkZþu, íkku íkuyku íku{Lku ÃkqAþu fu ík{u fuðe ÂMÚkrík{kt níkk ? íkuyku fnuþu
fu y{u Ähíke{kt rððþ níkk. Vrh~íkkyku fnuþu fu þwt yÕ÷knLke Ähíke rðþk¤
Lk níke fu ík{u ðíkLk AkuzeLku íÞktÚke Lkef¤e síkk ? yk yu ÷kufku Au, su{Lkwt
Xufkýwt snÒk{ Au yLku íku ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au. (98) Ãkhtíkw yu rððþ
Ãkwhw»kku yLku †eyku yLku çkk¤fku, suyku fkuE WÃkkÞ LkÚke fhe þfíkk yLku Lk
fkuE hMíkku íku{Lku {¤u Au, (99) yk ÷kufku, ykþk Au fu yÕ÷kn yu{Lku {kV
fhe Ëuþu, yLku yÕ÷kn {kV fhðkðk¤ku, ûk{kþe÷ Au; (100) yLku su fkuE
yÕ÷knLkk {køko{kt ðíkLk Akuzþu, íku Ähíke{kt ½ýkt Xufkýkyku yLku ¾qçk
rðþk¤íkkLku Ãkk{þu yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk ½hÚke yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷
(EþËqík) íkhV rnshík fheLku Lkef¤u, ÃkAe íkuLku {]íÞw ykðe òÞ, íkku íkuLkwt
ð¤íkh yÕ÷knLku íÞkt rLkrùík ÚkE [qõÞwt yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(101) yLku ßÞkhu ík{u Ähíke{kt Þkºkk fhku, íkku ík{khk Ãkh fkuE økwLkku
LkÚke fu ík{u Lk{kÍ{kt f{e fhe ÷ku, òu ík{Lku zh nkuÞ fu RLfkh fhLkkhkyku
ík{Lku ÃkhuþkLk fhþu. rLk:þtf, RLfkh fhLkkhkyku ík{khk ¾wÕ÷k Ëw~{Lk Au.
(102) yLku ßÞkhu ík{u E{kLkðk¤kyku ËhBÞkLk nkuð (ÞwØLke ÂMÚkrík{kt)
yLku íku{Lkk {kxu Lk{kÍ ÃkZkððk Q¼k Úkkyku, íkku íku{Lkku yuf Mk{qn ík{khk
MkkÚku Q¼ku ÚkkÞ yLku íku ÃkkuíkkLkk nrÚkÞkhku MkkÚku hk¾u. nðu ßÞkhu íkuyku rMksËku
fhe ÷u íkku íkuyku ík{khk ÃkkMkuÚke nxe òÞ yLku çkeòu Mk{qn ykðu, suýu nsw
Lk{kÍ LkÚke ÃkZe yLku íkuyku ík{khk MkkÚku Lk{kÍ ÃkZu, yLku íku Ãký ÃkkuíkkLke
MkwhûkkLkku Mkk{kLk yLku nrÚkÞkh MkkÚku hk¾u. RLfkh fhLkkhk ÷kufku RåAu Au fu
ík{u ÃkkuíkkLkkt nrÚkÞkhku yLku Mkk{kLkÚke fkuEÃký heíku økkVu÷ ÚkE òyku, íkku
íkyku ík{khk Ãkh yufkyuf íkqxe Ãkzu; yLku ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke òu ík{Lku
ð»kkoLkk fkhýu fü Ãkzu yÚkðk ík{u çke{kh nkuð, íkku ÃkkuíkkLkk þ†ku .íkkhe Ëku
yLku ÃkkuíkkLkk çk[kðLkku Mkk{kLk MkkÚku hk¾ku. rLk:þtf, yÕ÷knu RLfkh
fhLkkhkyku {kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk íkiÞkh hk¾e Au. (103) çkMk,
ßÞkhu ík{u Lk{kÍ yËk fhe ÷ku íkku yÕ÷knLku ÞkË fhku Q¼k yLku çkuXkt yLku
Mkqíkkt. ÃkAe ßÞkhu þktríkLke ÂMÚkrík ÚkE òÞ íkku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku.
rLk:þtf, Lk{kÍ E{kLkðk¤kyku Ãkh rLkÞík Mk{ÞkuLke MkkÚku VÍo (yrLkðkÞo)
Au. (104) yLku òríkLkku ÃkeAku fhðkÚke ®n{ík Lk nkhku. òu ík{u Ëw:¾ WXkðku
Aku, íkku íkuyku Ãký ík{khe su{ Ëw:¾ WXkðu Au yLku ík{u yÕ÷knÚke yu yÃkuûkk
hk¾ku Aku, su yÃkuûkk íkuyku LkÚke hk¾íkk, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku,
ík¥ðËþeo Au.
(105) rLk:MktËun, y{u yk økútÚk ík{khk íkhV MkíÞLke MkkÚku yðíkrhík
fÞkuo Au, suÚke ík{u ÷kufku ËhBÞkLk íkuLkk yLkwMkkh rLkýoÞ fhku, su yÕ÷knu ík{Lku
çkíkkðu÷ Au, yLku fÃkxe-rðïkMk½kíke ÷kufku íkhVÚke Í½zku fhðkðk¤k Lk
çkLkku, (106) yLku yÕ÷knÚke {kVe {ktøkku. rLk:þtf, yÕ÷kn {kV fhLkkh,
{nuhçkkLk Au, (107) yLku ík{u yu ÷kufku íkhVÚke Í½zku Lk fhku, suyku ÃkkuíkkLke
MkkÚku s y«{krýfíkk yk[he hÌkk Au. yÕ÷kn yuðk ÔÞÂõíkLku ÃkMktË fhíkku
LkÚke, su y«{krýf yLku økwLkuøkkh nkuÞ. (108) íkuyku {Lkw»ÞkuÚke ÷Âßsík
ÚkkÞ Au yLku yÕ÷knÚke ÷Âßsík LkÚke Úkíkk, ßÞkhu fu íku íku{Lkk MkkÚku nkuÞ
Au ßÞkhu íkuyku økwÃk[wÃk {Mk÷íkku fhu Au yu ðkíkLke suLkkÚke yÕ÷kn hkS LkÚke,
yLku su ftE íkuyku fhu Au yÕ÷kn íkuLkkÚke Mkkhe heíku ðkfuV Au.
(109) ík{u ÷kufkuyu ËwrLkÞkLkk SðLk{kt íkku íku{Lkk íkhVÚke Í½zku fhe
÷eÄku, Ãkhtíkw fÞk{íkLkk rËðMku fkuý íku{Lkk {kxu yÕ÷knÚke Í½zku fhþu yÚkðk
fkuý nþu íku{Lkwt fk{ çkLkkðLkkh ? (110) yLku su ÔÞÂõík çkqhkE fhu yÚkðk
ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh fhu, ÃkAe yÕ÷knÚke {kVe {ktøku íkku íku yÕ÷knLku {kV
fhLkkh, ËÞk¤w òuþ.u (111) yLku su ÔÞÂõík fkuE økwLkku fhu Au, íkku íku ÃkkuíkkLkk
{kxu s fhu Au yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au. (112) yLku su
ÔÞÂõík fkuE ¼q÷ fu økwLkku fhu, ÃkAe íkuLkku ykhkuÃk fkuE rLkËkuo»k Ãkh Lkk¾e Ëu, íkku
íkuý u yuf {kuxku ykhkuÃk yLku ¾w Õ ÷ku økwLkku Ãkkuí kkLkk {kÚku ÷E ÷eÄku.
(113) yLku òu ík{khk Ãkh yÕ÷knLke f]Ãkk yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík, íkku
íku{Lkk{ktÚke yuf sqÚku íkku yu rLkÄkoh fhe ÷eÄku níkku fu íkuyku ík{Lku çknufkðeLku
hnuþu. òu fu íkuyku ÃkkuíkkLku s çknufkðe hÌkk níkk. íkuyku ík{khwt ftE s çkøkkze
þfíkk LkÚke, yLku yÕ÷knu ík{khk Ãkh økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkk yðíkrhík fÞko
Au yLku ík{Lku yu ðMíkw rþ¾ðkze Au, suLku ík{u òýíkk Lk níkk, yLku yÕ÷knLke
ík{khk {kuxe f]Ãkk Au.
(114) íku{Lke {kuxk¼køkLke økwÃk[wÃk ðkíkku{kt fkuE ¼÷kE LkÚke.
¼÷kEðk¤e økwÃk[wÃk ðkíkku fuð¤ yu{Lke nkuÞ Au suyku MkËfk (ËkLk) fhðkLkwt
fnu yÚkðk fkuE Mkkhwt fkÞo fhðkLkwt fnu yÚkðk ÷kufku{kt Mkw÷un fhðkLkwt fnu.
su ÔÞÂõík yÕ÷knLke «MkÒkíkk {kxu ykðwt fhu, íkku y{u íkuLku {kuxwt ð¤íkh «ËkLk
fheþwt. (115) Ãkhtíkw su ÔÞÂõík hMkq÷ (EþËqík)Lkku rðhkuÄ fhþu yLku
E{kLkðk¤kykuLkk {køko rMkðkÞ fkuE yLÞ {køko Ãkh [k÷þu, ßÞkhu fu íkuLkk
Ãkh {køko «þMík ÚkE [qõÞku níkku, íkku íkuLku y{u yu s íkhV [÷kðeþwt su íkhV
íku MðÞt Vhe økÞku yLku íkuLku Lkfo{kt Ëk¾÷ fheþwt yLku íku ¾hkçk Xufkýwt Au.
(116) rLk:þtf, yÕ÷kn íkuLku {kV Lknª fhu fu íkuLkku (yÚkkoíkT yÕ÷knLkku)
¼køkeËkh Xhkððk{kt ykðu yLku íkuLkk rMkðkÞ yLÞ økwLkkykuLku {kV fhe Ëuþu
suLkk {kxu íku RåAþu, yLku suýu yÕ÷knLkku ¼køkeËkh XhkÔÞku íku çknufeLku ¾qçk
Ëqh sE Ãkzâku. (117) íkuyku yÕ÷knLku AkuzeLku Ãkkufkhu Au ËuðeykuLku yLku
íkuyku Ãkkufkhu Au rðÿkune þiíkkLkLku. (118) íku{Lkk Ãkh yÕ÷knu rVxfkh fhe
Au, yLku þiíkkLku fÌkwt níkwt fu nwt íkkhk çktËkyku{ktÚke yuf rLkrùík ¼køk ÷ELku
hneþ. (119) nwt íku{Lku çknufkðeþ yLku íku{Lku ykþkyku yÃkkðeþ yLku
íku{Lku Mk{òðeþ, íkku íkuyku [kuÃkøkk (Ãkþwyku)Lkk fkLk [ehþu yLku íku{Lku
Mk{òðeþ, íkku íkuyku yÕ÷knLke h[LkkLku çkË÷þu, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn
rMkðkÞ þiíkkLkLku ÃkkuíkkLkku r{ºk çkLkkðþu, íkku íku ¾wÕ÷k LkwfMkkLk{kt Ãkze økÞku.
(120) íku íku{Lku ð[Lk ykÃku Au yLku íku{Lku ykþkyku yÃkkðu Au yLku þiíkkLkLkk
ík{k{ ð[Lkku Vhuçk rMkðkÞ çkeswt ftE LkÚke. (121) ykðk ÷kufkuLkwt Xufkýwt
Lkfo Au yLku íkuyku íkuLkkÚke çk[ðkLkku fkuE {køko Lknª Ãkk{u, (122) yLku su
÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lku y{u yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷
fheþwt suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au yLku
yÕ÷knÚke ðÄkhu fkuý ÃkkuíkkLke ðkík{kt Mkk[wt nþu.
(123) Lk ík{khe RåAkyku Ãkh yLku Lk økútÚkðk¤kykuLke RåAkyku Ãkh.
su fkuEÃký çkqhkE fhþu íkuLkku çkË÷ku «kó fhþu, yLku íkuLku Lknª {¤u yÕ÷kn
rMkðkÞ ÃkkuíkkLkku fkuE Mk{Úkof yLku Lk {ËËøkkh, (124) yLku su ÔÞÂõík fkuE
MkËTfkÞo fhþu, [knu Ãkwhw»k nkuÞ fu †e, yu þhíku fu íku E{kLkðk¤k nkuÞ, íkku
yuðk ÷kufku Mðøko{kt Ë¾k÷ Úkþu, yLku íku{Lkk MkkÚku Mknus Ãký yLÞkÞ fu
yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ.
(125) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu Mkkhku fkuLkku ËeLk (Ä{o) Au su ÃkkuíkkLkku [nuhku
yÕ÷kn Mk{ûk Íwfkðe Ëu yLku íku Mkíf{eo nkuÞ, yLku íku Rçkúkne{Lkk ËeLk (Ä{o)
Ãkh [k÷u, su yufkøkúr[¥k níkku yLku yÕ÷knu Rçkúkne{Lku ÃkkuíkkLkku r{ºk çkLkkðe
÷eÄku níkku, (126) yLku yÕ÷knLkwt Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE
Ähíke{kt Au, yLku yÕ÷knu Ëhuf ðMíkwLku ½uhk{kt ÷E hk¾e Au.
(127) yLku ÷kufku ík{Lku †eyku rðþu ykËuþ ÃkqAu Au. fne Ëku fu yÕ÷kn
ík{Lku íku{Lkk rðþu ykËuþ ykÃku Au yLku yu ykÞík Ãký su ík{Lku økútÚk{ktÚke
yu yLkkÚk †eyku rðþu ðkt[eLku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, su{Lku ík{u yu LkÚke
ykÃkíkk su íku{Lkk {kxu ÷¾ðk{kt ykðu÷ Au yLku RåAku Aku fu íku{Lku rLkfkn
(Lkk çktÄLk){kt ÷E ykðku, yLku su ykÞík yþõík-yMk{Úko çkk¤fku rðþu
Au, yLku yLkkÚkkuLke MkkÚku LÞkÞ fhku yLku su ¼÷kE ík{u fhþku íkuLke yÕ÷knLku
çkhkçkh ¾çkh Au. (128) yLku òu fkuE †eLku ÃkkuíkkLkk Ãkrík íkhVÚke ËwÔÞoðnkh
yÚkðk WÃkuûkkLke ykþtfk nkuÞ, íkku íku{kt fkuE ðktÄku LkÚke fu çktLku ÃkhMÃkh fkuE
Mkw÷un fhe ÷u, yLku Mkw÷un W¥k{ Au yLku ÷k÷[ {kLkðeLkk Mð¼kð{kt ðMke
økÞu÷ Au, yLku òu ík{u Mkkhwt ðíkoLk fhku yLku yÕ÷knÚke zheLku fk{ ÷ku, íkku
su ftE ík{u fhþku, yÕ÷kn íkuLkkÚke {krníkøkkh Au. (129) yLku ík{u †eykuLku
fËkrÃk Mk{kLk LkÚke hk¾e þfíkk, ¼÷u Lku ík{u yuðwt fhðk {køkku. çkMk, íkÆLk
yuf íkhV s Íqfe Lk òyku fu çkeSLku ÷xfíke Akuze Ëku, yLku òu ík{u MkwÄkhýk
fhe ÷ku yLku zhku, íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (130) yLku òu
çktLku y÷øk ÚkE òÞ íkku yÕ÷kn «íÞufLku ÃkkuíkkLke WËkhíkkÚke rLk®ùík fhe
Ëuþu yLku yÕ÷kn yíÞtík WËkh, znkÃkýðk¤ku Au.
(131) yLku yÕ÷knLkwt Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt
Au, yLku y{u ykËuþ ykÃÞku Au yu ÷kufkuLku, su{Lku ík{khkÚke Ãknu÷kt økútÚk
ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku, yLku ík{Lku Ãký fu yÕ÷knÚke zhku, yLku òu ík{u Lk
{kLÞwt íkku yÕ÷knLkwt s Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au, yLku
yÕ÷kn rLkMÃk]n-rLkhÃkuûk Au, Mkðo ¾qçkeykuðk¤ku. (132) yLku yÕ÷knLkwt
s Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au, yLku ¼hkuMkku fhðk {kxu
yÕ÷kn Ãkqhíkku Au. (133) òu íku RåAu íkku ík{Lku-MkkiLku ÷E òÞ nu ÷kufku !
yLku çkeòykuLku ÷E ykðu, yLku yÕ÷kn íkuLkk Ãkh Mk{Úko Au. (134) su
ÔÞÂõík ËwrLkÞkLkwt ÃkwÛÞ RåAíkku nkuÞ íkku yÕ÷knLke ÃkkMku ËwrLkÞkLkwt Ãký ÃkwÛÞ
Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ÃkwÛÞ Ãký, yLku yÕ÷kn Mkkt¼ ¤Lkkh,
òuðkðk¤ku Au.
(135) nu E{kLkðk¤kyku ! LÞkÞ Ãkh [wMík heíku yzøk hnuðkðk¤k yLku
yÕ÷kn fksu Mkkûke ykÃkðkðk¤k çkLkku, [knu íku ík{khk yÚkðk ík{khk {kíkk-
rÃkíkk yÚkðk r«ÞsLkkuLkk rðhwØ nkuÞ. òu fkuE ÄLkðkLk Au fu rLkÄoLk, íkku
yÕ÷kn ík{khkÚke ðÄkhu çktLkuLkku rníkuåAw Au. çkMk, ík{u {LkuåAkLkwt yLkwMkhý
Lk fhku fu MkíÞÚke nxe Lk òyku, yLku òu ík{u ð¢íkk yÃkLkkðþku yÚkðk
yðøkýLkk fu WÕ÷t½Lk fhþku, íkku su ftE ík{u fhe hÌkk Aku, yÕ÷kn íkuLkkÚke
{krníkøkkh Au.
(136) nu E{kLkðk¤kyku ! E{kLk ÷kðku yÕ÷kn Ãkh yLku íkuLkk hMkq÷
(EþËqík) Ãkh yLku yu økútÚk Ãkh su íkuýu ÃkkuíkkLkk hMkq÷ Ãkh yðíkrhík fÞkuo yLku
yu økútÚk Ãkh su íkuýu yøkkW yðíkrhík fÞkuo, yLku su ÔÞÂõík RLfkh fhu
yÕ÷knLkku yLku íkuLkk Vrh~íkkykuLkku yLku íkuLkk økútÚkkuLkku yLku íkuLkk hMkq÷kuLkku
yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMkLkku, íkku íku çknufeLku Ëqh sE Ãkzâku.
(137) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk, ÃkAe RLfkh fÞkuo, Vhe E{kLk
÷kÔÞk, Vhe RLfkh fÞkuo, ÃkAe RLfkh{kt s íkuyku ykøk¤ ðÄíkk økÞk, íkku
yÕ÷kn íku{Lku fËkrÃk {kV Lknª fhu yLku Lk íku{Lku {køko çkíkkðþu.
(138) {wLkkrVfku (Ët¼eyku)Lku þw¼Mkq[Lkk ykÃke Ëku fu íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf
ÞkíkLkk Au. (139) yu ÷kufku, suyku E{kLkðk¤kykuLku AkuzeLku fkrVhku (RLfkh
fhLkkhkyku)Lku r{ºk çkLkkðu Au, þwt íkuyku íku{Lkk ÃkkMku Rßsík þkuÄe hÌkk Au ?
ík{k{ Rßsík yLku MkL{kLk íkku yÕ÷kn {kxu Au.
(140) yLku yÕ÷kn økúÚk{kt ík{khk Ãkh yu ykËuþ yðíkrhík fhe [qõÞku
Au fu ßÞkhu ík{u Mkkt¼¤ku fu yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhðk{kt ykðe
hÌkku Au yLku íkuLke nktMke Wzkððk{kt ykðe hne Au, íkku ík{u íku{Lkk MkkÚku Lk
çkuMkku, íÞkt MkwÄe fu íkuyku çkeS ðkík{kt ÔÞMík ÚkE òÞ, Lk®n íkku ík{u Ãký íku{Lkk
suðk s ÚkE sþku. yÕ÷kn {wLkkrVfkuLku yLku fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lku
Lkfo{kt yuf søÞkyu yufºk fhðkLkku Au. (141) yu {wLkkrVfku ík{khk {kxu
íkkf{kt çkuMku÷k hnu Au. òu ík{Lku yÕ÷kn íkhVÚke rðsÞ «kó ÚkkÞ Au íkku íkuyku
fnu Au fu þwt y{u ík{khk MkkÚku Lk níkk, yLku òu RLfkh fhLkkhkykuLku fkuE
rnMMkku {¤e òÞ íkku íku{Lku fnuþu fu þwt y{u ík{khk rðhwØ ÷zðkLke þÂõík
Ähkðíkk Lk níkk yLku íku{ Aíkkt Ãký y{u ík{Lku {wMk÷{kLkkuÚke çk[kÔÞk. íkku
yÕ÷kn s ík{khk ðå[u fÞk{íkLkk rËðMku rLkýoÞ fhþu yLku yÕ÷kn fËkrÃk
RLfkh fhLkkhkykuLku E{kLkðk¤kyku Ãkh (ð[oMðLkku) fkuE {køko Lknª ykÃku.
(142) {wLkkrVfku (Ët¼e {wMk÷{kLkku) yÕ÷knLke MkkÚku Äkufku fhe hÌkk
Au, òu fu yÕ÷knu s íku{Lku Äkufk{kt Lkk¾e hkÏÞk Au, yLku ßÞkhu íkuyku Lk{kÍ
{kxu Q¼k ÚkkÞ Au, íkku MkwMíkeLke MkkÚku Q¼k ÚkkÞ Au {kºk ÷kufkuLku Ëu¾kzðk
{kxu, yLku íkuyku yÕ÷knLku ykuAk s ÞkË fhu Au. (143) íkuyku çktLkuLke ðå[u
÷xfe hÌkk Au, Lk yk íkhV Au yLku Lk yu íkhV, yLku suLku yÕ÷kn ¼xfkðe
Ëu, ík{u íkuLkk {kxu fkuE {køko çkíkkðe þfíkk LkÚke. (144) nu E{kLkðk¤kyku !
E{kLkðk¤kykuLku AkuzeLku fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lku r{ºk Lk çkLkkðku,
þwt ík{u RåAku Aku fu ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkwt ¾wÕ÷wt «{ký MÚkkrÃkík fhe Ëku.
(145) rLk:þtf, {wLkkrVfku LkfoLkk MkkiÚke Lke[uLkk ðøko{kt nþu yLku ík{Lku
íku{Lkku fkuE {ËËøkkh Lknª {¤u. (146) y÷çk¥k, su ÷kufku íkkiçkk fhu yLku
ÃkkuíkkLke MkwÄkhýk fhe ÷u yLku yÕ÷knLku áZíkkÚke Ãkfze ÷u yLku ÃkkuíkkLkk ËeLk
(Ä{o)Lku yÕ÷kn {kxu rðþwØ fhe ÷u, íkku yk ÷kufku E{kLkðk¤kykuLke MkkÚku
nþu yLku yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLku {kuxwt ÃkwÛÞ ykÃkþu. (147) yÕ÷kn
ík{Lku ÞkíkLkk ykÃkeLku þwt fhþu, òu ík{u f]ík¿kíkk Ëþkoðku yLku E{kLk ÷kðku ?
yÕ÷kn yíÞtík fËhËkLk Au, Mkðo¿k Au.
*(148) yÕ÷kn yÃkþçËkuLku ÃkMktË LkÚke fhíkku, Ãkhtíkw yu fu fkuELkk
Ãkh yíÞk[kh ÚkÞku nkuÞ, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(149) òu ík{u ¼÷kELku ònuh fhku yÚkðk ík{u íkuLku AwÃkkðku, yÚkðk fkuE
çkqhkEÚke Ëhøkwsh fhku, íkku yÕ÷kn {kV fhðkðk¤ku, Mk{Úko Au. (150) su
÷kufku yÕ÷kn yLku íkuLkk EþËqíkkuLkku RLfkh fhe hÌkk Au yLku RåAu Au fu
yÕ÷kn yLku íkuLkk EþËqíkku ðå[u ¼uË fhu yLku fnu Au fu y{u fkuELku {kLkeþwt
yLku fkuELku Lknª {kLkeyu, yLku íkuyku RåAu Au fu íkuLkk ðå[uLkku fkuE {køko fkZu
(151) yuðk ÷kufku fèh fkrVhku (RLfkh fhLkkhkt) Au yLku y{u fkrVhku {kxu
yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au. (152) yLku su ÷kufku
yÕ÷kn yLku íkuLkk EþËqíkku Ãkh E{kLk ÷kðu yLku íku{kt fkuELku Ãký y÷øk Lk
fhu, íku{Lku yÕ÷kn íkuLkwt ð¤íkh ykÃkþu yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(153) økútÚkðk¤kyku (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku) ík{khkÚke {ktøkýe fhu
Au fu íku{u íku{Lkk WÃkh ykfkþ{ktÚke yuf økútÚk Wíkkhe ÷kðku. yu heíku {qMkkÚke
íkuyku ykLkkÚke Ãký {kuxe ðMíkwLke {ktøkýe fhe [qõÞk Au. íku{ýu fÌkwt fu y{Lku
yÕ÷knLku y{khk íkÆLk Mkk{u çkíkkðe Ëku. yk{, íku{Lkk yk yríkhufLkk fkhýu
íku{Lkk Ãkh ðes¤e ºkkxfe. ÃkAe MÃkü rLkþkLke ykðe økÞk ÃkAe íku{ýu
ðkAhzkLku WÃkkMÞ çkLkkðe ÷eÄku. ÃkAe y{u íku{Lku Ëhøkwsh fhe ËeÄk, yLku
{qMkkLku y{u ¾wÕ÷wt «{ký «ËkLk fÞwO, (154) yLku y{u íku{Lkk WÃkh íkqh
{nkzLku WXkÔÞku íku{LkkÚke ð[Lk ÷uðk {kxu, yLku y{u íku{Lku fÌkwt fu Ëhðkò{kt
Ë¾k÷ Úkkyku rþþ ÍwfkðeLku, yLku íku{Lku fÌkwt fu ‘Mkçík’ (þrLkðkh)Lkk
{k{÷k{kt yríkhuf Lk fhòu, yLku y{u íku{LkkÚke Ãkkfwt ð[Lk ÷eÄwt.
(155) íku{Lku su Mkò {¤e íku yuLkk {kxu fu íku{ýu ÃkkuíkkLkk ð[LkLku íkkuze
LkkÏÞwt yLku yuLkk Ãkh fu íku{ýu yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fÞkuo yLku
yuLkk Ãkh fu íku{ýu ÃkÞøktçkhkuLku Lkknf fík÷ fÞko yLku yu fnuðk Ãkh fu y{khkt
ÓËÞ íkku çktÄ Au, çkÕfu yÕ÷knu íku{Lkkt RLfkhLkk fkhýu íku{Lkkt ÓËÞ Ãkh {nkuh
{khe ËeÄe Au, íkku íkuyku ykuAk s E{kLk ÷kðu Au, (156) yLku íku{Lkkt RLfkh
Ãkh yLku {hÞ{ Ãkh ¼khu íknku{ík {qfðk {kxu, (157) yLku íku{Lkkt yu fnuðk
Ãkh fu y{u {Mken rçkLk {hÞ{, yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLku fík÷ fhe ËeÄk, òu
fu íku{ýu Lk íku{Lku fík÷ fÞko yLku Lk þq¤e Ãkh [ZkÔÞk, çkÕfu {k{÷kLku MktrËøÄ
çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞku, yLku su ÷kufku yu{kt {ík¼uË fhe hÌkk Au íkuyku íkuLkk
rðþu þtfk{kt Ãkzu÷k Au. íku{Lku ykLkwt fkuE ¿kkLk LkÚke. íkuyku fuð¤ yxf¤ Ãkh
[k÷e hÌkk Au, yLku rLk:þtf íku{ýu íku{Lke níÞk LkÚke fhe, (158) çkÕfu
yÕ÷knu íku{Lku ÃkkuíkkLkk íkhV WXkðe ÷eÄk, yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au,
ík¥ðËþeo Au.
(159) yLku økútÚkðk¤kyku{ktÚke fkuE yuðku LkÚke su íkuLkk {]íÞw Ãknu÷k
íkuLkk Ãkh E{kLk Lk ÷E ykðu yLku fÞk{íkLkk rËðMku íkuyku íkuLkk Ãkh Mkkûke
nþu. (160) yk{, ÞnqËeykuLkk yíÞk[khLkk fkhýu y{u yu Ãkrðºk ðMíkwyku
íku{Lkk {kxu nhk{ (yðiÄ) fhe ËeÄe, su íku{Lkk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) níke,
yLku yu fkhýu fu íkuyku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufíkk níkk, (161) yLku yu
fkhýu fu íkuyku ÔÞks ¾kíkk níkk, ßÞkhu fu íkuLke íku{Lku {LkkE fhðk{kt ykðe
níke yLku yu fkhýu fu íkuyku ÷kufkuLke MktÃkr¥k yðiÄ heíku ¾kE síkk níkk, yLku
y{u íku{ktÚke RLfkh fhLkkhkyku {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au.
(162) Ãkhtíkw íku{Lkk{kt su ÷kufku ¿kkLk{kt ÃkrhÃkõð níkk yLku MkíÞrLkc Au,
íkuyku E{kLk ÷kÔÞk Au yuLkk Ãkh su ík{khk Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku
yLku su ík{khk Ãknu÷kt yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞk yLku íkuyku Lk{kÍLkk ÃkkçktË
Au yLku Ífkík yËk fhLkkhkt Au yLku yÕ÷kn Ãkh yLku fÞk{íkLkk rËðMk Ãkh
E{kLk ÄhkðLkkhkt Au. ykðk ÷kufkuLku y{u yð~Þ {kuxwt ð¤íkh ykÃkeþwt.
(163) y{u ík{khk íkhV ðne (rËÔÞ «fkþLkk) {kuf÷e Au, su heíku y{u
Lkqn yLku íku{Lkk ÃkAeLkk ÃkÞøktçkhku íkhV {kuf÷e níke, yLku y{u Rçkúkne{
yLku RM{kE÷ yLku RMnkf yLku Þkfqçk yLku ÞkfqçkLke MktíkkLk yLku EMkk yLku
yiÞqçk yLku ÞqLkwMk nLku nkYLk yLku Mkw÷i{kLk íkhV ðne {kuf÷e níke, yLku
y{u ËkWËLku Íçkqh «ËkLk fhe, (164) yLku y{u yuðk hMkq÷ku (EþËqíkku)
{kufÕÞk su{Lkkt ynuðk÷ku y{u ík{Lku yøkkW Mkt¼¤kðe [qõÞk Aeyu yLku
yuðk hMkq÷ku Ãký su{Lkkt ynuðk÷ku nsw ík{Lku LkÚke Mkt¼¤kÔÞk, yLku {qMkkÚke
yÕ÷knu ðkíkko÷kÃk fÞkuo. (165) yÕ÷knu hMkq÷kuLku ¾wþ¾çkh ykÃkðkðk¤k
yLku zhkðLkkhkt çkLkkðeLku {kufÕÞk, suÚke hMkq÷ku ÃkAe ÷kufkuLke ÃkkMku yÕ÷kn
Mkk{u fkuE Ë÷e÷ çkkfe Lk hnu, yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(166) Ãkhtíkw yÕ÷kn Mkkûke Au yuLkk Ãkh , su íkuýu ík{khk WÃkh yðíkrhík
fhu÷ Au fu íkuýu íkuLku ÃkkuíkkLkk ¿kkLkLke MkkÚku yðíkrhík fhu÷ Au yLku Vrh~íkkyku
Ãký Mkkûke ykÃke hÌkk Au yLku yÕ÷kn Mkkûke {kxu Ãkqhíkku Au. (167) su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkuõÞk, íkuyku çknufeLku ¾qçk
Ëqh Lkef¤e økÞk. (168) su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku yíÞk[kh fÞkuo, íku{Lku
yÕ÷kn fËkrÃk {kV Lknª fhu yLku Lk íkku íku{Lku fkuE {køko Ëu¾kzu.
(169) LkfoLkk {køko rMkðkÞ, su{kt íkuyku nt{uþk hnuþu, yLku yÕ÷kn {kxu
yu Mkh¤ Au. (170) nu ÷kufku ! ík{khk ÃkkMku hMkq÷ (EþËqík) ykðe [qõÞku
ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke MkíÞ ðkík ÷ELku. nðu {kLke ÷ku, suÚke ík{khwt ¼÷w
ÚkkÞ yLku òu Lknª {kLkku íkku yÕ÷knLkwt Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku Ähíke{kt
Au, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku, znkÃkýðk¤ku Au.
(171) nu økútÚkðk¤kyku (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku)! ÃkkuíkkLkk ËeLk
(Ä{o){kt yríkþÞkuÂõík Lk fhku yLku yÕ÷kn rðþu fkuE ðkík MkíÞ rMkðkÞ Lk
fnku. {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk {Mken íkku çkMk yÕ÷knLkk yuf ÃkÞøktçkh yLku íkuLkk
yuf ‘‘f÷u{k’ (ðkõÞ) Au, su{Lku íkuýu {hÞ{ íkhV {kufÕÞk yLku íkuLkk íkhVÚke
yuf ‘Yn’ (ykí{k) Au. íkuÚke yÕ÷kn yLku íkuLkk hMkq÷ku (EþËqíkku) Ãkh E{kLk
÷kðku yLku yu{ Lk fnku fu ¾wËk ºký Au. yxfe òyku, yk s ík{khk {kxu
Mkkhwt Au. WÃkkMÞ íkku çkMk yuf yÕ÷kn s Au. íku yuLkkÚke Ãkrðºk yLku Ãkh Au
fu íkuLku MktíkkLk nkuÞ. íkuLkwt s Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au,
yLku yÕ÷knLkwt fkÞoMkkÄf nkuðwt Ãkqhíkwt Au. (172) EMkk {MkenLku õÞkhuÞ
yÕ÷knLkku çktËku çkLkðk{kt Mktfku[ Lknª nkuÞ yLku Lk rLkfxðíkeo Vrh~íkkykuLku
Mktfku[ nþu, yLku su yÕ÷knLke çktËøkeÚke Mktfku[ fhþu yLku yntfkh fhþu,
íkku yÕ÷kn yð~Þ MkkiLku ÃkkuíkkLkk ÃkkMku yufºk fhþu. (173) ÃkAe su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkku íku{Lku íku ÃkqhuÃkqhwt ð¤íkh ykÃkþu
yLku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke íku{Lku ðÄkhu Ãký ykÃkþu yLku su ÷kufkuyu Mktfku[ yLku
yntfkh fÞkuo íku{Lku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk ykÃkþu, (174) yLku íkuyku yÕ÷knLke
Mkk{u Lk fkuE r{ºk {u¤ðe þfþu yLku Lk {ËËøkkh.
(175) nu ÷kufku ! ík{khk ÃkkMku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf
Ë÷e÷ ykðe [qfe Au yLku y{u ík{khk Ãkh yuf MÃkü «fkþ yðíkrhík fhe
ËeÄku Au. (176) nðu su ÷kufku yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu íkuLku
áZíkkÚke Ãkfze ÷eÄku, íku{Lku yð~Þ yÕ÷kn ÃkkuíkkLke ËÞk yLku f]Ãkk{kt Ëk¾÷
fhþu yLku íku{Lku ÃkkuíkkLkk íkhVÚke MkL{køko çkíkkðþu. (177) ÷kufku ík{Lku
ykËuþ ÃkqAu Au. fne Ëku, yÕ÷kn ík{Lku ‘f÷k÷k’ (suLkk ¼kE-çknuLk rMkðkÞ
fkuE yLÞ ðkhMkËkh nÞkík Lk nkuÞ yu {]íkf) rðþu ykËuþ çkíkkðu Au. òu
fkuE ÔÞÂõík {]íÞw Ãkk{u yLku íkuLku fkuE MktíkkLk Lk nkuÞ yLku íkuLku yuf çknuLk
Ãkkhk-6 [120] Mkqh: y÷-{kEËk (5)
nkuÞ íkku íkuLkk {kxu Akuzu÷ MktÃkr¥kLkku yzÄku ¼køk Au, yLku íku Ãkwhw»k yk çknuLkLkku
ðkhMkËkh nþu òu yk çknuLkLku fkuE MktíkkLk Lk nkuÞ, yLku òu çku çknuLkku nkuÞ
íkku íku{Lkk {kxu íkuýu Akuzu÷ MktÃkr¥kLkku çku-ík]íÞktþ ¼køk nþu, yLku òu ½ýk
¼kE-çknuLk Ãkwhw»kku yLku †eyku nkuÞ íkku yuf Ãkwhw»k {kxu çku †eykuLkk çkhkçkh
¼køk Au. yÕ÷kn ík{khk {kxu ðýoðu Au, suÚke ík{u ÃkÚk¼úü Lk Úkkyku, yLku
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au.
–•–
5. Mkqh: y÷-{kEËk
(1) nu E{kLkðk¤kyku ! ð[Lk yLku fhkhLku Ãkqhk fhku. ík{khk {kxu ÃkþwLkk
«fkhLkkt Mkki òLkðhku n÷k÷ (ðiÄ) fhðk{kt ykÔÞk, rMkðkÞ yuLkk suLkku
WÕ÷u¾ ykøk¤ fhðk{kt ykðe hÌkku Au. Ãkhtíkw ‘yunhk{’Lke nk÷ík{kt
rþfkhLku n÷k÷ Lk Mk{òu. yÕ÷kn ykËuþ ykÃku Au su RåAu Au.
(2) nu E{kLkðk¤kyku ! yÃk{kLk Lk fhku yÕ÷knLke rLkþkLkykuLkwt yLku
Lk «ríkrcík {rnLkkykuLkwt yLku Lk nh{{kt fwhçkkLkeLkk òLkðhkuLkwt yLku Lk Ãkèk
çkktÄu÷k ‘rLkÞkÍ’ ([Zkðk)Lkk òLkðhkuLkwt yLku Lk «ríkrcík ½h íkhV ykðLkkhk
÷kufkuLkwt, suyku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke f]Ãkk yLku íkuLke «MkÒkíkkLke
þkuÄ{kt LkeféÞk Au; yLku ßÞkhu ík{u yunhk{Lke nk÷ík{ktÚke çknkh ykðe
òyku íkku rþfkh fhku, yLku fkuE òríkLke Ëw~{Lke fu íkuýu ík{Lku {ÂMsËu-
nhk{Úke hkuõÞk Au, ík{Lku yu ðkík Ãkh Wí«urhík Lk fhu fu ík{u yríkhuf fhðk
÷køkku. ík{u ¼÷kE yLku EþrLkck{kt yuf-çkeòLke {ËË fhku yLku økwLkk yLku
yríkhuf{kt yuf-çkeòLke {ËË Lk fhku. yÕ÷knÚke zhku. rLk:þtf, yÕ÷kn
fXkuh ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Au.
(3) ík{khk Ãkh nhk{ (yðiÄ) fhðk{kt ykÔÞwt {wzËk÷ yLku ÷kune yLku
zw¬hLkwt {ktMk yLku yu Ãkþw su yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞ Lkk{u Íçkun fhðk{kt
ykÔÞwt nkuÞ yLku su Ãkþw {he økÞwt nkuÞ øk¤w YtÄkðkÚke yÚkðk «nkhÚke yÚkðk
Lke[u ÃkzeLku yÚkðk þªøkzk {khðkÚke yLku yu suLku ®nMkf «kýeyu ¾kÄwt nkuÞ,
Ãkhtíkw suLku ík{u Íçkun fhe ÷eÄwt yLku yu su fkuE ðuËe fu MÚkkLkf Ãkh Íçkun
fhðk{kt ykÔÞwt nkuÞ yLku yu fu ðnU[ýe fhku ÃkkMkkyku ðzu. yk økwLkkLkk fkÞkuo
Au. yksu fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku, yÄ{eoyku) ík{khk ËeLk (Ä{o) íkhVÚke
rLkhkþ ÚkE økÞk Au. yðu ík{u íku{LkkÚke Lk zhku, {kºk {khkÚke zhku. yksu {U
ík{khk {kxu ík{khk ËeLk (Ä{o)Lku MktÃkqýo fhe ËeÄku yLku ík{khk Ãkh {khe f]Ãkk
ÃkrhÃkqýo fhe ËeÄe yLku ík{khk {kxu ‘RM÷k{’Lku ËeLk (Ä{o)Lke nurMkÞíkÚke
ÃkMktË fhe ÷eÄku. ÃkAe su ¼q¾Úke rððþ ÚkE òÞ, Ãkhtíkw íku økwLkkLkku RhkËku
Lk hk¾íkku nkuÞ, íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(4) íkuyku ÃkqAu Au fu íku{Lkk {kxu þwt ðMíkw n÷k÷ (ðiÄ) fhðk{kt ykðe
Au ? fnku fu ík{khk {kxu Ãkrðºk ðMíkwyku n÷k÷ Au, yLku rþfkhe òLkðhku{ktÚke
suLku ík{u ÃkkéÞk Au, ík{u íku{Lku þe¾ðkzku Aku, íku{ktÚke su yÕ÷knu ík{Lku
þe¾ðkzâwt. íkuÚke ík{u íku{ýu fhu÷ rþfkh{ktÚke ¾kyku, su íku ík{khk {kxu Ãkfze
hk¾u, yLku íku{Lkk Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷ku yLku yÕ÷knÚke zhku, yÕ÷kn
rLk:þtf sÕËe rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au. (5) yksu ík{khk {kxu çkÄe Ãkrðºk
ðMíkwyku n÷k÷ fhe Ëuðk{kt ykðe, yLku økútÚkðk¤kykuLkwt ¼kusLk Ãký ík{khk
{kxu n÷k÷ Au yLku ík{khwt ¼kusLk íku{Lkk {kxu n÷k÷ Au, yLku n÷k÷ Au
ík{khk {kxu þe÷ðkLk †eyku E{kLkðk¤e †eyku{ktÚke yLku þe÷ðkLk †eyku
íku{Lkk{ktÚke su{Lku ík{khkÚke Ãknu÷kt økútÚk ykÃkðk{kt ykÔÞku, ßÞkhu ík{u íku{Lku
{nTh ykÃke Ëku, yu heíku fu ík{u rLkfkn{kt ÷kððkLkk nkuð, Lk ¾wÕ÷t¾wÕ÷k
ÔÞr¼[kh fhku yLku Lk AqÃke heíku «u{-MktçktÄ fhku, yLku su ÔÞÂõík E{kLkLke
MkkÚku fw£ fhþu, íkku íkuLkwt fkÞo ÔÞÚko ÚkE sþu yLku íku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt
LkwfMkkLk WXkðLkkhkyku{kt nþu.
(6) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{u Lk{kÍ {kxu WXku, íkku ÃkkuíkkLkk [nuhk
yLku ÃkkuíkkLkk nkÚkkuLku fkuýeyku MkwÄe ÄkuE ÷ku yLku ÃkkuíkkLkk {kÚkkLkku ‘{Mkn’
fhku (nkÚk Vuhðe ÷ku) yLku ÃkkuíkkLkk ÃkøkLku ½qtxeyku MkwÄe ÄkuE ÷ku yLku òu ík{u
yÃkrðºkíkkLke ÂMÚkrík{kt nkuð íkku ‘økwM÷’ (MLkkLk) fhe ÷ku, yLku òu ík{u
çke{kh nkuð yÚkðk «ðkMk{kt nkuð yÚkðk ík{khk{ktÚke fkuE sYhík Ãkqhe fheLku
ykðu yÚkðk ík{u †eÚke MknðkMk fÞkuo nkuÞ, ÃkAe ík{Lku Ãkkýe Lk {¤u íkku
Ãkrðºk yLku þwØ {kxeÚke ‘íkÞB{w{’ fhe ÷ku yLku ÃkkuíkkLkk [nuhk yLku nkÚkku
Ãkh íkuLkkÚke {Mkn fhe ÷ku. yÕ÷kn LkÚke RåAíkku fu íku ík{Lku {w~fu÷e{kt {qfu,
çkÕfu íku RåAu Au fu ík{Lku Ãkrðºk fhu yLku ík{khk Ãkh ÃkkuíkkLke f]Ãkk ÃkrhÃkqýo
fhu, suÚke ík{u f]ík¿k çkLkku.
(7) yLku ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLke f]ÃkkLku ÞkË fhku yLku íkuLkk ð[LkLku
ÞkË fhku, su íkuýu ík{khkÚke ÷eÄwt níkwt, ßÞkhu ík{u fÌkwt fu y{u Mkkt¼éÞwt yLku
{kLke ÷eÄwt, yLku yÕ÷knÚke zhku. rLk:þtf, yÕ÷kn ÓËÞkuLke ðkík MkwØkt òýu
Au. (8) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷kn {kxu áZ hnuLkkhkt yLku LÞkÞLke MkkÚku
Mkkûke ykÃkLkkhkt çkLkku, yLku fkuE sqÚkLke Ëw~{Lke ík{Lku yu ðkík Ãkh Wí«urhík
Lk fhu fu ík{u LÞkÞ Lk fhku. LÞkÞ fhku, yk s íkfðk (EþrLkck)Úke ðÄkhu
LkSf Au yLku yÕ÷knÚke zhku. rLk:þtf, yÕ÷knLku ¾çkh Au su ík{u fhku Aku.
(9) su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{LkkÚke yÕ÷knLkwt
ð[Lk Au fu íku{Lkk {kxu çkrûkMk Au yLku {kuxwt RLkk{ Au, (10) yLku su{ýu
RLfkh fÞkuo yLku y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe, yuðk ÷kufku Lkfoðk¤k
Au. (11) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkk WÃkfkhLku ÞkË fhku,
ßÞkhu yuf òríkyu RhkËku fÞkuo fu íku ík{khk Ãkh nkÚk Wøkk{u, íkku yÕ÷knu
íku{Lkk nkÚk hkufe ÷eÄk ík{khk Ãkh WXðkÚke, yLku yÕ÷knÚke zhku yLku
E{kLkðk¤kykuyu yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu.
(12) yLku yÕ÷knu EMkhkE÷Lke MktíkkLk ÃkkMkuÚke ð[Lk ÷eÄwt yLku y{u
íku{kt çkkh MkhËkhku rLkÞwõík fÞko, yLku yÕ÷knu fÌkwt fu nwt ík{khk MkkÚku Awt. òu
ík{u Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhþku yLku Ífkík yËk fhþku yLku {khk ÃkÞøktçkhku
Ãkh E{kLk ÷kðþku yLku íku{Lke {ËË fhþku yLku yÕ÷knLku W¥k{ Éý
ykÃkþku, íkku nwt ík{khkÚke ík{khk økwLkkyku yð~Þ Ëqh fhe ËEþ yLku ík{Lku
yð~Þ yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fheþ, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. nðu
ík{khk{ktÚke su ÔÞÂõík ykLkk ÃkAe RLfkh fhþu, íkku íku MkL{køkoÚke ¼xfe
økÞku. (13) yk{, íku{Lkk ð[Lk¼tøkLkk fkhýu y{u íku{Lkk Ãkh rVxfkh fhe
ËeÄe yLku y{u íku{Lkk ÓËÞkuLku fXkuh fhe ËeÄk. íkuyku ðkýeLku íkuLkk ({q¤)
MÚkkLkuÚke çkË÷e Lkk¾u Au, yLku su ftE íku{Lku rþ¾k{ý fhðk{kt ykðe níke,
íkuLkku {kuxku ¼køk ¼w÷kðe çkuMÞk, yLku ík{u ðkhtðkh íku{Lkk fkuELku fkuE
rðïkMk½kíkÚke ðkfuV Úkíkk hnku Aku, Úkkuzk ÷kufku rMkðkÞ. íku{Lku {kV fhku yLku
íku{LkkÚke Ëhøkwsh fhku, yÕ÷kn Mkíf{eoykuLku ÃkMktË fhu Au.
(14) yLku su ÷kufku fnu Au fu y{u ‘LkMkhkLke’ (MknkÞíkk fhðkðk¤k
r¾úMíkeyku) Aeyu, íku{LkkÚke y{u ð[Lk ÷eÄwt níkwt. yk{, su ftE rþ¾k{ý
fhðk{kt ykðe níke, íkuLkku {kuxku ¼køk íkuyku ¼w÷kðe çkuMÞk. ÃkAe y{u
fÞk{ík MkwÄe íku{Lkk ËhBÞkLk Ëw~{Lke yLku E»Þko Lkk¾e ËeÄk, yLku Auðxu
yÕ÷kn íku{Lku Mkqr[ík fhe Ëuþu íkuLkkÚke su ftE íkuyku fhe hÌkk níkk.
(15) nu økútÚkðk¤k ! ík{khk ÃkkMku y{khku ÃkÞøktçkh ykÔÞku Au. íku
yÕ÷knLkk økútÚkLke ½ýe yu ðkíkkuLku ík{khk Mkk{u MÃkü fhe hÌkku Au, suLku ík{u
AwÃkkðíkk níkk, yLku íku Ëhøkwsh fhu Au ½ýe ðMíkwykuÚke. rLk:þtf, ík{khk
ÃkkMku yÕ÷kn íkhVÚke yuf «fkþ yLku yuf «þMík økútÚk ykðe [qõÞku Au.
(16) íkuLkk ðzu yÕ÷kn yu ÷kufkuLku Mk÷k{íkeLkku {køko çkíkkðu Au suyku íkuLke
«MkÒkíkkLkk yr¼÷k»ke Au yLku íku ÃkkuíkkLke «uhýkÚke íku{Lku ytÄfkh{ktÚke
fkZeLku «fkþ{kt ÷kðe hÌkku Au yLku MkL{køko íkhV íku{Lku Ëkuhu Au. (17) rLk:þtf
yu ÷kufkuyu fw£ (RLfkh) fÞwO, su{ýu fÌkwt fu {hÞ{Lkku Ãkwºk EMkk {Mken s
¾wËk Au. fnku, fkuý yrÄfkh Ähkðu Au yÕ÷knLke Mkk{u, òu íku RåAu fu {]íÞw
ykÃku {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk {MkenLku yLku íku{Lke {kíkkLku yLku sux÷k ÷kufku
Ähíke Ãkh Au íku MkkiLku ? yLku yÕ÷kn {kxu s Au hkßÞ ykfkþkuLkwt yLku ÄhíkeLkwt
yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au. íku ÃkuËk fhu Au su ftE RåAu Au yLku yÕ÷kn Ëhuf
ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(18) yLku ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku fnu Au fu y{u ¾wËkLkk Ãkwºk yLku
íkuLkk r«Þ Aeyu. ík{u fnku fu, íkku ÃkAe ík{khk økwLkkyku {kxu ík{Lku Mkò fu{
ykÃku Au ? Lknª, çkÕfu ík{u Ãký íkuýu ÃkuËk fhu÷ MksoLkku{ktÚke yuf {Lkw»Þ Aku.
íku suLku RåAþu {kV fhþu yLku suLku RåAþu ÞkíkLkk ykÃkþu, yLku yÕ÷kn
{kxu s Au hkßÞ ykfkþkuLkwt yLku ÄhíkeLkwt yLku su ftE íku{Lkk ðå[u Au yLku
íkuLkk s íkhV ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au. (19) nu økútÚkðk¤k ! ík{khk ÃkkMku y{khku
ÃkÞøktçkh ykÔÞku Au, íku ík{Lku MkkV-MkkV çkíkkðe hÌkku Au, ÃkÞøktçkhkuLkk
(¢{Lkk) yuf rð©k{ ÃkAe, suÚke ík{u yu Lk fnku fu y{khk ÃkkMku fkuE
¾wþ¾çkh ykÃkLkkh yLku Mk[uík fhLkkh Lknkuíkku ykÔÞku. yk{, nðu ík{khk
ÃkkMku ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh yLku Mk[uík fhLkkh ykðe økÞku Au, yLku yÕ÷kn
Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(20) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku !
ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkk WÃkfkhLku ÞkË fhku fu íkuýu ík{khk{kt ÃkÞøktçkhku ÃkuËk
fÞko, yLku ík{Lku çkkËþkn çkLkkÔÞk yLku ík{Lku yu «ËkLk fÞwO su ËwrLkÞk{kt
fkuELku LkÚke «ËkLk fÞwO. (21) nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yk Ãkrðºk ¼qr{{kt
Ëk¾÷ ÚkE òyku, su yÕ÷knu ík{khk {kxu ÷¾e ËeÄe Au, yLku ÃkkuíkkLke ÃkeX
Lk çkíkkðku, Lk®n íkku LkwfMkkLk{kt Ãkze sþku. (22) íku{ýu fÌkwt fu íÞkt yuf
çk¤ðkLk òrík Au. y{u fËkrÃk íÞkt Lknª sEyu, ßÞkt MkwÄe íkuyku íÞktÚke
Lkef¤e Lk òÞ. òu íkuyku íÞktÚke Lkef¤e òÞ íkku y{u Ëk¾÷ ÚkEþwt. (23) çku
{kýMkku, suyku yÕ÷knÚke zhðkðk¤kyku{ktÚke níkk yLku yk çktLkuLku yÕ÷knu
RLkk{Úke LkðkßÞk níkk, íku{ýu fÌkwt fu ík{u íkuLkk Ãkh nw{÷ku fheLku þnuhLkk
Vkxf{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku. (24) ßÞkhu ík{u íku{kt Ëk¾÷ ÚkE sþku, íkku
ík{u s ð[oMð «kó fhþku yLku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhku, òu ík{u E{kLkðk¤k
Aku. íku{ýu fÌkwt fu nu {qMkk ! y{u fËkrÃk íÞkt Ëk¾÷ Lknª ÚkEyu, ßÞkt MkwÄe
íku ÷kufku íÞkt Au. nðu ík{u yLku ík{khku ¾wËk çktLku sELku ÷zku, y{u ynª
çkuMÞk Aeyu. (25) {qMkkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {khk yLku {khk ¼kE
rMkðkÞ fkuELkk WÃkh {khku yrÄfkh LkÚke. nðu íkwt y{Lku yLku yk yð¿kkfkhe-
f]íkÎLk òríkLku y÷øk fhe Ëu. (26) yÕ÷knu fÌkwt, yu Ëuþ íku{Lkk WÃkh [k¤eMk
ð»ko {kxu nhk{ (yðiÄ) fhe Ëuðk{kt ykÔÞku. yk ÷kufku s{eLk Ãkh ¼xfíkk
Vhþu. nðu ík{u yk yð¿kkfkhe-yÃkfkhe òrík Ãkh yVMkkuMk Lk fhku.
(27) yLku íku{Lku ykË{Lkk çku ÃkwºkkuLkwt ð]¥kktík MkíÞLke MkkÚku Mkt¼¤kðku,
ßÞkhu fu yk çktLkuyu fwhçkkLke «Míkwík fhe, íkku íku{ktÚke yufLke fwhçkkLkeLkku
Mðefkh fhðk{kt ykÔÞku yLku çkeòLke fwhçkkLke Mðefkhðk{kt Lk ykðe. íkuýu
fÌkwt, nwt íkLku {khe Lkk¾eþ. íkuýu sðkçk ykÃÞku fu yÕ÷kn íkku fuð¤ íkuLkkÚke
zhLkkhk-MktÞ{eykuÚke fçkq÷ fhu Au. (28) òu ík{u {Lku fík÷ fhðk {kxu nkÚk
WXkðþku, íkku nwt ík{Lku fík÷ fhðk {kxu ík{khk Ãkh nkÚk Lknª WXkðwt. nwt zhwt
Awt yÕ÷knÚke su Mk{økú Mk]rüLkku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au. (29) nwt RåAwt Awt fu
{khku yLku íkkhku økwLkku íkwt s ÷E ÷u, ÃkAe íkwt ykøkðk¤kyku{kt Mkk{u÷ ÚkE
sEþ, yLku yk s Mkò Au yíÞk[kh fhLkkhkykuLke.
(30) ÃkAe íkuLkk {Lkyu íkuLku ÃkkuíkkLkk ¼kELke níÞk {kxu hkS fhe ÷eÄku
yLku íkuýu íkuLke níÞk fhe Lkk¾e. ÃkAe íku LkwfMkkLk WXkðLkkhkyku{kt Mkk{u÷
ÚkE økÞku. (31) ÃkAe yÕ÷knu yuf fkøkzkLku {kufÕÞku, su s{eLk ¾kuËíkku
níkku, suÚke íku íkuLku çkíkkðu fu íku ÃkkuíkkLkk ¼kELke ÷kþLku fuðe heíku AwÃkkðu.
íkuýu fÌkwt, yVMkkuMk {khe nk÷ík Ãkh fu nwt yk fkøkzk suðku Ãký Lk çkLke þõÞku
fu ÃkkuíkkLkk ¼kELke ÷kþLku AwÃkkðe þfíkku ! yk{, íku ¾qçk ÷Âßsík ÚkÞku.
(32) yk s fkhýMkh y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLk {kxu yu ÷¾e ËeÄwt fu
suýu fkuE ÔÞÂõíkLke níÞkLkk çkË÷u yÚkðk Ähíke Ãkh çkøkkz yLku WÃkÿð
Vu÷kððk rMkðkÞ fkuELke níÞk fhe íkku òýu íkuýu Mk{økú {kLkðíkkLke níÞk
fhe Lkk¾e yLku suýu yuf ÔÞÂõíkLku çk[kÔÞku íkku òýu íkuýu Mk{økú {kLkðíkkLku
çk[kðe ÷eÄe; yLku y{khk ÃkÞøktçkhku íku{Lkk ÃkkMku MÃkü ykËuþku ÷ELku
ykÔÞk. íku{ Aíkkt íku{Lkk{ktÚke ½ýkt¾hk ÷kufku Ähíke{kt yríkhuf fhu Au.
(33) su ÷kufku yÕ÷kn yLku íkuLkk EþËqíkÚke ÷zu Au yLku s{eLk{kt WÃkÿð
Vu÷kððk {kxu ËkuzÄqÃk fhu Au, íku{Lke Mkò yu s Au fu íku{Lku {]íÞw-Ëtz ykÃkðk{kt
ykðu yÚkðk þq¤e Ãkh [Zkððk{kt ykðu yÚkðk íku{Lkkt nkÚk yLku Ãkøk rðhwØ
rËþkyuÚke fkÃke Lkk¾ðk{kt ykðu yÚkðk íku{Lku ËuþrLkfk÷ fhðk{kt ykðu.
íku{Lkwt yk yÃk{kLk ËwrLkÞk{kt Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt íku{Lkk {kxu
{kuxe ÞkíkLkk Au. (34) Ãkhtíkw su ÷kufku íkkiçkk («kÞrùík) fhe ÷u yu Ãknu÷k
fu ík{u íku{Lkk Ãkh fkçkq {u¤ðku, íkku òýe ÷ku fu yÕ÷kn ûk{kþe÷, f]Ãkk¤w Au.
(35) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku yLku íkuLkwt Mkk{eÃÞ þkuÄku yLku
íkuLkk {køko{kt Mkt½»ko fhku, suÚke ík{u MkV¤íkk «kó fhku. (36) rLk:þtf, su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo Au fu òu íku{Lkk ÃkkMku yu çkÄwt s nkuÞ su Ähíke{kt Au yLku
yux÷wt s ðÄkhu, suÚke íkuyku íkuLku ‘rVËÞk’ (yÚko-Ëtz){kt ykÃku fu fÞk{íkLkk
rËðMkLke ÞkíkLkkÚke Aqxe òÞ, íkku Ãký íku{Lkk ÃkkMkuÚke íkuLkku Mðefkh fhðk{kt
Lknª ykðu yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (37) íkuyku RåAþu fu
ykøkÚke Lkef¤e òÞ, Ãkhtíkw íkuyku íkuLkkÚke Lkef¤e Lknª þfu yLku íku{Lkk {kxu
MÚkkÞe ÞkíkLkk Au, (38) yLku [kuh Ãkwhw»k yLku [kuh †e çktLkuLkk nkÚk fkÃke
Lkk¾ku. yk íku{Lkku çkË÷ku Au yLku yÕ÷kn íkhVÚke rþûkk«Ë Mkò, yLku
yÕ÷kn «¼wíðþk¤e yLku znkÃkýðk¤ku Au. (39) íkíÃkùkíkT suýu ÃkkuíkkLkk
Ãkh yíÞk[kh ÃkAe íkkiçkk («kÞrùík) fhe yLku MkwÄkhýk fhe ÷eÄe, íkku
rLk:þtf yÕ÷kn íkuLkk íkhV æÞkLk ykÃkþu, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk
Au. (40) þwt ík{u LkÚke òýíkk fu yÕ÷kn Ähíke yLku ykfkþkuLkk hkßÞLkku
{kr÷f Au. íku suLku RåAu Mkò ykÃku yLku suLku RåAu {kV fhe Ëu, yLku yÕ÷kn
Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(41) nu ÃkÞøktçkh ! ík{Lku yu ÷kufku Ëw:¾ Lk ÃknkU[kzu, suyku fw£
(RLfkh)Lkk {køko{kt ¾qçk íkíÃkhíkk çkíkkðu Au, [knu íkuyku yu ÷kufku{ktÚke nkuÞ
suyku ÃkkuíkkLkk {kuZuÚke fnu Au fu y{u E{kLk ÷kÔÞk, òu fu íku{Lkk ÓËÞ E{kLk
LkÚke ÷kÔÞk yÚkðk íku{Lkk Ãkife nkuÞ suyku ÞnqËe Au, ¾qçk sqX Mkkt¼¤Lkkhkt,
Mkkt¼¤Lkkh yu ÷kufku {kxu suyku ík{khk ÃkkMku LkÚke ykÔÞk. íkuyku ðkýeLku íkuLkk
{q¤ MÚkkLkuÚke nxkðe Ëu Au. íkuyku ÷kufkuLku fnu Au fu òu ík{Lku yk ykËuþ {¤u
íkku fçkq÷ fhe ÷uòu yLku òu çkeòu ykËuþ {¤u íkku íkuLkkÚke çk[eLku hnuòu, yLku
suLku yÕ÷kn Ãkheûkk{kt Lkk¾ðk {køku íkku ík{u yÕ÷kn rðhwØ íkuLkk {k{÷k{kt
ftE LkÚke fhe þfíkk. yk s yu ÷kufku Au fu yÕ÷knu Lk RåAâwt fu íku íku{Lkkt
ÓËÞkuLku Ãkrðºk fhu. íku{Lkk {kxu ËwrLkÞk{kt yÃk{kLk Au yLku Ãkh÷kuf{kt íku{Lkk
{kxu {kuxe ÞkíkLkk Au.
(42) íkuyku ¾qçk sqX Mkkt¼¤Lkkhkt Au, ¾qçk nhk{ (yðiÄ) ¾kLkkhkt Au.
òu íkuyku ík{khk ÃkkMku ykðu íkku [knu íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhku yÚkðk íkuLku xk¤e
Ëku. òu ík{u íkuLku xk¤e Ëuþku íkku íkuyku ík{khwt ftE çkøkkze Lknª þfu, yLku òu
ík{u rLkýoÞ fhku íkku íku{Lkk ðå[u LÞkÞ yLkwMkkh rLkýoÞ fhku. (43) yÕ÷kn
LÞkÞ fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhu Au, yLku íkuyku fuðe heíku ík{Lku ÷ðkË çkLkkðu
Au, òu fu íku{Lkk ÃkkMku íkkihkík Au su{kt yÕ÷knLkku ykËuþ Au, yLku ÃkAe íkuyku
íkuLkkÚke {kuZwt Vuhðe hÌkk Au, yLku yk ÷kufku fËkrÃk E{kLkðk¤k LkÚke.
(44) rLk:MktËun, y{u íkkihkík yðíkrhík fhe Au, su{kt {køkoËþoLk yLku
«fkþ Au. íkuLkk s yLkwMkkh, yÕ÷knLkk yk¿kktrfík ÃkÞøktçkhku ÞnqËe ÷kufkuLkkt
rLkýoÞku fhíkk níkk yLku íku{Lkkt Mktíkku yLku ÄkŠ{f rðîkLkku Ãký. yux÷k {kxu
fu íku{Lku yÕ÷knLkk økútÚk Ãkh rLkheûkfku rLkÞwõík fhðk{kt ykÔÞk níkk, yLku
íkuyku íkuLkk Mkkûke níkk. íkuÚke ík{u {Lkw»ÞkuÚke Lk zhku, {khkÚke zhku yLku {khe
ykÞíkkuLku íkwåA ðMíkwykuLkk çkË÷k{kt ðu[e Lk Lkk¾ku, yLku su fkuE yu ykËuþ
yLkwMkkh Lk ðíkuo su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, íkku yu s ÷kufku fkrVh (RLfkh
fhLkkhkt, yÄ{eo) Au; (45) yLku y{u yk økútÚk{kt (íkkihkík{kt) íkuLkk Ãkh ÷¾e
ËeÄwt fu «kýLkk çkË÷u «ký yLku ykt¾Lkk çkË÷u ykt¾ yLku LkkfLkk çkË÷u Lkkf
yLku fkLkLkk çkË÷u fkLk yLku ËktíkLkk çkË÷u Ëktík yLku RòykuLkk çkË÷u íkuLkk
Mk{kLk. ÃkAe su {kV fhe Ëu íkku íku íkuLkk {kxu f^Vkhku («kÞrùík) Au, yLku su
ÔÞÂõík íkuLkk yLkwMkkh rLkýoÞ Lk fhu su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, íkku yu s
÷kufku yíÞk[khe Au; (46) yLku y{u íku{Lkk ÃkAe {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkLku
{kufÕÞk Ãkwrü fhíkkt ÃkkuíkkLkkÚke Ãknu÷ktLkk økútÚk íkkihkíkLke yLku y{u íku{Lku
#rs÷ «ËkLk fÞkuo, su{kt {køkoËþoLk yLku Lkqh («fkþ) Au yLku Ãkwrü
fhðkðk¤ku níkku ÃkkuíkkLkkÚke yøkkWLkk økútÚk íkkihkíkLke yLku {køkoËþoLk yLku
rþ¾k{ý zhðkðk¤k ÷kufku {kxu.
(47) yLku #rs÷ðk¤kyku íkuLkk yLkwMkkh rLkýoÞ fhðku òuEyu, su
yÕ÷kn íku{kt yðíkrhík fhu÷ Au, yLku su fkuE íkuLkk yLkwMkkh rLkýoÞ Lk fhu
su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, íkku yu s ÷kufku yð¿kkfkhe Au.
(48) yLku y{u ík{khk íkhV økútÚk yðíkrhík fÞkuo MkíÞLke MkkÚku, Ãkwrü
fhLkkh Ãkqhkuøkk{e økútÚkLke yLku Mkthûkf íkuLkk rð»kÞkuLkku. íkuÚke ík{u íku{Lkk
ËhBÞkLk rLkýoÞ fhku íkuLkk yLkwMkkh su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, yLku su
MkíÞ ík{khk ÃkkMku ykÔÞwt Au. íkuLku AkuzeLku íku{Lke {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý Lk
fhku. y{u ík{khk{ktÚke Ëhuf {kxu yuf þheyík (Ä{orðÄkLk) yLku yuf ÃkØrík
rLkÄkorhík fhe Au, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku ík{Lku yuf s WB{ík (Mk{wËkÞ)
çkLkkðe Ëuíkku. Ãkhtíkw yÕ÷knu RåAâwt fu íkuýu ykÃku÷ ykËuþku{kt ík{khe Ãkheûkk
fhu. íkuÚke ík{u ¼÷kEyku íkhV Ëkuzku. Auðxu ík{Lku-MkkiLku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk
VheLku sðkLkwt Au. ÃkAe íku ík{Lku sýkðe Ëuþu, yu ðMíkw rðþu su{kt ík{u {ík¼uË
fhe hÌkk níkk.
(49) yLku íku{Lkk ËhBÞkLk íkuLkk yLkwMkkh rLkýoÞ fhku, su yÕ÷knu
yðíkrhík fhu÷ Au yLku íku{Lke {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý Lk fhku yLku yu ÷kufkuÚke
Ëqh hnku fu õÞktf íkuyku ík{Lku ¼úr{ík Lk fhe Ëu ík{Lku ík{khk WÃkh yðíkrhík
fhu÷ fkuE ykËuþÚke. íkuÚke òu íkuyku Vhe òÞ, íkku òýe ÷ku fu yÕ÷kn íku{Lku
íku{Lkkt fux÷kf økwLkkykuLke Mkò ykÃkðk {køku Au, yLku [ku¬MkÃkýu ÷kufku{kt
{kuxk¼køkLkk {kýMkku yð¿kkfkhe Au. (50) þwt yk ÷kufku y¿kkLkíkkLkku rLkýoÞ
[knu Au ? yLku yÕ÷knÚke ðÄkhu (Mkkhku) rLkýoÞ fkuLkku nkuE þfu Au yu ÷kufku
{kxu suyku rðïkMk fhðk {køku ?
(51) nu E{kLkðk¤kyku ! ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeykuLku r{ºk Lk çkLkkðku.
íkuyku yuf-çkeòLkk r{ºk Au, yLku ík{khk Ãkife su ÔÞÂõík íku{Lku ÃkkuíkkLkku r{ºk
çkLkkðþu, íkku íku íku{Lkk{ktÚke s nþu. yÕ÷kn yíÞk[khe ÷kufkuLku {køko
çkíkkðíkku LkÚke. (52) ík{u swyku Aku fu su ÷kufkuLkk ÓËÞku{kt hkuøk Au, íkuyku
íku{Lkk s íkhV Ëkuze hÌkk Au. íkuyku fnu Au fu y{Lku yu ¼Þ Au fu y{u fkuE
{wMkeçkík{kt Lk VMkkE sEyu. íkku Mkt¼ð Au fu yÕ÷kn rðsÞ «ËkLk fhe Ëu
yÚkðk ÃkkuíkkLkk íkhVÚke fkuE rðrþü ðkík «økx fhe Ëu, íÞkhu yk ÷kufku yu
ðMíkw Ãkh, suLku íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÓËÞku{kt AwÃkkðe hk¾e Au, þh{ yLk¼ðþu.
(53) yLku yu Mk{Þu E{kLkðk¤k fnuþu, þwt yk yu s ÷kufku Au, suyku
òuhþkuhÚke yÕ÷knLke MkkuøktËku ¾kE-¾kELku rðïkMk yÃkkðíkk níkk fu y{u
ík{khk MkkÚku Aeyu. íku{Lkk çkÄk f{kuo ÔÞÚko ÚkE økÞk yLku íkuyku LkwfMkkLk{kt
hÌkk.
(54) nu E{kLkkðk¤kyku ! ík{khk{ktÚke su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o)Úke
Vhe òÞ, íkku yÕ÷kn ¾qçk s sÕËe yuðk ÷kufkuLku WXkðþu, suyku yÕ÷knLku
r«Þ nþu yLku yÕ÷kn íku{Lku r«Þ nþu. íkuyku E{kLkðk¤kyku {kxu Lkh{ yLku
fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku) {kxu fXkuh nþu. íkuyku yÕ÷knLkk {køko{kt
rsnkË (Ä{oLkk {køko{kt íkLk-{Lk-ÄLkÚke Mkt½»ko) fhþu yLku fkuE rLktËk
fhLkkhLke ®LkËkÚke Lknª zhu. yk yÕ÷knLke f]Ãkk Au. íku suLku RåAu «ËkLk fhu
Au, yLku yÕ÷kn yíÞtík WËkh yLku Mkðo¿k Au. (55) ík{khkt r{ºk íkku fuð¤
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kt Au, suyku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk
fhu Au yLku Ífkík yËk fhu Au yLku íkuyku yÕ÷kn Mk{ûk Íwfðkðk¤kt Au,
(56) yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kykuLku
r{ºk çkLkkðu, íkku rLk:þtf yÕ÷knLkku Ãkûk s ð[oMðþk¤e hnuðkðk¤ku Au.
(57) nu E{kLkðk¤kyku ! yu ÷kufkuLku ÃkkuíkkLkkt r{ºk Lk çkLkkðku, su{ýu
ík{khk ËeLk (Ä{o)Lku {òf yLku ¾u÷ çkLkkðe ËeÄku Au, Lk yu ÷kufku{ktÚke su{Lku
yøkkW økútÚk ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku yLku Lk RLfkh fhLkkhkykuLku, yLku
yÕ÷knÚke zhíkk hnku, òu ík{u E{kLkðk¤k Aku; (58) yLku ßÞkhu ík{Lku
Lk{kÍ {kxu Ãkkufkhku Aku íkku yu ÷kufku íkuLku {òf yLku ¾u÷ çkLkkðe ÷u Au. íkuLkwt
fkhý yu Au fu íkuyku çkwrØ LkÚke hk¾íkk. (59) fnku fu nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u
y{khkÚke fuð¤ yux÷k {kxu nX hk¾ku Aku fu y{u E{kLk ÷kÔÞk yÕ÷kn Ãkh
yLku íkuLkk Ãkh su y{khk íkhV yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt yLku íkuLkk Ãkh su
y{khkÚke Ãknu÷kt yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt ? yLku ík{khk Ãkife {kuxk¼køkLkk
÷kufku yð¿kkfkhe Au. (60) fnku, þwt nwt ík{Lku çkíkkðwt yu su yÕ÷knLkk íÞkt
Ãkrhýk{Lke árüyu ykLkkÚke Ãký ðÄkhu ¾hkçk Au ? yu suLkk Ãkh yÕ÷knu
rVxfkh fhe yLku suLkk Ãkh íkuLkku «fkuÃk ÚkÞku, yLku su{ktÚke ðktËhk yLku zw¬h
çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞk yLku íku{ýu þiíkkLkLke Ãkqò fhe. ykðk ÷kufku MÚkkLkLke
heíku MkkiÚke ¾hkçk yLku MkL{køkoÚke ½ýk Ëqh Au.
(61) yLku ßÞkhu íkuyku ík{khk ÃkkMku ykðu Au, íkku fnu Au fu y{u E{kLk
÷kÔÞk, òu fu íkuyku RLfkh fhLkkhkt ykÔÞk níkk yLku RLfkh fhLkkhkt s [kÕÞk
økÞk, yLku yÕ÷kn Mkkhe heíku òýu Au yu ðMíkwLku suLku íkuyku AwÃkkðe hÌkk
Au. (62) yLku ík{u íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufkuLku òuþku fu íkuyku økwLkk yLku
yíÞk[kh yLku yðiÄ ¾kðk {kxu Ëkuzu Au. fuðkt ¾hkçk fkÞkuo Au su íkuyku fhe
hÌkk Au. (63) íku{Lkkt Ä{o¿kkíkk yLku ÄkŠ{f rðîkLkku íku{Lku fu{ LkÚke hkufíkk
økwLkkLke ðkík fnuðkÚke yLku yðiÄ ¾kðkÚke. fuðk ¾hkçk fkÞkuo Au su íkuyku
fhe hÌkk Au.
(64) yLku ÞnqËeyku fnu Au fu yÕ÷knLkk nkÚk çktÄkÞu÷k Au. íku{Lkk s
nkÚk çktÄkE òÞ yLku rVxfkh ÚkkÞ íku{ Lkk Ãkh yk fnuðk {kxu, çkÕfu
yÕ÷knLkk çktLku nkÚk ¾wÕ÷k Au. íku su heíku RåAu ¾[o fhu Au, yLku ík{khk Ãkh
ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke su ftE WíkÞwO Au, íku íku{Lkk{ktÚke {kuxk¼køkLkk
÷kufkuLkk rðÿkun yLku RLfkh{kt ðÄkhku fhe hÌkwt Au, yLku y{u íku{Lkk ËhBÞkLk
Ëw~{Lke yLku E»Þko fÞk{ík MkwÄe Lkk¾e ËeÄk Au. ßÞkhu Ãký íkuyku ÷zkELke
ykøk ¼zfkðu Au, íkku yÕ÷kn íkuLku çkwÍkðe Lkk¾u Au, yLku íkuyku Ähíke{kt
çkøkkz yLku WÃkÿð Vu÷kððk{kt Mkr¢Þ Au, òu fu yÕ÷kn çkøkkz yLku WÃkÿð
Vu÷kðLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(65) yLku òu økútÚkðk¤kyku E{kLk ÷kðíkk yLku yÕ÷knÚke zhíkk, íkku
y{u yð~Þ íku{Lke çkqhkEyku íku{LkkÚke Ëqh fhe Ëuíkk yLku íku{Lku f]ÃkkykuLkk
çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhíkk, (66) yLku òu íkuyku íkkihkík yLku #rs÷ Ãkh yLku
íkuLkk Ãkh su íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke ík{Lkk Ãkh yðíkrhík fhðk{kt
ykðu÷ Au, y{÷ fhíkk íkku íkuyku ¾kíkk ÃkkuíkkLkk WÃkhÚke yLku ÃkkuíkkLkk Ãkøk
Lke[uÚke. íku{Lkk{kt fux÷kf ÷kufku MkL{køko Ãkh Au. Ãkhtíkw íku{Lkk Ãkife {kuxk-
¼køkLkk ÷kufku yuðk Au suyku ¾qçk ¾hkçk fhe hÌkk Au.
(67) nu ÃkÞøktçkh ! su ftE ík{khk Ãkh ík{khk hçk íkhVÚke yðíkrhík
ÚkÞwt Au, íkuLku ÃknkU[kze Ëku, yLku òu ík{u ykðwt Lk fÞwO íkku ík{u yÕ÷knLkk MktËuþLku
Lk ÃknkU[kzâku, yLku yÕ÷kn ík{Lku ÷kufkuÚke çk[kðþu. yÕ÷kn rLkrùíkÃkýu
RLfkh fhLkkhk ÷kufkuLku {køko çkíkkðíkku LkÚke.
(68) fne Ëku, nu økútÚkðk¤kyku ! ík{u fkuE ðMíkw Ãkh LkÚke, ßÞkt MkwÄe
ík{u íkkihkík yLku #rs÷Lku MÚkkrÃkík Lk fhku yLku íkuLku su ík{khk Ãkh yðíkrhík
ÚkÞu÷ Au ík{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke, yLku su ftE ík{khk hçk
íkhVÚke ík{khk Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au, íku [ku¬Mk íku{Lkk{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufkuLkk rðÿkun yLku RLfkhLku ðÄkhþu. íkuÚke ík{u RLfkh
fhLkkhkyku Ãkh yVMkkuMk Lk fhku. (69) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku
su ÷kufku ÞnqËe çkLÞk yLku Mkkçke yLku r¾úMíke, su ÔÞÂõík Ãký E{kLk ÷kðu
yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh yLku MkËTfkÞkuo fhu, íkku
íku{Lkk {kxu Lk fkuE ¼Þ Au yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu.
(70) y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLkÚke ð[Lk ÷eÄwt yLku íku{Lkk íkhV ½ýk
EþËqíkku {kufÕÞk. ßÞkhu fkuE EþËqík íku{Lkk ÃkkMku yuðe ðkík ÷ELku ykÔÞku,
suLku íku{Lkwt {Lk RåAíkwt Lk níkwt, íkku fux÷kfLku íku{ýu ¾kuxk Xuhðe ËeÄk yLku
fux÷kfLke níÞk fhe Lkk¾e, (71) yLku rð[kÞwO fu ftE s ¾kuxwt Lknª ÚkkÞ.
íkuÚke íkuyku yktÄ¤k yLku çknuhk çkLke økÞk. ÃkAe yÕ÷knu íku{Lkk íkhV æÞkLk
ykÃÞwt. ÃkAe íku{ktÚke ½ýk yktÄ¤k yLku çknuhk çkLke økÞk, yLku yÕ÷kn swyu
Au su ftE íkuyku fhe hÌkk Au.
(72) rLkrùíkÃkýu yu ÷kufkuyu fw£ (RLfkh) fÞwO, su{ýu fÌkwt fu yÕ÷kn
íkku yk s {hÞ{Lkku Ãkwºk EMkk Au, òu fu EMkk {Mkenu fÌkwt níkwt fu nu EMkhkE÷Lke
MktíkkLk ! yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku, su {khku hçk Au yLku ík{khku Ãký hçk Au.
su ÔÞÂõík yÕ÷knLkku ¼køkeËkh Xhkðþu, íkku yÕ÷knu nhk{ (yðiÄ) fhe
ËeÄe íkuLkk {kxu sÒkík yLku íkuLkwt Xufkýwt ykøk Au, yLku yíÞk[kheykuLkku fkuE
{ËËøkkh LkÚke. (73) [ku¬Mk yu ÷kufkuyu fw£ fÞwO, su{ýu fÌkwt fu ¾wËk
ºký{ktLkku ºkeòu Au, òu fu fkuE WÃkkMÞ LkÚke rMkðkÞ yuf WÃkkMÞLkk, yLku òu
íkuyku yxfu Lknª ykLkkÚke su íkuyku fnu Au, íkku íku{Lkk Ãkife fw£ Ãkh yzøk
hnuLkkhkykuLku yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Ãkfzþu. (74) yk ÷kufku yÕ÷kn Mk{ûk
íkkiçkk («kÞrùík) fu{ LkÚke fhíkk yLku íkuLkkÚke {kVe fu{ LkÚke {ktøkíkk ? yLku
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (75) {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk {Mken íkku fuð¤
yuf ÃkÞøktçkh Au. íku{Lkk Ãknu÷kt Ãký ½ýkt ÃkÞøktçkhku rðíke [qõÞk Au, yLku
íku{Lke {kíkk yuf Mkwþe÷ {rn÷k níkk. çktLku ¼kusLk ÷uíkk níkk. swyku, y{u
fuðe heíku íku{Lkk Mkk{u Ë÷e÷ku ðýoðe hÌkk Aeyu. ÃkAe swyku, íkuyku õÞkt W÷xk
[kÕÞk sE hÌkk Au. (76) fnku, þwt ík{u yÕ÷knLku AkuzeLku yuðe ðMíkwLke
WÃkkMkLkk fhku Aku, su Lk ík{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzðkLkku yrÄfkh Ähkðu Au yLku
Lk LkVku, yLku Mkkt¼¤Lkkh yLku òýðkðk¤ku {kºk yÕ÷kn Au.
(77) fnku, nu økútÚkðk¤kyku (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku) ! ÃkkuíkkLkk
Ä{o{kt yLkwr[ík yríkþÞkuÂõík Lk fhku yLku yu ÷kufkuLke fÕÃkLkkykuLkwt yLkwMkhý
Lk fhku, suyku ykLkkÚke Ãknu÷k ÃkÚk¼úü ÚkÞk yLku su{ýu ½ýk ÷kufkuLku ÃkÚk¼úü
fÞko, yLku íkuyku MkL{køkoÚke ¼xfe økÞk.
(78) RMkhkE÷Lke MktíkkLk{ktÚke su ÷kufkuyu fw£ fÞwO, íku{Lkk Ãkh rVxfkh
fhðk{kt ykðe ËkWË yLku {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkLke {kuZuÚke. yux÷k {kxu fu
íku{ýu yð¿kk fhe yLku íkuyku nËÚke ykøk¤ ðÄe økÞk níkk. (79) íkuyku
yuf-çkeòLku hkufíkk Lk níkk çkqhkEÚke, su íkuyku fhíkk níkk. yíÞtík ¾hkçk
fkÞo níkwt su íkuyku fhe hÌkk níkk. (80) ík{u íku{Lkk{ktÚke ½ýk {kýMkkuLku
òuþku fu fw£ fhLkkhkykuÚke r{ºkíkk hk¾u Au. fuðe ¾hkçk ðMíkw Au, su íku{ýu
ÃkkuíkkLkk {kxu ykøk¤ {kuf÷e Au fu yÕ÷knLkku «fkuÃk ÚkkÞ íku{Lkk Ãkh yLku
íkuyku nt{uþk ÞkíkLkk{kt Ãkzâk hnuþu. (81) òu íkuyku E{kLk hk¾ðkðk¤k
nkuík yÕ÷kn Ãkh yLku EþËqík Ãkh yLku íkuLkk Ãkh su íkuLkk íkhV yðíkrhík
fhðk{kt ykðe, íkku íkuyku RLfkh fhLkkhkykuLku r{ºk Lk çkLkkðíkk. Ãkhtíkw íku{Lkk
Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufku yð¿kkfkhe Au.
(82) E{kLkðk¤kykuLke MkkÚku þºkwíkk{kt ík{u MkkiÚke ðÄkhu ÞnqËeyku yLku
{wþTrhfku (çknwËuððkËeyku)Lku òuþku, yLku E{kLkðk¤kykuLke MkkÚku r{ºkíkk{kt
ík{u MkkiÚke ðÄkhu yu ÷kufkuLku òuþku suyku ÃkkuíkkLku LkMkhkLke (r¾úMíke) fnu Au.
ykðwt yux÷k {kxu fu íku{Lkk{kt ÄkŠ{f rðîkLkku yLku hkrnçk (MkkÄw-Mktíkku) Au,
yLku yux÷k {kxu fu íkuyku yntfkh LkÚke fhíkk, *(83) yLku ßÞkhu íkuyku
yk ðkýeLku Mkkt¼¤u Au, su EþËqík Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykðe Au, íkku ík{u
òuþku fu íku{Lke ykt¾kuÚke yktMkw ðnu Au, yu fkhýMkh fu íku{ýu MkíÞLku yku¤¾e
÷eÄwt. íkuyku Ãkkufkhe WXu Au fu nu y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! y{u E{kLk ÷kÔÞk.
íkuÚke íkwt y{Lku Mkkûke ykÃkLkkhkyku{kt ÷¾e ÷u, (84) yLku y{u fu{ E{kLk
Lk ÷kðeyu yÕ÷kn Ãkh yLku yu MkíÞ Ãkh, su y{khk MkwÄe ÃknkUåÞwt Au, ßÞkhu
fu y{u yu yr¼÷k»kk hk¾íkk níkk fu y{khku {kr÷f y{Lku MkËk[khe ÷kufkuLke
MkkÚku Mkk{u÷ fhu. (85) íkuÚke yÕ÷kn íku{Lku yk fÚkLkLkk çkË÷k{kt yuðk çkkøk
ykÃkþu, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu, yLku yk
s çkË÷ku Au Mkíf{eoykuLkku, (86) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo yLku y{khe
rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe, íkku yu s ÷kufku Lkfoðk¤k Au.
(87) nu E{kLkðk¤kyku ! yu Ãkrðºk yLku þwØ ðMíkwykuLku nhk{ (yðiÄ)
Lk Xhkðku, su yÕ÷kn ík{khk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) fhe Au yLku nËÚke ykøk¤
Lk ðÄku. yÕ÷kn nËÚke ykøk¤ ðÄe sLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke,
(88) yLku yÕ÷knu ík{Lku su n÷k÷ ðMíkwyku ykÃke Au íku{ktÚke ¾kyku, yLku
yÕ÷knÚke zhku, suLkk Ãkh ík{u E{kLk ÷kÔÞk Aku. (89) yÕ÷kn ík{khe
rLkhÚkof MkkuøktËku Ãkh ík{khe Ãkfz Lknª fhu. ykðe MkkuøktËkuLkku f^Vkhku
(«kÞrùík) Au ËMk økheçkkuLku Mkhuhkþ ËhßòLkwt ¼kusLk fhkððwt, su ík{u
ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kLku fhkðku Aku, yÚkðk fÃkzkt ykÃkðk, yÚkðk yuf økw÷k{Lku
Mðíktºk fhkððwt; yLku su yMk{Úko nkuÞ íku ºký rËðMkLkk hkuÍk (WÃkðkMk) hk¾u.
yk ‘f^Vkhku’ («kÞrùík) Au ík{khe MkkuøktËkuLkku ßÞkhu fu ík{u MkkuøktË ¾kE
çkuMkku, yLku ÃkkuíkkLke MkkuøktËkuLkwt Ãkk÷Lk fhku. yk heíku yÕ÷kn ík{khk {kxu
ykËuþku ðýoðu Au, suÚke ík{u f]ík¿k çkLkku.
(90) nu E{kLkðk¤kyku ! ËkY yLku swøkkh yLku ðuËeyku yLku ÃkkMkktyku
çkÄk s øktËk fkÞkuo Au þiíkkLkLkkt. íkuÚke ík{u íkuLkkÚke çk[ku, suÚke MkV¤íkk Ãkk{ku.
(91) þiíkkLk íkku yu s RåAu Au fu ËkY yLku swøkkh ðzu íku ík{khk ðå[u Ëw~{Lke
yLku E»Þko Lkk¾e Ëu yLku ík{Lku yÕ÷knLkk M{hý yLku Lk{kÍÚke hkufe Ëu.
íkku þwt ík{u íkuLkkÚke hkufkþku ? (92) yLku yk¿kkÃkk÷Lk fhku yÕ÷knLkwt yLku
yk¿kkÃkk÷Lk fhku ÃkÞøktçkhLkwt yLku çk[ku. òu ík{u yðøkýLkk fhþku, íkku òýe
÷ku fu y{khk ÃkÞøktçkhLkk rþhu {kºk MÃkü ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au. (93) su
÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lkk Ãkh yu ðMíkw{kt fkuE økwLkku LkÚke
su íkuyku ¾kE [qõÞk, òu íkuyku zÞko yLku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko,
Vhe zÞko yLku E{kLk ÷kÔÞk, Vhe zÞko yLku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko,
yLku yÕ÷kn MkËTfkÞkuo fhðkðk¤kykuLku «u{ fhu Au.
(94) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷kn ík{Lku yu rþfkh ðzu Ãkheûkk{kt
Lkk¾þu, su íkÆLk ík{khk nkÚk yLku ík{khk ¼k÷kykuLke ÃknkU[{kt nþu, suÚke
yÕ÷kn òýu fu fkuý Au íku, su Ëu¾kíkku LkÚke Aíkkt íkuLkkÚke zhu Au. ÃkAe suýu
yríkhuf fÞkuo, íkku íkuLkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (95) nu E{kLkðk¤kyku !
rþfkhLku Lk {khku, ßÞkhu fu ík{u ‘yunhk{’Lke nk÷ík{kt nkuð, yLku ík{khk
Ãkife su ÔÞÂõík íkuLku òýeòuELku {khu, íkku íkuLkku çkË÷ku yu s «fkhLkwt òLkðh
Au, suðwt íkuýu {kÞwO Au, suLkku rLkýoÞ ík{khk{ktÚke çku LÞkÞe ÔÞÂõíkyku fhþu
yLku yk ¼uxLku fkçkk ÃknkU[kzðk{kt ykðu, yÚkðk íkuLkk «kÞrùík{kt fux÷kf
økheçkkuLku ¼kusLk fhððkLkwt hnuþu, yÚkðk íkuLkk çkhkçkh hkuÍk hk¾ðkLkk
hnuþu, suÚke íkuyku ÃkkuíkkLkk fÞkoLke MkòLke {ò [k¾u. yÕ÷knu {kV fÞwO su
ftE ÚkE [qõÞwt, yLku su ÔÞÂõík yðøkýLkk fhþu, íkku yÕ÷kn íkuLkkÚke çkË÷ku
÷uþu, yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, çkË÷ku ÷uðkðk¤ku Au.
(96) ík{khk {kxu Mk{wÿLkku rþfkh yLku íkuLkwt ¼kusLk ðiÄ fhðk{kt ykÔÞwt,
ík{khk VkÞËk {kxu yLku fkV÷kyku {kxu, yLku ßÞkt MkwÄe ík{u ‘yunhk{’{kt
nkuð, s{eLkLkku rþfkh ík{khk Ãkh nhk{ (yðiÄ) fhðk{kt ykÔÞwt, yLku
yÕ÷knÚke zhku, suLkk ÃkkMku ík{Lku nksh fhðk{kt ykðþu. (97) yÕ÷knu
fkçkk, «ríkrcík ½hLku ÷kufku {kxu hkufkðkLkwt fkhý çkLkkÔÞwt, yLku «ríkrcík
{rnLkkykuLku yLku fwhçkkLkeLkk òLkðhkuLku yLku øk¤k{kt Ãkèku ÷økkðu÷k
òLkðhkuLku Ãký. yk yux÷k {kxu fu ík{u òýku fu yÕ÷knLku ¾çkh Au su ftE
ykfkþku{kt yLku su ftE Ähíke{kt Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwÚke ðkfuV Au.
(98) òýe ÷ku fu yÕ÷knLke ÞkíkLkk fXkuh Au yLku rLk:þtf, yÕ÷kn
ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (99) hMkq÷ (EþËqík) Ãkh fuð¤ ÃknkU[kze ËuðkLke
sðkçkËkhe Au. yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u ònuh fhku Aku yLku su ftE ík{u
AwÃkkðku Aku. (100) fnku fu yÃkrðºk yLku Ãkrðºk Mk{kLk LkÚke nkuE þfíkwt,
[knu yÃkrðºkLke yrÄfíkk ík{Lku Mkkhe ÷køku. íkuÚke yÕ÷knÚke zhku nu
çkwrØþk¤eyku ! suÚke ík{u ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku.
(101) nu E{kLkðk¤kyku ! yuðe ðkíkku rðþu «&™ Lk fhku fu òu íku ík{khk
Mkk{u ònuh fhe Ëuðk{kt ykðu, íkku ík{Lku ¼khu ÷køku, yLku òu ík{u íkuLkk rðþu
«&™ fhþku yuðk Mk{Þu, ßÞkhu fu fwykoLk yðíkrhík ÚkE hÌkwt Au, íkku íku ík{khk
Mkk{u ònuh fhe Ëuðk{kt ykðþu. yÕ÷knu íku{Lku {kV fÞko, yLku yÕ÷kn
ûk{kþe÷, MknLkþe÷ Au. (102) ykðe s ðkíkku ík{khkÚke Ãknu÷k yuf
Mk{wËkÞu ÃkqAe níke. ÃkAe íkuyku RLfkh fhLkkhk çkLkeLku hne økÞk.
(103) yÕ÷knu ‘çknehk’ yLku ‘MkkEçkk’ yLku ‘ðMke÷k’ yLku ‘nk{’
({qíkeoykuLkk Lkk{u Akuzðk{kt ykðu÷ Ãkþwyku) rLkÄkorhík LkÚke fÞko. Ãkhtíkw su
÷kufkuyu fw£ (RLfkh) fÞwO íkuyku yÕ÷kn rðþu sqX ½zu Au yLku íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku çkwrØÚke fk{ LkÚke ÷uíkk. (104) yLku ßÞkhu íku{Lku
fnuðk{kt ykðu Au fu yÕ÷knu su ftE yðíkrhík fhu÷ Au íkuLkk íkhV ykðku yLku
ÃkÞøktçkhLke íkhV ykðku, íkku íkuyku fnu Au fu y{khk {kxu yu s ÃkÞkoó Au,
suLkk Ãkh y{u y{khk ðze÷ku (yLku Ãkqðoòu)Lku òuÞk Au. [knu íku{Lkkt ðze÷
(yLku Ãkqðoòu) ftE Lk òýíkk nkuÞ yLku Lk {køkoËþoLk Ãkh nkuÞ (íku{ Aíkkt) ?
(105) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u ÃkkuíkkLke ®[íkk fhku. fkuE ÃkÚk¼úü Úkk íkku
íkuLkkÚke ík{khwt ftE LkwfMkkLk LkÚke, òu ík{u {køkoËþoLk Ãkh nkuð. ík{Lku-MkkiLku
yÕ÷knLke ÃkkMku ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au, ÃkAe íku ík{Lku çkíkkðe Ëuþu su ftE
ík{u fhe hÌkk níkk.
(106) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khk ËhBÞkLk ðrMkÞíkLkk Mk{Þu, ßÞkhu
fu fkuELkku {]íÞwLkku Mk{Þ ykðe økÞku nkuÞ íÞkhu Mkkûke yu heíku Au fu çku
rðïMkLkeÞ {kýMkku ík{khk{ktÚke Mkkûke nkuÞ, yÚkðk òu ík{u «ðkMkLke
ÂMÚkrík{kt nkuð yLku íÞkt {]íÞwLke ðrMkÞíkLkku Mk{Þ ykðe òÞ, íkku ík{khk
yLÞ ÷kufku{ktÚke çku Mkkûke ÷E ÷uðk{kt ykðu. ÃkAe òu ík{Lku MktËun ÚkE òÞ,
íkku çktLku MkkûkeykuLku Lk{kÍ ÃkAe hkufe ÷ku yLku íkuyku çktLku yÕ÷knLkk MkkuøktË
¾kELku fnu fu y{u fkuE ®f{íkLkk çkË÷k{kt íkuLku Lknª ðu[eyu, [knu fkuE
LkSfLkku Mkøkku s fu{ Lk nkuÞ, yLku Lk y{u yÕ÷knLke MkkûkeLku AwÃkkðeþwt.
òu y{u ykðwt fheyu, íkku rLk:þtf y{u økwLkuøkkh nkuEþwt (107) ÃkAe òu ¾çkh
Ãkzu fu yk çktLkuyu fkuE nfLkwt WÕ÷t½Lk fÞwO Au, íkku íku{Lkk çkË÷u çku yLÞ
ÔÞÂõíkyku yu ÷kufku{ktÚke Q¼k ÚkkÞ, su{Lkku nf ÃkkA÷k çku Mkkûkeykuyu
{khðkLkwt RåAâwt níkwt. íkuyku yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kÞ fu y{khe Mkkûke yu
çktLkuLke MkkûkeÚke ðÄkhu Mkk[e Au yLku y{u fkuE yLÞkÞ fÞkuo LkÚke. òu y{u
ykðwt fheyu, íkku y{u yíÞk[kheyku{ktÚke nkuEþwt. (108) yk ðÄkhu
yÃkurûkík ÃkØrík Au fu ÷kufku Mkkûke çkhkçkh ykÃku, yÚkðk íkuLkkÚke zhu fu y{khe
MkkuøktË íku{Lke MkkuøktË ÃkAe yð¤e Ãkzþu, yLku yÕ÷knÚke zhku yLku Mkkt¼¤ku.
yÕ÷kn yð¿kkfkheykuLku MkL{køko [÷kðíkku LkÚke.
(109) su rËðMku yÕ÷kn ÃkÞøktçkhkuLku yufºk fhþu, ÃkAe ÃkqAþu fu ík{Lku
þwt sðkçk {éÞku níkku. íkuyku fnuþu fu y{Lku ftE ¿kkLk LkÚke, AqÃke ðkíkkuLku
òýðkðk¤ku íkwt s Au. (110) ßÞkhu yÕ÷kn fnuþu, nu {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk !
{khe yu f]ÃkkLku ÞkË fhku, su {U ík{khe {kíkk Ãkh fhe níke, ßÞkhu fu {U Ãkrðºk
ykí{kÚke ík{khe MknkÞíkk fhe níke. ík{u ÷kufku MkkÚku ðkíkko÷kÃk fhíkk níkk
{kíkkLkk ¾ku¤k{kt Ãký yLku Ãkwg ðÞu Ãký, yLku ßÞkhu {U ík{Lku økútÚk yLku
ík¥ðËŠþíkk yLku íkkihkík yLku #rs÷Lke rþûkk ykÃke; yLku ßÞkhu ík{u {kxeÚke
Ãkûke suðwt YÃk {khe yk¿kkÚke çkLkkðíkk níkk, ÃkAe íku{kt Vqtf {khíkk níkk, íkku
íku {khe yk¿kkÚke Ãkûke çkLke síkwt níkwt, yLku ík{u yktÄ¤k yLku fkuZðk¤kLku
{khe yk¿kkÚke MðMÚk yLku íktËwhMík çkLkkðe Ëuíkk níkk, yLku ßÞkhu ík{u
{zËkykuLku {khe yk¿kkÚke çknkh fkZeLku Q¼ku fhe Ëuíkk níkk, yLku ßÞkhu
{U RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku ík{khkÚke hkuõÞk, ßÞkhu fu ík{u íku{Lkk ÃkkMku ¾wÕ÷e
rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞk, íkku íku{Lkk RLfkh fhLkkhkykuyu fÌkwt fu yk íkku
çkMk, yuf MÃkü òËq Au.
(111) yLku ßÞkhu {U nðkheyku (nÍhík EMkkLkk MkkÚkeyku)Lkk ÓËÞ{kt
Lkk¾e ËeÄwt fu {khk Ãkh E{kLk ÷kðku yLku {kh ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk ÷kðku,
íkku íku{ýu fÌkwt fu y{u E{kLk ÷kÔÞk yLku íkwt Mkkûke hnu fu y{u {wÂM÷{
(yk¿kktrfík) Aeyu. (112) ßÞkhu nðkheykuyu fÌkwt fu nu {hÞ{Lkk Ãkwºk
EMkk ! þwt ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh yu fhe þfu Au fu y{khk Ãkh ykfkþ{ktÚke
yuf ¼kusLk-Úkk¤ Wíkkhu ? EMkkyu fÌkwt, yÕ÷knÚke zhku òu ík{u E{kLkðk¤k
Aku. (113) íku{ýu fÌkwt fu y{u RåAeyu Aeyu fu y{u íku{ktÚke ¾kEyu yLku
y{khk ÓËÞ Mktíkwü ÚkkÞ yLku y{u yu òýe ÷Eyu fu íkU y{Lku Mkk[wt fÌkwt
yLku y{u íkuLkk Ãkh Mkkûke ykÃkðkðk¤k çkLke sEyu. (114) {hÞ{Lkk Ãkwºk
EMkkyu Ëwyk fhe fu, nu yÕ÷kn ! y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! íkwt ykfkþ{ktÚke
yuf ¼kusLk-Úkk¤ Wíkkh, su y{khk {kxu yuf EË (¾wþe) çkLke òÞ, y{khk
Ãkqhkuøkk{eyku {kxu yLku y{khk yLkwøkk{eyku {kxu, yLku íkkhk íkhVÚke yuf
rLkþkLke nkuÞ, yLku y{Lku «ËkLk fh, íkwt s MkkiÚke W¥k{ «ËkLk fhðkðk¤ku
Au. (115) yÕ÷knu fÌkwt, nwt yu ¼kusLk-Úkk¤ yð~Þ ík{khk Ãkh Wíkkheþ.
íÞkhçkkË su ÔÞÂõík RLfkh fhþu, íkuLku nwt yuðe Mkò ykÃkeþ, su ËwrLkÞk{kt
fkuELku ykÃkðk{kt ykðe Lk nkuÞ.
(116) yLku ßÞkhu yÕ÷kn ÃkqAþu fu nu {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk ! þwt ík{u
÷kufkuLku fÌkwt níkwt fu {Lku yLku {khe {kíkkLku yÕ÷knLkk çkË÷u WÃkkMÞ çkLkkðe
÷ku ? íkuyku sðkçk ykÃkþu fu íkwt Ãkrðºk Au, {khwt yu fk{ Lk níkwt fu nwt yu ðkík
fnwt, suLkku {Lku fkuE yrÄfkh LkÚke. òu {U yu fÌkwt nþu, íkku íkLku yð~Þ íkuLkwt
¿kkLk nþu. íkwt òýu Au su {khk {Lk{kt Au yLku nwt LkÚke òýíkku su íkkhk {Lk{kt
Au. rLk:þtf, íkwt s Au AqÃke ðkíkkuLku òýðkðk¤ku. (117) {U íku{Lku yu s ðkík
fne, suLkku íkU {Lku ykËuþ ykÃÞku níkku, yu fu yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku, su
{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au yLku ík{khku Ãký, yLku nwt íku{Lkk Ãkh Mkkûke
Ãkkhk-7 [141] Mkqh: y÷-yLkTyk{ (6)
níkku, ßÞkt MkwÄe nwt íku{Lkk ðå[u hÌkku. ÃkAe ßÞkhu íkU {Lku ðVkík ykÃke, íkku
íku{Lkk Ãkh íkwt s Mkkûke níkku yLku íkwt Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkkûke Au. (118) òu íkwt
íku{Lku Mkò ykÃku íkku íkuyku íkkhkt çktËk Au yLku òu íkwt íku{Lku {kV fhe Ëu íkku íkwt
s «¼wíðþk¤e Au, znkÃkýðk¤ku Au. (119) yÕ÷kn fnuþu, yksu yu rËðMk
Au fu Mkk[k ÷kufkuLku íku{Lke Mkå[kE fk{ ykðþu. íku{Lkk {kxu çkkøk Au, suLkk
Lke[u Lknuhku ðne hne Au. íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. yÕ÷kn íku{LkkÚke «MkÒk
ÚkÞku yLku íkuyku yÕ÷knÚke «MkÒk ÚkÞk. yk s Au {nkLk MkV¤íkk.
(120) ykfkþku yLku Ähíke yLku su ftE Au íku{kt, çkÄkLkwt Mkkðo¼ki{íð
yÕ÷kn {kxu s Au yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
–•–
6. Mkqh: y÷-yLkTyk{
(1) «þtMkk yÕ÷kn {kxu s Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt MksoLk fÞwO
yLku ytÄfkh yLku «fkþLku ÃkuËk fÞko. íku{ Aíkkt fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)
çkeòykuLku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk Mk{fûk Xhkðu Au. (2) yu s
Au, suýu ík{Lku {kxe{ktÚke ÃkuËk fÞko. ÃkAe yuf {wÆík rLkÄkorhík fhe yLku
rLkÄkorhík {wÆík íkuLkk s ¿kkLk{kt Au. Aíkkt Ãký ík{u þtfk fhku Aku, (3) yLku
yu s yÕ÷kn ykfkþku{kt Au yLku yu s Ähíke{kt Au. íku ík{khkt AqÃkkt yLku
ònuhLku òýu Au yLku íku òýu su ftE ík{u fhku Aku.
(4) yLku íku{Lkk hçkLke rLkþkLkeyku{ktÚke su rLkþkLke Ãký íku{Lkk ÃkkMku
ykðu Au, íkuyku íkuLke yðøkýLkk fhu Au. (5) íkuÚke su MkíÞ íku{Lke ÃkkMku ykÔÞwt
Au, íkuLku Ãký íku{ýu ¾kuxwt XuhÔÞwt. nðu xqtf Mk{Þ{kt s íku{Lkk ÃkkMku yu ðMíkwLkk
Mk{k[khku ykðþu, suLke íkuyku nktMke Wzkðe hÌkk níkk. (6) þwt íku{ýu LkÚke
Ãkkhk-7 [142] Mkqh: y÷ yLkTyk{ (6)
òuÞwt fu y{u íku{LkkÚke Ãknu÷k fux÷eÞ òríkykuLku Lkü fhe ËeÄe. íku{Lku y{u
Ähíke{kt (yuðwt) ð[oMð «ËkLk fÞwO níkwt, su ík{Lku «ËkLk LkÚke fÞwO yLku y{u
íku{Lkk Ãkh ykfkþ{ktÚke ¾qçk ðhMkkË ðhMkkÔÞku yLku y{u Lknuhku ðnkðe ËeÄe,
su íku{Lkk Lke[u ðnuíke níke, ÃkAe y{u íku{Lku íku{Lkk økwLkkykuLkk fkhýu Lkü
fhe LkkÏÞk, yLku íku{Lkk ÃkAe y{u çkeS òríkykuLku WXkðe.
(7) yLku òu ík{khk Ãkh yuðku økútÚk Wíkkhíkk, su fkøk¤{kt ÷¾u÷ nkuík
yLku íkuyku íkuLku ÃkkuíkkLkk nkÚkkuÚke MÃkþo fhíkk, íkku Ãký RLfkh fhLkkhk yu{
fnuíkk fu yk íkku yuf ¾wÕ÷ku òËq Au. (8) ykLkk Ãkh fkuE Vrh~íkku fu{
Wíkkhðk{kt Lk ykÔÞku, yLku òu y{u fkuE Vrh~íkku Wíkkhe Ëuíkk íkku {k{÷kLkku
rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðíkku, ÃkAe íku{Lku fkuE {nuík÷ Lk {¤íke. (9) yLku
òu y{u fkuE Vrh~íkkLku hMkq÷ (EþËqík) çkLkkðeLku {kuf÷íkk íkku íkuLku Ãký {Lkw»Þ
s çkLkkðíkk yLku íku{Lku yu s MktËun{kt Lkk¾e Ëuíkk su{kt íkuyku yíÞkhu Ãkzu÷k
Au. (10) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký EþËqíkkuLke {òf Wzkððk{kt ykðe,
íkku íku{ktÚke su ÷kufkuyu {òf Wzkðe, íku{Lku yu ðMíkwyu ykðeLku ½uhe ÷eÄe
suLke íkuyku {òf Wzkðíkk níkk. (11) fnku, Ähíke{kt [k÷ku-Vhku yLku swyku
fu ¾kuxwt XuhðLkkhkykuLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt.
(12) ÃkqAku fu fkuLkwt Au su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au. fnku, çkÄwt s
yÕ÷knLkwt Au. íkuuýu ÃkkuíkkLkk WÃkh ‘hn{ík’ (ËÞk yLku f]Ãkk) ÷¾e ËeÄe Au.
íku yð~Þ ík{Lku yufºk fhþu fÞk{íkLkk rËðMku, íku{kt fkuE MktËun LkÚke. su
÷kufkuyu ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt Lkk¾e ËeÄk, yu s ÷kufku Au suyku E{kLk LkÚke
÷kðíkk. (13) yLku yÕ÷knLkwt s Au su ftE ÂMÚkh ÚkkÞ Au hkrºk{kt yLku su
ftE rËðMk{kt, yLku íku çkÄwt s Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (14) fnku, þwt
nwt yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞLku {ËËøkkh çkLkkðwt, su h[rÞíkk Au ykfkþku
yLku ÄhíkeLkku, yLku íku MkkiLku ¾ðzkðu Au yLku íkuLku fkuE ¾ðzkðíkwt LkÚke. fnku,
{Lku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt Mkki«Úk{ RM÷k{Lkku Mðefkh fhLkkhku
çkLkwt yLku ík{u fËkrÃk {wþTrhfku (çknwËuððkËeyku){ktÚke Lk çkLkku. (15) fnku,
òu nwt {khk hçkLke yð¿kk fhwt íkku nwt yuf {kuxk rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt,
(16) su ÔÞÂõík ÃkhÚke yu rËðMku íkuLku nxkðe Ëuðk{kt ykðe, íkuLkk Ãkh yÕ÷knu
{kuxe ËÞk fhe yLku yk s MÃkü MkV¤íkk Au.
(17) yLku òu yÕ÷kn íkLku fkuE Ëw:¾ ÃknkU[kzu íkku íkuLkk rMkðkÞ fkuE
íkuLku Ëqh fhLkkh LkÚke, yLku òu yÕ÷kn íkLku fkuE ¼÷kE ÃknkU[kzu íkku íku Ëhuf
ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au, (18) yLku íkuLkwt «¼wíð Au ÃkkuíkkLkk çktËkyku Ãkh,
yLku íku znkÃkýðk¤ku, çkÄe s ¾çkh hk¾ðkðk¤ku Auu (19) ík{u ÃkqAku fu MkkiÚke
{kuxku Mkkûke fkuý Au ? fnku, yÕ÷kn - íku {khk yLku ík{khk ðå[u Mkkûke Au
yLku {khk Ãkh yk fwykoLk yðíkrhík ÚkÞwt Au, suÚke nwt ík{Lku íkuLkkÚke MkkðÄkLk
fhe Ëô yLku yu ÷kufkuLku su{Lku yk ÃknkU[u. þwt ík{u yu ðkíkLke Mkkûke ykÃkku
Aku fu yÕ÷knLke MkkÚku çkeò Ãký fux÷kf WÃkkMÞku Au ? fnku, nwt ykLke Mkkûke
LkÚke ykÃkíkku. fnku, íku íkku çkMk yuf s WÃkkMÞ Au yLku nwt rð{wõík Awt ík{khk
rþfoÚke (çknwËuððkËÚke).
(20) su ÷kufkuLku y{u økútÚk ykÃÞku níkku, íkuyku íkuLku (yu heíku) yku¤¾u
Au su heíku ÃkkuíkkLkk ÃkwºkkuLku yku¤¾u Au. su ÷kufkuyu ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt LkkÏÞk
íkuyku íkuLku LkÚke {kLkíkk. (21) yLku yu ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu
su yÕ÷kn Ãkh sqX ½zu yÚkðk yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðu. [ku¬Mk,
yíÞk[kheykuLku MkV¤íkk «kó Úkíke LkÚke. (22) yLku su rËðMku y{u yk MkkiLku
yufºk fheþwt, ÃkAe y{u fneþwt yu ¼køkeËkh XhkðLkkhkykuLku fu ík{khk yu
¼køkeËkhku õÞkt Au suLkku ík{u Ëkðku fhíkk níkk. (23) ÃkAe íku{Lkk ÃkkMku fkuE
çknkLkwt Lknª hnu, Ãkhtíkw yu fu íkuyku fnuþu fu yÕ÷kn, y{khk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkk MkkuøktË ! y{u rþfo fhðkðk¤k Lknkuíkk. (24) swyku, yk
÷kufkuyu fuðe heíku ÃkkuíkkLkk rðþu sqX fÌkwt yLku økq{ ÚkE økE íku{LkkÚke yu ðkíkku
su íkuyku çkLkkðíkk níkk.
(25) yLku íku{Lkk Ãkife fux÷kf ÷kufku yuðk Au suyku ík{khk íkhV fkLk
÷økkðu Au yLku y{u íku{Lkk ÓËÞku Ãkh ykðhý [Zkðe ËeÄk Au fu íkuyku íkuLku
Mk{S Lk þfu yLku íku{Lkk fkLkku{kt ¼kh Au. òu íkuyku ík{k{ rLkþkLkeyku òuE
÷u íkku Ãký íkuyku íkuLkk Ãkh E{kLk Lknª ÷kðu, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku ík{khk
ÃkkMku ík{khkÚke Í½zðk ykðu Au íku RLfkh fhLkkhkyku fnu Au fu yk íkku çkMk
yøkkWLkk ÷kufkuLke ðkíkkoyku Au. (26) íkuyku ÷kufkuLku hkufu Au yLku Ãkkuíku Ãký
íkuLkkÚke y÷øk hnu Au. íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLku Lkü fhe hÌkk Au, Ãkhtíkw íkuyku
Mk{síkk LkÚke. (27) yLku òu ík{u íku{Lku yu Mk{Þu swyku ßÞkhu íkuyku ykøk
Ãkh Q¼k fhðk{kt ykðþu yLku fnuþu fu fkþ, y{Lku Vhe {kuf÷e Ëuðk{kt
ykðíkk, íkku y{u y{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Lk
Xuhðíkk yLku y{u E{kLkðk¤kyku{ktÚke çkLke síkk. (28) nðu íku{Lkk Mkk{u
yu ðMíkw ¾q÷e økE suLku íkuyku ykLkkÚke Ãknu÷k ¾kuxe Xuhðíkk níkk, yLku òu
íku{Lku ÃkkAk {kuf÷e Ëuðk{kt ykðu, íkku íkuyku Vhe yu s fhþu suLkkÚke íku{Lku
hkufeðk{kt ykÔÞk níkk, yLku rLk:þtf íkuyku sqXk Au.
(29) yLku íkuyku fnu Au fu SðLk íkku çkMk yk s y{khwt ËwrLkÞkLkwt SðLk
Au, yLku y{Lku Vhe WXkððk{kt Lknª ykðu. (30) yLku òu ík{u yu Mk{Þu
òuíkk ßÞkhu fu íkuyku ÃkkuíkkLkk hçkLke Mkk{u Q¼k fhðk{kt ykðþu. íku íku{Lku
ÃkqAþu : þwt yk nfefík LkÚke ? íkuyku sðkçk ykÃkþu : nk, y{khk hçkLkk
MkkuøktË ! yk nfefík Au. yÕ÷kn Vh{kðþu : Mkkhwt, íkku ÞkíkLkkLke {ò [k¾ku
yu RLfkhLkk çkË÷k{kt su ík{u fhíkk níkk. (31) [ku¬Mk, yu ÷kufku
LkwfMkkLk{kt hÌkk, su{ýu yÕ÷knÚke {w÷kfkíkLku ¾kuxe Xuhðe, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu
yu ûký íku{Lkk Ãkh y[kLkf ykðe sþu, íkku íkuyku fnuþu : nkÞ yVMkkuMk !
yk rðþu y{u fuðe ¼q÷ fhe Lkk¾e ! yLku íku{ýu ÃkkuíkkLkk çkkusLku ÃkkuíkkLke
ÃkeXku Ãkh WXkðu÷k nþu. swyku, fuðku ¾hkçk çkkus Au suLku íkuyku WXkðþu !
(32) yLku ËwrLkÞkLkwt SðLk íkku çkMk, ¾u÷ yLku ík{kþku Au yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lkwt ½h W¥k{ Au yu ÷kufku {kxu suyku EþrLkck yLku MktÞ{ hk¾u Au,
þwt ík{u LkÚke òuíkk ?
(33) y{Lku ¾çkh Au fu íkuyku su ftE fnu Au íkuLkkÚke ík{Lku hts ÚkkÞ Au.
yk ÷kufku ík{Lku ¾kuxk Xuhðíkk LkÚke, çkÕfu yk yíÞk[kheyku ðkMíkð{kt
yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhe hÌkk Au. (34) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k
Ãký hMkq÷ku (EþËqíkku)Lku ¾kuxk Xuhððk{kt ykÔÞk, íkku íku{ýu ¾kuxk Xuhððk
yLku íkf÷eV ÃknkU[kzðk Ãkh ÄiÞo fÞwO, íÞkt MkwÄe fu íku{Lku y{khe {ËË ÃknkU[e
økE, yLku yÕ÷knLke ðkíkkuLku fkuE çkË÷e þfíkwt LkÚke, yLku ÃkÞøktçkhkuLke
fux÷ef ðkíkku ík{Lku ÃknkU[e s [qfe Au. (35) yLku òu íku{Lke WÃkuûkk ík{Lku
yMkÌk ÚkE hne Au, íkku òu ík{khk{kt ftE þÂõík Au íkku Ähíke{kt fkuE Mkwhtøk
þkuÄku yÚkðk ykfkþ{kt Mkeze ÷økkðku yLku íku{Lkk {kxu fkuE rLkþkLke ÷E
ykðku, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku yu MkkiLku {køkoËþoLk Ãkh yufºk fhe Ëuíkku.
çkMk, ík{u yýMk{s ÷kufku{ktÚke Lk çkLkku. (36) Mðefkh íkku yu s ÷kufku fhu
Au, suyku Mkkt¼¤u Au yLku {]ík ÷kufkuLku íkku yÕ÷kn WXkðþu, ÃkAe íku{Lku íkuLkk
íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþu.
(37) yLku íkuyku fnu Au fu ÃkÞøktçkh Ãkh fkuE rLkþkLke íkuLkk hçk íkhVÚke
fu{ Lk Wíkhe ? fnku, yÕ÷kn rLk:MktËun, Mkk{ÚÞo Ähkðu Au fu fkuE rLkþkLke
Wíkkhu, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (38) yLku su Ãký «kýe
s{eLk Ãkh [k÷u Au yLku su Ãký Ãkûke ÃkkuíkkLke çktLku Ãkkt¾kuÚke Qzu Au, íku Mkki
ík{khe su{ s «òríkyku Au. y{u ÷¾ðk{kt fkuE ðMíkw Akuze LkÚke. ÃkAe MkkiLku
ÃkkuíkkLkk hçk ÃkkMku yufºk fhðk{kt ykðþu, (39) yLku su ÷kufkuyu y{khe
rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe, íkuyku çknuhk yLku økqtøkk Au, ytÄfkh{kt Ãkzu÷k Au.
yÕ÷kn suLku RåAu Au ¼xfkðe Ëu Au yLku suLku RåAu Au MkL{køko Ãkh ÷økkðe
Ëu Au.
(40) fnku, yu çkíkkðku fu òu ík{khk Ãkh yÕ÷knLke ÞkíkLkk ykðu yÚkðk
fÞk{ík ykðe òÞ, þwt ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞLku Ãkkufkhþku ? çkíkkðku,
òu ík{u Mkk[k Aku. (41) çkÕfu ík{u íkuLku s Ãkkufkhþku. ÃkAe íku Ëqh fhe Ëu Au
yu {wMkeçkíkLku suLkk {kxu ík{u íkuLku Ãkkufkhku Aku, òu íku RåAu Au; yLku ík{u ¼q÷e
òyku Aku íku{Lku su{Lku ík{u (yÕ÷knLkk) ¼køkeËkh Xhkðku Aku.
(42) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k ½ýe òríkyku íkhV y{u ÃkÞøktçkhku
{kufÕÞk. ÃkAe y{u yu ÷kufkuLku Ãkfzâk frXLkkE{kt yLku íkf÷eV{kt, suÚke
íkuyku fhøkhu. (43) çkMk, ßÞkhu y{khk íkhVÚke íku{Lkk Ãkh frXLkkE ykðe,
íkku fu{ íkuyku fhøkÞko Lknª, çkÕfu íku{Lkkt ÓËÞ fXkuh ÚkE økÞk, yLku þiíkkLk
íku{Lkk fkÞkuoLku íku{Lke Lksh{kt ykf»kof çkLkkðeLku çkíkkðíkku hÌkku. (44) ÃkAe
ßÞkhu íku{ýu rþ¾k{ýLku ¼w÷kðe ËeÄe, su íku{Lku ykÃkðk{kt ykðe níke,
íkku y{u íku{Lkk WÃkh Ëhuf ðMíkwLkk Ëhðkò ¾ku÷e ËeÄk, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu
íkuyku yu ðMíkw Ãkh ¾wþ ÚkE økÞk su íku{Lku ykÃkðk{kt ykðe níke, íkku y{u
y[kLkf íku{Lku Ãkfze ÷eÄk. íku ð¾íku íkuyku rLkhkþ ÚkELku hne økÞk.
(45) yk{, yu ÷kufkuLkk {q¤ fkÃke Lkk¾ðk{kt ykÔÞk, su{ýu yíÞk[kh
fÞkuo níkku, yLku Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, Mk{økú Mk]rüykuLkku hçk.
(46) fnku, yu çkíkkðku fu yÕ÷kn òu AeLkðe ÷u ík{khkt fkLk yLku ík{khe
ykt¾ku yLku ík{khkt ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe Ëu, íkku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuý WÃkkMÞ
Au, su íkuLku ÃkkAk ÷kðu. swyku, y{u fuðe heíku swËe-swËe «fkhLke rLkþkLkeyku
ðýoðeyu Aeyu, íku{ Aíkkt íkuyku yðøkýLkk fhu Au. (47) fnku, yu çkíkkðku
òu yÕ÷knLkku «fkuÃk ík{khk WÃkh ykfÂM{f yÚkðk ½kur»kík YÃku ykðe Ãkzu,
íkku yíÞk[kheyku rMkðkÞ fkuý Lk»x Úkþu ? (48) yLku ÃkÞøktçkhkuLku y{u fuð¤
¾wþ¾çkh ykÃkLkkhk yÚkðk zhkðLkkhkLke nurMkÞíku {kuf÷eyu Aeyu. ÃkAe
su E{kLk ÷kÔÞku yLku (íkuýu) ÃkkuíkkLke MkwÄkhýk fhe ÷eÄe, íkku íku{Lkk {kxu
Lk fkuE ¼Þ Au yLku Lk íkuy ku Ëw: ¾e Úkþu. (49) yLku su{ ýu y{khe
rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe, íkku íku{Lku ÞkíkLkk Ãkfze ÷uþu, yux÷k {kxu fu íkuyku
yð¿kk fhíkk níkk. (50) fnku, nwt ík{Lku yu{ LkÚke fnuíkku fu {khk ÃkkMku
yÕ÷knLkk ¾òLkkyku Au yLku Lk nwt ‘økiçk’ (yá~Þ)Lku òýwt Awt yLku Lk nwt
ík{Lku yu fnwt Awt fu nwt Vrh~íkku Awt. nwt íkku fuð¤ yu ðne (rËÔÞ «fkþLkk)Lkwt
yLkwMkhý fhwt Awt su {khk ÃkkMku ykðu Au. fnku, þwt yktÄ¤ku yLku ykt¾kuðk¤ku
çktLku Mk{kLk nkuE þfu Au ? þwt ík{u rð[khíkk LkÚke ?
(51) yLku ík{u yk ‘ðne’ îkhk zhkðku yu ÷kufkuLku suyku ¼Þ hk¾u Au yu
ðkíkLkku fu íku{Lku íku{Lkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke ÃkkMku yufºk fhðk{kt
ykðþu, yu ÂMÚkrík{kt fu yÕ÷kn rMkðkÞ Lk íku{Lkku fkuE Mk{Úkof nþu yLku Lk
fkuE ¼÷k{ý fhLkkh, fËk[ fu íkuyku yÕ÷knÚke zhu. (52) yLku ík{u yu
÷kufkuLku ÃkkuíkkLkkÚke Ëqh Lk fhku, suyku Mkðkh-Mkkts ÃkkuíkkLkk hçkLku Ãkkufkhu Au
íkuLke «MkÒkíkkLke yr¼÷k»kk MkkÚku. íku{Lkk rnMkkçk{ktÚke fkuE ðMíkwLkku çkkus
ík{khk Ãkh LkÚke yLku ík{khk rnMkkçk{ktÚke fkuE ðMíkwLkku çkkus íku{Lkk Ãkh LkÚke
fu ík{u íku{Lku ÃkkuíkkLkkÚke Ëqh fheLku yLÞkÞe ÷kufku{ktÚke çkLke òyku.
(53) yLku yk heíku y{u íku{Lkk{ktÚke yufLku çkeòÚke ys{kÔÞku Au, suÚke
íkuyku fnu fu þwt yk s yu ÷kufku Au su{Lkk Ãkh y{khk ðå[u yÕ÷knLke f]Ãkk
ÚkÞu÷ Au. þwt yÕ÷kn yk¼khe yLku f]ík¿k ÷kufkuÚke çkhkçkh ðkfuV LkÚke ?
(54) yLku ßÞkhu ík{khk ÃkkMku yu ÷kufku ykðu, suyku y{khe ykÞíkku
Ãkh E{kLk ÷kðu Au, íkku íku{Lku fnku fu ík{khk Ãkh Mk÷k{íke ÚkkÞ. ík{khk
Ãkk÷Lknkhu ÃkkuíkkLkk Ãkh ‘hn{ík’ (ËÞk yLku f]Ãkk) ÷¾e ËeÄe Au. rLk:þtf,
ík{khk{ktÚke su fkuE yýMk{s{kt çkqhkE fhe çkuMku, ÃkAe íkkiçkk («kÞrùík)
fhu yLku MkwÄkhýk fhe ÷u, íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (55) yLku
yk heíku y{u y{khe rLkþkLkeyku MkÃkü YÃku ðýoðeyu Aeyu, yLku suÚke
økwLkuøkkhLke heík ònuh ÚkE òÞ.
(56) fnku, {Lku yu ðkíkÚke hkufðk{kt ykÔÞku Au fu nwt íku{Lke RçkkËík
(WÃkkMkLkk) fhwt su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku. fnku, nwt ík{khe
{LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý LkÚke fhíkku. òu nwt ykðwt fhwt íkku nwt ÃkÚk¼úü ÚkE sEþ
yLku nwt MkL{køko Ãkk{Lkkhkyku{kt Lknª hnwt. (57) fnku, nwt {khk Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke yuf «fkrþík Ë÷e÷ Ãkh Awt yLku ík{u íkuLku ¾kuxe Xuhðe ËeÄe Au. yu
ðMíkw {khk ÃkkMku LkÚke suLke ík{u ÷kufku Wíkkð¤ fhe hÌkk Aku. rLkýoÞLkku
yrÄfkh {kºk yÕ÷knLku Au. yu s MkíÞ ðýoðu Au yLku íku MkkiÚke ©uc rLkýoÞ
fhðkðk¤ku Au. (58) fnku, òu yu ðMíkw {khk ÃkkMku nkuík, suLkk {kxu ík{u ÷kufku
Wíkkð¤ fhe hÌkk Aku, íkku {khk yLku ík{khk ðå[u {k{÷kLkku rLkýoÞ ÚkE [qõÞku
nkuík, yLku yÕ÷kn Mkkhe heíku òýu Au yíÞk[kheykuLku. (59) yLku íkuLkk
s ÃkkMku ‘økiçk’ (Ãkhkuûk)Lke [kðeyku Au, íkuLkk rMkðkÞ íkuLku fkuE LkÚke òýíkwt.
yÕ÷kn òýu Au su ftE s{eLk{kt yLku Mk{wÿ{kt Au, yLku ð]ûk ÃkhÚke ÃkzLkkhwt
fkuE ÃkktËzwt LkÚke suLkwt íkuLku ¿kkLk Lk nkuÞ yLku s{eLkLkk ytÄkhk Ãkzku{kt fkuE
Ëkýku yuðku LkÚke Ãkzíkku yLku Lk fkuE «ðkne yLku Mkqfe ðMíkw, Ãkhtíkw çkÄwt s
yuf ¾wÕ÷k økútÚk{kt LkkUÄu÷wt Au.
(60) yLku yu s Au su hkºku ík{Lku {]íÞw ykÃku Au yLku rËðMku su ftE ík{u
fhku Aku íkuLku òýu Au. ÃkAe ík{Lku WXkðu Au íku{kt, suÚke rLkÄkorhík {wÆík Ãkqhe
ÚkE òÞ. ÃkAe íkuLkk s íkhV ík{khu ÃkkAk VhðkLkwt Au. ÃkAe íku ík{Lku çkíkkðe
Ëuþu yu su ík{u fhíkk hÌkk Aku. (61) yLku íku «¼wíðþk¤e Au ÃkkuíkkLkk çktËkyku
Ãkh yLku íku WÃkh rLkheûkfku {kuf÷u Au, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu ík{khk{ktÚke fkuELkk
{]íÞwLkku Mk{Þ ykðe òÞ Au, íkku y{khk {kuf÷u÷k Vrh~íkkyku íkuLkku ykí{k
fçksu fhe ÷u Au yLku íkuyku ¼q÷ LkÚke fhíkk. (62) ÃkAe MkkiLku yÕ÷kn,
ÃkkuíkkLkk Mkk[k {kr÷f íkhV ÃkkAk ÷kððk{kt ykðþu. Mkkt¼¤e ÷ku, yk¿kk
íkuLke s Au yLku íku ¾qçk sÕËe rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au.
(63) fnku, fkuý ík{Lku {wÂõík ykÃku Au s{eLk yLku Mk{wÿLkk ytÄfkhÚke,
ík{u íkuLku Ãkkufkhku Aku ykSS MkkÚku yLku [wÃkfu-[wÃkfu fu òu yÕ÷knu y{Lku
Wøkkhe ÷eÄk yk {wMkeçkík{ktÚke, íkku y{u íkuLkk yk¼khe çktËkyku{kt çkLke
sEþwt. (64) fnku, yÕ÷kn s ík{Lku {wÂõík ykÃku Au ykLkkÚke yLku Ëhuf
íkf÷eVÚke, íku{ Aíkkt ík{u íkuLkk ¼køkeËkh Xhkððk ÷køkku Aku. (65) fnku,
yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au yu ðkík Ãkh fu íku WÃkhÚke ík{khk Ãkh fkuE ÞkíkLkk
{kuf÷e Ëu yÚkðk ík{khk Ãkøk Lke[uÚke yÚkðk ík{Lku sqÚkku{kt ðnU[eLku yufLku
çkeòLke þÂõíkLke {ò [¾kzu. swyku, y{u fuðe heíku Ë÷e÷ku rðr¼Òk
ÃkkMkkykuÚke ðýoðeyu Aeyu, suÚke íkuyku Mk{su. (66) yLku ík{khe òríkyu
íkuLku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku Au, ßÞkhu fu íku MkíÞ Au. fnku, nwt ík{khk Ãkh ËhðkLk
LkÚke. (67) Ëhuf Mkq[Lkk {kxu yuf Mk{Þ rLkÄkorhík Au yLku xqtf Mk{Þ{kt s
ík{Lku ¾çkh Ãkze sþu.
(68) yLku ßÞkhu ík{u yu ÷kufkuLku swyku fu íkuyku y{khe ykÞíkku{kt ¾k{e
fkZu Au, íkku íku{LkkÚke y÷øk ÚkE òyku, íÞkt MkwÄe fu íkuyku fkuE yLÞ ðkík{kt
÷køke òÞ, yLku òu õÞkhuf þiíkkLk ík{Lku ¼w÷kðe Ëu íkku ÞkË ykðe økÞk ÃkAe
ykðk yLÞkÞe ÷kufkuLke ÃkkMku Lk çkuMkku. (69) yLku su ÷kufku yÕ÷knÚke zhu
Au, íku{Lkk Ãkh íku{Lkk rnMkkçk{ktÚke fkuE ðMíkwLke sðkçkËkhe LkÚke. y÷çk¥k,
ÞkË ËuðzkððkLkwt Au, fËk[ fu íkuyku Ãký zhu. (70) yu ÷kufkuLku Akuze Ëku,
su{ýu ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o)Lku ¾u÷ çkLkkðe hk¾u÷ Au yLku su{Lku ËwrLkÞkLkk
SðLku Äkufk{kt Lkk¾e hkÏÞk Au, yLku fwykoLk îkhk rþ¾k{ý ykÃkíkk hnku,
suÚke fkuE ÔÞÂõík Ãkkuíku fhu÷ fkÞkuo {kxu ÃkfzkE Lk òÞ, yu ÂMÚkrík{kt fu
yÕ÷knÚke çk[kðLkkh fkuE {ËËøkkh yLku ¼÷k{ýfíkko íkuLkk {kxu Lk nkuÞ.
òu íkuyku ËwrLkÞk¼hLkwt ð¤íkh ykÃku íkku Ãký íku Mðefkhðk{kt Lknª ykðu. yk
s yu ÷kufku Au su{Lku Ãkkuíku fhu÷k fkÞkuo {kxu Ãkfzðk{kt ykðþu. íku{Lkk {kxu
Wf¤íkwt Ãkkýe Ãkeðk {kxu nþu yLku ÃkezkËkÞf Mkò nþu, yux÷k {kxu fu íkuyku
fw£ (RLfkh) fhíkk níkk.
(71) fnku, þwt y{u yÕ÷knLku AkuzeLku íku{Lku Ãkkufkheyu, suyku Lk y{Lku
÷k¼ ykÃke þfu Au yLku Lk y{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kze þfu Au, yLku þwt y{u
Q÷xk Ãkøku Vhe sEyu, yu ÃkAe fu yÕ÷kn y{Lku MkL{køko çkíkkðe [qõÞku
A, yu ÔÞÂõíkLke su{ suLku þiíkkLkkuyu ðuhkLk ¼qr{{kt ¼xfkðe ËeÄku nkuÞ yLku
íku nuhkLk-ÃkhuþkLk Vhe hÌkku nkuÞ, íkuLkk MkkÚkeyku íkuLku MkL{køko íkhV çkku÷kðe
hÌkk nkuÞ fu y{khk ÃkkMku ykðe òyku. fnku fu {køkoËþoLk íkku {kºk yÕ÷knLkwt
{køkoËþoLk Au yLku y{Lku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu y{u y{khe òíkLku
Mk]rüLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lku Mk{ŠÃkík fhe ËEyu, (72) yLku yu fu
Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku yLku yÕ÷knÚke zhku yLku yu s Au suLkk íkhV ík{Lku
Mk{uxðk{kt ykðþu, (73) yLku yu s Au suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku MkíÞLke
MkkÚku ÃkuËk fhu÷ Au yLku su rËðMku íku fnuþu fu ‘ÚkE ò’ íku ÚkE sþu. íkuLke ðkík
MkíÞ Au yLku íkuLke s Mk¥kk nþu yu rËðMku ßÞkhu ‘Mkqh’ (hý®þøkw) Vqtfðk{kt
ykðþu. íku yá~Þ yLku á~ÞLkku ¿kkíkk yLku ík¥ðËþeo yLku {krníkøkkh Au.
(74) yLku ßÞkhu Rçkúkne{u ÃkkuíkkLkk rÃkíkk ykÍhLku fÌkwt fu þwt ík{u
{qŠíkykuLku ÃkqßÞ yLku WÃkkMÞ {kLkku Aku ? nwt ík{Lku yLku ík{khe òríkLku MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt òuô Awt. (75) yLku yu s «{kýu y{u Rçkúkne{Lku çkíkkðe
ËeÄe ykfkþku yLku ÄhíkeLke Mk¥kk yLku suÚke íkuLku rðïkMk ÚkE òÞ.
(76) ÃkAe ßÞkhu hkrºkyu íkuLkk Ãkh ytÄfkh fhe ËeÄku, íkuýu yuf íkkhku òuÞku.
fÌkwt fu yk {khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au. ÃkAe ßÞkhu íku zqçke økÞku íkku íkuýu
fÌkwt, nwt zqçkðkðk¤kykuLku r{ºk LkÚke hk¾íkku.
(77) ÃkAe ßÞkhu íkuýu [tÿLku [{fíkku òuÞku, íkku fÌkwt fu yk {khku hçk
Au. ÃkAe ßÞkhu zqçke økÞku, íkku íkuýu fÌkwt fu òu {khku hçk {khwt {køkoËþoLk Lk
fhu íkku nwt ÃkÚk¼úü ÷kufku{ktÚke ÚkE òô. (78) ÃkAe ßÞkhu MkqÞoLku [{fíkku
òuÞku, íkku fÌkwt fu yk {khku hçk Au. yk MkkiÚke {kuxku Au. ÃkAe ßÞkhu íku zqçke
økÞku, íkku íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu nu ÷kufku ! nwt rþfo (yÕ÷kn rMkðkÞ
yLÞLke WÃkkMkLkk)Úke rð{wõík Awt su ík{u fhku Aku. (79) {U {khku [nuhku yufkøkú
ÚkELku íkuLkk íkhV fhe ËeÄku, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk fÞko Au yLku nwt
rþfo fhLkkhkyku{ktÚke LkÚke.
(80) yLku íkuLke òrík íkuLkkÚke Í½zðk ÷køke. íkuýu fÌkwt, þwt ík{u
yÕ÷knLkk {k{÷k{kt {khk MkkÚku Í½zku Aku, òu fu íkuýu {Lku MkL{køko çkíkkðe
ËeÄku Au, yLku nwt íku{LkkÚke LkÚke zhíkku su{Lku ík{u yÕ÷knLkk ¼køkeËkh Xhkðku
Aku, Ãkhtíkw yu fu fkuE ðkík {khku hçk RåAu. {khk hçkLkwt ¿kkLk Ëhuf ðMíkw Ãkh
AðkÞu÷wt Au. þwt ík{u rð[khíkk LkÚke ? (81) yLku nwt fu{ zhwt ík{khk
¼køkeËkhkuÚke, ßÞkhu fu ík{u yÕ÷knLke MkkÚku yu ðMíkwykuLku Eïhíð{kt
¼køkeËkh Xhkðíkk LkÚke zhíkk, suLkk {kxu íkuýu ík{khk Ãkh fkuE MkLkË LkÚke
Wíkkhe. nðu çktLku Ãkûkfkhku{kt þktrík yLku rLk®ùíkíkkLkku ðÄkhu yrÄfkhe fkuý
Au, òu ík{u ¿kkLk Ähkðíkk nkuð. (82) su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku Lk ¼u¤ÔÞwt
íku{ýu ÃkkuíkkLkk E{kLk{kt ftE yLkwr[ík, íku{Lkk {kxu s þktrík Au yLku íkuyku
s MkL{køko Ãkh Au. (83) yk Au y{khe Ë÷e÷, su y{u Rçkúkne{Lku íkuLke
òrík rðhwØ ykÃke. y{u suLkk Ëhßòyku RåAeyu Aeyu, Wå[ fhe ËEyu
Aeyu. rLk:þtf, ík{khku hçk ík¥ðËþeo yLku ¿kkíkk Au.
(84) yLku y{u Rçkúkne{Lku RMnkf yLku Þkfqçk «ËkLk fÞko. ËhufLku y{u
{køkoËþoLk «ËkLk fÞwO yLku LkqnLku Ãký y{u {køkoËþoLk «ËkLk fÞwO ykLkkÚke
Ãknu÷k, yLku íkuLkk ðtþ{ktÚke ËkWË yLku Mkw÷i{kLk yLku yiÞqçk yLku ÞqMkwV yLku
{qMkk yLku nkYLkLku Ãký, yLku y{u MkËk[kheykuLku ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu
Aeyu, (85) yLku ÍfrhÞk yLku ÞkÌkk yLku EMkk yLku RÕÞkMkLku Ãký,
yk{ktÚke Ëhuf MkËk[khe níkku. (86) yLku RM{kE÷ yLku y÷-ÞMkTy yLku
ÞqLkwMk yLku ÷qíkLku Ãký yLku íku{ktÚke ËhufLku y{u ËwrLkÞkðk¤kyku Ãkh ©ucíkk
ykÃke, (87) yLku íku{Lkk çkkÃk-ËkËkyku yLku íku{Lke MktíkkLk yLku íku{Lkk
¼kEyku{ktÚke Ãký, yLku íku{Lku y{u ÃkMktË fhe ÷eÄk yLku y{u MkL{køko íkhV
íku{Lke Ëkuhðýe fhe. (88) yk yÕ÷knLkwt {køkoËþoLk Au, ykLkkÚke yu s
÷kufkuLku «ríkrcík fhu Au ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLku RåAu Au, yLku òu íkuyku
rþfo (yÕ÷kn MkkÚku ¼køkeËkh) fhíkk íkku ÔÞÚko ÚkE síkwt su ftE íku{ýu fÞwO
níkwt. (89) yk ÷kufku Au, su{Lku y{u økútÚk yLku ík¥ðËŠþíkk yLku LkwçkqÔðík
(EþËqíkíð, ÃkÞøktçkhe) «ËkLk fÞko. nðu òu {¬kðk¤k íkuLkku RLfkh fhe
Ëu, íkku y{u íkuLkk {kxu yuðk ÷kufku rLkÞwõík fhe ËeÄk Au, suyku íkuLkku RLfkh
fhðkðk¤k LkÚke. (90) yk s ÷kufku Au, su{Lku yÕ÷knu {køkoËþoLk çkûÞwt,
nðu ík{u Ãký íkuLke ÃkØrík Ãkh [k÷ku. fne Ëku, nwt ykLkk {kxu ík{khkÚke fkuE
ð¤íkh LkÚke {ktøkíkku. yk íkku çkMk yuf rþ¾k{ý Au ËwrLkÞkðk¤kyku {kxu.
(91) yLku íku{ýu yÕ÷kn rðþu ½ýwt ¾kuxwt yLkw{kLk ÷økkÔÞwt, ßÞkhu
íku{ýu fÌkwt fu yÕ÷knu fkuE {Lkw»Þ Ãkh fkuE ðMíkw yðíkrhík LkÚke fhe. fnku
fu yu økútÚk fkuýu yðíkrhík fÞkuo níkku, suLku ÷ELku {qMkk ykÔÞk níkk. íku «fkþ
níkku yLku {køkoËþoLk níkku ÷kufku {kxu, suLku ík{u xwfzu-xwfzk fhe hkÏÞku Au.
Úkkuzwtf ònuh fhku Aku yLku Úkkuzwtf AwÃkkðku Aku, yLku ík{Lku yu ðkíkku þe¾ðkze
suLku Lk ík{u òýíkk níkk, Lk ík{khk çkkÃk-ËkËk, fnku fu íku yÕ÷knu yðíkrhík
fhe. ÃkAe íku{Lku Akuze Ëku fu ÃkkuíkkLke rðf]ík [[koyku{kt h{íkk hnu.
(92) yLku yk økútÚk Au, su y{u yðíkrhík fÞkuo Au, çkhfíkðk¤ku Au, Ãkwrü
fhðkðk¤ku íku{Lku su ykLkkÚke Ãknu÷k Au, yLku yux÷k {kxu fu íkwt zhkðu
{¬kðk¤kykuLku yLku íkuLkk ykMkÃkkMkðk¤kykuLku, yLku suyku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf) Ãkh rðïkMk hk¾u Au, íkuyku s íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kðþu, yLku íkuyku
ÃkkuíkkLke Lk{kÍLke hûkk fhðkðk¤k Au.
(93) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu su yÕ÷kn Ãkh sqX ½zu
yÚkðk fnu fu {khk Ãkh ðne (rËÔÞ «fkþLkk) ykðe Au, òu fu íkuLkk Ãkh fkuE
yðíkrhík fhðk{kt LkÚke ykðe, yLku fnu fu suðe ðkýe yÕ÷knu yðíkrhík
fhe Au, nwt Ãký yðíkrhík fheþ, yLku fËk[ ! ík{u yu Mk{Þu swyku ßÞkhu
yk yíÞk[kheyku {]íÞwLke frXLkkEyku{kt nþu yLku Vrh~íkkyku nkÚk ykøk¤
fhíkk nþu fu ÷kðku, ÃkkuíkkLkkt «ký fkZku. yksu ík{Lku yÃk{krLkík fhLkkh
ÞkíkLkk ykÃkðk{kt ykðþu, yu fkhýMkh fu ík{u yÕ÷kn rðþu sqXe ðkíkku fnuíkk
níkk, yLku ík{u yÕ÷knLke rLkþkLkeyku rðþu yntfkh fhíkk níkk. (94) yLku
ík{u y{khk ÃkkMku yuf÷k s ykðe økÞk, su heíku y{u ík{Lku Ãknu÷e ðkh ÃkuËk
fÞko níkk, yLku su ftE MkkÄLk-Mkk{økúe y{u ík{Lku ykÃke níke, çkÄwt s ík{u
AkuzeLku ykðe økÞk, yLku y{u ík{khk MkkÚku yu ¼÷k{ýfíkkoykuLku Ãký LkÚke
òuíkk, su{Lkk rðþu ík{u Mk{síkk níkk fu ík{khwt fk{ çkLkkððk{kt íku{Lkku Ãký
fkuE rnMMkku Au. ík{khku MktçktÄ íkqxe økÞku yLku ík{khk ÃkkMkuÚke síkk hÌkk yuu
Ëkðkyku su ík{u fhíkk níkk.
(95) rLk:MktËun, yÕ÷kn Ëkýk yLku Xr¤ÞkLku Vkzðkðk¤ku Au. íku
MkSðLku rLkSoð{ktÚke fkZu Au yLku yu s rLkSoð{ktÚke MkSðLku fkZðkðk¤ku
Au. yu s ík{khku yÕ÷kn Au. ÃkAe ík{u õÞkt çknufíkk sE hÌkk Aku.
(96) yu s fkZðkðk¤ku Au «¼kíkLku yLku íkuýu hkrºkLku þktríkLkku Mk{Þ çkLkkÔÞku
yLku MkqÞo yLku [tÿLku rnMkkçkÚke hkÏÞk Au. yk rLkÄkorhík fhu÷ Au {nk
Mk¥kkðkLkLkwt, {nk ¿kkLkeLkwt. (97) yLku yu s Au suýu ík{khk {kxu íkkhkyku
çkLkkÔÞk, suÚke ík{u íkuLkk îkhk s{eLk yLku Mk{wÿLkk ytÄfkh{kt {køko Ãkk{ku.
rLk:þtf, y{u Ë÷e÷ku ¾ku÷eLku ðýoðe ËeÄe Au yu ÷kufku {kxu suyku òýðk
{køku.
(98) yLku yu s Au, suýu ík{Lku ÃkuËk fÞko yuf SðÚke, ÃkAe Ëhuf {kxu
yuf Xufkýwt Au yLku Ëhuf {kxu yuf MkkUÃkðkLke søÞk. y{u Ë÷e÷ku ¾ku÷eLku
ðýoðe ËeÄe Au yu ÷kufku {kxu suyku Mk{su. (99) yLku yu s Au, suýu
ykfkþÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt, ÃkAe y{u íku{ktÚke fkZe Qøkðkðk¤e Ëhuf ðMíkw.
ÃkAe y{u íkuLkkÚke nhe¼he þk¾kyku fkZe, suLkkÚke yuf Ãkh yuf WÃkh-Lke[u
Ëkýk ÃkuËk fhe ËEyu Aeyu, yLku ¾sqhLke økzeyku{ktÚke V¤Lkk Íq{¾k Íqfu÷k
yLku ÿkûkLkk çkøke[kyku yLku siíkqLkLkk yLku yLkkhLkk, yuf-çkeòLku {¤íkk
yLku y÷øk-y÷øk Ãký. ËhufLkk V¤Lku swyku, ßÞkhu íku V¤u Au, yLku íkuLkk
ÃkkfðkLku swyku ßÞkhu íku Ãkkfu Au. rLk:þtf, íku{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu
suyku E{kLkLke yr¼÷k»kk hk¾u Au.
(100) yLku íku{ýu rsÒkkíkLku yÕ÷knLkk ¼køkeËkh XhkÔÞk, òu fu íkuýu
s ík{Lku ÃkuËk fÞko Au, yLku òÛÞk-Mk{ßÞk ðøkh íkuLkk {kxu Ãkwºkku yLku
Ãkwºkeyku ½ze ÷eÄe. Ãkrðºk yLku Ãkh Au íku yu ðkíkkuÚke su yk ÷kufku fnu Au.
(101) íku ykfkþku yLku ÄhíkeLkku MksoLknkh Au. íkuLkku fkuE Ãkwºk fuðe heíku
nkuE þfu Au, ßÞkhu fu íkuLke fkuE ÃkíLke s LkÚke, yLku íkuýu Ëhuf ðMíkwLku ÃkuËk
fhe Au yLku íku Ëhuf ðMíkwÚke {krníkøkkh Au. (102) yk Au yÕ÷kn ík{khku
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh), íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. yu s Ëhuf ðMíkwLkku
MksoLknkh Au. çkMk, ík{u yuLke s RçkkËík (WÃkkMkLkk) fhku, yLku íku Ëhuf
ðMíkwLkku Ãkk÷f yLku Mkthûkf Au. (103) Lkshku íkuLku Ãkk{e þfíke LkÚke, Ãkhtíkw
íku LkshkuLku Ãkk{e ÷u Au. íku yíÞtík Mkqû{Ëþeo yLku {krníkøkkh Au.
(104) nðu ík{khk ÃkkMku ík{khk hçk íkhVÚke çkwrØ{¥kkLkku «fkþ ykðe [qõÞku
Au. çkMk, su Mk{sËkhe yLku Ëe½oárüÚke fk{ ÷uþu íku ÃkkuíkkLkwt ¼÷wt fhþu, yLku
su yktÄ¤ku çkLkþu íku MðÞt LkwfMkkLk WXkðþu, yLku nwt ík{khk WÃkh ftE rLkheûkf
LkÚke.
(105) yLku yk heíku y{u y{khe Ë÷e÷ku swËe-swËe heíku ðýoðeyu
Aeyu yLku yux÷k {kxu fu íkuyku fnu fu ík{u ðkt[e ÷eÄwt yLku yux÷k {kxu fu
y{u Mkkhe heíku ¾ku÷e ËEyu yu ÷kufku {kxu suyku òýðk {ktøku. (106) ík{u
çkMk yu ðMíkwLkwt yLkwMkhý fhku su ík{khk hçk íkhVÚke ík{khk Ãkh ðne (rËÔÞ
«fkþLkk) fhðk{kt ykðe hne Au. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke yLku
{wþTrhfku (çknwËuððkËeyku)Lke WÃkuûkk fhku. (107) yLku òu yÕ÷kn RåAíkku
íkku yk ÷kufku rþfo Lk fhíkk, yLku y{u ík{Lku íku{Lkk WÃkh rLkheûkf LkÚke
çkLkkÔÞk yLku Lk ík{u íku{Lkk hûkf Aku. (108) yLku yÕ÷kn rMkðkÞ su{Lku
yk ÷kufku Ãkkufkhu Au, íku{Lku yÃkþçËku Lk fnku, Lk®n íkku yk ÷kufku nË ðxkðeLku
y¿kkLkíkkLkk fkhýu yÕ÷knLku yÃkþçËku fnuðk ÷køku. yk s «{kýu y{u
Ëhuf sqÚkLke Lksh{kt íku{Lkk fkÞkuoLku ykf»kof çkLkkðe ËeÄk Au, ÃkAe yu MkkiLku
ÃkkuíkkLkk hçk íkhV ÃkkAk ð¤ðkLkwt Au. íku ð¾íku yÕ÷kn çkíkkðe Ëuþu su íkuyku
fhíkk níkk.
(109) yLku yk ÷kufku yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾qçk ¼khÃkqðof ¾kELku fnu
Au fu òu íku{Lkk ÃkkMku fkuE rLkþkLke ykðe òÞ, íkku íkuyku yð~Þ íkuLkk Ãkh
E{kLk ÷E ykðu. fne Ëku fu rLkþkLkeyku íkku yÕ÷knLke ÃkkMku Au, yLku ík{Lku
þwt ¾çkh fu òu rLkþkLkeyku ykðe òÞ íkku Ãký yk ÷kufku E{kLk Lknª ÷kðu.
(110) yLku y{u íku{Lkkt ÓËÞku yLku íku{Lke ykt¾kuLku Vuhðe ËEþwt, su heíku
yk ÷kufku ykLkk Ãkh Ãknu÷e ðkh E{kLk Lk ÷kÔÞk, yLku y{u íku{Lku íku{Lkk
rðÿkun {kt ¼xfíkk Akuz e ËEþwt. *(111) yLku òu y{u íku{Lkk Ãkh
Vrh~íkkyku Wíkkhe Ëuíkk yLku {zËkt íku{Lkk MkkÚku ðkíkku fhíkk yLku y{u çkÄe
ðMíkwyku íku{Lkk Mkk{u yufºk fhe Ëuíkk, íkku Ãký yk ÷kufku E{kLk ÷kððkLkk Lk
níkk, rMkðkÞ fu yÕ÷kn RåAu, Ãkhtíkw íku{Lkk Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufku
{q¾oíkkLke ðkíkku fhu Au.
(112) yLku yu s heíku y{u Ëwü {Lkw»Þku yLku Ëwü rsÒkkíkkuLku Ëhuf
ÃkÞøktçkhLkk Ëw~{Lk çkLkkðe ËeÄk. íkuyku yuf-çkeòLku ¼úk{f yLku Auíkhk{ýe
ðkíkku þe¾ðkzu Au Äkufku ykÃkðk {kxu, yLku òu íkkhku hçk RåAíkku íkku íkuyku
ykðwt Lk fhíkk. çkMk, ík{u íku{Lku Akuze Ëku fu íkuyku sqX ½zíkk hnu.
(113) yLku ykðwt yux÷k {kxu Au fu íkuLkk íkhV yu ÷kufkuLkk ÓËÞ ykfŠ»kík
ÚkkÞ, suyku ykr¾hík Ãkh rðïkMk LkÚke hk¾íkk, yLku yux÷k {kxu fu íkuyku
ykLku ÃkMktË fhu yLku yux÷k {kxu fu su f{kýe íku{ýu fhðkLke Au íku fhe ÷u.
(114) þwt nwt yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞLku LÞkÞkÄeþ çkLkkðwt, òu fu íkuýu
ík{khk íkhV MÃkü økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au, yLku su ÷kufkuLku y{u yøkkW økútÚk
ykÃÞku níkku, íkuyku òýu Au fu yk íkkhk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt
ykðu÷ Au Mkå[kELke MkkÚku. çkMk, ík{u Lk çkLkku MktËun fhLkkhkyku{ktÚke.
(115) yLku ík{khk Ãkk÷LknkhLke ðkík MktÃkqýoÃkýu Mkk[e Au yLku LÞkÞe, fkuE
çkË÷ðkðk¤ku LkÚke íkuLke ðkíkLku yLku íku Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(116) yLku òu ík{u ÷kufkuLke çknw{íkeLkk fnuðk Ãkh [k÷ku suyku Ähíke{kt
Au, íkku íkuyku ík{Lku yÕ÷knLkk {køkoÚke ¼xfkðe Ëuþu. íkuyku {kºk yxf¤Lkwt
yLkwMkhý fhu Au yLku yLkw{kLkku fhu Au. (117) rLk:þtf, ík{khku Ãkk÷Lknkh
çkhkçkh òýu Au íku{Lku suyku íkuLkk {køkoÚke ½xfu÷k Au yLku Mkkhe heíku òýu
Au íku{Lku suyku MkL{køko Ãkh Au.
(118) çkMk, ¾kyku yu Ãkþw{ktÚke suLkk Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷uðk{kt
ykÔÞwt nkuÞ, òu ík{u íkuLke ykÞík Ãkh E{kLk hk¾ku Aku. (119) yLku þwt fkhý
Au fu ík{u yu Ãkþw{ktÚke Lk ¾kyku suLkk Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷uðk{kt ykÔÞwt nkuÞ,
òu fu yÕ÷knu rðøkíkðkh ðýoLk fhe ËeÄwt Au yu ðMíkwykuLkwt suLku íkuýu ík{khk
Ãkh nhk{ (yðiÄ) fhu÷ Au, rMkðkÞ íkuLkk fu íkuLkk {kxu ík{u rððþ ÚkE òyku,
yLku [ku¬Mk ½ýk ÷kufku ÃkkuíkkLke {LkuåAkykuLkk fkhýu ÃkÚk¼úü fhu Au fkuEÃký
¿kkLk ðøkh. rLk:þtf, ík{khku hçk òýu Au Mke{kykuLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkhkykuLku.
(120) yLku ík{u ¾wÕ÷k økwLkkLku Ãký Akuze Ëku yLku AqÃkk økwLkkLku Ãký. su ÷kufku
økwLkkyku yufXk fhe hÌkk Au, íku{Lku xqtf Mk{Þ{kt s çkË÷ku {¤e sþu, íkuLkku
su íkuyku fhe hÌkk níkk. (121) yLku ík{u yu Ãkþw{ktÚke Lk ¾kyku, suLkk Ãkh
yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷uðk{kt Lk ykÔÞwt nkuÞ. [ku¬Mk, yk yð¿kk Au yLku þiíkkLkku
{Lk{kt ðkík Lkk¾e hÌkk Au ÃkkuíkkLkk MkkÚkeykuLkk, suÚke íkuyku ík{khkÚke Í½zku
fhu, yLku òu ík{u íku{Lkwt fnuðwt {kLkþku íkku ík{u Ãký {wþTrhf ÚkE sþku.
(122) þwt yu ÔÞÂõík su {]ík níkku, ÃkAe y{u íkuLku SðLk «ËkLk fÞwO yLku
y{u íkuLku yuf «fkþ ykÃÞku fu íkuLkk MkkÚku íku ÷kufkuLke ðå[u [k÷u Au, íku yu
ÔÞÂõíkLke su{ nkuE þfu Au su ytÄfkh{kt Ãkzu÷ku Au, íku íku{ktÚke Lkef¤ðkLkku
LkÚke ? yk heíku RLfkh fhLkkhkykuLke Lksh{kt íku{Lkkt fkÞkuo ykf»kof çkLkkðe
Ëuðk{kt ykÔÞk Au. (123) yLku yk «{kýu Ëhuf ðMíke{kt y{u økwLkuøkkhkuLkk
Lkuíkkyku {qfe ËeÄk Au fu íkuyku íÞkt A¤-«Ãkt[ fhu. òu fu íkuyku su A¤-«Ãkt[
fhu Au ÃkkuíkkLkk rðhwØ s fhu Au, Ãkhtíkw íkuyku íkuLku Mk{síkk LkÚke. (124) yLku
ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku fkuE rLkþkLke ykðu Au, íkku íkuyku fnu Au fu y{u fËkrÃk
{kLkeþwt Lknª, ßÞkt MkwÄe y{Lku yu s ykÃkðk{kt Lk ykðu, su yÕ÷knLkk
ÃkÞøktçkhkuLku ykÃkðk{kt ykÔÞwt. yÕ÷kn s Mkkhe heíku òýu Au fu íkuyku ÃkkuíkkLke
ÃkÞøktçkhe fkuLku «ËkLk fhu. su ÷kufku økwLkuøkkh Au, yð~Þ íkuyku yÕ÷knLkk
íÞkt yÃk{krLkík Úkþu yLku fXkuh ÞkíkLkk Ãký {¤þu, yu fkhýMkh fu íkuyku
A¤-fÃkx fhíkk níkk.
(125) yÕ÷kn suLku RåAu Au fu {køkoËþoLk ykÃku, íkku íkuLkkt ÓËÞLku
RM÷k{ {kxu ¾ku÷e Ëu Au, yLku suLku RåAu Au fu ÃkÚk¼úü ÚkE òÞ íkuLke ÓËÞLku
íkÆLk íktøk fhe Lkk¾u Au, òýu íkuLku ykfkþ{kt [Zðwt Ãkze hÌkwt nkuÞ. yk heíku
yÕ÷kn øktË fe Lkk¾e Ëu Au yu ÷kufku Ãkh suy ku E{kLk LkÚke ÷kðíkk.
(126) yLku yk s ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku MkL{køko Au. y{u MÃkü fhe
ËeÄe Au rLkþkLkeyku ®[íkLk-{LkLk fhLkkhkyku {kxu. (127) íku{Lkk {kxu
þktrík yLku Mk÷k{íkeLkwt ½h Au íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMku, yLku íku íku{Lkku
MknkÞf Au yu y{÷Lkk fkhýu su íkuyku fhíkk hÌkk.
(128) yLku su rËðMku yÕ÷kn MkkiLku yufºk fhþu, (fnuðk{kt ykðþu)
nu rsÒkkíkkuLkk Mk{qn ! ík{u ½ýk ÷E ÷eÄk {Lkw»Þku{ktÚke (yÚkkoíkT ík{u ½ýwt
þku»ký fÞwO), yLku {Lkw»Þku{ktÚke íku{Lkk MkkÚkeyku fnuþu, nu y{khk hçk !
y{u yuf-çkeòLkku (ËwhT)WÃkÞkuøk fÞkuo yLku y{u ÃknkU[e økÞk ÃkkuíkkLkk yu
ð[Lk MkwÄe su íkU y{khk {kxu rLkrùík fÞwO níkwt. yÕ÷kn fnuþu, nðu ík{khwt
Xufkýwt ykøk Au, nt{uþk íku{kt hnuþku, Ãkhtíkw su yÕ÷kn RåAu. rLk:þtf, íkkhku
hçk znkÃkýðk¤ku, Mkðo¿k Au. (129) yLku yu s «{kýu y{u MkkÚku {u¤ðe
ËEþwt økwLkuøkkhkuLku yuf-çkeòÚke, íku{Lkk økwLkkykuLku fkhýu su íkuyku fhíkk níkk.
(130) nu rsÒkkíkku yLku {Lkw»ÞkuLkk Mk{qn ! þwt ík{khk ÃkkMku ík{khk{ktÚke s
ÃkÞøktçkhku Lk níkk ykÔÞk, suyku ík{Lku {khe ykÞíkku Mkt¼¤kðíkk yLku ík{Lku
yk rËðMkLke {w÷kfkíkÚke zhkðíkk níkk ? íkuyku fnuþu, y{u MðÞt y{khk
rðhwØ Mkkûke Aeyu, yLku íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLku Äkufk{kt hkÏÞk, yLku íkuyku
ÃkkuíkkLkk rðhwØ Mkkûke ykÃkþu fu rLk:MktËun, y{u RLfkh fhðkðk¤k níkk.
(131) ykðwt yux÷k {kxu fu ík{khku Ãkk÷Lknkh ðMíkeykuLku íku{Lkk yíÞk[kh
Ãkh yu ÂMÚkrík{kt Lkü fhðkðk¤ku Lk níkku fu íÞktLkk ÷kufku yòý nkuÞ.
(132) yLku «íÞuf ÔÞÂõíkLkwt MÚkkLk Au íkuLkk f{o yLkwMkkh, yLku ík{khku
hçk ÷kufkuLkk f{kuoÚke yòý LkÚke. (133) yLku ík{khku hçk rLkhÃkuûk, ËÞk¤w
Au. òu íku RåAu íkku ík{Lku MkkiLku WXkðe ÷u yLku ík{khk ÃkAe suLku RåAu ík{khe
søÞkyu ÷E ykðu, su heíku íkuýu ík{Lku ÃkuËk fÞko çkeòykuLkkt ðtþÚke.
(134) su ðMíkwLkwt ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, íku ykðeLku hnuþu
yLku ík{u yÕ÷knLku rððþ LkÚke fhe þfíkk. (135) fnku, nu ÷kufku ! ík{u
f{o fhíkk hnku ÃkkuíkkLke søÞkyu, nwt Ãký f{o fhe hÌkku Awt. ík{u xqtf Mk{Þ{kt
s òýe ÷uþku fu Ãkrhýk{ fkuLkwt ðÄkhu Mkkhwt ykðu Au. [ku¬Mk, yíÞk[kheyku
fËkrÃk MkV¤íkk Ãkk{e þfíkk LkÚke.
(136) yLku yÕ÷knu su ¾uíke yLku [kuÃkøkk Ãkþwyku ÃkuËk fÞko, íku{ktÚke
íku{ýu yÕ÷knLkku y{wf rnMMkku rLkrùík fÞkuo Au. ÃkAe íkuyku fnu Au fu yk
¼køk yÕ÷knLkku Au íku { Lke fÕÃkLkk {ws çk, yLku yk ¼køk y{khk
¼køkeËkhkuLkku Au, (su íku{ýu yÕ÷knLke MkkÚku XuhÔÞk Au), yLku íku íku{Lkk
¼køkeËkhkuLku ÃknkU[e òÞ Au. fuðku ¾hkçk rLkýoÞ Au, su yk ÷kufku fhu Au ?
(137) yLku yk heíku ½ýk çknwËuððkËeykuLke Lksh{kt íku{Lkkt Xuhðu÷k
¼køkeËkhkuyu ÃkkuíkkLke MktíkkLkLke níÞkLku ykf»kof çkLkkðe ËeÄe Au, suÚke íku{Lku
rðLkü fhu yLku íku{Lkk {kxu íku{Lkk Ä{oLku MktrËøÄ çkLkkðe Ëu, yLku òu yÕ÷kn
RåAíkku íkku íkuyku ykðwt Lk fhíkk. nðu íku{Lku Akuze Ëku fu íkuyku ÃkkuíkkLkk sqX{kt
÷køku÷k hnu.
(138) yLku fnu Au fu yk Ãkþw yLku yk ¾uíke «ríkçktrÄík Au. íkuLku fkuE
¾kE þfíkwt LkÚke, rMkðkÞ íkuLkk suLku y{u RåAeyu, ÃkkuíkkLke fÕÃkLkk yLkwMkkh,
yLku V÷kýk [kuÃkøkk Ãkþwyku Au fu íku{Lke ÃkeX nhk{ (rLkr»kØ) fhe Ëuðk{kt
ykðe Au yLku fux÷kf [kuÃkøkk Ãkþwyku Au su{Lkk Ãkh íkuyku yÕ÷knLkwt Lkk{
LkÚke ÷uíkk. yk çkÄwt íku{ýu yÕ÷kn Ãkh sqXku ykhkuÃk ½zâku Au. yÕ÷kn xqtf
Mk{Þ{kt íku{Lkk yk sqXk ykhkuÃkLkku çkË÷ku ykÃkþu. (139) yLku fnu Au fu
su ftE V÷kýk «fkhLkkt ÃkþwykuLkk Ãkux{kt Au, íku y{khk Ãkwhw»kku {kxu rðrþü
Au yLku íku y{khe †eyku {kxu rLkr»kØ Au. òu íku {wzËk÷ nkuÞ íkku íku{kt Mkki
Mkk{u÷ Au. yÕ÷kn xqtf Mk{Þ{kt s íku{Lku yk fnuðk ytøkuLke Mkò ykÃkþu.
rLk:þtf, yÕ÷kn ík¥ðËþeo, Mkðo¿k Au. (140) yu ÷kufku LkwfMkkLk{kt Ãkze
økÞk, su{ýu ÃkkuíkkLke MktíkkLkLke níÞk fhe {q¾oíkkLkk fkhýu, fkuE ¿kkLk ðøkh,
yLku íku{ýu yu ykSrðfkLku nhk{ (yðiÄ) fhe ÷eÄe, su yÕ÷knu íku{Lku
ykÃke níke, yÕ÷kn Ãkh sqXku ykhkuÃk ½zíkkt. íkuyku ÃkÚk¼úü ÚkE økÞk yLku
íkuyku MkL{køko Ãkk{Lkkhkt Lk çkLÞkt.
(141) yLku yu yÕ÷kn s Au, suýu çkøke[kyku ÃkuËk fÞko, y{wf
ðu÷kyku Ãkh [Zkððk{kt ykðu Au yLku y{wf [Zkððk{kt LkÚke ykðíkk, yLku
¾sqhLkk ð]ûkku yLku ¾uíke fu íkuLke ¾kðkLke ðMíkwyku r¼Òk-r¼Òk Au yLku siíkqLk
yLku yLkkh yuf-çkeòÚke {¤íkk Ãký yLku yuf-çkeòÚke r¼Òk Ãký. ¾kyku
íku{Lke WÃks ßÞkhu íku V¤u yLku yÕ÷knLkku n¬ yËk fhku íkuLke ÷ýýeLkk
rËðMku, yLku yÃkÔÞÞ Lk fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn yÃkÔÞÞ fhLkkhkykuLku ÃkMktË
fhíkku LkÚke. (142) yLku íkuýu Ãkþwyku{kt ¼kh ðnLk fhLkkhkt ÃkuËk fÞko yLku
s{eLkÚke ÷køku÷k Ãký (yÚkkoíkT ¾uíkeLkk fk{ {kxu). ¾kyku yu ðMíkwykukÚke,
su yÕ÷knu ík{Lku «ËkLk fhe Au, yLku þiíkkLkLkwt yLkwMkhý Lk fhku, íku ík{khku
¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au.
(143) yÕ÷knu ykX òuzkt ÃkuËk fÞko. çku ½uxkykuLke òíkLkkt yLku çku
çkfheykuLke òíkLkkt. ÃkqAku fu çktLku Lkh yÕ÷knu nhk{ (yðiÄ) fÞko Au fu çktLku
{kËk ? fu yu çkå[kyku su ½xkyku yLku çkfheykuLkk Ãkux{kt nkuÞ ? {Lku Ë÷e÷Lke
MkkÚku çkíkkðku òu ík{u Mkk[k nkuð. (144) yLku yu s «{kýu çku ŸxLke
òík{ktÚke Au yLku çku økkÞLke òíkÚke. ÃkqAku fu çktLku Lkh yÕ÷knu nhk{ fÞko
Au fu çktLku {kËk ? fu yu çkå[kyku su Ÿxýe yLku økkÞLkk Ãkux{kt nkuÞ. þwt ík{u
yu ð¾íku nksh níkk ßÞkhu yÕ÷knu ík{Lku ykLkku ykËuþ ykÃÞku níkku ? ÃkAe
íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý Au su yÕ÷kn rðþu sqXku ykhkuÃk ½zu, suÚke íku
÷kufkuLku çknufkðe Ëu fkuE ¿kkLk rðLkk. rLk:þtf, yíÞk[kheykuLku yÕ÷kn
MkL{køko LkÚke çkíkkðíkku. (145) fnku, {khk Ãkh ðne (rËÔÞ «fkþLkk) ykðe
Au. íku{kt íkku fkuE ðMíkw nwt òuíkku LkÚke, su nhk{ nkuÞ fkuE ¾kðkðk¤k Ãkh,
rMkðkÞ fu íku {wËzk÷ nkuÞ yÚkðk ðnkðu÷wt ÷kune nkuÞ yÚkðk zw¬hLkwt {ktMk
nkuÞ fu íku yÃkrðºk Au, yÚkðk LkkòEs (yLkwr[ík) Íçkun fhu÷wt nkuÞ suLkk
Ãkh yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞLkwt Lkk{ Ãkkufkhðk{kt ykÔÞwt nkuÞ. Ãkhtíkw su
ÔÞÂõík ¼q¾Úke rððþ ÚkE òÞ, Lk yð¿kk fhu yLku Lk yríkhuf fhu, íkku íkkhku
hçk ûk{kþe÷ yLku {nuhçkkLk Au.
(146) yLku ÞnqËeyku Ãkh y{u Lk¾ðk¤k ík{k{ «kýeyku nhk{
(yðiÄ) fhðk{kt ykÔÞk níkk yLku økkÞ yLku çkfheLke [hçke nhk{ fhe,
rMkðkÞ íkuLkk su íku{Lke ÃkeX fu yktíkhzkyku{kt [kUxu÷e nkuÞ yÚkðk fkuE
nkzfkÚke [kUxu÷e nkuÞ. yk Mkò ykÃke níke y{u íku{Lku íku{Lkk rðÿkunLkk
fkhýu, yLku [ku¬Mk y{u Mkk[k Aeyu. (147) nðu íkuyku ík{Lku ¾kuxk Xuhðu,
íkku fne Ëku fu ík{khku Ãkk÷Lknkh ¾qçk rðþk¤ ËÞkðk¤ku Au, yLku íkuLke ÞkíkLkk
økwLkuøkkh ÷kufkuÚke x¤e þfíke LkÚke.
(148) su{ýu rþfo fÞwO (yÚkkoíkT yÕ÷knLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh
çkLkkÔÞku), íkuyku fnuþu fu òu yÕ÷kn RåAíkku íkku y{u rþfo Lk fhíkk yLku Lk
y{khk çkkÃk-ËkËk (rþfo) fhíkk yLku Lk y{u fkuE ðMíkwLku nhk{ (yðiÄ)
fhe ÷uíkk. yk s «{kýu ¾kuxwt XuhÔÞwt yu ÷kufkuyu Ãký suyku íku{Lkk Ãknu÷k
ÚkE økÞk, íÞkt MkwÄe fu íku{ýu y{khe ÞkíkLkkLke {ò [k¾e. fnku, þwt ík{khk
ÃkkMku fkuE ¿kkLk Au, suLku ík{u y{khk Mkk{u «Míkwík fhku ? ík{u íkku {kºk fÕÃkLkkLkwt
yLkwMkhý fhe hÌkk Aku yLku fuð¤ yxf¤Úke fk{ ÷ku Aku. (149) fnku fu
ík{k{ «{kýku íkku yÕ÷knLkkt Au, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku íku ík{Lku MkkiLku
{køkoËþoLk ykÃke Ëuíkku. (150) fnku fu ÃkkuíkkLkk MkkûkeykuLku ÷kðku su ykLkk
Ãkh Mkkûke ykÃku fu yÕ÷knu yk ðMíkwykuLku nhk{ (yðiÄ) Xuhðe Au. òu íkuyku
sqXe Mkkûke ykÃke Ãký Ëu, íkku ík{u íku{Lkk Ãkh Mkkûke Lk ykÃkòu, yLku ík{u yu
÷kufkuLke {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý Lk fhku, su{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe
Xuh ðe yLku suy ku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk yLku
çkeòykuLku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk Mk{fûk Xhkðu Au.
(151) fnku, ykðku nwt Mkt¼¤kðwt yu ðMíkwyku suLku ík{khk Ãkk÷Lknkhu
ík{khk Ãkh nhk{ fhe Au. yu fu ík{u íkuLkk MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh Lk çkLkkðku
yLku {kíkk-rÃkíkkLke MkkÚku MkËTÔÞðnkh fhku yLku ÃkkuíkkLke MktíkkLkLke økheçke
yLku rLkÄoLkíkkLkk zhÚke níÞk Lk fhku. y{u ík{Lku Ãký ykSrðfk ykÃkeyu
Aeyu yLku íku{Lku Ãký, yLku rLk÷oßs yLku y&÷e÷ fkÞkuoLke LkSf Lk òyku,
[knu ònuh nkuÞ fu AqÃkkt yLku su SðLku yÕ÷knu nhk{ («ríkrcík yLku yðiÄ)
XhkÔÞku Au íkuLke níÞk Lk fhku, Ãkhtíkw MkíÞLke MkkÚku. yk ðkíkku Au suLkku yÕ÷knu
ík{Lku rLkËuoþ fÞkuo Au, suÚke ík{u çkwrØÚke fk{ ÷ku.
(152) yLku yLkkÚkLke MktÃkr¥kLke LkSf Lk òyku, Ãkhtíkw yu heíku su W¥k{
nkuÞ, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ÃkkuíkkLke Ãkwg ÞwðkLkeyu ÃknkU[e òÞ, yLku íkku÷-
{kÃk{kt ÃkqhuÃkqhku LÞkÞ fhku. y{u fkuELkk rþhu yu s ðMíkw yrLkðkÞo fheyu
Aeyu suLke íkuLkk ÃkkMku þÂõík nkuÞ, yLku ßÞkhu çkku÷ku íkku LÞkÞLke ðkík fnku,
[knu {k{÷ku ÃkkuíkkLkk Mkøkkðnk÷kLkku nkuÞ, yLku yÕ÷kn MkkÚku fhu÷ fhkhLku
Ãkqhku fhku. yk ðMíkwyku Au suLkku yÕ÷knu ík{Lku ykËuþ ykÃÞku Au, suÚke ík{u
rþ¾k{ýLkku Mðefkh fhku. (153) yLku yÕ÷knu ykËuþ ykÃÞku Au fu yk
s {khku MkeÄku hks-{køko Au. çkMk, ykLkk Ãkh s [k÷ku yLku çkeò {køkkuo Ãkh
Lk [k÷ku fu íku ík{Lku yÕ÷knLkk {køkoÚke y÷øk fhe Ëuþu. yk yÕ÷knu ík{Lku
ykËuþ ykÃÞku Au, suÚke ík{u çk[íkk hnku.
(154) ÃkAe y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku MkËTfkÞkuo fhLkkhkyku Ãkh {khe
f]Ãkk ÃkrhÃkqýo fhðk {kxu yLku Ëhuf ðkíkLke rðøkík yLku ÔÞkÏÞk yLku {køkoËþoLk
yLku ËÞk, suÚke íkuyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLku {¤ðkLkku rðïkMk fhu.
(155) yLku yu s «{kýu y{u yk økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au, yuf çkhfíkðk¤ku
økútÚk. çkMk, íkuLkk Ãkh [k÷ku yLku yÕ÷knÚke zhku, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt
ykðu, (156) yux÷k {kxu fu ík{u yu{ Lk fnuðk ÷køkku fu økútÚk íkku y{khkÚke
yøkkW çku Mk{qnkuLku ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku yLku y{u íkuLku ðkt[ðk-ðt[kððkÚke
yòý níkk, (157) yÚkðk fnku fu òu y{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fhðk{kt
ykðíkku, íkku y{u íkuLkkÚke ðÄkhu Mkkhk {køko Ãkh [k÷ðkðk¤k nkuík. çkMk,
ykðe [qfe ík{khk ÃkkMku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf «fkrþík Ë÷e÷
yLku {køkoËþoLk yLku ËÞk. nðu íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu, su
yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðu yLku íkuLkkÚke {kuZwt Vuhðu. su ÷kufku y{khe
rLkþkLkeykuLke WÃkuûkk fhu Au, y{u íku{Lke WÃkuûkkLkk fkhýu ¾qçk ¾hkçk ÞkíkLkk
ykÃkeþwt. (158) yk ÷kufku þwt yu ðkíkLke hkn òuE hÌkk Au fu íku{Lkk ÃkkMku
Vrh~íkkyku ykðu yÚkðk ík{khku Ãkk÷Lknkh ykðu yÚkðk ík{khk hçkLke
rLkþkLkeyku{ktÚke fkuE rLkþkLke «økx ÚkkÞ. su rËðMku ík{khk Ãkk÷LknkhLke
rLkþkLkeyku{ktÚke fkuE rLkþkLke ykðe ÃknkU[þu, íkku fkuE ÔÞÂõíkLku íkuLkwt E{kLk
÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu, su Ãknu÷k E{kLk Lk ÷kðe [qõÞku nkuÞ yÚkðk ÃkkuíkkLkk
E{kLk{kt ftE MkËTfkÞo Lk fÞwO nkuÞ. fnku, ík{u hkn swyku, y{u Ãký hkn òuE
hÌkk Aeyu.
(159) su{ýu ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o){kt hMíkkyku fkZâk yLku sqÚkku{kt
ðnU[kE økÞk, ík{khku íku{LkkÚke fkuE MktçktÄ LkÚke. íku{Lkku {k{÷ku yÕ÷knLku
Mkw«ík Au. ÃkAe yu s íku{Lku çkíkkðe Ëuþu, su íkuyku fhíkk níkk. (16Z) su
ÔÞÂõík MkËTfkÞkuo ÷ELku ykðþu íkku íkuLkk {kxu íkuLkkt ËMk øký (MkËTfkÞkuo) Au,
Ãkkhk-8 [165] Mkqh: y÷ yk’hkV (7)
yLku su ÔÞÂõík çkqhkE ÷ELku ykðþu, íkku íkuLku çkMk íkuLkk çkhkçkh {¤þu yLku
íku{Lkk Ãkh yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðk{kt Lknª ykðu.
(161) fnku, {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu {Lku MkeÄku {køko çkíkkðe ËeÄku Au.
MkeÄku-Mkh¤ ËeLk (Ä{o), Rçkúkne{Lkk ÃktÚk íkhV, su yufkøkú níkk yLku {wþrT hfku
(çknwËuððkËeyku){ktÚke Lk níkku. (162) fnku, {khe Lk{kÍ yLku {khe
fwhçkkLke (íÞkøk yLku çkr÷ËkLk), {khwt Sððwt yLku {khwt {hðwt, yÕ÷kn {kxu
Au, su hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au ík{k{ Mk]rüykuLkku. (163) fkuE íkuLkku
¼køkeËkh LkÚke, yLku {Lku ykLkku s ykËuþ {éÞku Au yLku nwt Mkki«Úk{
yk¿kktrfík Awt. (164) fnku, þwt nwt yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞ hçk þkuÄwt,
ßÞkhu fu yu s Ëhuf ðMíkwLkku hçk Au yLku su ÔÞÂõík Ãký fkuE f{kýe fhu Au íku
íkuLkk Ãkh s hnu Au (yÚkkoíkT yu s íkuLkwt Au), yLku fkuE çkkus WXkðLkkh çkeò
fkuELkku çkkus Lknª WXkðu. ÃkAe ík{khk hçkLkk s íkhV ík{khu ÃkkAk VhðkLkwt
Au. çkMk, íku ík{Lku çkíkkðe Ëuþu. íku Ëhuf ðMíkw, su{kt ík{u {ík¼uË fhe hÌkk
níkk. (165) yLku yu s Au, suýu ík{Lku Ähíke{kt yuf-çkeòLkk W¥khkrÄfkhe
çkLkkÔÞk yLku ík{khk{ktÚke yufLkku Ëhßòu çkeòÚke Wå[ Au, suÚke Ãkheûkk fhu
ík{khe su íkuýu ík{Lku ykÃÞwt Au íku{kt. ík{khku hçk sÕËe Mkò ykÃkðkðk¤ku Au
yLku rLk:þtf, íku ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
7. Mkqh: y÷-yk’hkV
(1) y÷eV-÷k{-{e{-MkkìË . (2) yk økútÚk Au, su ík{khk íkhV
yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku Au. nðu ík{khwt ÓËÞ íkuLkkÚke íktøk Lk ÚkkÞ, íkuÚke
ík{u íkuLkk îkhk ÷kufkuLku zhkðku, yLku íku E{kLkðk¤kyku {kxu yLkwM{hý Au.
(3) su yðíkrhík ÚkÞu÷ Au ík{khk íkhV ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke,
íkuLkwt yLkwMkhý fhku yLku íkuLkk rMkðkÞ yLÞ MkthûkfkuLkwt yLkwMkhý Lk fhku. ík{u
rþ¾k{ý ¾qçk ykuAe {kLkku Aku. (4) yLku fux÷eÞ ðMíkeyku Au, suLku y{u
Lkü fhe Lkk¾e. íku{Lkk Ãkh y{khe ÞkíkLkk ykðe, íkku íkuyku yu rMkðkÞ ftE
Lk fne þõÞk fu ðkMíkð{kt y{u yíÞk[khe níkk. (6) çkMk, y{Lku yð~Þ
yu ÷kufkuLku ÃkqAðwt Au su{Lkk ÃkkMku hMkq÷ (EþËqík) {kuf÷ðk{kt ykÔÞk yLku
y{Lku yð~Þ ÃkqAðwt Au EþËqíkkuÚke. (7) ÃkAe y{u íku{Lkk Mkk{u çkÄwt ðýoðe
ËEþwt ¿kkLkLke MkkÚku yLku y{u õÞktÞ økuhnksh Lk níkk. (8) yu rËðMku ðsLk
{kºk MkíÞ nþu. çkMk, su{Lkk ÃkÕ÷kt ¼khu nþu yu s ÷kufku MkV¤ Xhþu.
(9) yLku su{Lkk ÃkÕ÷kt n÷fkt nþu yu s ÷kufku Au su{ýu ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt
LkkÏÞk, fu{ fu íku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku yLÞkÞ fhíkk níkk.
(10) yLku y{u ík{Lku Ähíke{kt søÞk ykÃke yLku y{u ík{khk {kxu íku{kt
SðLk-Mkk{økúe WÃk÷çÄ fhkðe, Ãkhtíkw ík{u ¾qçk ykuAku yk¼kh ÔÞõík fhku
Aku. (11) yLku y{u ík{Lku ÃkuËk fÞko, ÃkAe y{u ík{khwt YÃk-MðYÃk çkLkkÔÞwt.
ÃkAe Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu ykË{Lku rMksËku fhku. çkMk, íku{ýu rMksËku fÞkuo.
Ãkhtíkw Rçkr÷Mk rMksËku fhLkkhkyku{kt Mkk{u÷ Lk ÚkÞku. (12) yÕ÷knu fÌkwt
fu íkLku fE ðMíkwyu rMksËku fhðkÚke hkuõÞku, ßÞkhu fu {U íkLku ykËuþ ykÃÞku
níkku. Rçkr÷Mku fÌkwt fu nwt íkuLkkÚke ©uc Awt. íkU {Lku ykøkÚke çkLkkÔÞku Au yLku
ykË{Lku {kxeÚke. (13) yÕ÷knu fÌkwt fu íkwt Wíkhe ò ynªÚke. íkLku yu
yrÄfkh LkÚke fu íkwt yk{kt ½{tz fhu. çkMk, Lkef¤e ò. [ku¬Mk íkwt yÃk{krLkík
Au. (14) Rçkr÷Mku fÌkwt fu yu rËðMk MkwÄe íkwt {Lku {nuík÷ ykÃk, ßÞkhu Mkki
÷kufkuLku WXkððk{kt ykðþu. (15) yÕ÷knu fÌkwt fu íkLku {nuík÷ ykÃkðk{kt
ykðe. (16) Rçkr÷Mku fÌkwt fu nðu íkU {Lku ¼xfkÔÞku Au, íkuÚke nwt Ãký ÷kufku
{kxu íkkhk MkeÄk {køko Ãkh çkuMkeþ. (17) ÃkAe íku{Lkk Ãkh ykðeþ íku{Lkk
ykøk¤Úke yLku íku{Lkk ÃkkA¤Úke yLku íku{Lke s{ýe çkkswÚke yLku íku{Lke zkçke
çkkswÚke, yLku íkwt íku{Lkk{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufkLkuu f]ík¿k yLku yk¼khe Lknª
swyu. (18) yÕ÷knu fÌkwt fu Lkef¤e ò ynªÚke yÃk{krLkík yLku Äwífkhe
fkZu÷. su fkuE íku{Lkk{ktÚke íkkhk {køko Ãkh [k÷þu, íkku nwt ík{hk MkkiÚke snÒk{
(Lkfo)Lku ¼he ËEþ.
(19) yLku nu ykË{ ! ík{u yLku ík{khe ÃkíLke sÒkík (Mðøko){kt hnku
yLku ¾kð ßÞktÚke RåAku, Ãkhtíkw yk ð]ûkLke ÃkkMku Lk sòu, Lk®n íkku ík{u LkwfMkkLk
WXkðLkkhkyku{ktÚke çkLke sþku. (20) ÃkAe þiíkkLku çktLkuLku çknufkÔÞk, suÚke
íkuyku ¾ku÷e Ëu ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke søÞkyku, su íku{LkkÚke AwÃkkððk{kt
ykðe níke. íkuýu íku{Lku fÌkwt fu ík{khk Ãkk÷Lknkhu ík{Lku yk ð]ûkÚke {kºk yux÷k
{kxu hkuõÞk Au fu õÞktf ík{u çktLku Vrh~íkk Lk çkLke òyku yÚkðk ík{Lku þkïík
SðLk «kó ÚkE òÞ. (21) yLku íkuýu MkkuøktË ¾kELku fÌkwt fu nwt ík{khk çktLkuLkku
rníkuåAw Awt.
(22) yk{, íku{Lkk {LkLku ðk¤e ÷eÄk ÃkkuíkkLkk A¤-fÃkxÚke. ÃkAe
ßÞkhu çktLkuyu ð]ûkLkwt V¤ [kÏÞwt, íkku íku{Lke økwÌkurLÿÞku íku{Lkk Ãkh ¾w÷e økE,
yLku íkuyku ÃkkuíkkLku çkøke[kLkk ÃkktËzkykuÚke Zktfðk ÷køÞk yLku íku{Lkk
Ãkk÷Lknkhu íku{Lku ÃkkufkÞko fu þwt {U ík{Lku yk ð]ûkÚke {LkkE Lk níke fhe yLku
yu Lk níkwt fÌkwt fu þiíkkLk ík{khku ¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au. (23) íku{ýu fÌkwt, nu y{khk
Ãkk÷Lknkh ! y{u y{khe òík Ãkh yíÞkkh fÞkuo yLku òu íkwt y{Lku {kV Lknª
fhu yLku y{khk Ãkh ËÞk Lknª fhu, íkku y{u LkwfMkkLk WXkðLkkhkyku{ktÚke çkLke
sEþwt. (24) yÕ÷knu fÌkwt, Wíkhku, ík{u yuf-çkeòLkk Ëw~{Lk nþku yLku
ík{khk {kxu Ãk]Úðe{kt yuf ¾kMk {wÆík MkwÄe hkufkðkLkwt yLku ÷k¼ WXkððkLkwt
Au. (25) yÕ÷knu fÌkwt, yk{kt s ík{u Sðþku yLku yk{kt s ík{u {hþku
yLku yk{ktÚke ík{Lku fkZðk{kt ykðþu.
(26) nu ykË{Lke MktíkkLk ! y{u ík{khk Ãkh Ãkkuþkf WíkkÞkuo, su ík{khk
þhehLke ÷ßòMÃkË søÞkykuLku Zktfþu yLku MkkitËÞo Ãký Au, yLku íkfðk
(EþrLkck yLku MktÞ{)Lkku Ãkkuþkf ykLkkÚke ðÄkhu W¥k{ Au. yk yÕ÷knLke
rLkþkLkeyku{ktÚke Au, suÚke ík{u ÷kufku ®[íkLk-{LkLk fhku. (27) nu ykË{Lke
MktíkkLk ! þiíkkLk ík{Lku çknufkðe Lk Ëu, su heíku íkuýu ík{khk {kíkk-rÃkíkkLku
Mðøko{ktÚke çknkh fZkÔÞk. íkuýu íku{Lkkt Ãkkuþkf Wíkhkðe ËeÄk, suÚke íku{Lku
íku{Lkk Mkk{u rLkðo† fhe Ëu. íku yLku íkuLkk MkkÚkeyku ík{Lku yuðe søÞkÚke swyu
Au, ßÞktÚke ík{u íku{Lku LkÚke òuíkk. y{u þiíkkLkkuLku yu ÷kufkuLkk r{ºk çkLkkðe
ËeÄk Au, suyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk.
(28) yLku ßÞkhu íkuyku fkuE rLk÷oßsíkk yLku y&÷e÷íkk (¾wÕ÷e çkwhkE)
yk[hu Au, íkku fnu Au fu y{u y{khk çkkÃk-ËkËkLku ykðwt s fhíkk òuÞk Au
yLku yÕ÷knu y{Lku ykLkku s ykËuþ ykÃÞku Au. fnku, yÕ÷kn fËkrÃk çkqhk
fkÞoLkku ykËuþ LkÚke ykÃkíkku. þwt ík{u yÕ÷kn MkkÚku yuðe ðkík òuzku Aku, suLkwt
ík{Lku fkuE ¿kkLk LkÚke. (29) fnku fu {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu {Lku LÞkÞLkku
ykËuþ ykÃÞku Au yLku yu fu Ëhuf Lk{kÍLkk Mk{Þu ÃkkuíkkLkku [nuhku MkeÄku hk¾ku,
yLku íkuLku s Ãkkufkhku íkuLkk s {kxu ËeLk (Ä{o)Lku rðþwØ fheLku. su heíku íkuýu
ík{Lku Ãknu÷e ðkh ÃkuËk fÞko, yu s heíku ík{u çkeS ðkh Ãký ÃkuËk Úkþku.
(30) yuf Mk{qnLku íkuýu MkL{køko çkíkkÔÞku yLku yuf Mk{qn Au fu íkuLkk Ãkh
ÃkÚk¼úüíkk Ãkwhðkh ÚkE [qfe. íku{ýu yÕ÷knLku AkuzeLku þiíkkLkkuLku ÃkkuíkkLkkt
r{ºkku çkLkkÔÞk yLku Mk{su Au fu íkuyku MkL{køko Ãkh Au.
(31) nu ykË{Lke MktíkkLk ! Ëhuf Lk{kÍ ð¾íku ÃkkuíkkLkku Ãkkuþkf Ãknuhku
yLku ¾kð-Ãkeðku, yLku Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk Lk fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn Mke{kLkwt
WÕ÷t½Lk fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke. (32) fnku, yÕ÷knLke þku¼k yLku
MkkitËÞoLku fkuýu nhk{ (yðiÄ) fÞko, su íkuýu ÃkkuíkkLkk çktËkyku {kxu ÃkuËk fÞko
níkk yLku ¾kðkLke Ãkrðºk ðMíkwykuLku. fnku, íku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt Ãký
E{kLkðk¤kyku {kxu Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt íkku íku rðþu»k YÃku íku{Lkk
{kxu s nþu. yk s «{kýu y{u y{khe ykÞíkku ¾ku÷eLku ðýoðeyu Aeyu yu
÷kufku {kxu suyku òýðk {ktøku. (33) fnku, {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íkku çkMk
y&÷e÷ yLku rLk÷oßs ðkíkkuLku nhk{ Xhkðu÷ Au, íku ònuh nkuÞ fu AqÃke nkuÞ,
yLku økwLkkLku yLku yLkwr[ík yríkhufLku yLku yu ðkíkLku fu ík{u yÕ÷knLke MkkÚku
fkuELku ¼køkeËkh çkLkkðku, suLke íkuýu fkuE Ë÷e÷ LkÚke Wíkkhe yLku yu fu ík{u
yÕ÷kn MkkÚku yuðe ðkíkkuLku òuzku, suLkwt ík{Lku ¿kkLk LkÚke.
(34) yLku Ëhuf òrík (Mk{wËkÞ) {kxu yuf rLkrùík {wÆík Au. ÃkAe ßÞkhu
íku{Lke {wÆík Mk{kó ÚkE sþu, íkku íkuyku Lk yuf ûký ÃkkA¤ nxe þfþu yLku
Lk ykøk¤ ðÄe þfþu. (35) nu ykË{Lke Mktí kkLk ! òu ík{khk ÃkkMku
ík{khk{ktÚke hMkq÷ (EþËqík) ykðu, su ík{Lku {khe ykÞíkku Mkt¼¤kðu, íkku su
ÔÞÂõík zÞkuo yLku suýu MkwÄkhýk fhe ÷eÄe, íku{Lkk {kxu Lk fkuE ¼Þ nþu yLku
Lk íku Ëw:¾e Úkþu. (36) yLku su ÷kufku {khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðu yLku íkuLkkÚke
yntfkh fhu, yu s ÷kufku Lkfoðk¤k Au. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. (37) ÃkAe
íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu su yÕ÷kn rðþu sqXku ykhkuÃk ½zu yÚkðk
íkuLke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðu. íku{Lkk ¼køÞ{kt su ÷¾u÷wt Au íku íku{Lku {¤eLku
hnuþu, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu y{khk {kuf÷u÷k íku{Lkk «ký ÷uðk {kxu íku{Lkk
ÃkkMku ÃknkU[þu, íkku íku{Lku ÃkqAþu fu yÕ÷kn rMkðkÞ su{Lku ík{u Ãkkufkhíkk níkk,
õÞkt Au ? íkuyku fnuþu fu íku Mkki y{khk ÃkkMkuÚke økq{ ÚkE økÞk, yLku íkuyku
ÃkkuíkkLkk rðþu Mðefkh fhþu fu rLk:þtf, íkuyku RLfkh fhðkðk¤k níkk.
(38) yÕ÷kn fnuþu, Ëk¾÷ ÚkE òyku ykøk{kt yLku {Lkw»ÞkuLkk yu
sqÚkkuLke MkkÚku suyku ík{khkÚke Ãknu÷k rðíke [qõÞk Au. ßÞkhu Ãký fkuE sqÚk
snÒk{{kt Ëk¾÷ Úkþu íku ÃkkuíkkLkk MkkÚke sqÚk Ãkh rVxfkh fhþu, íÞkt MkwÄe fu
ßÞkhu íku{ Lku íku{ kt yufºk fhðk{kt ykðþu, íkku íku{ Lkk Ãkqh kuø kk{eyku
yLkwøkk{eyku rðþu fnuþu, nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! yk s ÷kufku Au, su{ýu
y{Lku ÃkÚk¼úü fÞko, çkMk íkwt yk{Lku ykøkLke çk{ýe ÞkíkLkk ykÃk. yÕ÷kn
fnuþu fu Mkki {kxu çk{ýe Au, Ãkhtíkw ík{u LkÚke òýíkk. (39) yLku íku{Lkk
Ãkqhkuøkk{eyku ÃkkuíkkLkk yLkwøkk{eykuLku fnuþu, ík{Lku y{khk Ãkh fkuE ©ucíkk
«kó LkÚke. çkMk, ÃkkuíkkLke f{kýeLkk Ãkrhýk{u ÞkíkLkkLke {ò [k¾ku.
(40) rLk:þtf, su ÷kufkuyu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe yLku íkuLkkÚke
yntfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu ykfkþLkk Ëhðkòyku ¾ku÷ðk{kt Lknª ykðu yLku
íkuyku sÒkík{kt Ëk¾÷ Lknª ÚkkÞ, ßÞkt MkwÄe Ÿx MkkuELkk Lkkfk{kt Lk ½qMke òÞ,
yLku y{u økwLkuøkkhkuLku ykðe s Mkò ykÃkeyu Aeyu. (41) íku{Lkk {kxu LkfoLkwt
s ÃkkÚkhýwt nþu yLku íku{Lkk WÃkh ykuZðkLkwt Ãký íkuLkwt s nþu, yLku y{u
yíÞ[kheykuLku yk s heíku Mkò ykÃkeyu Aeyu. (42) rMkðkÞ su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko. y{u fkuE ÔÞÂõík Ãkh íkuLke þÂõík
yLkwMkkh s çkkus Lkk¾eyu Aeyu. yk s ÷kufku sÒkíkðk¤k Au, íkuyku íku{kt
nt{uþk hnuþu. (43) yLku íku{Lke {Lk{kt Úkíkkt «íÞuf ¾xfkLku y{u fkZe
Lkk¾eþwt. íkuLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu yLku íkuyku fnuþu fu Mkðo «þtMkk
yÕ÷kn {kxu Au, suýu y{Lku ynª MkwÄe ÃknkU[kzâk yLku y{u MkL{køko
Ãkk{ðkLkk Lk níkk òu yÕ÷kn y{Lku rLkËuoþ Lk fhíkku. y{khk hçkLkk
ÃkÞøktçkhku Mkk[e ðkík ÷ELku ykÔÞk níkk, yLku yðks ykðþu fu yk sÒkík
Au, suLkk ík{Lku ðkhMkËkh çkLkkðk{kt ykÔÞk Au, ÃkkuíkkLkk f{kuoLkk çkË÷k{kt.
(44) yLku sÒkíkðk¤k Lkfoðk¤kykuLku Ãkkufkhþu fu y{u yu ík{k{
ðkÞËkyku Mkk[k òuÞk su y{khk hçku y{khk MkkÚku fÞko níkk. þwt ík{u Ãký
ík{khk hçkLkk ðkÞËkyku Mkk[k òuÞk ? íkuyku fnuþu, nk. ÃkAe yuf ÃkkufkhLkkh
çktLkuLkk ðå[u Ãkkufkhþu fu yÕ÷knLke rVxfkh ÚkkÞ yíÞk[kheyku Ãkh,
(45) suyku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufíkk níkk yLku íku{kt rðf]rík þkuÄíkk níkk
yLku íkuyku ykr¾híkLkku RLfkh fhíkk níkk.
(46) yLku çktLku ðå[u yuf ykz nþu, yLku yk’hkVLkk WÃkh fux÷kf ÷kufku
nþu, suyku ËhufLku íku{Lke rLkþkLkeykuÚke yku¤¾e ÷uþu yLku íkuyku sÒkík-
ðk¤kykuLku ÃkkufkheLku fnuþu fu ík{khk Ãkh Mk÷k{íke ÚkkÞ. íkuyku nsw sÒkík{kt
Ëk¾÷ Lknª ÚkÞk nkuÞ, Ãkhtíkw íkuyku íkuLkk W{uËðkh nþu. (47) yLku ßÞkhu
Lkfoðk¤k íkhV íku{Lke Lksh Vuhððk{kt ykðþu, íkku íkuyku fnuþu fu nu y{khk
hçk ! y{Lku Mkk{u÷ Lk fhsu yk yíÞk[kheykuLke MkkÚku. (48) yLku
yk’hkVðk¤k yu ÷kufkuLku Ãkkufkhþu, su{Lku íkuyku íku{Lke rLkþkLkeykuÚke
yku¤¾íkk nþu. íkuyku fnuþu fu ík{khk fk{ Lk ykÔÞku ík{khku Mk{wËkÞ yLku
ík{khwt ÃkkuíkkLku {kuxk Mk{sðwt. (49) þwt yk s yu ÷kufku Au, su{Lkk rðþu ík{u
MkkuøktËku ¾kELku fnuíkk níkk fu yk{Lku õËkrÃk yÕ÷knLke ËÞk Lknª ÃknkU[u.
sÒkík{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku, nðu Lk ík{Lku fkuE ¼Þ Au yLku Lk ík{u Ëw:¾e Úkþku.
(50) yLku LkfoLkk ÷kufku sÒkíkðk¤kykuLku Ãkkufkhþu fu Úkkuzwtf Ãkkýe y{khk
Ãkh Lkk¾e Ëku yÚkðk yu{ktÚke su yÕ÷knu ík{Lku ¾kðkLkwt ykÃke hkÏÞwt Au. íkuyku
fnuþu fu yÕ÷knu yk çktLku ðMíkwyku RLfkh fhLkkhkyku {kxu nhk{ (yðiÄ)
fhe ËeÄe Au. (51) íkuyku su{ýu ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o)Lku ¾u÷ yLku ík{kþku
çkLkkðe ÷eÄku níkku yLku íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLku Äkufk{kt Lkk¾e hkÏÞk níkk,
çkMk yksu y{u íku{Lku ¼w÷kðe ËEþwt, su heíku íku{ýu ÃkkuíkkLkk yk rËðMkLke
{w÷kfkíkLku ¼w÷kðe ËeÄe níke yLku su{ fu íkuyku íkuyku y{khe rLkþkLkeykuLkku
RLfkh fhíkk hÌkk.
(52) yLku yk ÷kufkuLke ÃkkMku yuf yuðwt ÃkwMíkf ÷ELku ykÔÞk Aeyu
suLkuy{u ¿kkLkLkk ykÄkhu rðøkíkðkh çkLkkðu÷ Au, {køkoËþoLk yLku ËÞk
çkLkkðeLku yu ÷kufku {kxu suyku E{kLk ÷kðu. (53) þwt nðu íkuyku íkuLke hkn
òuE hÌkk Au fu ykLke nfefík ònuh ÚkE òÞ ? su rËðMku íkuLke nfefík ònuh
ÚkE sþu íkku yu ÷kufku suyku ykLku yøkkW ¼q÷e økÞk níkk, çkku÷e WXþu fu
rLk:þtf, y{khk hçkLkk ÃkÞøktçkhku MkíÞ ÷ELku ykÔÞk níkk. çkMk, nðu þwt fkuE
y{khe ¼÷k{ý fhLkkhkt Au fu íkuyku y{khe ¼÷k{ý fhu ? yÚkðk y{Lku
VheÚke ÃkkAk s {kuf÷e Ëuðk{kt ykðu, suÚke y{u íkuLkkÚke r¼Òk f{kuo fheyu,
su Ãknu÷k y{u fhíkk hÌkk níkk. íku{ýu MðÞt ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt LkkÏÞk yLku
íku{LkkÚke økq{ ÚkE økÞwt yu, suLku íkuyku ½zíkk níkk.
(54) rLk:þtf, ík{khku hçk yu s Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku A
rËðMkku{kt ÃkuËk fÞko. ÃkAe íku yþo (hks®MknkMkLk) Ãkh rçkhks{kLk ÚkÞku. íku
ykuZkðu Au hkíkLku rËðMk Ãkh, rËðMk íkuLkk ÃkkA¤ ÷køku÷ku ykðu Au Ëkuzíkku,
yLku íkuýu ÃkuËk fÞko MkqÞo yLku [tÿ yLku íkkhkyku, çkÄk ykÄeLk Au íkuLke yk¿kkLku.
ÞkË hk¾ku, íkuLkwt s fkÞo Au ÃkuËk fhðwt yLku yk¿kk ykÃkðwt. ¾qçk çkhfíkðk¤ku
Au yÕ÷kn, su {kr÷f yLku Ãkk÷Lknkh Au Mk{økú Mk]rüLkku. (55) ÃkkuíkkLkk
hçkLku Ãkkufkhku fhøkheLku ykSS MkkÚku, [wÃkfu-[wÃkfu. [ku¬Mk, íku Mke{kLkwt
WÕ÷t½Lk fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke. (56) yLku Ähíke{kt çkøkkz ÃkuËk
Lk fhku íkuLke MkwÄkhýk ÃkAe, yLku íkuLku s Ãkkufkhku ¼ÞLke MkkÚku yLku ykþkLke
MkkÚku. rLkrùíkÃkýu yÕ÷knLke ËÞk MkËTfkÞo fhLkkhkykuLke Mk{eÃk Au.
(57) yLku íku yÕ÷kn s Au, su nðkykuLku ÃkkuíkkLke ËÞkLke MkkÚku ykøk¤
¾wþ¾çkh çkLkkðeLku {kuf÷u Au. ÃkAe ßÞkhu íku (ÃkkýeÚke) ¼hu÷k ðkË¤kuLku
WXkðe ÷u Au, íkku y{u íkuLku fkuE Mkqfe s{eLk íkhV Äfu÷e ËEyu Aeyu. ÃkAe
y{u íkuLkk îkhk Ãkkýe Wíkkheyu Aeyu. ÃkAe y{u íkuLkk îkhk Ëhuf «fkhLkkt
V¤ fkZeyu Aeyu. yk s «{kýu y{u {zËkykuLku fkZeþwt, suÚke ík{u rð[kh
fhku. (58) yLku su s{eLk Mkkhe Au íkuLke WÃks Lkef¤u Au íkuLkk hçkLkk ykËuþÚke
yLku su s{eLk ¾hkçk Au íkuLke WÃks ykuAe s nkuÞ Au. yk s «{kýu y{u
rLkþkLkeyku rðr¼Òk heíku çkíkkðeyu Aeyu íku{Lkk {kxu suyku yk¼kh ÔÞõík
fhðkðk¤k Au.
(59) y{u LkqnLku íkuLke òrík íkhV {kufÕÞku. Lkqnu fÌkwt, nu {khe òríkLkk
÷kufku ! yÕ÷knLke RçkkËík (WÃkkMkLkk) fhku. íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE WÃkkMÞ
LkÚke. nwt ík{khk Ãkh yuf {kuxk rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt. (60) íkuLke òríkLkk
{kuxk ÷kufkuyu fÌkwt fu y{Lku íkku yu òuðkE hÌkwt Au fu ík{u yuf MÃkü ÃkÚk-
¼úüíkk{kt økúMík Aku. (61) Lkqnu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! {khk{kt fkuE
ÃkÚk¼úüíkk LkÚke, çkÕfu {Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞku Au Mk{økú Mk]rüLkk Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke. (62) ík{Lku ík{khk hçkLkku MktËuþ ÃknkU[kze hÌkku Awt yLku ík{khku
þw¼uåAf Awt, yLku nwt yÕ÷kn íkhVÚke yu ðkík òýwt Awt su ík{u LkÚke òýíkk.
(63) þwt ík{Lku yu ðkík Ãkh ykùÞo ÚkÞwt fu ík{khk hçkLke rþ¾k{ý ík{khk
ÃkkMku ík{khk{ktÚke s yuf ÔÞÂõík îkhk ykðe, suÚke íku ík{Lku zhkðu yLku yux÷k
{kxu fu ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu ? (64) ÃkAe íku{ýu íkuLku ¾kuxwt Xuhðe
ËeÄwt. ÃkAe y{u LkqnLku çk[kðe ÷eÄku yLku yu ÷kufkuLku Ãký suyku íkuLkk MkkÚku
Lkkifk{kt níkk yLku y{u yu ÷kufkuLku zqçkkze ËeÄk, su{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku
¾kuxe Xuhðe níke. rLk:þtf, íku ÷kufku yktÄ¤k níkk.
(65) yLku ykËLke íkhV y{u íku{Lkk ¼kE nqËLku {kufÕÞku. íku{ýu fÌkwt,
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke RçkkËík fhku. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ
LkÚke. íkku þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (66) íkuLke òríkLkk {kuxk ÷kufku, suyku RLfkh
fhe hÌkk níkk, çkkuÕÞk : y{u íkku ík{Lku çkwrØneLk Mk{Syu Aeyu yLku y{Lku
yuðwt ÷køku Au fu ík{u sqXk Aku. (67) nqËu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! nwt
çkwrØneLk LkÚke, çkÕfu nwt Mk]rüykuLkk {kr÷fLkku {kuf÷u÷ku Awt. (68) ík{Lku
ík{khk hçkLkk MktËuþkyku ÃknkU[kze hÌkku Awt yLku ík{khku rníkuåAwt Awt yLku
y{kLkíkËkh yLku rðïMkLkeÞ Awt. (69) þwt ík{Lku yu ðkík Ãkh ykùÞo Au fu
ík{khk ÃkkMku ík{khk{ktÚke s yuf ÔÞÂõík îkhk ík{khk hçkLke rþ¾k{ý ykðe,
suÚke íku ík{Lku zhkðu, yLku ÞkË fhku ßÞkhu íkuýu LkqnLke òrík ÃkAe ík{Lku íkuLkk
W¥khkrÄfkhe çkLkkÔÞk yLku fË-fkXe{kt ík{Lku fËkðh Ãký ðÄkhu çkLkkÔÞk.
nðu yÕ÷knLke f]ÃkkykuLku ÞkË fhku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku.
(70) nqËLke òríkyu fÌkwt, þwt ík{u y{khk ÃkkMku yux÷k {kxu ykÔÞk Aku
fu y{u yuf yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fheyu yLku íku{Lku Akuze ËEyu su{Lke
WÃkkMkLkk y{khk çkkÃk-ËkËk fhíkk ykÔÞk Au ? nðu ík{u su ÞkíkLkkLke Ä{fe
y{Lku ykÃke hÌkk Aku, íkuLku ÷E ykðku, òu ík{u Mkk[k Aku. (71) nqËu fÌkwt,
ík{khk Ãkh ík{khk hçk íkhVÚke yÃkrðºkíkk yLku «fkuÃk rLkÞík ÚkE [qfu÷ Au.
þwt ík{u {khk yu Lkk{ku {kxu Í½zku fhku Aku, su ík{u yLku ík{khk çkkÃk-ËkËkyu
hk¾e ÷eÄk Au, suLke yÕ÷knu fkuE MkLkË Wíkkhe LkÚke. çkMk, hkn swyku, nwt
Ãký ík{khk MkkÚku hkn òuE hÌkku Awt. (72) ÃkAe y{u çk[kðe ÷eÄk íku{Lku
yLku suyku íku{Lkk MkkÚku níkk {khe ËÞkÚke yLku yu ÷kufkuLkk {q¤ W¾kze LkkÏÞk,
suyku {khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðíkk níkk yLku {kLkíkk Lk níkk.
(73) yLku Mk{qË (òrík) íkhV y{u íku{Lkk ¼kE Mkk÷unLku {kufÕÞk.
íku{ýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke çktËøke fhku, íkuLkk rMkðkÞ
ík{khku fkuE WÃkkMÞ LkÚke. ík{khk ÃkkMku ík{khk hçk íkhVÚke yuf ¾wÕ÷e
rLkþkLke ykðe økE Au. yk yÕ÷knLke Ÿxýe ík{khk {kxu yuf rLkþkLkeLkk
YÃk{kt Au. çkMk, íkuLku Akuze Ëku fu íku ¾kÞ yÕ÷knLke Ähíke{kt, yLku íkuLku fkuE
fü Lk ÃknkU[kzòu, Lk®n íkku ík{Lku yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk ykðe Ãkfzþu.
(74) yLku ÞkË fhku, ßÞkhu yÕ÷knu ykË ÃkAe ík{Lku íku{Lkk W¥khkrÄfkhe
çkLkkÔÞk yLku ík{Lku Ähíke{kt Xufkýwt ykÃÞwt, ík{u íkuLkk {uËkLkku{kt {nu÷ku
çkLkkðku Aku yLku ÃknkzkuLku fkuíkheLku {fkLkku çkLkkðku Aku. nðu yÕ÷knLke
f]ÃkkykuLku ÞkË fhku yLku Ähíke Ãkh çkøkkz yLku WÃkÿð ÃkuËk fhíkk Lk Vhku.
(75) íku{Lke òríkLkk {kuxk ÷kufku su{ýu ½{tz fÞkuo, íku{ýu {kur{LkkuLku
fÌkwt su{Lku yþõík-yMk{Úko økýðk{kt ykðíkk níkk, þwt ík{Lku rðïkMk Au fu
Mkk÷un ÃkkuíkkLkk hçkLkku {kuf÷u÷ku Au ? íku{ýu sðkçk ykÃÞku fu y{u íkku íkuyku
su ÷ELku ykÔÞk Au íkuLkk Ãkh E{kLk hk¾eyu Aeyu. (76) íku ½{tze ÷kufku
fnuðk ÷køÞk fu y{u íkku yu ðMíkwLkku RLfkh fheyu Aeyu, suLkk Ãkh ík{u E{kLk
÷kÔÞk Aku. (77) ÃkAe íku{ýu ŸxýeLku fkÃke Lkk¾e yLku ÃkkuíkkLkk hçkLke
yk¿kkÚke Vhe økÞk, yLku íku{ýu fÌkwt, nu Mkk÷un ! òu ík{u ÃkÞøktçkh Aku íkku
yu ÞkíkLkk y{khk Ãkh ÷E ykðku suLkkÚke ík{u y{Lku zhkðíkk níkk.
(78) ÃkAe ¼qftÃku íku{Lku ÍzÃke ÷eÄk yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk ½hku{kt ŸÄk {kuZu
Ãkzu÷k hne økÞk. (79) yLku Mkk÷un yu{ fnuíkk íku{Lke ðMíkeyku{ktÚke Lkef¤e
økÞku fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! {U ík{Lku {khk hçkLkku MktËuþ ÃknkU[kze ËeÄku
yLku {U ík{khk MkkÚku ¼÷kE fhe, Ãkhtíkw ík{u þw¼®[íkfkuLku ÃkMktË LkÚke fhíkk.
(80) yLku y{u ÷qíkLku {kufÕÞku. ßÞkhu íku{ýu ÃkkuíkkLke òríkLkk ÷kufkuLku
fÌkwt, þwt ík{u ¾wÕ÷e rLk÷oßsíkkLkwt fkÞo fhku Aku, su ík{khk Ãknu÷k ËwrLkÞk{kt
fkuEyu LkÚke fÞwO. (81) ík{u †eykuLku AkuzeLku Ãkwhw»kkuÚke ÃkkuíkkLke fk{ðkMkLkk
Ãkqhe fhku Aku, çkÕfu ík{u nË Ãkkh fhe sLkkhk ÷kufku Aku. (82) Ãkhtíkw íkuLke
òríkLkku sðkçk yuLkk rMkðkÞ çkeòu fkuE Lk níkku fu ykLku ykÃkýe ðMíke{ktÚke
çknkh fkZku. yk ÷kufku {kuxk Ãkrðºkkí{k çkLku Au. (83) ÃkAe y{u çk[kðe
÷eÄk ÷qíkLku yLku íkuLkk ½hðk¤kykuLku, íkuLke ÃkíLke rMkðkÞ su ÃkkA¤ hne
sLkkhkyku{ktÚke çkLke. (84) yLku y{u íku{Lkk Ãkh ð»kko ðhMkkðe ÃkÚÚkhkuLke,
ÃkAe swyku fu fuðwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt økwLkuøkkhkuLkwt.
(85) yLku {ËÞLk íkhV y{u íku{Lkk ¼kE þwyiçkLku {kufÕÞku. íku{ýu fÌkwt,
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke çktËøke fhku, íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE
WÃkkMÞ LkÚke. ík{khk ÃkkMku ík{khk hçk íkhVÚke Ë÷e÷ ÃknkU[e [qfe Au. çkMk,
íkku÷-{kÃk Ãkqhwt fhku yLku ½xkzeLku Lk ykÃkku ÷kufkuLku íku{Lke ðMíkwyku, yLku çkøkkz
Q¼ku Lk fhku Ähíke{kt íkuLke MkwÄkhýk ÚkE økÞk ÃkAe. yk ík{khk {kxu ðÄkhu
W¥k{ Au, òu ík{u E{kLkðk¤k Aku. (86) yLku {køkkuo{kt Lk çkuMkku zhkððk
{kxu yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke ÷kufkuLku Lk hkufku, suyku íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kðe
[qõÞk Au yLku yk {køko{kt rðf]rík Lk þkuÄku, yLku ÞkË fhku ßÞkhu ík{u ¾qçk
ykuAk níkk, ÃkAe ík{Lku ðÄkhe ËeÄk, yLku swyku çkøkkz Q¼ku fhLkkhkykuLkwt
Ãkrhýk{ þwt ykÔÞwt. (87) yLku òu ík{khk{ktÚke yuf sqÚk íkuLkk Ãkh E{kLk
÷kÔÞwt Au, suLku ÷ELku {Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞku Au yLku yuf sqÚk E{kLk LkÚke
÷kÔÞwt íkku hkn swyku íÞkt MkwÄe fu yÕ÷kn ykÃkýk ðå[u rLkýoÞ fhe Ëu yLku íku
MkkiÚke ©uc rLkýoÞ fhðkðk¤ku Au.
*(88) òríkLkk {kuxk ÷kufku, suyku RLfkh fhLkkhkt níkk, íku{ýu fÌkwt
fu nu þwyiçk ! y{u ík{Lku yLku yu ÷kufkuLku suyku ík{khk MkkÚku E{kLk ÷kÔÞk
Au, y{khe ðMíke{ktÚke çknkh fkZe {qfeþwt, yÚkðk ík{u y{khk ÃktÚk{kt VheÚke
ykðe òyku. þwyiçku fÌkwt, þwt y{u yMktíkwü yLku rðhõík nkuEyu íkku Ãký ?
(89) y{u yÕ÷kn Ãkh sqX ½zLkkhk nkuEþwt òu y{u ík{khk ÃktÚk{kt ÃkkAk
Vheyu, yu ÃkAe fu yÕ÷knu y{Lku íkuLkkÚke {wÂõík ykÃke; yLku y{khkÚke yu
Mkt¼ð LkÚke fu y{u yk ÃktÚk{kt ÃkkAk ykðeyu, Ãkhtíkw yu fu yÕ÷kn, y{khku
hçk yuðwt RåAu. y{khk hçku ({kr÷f yLku Ãkk÷Lknkhu) Ëhuf ðMíkwLku ÃkkuíkkLkk
¿kkLkLkk ½uhk{kt ÷E hk¾e Au. y{u y{khk hçk Ãkh ¼hkuMkku fÞkuo. nu y{khk
hçk ! y{khk yLku y{khe òrík ðå[u MkíÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhe Ëu, íkwt MkkiÚke
W¥k{ rLkýoÞ fhðkðk¤ku Au. (90) yLku yu {kuxk ÷kufkuyu, su{ýu íkuLke
òrík{ktÚke RLfkh fÞkuo níkku, fÌkwt fu òu ík{u þwyiçkLkwt yLkwMkhý fhþku íkku
çkhçkkË ÚkE sþku. (91) ÃkAe íku{Lku ¼qftÃku ykðe Ãkfzâk. yk{, íkuyku
ÃkkuíkkLkk ½hku{kt ŸÄk ÃkzeLku hne økÞk. (92) su{ýu þwyiçkLku ¾kuxku XuhÔÞku
níkku, òýu íkuyku õÞkhuÞ yk ðMíke{kt ðMÞk s Lk níkk. su{ýu þwyiçkLku ¾kuxku
XuhÔÞku íkuyku s LkwfMkkLk{kt hÌkk. (93) íku ð¾íku þwyiçk íku{LkkÚke {kuZwt
VuhðeLku síkku hÌkku yLku fÌkwt, nu {khe òríkLkk ÷kufku ! nwt ík{Lku {khk hçkLkku
MktËuþ ÃknkU[kze [qõÞku yLku ík{khe ¼÷kE fhe [qõÞku. nðu nwt þwt yVMkkuMk
fhwt RLfkh fhLkkhkykuLkku.
(94) yLku y{u su ðMíke{kt Ãký fkuE ÃkÞøktçkh {kufÕÞku, íkuLkk hnu-
ðkMkeykuLku y{u fü yLku íkf÷eV{kt LkkÏÞk, suÚke íkuyku fhøkhu. (95) ÃkAe
y{u Ëw:¾Lku Mkw¾Úke çkË÷e LkkÏÞwt, íÞkt MkwÄe fu íku{Lku ¾qçk Mk{]rØ ykÃke yLku
íkuyku fnuðk ÷køÞk fu íkf÷eV yLku ¾wþe íkku y{khk çkkÃk-ËkËkykuLku Ãký
ÃknkU[íkk hne Au. ÃkAe y{u íku{Lku y[kLkf Ãkfze ÷eÄk yLku íkuyku íkuLke
fÕÃkLkk Ãký fhíkk Lk níkk. (96) yLku òu ðMíkeykuðk¤k E{kLk ÷kðíkk yLku
zhíkk, íkku y{u íku{Lkk WÃkh ykfkþ yLku ÄhíkeLke f]Ãkkyku ¾ku÷e Ëuíkk. Ãkhtíkw
íku{ýu ¾kuxwt XuhÔÞwt, íkku y{u íku{Lku Ãkfze ÷eÄk íku{Lkk f{kuoLkk fkhýu.
(97) ÃkAe þwt ðMíkeðk¤k íkuLkkÚke rLk¼oÞ ÚkE økÞk Au fu íku{Lkk Ãkh y{khe
ÞkíkLkk hkrºkLkk Mk{Þu ykðe òÞ ßÞkhu íkuyku Ÿ½íkk nkuÞ, (98) yÚkðk
þwt ðMíkeðk¤k íkuLkkÚke rLk¼oÞ çkLke økÞk Au fu y{khe ÞkíkLkk ykðe ÃknkU[u
íku{Lkk Ãkh rËðMk [Zâu ßÞkhu íkuy ku h{íkk nkuÞ. (99) þwt yk ÷kufku
yÕ÷knLke ÞwÂõíkykuÚke rLk®ùík çkLke økÞk Au ? çkMk, yÕ÷knLke ÞwÂõíkykuÚke
yu s ÷kufku rLk®ùík nkuÞ Au suyku Lkü Úkðkðk¤k nkuÞ.
(100) þwt rþ¾k{ý Lk {¤e íku{Lku suyku ÄhíkeLkk ðkhMk çkLku÷k Au íkuLkk
yøkkWLkk hnuðkMkeyku ÃkAe fu òu y{u RåAeyu íkku íku{Lku Ãkfze ÷Eyu íku{Lkk
økwLkkykuLku fkhýu, yLku y{u íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe ËeÄe Au, nðu íkuyku
Mk{síkk LkÚke. (101) yk yu ðMíkeyku Au, suLkku Úkkuzkuf ynuðk÷ y{u ík{Lku
Mkt¼¤kðe hÌkk Aeyu. íku{Lkk ÃkkMku y{khk ÃkÞøktçkhku rLkþkLkeyku ÷ELku
ykÔÞk, íkku yuðwt fËkrÃk Lk ÚkÞwt fu íkuyku E{kLk ÷kðu yu ðkík Ãkh suLku íkuyku
Ãknu÷k ¾kuxwt Xuhðe [qõÞk níkk. yk heíku yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLkk ÓËÞku
Ãkh {nkuh {khe Ëu Au. (102) yLku y{u íku{Lkk Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufku
ð[LkLkwt Ãkk÷Lk fhLkkhk Lk níkk yLku y{u íku{Lkk Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufkuLku
yð¿kkfkhe òuÞk.
(103) íku{Lkk ÃkAe y{u {qMkkLku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku {kufÕÞk
rVhykiLk yLku íkuLke òríkLkk MkhËkhkuLke ÃkkMku. Ãkhtí kw íku { ýu y{khe
rLkþkLkeykuLke MkkÚku yLÞkÞ fÞkuo. çkMk swyku fu çkøkkz ÃkuËk fhLkkhkykuLkku
þwt ytò{ ykÔÞku. (104) yLku {qMkkyu fÌkwt nu rVhykiLk ! nwt Mk]rüykuLkk
{kr÷f yLku Ãkk÷Lknkh íkhVÚke {kuf÷ðk{kt ykÔÞku Awt. (105) {khwt fíkoÔÞ
Au fu yÕ÷knLkk Lkk{u MkíÞ rMkðkÞ ftE Lk fnwt. nwt ík{khk ÃkkMku ík{khk hçk
íkhVÚke ¾wÕ÷e rLkþkLke ÷ELku ykÔÞku Awt. nðu íkwt {khk MkkÚku çkLke RMkhkE÷Lku
sðk Ëu. (106) rVhykiLku fÌkwt, òu ík{u fkuE rLkþkLke ÷ELku ykÔÞk Aku, íkku
íkuLku «Míkwík fhku, òu ík{u Mkk[k Aku. (107) íÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke ÷kXe Lkk¾e
ËeÄe, íkku yufkyuf íku yuf MÃkü ysøkh çkLke økE. (108) yLku íkuýu ÃkkuíkkLkku
nkÚk fkZâku íkku y[kLkf íku òuðkðk¤kykuLke Mkk{u [{fe hÌkku níkku.
(109) rVhykiLkLke òríkLkk MkhËkhkuyu fÌkwt, yk ÔÞÂõík íkku rLkÃkwý òËwøkh
Au. (110) íku RåAu Au fu ík{Lku ík{khe ¼qr{{ktÚke fkZe {qfu. (111) nðu
ík{khe þwt Mk÷kn Au ? íku{ýu fÌkwt, {qMkkLku yLku íkuLkk ¼kELku {nuík÷ ykÃkku
yLku þnuhku{kt MktËunðknfku {kuf÷e Ëku. (112) íkuyku ík{khk ÃkkMku ík{k{
rLkÃkwý òËwøkhkuLku ÷E ykðu.
(113) yLku òËwøkhku rVhykiLkLke ÃkkMku ykÔÞk. íku{ýu fÌkwt, y{Lku
RLkk{ íkku yð~Þ {¤þu òu y{u Síke sEyu ? (114) rVhykiLku fÌkwt, nk
yLku [ku¬Mk ík{u y{khk rLkfxðíkeoyku{kt Ëk¾÷ nþku. (115) òËwøkhkuyu
fÌkwt, fkt ík{u Lkk¾ku yÚkðk y{u Lkk¾eyu Aeyu. (116) {qMkkyu fÌkwt, ík{u
s Lkk¾ku. ÃkAe ßÞkhu íku{ýu LkkÏÞwt íkku ÷kufkuLke ykt¾ku Ãkh òËq fhe ËeÄwt yLku
íku{Lkk Ãkh ¼Þ ÔÞkó fhe ËeÄku yLku ¾qçk {kuxe [k÷kfeLkku ¾u÷ ¾uÕÞku.
(117) y{u {qMkkLku ykËuþ ykÃÞku fu ÃkkuíkkLke ÷kXe VUfku. íkku y[kLkf íku
øk¤ðk ÷køke su íku{ýu ½zâwt níkwt. (118) çkMk, MkíÞ ònuh ÚkE økÞwt yLku
su ftE íku{ýu çkLkkÔÞwt níkwt íku yMkíÞ ÚkELku hne økÞwt. (119) çkMk, yu ÷kufku
íÞkt s Ãkhkrsík ÚkE økÞk yLku yÃk{krLkík çkLke hÌkk. (120) yLku òËqøkhku
rMksËk{kt Ãkze økÞk. (121) íku{ýu fÌkwt, y{u E{kLk ÷kÔÞk Mk]rüykuLkk
hçk ({kr÷f yLku Ãkk÷Lknkh) Ãkh. (122) su hçk Au {qMkk yLku nkYLkLkku.
(123) rVhykiLku fÌkwt, ík{u ÷kufku {qMkk Ãkh E{kLk ÷E ykÔÞk yu Ãknu÷k
fu nwt ík{Lku ÃkhðkLkøke ykÃkwt. [ku¬Mk yk yuf »kzÞtºk Au su ík{u ÷kufkuyu
þnuh{kt yu ykþÞÚke fhe Au fu ík{u ynªLkk hnuðkMkeykuLku ynªÚke çknkh
fkZe {qfku, íkku ík{Lku n{ýkt s ¾çkh Ãkze sþu. (124) nwt ík{khk nkÚk yLku
Ãkøk rðÃkheík rËþkyuÚke fkÃkeþ, ÃkAe ík{Lku MkkiLku þq¤eyu [Zkðeþ.
(125) íku{ýu fÌkwt, y{Lku íkku y{khk hçk íkhV s ÃkkAk VhðkLkwt Au.
(126) íkwt y{Lku {kºk yux÷k {kxu Mkò ykÃkðk [knu Au fu y{khk hçkLke
rLkþkLkeyku ßÞkhu y{khk Mkk{u ykðe økE, íkku y{u E{kLk ÷E ykÔÞk. nu
hçk ! y{khk Ãkh ÄiÞoLke ð»kko fhe Ëu yLku y{Lku {]íÞw ykÃk RM÷k{ Ãkh.
(127) rVhykiLkLke òríkLkk MkhËkhkuyu fÌkwt, þwt íkwt {qMkk yLku íkuLke
òríkLku {wõík fhe ËEþ fu íkuyku Ëuþ{kt çkøkkz Vu÷kðu yLku íkLku yLku íkkhk
WÃkkMÞkuLku Akuze Ëu. rVhykiLku fÌkwt fu y{u íku{Lkk ÃkwºkkuLku {khe Lkk¾eþwt yLku
íku{Lke †eykuLku Sðtík hk¾eþwt, yLku y{u íkuLkwt ÃkqhuÃkqhwt Mkk{ÚÞo Ähkðeyu
Aeyu. (128) {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu yÕ÷knÚke {ËË {køkku yLku
ÄiÞo fhku. Ähíke yÕ÷knLke Au, íku ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLku RåAu Au íkuLku
íkuLkku ðkhMkËkh çkLkkðe Ëu Au, yLku ytíku MkV¤íkk yÕ÷knÚke zhLkkhkyku {kxu
s Au. (129) {qMkkLke òríkyu fÌkwt, y{Lku ík{khk ykðíkk Ãknu÷k Ãký
Mkíkkððk{kt ykÔÞk yLku ík{khk ykÔÞk ÃkAe Ãký. {qMkkyu fÌkwt, LkSf Au fu
ík{khku hçk Ëw~{LkLku Lkü fhe Lkk¾u yLku íku{Lke søÞkyu ík{Lku yk ¼qr{Lkk
{kr÷f çkLkkðe Ëu, ÃkAe òuEyu fu ík{u fuðk f{o fhku Aku.
(130) yLku y{u rVhykiLkðk¤kykuLku Ëw»fk¤ yLku WÃkòuLke yAík{kt
økúMík fÞko, suÚke íku{Lku çkkuÄÃkkX {¤u. (131) Ãkhtíkw ßÞkhu íku{Lkk Ãkh
¾wþnk÷e ykðíke íkku fnuíkk fu yk y{khk {kxu Au yLku òu íku{Lkk Ãkh fkuE
ykVík ykðíke íkku íkuLku {qMkk yLku íkuLkk MkkÚkeykuLkwt yþw¼ çkíkkðíkk. Mkkt¼¤ku,
íku{Lkwt Ëw¼koøÞ íkku yÕ÷knLke ÃkkMku Au, Ãkhtíkw íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku
òýíkk LkÚke. (132) yLku íku{ýu {qMkkLku fÌkwt, y{Lku òËqðþ fhðk {kxu
[knu ík{u øk{u íkux÷e rLkþkLkeyku ÷kðku, y{u ík{khk Ãkh E{kLk ÷kððkLkk
LkÚke.
(133) ÃkAe y{u íku{Lkk WÃkh íkkuVkLk {kufÕÞwt yLku íkezLkk xku¤k yLku
sqyku yLku Ëuzfkyku yLku ÷kune. yk çkÄe rLkþkLkeyku y÷øk-y÷øk çkíkkðe.
íku{ Aíkkt íku{ýu ½{tz fÞkuo yLku íkuyku økwLkuøkkh ÷kufku níkk. (134) yLku
ßÞkhu íku{Lkk Ãkh fkuE ÞkíkLkk ykðíke íkku fnuíkk, nu {qMkk ! ÃkkuíkkLkk hçkLku
y{khk {kxu Ëwyk fhku suLkku íkuýu ík{khkÚke ðkÞËku ykÃke hkÏÞku Au. òu ík{u
y{khk ÃkhÚke yk ÞkíkLkk nxkðe Ëku íkku y{u yð~Þ ík{khk Ãkh E{kLk
÷kðeþwt yLku ík{khk MkkÚku çkLke RMkhkE÷Lku sðk ËEþwt. (135) ÃkAe ßÞkhu
y{u Ëqh fhe ËEyu Aeyu íku{LkkÚke ykVíkLku Úkkuzef {wÆík {kxu, ßÞkt Auðxu
íku{Lku ÃknkU[kzðkLkk níkk, íkku yu s ð¾íku íkuyku ð[LkLku íkkuze Lkk¾u Au.
(136) ÃkAe y{u íku{Lku Mkò ykÃke yLku íku{Lku Mk{wÿ{kt zqçkkze ËeÄk,
fu{ fu íku{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe yLku íkuLkkÚke çkuÃkhðk ÚkE
økÞk. (137) yLku su ÷kufkuLku Lkçk¤k Mk{sðk{kt ykðíkk níkk íku{Lku y{u
yk ¼qr{Lkk Ãkqðo yLku Ãkrù{Lkk W¥khkrÄfkhe çkLkkðe ËeÄk, su{kt y{u çkhfík
(rLkhtíkh ðÄíke síke Mk{]rØ) {qfe níke, yLku RMkhkE÷Lke MktíkkLk Ãkh íkkhk
hçkLkwt Lkuf ð[Lk Ãkqhwt ÚkE økÞwt, yu fkhýMkh fu íku{ýu ÄiÞo Ëk¾ÔÞwt yLku y{u
rVhykiLk yLku íkuLke òríkLkwt yu çkÄwt s Lkü fhe LkkÏÞwt su íkuyku çkLkkðíkk níkk
yLku su íkuyku [Zkðíkk níkk.
(138) yLku y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku Mk{wÿLkk Ãkkh Wíkkhe ËeÄk. ÃkAe
íkuyku yuf yuðe ðMíke{ktÚke ÃkMkkh ÚkÞk su ÃkkuíkkLke {qŠíkykuLku Ãkqsíke níke.
íku{ýu {qMkkLku fÌkwt fu nu {qMkk ! y{khe WÃkkMkLkk {kxu Ãký yuf {qŠík çkLkkðe
ykÃk, suðe yk{Lke {qŠíkyku Au. {qMkkyu fÌkwt, ík{u ¾qçk y¿kkLke yLku {q¾o
÷kufku Aku. (139) yk ÷kufku su fk{{kt ÔÞMík Au, íku Lkü Úkðkðk¤wt Au yLku
yk ÷kufku su ftE fhe hÌkk Au íku yMkíÞ Au. (140) íkuýu fÌkwt, þwt nwt yÕ÷kn
rMkðkÞ fkuE yLÞ WÃkkMÞ ík{khk {kxu þkuÄwt, ßÞkhu fu íkuýu ík{Lku ík{k{
søkíkðkMkeyku Ãkh ©u»Xíkk «ËkLk fhe Au. (141) yLku ßÞkhu y{u rVhykiLk-
ðk¤kykuÚke ík{Lku {wÂõík ykÃke, su{ýu ík{Lku fXkuh ÞkíkLkk{kt Lkk¾e hkÏÞk
níkk. ík{khk ÃkwºkkuLku {khe Lkk¾íkku níkku yLku ík{khe †eykuLku Sðíke hk¾íkku
níkku yLku íku{kt ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke ík{khe {kuxe Ãkheûkk níke.
(142) yLku y{u {qMkkLku ºký hkrºkLkwt ð[Lk ykÃÞwt yLku íkuLku Ãkqhwt fÞwO
ËMk ðÄkhkLke hkrºkykuÚke, íkku íkuLkk Ãkk÷LknkhLke {wÆík [k¤eMk hkrºkyku{kt
Ãkqhe ÚkE, yLku {qMkkyu ÃkkuíkkLkk ¼kE nkYLkLku fÌkwt, {khk ÃkkA¤ ík{u {khe
òrík{kt {khwt «ríkrLkrÄíð fhòu, MkwÄkhýk fhíkk hnuòu yLku çkøkkz ÃkuËk
fhLkkhkykuLke ÃkØrík Ãkh Lk [k÷òu. (143) yLku ßÞkhu {qMkk y{khk
(rLkÄkorhík) Mk{Þu ykðe økÞku yLku íkuLkk Ãkk÷Lknkhu íkuLkkÚke ðkíkko÷kÃk fÞkuo,
íkku íkuýu fÌkwt, {Lku íkkhk ËþoLk fhkðe Ëu fu nwt íkLku òuE þfwt. Vh{kÔÞwt : ík{u
{Lku fËkrÃk òuE þfíkk LkÚke. y÷çk¥k, Ãknkz íkhV swyku, òu íku ÃkkuíkkLke
søÞkyu ÂMÚkh hne þfu íkku ík{u Ãký {Lku òuE þfþku. ÃkAe ßÞkhu íkuLkk
Ãkk÷Lknkhu Ãknkz Ãkh ÃkkuíkkLkk «fkþLku «økx fÞkuo, íkku íkuLku [qhu[qhk fhe
LkkÏÞku, yLku {qMkk çku¼kLk ÚkELku Ãkze økÞku. ÃkAe ßÞkhu ¼kLk{kt ykÔÞku íkku
çkkuÕÞku, íkwt Ãkrðºk Au, nwt íkkhk íkhV ÃkkAku VÞkuo yLku nwt Mkki«Úk{ E{kLk
÷kðLkkh Awt.
(144) yÕ÷knu Vh{kÔÞwt, nu {qMkk ! {U ÷kufku Ãkh ík{Lku {khe ÃkÞøktçkhe
yLku {khe ðkýe îkhk ÃkMktË fhe ÷eÄk. çkMk, nðu ÷ku su ftE {U ík{Lku «ËkLk
fhu÷ Au, yLku f]ík¿k ÷kufku{ktÚke çkLkku. (145) yLku y{u íkuLkk {kxu íkgeyku
Ãkh Ëhuf «fkhLke rþ¾k{ý yLku rðøkík ÷¾e ËeÄe. çkMk, íkuLku {sçkqíkeÚke
Ãkfzku yLku ÃkkuíkkLke òríkLku ykËuþ ykÃkku fu íkuLkk MkkiÚke W¥k{ yÚkoLkwt yLkwMkhý
fhu. xqtf Mk{Þ{kt s ík{Lku yð¿kkfkheykuLkwt ½h çkíkkðeþ.
(146) nwt {khe rLkþkLkeykuÚke yk ÷kufkuLku Vuhðe Lkk¾eþ, suyku
Ähíke{kt Lkknf (yLkwr[ík) ½{tz fhu Au, yLku òu íkuyku Ëhuf «fkhLke
rLkþkLkeyku òuE ÷uþu íkku Ãký íkuLkk Ãkh E{kLk Lknª ÷kðu, yLku òu íkuyku
MkL{køkoLku òuE ÷uþu íkku Ãký Lknª yÃkLkkðu yLku òu Ëw{koøko yLku ÃkÚk¼úüíkkLkku
{køko òuþu íkku íkuLku yÃkLkkðþu. ykðw t yu fkhýu Au fu íku{ ýu y{khe
rLkþkLkeykuLku yLku ykr¾hík (Ãkh÷kufLkk SðLk)Lku ¾kuxk XuhÔÞk yLku íkuLkk
íkhVÚke ÃkkuíkkLku økkVu÷ hkÏÞk. (147) yLku su{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku
yLku Ãkh÷kufLke {w÷kfkíkLku ¾kuxe Xuhðe, íku{Lkkt f{kuo ÔÞÚko ÚkE økÞk yLku
íkuyku çkË÷k{kt yu s {u¤ðþu su íkuyku fhíkk níkk.
(148) yLku {qMkkLke òríkyu íkuLkk ÃkkA¤ ÃkkuíkkLkk ½huýkykuÚke yuf
ðkAhzwt çkLkkÔÞwt. yuf Äz su{ktÚke çk¤ËLkku yðks Lkef¤íkku níkku. þwt íku{ýu
LkÚke òuÞwt fu íkuyku Lk íku{LkkÚke çkku÷u Au yLku Lk fkuE {køko çkíkkðu Au. íkuLku
íku{ýu WÃkkMÞ çkLkkðe ÷eÄku yLku íkuyku ¾qçk yíÞk[khe níkk. (149) yLku
ßÞkhu íkuyku ÃkMíkkÞk yLku íku{ýu yLkw¼ÔÞwt fu íkuyku ÃkÚk¼úüíkk{kt Ãkze økÞk
níkk, íkku íku{ýu fÌkwt, òu y{khk Ãkk÷Lknkhu y{khk Ãkh ËÞk Lk fhe yLku
y{Lku {kV Lk fÞko, íkku [ku¬Mk y{u Lkü ÚkE sEþwt. (150) yLku ßÞkhu
{qMkk Ëw:¾ yLku økwMMkk{kt ¼hkÞu÷ku ÃkkuíkkLke òrík íkhV ÃkkAku VÞkuo íkku íkuýu
fÌkwt, ík{u {khk ÃkAe {khwt ¾qçk ¾hkçk «ríkrLkrÄíð fÞwO. þwt ík{u ík{khk
Ãkk÷LknkhLkk ykËuþ Ãknu÷k s Wíkkð¤ fhe ÷eÄe, yLku íkuýu íkgeyku Lkk¾e
ËeÄe yLku ÃkkuíkkLkk ¼kELkwt {kÚkwt ÃkfzeLku íkuLku ÃkkuíkkLke íkhV ¾U[ðk ÷køÞku.
nkYLku fÌkwt, yu {khe {kíkkLkk Ãkwºk ! ÷kufkuyu {Lku Ëçkkðe ËeÄku yLku LkSf
níkwt fu {Lku {khe Lkk¾u. çkMk, íkwt Ëw~{LkkuLku {khk Ãkh nMkðkLke íkf Lk ykÃk
yLku {Lku yíÞk[kheykuLke MkkÚku Mkk{u÷ Lk fh. (151) {qMkkyu fÌkwt, nu {khk
hçk ! {kV fhe Ëu {Lku yLku {khk ¼kELku yLku y{Lku ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷
Vh{kð yLku íkwt MkkiÚke ðÄkhu ËÞk¤w Au.
(152) rLk:þtf, su ÷kufkuyu ðkAhzkLku WÃkkMÞ çkLkkÔÞku, íku{Lku íku{Lkk
hçkLkku «fkuÃk ÃknkU[þu yLku yÃk{kLk ËwrLkÞkLkk SðLk{kt, yLku y{u ykðku
s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu sqX ½zðkðk¤kykuLku. (153) yLku su ÷kufkuyu
Ëw»f]íÞku yk[Þko, yLku íkuLkk ÃkAe íkkiçkk (ÃkùkíkkÃk) fÞkuo yLku E{kLk ÷kÔÞk,
íkku rLk:þtf íkuLkk ÃkAe íkkhku hçk ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(154) yLku ßÞkhu {qMkkLkku økwMMkku Xtzku Ãkzâku, íkku íkuýu íkgeyku WXkðe
÷eÄe yLku su íku{kt ÷ÏÞwt níkwt íku{kt {køkoËþoLk yLku ËÞk níke yu ÷kufku {kxu
suyku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke zhu Au. (155) yLku {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLkk
rMk¥kuh {kýMkkuLku rLkÞwõík fÞko Mk{Þ {kxu, ÃkAe ßÞkhu íku{Lku ¼qftÃku Ãkfze
÷eÄk, íkku {qMkkyu fÌkwt, nu {kr÷f ! òu íkwt RåAu íkku Ãknu÷k s íku{Lku Lkü fhe
Ëuíkku yLku {Lku Ãký. þwt íkwt y{Lku yuðk fk{ {kxu Lkü fheþ, su y{khk{ktÚke
{q¾o ÷kufkuyu fÞwO. yk çkÄe íkkhk íkhVÚke Ãkheûkk Au, íkwt suLku RåAu ÃkÚk¼úü
fhe Ëu yLku suLku RåAu {køkoËþoLk «ËkLk fhu. íkwt s y{khku Mknkhku Au. çkMk,
y{Lku {kV fhe Ëu yLku y{khk Ãkh ËÞk fh, íkwt MkkiÚke Mkkhku {kV fhðkðk¤ku
Au. (156) yLku y{khk {kxu yk ËwrLkÞk{kt Ãký ¼÷kE ÷¾e Ëu yLku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký. y{u íkkhk íkhV Ãk÷xeyu Aeyu. yÕ÷knu fÌkwt,
nwt {khe ÞkíkLkk íkuLkk Ãkh s Lkk¾wt Awt suLkk Ãkh RåAwt Awt yLku {khe ËÞk Mkk{u÷
Au Ëhuf ðMíkw{kt. çkMk, nwt íkuLku ÷¾e ËEþ íku{Lkk {kxu suyku zh hk¾u Au yLku
Ífkík yËk fhu Au yLku y{khe rLkþkLkeyku Ãkh E{kLk ÷kðu Au.
(157) su ÷kufku yLkwMkhý fhþu yk ÃkÞøktçkhLkwt su ‘WB{e’ (rLkhûkh)
Au, suLku yk ÷kufku ÃkkuíkkLkk íÞkt íkkihkík yLku $rs÷{kt swyu Au. íku íku{Lku
¼÷kELke yk¿kk fhu Au yLku íku{Lku çkqhkEÚke hkufu Au yLku íku{Lkk {kxu Ãkrðºk
ðMíkwyku òEÍ (ðiÄ) Xhkðu Au yLku yÃkrðºk ðMíkwyku nhk{ (yðiÄ) fhu Au
yLku íku{Lkk ÃkhÚke yu çkkus yLku «ríkçktÄku Ëqh fhu Au su íku{Lkk Ãkh níkk. çkMk,
su ÷kufku ykLkk Ãkh E{kLk ÷kðu yLku su{ýu íku{Lkku ykËh fÞkuo yLku íku{Lke
MknkÞíkk fhe yLku yu ‘Lkqh’ («fkþ)Lkwt yLkwMkhý fÞwO su íkuLkk MkkÚku yðíkrhík
fhðk{kt ykðu÷ Au, íkku yk s ÷kufku MkV¤íkk Ãkk{ðkðk¤k Au.
(158) fnku, nu ÷kufku ! rLk:þtf nwt yÕ÷knLkku ÃkÞøktçkh Awt ík{khk MkkiLke
íkhV, suLke Mk¥kk yLku hkßÞ Au ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt. yu s SðLk ykÃku
Au yLku yu s {]íÞw ykÃku Au. çkMk, E{kLk ÷kðku yÕ÷kn Ãkh yLku íkuLkk ‘WB{e’
ÃkÞøktçkh Ãkh, su E{kLk hk¾u Au yÕ÷kn yLku íkuLke ðkýe Ãkh yLku íkuLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhku, suÚke ík{u MkL{køko Ãkk{ku. (159) yLku {qMkkLke òrík{kt
yuf sqÚk yuðwt Ãký Au su MkíÞ yLkwMkkh {køkoËþoLk fhu Au yLku íkuLkk yLkwMkkh
s LÞkÞ fhu Au.
(160) yLku y{u íku{Lku çkkh Ãkrhðkhku{kt ðnU[eLku íku{Lku y÷øk-y÷øk
Mk{qn çkLkkðe ËeÄk, yLku ßÞkhu {qMkkLke òríkyu Ãkkýe {ktøÞwt, íkku y{u {qMkkLku
ykËuþ {kufÕÞku fu V÷kýk ¾zf Ãkh ÃkkuíkkLke ÷kXe {khku, íkku íkuLkkÚke çkkh
Íhýk Vqxe LkeféÞk. Ëhuf Mk{qnu ÃkkuíkkLkk {kxu ÃkeðkLkk ÃkkýeLkwt MÚkkLk òýe
÷eÄwt, yLku y{u íku{Lkk Ãkh ðkË¤kuLkku AktÞzku fÞkuo yLku íku{Lkk Ãkh ‘{Lk’
yLku ‘Mk÷ðk’ WíkkÞko. ¾kyku Ãkrðºk ðMíkwyku{ktÚke, su y{u ík{Lku «ËkLk
fhe Au, yLku íku{ýu y{khwt ftE LkÚke çkøkkzâwt, çkÕfu MðÞt ÃkkuíkkLkwt s LkwfMkkLk
fhíkk hÌkk. (161) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykÔÞwt fu yk ðMíke{kt sELku
ðMke òyku. íku{kt ßÞktÚke RåAku ¾kyku yLku fnku, y{Lku {kV fhe Ëu yLku
Ëhðkò{kt ÍqfeLku Ëk¾÷ Úkkyku, y{u ík{khe ¼q÷kuLku {kV fhe ËEþwt. y{u
¼÷kE fhLkkhkykuLku ¾qçk ðÄkhu ykÃkeyu Aeyu. (162) ÃkAe íku{ktÚke
yíÞk[kheykuyu çkË÷e LkkÏÞku çkeòu þçË, íkuLkk rMkðkÞ su íku{Lku fnuðk{kt
ykðu÷ níkku. ÃkAe y{u íku{Lkk Ãkh ykfkþ{ktÚke ÞkíkLkk {kuf÷e, yux÷k {kxu
fu íkuyku yíÞk[kh fhíkk níkk.
(163) yLku íku{Lku yu ðMíkeLkku ynuðk÷ ÃkqAku, su LkËeLkk rfLkkhu níke.
ßÞkhu íkuyku ‘Mkçík’ (þrLkðkh)Lkwt WÕ÷t½Lk fhíkk níkk. ßÞkhu íku{Lkk MkçíkLkk
rËðMku íku{Lke {kA÷eyku ÃkkýeLkk WÃkh ykðíke yLku su rËðMku Mkçík Lk nkuÞ
íkku Lk ykðíke. íku{Lke Ãkheûkk y{u yk heíku fhe, yux÷k {kxu fu íkuyku yð¿kk
fhe hÌkk níkk. (164) yLku ßÞkhu íku{Lkk Ãkife yuf sqÚku fÌkwt fu ík{u yuðk
÷kufkuLku fu{ rþ¾k{ý fhku Aku, su{Lku yÕ÷kn Lkü fhðkðk¤ku Au yÚkðk
íku{Lku fXkuh ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Au. íku{ýu fÌkwt, ík{khk hçkLkk Mkk{u ykhkuÃk
Wíkkhðk {kxu yLku yux÷k {kxu fu fËk[ íkuyku zhu.
(165) ÃkAe ßÞkhu íku{ýu ¼w÷kðe ËeÄe yu ðMíkwyku, su íku{Lku ÞkË
Ëuðzkððk{kt ykðe níke, íkku y{u yu ÷kufkuLku çk[kðe ÷eÄk suyku çkqhkEÚke
hkufíkk níkk yLku yu ÷kufkuLku, su{ýu ÃkkuíkkLkk «kýku Ãkh yíÞk[kh fÞkuo, yuf
fXkuh ÞkíkLkk{kt Ãkfze ÷eÄk, yux÷k {kxu fu íkuyku yð¿kk fhíkk níkk.
(166) ÃkAe ßÞkhu íkuyku ðÄðk ÷køÞk yu fkÞo{kt, suLkkÚke íku{Lku hkufðk{kt
ykÔÞk níkk, íkku y{u íku{Lku fÌkwt fu yÃk{krLkík ðktËhk çkLke òyku.
(167) yLku ßÞkhu ík{khk Ãkk÷Lknkhu yu÷kLk fhe ËeÄwt fu íku ÞnqËeyku
Ãkh fÞk{íkLkk rËðMk MkwÄe yð~Þ yuðk ÷kufku {kuf÷íkku hnuþu, suyku íku{Lku
yíÞtík ¾hkçk ÞkíkLkk ykÃku. rLk:þtf, íkkhku hçk sÕËe Mkò ykÃkðkðk¤ku Au,
yLku rLk:þtf íkkhku hçk ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (168) yLku y{u íku{Lku
sqÚk-sqÚk fheLku Ähíke{kt rð¼krsík fhe ËeÄk. íku{ktÚke y{wf ÷kufku MkËk[khe
Au yLku íku{ktÚke fux÷kf íkuLkkÚke r¼Òk, yLku y{u íku{Lke Ãkheûkk fhe Mkkhe
ÂMÚkríkÚke yLku ¾hkçk ÂMÚkríkÚke, suÚke íkuyku yxfe òÞ.
(169) ÃkAe íku{Lkk ÃkkA¤ yuðkt ¾hkçk-ÃkkÃke ÷kufku ykÔÞk, suyku
økútÚkLkk W¥khkrÄfkhe çkLÞk. íkuyku yk ËwrLkÞkLke s {k÷{¥kk Mk{uxu Au, yLku
fnu Au fu y{Lku [ku¬Mk {kV fhe Ëuðk{kt ykðþu, yLku òu ykðe s {k÷{¥kk
VheÚke íku{Lkk Mkk{u ykðu, íkku íkuLku ÷E ÷uþ.u þwt íku{LkkÚke økútÚk{kt ð[Lk ÷uðk{kt
Lk níkwt ykÔÞwt fu íkuyku yÕ÷knLkk Lkk{u MkíÞ rMkðkÞ fkuE yLÞ ðkík Lknª
fnu, yLku íku{ýu ðktåÞwt Au su ftE íku{kt ÷¾u÷wt Au, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt
½h W¥k{ Au zhðkðk¤kyku {kxu, þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ? (170) yLku su
÷kufku yÕ÷knLkk økútÚkLku {sçkqíkeÚke Ãkfzu Au yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu Au,
rLk:þtf y{u MkwÄkhýk fhLkkhkykuLkku çkË÷ku ÔÞÚko Lknª fheyu. (171) yLku
ßÞkhu y{u ÃknkzLku íku{Lkk WÃkh WXkÔÞku, òýu fu íku AºkAkÞk Au, yLku íku{ýu
yLkw{kLk fÞwO fu íku íku{Lkk Ãkh ykðe Ãkzþu. Ãkfzku yu ðMíkwLku su y{u ík{Lku
«ËkLk fhe Au {sçkqíkeÚke, yLku ÞkË hk¾ku su íku{kt Au, suÚke ík{u çk[e þfku.
(172) yLku ßÞkhu íkkhk hçku («¼w-Ãkk÷Lknkhu) ykË{Lkk MktíkkLkkuLke
ÃkeX{ktÚke íku{Lke MktíkríkLku fkZe yLku íku{Lku Mkkûke XhkÔÞk MðÞt íku{Lkk WÃkh,
þwt nwt ík{khku hçk LkÚke ? íku{ýu fÌkwt, nk, y{u Mðefkh fheyu Aeyu. yk yux÷k
{kxu ÚkÞwt fu õÞktf ík{u fÞk{íkLkk rËðMku fnuðk ÷køkku fu y{Lku íkku ykLke ¾çkh
s Lk níke, (173) yÚkðk fnuðk ÷køkku fu y{khk çkkÃk-ËkËkyu Ãknu÷k rþfo
fÞwO níkwt yLku y{u íku{Lkk ÃkAe íku{Lkk ðtþ{ktÚke ÚkÞk. íkku þwt íkwt y{Lku Lkü
fheþ yu fkÞo {kxu su Ëw»f{eoykuyu fÞwO. (174) yLku yk heíku y{u y{khe
rLkþkLkeyku ¾ku÷eLku ðýoðeyu Aeyu, suÚke íkuyku ÃkkAk ð¤u.
(175) yLku íku{Lku yu ÔÞÂõíkLkku ynuðk÷ Mkt¼¤kðku, suLku y{u y{khe
ykÞíkku ykÃke níke, íkku íku íkuLkkÚke Lkef¤e ¼køÞku. çkMk, þiíkkLk íkuLkk ÃkkA¤
÷køke økÞku yLku íku ÃkÚk¼úü ÷kufku{ktÚke ÚkE økÞku. (176) yLku òu y{u
RåAíkk íkku íkuLku yk ykÞíkku îkhk Wå[íkk «ËkLk fhíkk, Ãkhtíkw íku íkku s{eLk
MkkÚku [kUxeLku hne økÞku yLku ÃkkuíkkLke {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý fhðk ÷køÞku.
çkMk, íkuLkwt WËknhý fqíkhk suðwt Au fu òu íkwt íkuLkk Ãkh çkkus ÷kËu íkku Ãký nktVu
yLku òu Akuze Ëu íkku Ãký nktVu. yk WËknhý yu ÷kufkuLkwt Au su{ýu y{khe
rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe. íkuÚke, ík{u yk ynuðk÷ íku{Lku Mkt¼¤kðku, suÚke
íkuyku rð[khu. (177) fuðwt ¾hkçk WËknhý Au yu ÷kufkuLkwt, suyku y{khe
rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðu Au yLku íkuyku ÃkkuíkkLkwt s LkwfMkkLk fhíkk hÌkk.
(178) yÕ÷kn suLku {køko çkíkkðu, yu s {køko Ãkk{ðkðk¤ku nkuÞ Au yLku
suLku íku ¼xfkðe Ëu, íkku íku s LkwfMkkLk WXkðLkkh Au.
(179) yLku y{u rsÒkkíkku yLku {Lkw»Þku{ktÚke ½ýk ÷kufkuLku snÒk{ {kxu
ÃkuËk fÞko Au. íku{Lkkt ÓËÞ Au suLkkÚke íkuyku Mk{síkk LkÚke, íku{Lke ykt¾ku Au
suLkkÚke íkuyku òuíkk LkÚke, íku{Lkkt fkLk Au íkuLkkÚke íkuyku Mkkt¼¤íkk LkÚke. íkuyku
yuðkt Au òýu [kuÃkøkk Ãkþwyku, çkÕfu íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu ¼xfu÷k. yk s ÷kufku
økkVu÷ Au. (180) yLku yÕ÷kn {kxu s Au çkÄkt Mkkhk Lkk{. çkMk, íkuLkkÚke
s íkuLku Ãkkufkhku yLku yu ÷kufkuLku Akuze Ëku, suyku íkuLkk Lkk{ku{kt rðf]rík fhu Au.
íkuyku çkË÷ku {u¤ðeLku hnuþu ÃkkuíkkLkkt f{kuoLkku. (181) yLku y{u su{Lku ÃkuËk
fÞko Au íku{ktÚke yuf sqÚk yuðwt Au su MkíÞ yLkwMkkh {køkoËþoLk fhu Au yLku MkíÞ
yLkwMkkh rLkýoÞ fhu Au. (182) yLku su ÷kufkuyu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe
Xuhðe, y{u íku{Lku Äe{u-Äe{u Ãkfzeþwt yuðe søÞkÚke ßÞktÚke íku{Lku fÕÃkLkk
Ãký Lknª nkuÞ. (183) yLku nwt íku{Lku Äfu÷e Ëô Awt, rLk:þtf {khe [k÷ ¾qçk
{sçkqík Au.
(184) þwt yk ÷kufkuyu rð[kh LkÚke fÞkuo fu íku{Lkk MkkÚke (ÃkÞøktçkh)Lku
fkuE WL{kË LkÚke, íku íkku MÃkü zhkðLkkh Au. (185) þwt íku{ýu ykfkþku yLku
ÄhíkeLke ÔÞðMÚkk Ãkh árüÃkkík LkÚke fÞkuo yLku su ftE yÕ÷knu ÃkuËk fhu÷ Au
Ëhuf ðMíkwÚke, yLku yu ðkík Ãkh fu Mkt¼ð Au fu íku{Lke {wÆík LkSf ykðe økE
nkuÞ. nðu íkuLkk ÃkAe íkuyku fE ðkík Ãkh E{kLk ÷kðþu ? (186) suLku yÕ÷kn
¼xfkðe Ëu íkuLku fkuE {køko çkíkkðLkkh LkÚke, yLku íku íku{Lku rðÿkun{kt s ¼xfíkk
Akuze Ëu Au. (187) íkuyku ík{Lku fÞk{ík rðþu ÃkqAu Au fu íku õÞkhu ykðþu.
fnku, íkuLkwt ¿kkLk íkku {khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku Au. yu s íkuLkk Mk{Þu íkuLku
«økx fhþu. íku ¼khu ÚkE hne Au ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt. íku ßÞkhu ík{khk
Ãkh ykðþu, íkku y[kLkf ykðe sþu. íkuyku ík{Lku (yuðe heíku) ÃkqAu Au òýu
fu ík{u íkuLke þkuÄ fhe [qõÞk Aku. fnku, íkuLkwt ¿kkLk çkMk yÕ÷knLke s ÃkkMku
Au. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (188) fnku, nwt {kr÷f LkÚke
{khe òíkLke ¼÷kELkku yLku Lk çkqhkELkku, Ãkhtíkw yÕ÷kn su RåAu, yLku òu
nwt økiçk (yá~Þ, Ãkhkuûk)Lku òýíkku nkuík íkku ½ýk VkÞËkyku {khk {kxu «kó
fhe ÷uíkku yLku {Lku fkuE LkwfMkkLk Lk ÃknkU[íkwt. nwt íkku {kºk yuf zhkðLkkh yLku
¾wþ¾çkh Mkt¼¤kðLkkh Awt yu ÷kufku {kxu suyku {khe ðkík {kLku.
(189) yu s Au, suýu ík{Lku ÃkuËk fÞko yuf SðÚke yLku íkuLkkÚke s
çkLkkÔÞwt íkuLkwt òuzwt, suÚke íkuLkk ÃkkMku þktrík yLku Mktíkku»k «kó fhku. ÃkAe ßÞkhu
Ãkwhw»ku †eLku Zktfe ÷eÄe, íkku íkuLku yuf n¤ðku øk¼o hne økÞku. ÃkAe íku íkuLku ÷ELku
Vhíke hne. ÃkAe ßÞkhu íku ¼khu ÚkE økE íkku çktLkuyu {¤eLku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) yÕ÷knÚke Ëwyk fhe – òu íkU y{Lku íktËwhMík MktíkkLk ykÃÞwwt íkku
y{u íkkhk þw¢økwÍkh (f]ík¿k, yk¼khe) hneþwt. (190) Ãkhtíkw yÕ÷knu íku{Lku
íktËwhMík MktíkkLk ykÃke íkku íkuýu «ËkLk fhu÷ ðMíkw{kt çkeòykuLku íkuLkku (yÚkkoíkT
yÕ÷knLkku) ¼køkeËkh Xhkððk ÷køÞk. yÕ÷kn Mkðkuoå[ yLku Ãkh Au yk
yLkufuïhðkËe ðkíkkuÚke su yk ÷kufku fhu Au. (191) þwt íkuyku ¼køkeËkh çkLkkðu
Au yuðkykuLku suyku fkuE ðMíkw ÃkuËk fhíkk LkÚke, çkÕfu íkuyku MðÞt MksoLk Au.
(192) yLku Lk íkuyku fkuEÃký «fkhLke íku{Lke {ËË fhe þfu Au yLku Lk íkuyku
ÃkkuíkkLke {ËË fhe þfu Au. (193) yLku òu ík{u íku{Lku {køkoËþoLk {kxu Ãkkufkhku
íkku íkuyku ík{khku Ãkkufkh Mkkt¼¤þu Ãký Lknª. [knu ík{u íku{Lku Ãkkufkhku fu ík{u
{kiLk hnku, çkÄwt Mkh¾wt Au. (194) su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku,
íkuyku ík{khk suðkt s çktËkyku (ËkMk, MksoLkku) Au. çkMk, ík{u íku{Lku Ãkkufkhku,
íkuyku ík{Lku sðkçk ykÃku, òu ík{u Mkk[k Aku.
(195) þwt íku{Lkkt Ãkøk Au fu íkuLkkÚke [k÷u ? þwt íku{Lkkt nkÚk Au fu íkuLkkÚke
Ãkfzu ? þwt íku{Lku ykt¾ku Au fu íkuLkkÚke swyu ? þwt íku{Lku fkLk Au fu íkuLkkÚke
Mkkt¼¤u ? fnku, ík{u ík{khk ¼køkeËkhkuLku çkku÷kðku. ÃkAe ík{u ÷kufku {khk
rðhwØ ÞwÂõíkyku fhku yLku {Lku {nuík÷ Lk ykÃkku. (196) rLkrùíkÃkýu {khku
fkÞoMkkÄf yÕ÷kn Au, suýu økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au yLku íku fk{ çkLkkðu Au
Lkuf çktËkykuLkwt. (197) yLku su{Lku ík{u Ãkkufkhku Aku, íkuLkk rMkðkÞ, íkuyku Lk
ík{khe {ËË fhe þfu Au yLku Lk ÃkkuíkkLke s {ËË fhe þfu Au. (198) yLku
òu ík{u íku{Lku {køko íkhV Ãkkufkhku íkku íkuyku ík{khe ðkík Lknª Mkkt¼¤u yLku
ík{Lku Ëu¾kÞ Au fu íkuyku ík{khk íkhV òuE hÌkk Au, Ãkhtíkw íkuyku ftE LkÚke òuíkk.
(199) Ëhøkwsh fhku, ¼÷kELkku ykËuþ ykÃkku yLku y¿kkLkeykuÚke Lk
WÕkÍku. (200) yLku òu ík{Lku fkuE ðMkðMkku (þtfk-fwþtfk) þiíkkLk íkhVÚke
ykðu, íkku yÕ÷knLkwt þhý {ktøkku. rLk:þtf, íku Mkkt¼¤ðkðk¤ku, òýðkðk¤ku
Au. (201) su ÷kufku zh hk¾u Au (íku{Lke ÂMÚkrík yu nkuÞ Au fu), ßÞkhu Ãký
þiíkkLkLkk «¼kðÚke fkuE ¾hkçk rð[kh íku{Lku MÃkþeo òÞ Au, íkku íkuyku íkhík
s Mk[uík ÚkE òÞ Au yLku ÃkAe yu s ð¾íku íku{Lku Mk{s ykðe òÞ Au.
(202) yLku suyku þiíkkLkLkk ¼kE Au, íku íku{Lku ÃkÚk¼úüíkk{kt ¾U[eLku ÷E
òÞ Au, ÃkAe íkuyku fkuE fMkh çkkfe LkÚke hk¾íkk.
(203) yLku ßÞkhu ík{u íku{Lkk Mkk{u fkuE rLkþkLke ([{ífkh) LkÚke
÷kðíkk, íkku íkuyku fnu Au fu fu{ Lk ík{u ftE AktxeLku Lk ÷kÔÞk ÃkkuíkkLkk íkhVÚke.
fnku, nwt íkku íkuLkwt yLkwMkhý fhwt Awt su {khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke
{khk Ãkh ðne (rËÔÞ «fkþLkk) fhðk{kt ykðu Au. yk MkqÍçkqÍLke ðkíkku Au
ík{khk hçk íkhVÚke yLku {køkoËþoLk yLku ËÞk Au yu ÷kufku {kxu suyku E{kLk
hk¾u Au. (204) yLku ßÞkhu fwykoLk ÃkZðk{kt ykðu, íkku íkuLku æÞkLkÚke Mkkt¼¤ku
yLku {kiLk hnku, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu. (205) yLku ÃkkuíkkLkk
hçkLkwt Mkðkh-Mkkts M{hý fhíkk hnku rË÷{kt ykSS yLku ¼ÞLke MkkÚku yLku
Äe{k yðksÚke, yLku yuðk ÷kufku ÃkifeLkk Lk ÚkE òyku suyku økV÷ík{kt Ãkzu÷k
Au. (206) su (Vrh~íkkyku) íkkhk hçkLke ÃkkMku Au, íkuyku íkuLke RçkkËík
(WÃkkMkLkk)Úke ½{tz LkÚke fhíkk, yLku íkuyku íkuLke Ãkrðºk òíkLku ÞkË fhu Au
yLku íkuLku s rMksËku (ËtzðíkT) fhu Au.
–•–
Ãkkhk-9 [192] Mkqh: y÷ yLVk÷ (8)
8. Mkqh: y÷-yLVk÷
(1) íkuyku ík{Lku ‘yLVk÷’ (ÞwØÃkùkíkT {¤u÷ {k÷-Mkk{økúe) rðþu ÃkqAu
Au. fnku fu yLVk÷ yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkk Au. íkuÚke ík{u ÷kufku
yÕ÷knÚke zhku yLku ÃkkuíkkLkk ÃkhMÃkhLkk MktçktÄkuLke MkwÄkhýk fhku yLku yÕ÷kn
yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yLkwMkhý fhku, òu ík{u E{kLk hk¾ku Aku. (2) E{kLk-
ðk¤k íkku íkuyku Au fu ßÞkhu yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷uðk{kt ykðu íkku íku{Lkkt ÓËÞ
ÄúwS òÞ yLku ßÞkhu yÕ÷knLke ykÞíkku íku{Lkk Mkk{u ÃkZðk{kt ykðu íkku íku
íku{Lkk E{kLkLku ykuh ðÄkhe Ëu Au yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)
Ãkh ¼hkuMkku fhu Au. (3) íkuyku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhu Au yLku su ftE y{u íku{Lku
ykÃÞwt Au íku{ktÚke ¾[o fhu Au. (4) yk s ÷kufku ¾hk E{kLkðk¤k Au. íku{Lkk
{kxu íku{Lkk hçkLke ÃkkMku (Wå[) Ëhßòyku yLku {økrVhík ({kVe yLku {wÂõík)
Au yLku íku{Lkk {kxu «ríkrcík ykSrðfk Au.
(5) su{ fu ík{khk hçku ík{Lku MkíÞLke MkkÚku ½hÚke çknkh fkZâk, yLku
E{kLkðk¤kyku{ktÚke yuf sqÚkLku yk ÃkMktË Lk ykÔÞwt. (6) íkuyku yk MkíÞLkk
{k{÷k{kt ík{khk MkkÚku rððkË fhe hÌkk níkk, íku ònuh ÚkE økÞwt nkuðk Aíkkt,
òýu fu íku{Lku {]íÞw íkhV nktfðk{kt ykðe hÌkk Au òýe-òuELku. (7) yLku
ßÞkhu yÕ÷kn ík{Lku ð[Lk ykÃke hÌkku níkku fu çku Mk{qnku{ktÚke yuf ík{Lku
{¤e sþu, yLku ík{u RåAíkk níkk fu su{kt fktxku Lk ðkøku íku ík{Lku {¤u, yLku
yÕ÷kn RåAíkku níkku fu íku MkíÞLkwt MkíÞ nkuðwt Mkkrçkík fhe Ëu ÃkkuíkkLke ðkýeÚke
yLku RLfkh fhLkkhkykuLkk {q¤ W¾kze Lkk¾u, (8) suÚke MkíÞ, MkíÞ ÚkELku
hne òÞ yLku yMkíÞ, yMkíÞ çkLkeLku hne òÞ, [knu økwLkuøkkhkuLku íku øk{u
íkux÷wt yr«Þ nkuÞ.
(9) ßÞkhu ík{u ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke VrhÞkË fhe hÌkk níkk, íkku íkuýu
ík{khe VrhÞkË Mkkt¼¤e fu nwt ík{khe {ËË {kxu yuf nòh Vrh~íkkyku
÷økkíkkh {kuf÷e hÌkku Awt. (10) yLku yk yÕ÷knu {kºk yux÷k {kxu fÞwO,
suÚke ík{khk {kxu ¾wþ¾çkh nkuÞ yLku yux÷k {kxu fu ík{khkt ÓËÞ íkuLkkÚke
Mktíkwü ÚkE òÞ, yLku {ËË íkku yÕ÷kn ÃkkMkuÚke s ykðu Au. [ku¬Mk, yÕ÷kn
«¼wíðþk¤e Au, znkÃkýðk¤ku Au. (11) ßÞkhu yÕ÷knu ík{khk Ãkh Ÿ½
Lkk¾e ËeÄe ÃkkuíkkLkk íkhVÚke ík{khe þktrík {kxu yLku ykfkþ{ktÚke ík{khk
Ãkh Ãkkýe WíkkÞwO fu íkuLkk îkhk íku ík{Lku Ãkrðºk fhu yLku ík{khkÚke þiíkkLkLke
yÃkrðºkíkkLku Ëqh fhe Ëu yLku ík{khk ÓËÞkuLku {sçkqík fhe Ëu yLku íkuLkkÚke
fË{kuLku s{kðe Ëu. (12) ßÞkhu ík{khk Ãkk÷Lknkhu Vrh~íkkykuLku ykËuþ
ykÃÞku fu nwt ík{khk MkkÚku Awt, ík{u E{kLkðk¤kykuLku yzøk hk¾ku. nwt RLfkh
fhLkkhkykuLkkt ÓËÞku{kt Äkf çkuMkkze ËEþ. nðu ík{u íku{Lke økhËLkkuLkk WÃkh
{khku yLku íku{Lkk MkktÄkyku Ãkh «nkh fhku. (13) yk yux÷k {kxu fu íku{ýu
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fÞkuo, yLku su fkuE yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fhu Au, íkku yÕ÷kn Mkò ykÃkðk{kt fXkuh Au. (14) íkku
nðu yk [k¾ku yLku òýe ÷ku fu RLfkh fhLkkhkyku {kxu ykøkLke ÞkíkLkk Au.
(15) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{khku Mkk{Lkku RLfkh fhLkkhkykuÚke
ÞwØ¼qr{{kt ÚkkÞ, íkku íku{LkkÚke ÃkeX Lk Vuhðku. (16) yLku suýu ykðk Mk{Þu
ÃkeX Vuhðe, rMkðkÞ fu ÞwØLke [k÷ YÃku nkuÞ yÚkðk çkeò MkiLÞÚke sE {¤ðk
{kxu, íkku íku yÕ÷knLkk «fkuÃk{kt ykðe sþu yLku íkuLkwt Xufkýwt snÒk{ Au yLku
íku ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au.
(17) yk{, ík{u íku{Lku fík÷ LkÚke fÞko, çkÕfu yÕ÷knu fík÷ fÞko yLku
ßÞkhu íkU íku{Lkk Ãkh Äq¤ VUfe íkku ík{u LkÚke VUfe, çkÕfu yÕ÷knu VUfe, suÚke
yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk íkhVÚke E{kLkðk¤kyku Ãkh ¾qçk {nuhçkkLke fhu. rLk:þtf,
yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (18) yk íkku ÚkE [qõÞwt, yLku rLk:þtf
yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLke ÞwÂõíkykuLku ÔÞÚko fheLku hnuþu. (19) òu
ík{u rLkýoÞ RåAíkk níkk íkku rLkýoÞ ík{khk Mkk{u ykðe økÞku, yLku òu ík{u
yxfe òyku íkku yk ík{khk {kxu ðÄkhu Mkkhwt Au, yLku òu ík{u VheÚke yu s
fhþku íkku y{u Ãký VheÚke yu s fheþwt yLku ík{khku sÚÚkku ík{Lku ftE fk{
Lknª ÷køku, [knu íku øk{u íkux÷ku {kuxku nkuÞ, yLku rLk:þtf yÕ÷kn
E{kLkðk¤kykuLke MkkÚku Au.
(20) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk
fhku yLku íkuLkkÚke {kuZwt Lk Vuhðku, ßÞkhu fu ík{u Mkkt¼¤e hÌkk Aku, (21) yLku
yu ÷kufkuLkk suðk Lk ÚkE òyku su{ýu fÌkwt fu y{u Mkkt¼éÞwt, òu fu íkuyku LkÚke
Mkkt¼¤íkk. (22) [ku¬Mk yÕ÷knLkk LkSf MkkiÚke ¾hkçk Ãkþwyku yu çknuhk-
økqtøkk ÷kufku Au, suyku çkwrØÚke fk{ LkÚke ÷uíkk, (23) yLku òu íku{Lkk{kt fkuE
¼÷kELkwt ¿kkLk yÕ÷knLku nkuík íkku íku yð~Þ íku{Lku Mkkt¼¤ðkLke «uhýk
ykÃkíkku yLku òu nðu íku íku{Lku Mkt¼¤kðe Ëu íkku íkuyku yð~Þ {kuZwt Vuhðþu
yðøkýLkk fheLku.
(24) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLke Ãkkufkh Ãkh
÷ççkif fnku, ßÞkhu fu ÃkÞøktçkh ík{Lku yu ðMíkw íkhV çkku÷kðe hÌkku nkuÞ, su
ík{Lku SðLk «ËkLk fhðkðk¤e Au, yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn {Lkw»Þ yLku
íkuLkk ÓËÞ ðå[u yðhkuÄ çkLke òÞ Au, yLku yu fu íkuLkk s ÃkkMku ík{khu yufºk
ÚkðkLkwt Au, (25) yLku zhku yu rVíLkk (WÃkÿð)Úke su rðþu»k YÃku yu s ÷kufku
Ãkh Lknª ykðu su{ýu ík{khk Ãkife yíÞk[kh fÞkuo Au, yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn
fXkuh Mkò ykÃkðkðk¤ku Au.
(26) yLku ÞkË fhku ßÞkhu fu ík{u (MktÏÞk{kt) Úkkuzk níkk yLku Ähíke{kt
(ík{Lku) Lkçk¤k yLku yþõík Mk{sðk{kt ykðíkk níkk. zhíkk níkk fu ÷kufku
y[kLkf ík{Lku ô[fe Lk ÷u. ÃkAe yÕ÷knu ík{Lku hnuðkLke søÞk ykÃke yLku
ÃkkuíkkLke {ËËÚke ík{khwt Mk{ÚkoLk fÞwO yLku ík{Lku Ãkrðºk ykSrðfk «ËkLk fhe,
suÚke ík{u f]ík¿k çkLkku. (27) nu E{kLkðk¤kyku ! rðïkMk½kík Lk fhku yÕ÷kn
yLku ÃkÞøktçkh MkkÚku yLku y«{krýfíkk Lk yk[hku ÃkkuíkkLke y{kLkíkku{kt,
ßÞkhu fu ík{u òýku Aku, (28) yLku òýe ÷ku fu ík{khe MktÃkr¥k yLku ík{khe
MktíkkLk Ãkheûkk Au, yLku yu fu yÕ÷knLke ÃkkMku s Au {kuxwt ð¤íkh.
(29) nu E{kLkðk¤kyku ! òu ík{u yÕ÷knÚke zhþku, íkku íku ík{khk {kxu
‘VwhfkLk’ (MkíÞ yLku yMkíÞ{kt ¼uË fhLkkh fMkkuxe) WÃk÷çÄ fhkðþu yLku
ík{khkÚke ík{khk økwLkkykuLku Ëqh fhe Ëuþu yLku ík{Lku {kV fhe Ëuþu yLku yÕ÷kn
yíÞtík f]Ãkk¤w Au, (30) yLku ßÞkhu RLfkh fhLkkhkyku ík{khk rðþu ÞwÂõíkyku
rð[khe hÌkk níkk fu íkuyku ík{Lku fuË fhe Ëu yÚkðk ík{khe níÞk fhe Lkk¾u
yÚkðk ík{Lku ËuþrLkfk÷ fhe Ëu. íkuyku íku{Lke ÞwÂõíkyku fhe hÌkk níkk yLku
yÕ÷kn ÃkkuíkkLke ÞwÂõíkyku fhe hÌkku níkku yLku yÕ÷kn MkkiÚke W¥k{ ÞwÂõík
fhðkðk¤ku Au.
(31) yLku ßÞkhu íku{Lkk Mkk{u y{khe ykÞíkku ÃkZðk{kt ykðu Au, íkku
fnu Au fu y{u Mkkt¼¤e ÷eÄwt. òu y{u RåAeyu íkku y{u Ãký ykðe s ðkýe
«Míkwík fhe ËEyu. yk íkku çkMk yøkkWLkk ÷kufkuLke ðkíkkoyku Au. (32) yLku
ßÞkhu íku{ýu fÌkwt fu nu yÕ÷kn ! òu yk s MkíÞ Au íkkhk ÃkkMkuÚke, íkku y{khk
WÃkh ykfkþ{ktÚke ÃkÚÚkhku ðhMkkðe Ëu yÚkðk çkeS fkuE ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk
y{khk Ãkh ÷E ykð, (33) yLku yÕ÷kn yuðwt fhðkðk¤ku LkÚke fu íku{Lku
ÞkíkLkk ykÃku yu ÂMÚkrík{kt fu ík{u íku{Lkk ytËh nksh nkuð yLku yÕ÷kn íku{Lkk
Ãkh ÞkíkLkk ÷kððkðk¤ku LkÚke, ßÞkhu fu íkuyku ûk{kÞk[Lkk fhe hÌkk nkuÞ,
(34) yLku yÕ÷kn íku{Lku fu{ ÞkíkLkk Lknª ykÃku, ßÞkhu fu íkuyku {ÂMsËu-
nhk{ (fkçkk)Úke hkufu Au, òu fu íkuyku íkuLkk ÔÞðMÚkkÃkf LkÚke. íkuLkk ÔÞðMÚkkÃkf
íkku íkuyku s Au, suyku yÕ÷knÚke zhðkðk¤k nkuE þfu Au. Ãkhtíkw íku{Lkk{ktÚke
{kuxk¼køkLkk íkuLku òýíkk LkÚke. (35) yLku çkiíkwÕ÷kn (yÕ÷knLkwt ½h
fkçkk)Lke ÃkkMku íku{Lke Lk{kÍ Mkexeyku ðøkkzðe yLku íkk¤eyku Ãkexðk rMkðkÞ
çkeswt ftE LkÚke. çkMk, nðu [k¾ku ÞkíkLkkLkku MðkË ÃkkuíkkLkk RLfkh {kxu.
(36) su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íkuyku ÃkkuíkkLkk ÄLkLku yux÷k {kxu ¾[o fhu
Au fu ÷kufkuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufu. íkuyku íkuLkku ¾[o fhíkk hnuþu, ÃkAe íku
íku{Lkk {kxu ÃkùkíkkÃk çkLkþu, ÃkAe íku{Lku ÃkhkMík fhðk{kt ykðþu, yLku su{ýu
RLfkh fÞkuo, íku{Lku snÒk{ íkhV yufºk fhðk{kt ykðþu, (37) suÚke
yÕ÷kn yÃkrðºkLku y÷øk fhe Ëu ÃkrðºkÚke yLku yÃkrðºkLku yufLkk WÃkh
yuf {qfu, ÃkAe yk Zøk÷kLku snÒk{{kt Lkk¾e Ëu,, yk s ÷kufku Au LkwfMkkLk{kt
Ãkzðkðk¤k.
(38) RLfkh fhLkkhkykuLku fne Ëku fu òu íkuyku yxfe òÞ, íkku su ftE
ÚkR [qõÞwt Au íku íkuLku {kV fhe Ëuþu, yLku òu íkuyku Vhe yu s fhþu íkku y{khku
{k{÷ku yøkkWLkk ÷kufkuLke MkkÚku rðíke [qõÞku Au, (39) yLku íku{Lkk MkkÚku
÷zku, íÞkt MkwÄe fu rVíLkku (WÃkÿð) çkkfe Lk hnu yLku Mk{økú ËeLk (Ä{o) yÕ÷kn
{kxu ÚkE òÞ. ÃkAe òu íkuyku yxfe òÞ íkku yÕ÷kn òuðkðk¤ku Au íku{Lkk
f{kuoLku. (40) yLku òu íku{ýu {kuZwt VuhÔÞwt, íkku òýe ÷ku fu yÕ÷kn ík{khku
Mkthûkf Au yLku fux÷ku Mkkhku Au Mkthûkf yLku fux÷ku Mkkhku Au {ËËøkkh.
*(41) yLku òýe ÷ku fu su ftE {k÷u-økLke{ík (ÞwØÃkùkíkT {¤u÷ {k÷-
Mkk{økúe) ík{u «kó ÚkkÞ, íkuLkku Ãkkt[{ku ¼køk yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkh {kxu
yLku Mkøkkyku {kxu yLku yLkkÚkku yLku økheçkku yLku rLkÄoLkku yLku {wMkkVhku {kxu
Au, òu ík{u E{kLk hk¾ku Aku yÕ÷kn Ãkh yLku yu ðMíkw Ãkh su y{u y{khk
çktËk (nÍhík {wnB{Ë) Ãkh yðíkrhík fhe rLkýoÞLkk rËðMku, yu rËðMku fu çktLku
Mk{qnku{kt x¬h ÚkE yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(42) yLku ßÞkhu fu ík{u ¾eýLkk LkSfLkk rfLkkhu níkk, yLku íkuyku ËqhLkk
rfLkkhu, yLku fkV÷ku ík{khkÚke Lke[uLke íkhV níkku, yLku òu ík{u yLku íkuyku
Mk{Þ rLkrùík fhíkk íkku yð~Þ yk rðþu ík{khk ËhBÞkLk {ík¼uË Q¼ku ÚkE
síkku. Ãkhtíkw su ÚkÞwt íku yux÷k {kxu ÚkÞwt fu yÕ÷kn yu çkkçkíku rLkýoÞ fhe Ëu,
su ÚkELku hnuðkLkwt níkwt, suÚke suLku Lkü ÚkðkLkwt Au íku «fkrþík Ë÷e÷Lke MkkÚku
Lkü ÚkkÞ yLku suLku SðLk «kó fhðkLkwt Au íku «fkrþík Ë÷e÷Lke MkkÚku Sðtík
hnu. rLkrùíkÃkýu yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òuðkðk¤ku Au. (43) ßÞkhu yÕ÷kn
ík{khk Mð¡{kt íku{Lku (MktÏÞk{kt) ykuAk çkíkkðíkku hÌkku, òu íku íku{Lku ðÄkhu
çkíkkðíkku, íkku ík{u ÷kufku ®n{ík nkhe síkk yLku ÃkhMÃkh Í½zðk ÷køkíkk yk
{k{÷k{kt. Ãkhtíkw yÕ÷knu ík{Lku çkíkkðe ÷eÄk. [ku¬Mk, íku ÓËÞkuLke ÂMÚkrík
MkwØkt òýu Au. (44) yLku ßÞkhu yÕ÷knu yu ÷kufkuLku ík{khe Lksh{kt ykuAk
fheLku çkíkkÔÞk yLku ík{Lku íku{Lke Lksh{kt ykuAk fheLku çkíkkÔÞk, suÚke
yÕ÷kn yu çkkçkíkLkku rLkýoÞ fhe Ëu, suLkwt Úkðwt rLkÄkoheík níkwt, yLku ík{k{
{k{÷kyku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk Vhu Au.
(45) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu fkuE sqÚkÚke ík{khku Mkk{Lkku ÚkkÞ, íkku
ík{u yzøk hnku yLku yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË fhku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku.
(46) yLku yk¿kkÃkk÷Lk fhku yÕ÷knLkwt yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yLku ÃkhMÃkh
Í½zku Lknª, Lk®n íkku ík{khk ytËh f{òuhe ykðe sþu yLku ík{khe nðk W¾ze
sþu, yLku ÄiÞo hk¾ku. rLk:þtf, yÕ÷kn ÄiÞoðkLkkuLke MkkÚku Au, (47) yLku
yu ÷kufkuLkk suðk Lk ÚkE òyku suyku ÃkkuíkkLkk ½hkuÚke yfzkE fhíkk yLku ÷kufkuL
Mkk{u Ëu¾kzku fhíkk LkeféÞk yLku suyku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufu Au, òu fu íkuyku
su ftE fhe hÌkk Au yÕ÷knu íkuLku ½uhe hk¾u÷ Au.
(48) yLku ßÞkhu þiíkkLku íku{Lku íku{Lkk f{kuo ykf»kof çkLkkðeLku çkíkkÔÞk
yLku fÌkwt fu ÷kufku{ktÚke yksu fkuE ík{khk Ãkh ð[oMð «kó fhe þfþu Lknª
yLku nwt ík{khk MkkÚku Awt. Ãkhtíkw ßÞkhu çktLku Mk{qnku yk{Lku-Mkk{Lku ÚkÞk, íkku
íku Q÷xk Ãkøku ¼køÞku yLku fÌkwt fu nwt ík{khkÚke rð{wõík Awt, nwt yu çkÄwt òuE
hÌkku Awt suLku ík{u ÷kufku LkÚke òuíkk, nwt yÕ÷knÚke zhwt Awt yLku yÕ÷kn fXkuh
Mkò ykÃkðkðk¤ku Au. (49) ßÞkhu {wLkkrVfku (Ët¼e {wMk÷{kLkku) yLku yu
÷kufku su{Lkk ÓËÞku{kt hkuøk Au, íkuyku fnuíkk níkk fu yk ÷kufkuLku íku{Lkk ËeLku
(Ä{oy)u Äkufk{kt Lkk¾e ËeÄk Au, yLku su yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhu, íkku yÕ÷kn
«¼wíðþk¤e yLku znkÃkýðk¤ku Au.
(50) yLku ík{u òuíkkt fu ßÞkhu Vrh~íkkyku yu RLfkh fhLkkhkykuLkk «ký
fçksu fhu Au, {khíkkt-{khíkkt íku{Lkk [nuhk Ãkh yLku íku{Lke ÃkeXku Ãkh, yLku
yu{ fnuíkkt fu nðu çk¤ðkLke ÞkíkLkkLkku MðkË [k¾ku. (51) yk çkË÷ku Au
íkuLkku su ík{u ík{khk nkÚku ykøk¤ {kufÕÞwt Au yLku yÕ÷kn fËkrÃk çktËkyku
Ãkh yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðkðk¤ku LkÚke. (52) rVhykiLkðk¤kykuLke
su{ yLku su íku{Lkk Ãknu÷k níkk fu íku{ýu yÕ÷knLke rLkþkLkeykuLkku RLfkh
fÞkuo. çkMk, yÕ÷knu íku{Lkkt økwLkkyku Ãkh íku{Lku Ãkfze ÷eÄk. rLk:þtf, yÕ÷kn
MkðoþÂõíkþk¤e Au, fXkuh Mkò ykÃkðkðk¤ku Au. (53) ykðwt yux÷k {kxu
ÚkÞwt fu yÕ÷kn yu f]ÃkkLku su íku fkuE òrík Ãkh fhu Au, íÞkt MkwÄe LkÚke çkË÷íkku
ßÞkt MkwÄe íku íkuLku çkË÷e Lk Lkk¾u, su íku{Lkkt {Lk{kt Au, yLku rLk:MktËun yÕ÷kn
Mkkt¼¤Lkkh, Mkðo¿kkLke Au. (54) rVhykiLkðk¤kykuLke su yLku su íku{Lkk
yøkkW níkk fu íku{ýu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe
Xuhðe, ÃkAe y{u íku{Lkk økwLkkykuLkk fkhýu íku{Lku Lkü fhe ËeÄk yLku y{u
rVhykiLkðk¤kykuLku zqçkkze ËeÄk yLku íku Mkki yíÞk[khe ÷kufku níkk.
(55) rLk:þtf, çkÄk SðÄkheyku{kt yÕ÷knLke árüyu MkkiÚke ¾hkçk yu
÷kufku Au, su{ýu RLfkh fÞkuo yLku íkuyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk, (56) su{Lke
MkkÚku ík{u fhkh fÞkuo, ÃkAe íkuyku Ëhuf ð¾íku ÃkkuíkkLkk fhkhLku íkkuze Lkk¾u Au
yLku íkuyku zhíkk LkÚke. (57) nðu òu ík{u íku{Lku ÞwØ{kt swyku, íkku íku{Lku yuðe
Mkò ykÃkku fu suyku íku{Lkk ÃkkA¤ Au íkuyku Ãký òuELku ¼køke òÞ, suÚke
íku{Lku çkkuÄÃkkX {¤u, (58) yLku òu ík{Lku fkuE òríkÚke fhkh¼tøk yLku
rðïkMk½kíkLkku ¼Þ nkuÞ, íkku íku{Lkku fhkh íku{Lkk íkhV VUfe Ëku, yuðe heíku
fu ík{u yLku íkuyku Mk{kLk ÚkE òÞ. rLk:þtf, yÕ÷kn fhkh¼tøk fhLkkhkyku
yLku rðïkMk½kíkeykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(59) yLku RLfkh fhLkkhkyku yu{ Lk Mk{su fu íkuyku Lkef¤e ¼køkþu,
íkuyku fËkrÃk yÕ÷knLku rððþ fhe þfíkk LkÚke, (60) yLku íku{Lkk {kxu sux÷wt
ík{khkÚke ÚkE þfu, íkiÞkh hk¾ku þÂõík yLku «rþrûkík ½kuzkyku fu íkuLkkÚke
ík{khe Äkf hnu yÕ÷knLkk Ëw~{Lkku Ãkh yLku íku{Lkk rMkðkÞ çkeòyku Ãkh Ãký,
su{Lku ík{u LkÚke òýíkk, yÕ÷kn òýu Au; yLku su ftE ík{u yÕ÷knLkk {køko{kt
¾[o fhþku, íku ík{Lku ÃkqhuÃkqhwt Ãkhík fhe Ëuðk{kt ykðþu yLku ík{khk MkkÚku fkuE
½xkzku fhðk{kt Lknª ykðu, (61) yLku òu íkuyku Mkw÷un íkhV ykøk¤ ðÄu,
íkku ík{u Ãký íkuLkk {kxu ykøk¤ ðÄku yLku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku hk¾ku. rLk:þtf,
íku Mkkt¼¤Lkkh, Mkðo¿kkLke Au, (62) yLku òu íkuyku ík{Lku Äkufku ykÃkðk {ktøku,
íkku yÕ÷kn ík{khk {kxu Ãkqhíkku Au. yu s Au suýu ÃkkuíkkLke {ËËÚke yLku {kur{Lkku
îkhk ík{Lku þÂõík «ËkLk fhe, (63) yLku ík{u íku{Lkk ÓËÞku{kt MkðoMkt{íke
ÃkuËk fhe þfíkk Lk níkk, Ãkhtíkw yÕ÷knu íku{Lkk{kt MktÃk yLku Mkn{íke ÃkuËk fhe
ËeÄe. rLk:þtf, íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo-znkÃkýðk¤ku Au.
(64) nu ÃkÞøktçkh ! ík{khk {kxu yÕ÷kn Ãkqhíkku Au yLku yu {kur{Lkku
su{ýu ík{khku MkkÚk ykÃÞku Au. (65) nu ÃkÞøktçkh ! {kur{LkkuLku ÞwØ {kxu
«kuíMkkrník fhku. òu ík{khk{kt ðeMk ÔÞÂõíkyku yzøk nþu, íkku íkuyku çkMkku
Ãkh ð[oMð «kó fhþu yLku òu ík{khk{kt yufMkku nþu, íkku íkuyku yuf nòh
RLfkh fhLkkhkyku Ãkh ð[oMð «kó fhþu, yux÷k {kxu fu íkuyku Mk{s Ähkðíkk
LkÚke. (66) nðu yÕ÷knu ík{khk ÃkhÚke çkkus n¤ðku fhe LkkÏÞku yLku íkuýu
òýe ÷eÄwt fu ík{khk{kt Úkkuzef rLkçko¤íkk Au. nðu òu ík{khk{kt yufMkku yzøk
nþu, íkku íkuyku çkMkku Ãkh ð[oMð «kó fhþu yLku òu yuf nòh nþu íkku íkuyku
yÕ÷knLke yk¿kkÚke çku nòh Ãkh ð[oMð «kó fhþu, yLku yÕ÷kn yzøk
hnuðkðk¤kykuLke MkkÚku Au.
(67) fkuE ÃkÞøktçkh {kxu þku¼LkeÞ LkÚke fu íkuLkk ÃkkMku fuËeyku nkuÞ,
ßÞkt MkwÄe íkuyku ¼qr{{kt Mkkhe heíku ÷kune Lk ðnkðe ÷u. ík{u ËwrLkÞkLke MkkÄLk-
Mkk{økúeLke RåAk fhku Aku yLku yÕ÷kn ykr¾hík (Ãkh÷kuf) RåAu Au, yLku
yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, znkÃkýðk¤ku Au, (68) yLku òu yÕ÷knu yøkkWÚke
÷¾u÷ Lk nkuík íkku su heík ík{u yÃkLkkðe, íkuLkk fkhýu ík{Lku fXkuh ÞkíkLkk
ÃknkU[e síke. (69) nðu su ÄLk ík{u ÷eÄwt Au íkuLku ¾kyku, íku ík{khk {kxu n÷k÷
(ðiÄ) yLku Ãkrðºk Au, yLku yÕ÷knÚke zhku, yLku rLk:þtf yÕ÷kn ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au.
(70) nu ÃkÞøktçkh ! ík{khk ÃkkMku su fuËeyku Au, íku{Lku fne Ëku fu òu
yÕ÷kn ík{khk ÓËÞku{kt fkuE ¼÷kE òuþu íkku su ftE ík{khk ÃkkMkuÚke ÷uðk{kt
ykÔÞwt Au, íkuLkkÚke ðÄkhu W¥k{ íku ík{Lku ykÃkþu yLku ík{Lku {kV fhe Ëuþu yLku
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au, (71) yLku òu yk ÷kufku ík{khkÚke
rðïkMk½kík fhu íkku ykLkkÚke Ãknu÷kt íku{ýu yÕ÷kn MkkÚku rðïkMk½kík fÞkuo
íkku yÕ÷knu ík{Lku íku{Lkk Ãkh ð[oMð ykÃke ËeÄwt yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke,
ík¥ðËþeo Au.
(72) su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu rnshík fhe yLku yÕ÷knLkk
{køko{kt ÃkkuíkkLkk «ký yLku ÄLkÚke rsnkË (íkLk-{Lk-ÄLkÚke Mkt½»ko) fÞkuo, yLku
yu ÷kufku su{ýu þhý ykÃÞwt yLku {ËË fhe, yu ÷kufku yuf-çkeòLkk MkkÚke
yLku r{ºk Au yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk, Ãkhtíkw íku{ýu rnshík Lk fhe, íkku
íku{LkkÚke ík{khku r{ºkíkkLkku fkuE MktçktÄ LkÚke, ßÞkt MkwÄe íkuyku rnshík fheLku
Lk ykðe òÞ; yLku ík{khkÚke ËeLk (Ä{o)Lkk {k{÷k{kt {ËË {ktøku íkku ík{khk
Ãkh íku{Lke {ËË fhðe ðkrsçk (ykð~Þf) Au, rMkðkÞ fu {ËË fkuE yuðe
òrík rðhwØ nkuÞ su{Lkk MkkÚku ík{khe MktrÄ Au, yLku su ftE ík{u fhku Aku yÕ÷kn
íkuLku òuE hÌkku Au, (73) yLku su ÷kufku RLfkh fhLkkhkt Au, íkuyku yuf-çkeòLkk
MkkÚke yLku r{ºk Au. òu ík{u ykðwt Lknª fhku íkku Ähíke{kt rVíLkku (WÃkÿð) Vu÷kþu
yLk {kuxku çkøkkz Q¼ku ÚkE sþu.
(74) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu rnshík fhe yLku
yÕ÷knLkk {køko{kt rsnkË fÞkuo yLku su ÷kufkuyu þhý ykÃÞwt yLku {ËË fhe,
yu s ÷kufku Mkk[k {kur{Lk (E{kLkðk¤k) Au. íku{Lkk {kxu {kVe yLku {wÂõík
Au yLku MkkiÚke W¥k{ ykSrðfk Au. (75) yLku su ÷kufku ÃkkA¤Úke E{kLk
÷kÔÞk yLku rnshík fhe yLku ík{khk MkkÚku {¤eLku rsnkË fÞkuo, íkuyku Ãký
ík{khk{ktÚke Au, yLku ÷kuneLkk MktçktÄðk¤k yuf-çkeòLkk ðÄkhu n¬Ëkh Au
yÕ÷knLkk økútÚk{kt. rLk:MktËun, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýu Au.
–•–
Ãkkhk-10 [202] Mkqh: yíkT íkkiçkk (9)
6. Mkqh: yíkT-íkkiçkk
(1) rð{wÂõíkLke ½ku»kýk Au yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh íkhVÚke yu
yLkufuïhðkËeykuLku, su{LkkÚke ík{u MktrÄyku fhe níke. (2) nðu ík{u ÷kufku
Ëuþ{kt [kh {rnLkk nhe-Vhe ÷ku yLku òýe ÷ku fu ík{u yÕ÷knLku rððþ fhe
þfíkk LkÚke yLku yu fu yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLku yÃk{krLkík fhðkðk¤ku
Au. (3) yu÷kLk Au yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh íkhVÚke {nkLk nßsLkk
rËðMku ÷kufku {kxu fu yÕ÷kn yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh yLkufuïhðkËeykuÚke rð{wõík
yLku rðhõík Au. nðu òu ík{u ÷kufku íkkiçkk («kÞrùík) fhku íkku ík{khk {kxu
ðÄkhu Mkkhwt Au, yLku òu ík{u {kuZwt Vuhðþku íkku òýe ÷ku fu ík{u yÕ÷knLku rððþ
fhe þfðkLkk LkÚke, yLku RLfkh fhLkkhkykuLku fXkuh MkòLke ¾wþ¾çkh ykÃke
Ëku. (4) Ãkhtíkw su yLkufuïhðkËeykuÚke ík{u MktrÄ fhe níke, ÃkAe íku{ýu ík{khk
MkkÚku fkuE rðïkMk½kík LkÚke fÞkuo yLku Lk ík{khk rðhwØ fkuELke {ËË fhe,
íkku íku{Lke MktrÄ íkuLke {wÆík MkwÄe Ãkqhe fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn EþrLkcku yLku
MktÞ{ Ëk¾ðLkkhkykuLku ÃkMktË fhu Au.
(5) ÃkAe ßÞkhu «ríkrcík {rnLkkyku rðíke òÞ, íkku yLkufuïhðkËeykuLku
fík÷ fhku, ßÞkt {¤u yLku íku{Lku Ãkfzku yLku íku{Lku ½uhku yLku Ëhuf Xufkýu íku{Lke
½kík{kt çkuMkku. ÃkAe òu íkuyku íkkiçkk fhe ÷u yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu yLku
Ífkík ykÃku, íkku íku{Lku Akuze Ëku. yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (6) yLku
òu yLkufuïhðkËeyku{ktÚke fkuE ÔÞÂõík ík{khk ÃkkMku þhý {ktøku íkku ík{u íkuLku
þhý ykÃke Ëku, suÚke íku yÕ÷knLke ðkýe Mkkt¼¤u, ÃkAe íkuLku íkuLke Mkwhrûkík
søÞkyu ÃknkU[kze Ëku, yk yux÷k {kxu fu yu ÷kufku ¿kkLk LkÚke hk¾íkk.
(7) yk yLkufuïhðkËeyku {kxu yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkk rþhu fkuE
ð[Lk fuðe heíku nkuE þfu Au, Ãkhtíkw su ÷kufku MkkÚku ík{u fhkh fÞkuo níkku {ÂMsËu-
nhk{ (fkçkk)Lke ÃkkMku, nðu ßÞkt MkwÄe íkuyku ík{khk MkkÚku MkeÄk hnu, ík{u Ãký
íku{Lkk MkkÚku MkeÄk hnku. rLk:þtf, yÕ÷kn EþÃkhkÞý yLku MktÞ{e ÷kufkuLku
ÃkMktË fhu Au. (8) fuðe heíku MktrÄ çkkfe hnuþu, ßÞkhu fu ÂMÚkrík yu Au fu òu
íkuyku ík{khk WÃkh fkçkq {u¤ðe ÷u, íkku ík{khk rðþu Lk MkøkÃkýLkk MktçktÄLkwt
fkuE æÞkLk hk¾u yLku Lk MktrÄLkwt. íkuyku ÃkkuíkkLkk {kuZkLke ðkíkku ({kºk {kir¾f
ðkíkku)Úke ík{Lku ¾wþ fhðk [knu Au, Ãkhtíkw íku{Lkkt ÓËÞ RLfkh fhu Au, yLku
íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku rðïkMk½kíke Au. (9) íku{ýu yÕ÷knLke ykÞíkkuLku
Úkkuze ®f{ík{kt ðu[e Lkk¾e, ÃkAe íku{ýu yÕ÷knLkk {køkoLku hkuõÞku. yíÞtík
¾hkçk Au su íkuyku fhe hÌkk Au. (10) fkuE {kur{LkLkk {k{÷k{kt íkuyku Lk
MkøkÃkýLkku ÏÞk÷ hk¾u Au yLku Lk MktrÄLkku. yk s ÷kufku Au yíÞk[kh fhLkkhkt.
(11) çkMk, òu íkuyku íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík) fhu yLku Lk{kÍLke
MÚkkÃkLkk fhu yLku Ífkík ykÃku, íkku íkuyku ík{khkt ËeLke (ÄkŠ{f) ¼kE Au,
yLku y{u MÃküíkkÃkqðof ðýoðeyu Aeyu ykÞíkLku ¿kkLk hk¾ðkðk¤kyku {kxu.
(12) yLku òu MktrÄ ÃkAe yk ÷kufku ÃkkuíkkLke MkkuøktËkuLku íkkuze Lkk¾u yLku
ík{khk ËeLk (Ä{o){kt rðf]rík ykhkurÃkík fhu, íkku fw£ (yÄ{o)Lkk yk LkuíkkykuÚke
÷zku. rLk:þtf, íku{Lke MkkuøktËku ftE LkÚke, suÚke íkuyku yxfe òÞ. (13) þwt
ík{u Lknª ÷zku yuðk ÷kufkuÚke su{ýu ÃkkuíkkLke MktrÄLku íkkuze Lkk¾e yLku hMkq÷
(ÃkÞøktçkh nÍhík {wnB{Ë)Lku fkZe {qfðkLke ®n{ík fhe yLku yu s ÷kufku Au
su{ýu ík{khk MkkÚku ÞwØ fhðk{kt Ãknu÷ fhe. þwt ík{u íku{LkkÚke zhþku ? yÕ÷kn
ðÄkhu n¬Ëkh Au fu ík{u íkuLkkÚke zhku òu ík{u {kur{Lk Aku. (14) íku{Lkk MkkÚku
÷zku, yÕ÷kn ík{khk nkÚku íku{Lku Mkò ykÃkþu yLku íku{Lku yÃk{kLkrík fhþu
yLku ík{Lku íku{Lkk WÃkh ð[oMð «ËkLk fhþu yLku E{kLkðk¤kykuLkk rË÷Lku
Xtzk fhþu yLku íku{Lkk ÓËÞLke çk¤íkhkLku Ëqh fhe Ëuþu, (15) yLku yÕ÷kn
íkkiçkkLke «uhýk ykÃkþu (íkuLku) suLku íku RåAþu yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke Au,
znkÃkýðk¤ku Au.
(16) þwt ík{u yu{ Mk{òu Aku fu ík{Lku Akuze Ëuðk{kt ykðþu, ßÞkhu fu
nsw yÕ÷knu ík{khk{ktÚke yu ÷kufkuLku ÃkkhÏÞk s LkÚke, su{ýu rsnkË fÞkuo
yLku su{ýu yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kyku rMkðkÞ fkuELku
r{ºk LkÚke çkLkkÔÞku yLku yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u fhku Aku.
(17) yLkufuïhðkËeykuLkwt fk{ LkÚke fu íkuyku yÕ÷knLke {ÂMsËkuLku
ykçkkË fhu, ßÞkhu fu íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLkk Ãkh fw£ (yÄ{o)Lkk Mkkûke Au. yu
÷kufkuLkk f{o ÔÞÚko økÞk yLku nt{uþk ykøk{kt hnuðkðk¤k Au. (18) yÕ÷knLke
{ÂMsËkuLku íkku yu ykçkkË fhu Au su yÕ÷kn yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk
Ãkh E{kLk ÷kðu yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu yLku Ífkík ykÃku yLku yÕ÷kn
rMkðkÞ fkuEÚke Lk zhu. ykðk ÷kufkuÚke ykþk Au fu {køkoËþoLk «kó fhðkðk¤k
çkLku. (19) þwt ík{u nkSykuLku (fkçkkLkk Þkºkk¤wykuLku) Ãkkýe Ãkeðzkððk
yLku {ÂMsËu-nhk{ (fkçkk)Lku ðMkkððkLku yuLkk Mk{kLk fhe ËeÄwt yu ÔÞÂõíkLkk
su yÕ÷kn yLku ykr¾hík Ãkh E{kLk ÷kÔÞku yLku yÕ÷knLkk {køko{kt rsnkË
(íkLk-{Lk-ÄLkÚke Mkt½»ko) fÞkuo ? yÕ÷knLke árüyu yk çktLku Mk{kLk LkÚke nkuE
þfíkk, yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku {køko çkíkkðíkku LkÚke. (20) su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu rnshík fhe yLku yÕ÷knLkk {køko{kt ÃkkuíkkLkk «ký
yLku ÄLk ðzu rsnkË fÞkuo, íku{Lkwt MÚkkLk yÕ÷knLkk íÞkt Wå[ Au yLku yk s
÷kufku MkV¤ Au. (21) íku{Lkku Ãkk÷Lknkh íku{Lku ¾wþ¾çkh ykÃku Au ÃkkuíkkLke
ËÞk yLku «MkÒkíkkLke yLku yuðk çkøke[kykuLke su{kt íku{Lkk {kxu yLktík yLku
þkïík f]Ãkkyku nþu. (22) íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. rLk:þtf, yÕ÷knLkk
ÃkkMku s {nkLk ð¤íkh Au.
(23) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkkuíkkLkk rÃkíkkyku yLku ¼kEykuLku r{ºk Lk
çkLkkðku, òu íkuyku E{kLkLke íkw÷Lkk{kt fw£ (yÄ{o yLku RLfkh)Lku r«Þ hk¾u,
yLku ík{khk{ktÚke su íku{Lku ÃkkuíkkLkk r{ºk çkLkkðþu, íkku yuðk s ÷kufku
yíÞk[khe Au. (24) fnku fu òu ík{khk rÃkíkkyku yLku ík{khk Ãkwºkku yLku
ík{khk ¼kE yLku ík{khe ÃkíLkeyku yLku ík{khku Ãkrhðkh yLku yu su ík{u f{kÔÞwt
Au yLku yu ðuÃkkh-ÄtÄk suLkk çktÄ ÚkðkÚke ík{u zhku Aku yLku yu ½h suLku ík{u
ÃkMktË fhku Aku, yk çkÄwt ík{Lku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh yLku íkuLkk {køko{kt
rsnkË (íkLk-{Lk-ÄLkÚke Mkt½»ko)Úke ðÄkhu r«Þ Au íkku hkn swyku, íÞkt MkwÄe
fu yÕ÷kn ÃkkuíkkLkku nwf{ {kuf÷e Ëu yLku yÕ÷kn yð¿kkfkhe ÷kufkuLku {køko
(25) rLk:þtf, yÕ÷knu ½ýk «Mktøkkuyu ík{khe {ËË fhe Au yLku nwLkiLkLkk
rËðMku Ãký, ßÞkhu ík{khe yrÄf MktÏÞkyu ík{Lku økðo yLku yntfkh{kt økúMík
fhe ËeÄk níkk. ÃkAe íku ík{khk ftE fk{ Lk ykðe, yLku s{eLk ÃkkuíkkLke
rðþk¤íkk Aíkkt ík{khk Ãkh íktøk ÚkE økE. ÃkAe ík{u ÃkeX VuhðeLku ¼køÞk.
(26) íÞkhçkkË yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kyku Ãkh þktrík
yLku Mktík]ró yðíkrhík fhe yLku yuðk ÷~fhku WíkkÞko, suLku ík{u LkÚke òuÞk
yLku yÕ÷kn fkrVhku (RLfkh fhLkkhkt yLku yÄ{eoyku)Lku Mkò ykÃke yLku
yk s fkrVhkuLkku çkË÷ku Au. (27) íÞkhçkkË yÕ÷kn suLku RåAu íkkiçkk
(ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík)Lke «uhýk ykÃke Ëu yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au. (28) nu E{kLkðk¤kyku ! yLkufuïhðkËeyku íkÆLk yÃkrðºk
Au. íkuÚke íkuyku yk ð»ko ÃkAe {ÂMsËu-nhk{Lke LkSf Lk ykðu yLku òu ík{Lku
økheçke yLku rLkÄoLkíkkLkku ¼Þ nkuÞ íkku yÕ÷kn òu RåAþu íkku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke
ík{Lku rLkhÃkuûk fhe Ëuþu, yÕ÷kn Mkðo¿kkLke yLku ík¥ðËþeo Au.
(29) yu yun÷u-rfíkkçk (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku)Úke ÷zku, suyku Lk
yÕ÷kn Ãkh E{kLk hk¾u Au yLku Lk ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh yLku
Lk yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhu nhk{ (yðiÄ) Xhkðu÷Lku nhk{ Xhkðu Au yLku
ËeLku-n¬ (MkíÞ-Ä{o)Lku ÃkkuíkkLkku Ä{o çkLkkðu Au, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ÃkkuíkkLkk
nkÚku rsÍTÞk (hûkk-fh) ykÃku yLku ykÄeLk çkLkeLku hnu. (30) yLku
ÞnqËeykuyu fÌkwt fu ‘WÍih’ yÕ÷knLkku Ãkwºk Au yLku r¾úMíkeyku fnu Au fu {Mken
(nÍhík EMkk) yÕ÷knLkku Ãkwºk Au. yk íku{Lkk ÃkkuíkkLkk {kuZkLke ðkíkku Au.
íkuyku yu ÷kufkuLke ðkíkkuLke Lkf÷ fhe hÌkk Au, su{ýu íku{Lkk Ãknu÷k fw£
(yÄ{o) yk[ÞwO. yÕ÷kn íku{Lku Lkü fhu, íkuyku õÞkt çknufíkk sE hÌkk Au ?
(31) íku{ýu yÕ÷kn rMkðkÞ ÃkkuíkkLkk ÄkŠ{f rðîkLkku yLku MkkÄw-MktíkkuLku hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) çkLkkðe ÷eÄk yLku {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk {MkenLku Ãký, òu
fu íku{Lku fuð¤ yu ykËuþ níkku fu íkuyku yuf WÃkkMÞLke çktËøke fhu. íku Ãkrðºk
Au íkuLkkÚke su íkuyku ¼køkeËkh çkLkkðu Au (yÕ÷knLke òík yLku økwýku{kt).
(32) íkuyku RåAu Au fu yÕ÷knLkk «fkþLku ÃkkuíkkLkk {kuZkLke Vqtfku ðzu
yku÷ðe Lkk¾u yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk «fkþLku ÃkrhÃkqýo fÞko ðøkh {kLkðkLkku
LkÚke, [knu fkrVhku (yÄ{eoyku)Lku yk øk{u íkux÷wt yr«Þ ÷køku. (33) íkuýu
s ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku {kufÕÞku Au {køkoËþoLk yLku ËeLku-n¬ (MkíÞ-Ä{o)Lke
MkkÚku, suÚke íkuLku Mk{økú ËeLk (Ä{o, SðLk-ÔÞðMÚkkyku) Ãkh ð[oMð yÃkkðe
Ëu, [knu íku yLkufuïhðkËeykuLku øk{u íkux÷wt yr«Þ ÷køku.
(34) nu E{kLkðk¤kyku ! yun÷u rfíkkçk (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku)Lkk
{kuxk¼køkLkk ÄkŠ{f rðîkLkku yLku (MktLÞkMke) Mktíkku ÷kufkuLkwt ÄLk yMkíÞ heíku
¾kÞ Au yLku ÷kufkuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufu Au yLku su ÷kufku MkkuLkwt yLku [ktËe
s{k fhe hk¾u Au yLku íkuLku yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[o fhíkk LkÚke, íku{Lku yuf
ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLke ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku. (35) íku rËðMku yk ÄLk Ãkh
snÒk{Lke ykøkLku Mk¤økkððk{kt ykðþu. ÃkAe íkuLkkÚke íku{Lkkt fÃkk¤ yLku
íku{Lkkt Ãkz¾kyku yLku yLku íku{Lke ÃkeXkuLku zk{ðk{kt ykðþu. yk s Au yu
suLku ík{u ÃkkuíkkLkk {kxu yufºk fÞwO níkwt. çkMk, nðu [k¾ku MðkË íkuLkku su ík{u
yufºk fhíkk níkk.
(36) {rnLkkykuL ke økýíkhe yÕ÷knLkk LkSf çkkh {rnLkk Au
yÕ÷knLkk økútÚk{kt, su rËðMkÚke íkuýu ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt MksoLk fÞwO. íku{ktÚke
[kh {rnLkkyku «ríkrcík Au. yk s Au MkeÄku ËeLk (Ä{o). nðu ík{u íku{kt
ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh Lk fhku, yLku yLkufï u hðkËeyku MkkÚku Mkki {¤eLku ÷zku,
su heíku íku Mkki {¤eLku ík{khk MkkÚku ÷zu Au yLku òýe ÷ku fu yÕ÷kn EþÃkhkÞý
yLku MktÞ{e ÷kufkuLke MkkÚku Au. (37) {rnLkkykuLku nxkðe Ëuðwt fw£ (yÄ{o){kt
yuf ðÄkhku Au. íkuLkkÚke fw£ fhðkðk¤k ÃkÚk¼úüíkk{kt Ãkzu Au. íkuyku fkuE ð»kou
nhk{ (yðiÄ) {rnLkkLku n÷k÷ (ðiÄ) fhe ÷u Au yLku fkuE ð»kuo íkuLku nhk{
fhe ÷u Au, suÚke yÕ÷knu nhk{ fhu÷Lke økýíkhe Ãkqhe fheLku íkuLku nhk{ fhu÷Lku
n÷k÷ fhe ÷u. íku{Lkk çkqhk f{kuo íku{Lkk {kxu ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞk
Au, yLku yÕ÷kn fkrVhku (yÄ{eoyku)Lku {køko çkíkkðíkku LkÚke.
(38) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{Lku þwt ÚkE økÞwt Au fu ßÞkhu ík{Lku fnuðk{kt
ykðu Au fu yÕ÷knLkk {køko{kt Lkef¤ku, íkku ík{u s{eLk MkkÚku [kUxe òyku Aku.
þwt ík{u ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lke Mkh¾k{ýe{kt ËwrLkÞkLkk SðLk Ãkh hkS ÚkE
økÞk ? ykr¾híkLke Mkh¾k{ýe{kt ËwrLkÞkLkk SðLkLke MkkÄLk-Mkk{økúe íkku
¾qçk Úkkuze Au. (39) òu ík{u Lknª Lkef¤ku, íkku yÕ÷kn ík{Lku ÃkezkËkÞf Mkò
ykÃkþu yLku ík{khe søÞkyu íku çkeS òríkLku ÷E ykðþu yLku ík{u yÕ÷knLkwt
ftE Ãký çkøkkze Lknª þfku yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(40) òu ík{u ÃkÞøktçkhLke {ËË Lknª fhku, íkku yÕ÷kn MðÞt íku{Lke {ËË
fhe [qõÞku Au, ßÞkhu RLfkh fhLkkhkykuyu íku{Lku fkZe {qõÞk níkk. íku Võík
çku{ktÚke çkeò níkk. ßÞkhu íku çktLku økwVk{kt níkk. ßÞkhu íkuyku ÃkkuíkkLkk MkkÚkeLku
fne hÌkk níkk fu Ëw:¾e Lk Úkkyku, yÕ÷kn ykÃkýk MkkÚku Au. ÃkAe, yÕ÷knu
íku{Lkk Ãkh þktrík yðíkrhík fhe yLku íku{Lke {ËË yuðk ÷~fhkuÚke fhe, su
ík{Lku Ëu¾kíkk Lk níkk, yLku yÕ÷knu fkrVhku (yÄ{eoyku)Lke ðkíkLku Lke[e
fhe ËeÄe yLku yÕ÷knLke ðkík íkku Ÿ[e s Au yLku yÕ÷kn «¼wíðþk¤e
Au, ík¥ðËþeo Au.
(41) n¤ðk nkuð fu ¼khu, yLku yÕ÷knLkk {køko{kt ÃkkuíkkLkk ÄLk yLku
ÃkkuíkkLkk «ký ðzu rsnkË (íkLkíkkuz Mkt½»ko) fhku, yk ík{khk {kxu ðÄw Mkkhwt Au
òu ík{u òýku. (42) òu VkÞËku Mk{eÃk nkuík yLku MkVh n¤ðku nkuík, íkku íkuyku
yð~Þ ík{khk ÃkkA¤ ykðíkk, Ãkhtíkw {trs÷ íku{Lkk {kxu frXLk ÚkE økE.
nðu íkuyku MkkuøktËku ¾kþu fu òu y{khkÚke Mkt¼ð nkuík íkku y{u yð~Þ ík{khk
MkkÚku [k÷íkk. íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLku rðLkkþ{kt Lkk¾e hÌkk Au, yLku yÕ÷kn
òýu Au fu yk ÷kufku rLkrùíkÃkýu sqXk Au.
(43) yÕ÷kn ík{Lku {kV fhu, ík{u þk {kxu íku{Lku ÃkhðkLkøke ykÃke
ËeÄe, íÞkt MkwÄe fu ík{khk Mkk{u ¾q÷e síkwt fu fÞk ÷kufku Mkk[k Au yLku sqXkykuLku
Ãký ík{u òýe ÷uíkk. (44) su ÷kufku yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk
rËðMk Ãkh E{kLk hk¾u Au, íkuyku fËkrÃk ík{khkÚke rLkðuËLk Lknª fhu fu íkuyku
ÃkkuíkkLkk ÄLk yLku ÃkkuíkkLkk «kýÚke rsnkË Lk fhu, yLku yÕ÷kn zhðk-
ðk¤kykuLku Mkkhe heíku òýu Au. (45) ík{khk ÃkkMku ÃkhðkLkøke íkku yu ÷kufku
s {ktøku Au, suyku yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk yLku
íku{Lkk ÓËÞ MktËun{kt Ãkzu÷k Au. íkuÚke íkuyku ÃkkuíkkLkk MktËun{kt ¼xfe hÌkk Au.
(46) yLku òu íkuyku Lkef¤ðk {ktøkíkk íkku yð~Þ íkuyku íkuLkku fkuE WÃkkÞ fhe
÷uíkk. Ãkhtíkw yÕ÷knu íku{Lkwt Lkef¤ðwt ÃkMktË Lk fÞwO yux÷k {kxu íku{Lku íÞkt s
hnuðk ËeÄk yLku fne ËeÄwt fu çkuMke hnuLkkhkykuLke MkkÚku çkuMke hnku.
(47) òu íkuyku ík{khk MkkÚku Lkef¤íkk, íkku íkuyku ík{khk {kxu ¾hkçke{kt
s ðÄkhkLkwt fkhý çkLkíkk, yLku íkuyku ík{khk ytËh WÃkÿð ðÄkhðk {kxu
ËkuzÄqÃk fhíkk yLku ík{khk{kt íku{Lkwt Mkkt¼¤ðkðk¤k ÷kufku Au, yLku yÕ÷kn
yíÞk[kheykuLku Mkkhe heíku òýu Au. (48) yk ÷kufku Ãknu÷k Ãký WÃkÿðLkku
«ÞkMk fhe [qõÞk Au yLku íkuyku ík{khk {kxu fkÞkuoLke Q÷xVuh fhíkk hnu Au,
íÞkt MkwÄe fu MkíÞ ykðe økÞwt yLku yÕ÷knLkku ykËuþ «økx ÚkE økÞku yLku
íkuyku y«MkÒk s hÌkk.
(49) yLku íku{kt yu Ãký Au, suyku fnu Au fu y{Lku Aqx ykÃke Ëku yLku
y{Lku Ãkheûkk{kt Lk Lkk¾ku. Mkkt¼¤e ÷ku, íkuyku íkku Ãkheûkk{kt Ãkze [qõÞk, yLku
rLk:þtf snÒk{u RLfkh fhLkkhkykuLku ½uhk{kt ÷E hkÏÞk Au. (50) òu ík{Lku
fkuE ¼÷kE «kó ÚkkÞ Au íkku íku{Lku Ëw:¾ ÚkkÞ Au yLku òu ík{Lku fkuE {wMkeçkík
ÃknkU[u Au íkku íkuyku fnu Au fu y{u íkku yøkkWÚke y{khku çk[kð fhe ÷eÄku níkku
yLku íkuyku ¾wþ ÚkELku ÃkkAk Vhu Au. (51) fnku, y{Lku fuð¤ yu s ðMíkw
ÃknkU[þu, su yÕ÷kn y{khk {kxu ÷¾e ËeÄe Au. íku y{khku fkÞoMkkÄf Au
yLku E{kLkðk¤kykuyu yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu. (52) fnku,
ík{u y{khk {kxu {kºk çku ¼÷kEyku{ktÚke yuf ¼÷kELke hkn òuE hÌkk Aku.
Ãkhtíkw y{u ík{khk {kxu íkuLke hkn òuE hÌkk Aeyu fu yÕ÷kn ík{khk Ãkh ÞkíkLkk
{kuf÷u ÃkkuíkkLkk íkhVÚke yÚkðk y{khk nkÚkkuÚke. nðu ík{u hkn swyku, y{u
Ãký ík{khk MkkÚku hkn òuðkðk¤kyku{ktÚke Aeyu.
(53) fnku, ík{u ¾wþeÚke ¾[o fhku fu Lkk¾wþeÚke, ík{khkÚke fËkrÃk fçkq÷
fhðk{kt ykðþu Lknª. rLkrùíkÃkýu ík{u yð¿kkfkhe ÷kufku Aku. (54) yLku
íkuyku íku{Lkk ¾[oLkk fçkq÷ ÚkðkÚke fuð¤ yux÷k {kxu ðtr[ík ÚkÞk fu íku{ýu
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku RLfkh fÞkuo yLku yk ÷kufku Lk{kÍ {kxu ykðu
Au íkku yk¤MkLke MkkÚku ykðu Au yLku ¾[o fhu Au íkku yrLkåAkLke MkkÚku.
(55) ík{u íku{Lkkt ÄLk yLku MktíkkLkLku ftE {n¥ð Lk ykÃkku. yÕ÷kn íkku yu
RåAu Au fu íkuLkk îkhk íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt ÞkíkLkk ykÃku yLku íku{Lkkt
«ký yu ÂMÚkrík{kt Lkef¤u fu íkuyku RLfkh fhLkkhkt nkuÞ. (56) íkuy ku
yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kELku fnu Au fu íkuyku ík{khk{ktÚke Au, òu fu íkuyku ík{khk
ÃkifeLkk LkÚke, çkÕfu íkuyku yuðk ÷kufku Au suyku ík{khkÚke zhu Au. (57) òu
íku{Lku fkuE þhýLke søÞk {¤e òÞ yÚkðk fkuE økwVk fu AwÃkkðkLke søÞk,
íkku íkuyku ¼køkeLku íku{kt AwÃkkE òÞ.
(58) yLku íku{Lkk{kt yuðk ÷kufku Ãký Au, suyku ík{khk Ãkh MkËfk (ËkLkLkk
rðíkhý) rðþu ykhkuÃk ÷økkðu Au. òu íku{ktÚke íku{Lku ykÃkðk{kt ykðu íkku hkS
hnu Au yLku òu Lk ykÃkðk{kt ykðu íkku Lkkhks ÚkE òÞ Au. (59) fux÷wt Mkkhwt
nkuík fu yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkhu su ftE íku{Lku ykÃÞwt níkwt íkuLkk Ãkh íkuyku hkS
hnuíkk yLku fnuíkk fu yÕ÷kn y{khk {kxu Ãkqhíkku Au. yÕ÷kn ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke
y{Lku nsw ðÄkhu ykÃkþu yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh Ãký, y{Lku íkku yÕ÷kn s
òuEyu. (60) MkËfkík (Ífkík, yrLkðkÞo Ä{oËkLk) íkku ðkMíkð{kt Vfehku
(rLkÄoLkku) yLku r{ÂMfLkku (økheçkku) {kxu Au yLku yu fkÞofhku {kxu suyku ËkLk
(Lke ÔÞðMÚkkLkk fkÞo){kt rLkÞwõík Au, yLku íku{Lkk {kxu su{Lkk rË÷ Síkðk
yÃkurûkík Au, WÃkhktík økhËLkku (økw÷k{kuLku) ykÍkË fhðk{kt yLku suyku Ëtz
¼hu yLku yÕ÷knLkk {køko{kt yLku {wMkkVhkuLke MknkÞík{kt. yk yuf yrLkðkÞo
fíkoÔÞ Au yÕ÷kn íkhVÚke yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke, znkÃkýðk¤ku Au.
(61) yLku íku{kt yu ÷kufku Ãký Au, suyku ÃkÞøktçkhLku Ëw:¾ ykÃku Au yLku
fnu Au fu yk ÔÞÂõík íkku ‘fkLk’ (MkkiLke Mkkt¼¤u) Au. fnku fu íku ík{khe ¼÷kE
{kxu MkkiLke Mkkt¼¤u Au. íku yÕ÷kn Ãkh E{kLk hk¾u Au yLku E{kLkðk¤kyku
Ãkh rðïkMk fhu Au yLku íku ËÞk Au íku{Lkk {kxu suyku ík{khk{kt E{kLkðk¤k
Au, yLku su ÷kufku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLku Ëw:¾ ykÃku Au íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf
Mkò Au. (62) íkuyku ík{khk Mkk{u MkkuøktËku ¾kÞ Au, suÚke ík{Lku ¾wþ fhu,
òu fu yÕ÷kn yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh ðÄkhu yrÄfkhe Au fu íkuyku íku{Lku ¾wþ
fhu, òu íkuyku E{kLkðk¤k Au. (63) þwt íku{Lku ¾çkh LkÚke fu su yÕ÷kn yLku
íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fhu íkuLkk {kxu snÒk{Lke ykøk Au, su{kt íkuyku nt{uþk
hnuþu. yk ¾qçk {kuxwt yÃk{kLk yLku Lkk÷uþe Au. (64) {wLkkrVfku (Ët¼e
{wMk÷{kLkku) zhu Au fu õÞktf E{kLkðk¤kyku Ãkh yuðe Mkqh: yðíkrhík Lk ÚkE
òÞ, su íku{Lku íku{Lkk ÓËÞkuLkk hnMÞkuÚke ðkfuV fhe Ëu. fnku fu ík{u {òf
fhe ÷ku, yÕ÷kn [ku¬Mk íkuLku ònuh fhe Ëuþu suLkkÚke ík{u zhku Aku (fu íku ònuh
ÚkE sþu). (65) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku íkku íkuyku fnuþu fu y{u íkku {òf-
{~fhe fhe hÌkk níkk. fnku, þwt ík{u yÕ÷knÚke yLku íkuLke ykÞíkkuÚke yLku
íkuLkk ÃkÞøktçkhÚke {òf-{~fhe fhe hÌkk níkk ? (66) çknkLkk Lk çkLkkðku,
ík{u E{kLk ÷kÔÞk ÃkAe fw£ (yÄ{o)Lkwt yk[hý fÞwO Au, yLku y{u ík{khk
Ãkife yuf sqÚkLku {kV fhe ËEþwt, íkku çkeò sqÚkLku íkku yð~Þ Mkò ykÃkeþwt,
fu{ fu íkuyku økwLkuøkkh níkk.
(67) {wLkkrVf (Ët¼e {wMk÷{kLk) Ãkwhw»kku yLku {wLkkrVf †eyku Mkki yuf-
çkeò suðk Au. íkuyku çkwhkELkku ykËuþ ykÃku Au yLku ¼÷kELke {LkkE fhu
Au, yLku ÃkkuíkkLkk nkÚk çktÄ hk¾u Au (yÚkkoíkT ftsqMke fhu Au). íku{ýu yÕ÷knLku
¼w÷kðe ËeÄku, íkku yÕ÷knu Ãký íku{Lku ¼w÷kðe ËeÄk. rLk:þtf, {wLkkrVfku ¾qçk
s yð¿kkfkhe Au. (68) {wLkkrVf Ãkwhw»kku yLku {wLkkrVf †eyku yLku fkrVhku
(RLfkh fhLkkhkyku)Úke yÕ÷knu snÒk{Lke ykøkLkwt ð[Lk ykÃke hkÏÞwt Au,
su{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. yk s íku{Lkk {kxu ÃkÞkoó Au. íku{Lkk Ãkh yÕ÷knLke
rVxfkh Au yLku íku{Lkk {kxu MÚkkÞe hnuðkðk¤e ÞkíkLkk Au. (69) su heíku
ík{khkÚke Ãknu÷ktLkk ÷kufku, íkuyku ík{khkÚke ðÄkhu çk¤ðkLk níkk yLku ÄLk yLku
MktíkkLkLke rðÃkw÷íkk{kt ík{khkÚke ykøk¤ níkk, íkku íku{ýu ÃkkuíkkLkk rnMMkkÚke
VkÞËku WXkÔÞku yLku ík{u Ãký ík{khk rnMMkkLkku VkÞËku WXkÔÞku, su{ fu ík{khk
Ãkqhkuøkk{eykuyu ÃkkuíkkLkk rnMMkkÚke VkÞËku WXkÔÞku. (70) yLku ík{u Ãký yu
s íkfo-rðíkfo fÞko, suðkt íkfo-rðíkfo íku{ýu fÞko níkk. yk s yu ÷kufku Au,
su{Lkk f{kuo ËwrLkÞk yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt ÔÞÚko ÚkE økÞk yLku yk s
÷kufku LkwfMkkLk{kt Ãkzðkðk¤k Au. þwt yk{Lku yu ÷kufkuLkk ynuðk÷ku LkÚke
ÃknkUåÞk, su íku{LkkÚke yøkkW rðíke økÞk. LkqnLke òrík yLku ykË yLku Mk{qË
yLku Rçkúkne{Lke òrík yLku {ËÞLkLkk ÷kufku yLku Q÷xÃkw÷x ÚkE økÞu÷
ðMíkeykuLkk. íku{Lkk ÃkkMku íku{Lkk ÃkÞøktçkhku Ë÷e÷kuLke MkkÚku ykÔÞk, íkku yuðwt
Lk níkwt fu yÕ÷kn íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh fhíkku, Ãkhtíkw íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLke òík
Ãkh yíÞk[kh fhu Au.
(71) yLku {kur{Lk (E{kLkðk¤k) Ãkwhw»kku yLku {kur{Lk †eyku yuf-
çkeòLkk {ËËøkkh Au. íkuyku ¼÷kELkku ykËuþ ykÃku Au yLku çkqhkEÚke hkufu
Au yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu Au yLku Ífkík ykÃku Au yLku yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhu Au. yk s ÷kufku Au, su{Lkk Ãkh yÕ÷kn ËÞk
fhþu. rLk:þtf, yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (72) {kur{Lk Ãkwhw»kku
yLku {kur{Lk †eykuÚke yÕ÷knLkwt ð[Lk Au çkkøkkuLkwt fu íkuLkk Lke[u Lknuhku ðne
hne nþu, íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþ,u yLku ð[Lk Au MkkV-MðåA-MkwtËh {fkLkkuLkwt
þkïík çkøke[kyku{kt yLku yÕ÷knLke «MkÒkíkk su MkkiÚke ©uc Au. yk s {kuxe
MkV¤íkk Au.
(73) nu ÃkÞøktçkh ! fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku, yÄ{eoyku) yLku
{wLkkrVfku (Ët¼e {wMk÷{kLkku)Úke rsnkË fhku yLku íku{Lkk {kxu fXkuh çkLke
òyku, yLku íku{Lkwt Xufkýwt snÒk{ Au yLku íku yíÞtík ¾hkçk Xufkýwt Au.
(74) íkuyku yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kÞ Au fu íku{ýu LkÚke fÌkwt, òu fu íku{ýu fw£
(yÄ{o)Lke ðkík fne yLku íkuyku RM÷k{ ÃkAe RLfkh fhLkkhk çkLke økÞk yLku
íku{ýu yu RåAâwt su íku{Lku «kó Lk ÚkE þõÞwt, yLku yk fuð¤ íkuLkku çkË÷ku
níkku fu íku{Lku yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkhu ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke ÄLkðkLk fhe ËeÄk.
òu íkuyku íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík) fhu íkku íku{Lkk {kxu W¥k{ Au
yLku òu íkuyku {kuZwt Vuhðu íkku yÕ÷kn íku{Lku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk ykÃkþu,
ËwrLkÞk{kt Ãký yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký, yLku Ähíke{kt íku{Lkwt Lk fkuE
Mk{Úkof nþu yLku Lk {ËËøkkh.
(75) yLku íku{Lkk{kt yu ÷kufku Ãký Au, su{ýu yÕ÷kn ÃkkMkuÚke ð[Lk
÷eÄwt níkwt fu òu íkuýu y{Lku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke «ËkLk fÞwO, íkku y{u yð~Þ ËkLk
fheþwt yLku y{u MkËk[khe çkLkeLku hneþwt. (76) ÃkAe ßÞkhu yÕ÷kn íku{Lku
ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke «ËkLk fÞwO, íkku íkuyku ftsqMke fhðk ÷køÞk yLku Ãk÷xkELku
íku{ýu {kuZwt Vuhðe ÷eÄwt. (77) íkuÚke yÕ÷knu íku{Lkkt ÓËÞku{kt rLkVkf (Ët¼)
Lkk¾e ËeÄku yu rËðMk MkwÄe ßÞkhu fu íkuyku íkuLku {¤þu, yu fkhýMkh fu íku{ýu
yÕ÷knÚke fhu÷ «rík¿kkLkwt WÕ÷t½Lk fÞwO yLku yu fkhýMkh fu íkuyku sqX çkku÷u
Au. (78) þwt íku{Lku ¾çkh LkÚke fu yÕ÷kn íku{Lkkt hnMÞku yLku íku{Lke
økwMkÃkwMkLku òýu Au yLku yÕ÷kn ík{k{ AqÃke ðkíkkuLku òýðkðk¤ku Au ?
(79) yu ÷kufku, suyku {nuýkt {khu Au yu {kur{LkkuLku, suyku rË÷ ¾ku÷eLku
ËkLk fhu Au yLku suyku fuð¤ ÃkkuíkkLke {nuLkík-{sqheÚke ËkLk fhu Au, íkuyku
íku{Lke nktMke Wzkðu Au. yÕ÷kn yk nktMke WzkðLkkhkykuLke nktMke Wzkðu Au
yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (80) ík{u íku{Lkk {kxu {kVeLke
Ëh¾kMík fhku fu Lk fhku, òu ík{u rMk¥kuh ðkh íku{Lku {kV fhðkLke Ëh¾kMík
fhþku, íkku (Ãký) yÕ÷kn íku{Lku {kV fhðkLkku LkÚke. yk yux÷k {kxu fu íku{ýu
yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkhLkku RLfkh fÞkuo yLku yÕ÷kn yð¿kkfkheykuLku {køko
(81) ÃkkA¤ hne sLkkhkyku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhÚke ÃkkA¤ çkuMke
hnuðk{kt ½ýk ¾wþ ÚkÞk yLku yu ÷kufkuLku yr«Þ ÷køÞwt fu íkuyku ÃkkuíkkLkwt ÄLk
yLku ÃkkuíkkLkk «kýÚke yÕ÷knLkk {køko{kt ÞwØ fhu, yLku íku{ýu fÌkwt fu økh{e{kt
Lk Lkef¤ku. fne Ëku fu snÒk{Lke ykøk íkuLkkÚke ðÄkhu økh{ Au, fËk[ íku{Lku
Mk{sý nkuík ! (82) íkuÚke íkuyku nMÞk ykuAwt yLku hzâk ðÄkhu, íkuLkk çkË÷k{kt
su íkuyku fhíkk níkk. (83) íkuÚke òu yÕ÷kn ík{Lku íku{Lkk{ktÚke fkuE sqÚk
íkhV ÃkkAk ÷kðu yLku íkuyku ík{khkÚke ÞwØ {kxu Lkef¤ðkLke ÃkhðkLkøke {ktøku,
íkku fne Ëuòu fu ík{u {khk MkkÚku fËkrÃk Lknª ykðku, yLku Lk {khk MkkÚku hneLku
fkuE Ëw~{LkÚke ÷zþku. ík{u Ãknu÷e ðkh Ãký çkuMke hnuðkLkwt ÃkMktË fÞwO níkwt,
íkuÚke nðu ÃkkA¤ hnuLkkhkykuLke MkkÚku çkuMke hnku. (84) yLku íku{Lkk{ktÚke su
fkuE {]íÞw Ãkk{u, íkuLkk Ãkh ík{u fËkrÃk Lk{kÍ Lk ÃkZku yLku Lk íku{Lke fçkh Ãkh
Q¼k hnku. rLk:þtf, íku{ýu yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku RLfkh fÞkuo yLku
yu ÂMÚkrík{kt {]íÞw ÃkkBÞk fu íkuyku yð¿kkfkhe níkk.
(85) yLku íku{Lkwt ÄLk yLku íku{Lke MktíkkLk ík{Lku ykùÞo{kt Lk Lkk¾u.
yÕ÷kn íkku çkMk yu RåAu Au fu íku{Lkk îkhk íku{Lku ËwrLkÞk{kt ÞkíkLkk ykÃku
yLku íku{Lkkt «ký yu ÂMÚkrík{kt Lkef¤u fu íkuyku RLfkh fhLkkhkt nkuÞ.
(86) yLku ßÞkhu fkuE Mkqh: yðíkrhík ÚkkÞ Au fu yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kðku
yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLke MkkÚku {¤eLku ÞwØ fhku, íkku íku{Lkkt MktÃkÒk ÷kufku ík{khk
ÃkkMku Aqx {ktøkðk ÷køku Au yLku fnu Au fu y{Lku Akuze Ëku fu y{u ynª hkufkE
sLkkhk ÷kufkuLke MkkÚku hkufkE sEyu. (87) íku{ýu íkuLku ÃkMktË fÞwO fu ÃkkA¤
hne sLkkhe †eykuLke MkkÚku hne òÞ, yLku íku{Lkk ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe
Ëuðk{kt ykðe. nðu íkuyku ftE LkÚke Mk{síkk. (88) Ãkhtíkw ÃkÞøktçkh yLku su
÷kufku íkuLkk MkkÚku E{kLk ÷kÔÞk Au, íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÄLk yLku ÃkkuíkkLkk «kýÚke
rsnkË fhe yLku íku{Lkk {kxu Au ¼÷kEyku yLku íkuyku MkV¤íkk Ãkk{Lkkhkt Au.
(89) íku{Lkk {kxu yÕ÷knu yuðkt çkkøk íkiÞkh fhe hkÏÞk Au, suLkk Lke[u Lknuhku
ðnu Au. íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. yk s {nkLk MkV¤íkk Au.
(90) çkÆwyku (økúk{ðkMke ykhçkku){ktÚke Ãký çknkLkk fhðkðk¤k ykÔÞk
fu íku{Lku ÃkhðkLkøke {¤e òÞ yLku suyku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhÚke sqX
çkkuÕÞk, íkuyku çkuMke hÌkk. íku{ktÚke su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íku{Lku yuf ÃkezkËkÞf
ÞkíkLkk Ãkfzþu. (91) fkuE økwLkku yþõíkku-yMk{Úko ÷kufku Ãkh LkÚke yLku Lk
çke{khku Ãkh yLku Lk yu ÷kufku Ãkh su{Lkk ÃkkMku ¾[o fhðk {kxu ftE LkÚke, ßÞkhu
fu íkuyku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLke MkkÚku ¼÷kE fhu. MkËk[kheyku Ãkh
fkuE ykhkuÃk LkÚke yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (92) yLku Lk yu
÷kufku Ãkh fkuE ykhkuÃk Au fu ßÞkhu íkuyku ík{khk ÃkkMku ykðu fu ík{u íku{Lku Mkðkhe
ykÃkku. ík{u fÌkwt fu {khk ÃkkMku fkuE ðMíkw LkÚke fu ík{Lku íkuLkk Ãkh Mkðkh fhe
Ëô, íkku íkuyku yu ÂMÚkrík{kt ÃkkAk ðéÞk fu íku{Lke ykt¾kuÚke yktMkw ðne hÌkk
níkk yu Ëw:¾{kt fu íku{Lkk ÃkkMku ftE LkÚke su íkuyku ¾[o fhu. (93) ykhkuÃk
íkku çkMk yu ÷kufku Ãkh Au, suyku ík{khk ÃkkMku ÃkhðkLkøke {ktøku Au, ßÞkhu fu
íkuyku MkkÄLk-MktÃkÒk Au, ÄLkðkLk Au. íkuyku íkuLkk Ãkh hkS ÚkE økÞk fu ÃkkA¤
hnuðkðk¤e †eykuLke MkkÚku hne òÞ yLku yÕ÷knu íku{Lkk ÓËÞku Ãkh {nkuh
{khe ËeÄe, nðu íkuyku LkÚke òýíkk.
*(94) ík{u ßÞkhu íku{Lkk íkhV Ãk÷xþku, íkku íkuyku ík{khk Mkk{u çknkLkk
hsq fhþu. fne Ëku fu çknkLkk Lk çkLkkðku. y{u fËkrÃk ík{khe ðkík {kLkeþwt
Lknª. rLk:þtf, yÕ÷knu ík{khe ÂMÚkrík y{Lku çkíkkðe ËeÄe Au. nðu yÕ÷kn
yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh ík{khkt f{kuoLku òuþu. ÃkAe ík{Lku íkuLkk íkhV ÃkkAk
Vuhððk{kt ykðþu, su ònuh yLku AqÃkwt çkÄwt òýðkðk¤ku Au. íku ík{Lku çkíkkðe
Ëuþu su ftE ík{u fhe hÌkk níkk. (95) yk ÷kufku ík{khk ÃkkAk ykðíkkt
yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kþu, suÚke ík{u íku{Lku Ëhøkwsh fhku. íkuÚke ík{u íku{Lku
Ëhøkwsh fhku. [ku¬Mk íkuyku yÃkrðºk Au yLku íku{Lkwt Xufkýwt snÒk{ Au, íkuLkk
çkË÷k{kt fu su íkuyku fhe hÌkk níkk. (96) íkuyku ík{khk Mk{ûk MkkuøktËku ¾kþu
fu ík{u íku{LkkÚke ¾wþ ÚkE òyku. òu ík{u íku{LkkÚke ¾wþ Ãký ÚkE økÞk, íkku
yÕ÷kn yð¿kkfkhe ÷kufkuÚke ¾wþ ÚkðkLkku LkÚke.
(97) çkÆwyku (økúk{ðkMke ykhçkku) fw£ (yÄ{o) yLku rLkVkf (Ët¼){kt
ðÄkhu Mk¾ík Au yLku íkuyku yu ÷kÞf Au fu yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkh Ãkh su
ftE yðíkrhík fhu÷ Au, íkuLke Mke{kykuÚke yòý hnu, yLku yÕ÷kn çkÄwt s
òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au. (98) yLku økúk{ðkMke ykhçkku{kt yuðkt Ãký Au,
suyku yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[oLku yuf Ëtz Mk{su Au yLku ík{khk {kxu ¾hkçk
Mk{ÞLke hkn swyu Au. ¾hkçk Mk{Þ MðÞt íku{Lkk {kxu Au yLku yÕ÷kn
Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au. (99) yLku økúk{ðkMke ykhçkku{kt yuðkt Ãký
Au, suyku yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾u
Au yLku su ftE ¾[o fhu Au, íku íkuLku yÕ÷knLkk íÞkt íkuLkk Mkk{eÃÞLkwt yLku
ÃkÞøktçkhLke Ëwykyku ÷uðkLkwt {kæÞ{ çkLkkðu Au. nk, rLk:MktËun íku íku{Lkk {kxu
Mkk{eÃÞLkwt {kæÞ{ Au. yÕ÷kn íku{Lku ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷ fhþu. [ku¬Mk
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(100) yLku {wnkrshku (rnshík fhLkkhkyku) yLku yLMkkh ({ËË
fhLkkhkyku){kt su ÷kufku Ãkqhkuøkk{e yLku Mkðo«Úk{ Au yLku su{ýu ¼÷e heíku
íku{Lkwt yLkwMkhý fÞwO, yÕ÷kn íku{LkkÚke «MkÒk ÚkÞku yLku íkuyku íkuLkkÚke «MkÒk
ÚkÞk, yLku yÕ÷knu íku{Lkk {kxu yuðkt çkøke[kyku íkiÞkh fhe hkÏÞk Au, suLkk
Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. yk s {nkLk MkV¤íkk Au.
(101) yLku ík{khk ykMkÃkkMk su økúk{ðkMke ykhçkku Au íku{kt {wLkkrVfku (Ët¼e
{wMk÷{kLkku) Au yLku {ËeLkkðkMkeyku{kt Ãký {wLkkrVfku Au. íkuyku rLkVkf
(Ët¼) Ãkh fèh ÚkE økÞk Au. ík{u íku{Lku LkÚke òýíkk, y{u íku{Lku òýeyu
Aeyu. y{u íku{Lku çk{ýe ÞkíkLkk ykÃkeþwt, ÃkAe íku{Lku yuf {kuxe ÞkíkLkk
íkhV {kuf÷ðk{kt ykðþu.
(102) fux÷kf ÷kufku çkeò Au, su{ýu ÃkkuíkkLke ¼q÷kuLkku Mðefkh fhe
÷eÄku Au. íku{ýu r{r©ík f{kuo fÞko Au, Úkkuzktf Mkkhk yLku Úkkuzktf ¾hkçk. ykþk
Au fu yÕ÷kn íku{Lkk íkhV æÞkLk fhu. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk
Au. (103) ík{u íku{Lkk ÄLk{ktÚke ËkLk ÷ku, íkuLkkÚke ík{u íku{Lku Ãkrðºk fhþku
yLku íku{Lke MkwÄkhýk fhþku, yLku ík{u íku{Lkk {kxu Ëwyk fhku. rLk:þtf, ík{khe
Ëwyk íku{Lkk {kxu þktrík yLku Mktíkku»kLkwt fkhý nþu. yÕ÷kn çkÄwt s Mkkt¼¤Lkkh,
òýðkðk¤ku Au. (104) þwt íkuyku LkÚke òýíkk fu yÕ÷kn s ÃkkuíkkLkk
çktËkykuLke íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík)Lkku Mðefkh fhu Au, yLku yu
s ËkLkLku fçkq÷ fhu Au, yLku yÕ÷kn íkkiçkk fhðkðk¤ku, {nuhçkkLk Au.
(105) fnku fu f{o fhku, yÕ÷kn yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kt
ík{khk f{kuoLku òuþu yLku ík{Lku xqtf Mk{Þ{kt íkuLkk íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt
ykðþu, su ònuh yLku AqÃkwt çkÄkLku òýu Au. íku ík{Lku çkíkkðe Ëuþu su ftE ík{u
fhe hÌkk níkk. (106) fux÷kf çkeò ÷kufku Au, su{ Lkku {k{÷ku nsw
yÕ÷knLke yk¿kk ykðu íÞkt MkwÄe {w÷íðe Au, fkt íkku íku íku{Lku Mkò ykÃkþu
yÚkðk íku{Lke íkkiçkkLku fçkq÷ fhþu, yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke, ík¥ðËþeo Au.
(107) yLk íku{Lkk Ãkife yuðkt Ãký Au, su{ýu yuf {ÂMsË çkLkkðe
LkwfMkkLk ÃknkU[kzðk {kxu yLku fw£ (yÄ{o) {kxu yLku E{kLkðk¤kyku{kt
VkxVqx Q¼e fhðk {kxu yLku yux÷k {kxu fu suÚke AkÃkku {khðkLkwt økwwó MÚkkLk
WÃk÷çÄ fhu yu ÔÞÂõík {kxu su yøkkWÚke yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhÚke ÷ze
hÌkku Au, yLku yk ÷kufku MkkuøktËku ¾kþu fu y{u íkku fuð¤ ¼÷kE RåAe níke
yLku yÕ÷kn Mkkûke Au fu íkuyku sqXk Au. (108) ík{u yk R{khík{kt fËkrÃk
Q¼k Lk hnuòu. y÷çk¥k, su {ÂMsËLkku ÃkkÞku «Úk{ rËðMkÚke íkfðk
(EþrLkck yLku MktÞ{) Ãkh {qfu÷ Au, íku yu ÷kÞf Au fu ík{u íku{kt Q¼k hnku.
íku{kt yuðk ÷kufku Au, suyku Ãkrðºk hnuðkLkwt ÃkMktË fhu Au yLku yÕ÷kn Ãkrðºk
hnuðkðk¤kykuLku ÃkMktË fhu Au. (109) þwt yu ÔÞÂõík Mkkhe Au, suýu ÃkkuíkkLke
R{khíkLkku ÃkkÞku yÕ÷knÚke zh Ãkh yLku yÕ÷knLke «MkÒkíkk Ãkh {qõÞku, fu
ÃkAe yu ÔÞÂõík Mkkhe Au suýu ÃkkuíkkLke R{khíkLkku ÃkkÞku yuf ¾eýLkk rfLkkhu
Ãkh {qõÞku, su æðMík Úkðkðk¤ku Au. ÃkAe yu R{khík íkuLku ÷ELku snÒk{Lke
ykøk{kt Ãkze økE, yLku yÕ÷kn yíÞk[khe ÷kufkuLku {køko çkíkkðíkku LkÚke.
(110) yLku yu R{khík su íku{ýu çkLkkðe nt{uþk íku{Lkk ÓËÞku{kt MktËunLkwt
fkhý çkLke hnuþu, rMkðkÞ íkuLkk fu íkuLkwt ÓËÞ s xwfzu-xwfzk ÚkE òÞ, yLku
yÕ÷kn Mkðo¿kkLke yLku ík¥ðËþeo Au.
(111) rLk:MktËun, yÕ÷knu E{kLkðk¤kykuÚke íku{Lkk «ký yLku íku{Lkk
ÄLkLku ¾heËe ÷eÄk Au sÒkíkLkk çkË÷k{kt. íku yÕ÷knLkk {køko{kt ÷zu Au, ÃkAe
{khu Au yLku {kÞko òÞ Au. yk yÕ÷knLkk rþhu yuf Mkk[ku ðkÞËku Au,
íkkihkík{kt yLku $S÷{kt yLku fwykoLk{kt, yLku yÕ÷knÚke ðÄkhu W¥k{
ÃkkuíkkLkk ð[LkLku Ãkqhwt fhLkkh fkuý Au. çkMk, ík{u ¾wþeyku {Lkkðku yu {k{÷k
Ãkh, su ík{u yÕ÷kn MkkÚku fhu÷ Au, yLku yk s Au MkkiÚke {nkLk MkV¤íkk.
(112) íkuyku íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík) fhðkðk¤k Au, RçkkËík
fhðkðk¤k Au, «þtMkk fhðkðk¤k Au, yÕ÷knLkk {køko{kt Vhðkðk¤k Au,
hwfqy fhðkðk¤k Au, rMksËk fhðkðk¤k Au, ¼÷kELke yk¿kk ykÃkðkðk¤k
Au, çkqhkEÚke hkufðkðk¤k Au. yÕ÷knLke Mke{kykuLke fk¤S hk¾ðkðk¤k
Au, yLku E{kLkðk¤kykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku.
(113) ÃkÞøktçkhLku yLku yu ÷kufkuLku suyku E{kLk ÷kÔÞk Au íku{Lkk {kxu
ÞkuøÞ LkÚke fu íkuyku yLkufuïhðkËeyku {kxu {kVeLke Ëwyk fhu, [knu íkuyku
íku{Lkk Mkøkk s fu{ Lk nkuÞ, ßÞkhu fu íku{Lkk Mkk{u MÃkü ÚkE [qõÞwt Au fu yk
÷kufku snÒk{{kt sðkðk¤k Au. (114) yLku Rçkúkne{Lkwt ÃkkuíkkLkk rÃkíkk {kxu
{kVeLke Ëwyk {ktøkðwt fuð¤ yu ð[LkLkk fkhýu níkwt, su íkuýu íkuLku ykÃke ËeÄwt
níkwt. ÃkAe ßÞkhu íkuLkk Mkk{u MÃkü ÚkE økÞwt fu íku yÕ÷knLkku Ëw~{Lk Au, íkku íku
íkuLkkÚke yMktçktØ yLku rð{w¾ ÚkE økÞku. rLk:þtf, Rçkúkne{ ¾qçk fku{¤-ÓËÞe
yLku MknLkþe÷ níkku. (115) yLku yÕ÷kn fkuE òríkLku {køkoËþoLk ykÃÞk
ÃkAe ÃkÚk¼úü LkÚke fhíkku, ßÞkt MkwÄe íku{Lku MkkV-MkkV yu ðMíkwyku çkíkkðe
Lk Ëu, suLkkÚke íku{Lku çk[ðkLkwt Au. rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt ¿kkLk Ähkðu
Au. (116) yÕ÷knLkwt s hkßÞ Au ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt, íku s SðLk
ykÃku Au yLku {]íÞw ykÃku Au, yLku yÕ÷kn rMkðkÞ ík{khku fkuE r{ºk LkÚke
yLku Lk {ËËøkkh.
(117) yÕ÷knu ÃkÞøktçkh Ãkh yLku {wnkrshku (rnshík fhLkkhkyku)
yLku yLMkkh (MknkÞíkk fhLkkhkyku) Ãkh æÞkLk fÞwO, su{ýu íktøkeLkk Mk{Þu
ÃkÞøktçkhLkku MkkÚk ykÃÞku, íÞkhçkkË yÕ÷knu íku{Lkk Ãkh æÞkLk fÞwO. rLk:þtf,
yÕ÷kn íku{Lkk Ãkh {nuhçkkLk Au, yíÞtík ËÞk¤w Au. (118) yLku yu ºkýuÞ
Ãkh Ãký íkuýu æÞkLk fÞwO, su{Lkku {k{÷ku {w÷íðe hk¾ðk{kt ykÔÞku níkku, íÞkt
MkwÄe fu ßÞkhu s{eLk rðþk¤íkk Aíkkt íku{Lkk {kxu íktøk ÚkE økE yLku íkuyku
MðÞt ÃkkuíkkLkkÚke íktøk ykðe økÞk yLku íku{ýu Mk{S ÷eÄwt fu yÕ÷knÚke çk[ðk
{kxu MðÞt yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE þhý LkÚke. ÃkAe yÕ÷kn íku{Lkk íkhV
Ãk÷xâku, suÚke íkuy ku íkuLkk íkhV Ãk÷xe ykðu. rLk:þtf, yÕ÷kn íkkiçkk
(ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík) fçkq÷ fhðkðk¤ku yLku yíÞtík ËÞk¤w Au.
(119) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku yLku Mkk[k ÷kufkuLkku MkkÚk
ykÃkku. (120) {ËeLkkðkMkeyku yLku ykMkÃkkMkLkk økúk{ðkMke ykhçkkuLku yu
þku¼íkwt Lk níkwt fu íkuyku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLku AkuzeLku ÃkkA¤ çkuMke hnu yLku
Lk yu fu ÃkkuíkkLkk «kýLku íku{Lkk «kýÚke ðÄkhu r«Þ hk¾u. yk yux÷k {kxu fu
su íkhMk yLku Úkkf yLku ¼q¾ Ãký íku{Lku yÕ÷knLkk {køko{kt ÷køku Au, yLku
su zøk÷wt Ãký íkuyku fkrVhku (yÄ{eoyku yLku RLfkh fhLkkhkyku)Lku Ëw:¾
ÃknkU[kzðk {kxu WXkðu Au yLku su ðMíkw Ãký íkuyku Ëw~{LkÚke AeLkðe ÷u Au,
íkuLkk çkË÷k{kt íku{Lkk {kxu yuf ¼÷kE ÷¾e ÷uðk{kt ykðu Au. yÕ÷kn
¼÷kE fhLkkhkykuLkwt ð¤íkh ÔÞÚko LkÚke fhíkku. (121) yLku su ykuAku fu ðÄkhu
¾[o íku{ýu fÞkuo yLku su {uËkLk íku{ýu Ãkkh fÞko, íku çkÄwt íku{Lkk {kxu ÷¾e
÷uðk{kt ykÔÞwt, suÚke yÕ÷kn íku{Lkkt f{kuoLkku Mkkhk{kt Mkkhku çkË÷ku ykÃku.
(122) yLku yu Mkt¼ð Lk níkwt fu E{kLkðk¤k çkÄk s Lkef¤e Ãkzu; íkku
yuðwt fu{ Lk ÚkÞwt íku{Lkk «íÞuf Mk{qn{ktÚke yuf ¼køk Lkef¤eLku ykðíkku, fu íku
ËeLk (Ä{o){kt Ÿze Mk{s ÃkuËk fhíkk yLku ÃkkAk sELku ÃkkuíkkLke òríkLkk
÷kufkuLku Mk[uík fhíkk, suÚke íkuyku Ãký MktÞ{e yLku EþÃkhkÞý çkLkíkk.
(123) nu E{kLkðk¤kyku ! yk fkrVhku (yÄ{eoyku)Úke ÞwØ fhku, suyku
ík{khk ykMkÃkkMk Au yLku íkuyku ík{khk ytËh fXkuhíkk swyu, yLku òýe ÷ku
fu yÕ÷kn zhðkðk¤kykuLke MkkÚku Au. (124) yLku ßÞkhu fkuE Mkqh: yðíkrhík
ÚkkÞ Au, íkku íku{ktÚke fux÷kf ÷kufku fnu Au fu ykýu ík{khk{ktÚke fux÷kLkk
E{kLk{kt ðÄkhku fhe ËeÄku. çkMk, suyku E{kLkðk¤kt Au, íku{Lkk E{kLk{kt
íkuýu ðÄkhku fhe ËeÄku yLku íkuyku ¾wþ ÚkE hÌkk Au. (125) yLku su ÷kufkuLkk
ÓËÞku{kt hkuøk Au, íkku íkuýu ðÄkhe ËeÄe íku{Lkk ytËh øktËfe Ãkh øktËfe, yLku
íkuyku {]íÞw-ÃkÞOík fkrVh (RLfkh fhLkkh) s hÌkk. (126) þwt yk ÷kufku òuíkk
LkÚke fu íku{Lku Ëh ð»kuo yuf ðkh fu çku ðkh Ãkheûkk{kt Lkk¾ðk{kt ykðu Au, íku{
Aíkkt íkuyku Lk íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk yLku «kÞrùík) fhu Au yLku Lk rþ¾k{ý
«kó fhu Au. (127) yLku ßÞkhu fkuE Mkqh: yðíkrhík fhðk{kt ykðu Au, íkku
yk ÷kufku yuf-çkeòLku swyu Au fu fkuE òuíkwt íkku LkÚke Lku ! ÃkAe [k÷e Lkef¤u
Au. yÕ÷knu íku{Lkk ÓËÞkuLku Vuhðe LkkÏÞk Au, yu fkhýMkh fu yk ÷kufku Mk{s-
çkqÍÚke fk{ ÷uLkkhk ÷kufku LkÚke.
(128) ík{khk ÃkkMku yuf hMkq÷ (ÃkÞøktçkh, EþËqík) ykÔÞku Au, su MðÞt
ík{khk{ktÚke Au. ík{khwt LkwfMkkLk{kt Ãkzðwt íkuLkk {kxu yMkÌk Au. íku ík{khe
¼÷kELkku yr¼÷k»ke yLku íkíÃkh Au. E{kLkðk¤kyku {kxu yíÞtík «u{k¤
yLku {nuhçkkLk Au. (129) íku{ Aíkkt òu íkuyku {kuZwt Vuhðu yLku yðøkýLkk
fhu, íkku fne Ëku fu yÕ÷kn {khk {kxu Ãkqhíkku Au. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ
LkÚke. íkuLkk Ãkh s {U ¼hkuMkku fÞkuo, yLku yu s {kr÷f Au yþuo-yÍe{ ({nkLk
hks-®MknkMkLk)Lkku.
–•–
Ãkkhk-11 [222] Mkqh: ÞqLkwMk (10)
10. Mkqh: ÞqLkwMk
(1) y÷eV-÷k{-hk. yk ík¥ðËŠþíkkÚke ¼hÃkqh økútÚkLke ykÞíkku Au.
(2) þwt ÷kufkuLku yu ðkík Ãkh ykùÞo Au fu y{u íku{Lkk{ktÚke s yuf ÔÞÂõík
Ãkh ðne (rËÔÞ «fkþLkk) fhe fu ÷kufkuLku zhkðku yLku su ÷kufku E{kLk ÷kðu
íku{Lku ¾wþ¾çkh Mkt¼¤kðe Ëku fu íku{Lkk {kxu íku{Lkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke
ÃkkMku Mkk[e «ríkck Au. RLfkh fhLkkhkykuyu fÌkwt fu yk ÔÞÂõík íkku MÃkü
òËwøkh Au.
(3) rLk:þtf, ík{khku hçk yÕ÷kn Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku A rËðMk
(Þwøkku){kt ÃkuËk fÞko, ÃkAe yþo (hks-®MknkMkLk) Ãkh rçkhks{kLk ÚkÞku. yu
s {k{÷kykuLke ÔÞðMÚkk fhu Au. íkuLke ÃkhðkLkøke ðøkh fkuE ¼÷k{ý fhLkkh
LkÚke. yk s yÕ÷kn ík{khku hçk Au. íkuÚke ík{u íkuLke s WÃkkMkLkk fhku. þwt
ík{u rð[khíkk LkÚke ? (4) íkuLkk s íkhV ík{Lku MkkiLku ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au.
yk yÕ÷knLkku Mkk[ku ðkÞËku Au. rLk:þtf, íku MksoLkLkku ykht¼ fhu Au, ÃkAe
íku ÃkwLk: ÃkuËk fhþu, suÚke su ÷kufku E{kLk ÷kðu yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lku
LÞkÞLke MkkÚku çkË÷ku ykÃku, yLku su{ýu RLfkh fÞkuo íku{Lkk RLfkhLkk
çkË÷k{kt íku{Lkk {kxu Wf¤íkwt Ãkkýe yLku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(5) yÕ÷kn s Au, suýu MkqÞoLku [{fíkku çkLkkÔÞku yLku [tÿLku «fkþ ykÃÞku
yLku íkuLke {trs÷ku rLkÄkorhík fhe ËeÄe, suÚke ík{u ð»kkuoLke økýíkhe yLku rnMkkçk
òýe þfku. yÕ÷knu yk çkÄwt rLkhÚkof LkÚke çkLkkÔÞwt. íku rLkþkLkeyku ¾ku÷eLku
ðýoðu Au, yu{Lkk {kxu suyku Mk{s hk¾u Au. (6) [ku¬Mk hkík yLku rËðMkLkk
ÃkrhðíkoLk{kt yLku yÕ÷knu su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt ÃkuËk fhu÷ Au íku{kt
yu ÷kufku {kxu rLkþkLkeyku Au, suyku zhu Au.
(7) rLk:þtf, su ÷kufku y{khe {w÷kfkíkLke ykþk LkÚke hk¾íkk yLku
ËwrLkÞkLkk SðLk Ãkh hkS yLku Mktíkwü Au yLku suyku y{khe rLkþkLkeykuÚke
çkuÃkhðk Au, (8) íku{Lkwt Xufkýwt snÒk{ nþu, yu fkhýMkh su íkuyku fhíkk níkk.
(9) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko, yÕ÷kn íku{Lkk
E{kLkLkk fkhýu íku{Lku ÃknkU[kze Ëuþu, íkuLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu, çkrûkMkkuÚke
¼hÃkqh çkøke[kyku{kt. (10) íku{kt íkuyku fnuþu fu nu yÕ÷kn ! íkwt Ãkrðºk Au,
yLku {w÷kfkík íku{Lke ‘Mk÷k{’ nþu, yLku íku{Lke ytrík{ ðkík yu nþu fu Mkðo
«þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, su «¼w-Ãkk÷Lknkh Au Mk{økú MktMkkh-søkíkLkku.
(11) òu yÕ÷kn ÷kufku {kxu ÞkíkLkk yu s heíku sÕËe ÃknkU[kzíkku, su
heíku íku íku{Lkk MkkÚku ËÞk{kt sÕËe fhu Au, íkku íku{Lke {wÆík Mk{kó ÚkE ÚkE
nkuík. Ãkhtíkw y{u yu ÷kufkuLku, suyku y{khe {w÷kfkíkLke ykþk LkÚke hk¾íkk,
íku{Lkk rðÿkun{kt ¼xfðk {kxu Akuze ËEyu Aeyu, (12) yLku {Lkw»ÞLku ßÞkhu
fkuE íkf÷eV ÃknkU[u Au, íkku íku Q¼kt yLku çkuXkt yLku Mkqíkkt y{Lku Ãkkufkhu Au.
ÃkAe ßÞkhu y{u íkuLkkÚke íkuLke íkf÷eV Ëqh fh ËEyu Aeyu, íkku íku yuðku ÚkE
òÞ Au òýu íkuýu õÞkhuÞ ÃkkuíkkLkk fkuE ¾hkçk Mk{Þu y{Lku ÃkkufkÞko s Lk
níkk ! yk heíku nË ðxkðe sLkkhkyku {kxu íku{Lkk f{kuo ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt
ykÔÞk Au.
(13) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷kt òríkykuLku Lkü fhe, ßÞkhu íku{ýu
yíÞk[kh fÞkuo, yLku íku{Lkk ÃkÞøktçkhku íku{Lkk ÃkkMku ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku MkkÚku
ykÔÞk yLku íkuyku E{kLk ÷kððkðk¤k Lk çkLÞk. y{u ykðku s çkË÷ku
ykÃkeyu Aeyu økwLkuøkkh ÷kufkuLku. (14) íku{Lkk ÃkAe y{u ík{Lku Ëuþ{kt
W¥khkrÄfkhe çkLkkÔÞk, suÚke y{u òuEyu fu ík{u fuðk f{kuo fhku Aku.
(15) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe MÃkü ykÞíkku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt
ykðu Au, íkku su ÷kufkuLku y{khk ÃkkMku ykððkLkku ¾xfku LkÚke, íkuyku fnu Au fu
ykLkk rMkðkÞ fkuE çkeswt fwykoLk ÷kðku, yÚkðk ykLku çkË÷e Lkk¾ku. fnku fu
{khwt yk fk{ LkÚke fu nwt {khe {hSÚke ykLku çkË÷e Lkk¾wt. nwt íkku fuð¤ yu
«fkþLkkLkwt yLk]Mkhý fhwt Awt, su {khk ÃkkMku ykðu Au. òu nwt {khk Ãkk÷LknkhLke
yð¿kk fhwt íkku nwt yuf {kuxk rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt. (16) fnku fu yÕ÷kn
òu RåAu íkku nwt ykLku ík{Lku Lk Mkt¼¤kðíkku yLku Lk yÕ÷kn íkuLkkÚke ík{Lku Mk[uík
fhíkku. nwt ykLkk Ãknu÷kt ík{khk ðå[u ykÞw»ÞLkku yuf ¼køk rðíkkðe [qõÞku
Awt. ÃkAe þwt ík{u çkwrØÚke fk{ LkÚke ÷uíkk ? (17) íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe
çkeòu fkuý nþu, su yÕ÷kn Ãkh sqXku ykhkuÃk ½zu yÚkðk íkuLke rLkþkLkeykuLku
¾kuxe Xuhðu ? [ku¬Mk, økwLkuøkkhkuLku MkV¤íkk «kó Úkíke LkÚke.
(18) yLku íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ yuðe ðMíkwykuLke WÃkkMkLkk fhu Au, su
íku{Lku Lk LkwfMkkLk ÃknkU[kze þfu Au yLku Lk ÷k¼ ÃknkU[kze þfu Au, yLku íkuyku
fnu Au fu yk yÕ÷knLkk íÞkt y{khkt ¼÷k{ýfíkko Au. fnku, þwt ík{u yÕ÷knLku
yuðe ðMíkwLke òýfkhe ykÃkku Aku, suLke íkuLku ykfkþku yLku Ähíke{kt ¾çkh
LkÚke ? íku Ãkrðºk yLku Mkðkuoå[ Au íkuLkkÚke suLku íkuyku ¼køkeËkh çkLkkðu Au.
(19) yLku ÷kufku yuf s ‘WB{ík’ (Mk{wËkÞ) níkk. ÃkAe íku{ýu {ík¼uË fÞkou,
yLku òu ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf ðkík yøkkWÚke rLkÄkorhík Lk nkuík,
íkku íku{Lkk ËhBÞkLk yu çkkçkíku rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykÔÞku nkuík, su{kt íkuyku
{ík¼uË fhe hÌkk Au.
(20) yLku íkuyku fnu Au fu ÃkÞøktçkh Ãkh íkuLkk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke fkuE
rLkþkLke fu{ LkÚke Wíkkhðk{kt ykðe. fnku fu økiçk (yá~Þ)Lke òýfkhe íkku
yÕ÷knLku s Au . ík{u ÷ku f ku hkn sw y ku , nw t Ãký ík{khk MkkÚku hkn
òuLkkhkyku{ktÚke Awt. (21) yLku ßÞkhu fkuE íkf÷eV Ãkzâk ÃkAe y{u ÷kufkuLku
y{khe ËÞkLke {ò [¾kzeyu Aeyu, íkku íkuyku íkhík s y{khe rLkþkLkeykuLkk
{k{÷k{kt [k÷çkkSyku fhðk ÷køku Au. fnku fu yÕ÷kn ÃkkuíkkLke [k÷{kt
íku{LkkÚke Ãký ðÄkhu íkeðú Au. [ku¬Mk, y{khk Vrh~íkkyku ík{khe Ëøkk-
çkkSykuLku ÷¾e hÌkk Au.
(22) íku yÕ÷kn s Au, su ík{Lku s{eLk yLku Ãkkýe{kt [÷kðu Au. íkuÚke
ßÞkhu ík{u Lkkifk{kt nkuð Aku yLku Lkkifk ÷kufkuLku ÷ELku MkkLkwfq¤ nðkÚke [k÷e
hne nkuÞ Au yLku ÷kufku íkuLkkÚke ¾wþ ÚkkÞ Au fu yufkyuf íkeðú ÃkðLk ykðu Au
yLku íku{Lkk Ãkh [kuíkhVÚke {kuòyku WXðk ÷køku Au yLku íkuyku fÕÃkLkk fhe
÷u Au fu ykÃkýu ½uhkE økÞk Aeyu. íku ð¾íku íkuyku ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o)Lku
yÕ÷kn {kxu s rðþwØ fheLku íkuLku Ãkkufkhðk ÷køku Au fu òu íkU ykLkkÚke y{Lku
{wÂõík ykÃke, íkku [ku¬Mk y{u yk¼khe çktËk çkLkeþwt. (23) ÃkAe ßÞkhu íku
íku{Lku {wÂõík ykÃke Ëu Au, íkku íkhík s íkuyku s{eLk{kt yLkwr[ík rðÿkun fhðk
÷køku Au. nu ÷kufku ! ík{khku rðÿkun ík{khk ÃkkuíkkLkk s rðhwØ Au. ËwrLkÞkLkk
SðLkLkku ÷k¼ WXkðe ÷ku, ÃkAe ík{Lku y{khk íkhV ÃkkAk VheLku ykððkLkwt
Au. ÃkAe y{u çkíkkðe ËEþwt, su ftE ík{u fhe hÌkk níkk.
(24) ËwrLkÞkLkk SðLkLkwt WËknhý yuðwt Au òýu Ãkkýe, fu íkuLku y{u
ykfkþ{ktÚke ðhMkkÔÞwt, íkku s{eLkLke ðLkMÃkrík ¼hÃkqh Lkef¤e ykðe, suLku
{kýMk ¾kÞ Au yLku suLku Ãkþwyku ¾kÞ Au, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu s{eLk ÃkqhuÃkqhe
÷nuhkE økE yLku ¾e÷e WXe yLku s{eLkðk¤kykuLku ÷køÞwt fu nðu íku y{khk
fkçkq{kt Au, íkku y[kLkf íkuLkk Ãkh y{khku ykËuþ hkºku fu rËðMku ykðe økÞku,
ÃkAe y{u íkuLku fkÃkeLku Zøk÷ku fhe Lkk¾e, òýu fk÷u ynª ftE níkwt s Lknª.
yk heíku y{u rLkþkLkeyku MÃkü heíku ðýoðeyu Aeyu yu ÷kufku {kxu, suyku
®[íkLk-{LkLk fhu Au.
(25) yLku yÕ÷kn þktrík yLku Mk÷k{íkeLkk ½h íkhV çkkuk÷ðu Au yLku
íku suLku RåAu Au MkL{køko çkíkkðe Ëu Au. (26) su ÷kufkuyu ¼÷kE fhe, íku{Lkk
{kxu ¼÷kE Au yLku íkuLkk Ãkh ðÄkhu Ãký, yLku íku{Lkk [nuhkyku Ãkh Lk fkr÷{k
Aðkþu yLku Lk yÃk{kLk. yk s sÒkíkðk¤k ÷kufku Au. íkuyku íku{kt nt{uþk
hnuþu. (27) yLku su{ýu çkqhkEyku f{kðe íkku çkqhkELkku çkË÷ku íkuLkk Mk{kLk
Au, yLku íku{Lkk Ãkh Lkk÷uþe AðkÞu÷ nþu. fkuE íku{Lku yÕ÷knÚke çk[kðLkkh
Lknª nkuÞ. òýu íku{Lkkt [nuhk ytÄkhe hkrºkLkk xwfzkykuÚke Zktfe Ëuðk{kt ykÔÞk
Au ! yk s ÷kufku Lkfoðk¤k Au, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(28) yLku su rËðMku y{u yu MkkiLku yufºk fheþwt, ÃkAe y{u rþfo
(yÕ÷kn MkkÚku ¼køkeËkh) fhLkkhkykuLku fneþwt fu Úkku¼ku ík{u Ãký yLku ík{khk
Xhkðu÷ ¼køkeËkhku Ãký. ÃkAe y{u íku{Lku y÷øk fhe ËEþwt yLku íku{Lkk
¼køkeËkhku fnuþu fu ík{u y{khe WÃkkMkLkk íkku fhíkk Lk níkk. (29) yÕ÷kn
y{khk ðå[u Mkkûke {kxu Ãkqhíkku Au. y{u ík{khe WÃkkMkLkkÚke íkÆLk yòý
níkk. (30) íku ð¾íku Ëhuf ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk yu fkÞoLkku Mkk{Lkku fhþu su íkuýu
fÞwO níkwt yLku ÷kufkuLku yÕ÷kn, ÃkkuíkkLkk ðkMíkrðf {kr÷f íkhV ÃkkAk
Vuhððk{kt ykðþu yLku su sqX íku{ýu ½zâk níkk íku Mkki íku{Lkk ÃkkMkuÚke síkk
hnuþu.
(31) fnku fu fkuý ík{Lku ykfkþ yLku Ähíke{ktÚke ykSrðfk ykÃku Au,
yÚkðk fkuý Au su fkLk Ãkh yLku ykt¾ku Ãkh rLkÞtºký Ähkðu Au, yLku fkuý Au
rLkSoð{ktÚke MkSðLku yLku MkSð{ktÚke rLkSoðLku fkZu Au, yLku fkuý
{k{÷kykuLke ÔÞðMÚkk fhe hÌkku Au ? íkuyku fnuþu fu yÕ÷kn. fnku fu ÃkAe þwt
ík{u zhíkk LkÚke ? (32) íkuÚke yu s yÕ÷kn ík{khku ðkMíkrðf Ãkk÷Lknkh
Au. MkËT«uhýk ÃkAe ¼xfðk rMkðkÞ çkeswt þwt Au ? ík{u õÞkt sE hÌkk Aku ?
(33) yk s heíku ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ðkík rðÿkun fhLkkhkyku {kxu
Ãkqhe ÚkE [qfe Au fu íkuyku E{kLk Lknª ÷kðu.
(34) fnku, þwt ík{khk Xhkðu÷k ¼køkeËkhku{ktÚke fkuE Au, su Ãknu÷e ðkh
ÃkuËk fhíkku nkuÞ yLku ÃkAe ÃkwLk: Ãký ÃkuËk fhu ? fnku, yÕ÷kn s Ãknu÷e ðkh
ÃkuËk fhu Au yLku ÃkAe yu s VheÚke ÃkuËk fhþu. ÃkAe ík{u õÞkt ¼xfe sE hÌkk
Aku ? (35) fnku, þwt ík{khk ¼køkeËkhku{kt fkuE Au, su MkíÞ íkhV {køkoËþoLk
fhíkku nkuÞ ? fnku fu yÕ÷kn s MkíÞ íkhV {køkoËþoLk fhu Au. ÃkAe su MkíÞ
íkhV {køkoËþoLk fhu Au, íku yLkwMkhý fhðkLkku yrÄfkhe Au fu íku suLku MðÞt s
{køko Lk {¤íkku nkuÞ, çkÕfu íkuLku {køko çkíkkððk{kt ykðu ? ík{Lku þwt ÚkE økÞwt
Au, fuðk rLkýoÞku fhku Aku ? (36) íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku fuð¤ yLkw{kLk
yLku yxf¤Lkwt yLkwMkhý fhe hÌkk Au, yLku yxf¤ MkíÞ ðkík{kt ftE fk{
LkÚke ykÃkíke. yÕ÷knLku Mkkhe heíku ¾çkh Au, su ftE íkuyku fhu Au.
(37) yLku yk fwykoLk yuðwt LkÚke fu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE íkuLku çkLkkðe
÷u, çkÕfu yk Ãkwrü ykÃku Au yu ¼rð»ÞðkýeykuLke su ykLkkÚke Ãknu÷k {kusqË
Au, yLku MÃküefhý Au økútÚkLkwt. íku{kt fkuE MktËun LkÚke fu íku Mk]rüLkk Mðk{e
íkhVÚke Au. (38) þwt ÷kufku yu{ fnu Au fu yk ÔÞÂõíkyu ykLku ½ze ÷eÄwt Au ?
fnku fu ík{u íkuLkk Mk{kLk fkuE Mkqh: ÷E ykðku, yLku yÕ÷kn rMkðkÞ ík{u suLku-
suLku çkku÷kðe þfku, çkku÷kðe ÷ku, òu ík{u Mkk[k Aku. (39) çkÕfu yk ÷kufku
yu ðMíkwLku ¾kuxe Xuhðe hÌkk Au, su íku{Lkk ¿kkLkLkk ÔÞkÃk{kt LkÚke ykðíke,
yLku suLke nfefík nsw íku{Lkk Mkk{u ¾w÷e LkÚke. yu s «{kýu yu ÷kufkuyu Ãký
¾kuxwt XuhÔÞwt, su íku{Lkk Ãknu÷kt rðíke økÞk Au. nðu swyku fu yíÞk[kheykuLkwt
þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt.
(40) yLku íku{ktÚke yu ÷kufku Ãký Au, suyku fwykoLk Ãkh E{kLk ÷E ykðþu
yLku íkuyku Ãký Au, suyku ykLkk Ãkh E{kLk Lknª ÷kðu, yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh
çkøkkz Vu÷kðLkkhkykuLku Mkkhe heíku òýu Au. (41) yLku òu íkuyku ík{Lku ¾kuxk
Xuhðu Au, íkku fne Ëku fu {khkt f{o {khk {kxu Au yLku ík{khkt f{o ík{khk {kxu.
ík{u íkuLkkÚke {wõík Aku su nwt fhwt Awt yLku nwt íkuLkkÚke {wõík Awt, su ík{u fhku Aku.
(42) yLku íku{Lkk{kt fux÷kf ÷kufku yuðk Ãký Au, suyku ík{khk íkhV fkLk
÷økkðu Au, íkku þwt ík{u çknuhkykuLku Mkt¼¤kðþku, ßÞkhu fu íkuyku Mk{s-çkqÍÚke
fk{ Lk ÷E hÌkk nkuÞ ? (43) yLku íku{ktÚke fux÷kf yuðkt Au, suyku ík{khk
íkhV swyu Au, íkku þwt ík{u yktÄ¤kykuLku {køko çkíkkðþku, [knu íkuyku òuE Lk
hÌkk nkuÞ ? (44) yÕ÷kn ÷kufku Ãkh Mknus Ãký yíÞk[kh LkÚke fhíkku, Ãkhtíkw
÷kufku MðÞt ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fhe hÌkk Au.
(45) yLku su rËðMku yÕ÷kn íku{Lku yufºk fhþu, òýu fu íkuyku çkMk
rËðMkLke yuf ûký ËwrLkÞk{kt hÌkk níkk. íkuyku yuf-çkeòLku yku¤¾þu.
rLk:þtf, {kuxk LkwfMkkLk{kt hÌkk yu ÷kufku, su{ýu yÕ÷knLke {w÷kfkíkLku ¾kuxe
Xuhðe yLku íkuyku MkL{køko Ãkh Lk ykÔÞk. (46) y{u ík{Lku ykLkku fkuE ¼køk
çkíkkðe ËEþwt, suLkku y{u íku{LkkÚke ðkÞËku fhe hkÏÞku Au, yÚkðk ík{Lku {]íÞw
ykÃke ËEyu, Auðxu íku{Lku y{khk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au. ÃkAe yÕ÷kn
Mkkûke Au íkuLkk Ãkh su ftE íkuyku fhe hÌkk Au. (47) yLku Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ)
{kxu yuf hMkq÷ (EþËqík) Au. ÃkAe ßÞkhu íku{Lkku EþËqík ykðe òÞ Au, íkku
íku{Lkk ðå[u LÞkÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðu Au yLku íku{Lkk MkkÚku fkuE
yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Úkíkku LkÚke.
(48) yLku íkuyku fnu Au fu yk ðkÞËku õÞkhu Ãkqhku Úkþu, òu ík{u Mkk[k
Aku. (49) fnku, nwt {khk {kxu ¼÷k yLku çkqhkLkku {kr÷f LkÚke, Ãkhtíkw su
yÕ÷kn RåAu. Ëhuf Mk{wËkÞ {kxu yuf (rLkÄkorhík) {wÆík Au. ßÞkhu íkuLkku Mk{Þ
ykðe òÞ Au, íkku ÃkAe Lk íku yuf Ãk¤ ÃkkA¤ ÚkkÞ Au yLku Lk ykøk¤.
(50) fnku fu çkíkkðku, òu yÕ÷knLke ÞkíkLkk ík{khk Ãkh hkºku ykðe òÞ fu
rËðMku ykðe òÞ, íkku økwLkuøkkh ÷kufku íkuLkkÚke Ãknu÷k þwt fhe ÷uþu ? (51) ÃkAe
þwt ßÞkhu ÞkíkLkk ykðe Ãkzþu íÞkhu íkuLkk Ãkh rðïkMk fhþku ? nðu {kLÞk yLku
ík{u ykLke s {ktøkýe fhíkk níkk. (52) ÃkAe yíÞk[kheykuLku fnuðk{kt
ykðþu fu nðu nt{uþkLke ÞkíkLkkLkku MðkË [k¾ku. yk íkuLkku s çkË÷ku {¤e hÌkku
Au, su ftE ík{u f{kíkk níkk.
(53) yLku íkuyku ík{Lku ÃkqAu Au fu þwt yk ðkík Mkk[e Au ? fnku fu nk,
{khk Ãkk÷LknkhLkk MkkuøktË ! yk MkíÞ Au yLku ík{u íkuLku Úkfkðe Lknª þfku.
(54) yLku òu «íÞuf yíÞk[khe ÃkkMku yu çkÄwt nkuÞ su Ähíke{kt Au, íkku íku
íkuLku rVËÞk (yÚko-Ëtz){kt ykÃke Ëuðk RåAþu, yLku ßÞkhu íku ÞkíkLkkLku òuþu,
íkku ÃkkuíkkLkk {Lk{kt ÃkMíkkðku fhþu, yLku íku{Lkk ðå[u LÞkÞLke MkkÚku rLkýoÞ
fhe Ëuðk{kt ykðþu yLku íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðk{kt Lknª
ÚkkÞ. (55) ÞkË hk¾ku, su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au, çkÄwt s yÕ÷knLkwt
Au. ÞkË hk¾ku, yÕ÷knLkwt ð[Lk MkíÞ Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk
LkÚke. (56) yu s SðLk ykÃku Au yLku yu s {]íÞw ykÃku Au yLku íkuLkk s
íkhV ík{Lku ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu.
(57) nu ÷kufku ! ík{khk ÃkkMku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke rþ¾k{ý
ykðe økE yLku íkuLkk {kxu hkuøk-rLkðkhý su Akíkeyku{kt nkuÞ Au yLku
E{kLkðk¤kyku {kxu {køkoËþoLk yLku ËÞk. (58) fnku fu yk yÕ÷knLke f]Ãkk
yLku íkuLke ËÞk Au. ÷kufkuyu ykLkk Ãkh ¾wþ Úkðwt òuEyu. yk íkuLkkÚke ðÄkhu
W¥k{ Au suLku íkuyku yufºk fhe hÌkk Au. (59) fnku, yu çkíkkðku fu yÕ÷knu
ík{khk {kxu su ykSrðfk Wíkkhe níke, ÃkAe ík{u íku{ktÚke y{wfLku nhk{
(yðiÄ) Xhkðe ÷eÄe yLku y{wfLku n÷k÷ (ðiÄ). fnku, þwt yÕ÷knu ík{Lku
ykLkku ykËuþ ykÃÞku Au, fu ík{u yÕ÷kn rðþu sqX ½ze hÌkk Aku ? (60) yLku
fÞk{íkLkk rËðMku rðþu yu ÷kufkuLkwt þwt {kLkðwt Au, suyku yÕ÷kn rðþu sqX ½ze
hÌkk Au ? rLk:þtf, yÕ÷kn ÷kufku Ãkh f]Ãkk fhðkðk¤ku Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk
÷kufku þw¢ (yk¼kh) yËk fhíkk LkÚke.
(61) yLku ík{u su ÂMÚkrík{kt Ãký Aku yLku fwykoLk{ktÚke su ¼køk Ãký
Mkt¼¤kðe hÌkk Aku yLku ík{u ÷kufku su fkÞo Ãký fhku Aku, y{u ík{khk Ãkh Mkkûke
hneyu Aeyu ßÞkhu ík{u íku{kt ÔÞMík nkuð Aku, yLku ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke
Mknus Ãký fkuE ðMíkw yá~Þ LkÚke, Lk Ähíke{kt yLku Lk ykfkþ{kt yLku Lk
íkuLkkÚke LkkLke yLku {kuxe, Ãkhtíkw íku yuf MÃkü økútÚk{kt Au. (62) Mkkt¼¤e ÷ku,
yÕ÷knLkk r{ºkku {kxu Lk fkuE Ëw:¾ nþu yLku Lk íkuyku øk{eøkeLk nþu.
(63) yk yu ÷kufku Au, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku zhíkk hÌkk. (64) íku{Lkk
{kxu ¾wþ¾çkh Au ËwrLkÞkLkk SðLk{kt Ãký yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký.
yÕ÷knLke ðkíkku{kt fkuE VuhVkh LkÚke, yk s {kuxe MkV¤íkk Au. (65) yLku
ík{Lku íku{Lke ðkíkku Ëw:¾{kt Lk Lkk¾u. «¼wíð çkÄwt yÕ÷kn {kxu Au, íku
Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(66) Mkkt¼¤ku, su ykfkþku{kt Au yLku su Ähíke{kt Au, çkÄwt s yÕ÷knLkwt
Au, yLku su ÷kufku yÕ÷kn rMkðkÞ ¼køkeËkhkuLku Ãkkufkhu Au, íkuyku fE ðMíkwLkwt
yLkwMkhý fhe hÌkk Au ? íkuyku fuð¤ fÕÃkLkkykuLkwt yLkwMkhý fhe hÌkk Au yLku
íkuyku {kºk yxf¤ Ëkuzkðe hÌkk Au. (67) íku yÕ÷kn s Au, suýu ík{khk
{kxu hkík çkLkkðe, suÚke ík{u þktrík «kó fhku, yLku rËðMkLku «fkrþík çkLkkÔÞku.
rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku Mkkt¼¤u Au.
(68) fnu Au fu yÕ÷knu Ãkwºk çkLkkÔÞku Au. íku Ãkrðºk Au, rLkhÃkuûk Au. íkuLkwt
s Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au. ík{khk ÃkkMku ykLke fkuE
Ë÷e÷ LkÚke. þwt ík{u yÕ÷kn rðþu yuðe ðkík ½zku Aku, suLkwt ¿kkLk ík{Lku LkÚke ?
(69) fnku, su ÷kufku yÕ÷kn rðþu sqX ½zu Au, íkuyku MkV¤íkk Lknª Ãkk{u.
(70) íku{Lkk {kxu çkMk ËwrLkÞk{kt Úkkuzku VkÞËku WXkðe ÷uðkLkku Au. ÃkAe y{khk
s íkhV íku{Lku ÃkkAk VhðkLkwt Au. ÃkAe y{u íku{Lku íku{Lkk RLfkhLkk çkË÷k{kt
fXkuh ÞkíkLkkLke {ò [¾kzeþwt.
(71) yLku íku{Lku LkqnLkku ynuðk÷ Mkt¼¤kðku, ßÞkhu fu íkuýu ÃkkuíkkLke
òríkLku fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! òu {khwt Q¼wt Úkðwt yLku yÕ÷knLke
ykÞíkkuÚke çkkuÄ ykÃkðku ík{Lku yMkÌk ÚkE økÞwt Au, íkku {U yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku
fÞkuo. ík{u ík{khku MkðoMkt{ík rLkýoÞ fhe ÷ku yLku Ãkkuí kkLkk (Xhkðu÷)
¼køkeËkhkuLku Ãký MkkÚku ÷E ÷ku, ík{Lku rLkýoÞ fhðk{kt fkuE MktËun Lk hnu.
ÃkAe ík{u ÷kufku {khk MkkÚku su ftE fhðk {ktøkku Aku, fhe Lkk¾ku yLku {Lku {nuík÷
Lk ykÃkku. (72) òu ík{u yðøkýLkk fhþku, íkku {U ík{khk ÃkkMku fkuE {nuLkíkkýwt
LkÚke {ktøÞwt. {khwt {nuLkíkkýwt íkku yÕ÷knLkk rþhu Au, yLku {Lku ykËuþ
ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt (yÕ÷knLkku) yk¿kktrfík çkLkeLku hnwt. (73) ÃkAe
íku{ýu íkuLku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku, íkku y{u LkqnLku yLku su ÷kufku íkuLkk MkkÚku Lkkifk{kt
níkk, {wÂõík ykÃke yLku íku{Lku W¥khkrÄfkhe çkLkkÔÞk, yLku yu ÷kufkuLku zqçkkze
ËeÄk su{ýu y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe níke. swyku fu þwt Ãkrhýk{
ykÔÞwt íku{Lkwt su{Lku Mk[uík fhðk{kt ykÔÞk níkk ?
(74) íÞkhçkkË y{u Lkqn ÃkAe fux÷kÞ EþËqíkku {fÕÞk. íkuyku íku{Lkk
ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷ku ÷ELku ykÔÞk, Ãkhtíkw íkuyku E{kLk ÷kðLkkhkt Lk çkLÞk,
suLku yøkkW íkuyku ¾kuxwt Xuhðe [qõÞk níkk. yk s heíku y{u Mke{kLkwt W÷÷t½Lk
fhLkkhkykuLkkt ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe ËEyu Aeyu.
(75) íÞkhçkkË y{u íku{Lkk ÃkAe {qMkk yLku nkYLkLku rVhykiLk yLku íkuLkk
MkhËkhkuLke ÃkkMku y{khe rLkþkLkeyku ykÃkeLku {kufÕÞk. Ãkhtíkw íku{ýu ½{tz
fÞkuo yLku íku økwLkuøkkh ÷kufku níkk. (76) ÃkAe ßÞkhu y{khk íkhVÚke íku{Lkk
ÃkkMku MkíÞ ðkík ÃknkU[e, íkku íku{ýu fÌkwt, yk íkku ¾wÕ÷ku òËq Au. (77) {qMkkyu
fÌkwt fu þwt ík{u MkíÞLku òËq fnku Aku, ßÞkhu fu íku ík{khk ÃkkMku ykðe [qõÞwt Au ?
þwt yk òËq Au, òu fu òËwøkhku fËkrÃk MkV¤íkk Ãkk{íkk LkÚke ? (78) íku{ýu
fÌkwt fu þwt ík{u y{khk ÃkkMku yux÷k {kxu ykÔÞk Aku fu y{Lku yk {køkoÚke Vuhðe
Ëku suLkk Ãkh y{u y{khk ÃkqðoòuLku òuÞk Au, yLku yk Ëuþ{kt ík{khk çktLkuLkwt
ð[oMð MÚkkrÃkík ÚkE òÞ ? yLku y{u õÞkhuÞ ík{khk çktLkuLke ðkík {kLkðkLkk
LkÚke.
(79) yLku rVhykiLku fÌkwt fu ík{k{ rLkÃkwý òËwøkhkuLku {khk ÃkkMku ÷E
ykðku. (80) ßÞkhu òËwøkhku ykÔÞk, íkku {qMkkyu íku{Lku fÌkwt fu su ftE ík{khu
Lkk¾ðkLkwt Au, Lkk¾ku. (81) ÃkAe ßÞkhu òËwøkhkuLku LkkÏÞwt, íkku {qMkkyu fÌkwt
fu su ftE ík{u ÷kÔÞk Aku íku òËq Au. rLk:þtf, yÕ÷kn íkuLku yMkíÞ (Mkkrçkík)
fhe Ëuþu. yÕ÷kn rLkrùíkÃkýu çkøkkz Vu÷kðLkkhkykuLkk fkÞoLku MkV¤ Úkðk
Ëuíkku LkÚke. (82) yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk ykËuþÚke MkíÞLku MkíÞ fhe çkíkkðu
Au, [knu økwLkuøkkhkuLku íku øk{u íkux÷wt yr«Þ ÷køku. (83) ÃkAe {qMkkLku íkuLke
òrík{ktÚke Úkkuzkf LkðÞwðkLkku rMkðkÞ fkuEyu Lk {kLÞku, rVhykiLkLkk zhÚke
yLku MðÞt ÃkkuíkkLke òríkLkk ykøkuðkLkkuLkk zhÚke fu õÞktf íkuyku íku{Lku fkuE
Ãkheûkk{kt Lk Lkk¾e Ëu. rLk:þtf, rVhykiLk s{eLk{kt ð[oMð Ähkðíkku níkku yLku
íku yu ÷kufku{ktÚke níkku suyku Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkhkt nkuÞ Au. (84) yLku
{qMkkyu fÌkwt, nu {khe òríkLkk ÷kufku ! òu ík{u yÕ÷kn Ãkh E{kLk hk¾ku Aku,
íkku íkuLkk Ãkh s ¼hkuMkku fhku, òu ík{u ðkMíkð{kt yk¿kktrfík Aku. (85) íku{ýu
fÌkwt, y{u yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fÞkuo, nu y{khk {kr÷f ! y{Lku yíÞk[khe
÷kufku {kxu rVíLkkuu (Ãkheûkk) Lk çkLkkð, (86) yLku ÃkkuíkkLke ËÞkÚke y{Lku
fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku, yÄ{eoyku)Úke {wÂõík ykÃk.
(87) yLku y{u {qMkk yLku íkuLkk ¼kE íkhV ðne («fkþLkk) {kuf÷e fu
ÃkkuíkkLke òrík {kxu r{Mkh (Rrsó){kt fux÷kf ½h Lk¬e fhe ÷ku yLku ÃkkuíkkLkkt
yu ½hkuLku rfç÷k çkLkkðku yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku, yLku E{kLkðk¤kykuLku
¾wþ¾çkh ykÃke Ëku.
(88) yLku {qMkkyu fÌkwt, nu y{khk {kr÷f ! íkU rVhykiLkLku yLku íkuLkk
MkhËkhkuLku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt ði¼ð yLku ÄLkËku÷ík «ËkLk fhe Au. nu y{khk
{kr÷f ! yux÷k {kxu fu íkuyku íkkhk {køkoÚke ÷kufkuLku ¼xfkðu. nu y{khk
Ãkk÷Lknkh ! íku{Lke MktÃkr¥kLku Lkü fhe Ëu yLku íku{Lkk ÓËÞkuLku fXkuh fhe Ëu fu
íkuyku E{kLk Lk ÷kðu, íÞkt MkwÄe fu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk òuE ÷u. (89) Vh{kÔÞwt,
ík{khk çktLkuLke Ëwyk fçkq÷ fhðk{kt ykðe. nðu ík{u çktLku yzøk hnku yLku yu
÷kufkuLkk {køkoLkwt yLkwMkhý Lk fhku, suyku ¿kkLk LkÚke hk¾íkk.
(90) yLku y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku Mk{wÿ Ãkkh fhkðe ËeÄku, íkku
rVhykiLk yLku íkuLkk ÷~fhu íku{Lkku ÃkeAku fÞkuo rðÿkun yLku yíÞk[khLkk
ykþÞÚke, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu rVhykiLk zqçkðk ÷køÞku, íkku íkuýu fÌkwt fu nwt E{kLk
÷kÔÞku, fu fkuE WÃkkMÞ LkÚke, Ãkhtíkw íku suLkk Ãkh RMkhkE÷Lke MktíkkLk E{kLk
÷kðe, yLku nwt íkuLkk yk¿kktrfíkku{ktÚke Awt. (91) þwt nðu ? yLku ykLkkÚke Ãknu÷k
íkku yð¿kk fhíkku hÌkku yLku íkwt çkøkkz yLku WÃkÿð fhðkðk¤kyku{ktÚke níkku.
(92) íkuÚke yksu nðu y{u íkkhk þhehLku çk[kðe ÷Eþwt, suÚke íkwt íkkhk
yLkwø kk{eyku {kxu rLkþkLke çkLku , yLku rLk:þt f ½ýk ÷ku f ku y{khe
rLkþkLkeykuÚke çkuÃkhðk hnu Au.
(93) yLku y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku Mkkhwt Xufkýwt ykÃÞwt yLku íku{Lku
þwØ ðMíkwyku ¾kðk {kxu ykÃke. ÃkAe íku{ýu {ík¼uË Lk fÞkuo, Ãkhtíkw íku ð¾íku
ßÞkhu fu ¿kkLk íku{Lkk ÃkkMku ykðe [qõÞwt. [ku¬Mk, íkkhku Ãkk÷Lknkh fÞk{íkLkk
rËðMk íku{Lkk ËhBÞkLk yu ðMíkwLkku rLkýoÞ fhe Ëuþu, su{kt íkuyku {ík¼uË fhíkk
níkk.
(94) nðu òu ík{Lku yu ðkík{kt MktËun Au, su y{u ík{khk íkhV yðíkrhík
fhe Au, íkku yu ÷kufkuLku ÃkqAe ÷ku, su ík{khkÚke Ãknu÷k økútÚk ðkt[e hÌkk Au.
rLk:þtf, yk ík{khk Ãkh MkíÞ ykðu÷ Au ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke, íkuÚke ík{u
MktËun fhLkkhkyku{ktÚke Lk çkLkku. (95) yLku ík{u yu ÷kufku{kt Mkk{u÷ Lk Úkkyku,
su { ýu yÕ÷knLke ykÞíkkuL ku ¾kux e Xuh ðe Au , Lk®n íkku ík{u Lkw fMkkLk
WXkðLkkhkyku{ktÚke nþku.
(96) rLk:þtf, su ÷kufku Ãkh íkkhk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke ðkík Ãkqhe
(Mkkrçkík) ÚkE [qfe Au, íkuyku E{kLk Lknª ÷kðu, (97) [knu íku{Lkk ÃkkMku
çkÄe rLkþkLkeyku ykðe òÞ, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLku Mkk{u
ykðíke Lk òuE ÷u. (98) ÃkAe fu{ Lk ÚkÞwt fu fkuE ðMíke E{kLk ÷kðíke fu
íkuLkwt E{kLk íkuLku ÷k¼ ÃknkU[kzíkwt, ÞqLkwMkLke òrík rMkðkÞ. ßÞkhu íkuyku E{kLk
÷kÔÞk, íkku y{u íku{Lkk ÃkhÚke ËwrLkÞkLkk yÃk{kLk yLku Lkk÷uþeLke ÞkíkLkk
xk¤e ËeÄe yLku íku{Lku yuf {wÆík MkwÄe (SðLkÚke) ÷k¼kÂLðík ÚkðkLke íkf
ykÃke.
(99) yLku òu íkkhku hçk RåAíkku íkku Ähíke Ãkh sux÷k ÷kufku Au, Mkki E{kLk
÷E ykðíkk. ÃkAe þwt ík{u ÷kufkuLku rððþ fhþku fu íkuyku E{kLkðk¤k çkLke
òÞ ? (100) yLku fkuE ÔÞÂõík {kxu Mkt¼ð LkÚke fu íku yÕ÷knLke ÃkhðkLkøke
ðøkh E{kLk ÷kðe þfu, yLku yÕ÷kn yuðk ÷kufku Ãkh øktËfe Lkk¾e Ëu Au,
suyku çkwrØÚke fk{ LkÚke ÷uíkk.
(101) fnku fu ykfkþku yLku Ähíke{kt su ftE Au, íkuLku swyku, yLku
rLkþkLkeyku yLku [uíkðýeyku yu ÷kufkuLku fkuE ÷k¼ LkÚke ÃknkU[kze þfíkk,
suyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk. (102) íkuyku íkku çkMk yu «fkhLkk rËðMkLke hkn
òuE hÌkk Au, su «fkhLkkt rËðMkku íku{LkkÚke Ãknu÷ktLkk ÷kufku Ãkh rðíke [qõÞk
Au. fnku, hkn swyku, nwt Ãký ík{khk MkkÚku hkn òuðkðk¤kyku{ktÚke Awt.
(103) ÃkAe y{u çk[kðe ÷Eyu Aeyu y{khk EþËqíkkuLku yLku íku{Lku suyku
E{kLk ÷kÔÞk. yu s «{kýu y{khk rþhu Au fu y{u E{kLkðk¤kykuLku çk[kðe
÷Eyu.
(104) fnku, nu ÷kufku ! òu ík{u {khk ËeLk (Ä{o) rðþu MktËun{kt Aku, nwt
íku{Lke WÃkkMkLkk LkÚke fhíkku suLke WÃkkMkLkk ík{u fhku Aku yÕ÷kn rMkðkÞ.
çkÕfu nwt íkku yu yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhwt Awt su ík{Lku {]íÞw ykÃku Au, yLku {Lku
ykËuþ {éÞku Au fu nwt E{kLkðk¤kyku{ktÚke çkLkwt; (105) yLku yu fu {khku
[nuhku yufkøkú ÚkELku ËeLk (Ä{o) íkhV fhe ÷ô, yLku yLkufuïhðkËeyku{ktÚke
Lk çkLkwt. (106) yLku yÕ÷kn rMkðkÞ íku{Lku Lk Ãkkufkhku, suyku Lk ík{Lku ÷k¼
ÃknkU[kze þfu Au yLku Lk LkwfMkkLk. ÃkAe òu ík{u ykðwt fhþku, íkku rLkrùíkÃkýu
yíÞk[kheyku{ktÚke çkLke sþku. (107) yLku òu yÕ÷kn ík{Lku íkf÷eV{kt
Ãkfze ÷u, íkku íkuLkk rMkðkÞ fkuE LkÚke su íkuLku Ëqh fhe þfu, yLku òu íku ík{Lku
fkuE ¼÷kE ÃknkU[kzðk {ktøku, íkku íkuLke f]ÃkkLku fkuE hkufðkðk¤wt LkÚke. íku
ÃkkuíkkLke f]Ãkk ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLku RåAu Au, ykÃku Au yLku íku ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au.
(108) fnku, nu ÷kufku ! ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke ík{khk ÃkkMku
MkíÞ ykðe økÞwt Au. su {køkoËþoLk fçkq÷ fhþu, íku ÃkkuíkkLkk {kxu s fhþu yLku
Ãkkhk-12 [236] Mkqh: nqË (11)
su ÃkÚk¼úü Úkþu, íkku íkuLke ykÃkr¥k íkuLkk Ãkh s ykðþu, yLku nwt ík{khk Ãkh
sðkçkËkh LkÚke. (109) yLku ík{u íkuLkwt yLkwMkhý fhku su ík{khk Ãkh ðne
(«fkþLkk) fhðk{kt ykðu÷ Au yLku ÄiÞo fhku, íÞkt MkwÄe fu yÕ÷kn rLkýoÞ Ëu
yLku íku MkkiÚke W¥k{ rLkýoÞ fhðkðk¤ku Au.
–•–
11. Mkqh: nqË
(1) y÷eV-÷k{-hk. yk økútÚk Au, suLke ykÞíkku Ãknu÷k ‘{nf{’ (MkwáZ)
fhðk{kt ykðe, ÃkAe yuf ík¥ðËþeo-znkÃkýðk¤e yLku Mkw{krníkøkkh nMíke
íkhVÚke íkuLke ÔÞkÏÞk yLku MÃküíkk fhðk{kt ykðe, (2) fu ík{u yÕ÷kn
rMkðkÞ fkuE yLÞLke WÃkkMkLkk Lk fhku. nwt ík{Lku íkuLkk íkhVÚke Mk[uík fhLkkh
yLku þw¼Mkq[Lkk ykÃkLkkh Awt, (3) yLku yu fu ík{u ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh)Úke {kVe {ktøkku yLku íkuLkk íkhV ÃkkAk ykðku, íku ík{Lku yuf {wÆík
MkwÄe Mkkhwt SðLk ÔÞíkeík fhkðþu, yLku «íÞuf yrÄf n¬ËkhLku ÃkkuíkkLkk
íkhVÚke ðÄkhu «ËkLk fhþu, yLku ík{u yðøkýLkk fhku íkku ík{khk {kxu yuf
{kuxk rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt. (4) ík{Lku MkkiLku yÕ÷kn íkhV ÃkkAk VheLku
sðkLkwt Au yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(5) swyku, yk ÷kufku ÃkkuíkkLke AkíkeykuLku Vuhðu Au, suÚke íkuLkkÚke AwÃkkðu.
MkkðÄkLk ! ßÞkhu fÃkzktÚke ÃkkuíkkLku Zktfu Au, yÕ÷kn òýu Au su ftE íkuyku
AwÃkkðu Au yLku su íkuyku ònuh fhu Au. íku ÓËÞkuLke ðkík MkwØkt òýðkðk¤ku
Au. *(6) yLku Ähíke Ãkh fkuE [k÷Lkkh yuðwt LkÚke, suLke ykSrðfk
yÕ÷knLkk rþhu Lk nkuÞ, yLku íku òýu Au ßÞkt fkuE hkufkÞ Au yLku ßÞkt íkuLku
MkkUÃkðk{kt ykðu Au. çkÄwt s yuf ¾wÕ÷k økútÚk{kt LkkUÄu÷ Au.
(7) yLku yu s Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt A rËðMkku{kt MksoLk fÞwO,
yLku íkuLkwt ®MknkMkLk Ãkkýe Ãkh níkwt, suÚke ík{khe Ãkheûkk ÷u fu fkuý ík{khk{ktÚke
Mkkhwt fk{ fhu Au, yLku òu ík{u fnku fu {]íÞw ÃkAe ík{Lku ÷kufkuLku WXkððk{kt
ykðþu, íkku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku fnu Au fu yk íkku MÃkü òËq Au. (8) yLku òu
y{u Úkkuzkf Mk{Þ MkwÄe íku{Lke MkòLku yxfkðe ËEyu, íkku fnu Au fu fE ðMíkwyu
íkuLku hkufe hk¾u÷ Au. MkkðÄkLk hnku, su rËðMku íku íku{Lkk Ãkh ykðe Ãkzþu, íkku
íku íku{LkkÚke ÃkkAe ðk¤e Lknª þfkÞ yLku íku{Lku ½uhe ÷uþu yu ðMíkw suLke íkuyku
{òf fhe hÌkk níkk.
(9) yLku òu y{u {Lkw»ÞLku y{khe f]Ãkk «ËkLk fheyu Aeyu, ÃkAe íkuLkkÚke
íkuLku ðtr[ík fhe ËEyu Aeyu, íkku íku rLkhkþ yLku f]íkÎLk çkLke òÞ Au.
(10) yLku òu fkuE Ëw:¾ ÃkAe su íkuLku ÃknkUåÞwt níkwt, íkuLku y{u WÃkf]ík fheyu
Aeyu íkku íku fnu Au fu çkÄe ykÃkr¥kyku {khkÚke Ëqh ÚkE økE, íku RíkhkLkkh
yLku yntfkhe çkLke òÞ Au. (11) Ãkhtíkw su ÷kufku ÄiÞo hk¾ðkðk¤k yLku
MkËTfkÞkuo fhðkðk¤k Au, íku{Lkk {kxu {kVe Au yLku {kuxku çkË÷ku Au.
(12) õÞktf yuðwt Lk ÚkkÞ fu ík{u yu ðMíkwLkku y{wf ¼køk Akuze Ëku su ík{khk
íkhV ðne («fkþLkk) fhðk{kt ykðu÷ Au, yLku ík{u yu ðkík {kxu Mktfwr[ík
ÓËÞe Aku fu íkuyku fnu Au fu yuLkk Ãkh fkuE ¾òLkku fu{ yðíkrhík fhðk{kt Lk
ykÔÞku yÚkðk íkuLkk MkkÚku fkuE Vrh~íkku (ËuðËqík) fu{ Lk ykÔÞku ? ík{u íkku
{kºk zhkðLkkh Aku yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw {kxu sðkçkËkh Au. (13) þwt
íkuyku fnu Au fu ÃkÞøktçkhu yk økútÚkLku ½ze fkZâku Au. fnku, ík{u Ãký ykðe s
ËMk Mkqh:yku çkLkkðeLku ÷E ykðku yLku yÕ÷kn rMkðkÞ suLku çkku÷kðe þfíkk
nkuð, çkku÷kðe ÷ku, òu ík{u Mkk[k Aku. (14) yk{, òu íkuyku ík{khwt fÌkwt
Ãkqhwt Lk fhe þfu íkku Mk{S ÷ku fu íku yÕ÷knLkk ¿kkLkÚke yðíkrhík fhðk{kt
ykðu÷ Au yLku yu fu íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, ÃkAe þwt ík{u ykËuþ
{kLkku Aku ?
(15) su ÷kufku ËwrLkÞkLkk SðLk yLku íkuLkk MkkitËÞoLke RåAk hk¾u Au, y{u
íku{Lkk f{kuoLkk çkË÷k{kt ËwrLkÞk{kt s ykÃke ËEyu Aeyu, yLku íku{kt íku{Lkk
MkkÚku fkuE ½xkzku fhðk{kt LkÚke ykðíkku. (16) yk s ÷kufku Au, su{Lkk {kxu
ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt ykøk rMkðkÞ ftE LkÚke. íku{ýu ËwrLkÞk{kt su ftE
çkLkkÔÞwt níkwt íku Lkü ÚkE økÞwt yLku ÔÞÚko ÚkE økÞwt su íku{ýu f{kÔÞwt.
(17) íkku yuf ÔÞÂõík su ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf «{ký Ãkh Au,
íkuLkk ÃkAe yÕ÷kn íkhVÚke íkuLkk {kxu yuf Mkkûke Ãký ykðe økÞku, yLku íkuLkk
Ãknu÷k {qMkkLkku økútÚk {køkoËþof yLku f]ÃkkLkk YÃk{kt níkku, ykðk s ÷kufku íkuLkk
Ãkh E{kLk ÷kðu Au yLku Mk{qnku{ktÚke su fkuE íkuLku ¾kuxwt Xuhðu íkku íkuLku ykÃkðk{kt
ykðu÷ ðkÞËkLke søÞk ykøk Au. íkku ík{u íkuLkk MktçktÄu fkuE MktËun{kt Lk Ãkzku.
yk MkíÞ Au ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku {kLkíkk
LkÚke.
(18) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý Au, su yÕ÷kn Ãkh sqX ½zu.
ykðk ÷kufkuLku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh Mk{ûk hsq fhðk{kt ykðþu yLku Mkkûke
ykÃkðkðk¤k fnuþu fu yk yu ÷kufku Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh Ãkh sqX
½zâwt. Mkkt¼¤ku, yÕ÷knLke rVxfkh Au yíÞk[kheyku Ãkh, (19) yu ÷kufku
Ãkh, suyku yÕ÷knLkk {køkoÚke ÷kufkuLku hkufu Au yLku íku{kt rðf]rík þkuÄu Au.
(20) yu ÷kufku Ähíke Ãkh yÕ÷knLku rððþ fhe þfðkLkk LkÚke yLku Lk
yÕ÷kn rMkðkÞ íku{Lkku fkuE MknkÞf Au, íku{Lkk Ãkh çk{ýe ÞkíkLkk nþu.
íkuyku Lk Mkkt¼¤e þfíkk níkk yLku Lk òuE þfíkk níkk. (21) yk yu ÷kufku
Au, su{ýu ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt LkkÏÞk, yLku íku çkÄwt s íku{LkkÚke økq{ ÚkE økÞwt,
su íku{ýu ½ze hkÏÞwt níkwt. (22) íku{kt fkuE MktËun LkÚke fu yk s ÷kufku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt MkkiÚke ðÄkhu LkwfMkkLk{kt hnuþu.
(23) su ÷kufku E{kLk (rðïkMk) ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko yLku
ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh Mk{ûk Lk{úíkk «økx fhe, yu s ÷kufku sÒkík (Mðøko)ðk¤k
Au. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. (24) yk çktLku ÃkûkkuLkwt WËknhý yuðwt Au, òýu
yuf yktÄ¤ku yLku çknuhku nkuÞ yLku çkeòu Ëu¾íkku yLku Mkkt¼¤Lkkh. þwt yk
çktLku Mk{kLk ÚkE sþu ? þwt ík{u rð[kh LkÚke fhíkk ?
(25) yLku y{u LkqnLku íkuLke òrík íkhV {kufÕÞk fu nwt ík{Lku MÃkü zhkðLkkh
Awt. (26) yu fu ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ fkuELke WÃkkMkLkk Lk fhku. {Lku ík{khk
rðþu yuf füËkÞf ÞkíkLkkLkk rËðMkLkku ¼Þ Au. (27) íkuLke òríkLkk
MkhËkhkuyu fÌkwt, su{ýu ¾kuxwt XuhÔÞwt níkwt, fu y{u íkku ík{Lku {kºk y{khk suðk
yuf {Lkw»Þ òuEyu Aeyu, yLku y{u LkÚke òuíkk fu fkuE ík{khku yk¿kktrfík
çkLÞku nkuÞ, rMkðkÞ íku{Lkk suyku y{khk{kt íkwåA Au, {q¾o çkwrØneLk, yLku
y{u LkÚke òuíkk fu ík{Lku y{khk Ãkh fkuE ©ucíkk «kó Au, çkÕfu y{u íkku ík{Lku
sqXk Mk{Syu Aeyu.
(28) Lkqnu fÌkwt, nu {khe òrík ! çkíkkðku, òu nwt {khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
yuf MÃkü «{ký Ãkh Awt yLku íkuýu {khk Ãkh ÃkkuíkkLkk ÃkkMkuÚke ËÞk {kuf÷u÷
Au, Ãkhtíkw íku ík{Lku Ëu¾kE Lknª, íkku þwt y{u íkuLku ík{khk Ãkh ÚkkuÃke þfeyu
Aeyu, òu ík{u íkuLkkÚke rð{w¾ nkuð, (29) yLku nu {khe òrík ! nwt íkuLkk Ãkh
ík{khkÚke fkuE MktÃkr¥k LkÚke {ktøkíkku. {khku çkË÷ku íkku fuð¤ yÕ÷kn ÃkkMku Au
yLku nwt fËkrÃk íku{Lku {khkÚke Ëqh fhðkðk¤ku LkÚke, suyku E{kLk ÷kÔÞk Au.
yk ÷kufkuyu íku{Lkk Ãkk÷LknkhLku {¤ðkLkwt Au. Ãkhtíkw nwt òuô Awt fu ík{u ÷kufku
y¿kkLkíkk{kt økúMík Aku, (30) yLku nu {khe òrík ! òu nwt yu ÷kufkuLku {khkÚke
Ëqh fhe Ëô, íkku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuý {khe MknkÞíkk fhþu ? þwt ík{u rð[khíkk
LkÚke ? (31) yLku nwt ík{Lku yu LkÚke fnuíkku fu {khk ÃkkMku yÕ÷knLkk ¾òLkk
Au, yLku Lk nwt yá~ÞLke òýfkhe hk¾wt Awt, yLku Lk nwt yu fnwt Awt fu nwt Vrh~íkku
Awt, yLku nwt yu Ãký LkÚke fne þfíkku fu su ÷kufku ík{khe árü{kt íkwåA Au, íku{Lku
yÕ÷kn fkuE ¼÷kE Lknª ykÃku. yÕ÷kn Mkkhe heíku òýu Au, su ftE íku{Lkkt
ÓËÞku{kt Au. òu nwt ykðwt fnwt íkku nwt s yíÞk[khe nkuEþ.
(32) íku{ýu fÌkwt fu, nu Lkqn ! ík{u y{khk MkkÚku Í½zku fÞkuo yLku ¾qçk
Í½zku fhe ÷eÄku. nðu yu ðMíkw ÷E ykðku, suLkku ík{u y{khkÚke ðkÞËku fhíkk
hÌkku Aku, òu ík{u Mkk[k Aku. (33) Lkqnu fÌkwt, íkuLku ík{khk Ãkh yÕ÷kn s
÷kðþu, òu íku RåAþu yLku ík{u íkuLkk rLkÞtºkýLke çknkh Lknª sE þfku.
(34) yLku {khku WÃkËuþ ík{Lku ÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu, òu nwt ík{Lku WÃkËuþ fhðk
RåAwt, ßÞkhu fu yÕ÷kn yu RåAíkku nkuÞ fu íku ík{Lku ¼xfkðe Ëu. yu s ík{khku
Ãkk÷Lknkh Au yLku íkuLkk s íkhV ík{khu ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au.
(35) þwt íkuyku fnu Au fu ÃkÞøktçkhu ykLku ½ze ÷eÄwt Au ? fnku fu òu {U ykLku
½ze ÷eÄwt Au, íkku {khku økwLkku {khk WÃkh Au yLku su økwLkku ík{u fhe hÌkk Aku,
íkuLkkÚke nwt {wõík Awt.
(36) yLku Lkqn íkhV ðne («fkþLkk) fhðk{kt ykðe fu nðu ík{khe
òrík{ktÚke fkuE E{kLk Lknª ÷kðu, rMkðkÞ íkuLkk su E{kLk ÷kðe [qõÞku Au.
íkuÚke ík{u yu fkÞkuo Ãkh Ëw:¾e Lk Úkkyku su íkuyku fhe hÌkk Au. (37) yLku y{khk
Mk{ûk yLku y{khk ykËuþÚke ík{u Lkkifk çkLkkðku yLku yíÞk[kheyku {kxu
{khkÚke ðkík Lk fhku, rLk:MktËun yk ÷kufku zqçkeLku hnuþu. (38) yLku Lkqn Lkkifk
çkLkkððk ÷køÞku, yLku ßÞkhu íku{Lke òríkLkku fkuE MkhËkh íÞktÚke ÃkMkkh Úkíkku
íkku íku íku{Lke nktMke Wzkðíkku. íkuýu fÌkwt, òu ík{u y{khk Ãkh nMkku Aku, íkku y{u
Ãký ík{khk Ãkh nMkeþwt. (39) ík{u þe½ú òýe ÷uþku fu íku fkuý Au, suLkk Ãkh
íku «fkuÃk Wíkhu Au su íkuLku yÃk{krLkík fhe Ëu yLku suLkk Ãkh íku «fkuÃk Wíkhu Au
íkuLku xk¤e þfkíkku LkÚke.
(40) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu y{khku ykËuþ ykðe ÃknkUåÞku yLku íkkuVkLk
WXâwt, íkku y{u LkqnLku fÌkwt fu Ëhuf «fkhLkkt ÃkþwykuLke yuf-yuf òuz Lkkifk{kt
{qfe Ëku yLku ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLku Ãký, rMkðkÞ yu ÷kufkuLkk su{Lkk rðþu
Ãknu÷k fne Ëuðk{kt ykÔÞwt Au, yLku Mkki E{kLkðk¤kykuLku Ãký. yLku Úkkuzktf
s ÷kufku níkk su LkqnLke MkkÚku E{kLk ÷kÔÞk níkk. (41) yLku Lkqnu fÌkwt fu
Lkkifk{kt Mkðkh ÚkE òyku, yÕ÷knLkk Lkk{Úke ykLku [k÷ðkLkwt Au yLku íkuLkwt
hkufkðwt Ãký. rLk:MktË un , {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(42) yLku Lkkifk Ãknkz suðkt {kuòykuLke ðå[u íku{Lku ÷ELku [k÷ðk ÷køke,
yLku Lkqnu ÃkkuíkkLkk ÃkwºkLku ÃkkufkÞkuo, su íkuLkkÚke y÷øk níkku, nu {khk Ãkwºk !
y{khk MkkÚku Mkðkh ÚkE ò yLku yð¿kkfkheykuLke MkkÚku Lk hnku. (43) íkuýu
fÌkwt fu nwt fkuE ÃknkzLkwt þhý ÷E ÷Eþ, su {Lku ÃkkýeÚke çk[kðe ÷uþu. Lkqnu
fÌkwt fu yksu fkuE yÕ÷knLkk ykËuþkuÚke çk[kðLkkh LkÚke, Ãkhtíkw íku suLkk Ãkh
yÕ÷kn ËÞk fhu, yLku çktLkuLke ðå[u {kuswt yðhkuÄ çkLke økÞwt yLku íku
zqçkLkkhkyku{kt Mkk{u÷ ÚkE økÞku. (44) yLku fnuðk{kt ykÔÞwt fu, nu Ähíke !
ÃkkuíkkLkwt Ãkkýe øk¤e ò yLku nu ykfkþ ! yxfe ò, yLku Ãkkýe Mkqfkðe Ëuðk{kt
ykÔÞwt, yLku {k{÷kLkku rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykÔÞku yLku Lkkifk ‘sqËe’ Ãknkz
Ãkh yxfe økE yLku fne Ëuðk{kt ykÔÞwt, Ëqh ÚkE ò yíÞk[kheykuLke fku{ !
(45) yLku Lkqnu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLku ÃkkufkÞkuo yLku fÌkwt fu, nu {khk
Ãkk÷Lknkh ! {khku Ãkwºk {khk ½hðk¤kyku{ktÚke Au, yLku rLk:MktËun íkkhku ðkÞËku
Mkk[ku Au, yLku íkwt MkkiÚke {kuxku þkMkf Au. (46) yÕ÷knu fÌkwt, nu Lkqn ! íku
íkkhk ½hðk¤kyku{ktÚke LkÚke. íkuLkk f{kuo ¾hkçk Au. íkuÚke {khkÚke yu ðMíkw
{kxu «kÚkoLkk Lk fhku, suLkwt ík{Lku ¿kkLk LkÚke. nwt ík{Lku rþ¾k{ý fhwt Awt fu ík{u
y¿kkLke ÷kufku{ktÚke Lk çkLkku. (47) Lkqnu fÌkwt fu, nu {khk {kr÷f ! nwt íkkhwt
þhý {ktøkwt Awt fu íkkhkÚke yu ðMíkw {ktøkwt suLkwt {Lku ¿kkLk LkÚke, yLku òu íkwt {Lku
ûk{k Lknª fhu yLku {khk Ãkh ËÞk Lknª fhu, íkku nwt Lkü ÚkE sEþ.
(48) fnuðk{kt ykÔÞwt fu, nu Lkqn ! Wíkhe òyku, y{khk íkhVÚke
Mkwhrûkík, yLku Mk÷k{íkeLke MkkÚku, ík{khk Ãkh yLku ík{khk Mk{qn Ãkh su ík{khk
MkkÚku Au, yLku (íku{LkkÚke WíÃkÒk ÚkLkkhkt) Mk{qn Ãkh fu y{u íku{Lku ÷k¼kÂLðík
fheþwt,, ÃkAe y{khk íkhVÚke yuf füËkÞf ÞkíkLkk Ãkfze ÷uþu. (49) yk
yá~ÞLke ðkíkku Au, suLku y{u ík{khk íkhV {kuf÷e hÌkk Aeyu. ykLkkÚke Ãknu÷k
Lk ík{u íkuLku òýíkk níkk yLku Lk ík{khe òrík. íkuÚke ÄiÞo hk¾ku, rLk:MktËun
ytrík{ Ãkrhýk{ zhðkðk¤kyku {kxu Au.
(50) yLku ykË íkhV y{u íku{Lkk ¼kE nqËLku {kufÕÞku. íkuýu fÌkwt fu, nu
{khe òrík ! yÕ÷knLke çktËøke fhku. íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE WÃkkMÞ LkÚke.
ík{u fuð¤ sqX ½ze hkÏÞwt Au. (51) nu {khe òrík ! nwt ykLkk {kxu ík{khkÚke
fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkku. {khku çkË÷ku íkku íkuLkk rþhu Au suýu {Lku ÃkuËk fÞkuo
Au. þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ? (52) yLku nu {khe òrík ! ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke {kVe {ktøkku, ÃkAe íkuLkk íkhV Ãk÷xku. íku ík{khk Ãkh Ãkw»f¤
ðhMkkË ðhMkkðþu. íku ík{khe þÂõík WÃkh þÂõíkLke yr¼ð]rØ fhþu, yLku
ík{u økwLkuøkkh çkLkeLku rð{w¾ Lk Úkkyku.
(53) íku{ýu fÌkwt fu, nu nqË ! ík{u y{khk ÃkkMku fkuE MÃkü rLkþkLke ÷ELku
LkÚke ykÔÞk, yLku y{u ík{khk fnuðkÚke y{khk WÃkkMÞkuLku AkuzðkLkk LkÚke,
yLku y{u fËkrÃk ík{Lku {kLkðkLkk LkÚke. (54) y{u íkku {kºk yu s fneþwt fu
ík{khk WÃkh y{khk WÃkkMÞku{ktÚke fkuELke {kh Ãkze Au. nqËu fÌkwt, nwt nwt
yÕ÷knLku Mkkûke Xhkðwt Awt yLku ík{u Ãký Mkkûke hnku fu nwt rð{wõík Awt íku{LkkÚke
su{Lku ík{u (EïhLkk) ¼køkeËkh Xhkðku Aku, (55) íkuLkk rMkðkÞ. íkuÚke ík{u
Mkki {¤eLku {khk rðhwØ »kzÞtºk fhku, ÃkAe {Lku yðMkh Lk ykÃkku. (56) {U
yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fÞkuo, su {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au yLku ík{khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh Ãký. fkuE SðÄkhe yuðku LkÚke suLke [kux÷e íkuLkk nkÚk{kt Lk nkuÞ.
rLk:MktËun, {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh MkeÄk {køko Ãkh Au.
(57) òu ík{u rð{w¾ Úkkyku Aku, íkku {U ík{Lku MktËuþ ÃknkU[kze ËeÄku, suLku
ykÃkeLku {Lku ík{khk íkhV {kuf÷ðk{kt ykÔÞku níkku, yLku {khku Ãkk÷Lknkh
ík{khe søÞkyu ík{khk rMkðkÞ fkuE yLÞ Mk{qnLku W¥khkrÄfkhe (¾÷eVk)
çkLkkðþu. ík{u íkuLkwt ftE çkøkkze Lknª þfku. rLk:MktËun, {khku Ãkk÷Lknkh Ëhuf
ðMíkw Ãkh Mkthûkf Au, (58) yLku ßÞkhu y{khku ykËuþ ykðe ÃknkUåÞku, y{u
y{khe ËÞkÚke çk[kðe ÷eÄk nqËLku yLku yu ÷kufkuLku suyku íkuLkk MkkÚku E{kLk
÷kÔÞk níkk, yLku y{u íku{Lku fXkuh ÞkíkLkkÚke çk[kðe ÷eÄk, (59) yLku
yk ykË níkk fu íku{ýu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLke rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe,
yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhkuLku Lk {kLÞk yLku «íÞuf rðÿkune yLku rðhkuÄeLke ðkíkLkwt
yLkwMkhý fÞwO, (60) yLku íku{Lkk ÃkkA¤ rVxfkh ÷økkðe Ëuðk{kt ykðe yk
ËwrLkÞk{kt yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMku. Mkkt¼¤e ÷ku, ykËu ÃkkuíkkLkk
Ãkk÷LknkhLku ¾kuxku XuhÔÞku. Mkkt¼¤e ÷ku, Ëqh fhe Ëuðk{kt ykÔÞk ykËLku, suyku
nqËLke òrík níkk.
(61) yLku Mk{qË íkhV y{u íku{Lkk ¼kE Mkk÷unLku {kufÕÞku. íkuýu fÌkwt,
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku. íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE
WÃkkMÞ LkÚke. íkuýu s ík{Lku s{eLkÚke çkLkkÔÞk, yLku íku{kt ík{Lku ðMkkÔÞk.
íkuÚke ûk{k {ktøkku, ÃkAe íkuLkk s íkhV ÃkkAk ð¤ku. rLk:MktËun, {khku Ãkk÷Lknkh
rLkfx Au, Mðefkh fhðkðk¤ku Au. (62) íku{ýu fÌkwt fu nu Mkk÷un ! yk Ãknu÷k
y{Lku íkkhkÚke ykþk níke. þwt ík{u y{Lku íku{Lke WÃkkMkLkkÚke hkufku Aku, suLke
WÃkkMkLkk y{khk Ãkqðoòu fhíkk níkk, yLku su ðMíkw íkhV ík{u y{Lku çkku÷kðku
Aku, íkuLkk rðþu y{Lku ¾qçk MktËun Au yLku y{u {kuxe rîÄk{kt Aeyu.
(63) íkuýu fÌkwt, nu {khe òríkLkk ÷kufku ! çkíkkðku, òu nwt {khk Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke yuf MÃkü «{ký Ãkh Awt yLku íkuýu {Lku ÃkkuíkkLkk ÃkkMkuÚke ËÞk «ËkLk
fhe Au, íkku {Lku yÕ÷knÚke fkuý çk[kðþu, òu nwt íkuLke yð¿kk fhwt. íkuÚke ík{u
LkwfMkkLk rMkðkÞ çkeò fþk{kt ðÄkhku Lknª fhku.
(64) yLku nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yk yÕ÷knLke Ÿxýe ík{khk {kxu
yuf rLkþkLke Au. íkuÚke íkuLku Akuze Ëku fu íku yÕ÷knLke s{eLk{ktÚke ¾kÞ, yLku
íkuLku fkuE fü Lk ÃknkU[kzku, Lk®n íkku ¾qçk sÕËe ík{Lku ÞkíkLkk ÍzÃke ÷uþu.
(65) ÃkAe íku{ýu íkuLkk Ãkøk fkÃke LkkÏÞk. íÞkhu Mkk÷unu fÌkwt fu ºký rËðMk
ðÄkhu ÃkkuíkkLkk ½hku{kt ÷k¼ WXkðe ÷ku. yk yuf ð[Lk Au, su ¾kuxwt Lknª nkuÞ.
(66) ÃkAe ßÞkhu y{khku ykËuþ ykðe økÞku, íkku y{u y{khe ËÞkÚke
Mkk÷unLku yLku yu ÷kufkuLku su íkuLkk MkkÚku E{kLk ÷kÔÞk níkk, çk[kðe ÷eÄk
yLku yu rËðMkLkk yÃk{kLkÚke (Mkwhrûkík hkÏÞk). rLk:MktËun, íkkhku Ãkk÷Lknkh
s ¾qçk þÂõíkþk¤e yLku sçkhsMík Au. (67) yLku su ÷kufkuyu yíÞk[kh
fÞkuo níkku, íku{Lku yuf ¼ÞkLkf yðksu ÍzÃke ÷eÄk, ÃkAe Mkðkhu íkuyku ÃkkuíkkLkk
½hku{kt ŸÄk Ãkzu÷k hne økÞk, (68) òýu fu íkuyku õÞkhuÞ íku{kt ðMÞk s
LkÚke. Mkkt¼¤ku, Mk{qËu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku RLfkh fÞkuo. Mkkt¼¤ku,
rVxfkh Au Mk{qË {kxu.
(69) yLku Rçkúkne{Lke ÃkkMku y{khk Vrh~íkkyku ¾wþ¾çkh ÷ELku
ykÔÞk. fÌkwt, ík{khk Ãkh Mk÷k{íke ÚkkÞ. Rçkúkne{u fÌkwt, ík{khk Ãkh Ãký
Mk÷k{íke ÚkkÞ. ÃkAe ðÄkhu ðkh Lk ÚkE fu Rçkúkne{ yuf þufu÷wt ðkAhzwt ÷E
ykÔÞku. (70) ÃkAe ßÞkhu òuÞwt fu íku{Lkk nkÚk ¼kusLk íkhV ðÄe LkÚke hÌkk,
íkku íku {qtÍkÞku yLku rË÷{kt íku{LkkÚke zÞkuo. íku{ýu fÌkwt fu zhku Lknª, y{Lku
÷qíkLke òrík íkhV {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au. (71) yLku Rçkúkne{Lke ÃkíLke
Q¼e níke, íku nMke Ãkze. íkuÚke y{u íkuLku RMnkfLke ¾wþ¾çkh ykÃke yLku
RMnkf ÃkAe ÞkfqçkLke. (72) íkuýu fÌkwt, nkÞ {khwt Ëw¼koøÞ ! þwt nwt çkk¤f
sýeþ, òu fu nwt ð]Ø Awt yLku yk {khku Ãkrík Ãký ð]Ø Au. yk íkku rðr[ºk ðkík
Au. (73) Vrh~íkkykuyu fÌkwt, þwt ík{u yÕ÷knLkk ykËuþ Ãkh ykùÞo fhku
Aku ? Rçkúkne{Lkk ½hðk¤kyku ! ík{khk Ãkh yÕ÷knLke ËÞk yLku çkhfíkku
Au. rLk:þtf, yÕ÷kn yíÞtík «þtMkLkeÞ yLku yíÞtík «íkkÃke Au.
(74) ÃkAe ßÞkhu Rçkúkne{Lkku zh Ëqh ÚkÞku yLku íkuLku ¾wþ¾çkh {¤e,
íkku íku y{khk MkkÚku ÷qík rðþu Í½zðk ÷køÞku. (75) rLk:þtf, Rçkúkne{ ¾qçk
MknLkþe÷ yLku fku{¤-ÓËÞ níkku, yLku hsq ÚkLkkh níkku. (76) nu Rçkúkne{ !
íkuLku Akuzku, ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku ykËuþ ykðe [qõÞku Au yLku íku{Lkk
Ãkh yuf yuðe ÞkíkLkk ykððkLke Au, su xk¤e LkÚke þfkíke.
(77) yLku ßÞkhu y{khk Vrh~íkkyku ÷qíkLke ÃkkMku ÃknkUåÞk, íkku íku
øk¼hkÞku yLku íku{Lkk ykððkÚke (íkuLkwt) ÓËÞ Mktfwr[ík ÚkÞwt. íkuýu fÌkwt, yksLkku
rËðMk ¼khu frXLk Au. (78) yLku íkuLke òríkLkk ÷kufku Ëkuzíkk íkuLkk ÃkkMku
ykÔÞk, yLku íkuyku Ãknu÷kÚke s ¾hkçk fkÞkuo fhe hÌkk níkk. ÷qíku fÌkwt, nu
{khe òríkLkk ÷kufku ! y{khe Ëefheyku Au. íku ík{khk {kxu ðÄkhu Ãkrðºk Au.
çkMk, ík{u yÕ÷knÚke zhku yLku {Lku {khk {nu{kLkku Mkk{u yÃk{krLkík Lk fhku.
þwt ík{khk{kt fkuE ¼÷ku {kýMk LkÚke ? (79) íku{ýu fÌkwt, ík{u òýku Aku fu
y{Lku ík{khe ËefheykuÚke fkuE økhs LkÚke, yLku ík{u òýku Aku fu y{u þwt
RåAeyu Aeyu.
(80) ÷qíku fÌkwt, fkþ ! {khk ÃkkMku ík{khku Mkk{Lkku fhðkLke þÂõík nkuík !
yÚkðk nwt sELku çkuMke síkku fkuE {sçkqík þhý{kt ! (81) Vrh~íkkykuyu fÌkwt
fu nu ÷qík ! y{Lku íkkhk hçku («¼w-Ãkk÷Lknkhu) {kufÕÞk Au. íkuyku fËkrÃk
ík{khk MkwÄe ÃknkU[e Lknª þfu. çkMk, ík{u ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku ÷ELku Úkkuzef hkík
rðíku íkku Lkef¤e Ãkzku, yLku ík{khk{ktÚke fkuE ÃkkA¤ ð¤eLku Lk swyu. Ãkhtíkw
ík{khe †e (ÃkíLke) fu íkuLkk Ãkh yu s çkÄwt rðíkðkLkwt Au, su yk ÷kufku Ãkh rðíkþu.
íku{Lkk {kxu MkðkhLkku Mk{Þ rLkrùík Au. þwt Mkðkh LkSf LkÚke ? (82) ÃkAe
ßÞkhu y{khku ykËuþ ykÔÞku, íkku y{u yk ðMíkeLku WÃkhík¤u fhe Lkk¾e yLku
íkuLkk Ãkh ÃkÚÚkhku ðhMkkÔÞk fktfheykuLkk, ÷økkíkkh, (83) ík{khk «¼w ÃkkMku
rLkþkLke ÷økkðu÷, yLku íku ðMíke yk yíÞk[kheykuÚke ftE Ëqh LkÚke.
(84) yLku {ËÞLk íkhV íku{Lkk ¼kE þwyiçkLku {kufÕÞku. íkuýu fÌkwt fu nu
{khe òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku, íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE
WÃkkMÞ LkÚke, yLku íkku÷ yLku {kÃk{kt ½xkzku Lk fhku. nwt ík{Lku Mkkhe ÂMÚkrík{kt
òuE hÌkku Awt, yLku nwt ík{khk Ãkh yuf ½uhðkðk¤k rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt
Awt. (85) yLku nu {khe òríkLkk ÷kufku ! íkku÷ yLku {kÃkLku ÃkqhuÃkqhwt hk¾ku
LÞkÞLke MkkÚku, yLku ÷kufkuLku íku{Lke ðMíkwyku ½xkzeLku Lk ykÃkku, yLku Ähíke
Ãkh çkøkkz Lk Vu÷kðku. (86) su yÕ÷knu «ËkLk fhu÷ Au íku çk[e hnu, íku ík{khk
{kxu W¥k{ Au, òu ík{u {kur{Lk (rðïkMk hk¾Lkkhk) Aku, yLku nwt ík{khk Ãkh
h¾uðk¤ LkÚke.
(87) íku{ýu fÌkwt fu nu þwyiçk ! þwt ík{khe Lk{kÍ ík{Lku yu rþ¾ðkzu Au
fu y{u yu ðMíkwykuLku Akuze ËEyu, suLke WÃkkMkLkk y{khk çkkÃk-ËkËk fhíkk
níkk, yÚkðk ÃkkuíkkLkk ÄLk{kt y{khe {hS yLkwMkkh WÃkÞkuøk fhðkLkwt Akuze
ËEyu. çkMk, ík{u s íkku yuf çkwrØþk¤e yLku MkËk[khe {kýMk Aku !
(88) þwyiçku fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! çkíkkðku, òu nwt {khk hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke yuf MÃkü Ë÷e÷ Ãkh Awt yLku íkuýu ÃkkuíkkLkk íkhVÚke
{Lku Mkkhe ykSrðfk Ãký ykÃke, yLku nwt LkÚke òýíkku fu nwt MðÞt yu s fkÞo
fhwt suLkkÚke nwt ík{Lku hkufe hÌkku Awt. nwt íkku fuð¤ MkwÄkhýk [knwt Awt, ßÞkt MkwÄe
Mkt¼ð nkuÞ, yLku {Lku MkËT«uhýk íkku yÕ÷knÚke s {¤þu. íkuLkk Ãkh s {U
¼hkuMkku fÞkuo Au, yLku íkuLkk s íkhV nwt hsq Úkkô Awt. (89) yLku nu {khe òríkLkk
÷kufku ! yuðwt Lk ÚkkÞ fu {khku rðhkuÄ fheLku ík{khk Ãkh yu ykVík Lk ykðe Ãkzu
su LkqnLke òrík fu nqËLke òrík fu Mkk÷unLke òrík Ãkh ykðe níke, yLku ÷qíkLke
òrík íkku ík{khkÚke Ëqh Ãký LkÚke. (90) yLku ÃkkuíkkLkk hçkÚke {kVe {ktøkku,
ÃkAe íkuLkk íkhV ÃkkAk ð¤ku. rLk:þtf, {khku hçk {nuhçkkLk yLku «u{k¤ Au.
(91) íku{ýu fÌkwt fu nu þwyiçk ! su ík{u fnku Aku, íkuLkku ½ýku¾hku ¼køk
y{khe Mk{s{kt LkÚke ykðíkku, yLku y{u íkku òuEyu Aeyu fu íkwt y{khk{kt
yþõík yLku rLkçko¤ Au, yLku òu íkkhe rçkhkËhe Lk nkuík íkku y{u íkLku MktøkMkkh
fhe Lkk¾íkk (yÚkkoíkT ÃkÚÚkhkuÚke {khe Lkk¾íkk), yLku ík{u y{khk {kxu ftE
¼khu LkÚke. (92) þwyiçku fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! þwt {khe rçkhkËhe
ík{khk Ãkh yÕ÷knÚke ðÄkhu ¼khu Au ? yLku yÕ÷knLku ík{u ÃkeX ÃkkA¤ Lkk¾e
ËeÄku ? rLk:þtf, {khk hçkLkk rLkÞtºký{kt Au su ftE ík{u fhku Aku. (93) yLku
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! ík{u ík{khe heíku fk{ fÞuo òyku yLku nwt {khe heíku
fk{ fhíkku hneþ. sÕËe ík{Lku ¾çkh Ãkze sþu fu fkuLkk Ãkh yÃk{krLkík fhLkkh
ÞkíkLkk ykðu Au yLku fkuý sqXku Au, yLku hkn swyku, nwt Ãký ík{khk MkkÚku hkn
òuðkðk¤kyku{kt Awt.
(94) yLku ßÞkhu y{khku ykËuþ ykÔÞku, y{u þwyiçkLku yLku suyku íkuLkk
MkkÚku E{kLk ÷kÔÞk níkk, ÃkkuíkkLke ËÞkÚke çk[kðe ÷eÄk, yLku su ÷kufkuyu
yíÞk[kh fÞkuo níkku, íku{Lku fzkfkyu ÍzÃke ÷eÄk. çkMk, íkuyku ÃkkuíkkLkk ½hku{kt
ŸÄk Ãkzu÷k hne økÞk. (95) òýu íkuyku íku{kt ðMÞk s Lknkuíkk. Mkkt¼¤ku,
rVxfkh Au {ËÞLkðk¤kyku Ãkh, rVxfkh ÚkÞku níkku Mk{qË Ãkh.
(96) yLku y{u {qMkkLku y{khe rLkþkLkeyku yLku MÃk»x MkLkË MkkÚku
{kufÕÞku (97) rVhykiLk yLku íkuLkk MkhËkhku íkhV. ÃkAe íkuyku rVhykiLkLkk
ykËuþ {wsçk [kÕÞk, òu fu rVhykiLkLkku ykËuþ Mkå[kE Ãkh Lknkuíkku.
(98) fÞk{íkLkk rËðMku íku ÃkkuíkkLke òríkLke ykøk¤ nþu yLku íku{Lku ykøk
Ãkh ÃknkU[kzþu, yLku fuðku ¾hkçk ½kx Au suLkk Ãkh íkuyku ÃknkUåkþu !
(99) yLku yk ËwrLkÞk{kt íku{Lkk ÃkkA¤ ©kÃk ÷økkðe Ëuðk{kt ykÔÞku yLku
fÞk{íkLkk rËðMku Ãký. fuðwt ¾hkçk RLkk{ Au su íku{Lku {éÞwt !
(100) (swËe-swËe) ðMíkeykuLkk yk fux÷kf ynuðk÷ku Au, su y{u ík{Lku
Mkt¼¤kðe hÌkk Aeyu. íku{ktÚke y{wf ðMíkeyku nsw MkwÄe ÞÚkkðík Au yLku
y{wf Lkü ÚkE økE. (101) yLku y{u íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh LkÚke fÞkuo,
çkÕfu íku{ýu MðÞt ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh fÞkuo. ÃkAe ßÞkhu íkkhk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkku ykËuþ ykðe økÞku, íkku íku{Lkk WÃkkMÞku íku{Lku ftE fk{ Lk
÷køÞk, su{Lku íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhíkk níkk, yLku íku{ýu íku{Lkk {kxu
ÃkkÞ{k÷e rMkðkÞ çkeswt ftE Lk ðÄkÞwO.
(102) yLku íkkhk Ãkk÷LknkhLke Ãkfz ykðe s Au, ßÞkhu fu íku ðMíkeykuLku
íku{Lkk yíÞk[kh Ãkh Ãkfzu Au. rLk:þtf, íkuLke Ãkfz ¾qçk s ÃkezkËkÞf yLku
fXkuh Au. (103) yk{kt yu ÷kufku {kxu rLkþkLke Au suy ku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lke ÞkíkLkkÚke zhu. íku yuf yuðku rËðMk Au, su{kt Mkki ÷kufkuLku yufºk
fhðk{kt ykðþu, yLku íku nksheLkku rËðMk nþu. (104) yLku y{u íkuLku yuf
{wÆík {kxu xk¤e hÌkk Aeyu, su rLkrùík Au. (105) ßÞkhu yu rËðMk ykðþu,
íkku fkuE {Lkw»Þ ÃkhðkLkøke ðøkh çkku÷e Lknª þfu. çkMk, íku{kt fux÷kf Ëw¼koøke
nþu yLku fux÷kf Mkki¼køÞþk¤e.
(106) çkMk, su ÷kufku Ëw¼koøke Au íkuyku ykøk{kt nþu. íkuyku íÞkt [eMkku
Ãkkzþu yLku Ënkzþu. (107) íkuyku íku{kt hnuþu, ßÞkt MkwÄe ykfkþ yLku Ähíke
MÚkkrÃkík Au, Ãkhtíkw su íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh RåAu. rLk:þtf, íkkhku «¼w-
Ãkk÷Lknkh Lkk¾u Au su ftE RåAu Au. (108) yLku su ÷kufku Mkki¼køÞþk¤e
Au, íkuyku sÒkík{kt nþu. íkuyku íku{kt hnuþu, ßÞkt MkwÄe ykfkþ yLku Ähíke
MÚkkrÃkík Au, Ãkhtíkw su íkkhku hçk RåAu. çkrûkMk Au yLktík ! (109) çkMk, íkku
yu ðMíkwyku rðþu MktËun{kt Lk Ãkzku, suLke yk ÷kufku WÃkkMkLkk fhe hÌkk Au.
yk íkku çkMk yu s heíku WÃkkMkLkk fhe hÌkk Au, su heíku íku{LkkÚke Ãknu÷k íku{Lkk
çkkÃk-ËkËkyku WÃkkMkLkk fhe hÌkk níkk, yLku y{u íku{Lkku rnMMkku ÃkqhuÃkqhku
ykÃkeþwt, fkuEÃký ½xkzk ðøkh.
(110) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku. ÃkAe íku{kt VkxVqx Ãkze økE, yLku
òu íkkhk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yøkkWÚke yuf ðkík Lk ykðe [qfe nkuík, íkku íku{Lkk
ðå[u rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðíkku, yLku íku{Lku íku{kt MktËun Au fu íku Mktíkwü Úkðk
Ëuíkku LkÚke. (111) yLku [ku¬Mk, íkkhku Ãkk÷Lknkh ËhufLku íkuLkk f{kuoLkku
ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku ykÃkþu. íku Mkw{krníkøkkh Au íkuLkkÚke su íkuyku fhe hÌkk Au.
(112) íkuÚke ík{u yzøk hnku suðe heíku ík{Lku ykËuþ fhðk{kt ykÔÞku
Au yLku íkuyku Ãký su{ýu ík{khk MkkÚku íkkiçkk («kÞrùík) fhu÷ Au yLku Mke{kLkwt
WÕ÷t½Lk Lk fhku. rLk:þtf, íku òuE hÌkku Au su ík{u fhku Aku. (113) yLku íku{Lkk
íkhV Lk Íqfku su{ýu yíÞk[kh fÞkuo Au, Lk®n íkku ík{Lku ykøk Ãkfze ÷uþu yLku
yÕ÷kn rMkðkÞ ík{khku fkuE {ËËøkkh LkÚke. ÃkAe ík{u õÞktÞÚke {ËË {u¤ðe
Lknª þfku. (114) yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku rËðMkLkk çktLku ¼køkku{kt yLku
hkíkLkk y{wf rnMMkk{kt. rLk:þtf, MkËTfkÞkuo Ëqh fhu Au çkqhkEykuLku. yk
yLkwM{hý Au, yLkwM{hý «kó fhðkðk¤kyku {kxu, (115) yLku ÄiÞo fhku,
yÕ÷kn Mkíf{eoykuLkku çkË÷ku ÔÞÚko fhíkku LkÚke.
(116) íkuÚke þk {kxu yðwt Lk ÚkÞwt fu ík{khkÚke yøkkWLke òríkyku{kt yuðk
¼÷k ÷kufku nkuík, suyku ÷kufkuLku s{eLk{kt çkøkkz fhðkÚke hkufíkk. ykðk
Úkkuzkf s ÷kufku LkeféÞk, su{Lku y{u íku{ktÚke çk[kðe ÷eÄk, yLku yíÞk[khe
÷kufku íkku yu s yuþykhk{{kt Ãkzâk hÌkk, su íku{Lku {éÞku níkku yLku íkuyku
økwLkuøkkhku níkk. (117) yLku íkkhku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yuðku LkÚke fu íku
ðMíkeykuLku yfkhý Lkü fhe Ëu, ßÞkhu fu íkuLkk hnuðkMkeyku MkwÄkhýk
fhðkðk¤k nkuÞ.
(118) yLku òu íkkhku hçk RåAíkku íkku ÷kufkuLku yuf s WB{ík (Mk{wËkÞ)
çkLkkðe Ëuíkku, Ãkhtíkw íku nt{uþk {ík¼uËku{kt hnuþu, (119) rMkðkÞ yu ÷kufkuLkk
su{Lkk Ãkh íkkhku hçk ËÞk fhu, yLku íkuýu yk nuíkMkwh íku{Lku ÃkuËk fÞko Au, yLku
íkkhk hçkLke ðkík Ãkqhe ÚkE fu nwt snÒk{Lku rsÒkkíkku yLku {Lkw»Þku çktLkuÚke ¼he
ËEþ.
(120) yLku y{u hMkq÷ku (EþËqíkku)Lkk ynuðk÷ku{ktÚke çkÄe ðMíkwyku
ík{Lku Mkt¼¤kðe hÌkk Aeyu, suLkkÚke ík{khk ÓËÞLku áZ fheyu yLku yk{kt
ík{khk ÃkkMku MkíÞ ykÔÞwt Au yLku {kur{Lkku (ykMÚkkðkLkku) {kxu rþ¾k{ý yLku
yLkwM{hý. (121) yLku su ÷kufku E{kLk LkÚke ÷kÔÞk, íku{Lku fnku fu ík{u
ík{khe ÃkØrík Ãkh y{÷ fhíkk hnku yLku y{u y{khe ÃkØrík Ãkh y{÷ fhe
hÌkk Aeyu. (122) yLku hkn swyku, y{u Ãký hkn òuE hÌkk Aeyu.
Ãkkhk-12 [251] Mkqh: ÞqMkwV (12)
(123) çkMk, ík{u íkuLke WÃkkMkLkk fhku yLku íkuLkk Ãkh s ¼hkuMkku hk¾ku yLku
ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkuLkkÚke yòý LkÚke su ík{u fhe hÌkk Aku.
–•–
12. Mkqh: ÞqMkwV
(1) y÷eV-÷k{-hk. yk MÃkü økútÚkLke ykÞíkku Au. (2) y{u ykLku
yhçke fwykoLk çkLkkðeLku yðíkrhík fÞkuo Au, suÚke ík{u Mk{òu. (3) y{u ík{Lku
©ucík{T ð]¥kktík Mkt¼¤kðeyu Aeyu yk fwykoLkLkk {kæÞ{Úke, su y{u ík{khk
íkhV ðne («fkþLkk) fhu÷ Au. ykLkkÚke Ãknu÷k, rLk:þtf íkwt yLkr¼¿k
÷kufku{ktÚke níkku.
(4) ßÞkhu ÞqMkwVu ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLku fÌkwt fu rÃkíkkS, {U yuf Mð¡{kt
yrøkÞkh íkkhkyku yLku MkqÞo yLku [tÿ òuÞk Au. {U íku{Lku òuÞk fu íkuyku {Lku
rMksËku (ËzðíkT) fhe hÌkk Au. (5) íkuLkk rÃkíkkyu fÌkwt fu nu {khk Ãkwºk ! ík{u
ík{khwt yk Mð¡ ík{khk ¼kEykuLku Lk Mkt¼¤kðòu fu íkuyku ík{khk rðhwØ fkuE
»kzÞtºk fhðk ÷køku. rLk:þtf, þiíkkLk {Lkw»ÞLkku ¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au. (6) yLku
yu s heíku íkkhku Ãkk÷Lknkh íkLku ÃkMktË fhþu yLku ík{Lku yu ðkíkkuLke ðkMíkrðfíkk
çkíkkðþu yLku ík{khk Ãkh yLku ÞkfqçkLke MktíkkLkku Ãkh ÃkkuíkkLke f]Ãkk ÃkrhÃkqýo
fhe [qõÞku Au. [ku¬Mk, íkkhku hçk Mkðo¿k yLku Mkw{krníkøkkh Au.
(7) nfefík yu Au fu ÞqMkwV yLku íkuLkk ¼kEyku{kt ÃkqAðkðk¤kyku {kxu
{kuxe rLkþkLkeyku Au. (8) ßÞkhu íkuLkk ¼kEykuyu ÃkhMÃkh fÌkwt fu ÞqMkwV yLku
íkuLkku ¼kE ykÃkýk rÃkíkkLku ykÃkýkÚke ðÄkhu r«Þ Au, òu fu ykÃkýu yuf yk¾wt
sqÚk Aeyu. [ku¬Mk ykÃkýk rÃkíkk yuf MÃkü ¼q÷{kt økúMík Au. (9) ÞqMkwVLku
{khe Lkk¾ku yÚkðk íkuLku fkuE yuðe søÞkyu VUfe Ëku, suÚke ík{khk rÃkíkkLkwt
æÞkLk {kºk ík{khk íkhV ÚkE òÞ, yLku íkuLkk ÃkAe ík{u íkÆLk Mkkhk ÚkE sòu.
(10) íku{ktÚke yuf fnuðkðk¤kyu fÌkwt fu ÞqMkwVLke níÞk Lk fhku. òu ík{u ftE
fhðkLkk s Aku íkku íkuLku fkuE ytÄkhk fqðk{kt Lkk¾e Ëku. fkuE íÞktÚke [k÷íkku
fkV÷ku íkuLku fkZeLku ÷E sþu.
(11) íku{ýu ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLku fÌkwt, nu y{khk rÃkíkkS, þwt ðkík Au fu
ík{u ÞqMkwVLkk {k{÷k{kt y{khk Ãkh ¼hkuMkku fhíkk LkÚke, òu fu y{u íkku íkuLkk
rníkuåAw Aeyu. (12) fk÷u íkuLku y{khk MkkÚku {kuf÷e Ëku, ¾kÞ yLku h{u,
yLku y{u íkuLke Ëu¾hu¾ hk¾Lkkhk Aeyu. (13) rÃkíkkyu fÌkwt, nwt íkuLkkÚke Ëw:¾e
Úkkô Awt fu ík{u íkuLku ÷E òyku yLku {Lku ykþtfk Au fu íkuLku fkuE ðhw ¾kE òÞ,
ßÞkhu fu ík{u íkuLkkÚke çkuÃkhðk nkuð. (14) íku{ýu fÌkwt fu òu íkuLku ðhw ¾kE
òÞ, ßÞkhu fu y{u yuf yk¾wt sqÚk Aeyu, íkku y{u {kuxk LkwfMkkLk{kt hnuLkkhk
Mkkrçkík ÚkEþwt.
(15) ÃkAe ßÞkhu íkuyku íkuLku ÷E økÞk yLku yu Lk¬e fhe ÷eÄwt fu íkuLku
yuf ytÄkhk fqðk{kt Lkk¾e Ëu yLku y{u ÞqMkwVLku ðne fhe fu íkwt íku{Lku íku{Lkwt
yk fk{ çkíkkðeþ yLku íkuyku íkLku Lknª òýu. (16) yLku íkuyku Mkktsu ÃkkuíkkLkk
rÃkíkkLke ÃkkMku hzíkk-hzíkk ykÔÞk. (17) íku{ýu fÌkwt fu nu y{khk rÃkíkkS !
y{u ËkuzLke nheVkE fhðk ÷køÞk yLku ÞqMkwVLku y{u y{khk Mkk{kLkLke ÃkkMku
Akuze ËeÄku. ÃkAe íkuLku ðhw ¾kE økÞku, yLku ík{u y{khe ðkíkLkku rðïkMk Lknª
fhku, [knu y{u Mkk[k nkuEyu. (18) yLku íkuyku ÞqMkwVLkk ¾{eMk Ãkh ¾kuxw
÷kune ÷økkðeLku ÷E ykÔÞk. rÃkíkkyu fÌkwt, Lkk, çkÕfu ík{khk {Lkyu ík{khk
{kxu yuf ðkík ½ze Lkk¾e Au. nðu ÄiÞo s W¥k{ Au, yLku su ðkík ík{u ònuh
fhe hÌkk Aku, íkuLkk Ãkh yÕ÷knÚke s {ËË {ktøkwt Awt.
(19) yLku yuf fkV÷ku ykÔÞku, íkku íku{ýu ÃkkuíkkLkwt Ãkkýe ¼hðkðk¤ku
{kufÕÞku. íkuýu ÃkkuíkkLke zku÷ ÷xfkðe ËeÄe. íkuýu fÌkwt, ¾wþ¾çkh Au, yk íkku
yuf Akufhku Au, yLku íkuLku ðuÃkkhLkku {k÷ Mk{SLku Mkwhrûkík fhe ÷eÄku, yLku
yÕ÷kn Mkkhe heíku òýíkku níkku su íkuyku fhe hÌkk níkk. (20) yLku íku{ýu
íkuLku Úkkuze ®f{ík, y{wf rËhn{Lkk çkË÷k{kt ðu[e LkkÏÞku, yLku íku{Lku íkuLkk{kt
hMk Lknkuíkku.
(21) yLku r{MkhðkMkeyku{ktÚke, su ÔÞÂõíkyu íkuLku ¾heãku, íkuýu ÃkkuíkkLke
ÃkíLkeLku fÌkwt fu ykLku Mkkhe heíku hk¾ku. ykþk Au fu íku ykÃkýk {kxu ÷k¼«Ë
nkuÞ, yÚkðk ykÃkýu íkuLku Ãkwºk çkLkkðe ÷Eyu, yLku yk heíku y{u ÞqMkwVLku
yk Ëuþ{kt søÞk ykÃke, yux÷k {kxu íkuLku ðkíkkuLkwt MÃküefhý rþ¾ðkzeyu,
yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk fkÞo{kt «¼wíðþk¤e nkuÞ Au. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku
òýíkk LkÚke. (22) yLku ßÞkhu íku ÃkkuíkkLke ÃkwÏÞ ðÞu ÃknkUåÞku, y{u íkuLku
‘nwf{’ (çkwrØ{¥kk) yLku ¿kkLk «ËkLk fÞwO, yLku ¼÷kE fhLkkhkykuLku y{u
ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu.
(23) yLku ÞqMkwV su †eLkk ½h{kt níkku, íku íkuLku VkuMk÷kððk ÷køke yLku
yuf rËðMku íkuýeyu Ëhðkò çktÄ fhe ËeÄk, yLku çkku÷e fu ykðe ò. ÞqMkwVu
fÌkwt fu yÕ÷knLkwt þhý ! íku {khku {kr÷f Au, íkuýu {Lku Mkkhe heíku hkÏÞku Au.
rLk:þtf, yíÞk[khe ÷kufku õÞkhuÞ MkV¤íkk Ãkk{íkk LkÚke. (24) yLku †eyu
íkuLkku RhkËku fhe ÷eÄku, yLku íku Ãký íkuLkku RhkËku fhíkku òu íku ÃkkuíkkLkk hçkLkwt
«{ký òuE Lk ÷uíkku. ykðwt ÚkÞwt, suÚke y{u íkuLkkÚke çkqhkE yLku rLk÷oßsíkk
Ëqh fhe ËEyu. rLk:þtf, íku y{khk ÃkMktË fhu÷k çktËkyku{ktÚke níkku.
(25) yLku çktLku Ëhðkò íkhV ¼køÞk, yLku †eyu ÞqMkwVLkwt ¾{eMk
ÃkkA¤Úke Vkze LkkÏÞwt, yLku çktLkuyu íkuLkk ÃkríkLku Ëhðkò Ãkh òuÞku. †e çkku÷e
fu su íkkhe ½hðk¤e MkkÚku çkqhkELkku RhkËku fhu, íkuLke Mkò íkuLkk rMkðkÞ çkeS
þwt nkuÞ fu íkuLku fuË fhðk{kt ykðu yÚkðk íkuLku fXkuh ÞkíkLkk ykÃkðk{kt ykðu.
(26) ÞqMkwV çkkuÕÞku fu ykýu s {Lku VkuMk÷kððkLke fkurþþ fhe, yLku †eLkk
ÃkrhðkhsLkku{ktÚke yuf ÔÞÂõíkyu Mkkûke ykÃke fu òu ykLkwt ¾{eMk ykøk¤Úke
Vkxu÷wt nkuÞ íkku †e Mkk[e Au yLku íku sqXku Au, (27) yLku òu íkuLkwt ¾{eMk
ÃkkA¤Úke Vkxu÷wt nkuÞ íkku †e sqXe Au yLku íku Mkk[ku Au. (28) ÃkAe ßÞkhu
‘yrÍÍu’ (çkkËþknu) òuÞwt fu íkuLkwt ¾{eMk ÃkkA¤Úke Vkxu÷wt Au, íkku íkuýu fÌkwt
fu [ku¬Mk, yk ík{u †eykuLke [k÷çkkS Au, yLku ík{khe [k÷çkkSyku ¾qçk
s {kuxe nkuÞ Au. (29) ÞqMkwV ykLku {kV fhe Ëku, yLku nu †e, íkwt ÃkkuíkkLke
¼q÷Lke {kVe {ktøk. rLk:þtf, íkwt s Ëku»ke níke.
(30) yLku þnuhLke †eyku fnuðk ÷køke fu ‘yÍeÍ’Lke ÃkíLke ÃkkuíkkLkk
LkðÞwðkLk økw÷k{ (Mkuðf, ËkMk)Lkk ÃkkA¤ Ãkzu÷e Au. íku íkuLkk «u{{kt {wøÄ
Au. ykÃkýu òuEyu Aeyu fu íku MÃkü ¼q÷ fhe hne Au. (31) ÃkAe ßÞkhu
íkuýu íku{Lke yk÷ku[Lkk Mkkt¼¤e íkku íkuýu íku{Lku rLk{trºkík fhe, yLku íku{Lkk
{kxu yuf Mk{kht¼Lkwt ykÞkusLk fÞwO yLku íku{ktÚke ËhufLku yuf Ahe ykÃke yLku
ÞqMkwVLku fÌkwt fu ík{u íku{Lkk Mkk{u ykðku. ÃkAe ßÞkhu †eykuyu íkuLku òuÞku, íkku
íkuýeyku Ëtøk hne økE, yLku íku{ýu ÃkkuíkkLkk nkÚk fkÃke LkkÏÞk, yLku íku{ýu
fÌkwt - yÕ÷knLkwt þhý ! yk {Lkw»Þ LkÚke, yk íkku fkuE çkwÍwøko Vrh~íkku Au.
(32) íkuýu fÌkwt, yk yu s Au, suLkk rðþu ík{u {khe ®LkËk fhe hne níke yLku
{U íkuLku rhÍððkLke fkurþþ fhe níke, Ãký íku çk[e økÞku, yLku òu íkuýu yu Lk
fÞwO su nwt fne hne Awt, íkku íku fuË{kt Ãkzþu yLku yð~Þ yÃk{krLkík Úkþu.
(33) ÞqMkwVu fÌkwt, nu {khk hçk ({kr÷f) ! fuË¾kLkwt {Lku yk ðMíkwÚke ðÄkhu
r«Þ Au, suLkk íkhV yk {Lku çkku÷kðe hne Au, yLku òu íkU íkuLkk VhuçkLku {khkÚke
Ëqh Lk fÞkuo íkku nwt íkuLkk íkhV ykfŠ»kík ÚkE sEþ yLku y¿kkLkeyku{ktÚke çkLke
sEþ. (34) íkuÚke íkuLkk hçku íkuLke Ëwyk fçkq÷ fhe ÷eÄe yLku íkuLkk VhuçkLku
íkuLkkÚke Ëqh fhe ËeÄku. rLk:þtf, íku Mkkt¼¤Lkkh yLku òýðkðk¤ku Au.
(35) íÞkhçkkË rLkþkLkeyku òuE ÷eÄk ÃkAe yu ÷kufkuLke Mk{s{kt ykÔÞwt
fu yuf {wÆík {kxu íkuLku fuË fhe ÷Eyu. (36) yLku fuË¾kLkk{kt íkuLkk MkkÚku çku
yLÞ ÞwðkLkku Ëk¾÷ ÚkÞk. íku{ktÚke yufu (yuf rËðMku) fÌkwt fu nwt Mð¡{kt òuô
Awt fu nwt ËkY rLk[kuðe hÌkku Awt yLku çkeòyu fÌkwt fu nwt Mð¡{kt òuô Awt fu {U
{khk {kÚkk Ãkh hkuxe WXkðe hk¾e Au, su{ktÚke [f÷eyku ¾kE hne Au. y{Lku
ykLkwt MÃküefhý çkíkkðku. y{u òuEyu Aeyu fu ík{u MkËk[kheyku{ktÚke Aku.
(37) ÞqMkwVu fÌkwt, su ¼kusLk ík{Lku {¤u Au, íkuLkk ykðíkkt Ãknu÷k nwt ík{Lku
yk Mð¡kuLkku yÚko çkíkkðe ËEþ. yk yu ¿kkLk{ktÚke Au su {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu
{Lku rþ¾ðkzâwt Au. {U yu ÷kufkuLkku Ä{o Akuzâku suyku yÕ÷kn Ãkh E{kLk LkÚke
÷kðíkk yLku íku ÷kufku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkku RLfkh fhLkkhk Au. (38) yLku
{U {khk Ãkqðoòu Rçkúkne{ yLku RMnkf yLku ÞkfqçkLkk Ä{oLkwt yLkwMkhý fÞwO.
y{Lku yu yrÄfkh LkÚke fu y{u fkuE ðMíkwLku yÕ÷knLke MkkÚku ¼køkeËkh
Xhkðeyu. yk yÕ÷knLke f]Ãkk Au y{khk Ãkh yLku Mkki ÷kufku Ãkh, Ãkhtíkw
{kuxk¼køkLkk ÷kufku yk¼kh ÔÞõík LkÚke fhíkk. (39) nu {khk su÷Lkk
MkkÚkeyku ! þwt y÷øk-y÷øk yMktÏÞ WÃkkMÞku Mkkhk Au fu yÕ÷kn yuf {kºk
«¼wíðþk¤e ? (40) ík{u íkuLkk rMkðkÞ LkÚke Ãkqsíkk, Ãkhtíkw y{wf Lkk{kuLku
su ík{khk çkkÃk-ËkËkykuyu hk¾e ÷eÄk Au. yÕ÷knu íkuLke fkuE MkLkË Wíkkhe
LkÚke. Mk¥kk yLku Mkkðo¼ki{íð {kºk yÕ÷kn {kxu Au. íkuýu ykËuþ ykÃÞku Au
fu íkuLkk rMkðkÞ fkuELke WÃkkMkLkk Lk fhku. yk s MkeÄku-Mkh¤ Ä{o Au. Ãkhtíkw
{kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(41) nu {khk fuË¾kLkkLkk MkkÚkeyku ! ík{khk Ãkife yuf ÃkkuíkkLkk {kr÷fLku
þhkçk Ãkeðzkðþu, yLku su çkeòu Au íkuLku VktMke ykÃkðk{kt ykðþu. ÃkAe
Ãkûkeyku íkuLkk {kÚkk{ktÚke ¾kþu. yk çkkçkíkLkku rLkýoÞ ÚkE økÞku suLkk rðþu
ík{u ÃkqAe hÌkk níkk. (42) yLku ÞqMkwVu yu ÔÞÂõíkLku fÌkwt, suLkk rðþu íkuýu
yuðwt yLkw{kLk fÞwO níkwt fu íku çk[e sþu, fu ÃkkuíkkLkk {kr÷f Mkk{u {khku WÕ÷u¾
fhsu. ÃkAe þiíkkLku íkuLku íkuLkk {kr÷f Mkk{u WÕ÷u¾ fhðkLkwt ¼w÷kðe ËeÄwt. çkMk,
íku fuË¾kLkk{kt ½ýk ð»kkuo Ãkze hÌkku.
(43) yLku çkkËþknu fÌkwt fu nwt Mð¡{kt òuô Awt fu Mkkík {kuxe økkÞku Au,
suLku Mkkík Ëwçk¤e økkÞku ¾kE hne Au yLku Mkkík ÷e÷e zk¤eyku Au yLku çkeS
Mkkík Mkqfe zk¤eyku Au. nu Ëhçkkheyku ! {khk yk Mð¡Lkku yÚko {Lku çkíkkðku,
òu ík{u Mð¡Lkku yÚko çkíkkðe þfíkk nkuð. (44) íkuyku çkkuÕÞk, yk fkÕÃkrLkf
Mð¡ Au, yLku y{Lku ykðk Mð¡kuLkku yÚko ¾çkh LkÚke.
(45) yu çku fuËeyku{ktÚke su ÔÞÂõík çk[e økÞku níkku yLku íkuLku ½ýk Mk{Þ
ÃkAe ÞkË ykÔÞwt. íkuýu fÌkwt fu nwt ík{Lku ÷kufkuLku íkuLkku yÚko çkíkkðeþ, çkMk {Lku
(ÞqMkwVLke ÃkkMku) sðk Ëku.
(46) ÞqMkwV, nu Mkk[k {kýMk ! {Lku yk Mð¡Lkku yÚko çkíkkð fu Mkkík {kuxe
økkÞku Au suLku Mkkík Ëqçk¤e økkÞku ¾kE hne Au, yLku Mkkík zk¤eyku ÷e÷e Au
yLku çkeS Mkkík Mkqfe, suÚke nwt yu ÷kufkuLke ÃkkMku sô, suÚke íkuyku òýe ÷u.
(47) ÞqMkwVu fÌkwt fu ík{u Mkkík ð»ko MkwÄe çkhkçkh ¾uíke fhþku. íkuÚke su Ãkkf
ík{u ÷ýýe fhku, íkuLku íkuLke þk¾kyku{kt s Akuze Ëku, rMkðkÞ fu Úkkuzwt½ýw su
ík{u ¾kyku. (48) Ãkhtíkw íku ÃkAe Mkkík frXLk ð»ko ykðþu. yu økk¤k{kt yu
yLkks ¾kE ÷uðk{kt ykðþu su ík{u yk Mk{Þ {kxu yufºk fhþku, rMkðkÞ fu
ík{u su Mkwhrûkík fhe ÷uþku. (49) ÃkAe íÞkhçkkË yuf ð»ko ykðþu su{kt ÷kufku
Ãkh {u½ ðhMkþu, yLku íku{ktÚke íkuyku hMk rLk[kuðþu.
(50) yLku çkkËþknu fÌkwt fu íkuLku {khk ÃkkMku ÷kðku. ÃkAe ßÞkhu
MktËuþðknf íkuLkk ÃkkMku ykÔÞku[ íkku íkuýu fÌkwt fu ík{u ÃkkuíkkLkk {kr÷fLke ÃkkMku
ÃkkAk òyku yLku íkuLku ÃkqAku fu yu †eykuLkku þwt {k{÷ku Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk
nkÚk fkÃke LkkÏÞk níkk. {khku hçk (Ãkk÷Lknkh) íkku íku{Lkk VhuçkÚke Mkkhe heíku
ðkfuV Au. (51) çkkËþknu ÃkqAâwt, ík{khku þwt {k{÷ku Au, ßÞkhu ík{u ÞqMkwVLku
VkuMk÷kððkLke fkurþþ fhe níke ? íku{ýu fÌkwt fu yÕ÷knLkwt þhý ! y{u íkuLkk{kt
fkuE çkqhkE LkÚke òuE. ‘yÍeÍ’Lke ÃkíLkeyu fÌkwt fu nðu MkíÞ ¾q÷e økÞwt. {U
s íkuLku VkuMk÷kððkLke fkurþþ fhe níke yLku rLk:MktËun íku Mkk[ku Au.
(52) yk yux÷k {kxu fu (r{MkhLkku yÍeÍ) yu òýe ÷u fu {U íkuLke ÃkeX
ÃkkA¤ íkuLkk MkkÚku rðïkMk½kík LkÚke fÞkuo, yLku rLk:þtf yÕ÷kn rðïkMk½kík
fhLkkhkykuLke [k÷çkkSykuLku [k÷ðk LkÚke Ëuíkku. *(53) yLku nwt {khk
Lk^Mk ({LkuåA)Lku y÷øk LkÚke fhíkku. ‘Lk^Mk’ íkku çkqhkE s rþ¾ðkzu Au,
rMkðkÞ fu {khku hçk ËÞk fhu. rLk:þtf, {khku hçk ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(54) çkkËþknu fÌkwt, íkuLku {khk ÃkkMku ÷kðku. nwt íkuLku rðþu»k YÃku {khk
{kxu hk¾eþ. ÃkAe ßÞkhu ÞqMkwVu íkuLkkÚke ðkík fhe íkku çkkËþknu fÌkwt, yksÚke
ík{u y{khk íÞkt «ríkrcík yLku rðïkMkw çkLke økÞk. (55) ÞqMkwVu fÌkwt fu {Lku
ËuþLkk ¾òLkk (fku»k yLku MktMkkÄLkku) Ãkh rLkÞwõík fhe Ëku. nwt rLkheûkf Awt yLku
òýðkðk¤ku Awt. (56) yLku yk heíku y{u ÞqMkwVLku Ëuþ{kt Mk¥kkÄeþ çkLkkðe
ËeÄku. íku íku{kt ßÞkt RåAu íÞkt søÞk çkLkkðu. y{u suLkk Ãkh RåAeyu y{khe
çkrûkMkkuLku Vuhðe ËEyu, yLku y{u ¼÷kE fhLkkhkykuLkku çkË÷ku ÔÞÚko LkÚke
fhíkk. (57) yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkku çkË÷ku íkuLkkÚke ½ýku ðÄkhu Au
E{kLkðk¤kyku yLku yÕ÷knÚke zhðkðk¤kyku {kxu.
(58) yLku ÞqMkwVLkk ¼kEyku r{Mkh (Rrsó) ykÔÞk, ÃkAe íkuyku íkuLkk
ÃkkMku ÃknkUåÞk. çkMk, ÞqMkwVu íku{Lku yku¤¾e ÷eÄk. (59) yLku íku{ýu ÞqMkwVLku
Lk yku¤ÏÞku, yLku ßÞkhu íkuýu íku{Lkku Mkk{kLk íkiÞkh fhe ËeÄku, íkku fÌkwt fu
ík{khk ykuh{kLk ¼kELku Ãký {khk ÃkkMku ÷E ykðòu. ík{u swyku Aku fu nwt
yLkks Ãký ÃkqhuÃkqhwt íkku÷eLku ykÃkwt Awt yLku W¥k{ ykríkÚÞ-Mkífkh fhðkðk¤ku
Ãký Awt, (60) yLku òu ík{u íkuLku {khk ÃkkMku Lk ÷kÔÞk íkku Lk {khk ÃkkMku ík{khk
{kxu yLkks Au yLku Lk ík{u {khk ÃkkMku ykðòu. (61) íku{ýu fÌkwt fu y{u
íkuLkk rðþu íkuLkk rÃkíkkLku hkS fhðkLke fkurþþ fheþwt yLku y{khu yk fkÞo
fhðkLkwt Au.
(62) yLku íkuýu ÃkkuíkkLkk fkÞofhkuLku fÌkwt fu íku{Lkku {k÷ íku{Lkk Mkk{kLk{kt
{qfe Ëku, suÚke ßÞkhu íkuyku ÃkkuíkkLkk ½h ÃknkU[u, íkku íkuLku yku¤¾e ÷u, fËk[
íkuyku Vhe ykðu. (63) ÃkAe ßÞkhu íkuyku ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLke ÃkkMku ÃkkAk VÞko,
íkku fÌkwt fu nu rÃkíkkS ! y{khk yLkksLku hkufe ÷uðk{kt ykÔÞwt, çkMk y{khk
¼kE (rçkLk Þk{eLk)Lku y{khk MkkÚku sðk Ëku fu y{u yLkks ÷kðeyu yLku
y{u íkuLke Ëu¾hu¾ hk¾ðkðk¤k Aeyu. (64) Þkfqçku fÌkwt, þwt nwt ykLkk rðþu
ík{khku yuðku s rðïkMk fhwt, suðku fu ykLkkÚke Ãknu÷k íkuLkk ¼kE rðþu nwt ík{khku
rðïkMk fhe [qõÞku Awt. çkMk, yÕ÷kn MkkiÚke W¥k{ Ëu¾¼k¤ fhðkðk¤ku Au
yLku íku Mkki {nuhçkkLkkuÚke ðÄkhu {nuhçkkLk Au.
(65) yLku ßÞkhu íku{ýu ÃkkuíkkLkku Mkk{kLk ¾kuÕÞku, íkku òuÞwt fu íku{Lke {qze
Ãký íku{Lku ÃkkAe ykÃke Ëuðk{kt ykðe Au. íku{ýu fÌkwt, nu y{khk rÃkíkkS !
yLku çkeswt ykÃkýLku þwt òuEyu ! yk ykÃkýe {qze Ãký ykÃkýLku ÃkkAe ykÃke
Ëuðk{kt ykðe Au. nðu y{u sEþwt yLku ykÃkýk f]xwtçkesLkku {kxu ¾kã-Mkk{økúe
÷E ykðeþwt, yLku ykÃkýk ¼kELke hûkk fheþwt., yLku yuf ŸxLkk ¼kh sux÷wt
yLkks ðÄkhu ÷kðeþwt. yk yLkks íkku Úkkuzwtf s Au. (66) Þkfqçku fÌkwt, nwt
ykLku fËkrÃk ík{khk MkkÚku Lknª {kuf÷wt, ßÞkt MkwÄe ík{u {Lku ¾wËkLkk Lkk{u yu
ð[Lk Lk ykÃkku fu ík{u ykLku yð~Þ {khk ÃkkMku ÷E ykðþku, rMkðkÞ yu fu
ík{u Mkki ½uhkE òyku. ÃkAe ßÞkhu íku{ýu íkuLku ÃkkuíkkLkwt Ãkkfwt ð[Lk ykÃke ËeÄwt,
íku{ýu fÌkwt fu su y{u fne hÌkk Aeyu íkuLkk Ãkh yÕ÷kn rLkheûkf Au.
(67) yLku Þkfqçku fÌkwt fu nu {khk Ãkwºkku ! ík{u Mkki yuf s Ëhðkò{ktÚke
Ëk¾÷ Lk Úkòu, çkÕfu y÷øk-y÷øk Ëhðkòyku{ktÚke Ëk¾÷ Úkòu, yLku nwt
ík{Lku yÕ÷knLke fkuE ðkíkÚke LkÚke çk[kðe þfíkku. ykËuþ íkku çkMk yÕ÷knLkku
s Au. nwt íkuLkk Ãkh s ¼hkuMkku hk¾wt Awt yLku ¼hkuMkku fhLkkhkykuyu íkuLkk Ãkh s
¼hkuMkku fhðku òuEyu. (68) yLku ßÞkhu íkuyku Ëk¾÷ ÚkÞk, ßÞktÚke íku{Lkk
rÃkíkkyu íku{Lku rLkËuoþ fÞkuo níkku, íku íku{Lku çk[kðe þfíkku Lknkuíkku yÕ÷knLke
fkuE ðkíkÚke. íku çkMk ÞkfqçkLkk ÓËÞ{kt yuf rð[kh níkku su íkuýu Ãkqhku fÞkuo.
rLk:þtf, íku y{khe «ËkLk fhu÷ rþûkkLkk fkhýu ¿kkLke níkku, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk
÷kufku òýíkk LkÚke.
(69) yLku ßÞkhu íkuyku ÞqMkwVLkk ÃkkMku ÃknkUåÞk, íkku íkuýu ÃkkuíkkLkk ¼kELku
ÃkkuíkkLke ÃkkMku hkÏÞku. fÌkwt fu nwt ík{khku ¼kE (ÞqMkwV) Awt. çkMk, Ëw:¾e Lk Úkkyku
íkuLkkÚke su íkuyku fhe hÌkk Au. (70) ÃkAe ßÞkhu íku{Lkku Mkk{kLk íkiÞkh fhkðe
Ëuðk{kt ykÔÞku, íkku ÃkeðkLkku ÃÞk÷ku ÃkkuíkkLkk ¼kELkk Mkk{kLk{kt {qfe ËeÄku.
ÃkAe yuf ÃkkufkhLkkhu Ãkkufkh fhe fu nu fkV÷kðk¤kyku ! ík{u ÷kufku [kuh Aku.
(71) íku{ýu íkuLkk íkhV æÞkLk fheLku fÌkwt, ík{khe fkuE ðMíkw ¾kuðkE økE
Au ? (72) íku{ýu fÌkwt, y{Lku þkne {krÃkÞwt LkÚke {¤e hÌkwt, yLku su íkuLku
÷kðþu íkuLkk {kxu yuf ŸxLkk çkhkçkh yLkks Au yLku nwt íkuLkku sðkçkËkh Awt.
(73) íku{ýu fÌkwt, ¾wËkLkk MkkuøktË ! ík{Lku ¾çkh Au fu y{u ÷kufku yk Ëuþ{kt
çkøkkz fhðk {kxu LkÚke ykÔÞk yLku Lk y{u fËe [kuh níkk. (74) íku{ýu fÌkwt,
òu ík{u sqXk LkeféÞk íkku yk [kuhe fhLkkhkLke Mkò þwt Au ? (75) íku{ýu fÌkwt,
íkuLke Mkò yu Au fu su ÔÞÂõíkLkk Mkk{kLk{ktÚke íku {¤u, çkMk yu s ÔÞÂõík íkuLke
Mkò Au. y{u ÷kufku yíÞk[kheykuLku ykðe s Mkò ykÃkeyu Aeyu.
(76) ÃkAe íkuýu íkuLkk (LkkLkk) ¼kEÚke Ãknu÷k íku{Lkk Úku÷kykuLke íkÃkkMk
fhðkLkwt þY fÞwO. ÃkAe íkuLkk ¼kELkk Úku÷k{ktÚke íkuLku fkZe ÷eÄwt. yk heíku y{u
ÞqMkwV {kxu ÞwÂõík fhe. íku çkkËþknLkk fkLkqLk «{kýu ÃkkuíkkLkk ¼kELku ÷E
þfíkku Lknkuíkku, Ãkhtíkw yu fu yÕ÷kn RåAu. y{u suLkk Ëhßòyku RåAeyu
Aeyu Wå[ fhe ËEyu Aeyu. Ëhuf ¿kkLkeÚke WÃkh yuf ¿kkLke Au.
(77) íku{ýu fÌkwt, òu yk [kuhe fhu íkku íkuLkkÚke Ãknu÷k íkuLkku yuf ¼kE
Ãký [kuhe fhe [qõÞku Au. çkMk, ÞqMkwVu yk ðkíkLku ÃkkuíkkLkk ÓËÞ{kt hk¾e, yLku
íkuLku íku{Lkk Ãkh ònuh Lk fhe. íkuýu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt fÌkwt, ík{u MðÞt s ¾hkçk
÷kufku Aku, yLku su ftE çkíkkðe hÌkk Aku, yÕ÷kn íkuLku Mkkhe heíku òýu Au.
(78) íku{ýu fÌkwt fu nu yÍeÍ ! ykLkku yuf ¾qçk ð]Ø çkkÃk Au, íkuÚke íkwt íkuLkk
çkË÷u y{khk{ktÚke fkuELku hk¾e ÷u. y{u íkLku ¾qçk ¼÷ku òuEyu Aeyu.
(79) íkuýu fÌkwt, yÕ÷knLkwt þhý fu y{u ykLkk rMkðkÞ fkuELku Ãkfzeyu, suLkk
ÃkkMku y{Lku y{khe ðMíkw {¤e Au. yk ÂMÚkrík{kt y{u yð~Þ yíÞk[khe
Xheþwt.
(80) ßÞkhu íkuyku íkuLkkÚke rLkhkþ ÚkE økÞk, íkku íkuyku y÷øk ÚkELku
ÃkhMÃkh Mk÷kn-{M÷ík fhðk ÷køÞk. íku{Lkk{ktÚke {kuxkyu fÌkwt, þwt ík{Lku
¾çkh Au fu ík{khk rÃkíkkyu yÕ÷knLkk Lkk{u Ãkkfwt ð[Lk ÷eÄwt yLku ykLkkÚke
Ãknu÷k ÞqMkwVLkk {k{÷k{kt su yríkhuf ík{u fhe [qõÞk Aku, íku Ãký ík{Lku ¾çkh
Au. çkMk, nwt yk ¼qr{{ktÚke fËkrÃk Lknª Lkef¤wt, ßÞkt MkwÄe {khk rÃkíkk {Lku
ÃkhðkLkøke Lk ykÃku, yÚkðk yÕ÷kn {khk {kxu fkuE rLkýoÞ fhe Ëu, yLku íku
MkkiÚke W¥k{ rLkýoÞ fhðkðk¤ku Au. (81) ík{u ÷kufku ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLke ÃkkMku
òyku yLku fnku fu nu y{khk rÃkíkkS ! íkkhk Ãkwºkyu [kuhe fhe yLku y{u yu
s ðkík fhe hÌkk Aeyu, suLke y{Lku ¾çkh Ãkze yLku y{u yá~ÞLkk Mkthûkf
LkÚke. (82) yLku íkwt yu ðMíkeLkk ÷kufkuLku ÃkqAe ÷u, ßÞkt y{u níkk yLku yu
fkV÷kLku ÃkqAe ÷u, suLkk MkkÚku y{u ykÔÞk Aeyu, yLku y{u íkÆLk Mkk[k Aeyu.
(83) rÃkíkkyu fÌkwt, çkÕfu ík{u ík{khk {LkÚke yuf ðkík çkLkkðe ÷eÄe
Au. çkMk nwt ÄiÞo hk¾eþ. ykþk Au fu yÕ÷kn yu MkkiLku {khk ÃkkMku ÷kðþu. íku
Mkðo¿k Au, ík¥ðËþeo Au. (84) yLku íkuýu {kuZwt Vuhðe ÷eÄwt yLku fÌkwt, nkÞ
ÞqMkwV, yLku Ëw:¾Úke íkuLke ykt¾ku MkVuË Ãkze økE. íku ÔÞrÚkík hnuðk ÷køÞku.
(85) íku{ýu fÌkwt, ¾wËkLkk MkkuøktË ! íkwt ÞqMkwVLku s ÞkË fhíkku hneþ, íÞkt MkwÄe
fu øk¤e òÞ yÚkðk íkLku {]íÞw ykðe òÞ. (86) íkuýu fÌkwt, nwt {khe ÔÞÚkk
yLku {khk Ëw:¾Lke VrhÞkË fuð¤ yÕ÷knLku fhwt Awt yLku nwt yÕ÷kn íkhVÚke
yu ðkíkku òýwt Awt su ík{u LkÚke òýíkk. (87) nu {khk Ãkwºkku ! òyku, ÞqMkwV
yLku íkuLkk ¼kELku þkuÄku yLku yÕ÷knLke ËÞkÚke rLkhkþ Lk Úkkyku. yÕ÷knLke
ËÞkÚke {kºk fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku) s rLkhkþ ÚkkÞ Au.
(88) ÃkAe ßÞkhu íkuyku ÞqMkwVLke ÃkkMku ÃknkUåÞk, íku{ýu fÌkwt, nu yÍeÍ !
y{Lku yLku y{khk fwxwtçkesLkkuLku ¾qçk íkf÷eV ÃknkU[e hne Au yLku y{u Úkkuze
{qze ÷ELku ykÔÞk Aeyu, íkku y{Lku Ãkqhwt yLkks ykÃkku yLku y{Lku MkËfku
(ËkLk) Ãký ykÃkku. rLk:þtf, yÕ÷kn ËkLk fhLkkhLku íkuLkku çkË÷ku ykÃku Au.
(89) íkuýu fÌkwt, þwt ík{Lku ¾çkh Au fu ík{u ÞqMkwV yLku íkuLkk ¼kELke MkkÚku þwt
fÞwO, ßÞkhu fu ík{Lku Mk{s Lknkuíke. (90) íku{ýu fÌkwt, þwt ¾hu¾h ík{u s
ÞqMkwV Aku ? íkuýu fÌkwt, nk, nwt ÞqMkwV Awt yLku yk {khku ¼kE Au. yÕ÷knu y{khk
Ãkh f]Ãkk fhe. su ÔÞÂõík zhu Au yLku ÄiÞo fhu Au, íkku yÕ÷kn MkËTfkÞkuo
fhLkkhkykuLkku çkË÷ku ÔÞÚko fhíkku LkÚke.
(91) ¼kEykuyu fÌkwt, ¾wËkLkk MkkuøktË ! yÕ÷knu ík{Lku y{khk Ãkh
©ucíkk ykÃke yLku rLk:þtf, y{u ¼q÷ fhe hÌkk níkk. (92) ÞqMkwVu fÌkwt, yksu
ík{khk Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke, yÕ÷kn ík{Lku {kV fhu yLku íku Mkki {nuh-
çkkLkkuÚke ðÄkhu {nuhçkkLk Au. (93) ík{u {khwt yk ¾{eMk ÷E òyku yLku
íkuLku {khk rÃkíkkLkk [nuhk Ãkh Lkk¾e Ëku, íkuLke árü ÃkkAe ykðe sþu yLku ík{u
ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLke MkkÚku {khk ÃkkMku ykðku.
(94) yLku ßÞkhu fkV÷ku (RrsóÚke) [kÕÞku, íkku íkuLkk rÃkíkkyu
(rfLkTykLk{kt) fÌkwt fu òu ík{u {Lku ð]Øíð{kt çknufe økÞu÷e ðkíkku fhLkkhku Lk
Mk{òu íkku nwt ÞqMkwVLke MkwøktÄ yLkw¼ðe hÌkku Awt. (95) ÷kufkuyu fÌkwt, ¾wËkLkk
MkkuøktË ! ík{u íkku nsw MkwÄe ík{u ÃkkuíkkLkk ¾kuxk rð[khku{kt økúMík Aku.
(96) çkMk, ßÞkhu ¾wþ¾çkh ykÃkðkðk¤ku ykÔÞku, íkuýu ¾{eMk ÞkfqçkLkk
[nuhk Ãkh Lkk¾e ËeÄwt, íkuÚke íku{Lke árü ÃkkAe ykðe økE. íkuýu fÌkwt, þwt {U
ík{Lku Lknkuíkwt fÌkwt fu nwt yÕ÷kn íkhVÚke yu ðkíkku òýwt Awt, su ík{u LkÚke òýíkk.
(97) ÞqMkwVLkk ¼kEykuyu fÌkwt, nu y{khk rÃkíkkS ! y{khk økwLkkykuLke
{kVeLke Ëwyk fhku. rLk:þtf, y{u økwLkuøkkh níkk. (98) Þkfqçku fÌkwt, nwt {khk
hçkÚke ík{khk {kxu {kVeLke Ëwyk fheþ. rLk:þtf, íku ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(99) yk{, ßÞkhu íkuyku Mkki ÞqMkwVLke ÃkkMku ÃknkUåÞk, íkku íkuýu ÃkkuíkkLkk
{kíkk-rÃkíkkLku ÃkkuíkkLke ÃkkMku çkuMkkzâk, yLku fÌkwt fu Rrsó{kt RLkTþk-yÕ÷kn,
Mkw¾-[uLkÚke hnku. (100) yLku íkuýu ÃkkuíkkLkk {kíkk-rÃkíkkLku ®MknkMkLk Ãkh
çkuMkkzâk yLku Mkki íkuLkk {kxu rMksËk{kt Íqfe økÞk, yLku ÞqMkwVu fÌkwt, nu rÃkíkkS!
yk Au {khk Mð¡Lkku yÚko, su {U Ãknu÷k òuÞwt níkwt. {khk Ãkk÷Lknkhu íkuLku Mkk[wt
fhe Ëu¾kzâwt yLku íkuýu {khk Ãkh WÃkfkh fÞkuo fu íkuýu {Lku fuËÚke çknkh fkZâku
yLku ík{Lku MkkiLku økk{zk{ktÚke ynª ÷kÔÞku, yu ÃkAe fu þiíkkLku {khk yLku {khk
¼kEyku ðå[u Vqx Lkk¾e ËeÄe níke. rLk:þtf, {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh su ftE
RåAu Au, íkuLke W{Ëk ÞkusLkk fhe ÷u Au, íku Mkðo¿k, ík¥ðËþeo Au.
(101) nu {khk hçk ! íkU {Lku þkMkLk{kt ¼køk ykÃÞku yLku {Lku ðkíkkuLkwt
yÚko½xLk fhíkk rþ¾ðkzâwt. nu ykfkþku yLku ÄhíkeLkk MksoLknkh ! íkwt {khku
fkÞoMkkÄf Au, ËwrLkÞk{kt Ãký yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký. {Lku yk¿kk-
fkrhíkkLke ÂMÚkrík{kt {]íÞw ykÃk yLku {Lku MkËk[khe çktËkyku{kt Mkk{u÷ fh.
(102) yk yá~ÞLke ðkíkku{ktÚke Au, su y{u ík{khk Ãkh ðne («fkþLkk)
fhe hÌkk Aeyu yLku ík{u íku ð¾íku íku{Lkk ÃkkMku WÃkÂMÚkík Lknkuíkk, ßÞkhu
ÞqMkwVLkk ¼kEykuyu ÃkkuíkkLkku {ík rLkÄkorhík fÞkuo yLku íkuyku ÞwÂõíkyku fhe
hÌkk níkk. (103) yLku ík{u [knu øk{u íkux÷wt RåAku, {kuxk¼køkLkk ÷kufku
E{kLk ÷kððkLkk LkÚke. (104) yLku ík{u ykLkk {kxu íku{Lkk ÃkkMku fkuE ð¤íkh
{ktøkíkk LkÚke. yk íkku fuð¤ yuf rþ¾k{ý Au ík{k{ søkíkðkMkeyku {kxu.
(105) yLku ykfkþku yLku Ähíke{kt fux÷eÞ rLkþkLkeyku Au, ßÞktÚke
íkuyku ÃkMkkh Úkíkk hnu Au yLku íkuyku íkuLkk Ãkh æÞkLk LkÚke ykÃkíkk. (106) yLku
{kuxk¼køkLkk ÷kufku, suyku yÕ÷knLku {kLku Au yLku íkuyku íkuLkk MkkÚku çkeòykuLku
¼køkeËkh Xhkðu Au. (107) þwt yk ÷kufku yu ðkíkÚke Mktíkwü Au fu íku{Lkk Ãkh
yÕ÷knLke ÞkíkLkkLke fkuE ykÃkr¥k ykðe Ãkzu yÚkðk y[kLkf íku{Lkk Ãkh
fÞk{ík ykðe òÞ yLku íkuyku íkuLkkÚke yòý nkuÞ. (108) fnku, yk {khku
{køko Au, nwt yÕ÷kn íkhV çkku÷kðwt Awt MÃkü yLku Ÿzk ¿kkLk yLku Mk{sLke
MkkÚku, nwt Ãký yLku yu ÷kufku Ãký, su{ýu {khwt yLkwMkhý fÞwO Au. yLku yÕ÷kn
Ãkrðºk Au yLku nwt {wþTrhfku (yLkufuïh-ðkËeyku){ktÚke LkÚke.
(109) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k rðr¼Òk ðMíkeyku{ktÚke sux÷k hMkq÷ku
Ãkkhk-13 [264] Mkqh: yhT-hyË (13)
(EþËqíkku) {kufÕÞk, Mkki {Lkw»Þku níkk. y{u íku{Lkk íkhV ðne («fkþLkk)
fhíkk níkk. þwt yk ÷kufku Ähíke Ãkh nÞko-VÞko LkÚke fu òuíkk fu yu ÷kufkuLkwt þwt
Ãkrhýk{ ykÔÞwt, suyku íku{Lkk Ãknu÷k níkk yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ½h
yu ÷kufku {kxu W¥k{ Au, suyku yÕ÷knÚke zhu Au, þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ?
(110) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu ÃkÞøktçkhku rLkhkþ ÚkE økÞk yLku íkuyku rð[khðk
÷køÞk fu íku{Lku sqX fnuðk{kt ykÔÞwt níkwt, íkku íku{Lku y{khe {ËË ÃknkU[e økE.
çkMk, {wÂõík {¤e, suLku y{u RåAâwt yLku økwLkuøkkh ÷kufkuÚke y{khe ÞkíkLkk
xk¤e þfkíke LkÚke.
(111) íku{Lkkt ð]¥kktíkku{kt Mk{sËkh ÷kufku {kxu {kuxku çkkuÄÃkkX Au. yk
fkuE ½zu÷e ðkík LkÚke, çkÕfu Ãkwrü Au yu ðMíkwLke su ykLkkÚke Ãknu÷k Au, yLku
rððhý Au Ëhuf ðMíkwLkwt, yLku {køkoËþoLk yLku ËÞk Au E{kLkðk¤kyku {kxu.
–•–
13. Mkqh: yhT-hyË
(1) y÷eV-÷k{-{e{. yk yÕ÷knLkk økútÚkLke ykÞíkku Au, yLku su ftE
ík{khk Ãkh ík{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke yðíkrhík ÚkÞwt Au, íku MkíÞ
Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku {kLkíkk LkÚke. (2) yÕ÷kn s Au, suýu ykfkþLku
Ÿ[wt fÞwO fkuEÃký yuðk Míkt¼ku ðøkh suLku ík{u swyku. ÃkAe íku ÃkkuíkkLkk ®MknkMkLk
Ãkh rçkhks{kLk ÚkÞku yLku íkuýu MkqÞo yLku [tÿLku yuf rLkÞ{Lkk ÃkkçktË çkLkkÔÞk,
Ëhuf yuf rLkÄkorhík Mk{Þ «{kýu [k÷u Au. yÕ÷kn s Ëhuf fkÞoLke ÔÞðMÚkk
fhu Au. íku rLkþkLkeyku ¾ku÷e-¾ku÷eLku ðýoðu Au, suÚke ík{u ÃkkuíkkLkk hçkÚke
{¤ðkLkku rðïkMk fhku.
(3) yLku yu s Au, suýu ÄhíkeLku Vu÷kðe, yLku íku{kt Ãknkzku yLku LkËeyku
{qfe ËeÄk yLku Ëhuf «fkhLkkt V¤kuLkk òuzk íku{kt ÃkuËk fÞko. íku hkíkLku rËðMk
Ãkh ykuZkðe Ëu Au. rLk:þtf, yk ðMíkwyku{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku
®[íkLk-{LkLk fhu Au.
(4) yLku Ähíke{kt LkSf-LkSf swËk-swËk ¼q-¼køkku Au yLku ÿkûkLkk
çkøke[kyku Au yLku ¾uíke Au yLku ¾sqh (Lkk ð]ûkku) Au, íku{kt fux÷kf yufðrzÞk
Au yLku fux÷kf çkuðzk. Mkki yuf s ÃkkýeÚke ®Mkr[ík ÚkkÞ Au, yLku y{u yufLku
çkeò Ãkh WÃks{kt «kÚkr{fíkk ykÃkeyu Aeyu. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku
Au yu ÷kufku {kxu, suyku rð[kh fhu Au.
(5) yLku òu ík{u ykùÞo fhku íkku ykùÞoLku ÞkuøÞ yu ÷kufkuLke ðkík Au fu
ßÞkhu íkuyku {kxe çkLke sþu, íkku þwt y{Lku LkðuMkhÚke ÃkuËk fhðk{kt ykðþu !
yk yu ÷kufku Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku RLfkh fÞkuo yLku yk yu
÷kufku Au, su{Lke økhËLkku{kt íkkuf Ãkzu÷k Au. íkuyku ykøkðk¤k ÷kufku Au, íkuyku
íku{kt nt{uþk hnuþu.
(6) íkuyku ¼÷kEÚke Ãknu÷k çkqhkE {kxu Wíkkð¤ fhe hÌkk Au, ßÞkhu fu
íku{Lkk Ãknu÷k WËknhý rðíke [qõÞk Au yLku ík{khku Ãkk÷Lknkh ÷kufkuLkk
yíÞk[kh yLku yLÞkÞ Aíkkt íku{Lku {kV fhðkðk¤ku Au, yLku rLk:þtf ík{khku
«¼w-Ãkk÷Lknkh fXkuh Mkò ykÃkðkðk¤ku Au.
(7) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íkuyku fnu Au fu yk ÔÞÂõík Ãkh íkuLkk
Ãkk÷Lknkh íkhVÚke fkuE rLkþkLke fu{ LkÚke Wíkhe ? ík{u íkku {kºk MkkðÄkLk
fhðkðk¤k Aku, yLku Ëhuf Mk{wËkÞ {kxu yuf {køko çkíkkðLkkh Au.
(8) yÕ÷kn òýu Au Ëhuf {kËkLkk øk¼oLku, yLku su ftE Ãkuxku{kt Au ½xu
Au yLku ðÄu Au íkuLku Ãký, yLku Ëhuf ðMíkwLkku íkuLku íÞkt yuf ytËks Au. (9) íku
AqÃkk yLku ònuhLku òýðkðk¤ku Au, Mkðkuoå[ yLku MkðkuoÃkhe. (10) ík{khk
Ãkife fkuE ÔÞÂõík [wÃkfuÚke ðkík fhu yLku su ÃkkufkheLku fnu yLku su hkºku AwÃkkÞu÷ku
nkuÞ yLku su rËðMku [k÷e hÌkku nkuÞ, yÕ÷kn {kxu Mkki Mk{kLk Au.
(11) Ëhuf ÔÞÂõíkLkk ykøk¤ yLku ÃkkA¤ íkuLkk rLkheûkfku Au, suyku
yÕ÷knLkk ykËuþÚke íkuLke Ëu¾hu¾ hk¾e hÌkk Au. rLk:þtf, yÕ÷kn fkuE
Mk{wËkÞLke ÂMÚkríkLku LkÚke çkË÷íkku, ßÞkt MkwÄe íku íkuLku Lk çkË÷e Lkk¾u, su íku{Lkk
{Lk{kt Au, yLku ßÞkhu yÕ÷kn fkuE Mk{wËkÞ Ãkh ykÃkr¥k ÷kððk RåAu Au
íkku ÃkAe íkuLku xk¤ðkLkku fkuE WÃkkÞ LkÚke yLku yÕ÷kn rMkðkÞ íkuLkk Mkk{u fkuE
íku{Lkku {ËËøkkh LkÚke.
(12) yu s Au, su ík{Lku ðes¤e çkíkkðu Au, suLkkÚke ¼Þ Ãký WíÃkÒk
ÚkkÞ Au yLku ykþk Ãký, yLku yu s Au, su ÃkkýeÚke ÷ËkÞu÷k ðkË¤ku WXkðu
Au, (13) yLku ðes¤eLke økhs íkuLke «þtMkkLke MkkÚku íkuLke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk
fhu Au yLku Vrh~íkkyku Ãký íkuLkk ¼ÞÚke, yLku íku ðes¤eyku {kuf÷u Au, ÃkAe
suLkk Ãkh RåAu íkuLku Ãkkze Ëu Au yLku yu ÷kufku yÕ÷kn rðþu Í½zu Au, òu fu íku
«¼wíðþk¤e Au, þÂõíkþk¤e Au.
(14) {kºk yÕ÷knLku s Ãkkufkhðwt MkíÞ Au, yLku íkuLkk rMkðkÞ su{Lku ÷kufku
Ãkkufkhu Au íkuyku íku{Lke íkuLkkÚke ðÄkhu VrhÞkË LkÚke Mkkt¼¤e þfíkk, sux÷wt
Ãkkýe yu ÔÞÂõíkLku (Mktík]ó) fhu Au suýu ÃkkuíkkLkk çktLku nkÚk Ãkkýe íkhV Vu÷kðu÷
nkuÞ suÚke íku íkuLkk {kuZk MkwÄe ÃknkU[e òÞ yLku íku íkuLkk {kuZk MkwÄe Ãknkut[kzLkkh
LkÚke, yLku RLfkh fhLkkhkykuLke Ãkkufkh çkÄe rLkhÚkof Au.
(15) yLku ykfkþku yLku Ähíke{kt su ftE Au, çkÄk yÕ÷knLku s rMksËku
(ËtzðíkT) fhu Au, ¾wþeÚke fu {sçkqheÚke yLku íku{Lkk ÃkzAkÞkt Ãký Mkðkhu yLku
Mkksu. (16) fnku, ykfkþku yLku ÄhíkeLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) fkuý Au ?
fnku fu yÕ÷kn. fnku, þwt íku{ Aíkkt ík{u íkuLkk rMkðkÞ yuðk {ËËøkkh çkLkkðe
hkÏÞk Au, suyku MðÞt ÃkkuíkkLke òíkLkk LkVk yLku LkwfMkkLkLkku Ãký yrÄfkh
LkÚke hk¾íkk ? fnku, þwt yktÄ¤ku yLku ykt¾kuðk¤ku çktLku çkhkçkh nkuE þfu Au ?
yÚkðk þwt ytÄfkh yLku «fkþ çktLku Mk{kLk ÚkE sþu ? þwt íku{ýu yÕ÷knLkk
yuðk ¼køkeËkhku Xhkðe hkÏÞk Au, su{ýu Ãký ftE MksoLk fÞwO nkuÞ, suðe heíku
yÕ÷knu MksoLk fÞwO ? ÃkAe MksoLk íku{Lkk {kxu MktrËøÄ ÚkE økÞwt. fnku, yÕ÷kn
Ëhuf ðMíkwLku ÃkuËk fhðkðk¤ku Au yLku yu s Au yuf {kºk, «¼wíðþk¤e.
(17) yÕ÷knu ykfkþÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt. ÃkAe LkËeLkk¤kt Ãkkuík-ÃkkuíkkLke
þÂõík yLkwMkkh ðne LkeféÞk. ÃkAe ÃkqhÚke W¼híkk VeýLku WXkðe ÷eÄwt yLku
yk s «fkhLkkt Veý yu ðMíkwyku{kt Ãký W¼he ykðu Au, su{Lku ÷kufku ½huýk
yÚkðk MkkÄLkku çkLkkððk {kxu ykøk{kt Ãkeøk¤kðu Au. yk s «{kýu yÕ÷kn
MkíÞ yLku yMkíÞLkwt áüktík ykÃku Au. yk{, Veý íkku MkqfkELku síkwt hnu Au yLku
su ðMíkw {Lkw»Þku {kxu VkÞËku ÃknkU[kzLkkh Au, íku s{eLk{kt hkufkE òÞ Au.
yÕ÷kn yk s heíku áüktíkku ðýoðu Au.
(18) su ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkufkhLku Mðefkhe ÷eÄe,
íku{Lkk {kxu ¼÷kE Au yLku su ÷kufkuyu íkuLke ÃkkufkhLku Lk {kLke, òu íku{Lkk
ÃkkMku yu çkÄwt s nkuÞ su s{eLk{kt Au yLku íkuLkk çkhkçkh yux÷wt s, íkku íku çkÄwt
ÃkkuíkkLke {wÂõík {kxu ykÃke Ëu, yu ÷kufkuLkku rnMkkçk Mk¾ík Úkþu yLku íku{Lkwt
Xufkýwt snÒk{ nþu, yLku íku fuðwt ¾hkçk Xufkýwt Au !
(19) su ÔÞÂõík yu òýu Au fu su ftE ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au, íku MkíÞ Au. þwt íku íkuLkk Mk{kLk nkuE þfu Au su
yktÄ¤ku Au ? rþ¾k{ý íkku çkwrØþk¤e ÷kufku s fçkq÷ fhu Au.
(20) yu ÷kufku, suyku yÕ÷knLkk fhkhLku Ãkqhku fhu Au yLku íkuLkk fhkhLku
íkkuzíkk LkÚke (21) yLku suyku íkuLku òuzu Au suLku yÕ÷kn òuzðkLkku ykËuþ
ykÃÞku Au yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke zhu Au yLku íkuyku ¾hkçk
rnMkkçkLkku ¼Þ hk¾u Au (22) yLku su{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
«MkÒkíkk {kxu ÄiÞo Ëk¾ÔÞwt yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhe, yLku y{u su «ËkLk
fhu÷ Au íku{ktÚke AqÃke heíku yLku ònuh ¾[o fÞkuo, yLku suyku çkqhkELku ¼÷kE
ðzu Ëqh fhu Au, ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ½h yu s ÷kufku {kxu Au. (23) þkïík
çkkøk Au, su{kt íkuyku Ëk¾÷ Úkþu, yLku íkuyku Ãký suyku íkuLku Ãkkºk çkLku, íku{Lkk
Ãkqðoòu yLku íku{Lke ÃkíLkeyku yLku íku{Lkk MktíkkLkku{ktÚke, yLku Vrh~íkkyku «íÞuf
Ëhðkò{ktÚke íku{Lkk ÃkkMku ykðþu, (24) fnuþu, ík{khk ÷kufku Ãkh Mk÷k{íke
ÚkkÞ yu ÄiÞoLkk çkË÷k{kt su ík{u fÞwO. çkMk, fux÷wt MkhMk Au yk ykr¾híkLkwt
½h !
(25) yLku su ÷kufku yÕ÷knLkk fhkhLku áZ fÞko ÃkAe íkkuze Lkk¾u Au yLku
íkuLku fkÃku Au suLku yÕ÷knu òuzðkLkku ykËuþ ykÃÞku Au yLku Ähíke Ãkh çkøkkz
yLku WÃkÿð fhu Au, yuðk ÷kufku Ãkh rVxfkh Au yLku íku{Lkk {kxu ¾hkçk ½h
Au. (26) yÕ÷kn suLku RåAu Au hkuS ðÄkhu ykÃku Au yLku suLkk {kxu RåAu
Au íktøk fhe Ëu Au, yLku íkuyku ËwrLkÞkLkk SðLk Ãkh ¾wþ Au, yLku ËwrLkÞkLkwt
SðLk ykr¾híkLke íkw÷Lkk{kt yuf íkwåA Mkk{kLk rMkðkÞ çkeswt ftE LkÚke.
(27) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo, íkuyku fnu Au fu yk ÔÞÂõík Ãkh íkuLkk «¼w-
Ãkk÷Lknkh íkhVÚke fkuE rLkþkLke fu{ Wíkkhðk{kt Lk ykðe ? fnku fu yÕ÷kn
suLku RåAu Au ÃkÚk¼ú»x fhu Au yLku íku {køko íkuLku çkíkkðu Au, su íkuLkk íkhV æÞkLk
fhu. (28) yu ÷kufku, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{Lkkt ÓËÞ yÕ÷knLke
ÞkËÚke Mktíkwü ÚkkÞ Au. Mkkt¼¤ku, yÕ÷knLkk M{hýÚke s ÓËÞkuLku þktrík «kó
ÚkkÞ Au. (29) su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk
{kxu ¾wþ¾çkh Au yLku W¥k{ Xufkýwt Au.
(30) yu s heíku y{u ík{Lku {kufÕÞk Au, yuf WB{ík (Mk{wËkÞ){kt,
suLkkÚke Ãknu÷k ½ýe WB{íkku rðíke [qfe Au, suÚke ík{u ÷kufkuLku yu MktËuþ
Mkt¼¤kðe Ëku, su y{u ík{khk íkhV {kufÕÞku Au, yLku íkuyku {nuhçkkLk
yÕ÷knLkku RLfkh fhe hÌkk Au. fnku fu yu s {khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)
Au, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, íkuLkk Ãkh s {U ¼hkuMkku fÞkuo yLku íkuLkk s
íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au.
(31) yLku òu yuðwt fwykoLk yðíkrhík Úkíkwt, suLkkÚke Ãknkzku [k÷ðk
÷køkíkk, yÚkðk íkuLkkÚke s{eLk xwfzu-xwfzk ÚkE síke, yÚkðk íkuLkkÚke {zËkt
çkku÷ðk ÷køkíkk, çkÕfu çkÄe Mk¥kk yÕ÷kn {kxu s Au. þwt E{kLk ÷kðLkkhkykuLku
íkuLkkÚke Mktíkku»k LkÚke fu òu yÕ÷kn RåAíkku íkku ík{k{ ÷kufkuLku {køkoËþoLk ykÃke
Ëuíkku, yLku RLfkh fhLkkhkyku Ãkh fkuELku fkuE ykÃkr¥k ykðíke hnu Au íku{Lkkt
f{kuoLkk fkhýu, yÚkðk íku{Lke ðMíkeLkk LkSf õÞktf Wíkhíke hnuþu, íÞkt MkwÄe
fu yÕ÷knLkwt ð[Lk Ãkqhwt ÚkE òÞ. [ku¬Mk, yÕ÷kn ð[LkLkwt WÕ÷t½Lk LkÚke
fhíkku. (32) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký EþËqíkkuLke {òf Wzkððk{kt ykðe,
íkku {U RLfkh fhLkkhkykuLku Ze÷ ykÃke, ÃkAe {U íku{Lku Ãkfze ÷eÄk. íkku swyku,
fuðe níke {khe Mkò !
(33) ÃkAe þwt su Ëhuf ÔÞÂõíkLkk f{kuoLkku rnMkkçk fhðkðk¤ku Au (yLku íku
su fkuE ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo LkÚke hk¾íkku, Mk{kLk Au ?) yLku ÷kufkuyu yÕ÷knLkk
¼køkeËkh çkLkkðe ÷eÄk Au. fnku fu íku{Lkwt Lkk{ ÷ku. þwt ík{u yÕ÷knLku fkuE
yuðe ðMíkwLkk Mk{k[kh ykÃke hÌkk Aku, suLku íku Ähíke{kt LkÚke òýíkku ? yÚkðk
ík{u WÃkh-WÃkhLke ðkíkku fhe hÌkk Aku ? çkÕfu RLfkh fhLkkhkykuLku íku{Lkku
Äkufku ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞku Au, yLku íku{Lku {køkoÚke hkufe Ëuðk{kt
ykÔÞk Au, yLku yÕ÷kn suLku ÃkÚk¼úü fhu íkuLku fkuE {køko çkíkkðLkkh LkÚke.
(34) íku{Lkk {kxu ËwrLkÞkLkk SðLk{kt Ãký ÞkíkLkk Au yLku Ãkh÷kufLke ÞkíkLkk
íkku ¾qçk s fXkuh Au. fkuE íku{Lku yÕ÷knÚke çk[kðLkkh LkÚke.
(35) yLku sÒkík (Mðøko)Lkwt WËknhý, suLkwt Eþ¼Þ hk¾Lkkhkt-MktÞ{e
÷kufkuLku ð[Lk ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au, yu Au fu íkuLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu.
íkuLkkt V¤ yLku AktÞzku nt{uþk hnuþu. yk Ãkrhýk{ yu ÷kufkuLkwt Au, suyku
yÕ÷knÚke zhu yLku RLfkh fhLkkhkykuLkwt Ãkrhýk{ ykøk Au.
(36) yLku su ÷kufkuLku y{u økútÚk ykÃÞku níkku, íkuyku yu ðMíkw Ãkh ¾wþ
Au, su ík{khk Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykðu÷ Au, yLku yu Mk{qnku{kt yuðkt
Ãký Au, suyku íkuLkk y{wf ¼køkLkku RLfkh fhu Au. fnku fu {Lku ykËuþ
ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhwt yLku fkuELku íkuLkku ¼køkeËkh
Lk Xhkðwt. nwt íkuLkk s íkhV çkku÷kðwt Awt yLku íkuLkk s íkhV {khu ÃkkAk VhðkLkwt
Au. (37) yLku yu s «{kýu y{u ykLku yuf ykËuþLke nurMkÞíku yhçke{kt
yðíkrhík fhu÷ Au, yLku òu ík{u íku{Lke RåAkykuLkwt yLkwMkhý fhku, yu ÃkAe
fu ík{khk ÃkkMku ¿kkLk ykðe [qõÞwt Au, íkku yÕ÷knLke Mkk{u Lk ík{khku fkuE
{ËËøkkh nþu yLku Lk (ík{Lku) fkuE çk[kðLkkh.
(38) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k fux÷kÞ EþËqíkku {kufÕÞk yLku y{u
íku{Lku ÃkíLkeyku yLku MktíkkLkku «ËkLk fÞko yLku fkuE EþËqík {kxu Mkt¼ð LkÚke
fu íku yÕ÷knLke yLkw{rík ðøkh fkuE rLkþkLke ÷E ykðu. Ëhuf fhkh ÷ur¾ík
Au. (39) yÕ÷kn suLku RåAu Au Lkü fhu Au yLku suLku RåAu Au çkkfe hk¾u
Au, yLku íkuLkk s ÃkkMku Au {q¤ økútÚk.
(40) yLku suLkku y{u íku{LkkÚke fhkh fhe hÌkk Aeyu, íkuLkku y{wf ¼køk
y{u ík{Lku çkíkkðe ËEyu yÚkðk y{u ík{Lku {]íÞw ykÃke ËEyu, çkMk ík{khk
rþhu fuð¤ ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au yLku y{khk rþhu Au rnMkkçk ÷uðku. (41) þwt
Ãkkhk-13 [271] Mkqh: Rçkúkne{ (14)
íkuyku òuíkk LkÚke fu y{u ÄhíkeLku íkuLkk ykMkÃkkMkÚke ½xkzíkk ykðe hÌkk Aeyu ?
yLku yÕ÷kn rLkýoÞ fhu Au, fkuE íkuLkk rLkýoÞLku nxkðLkkh LkÚke yLku íku sÕËe
rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au. (42) su íku{LkkÚke Ãknu÷k níkk, íku{ýu Ãký ÞwÂõíkyku
fhe, Ãkhtíkw ík{k{ ÞwÂõíkyku yÕ÷knLkk yrÄfkh{kt Au. íku òýu Au fu Ëhuf þwt
fhe hÌkku Au yLku RLfkh fhLkkhkyku sÕËe òýe ÷uþu fu ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt
½h fkuLkk {kxu Au.
(43) yLku RLfkh fhLkkhkyku fnu Au fu ík{u yÕ÷knLkk {kuf÷u÷k LkÚke.
fnku fu {khk yLku ík{khk ðå[u yÕ÷knLke Mkkûke Ãkqhíke Au, yLku íkuLke Mkkûke
su{Lkk ÃkkMku økútÚkLkwt ¿kkLk Au.
–•–
14. Mkqh: Rçkúkne{
(1) y÷eV-÷k{-hk. yk økútÚk Au, suLku y{u ík{khk íkhV yðíkrhík fÞkuo
Au, suÚke ík{u ÷kufkuLku ytÄfkh{ktÚke fkZeLku ysðk¤k íkhV ÷kðku, íku{Lkk hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk ykËuþÚke, «¼wíðþk¤e yLku «þtMkLkeÞ yÕ÷knLkk
{køko íkhV. (2) yu yÕ÷kn íkhV fu ykfkþku yLku Ähíke{kt su ftE Au, Mkðo
íkuLkwt s Au yLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu yuf fXkuh ÞkíkLkkLkku rðLkkþ Au,
(3) suyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lke íkw÷Lkk{kt ËwrLkÞkLkk SðLkLku ÃkMktË fhu
Au yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkufu Au yLku íku{kt rðf]rík fkZðk RåAu Au, yu ÷kufku
{køkoÚke ¼xfeLku Ëqh sE Ãkzâk Au.
(4) yLku y{u su ÃkÞøktçkh Ãký {kufÕÞku, íkuLke òríkLke ¼k»kk{kt
{kufÕÞku, suÚke íku íku{Lkk Mkk{u ðýoðe Ëu, ÃkAe yÕ÷kn suLku RåAu Au ¼xfkðe
Ëu Au yLku suLku RåAu Au {køkoËþoLk ykÃku Au. íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(5) yLku y{u {qMkkLku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku {kufÕÞku fu ÃkkuíkkLke
òríkLku ytÄfkh{ktÚke fkZeLku ysðk¤k{kt ÷kðku yLku íku{Lku yÕ÷knLkwt M{hý
fhkðku. rLk:þtf, íku{Lkk ytËh {kuxe rLkþkLkeyku Au «íÞuf yu ÔÞÂõík {kxu su
ÄiÞo yLku yk¼kh ÔÞõík fhLkkhkt nkuÞ.
(6) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkk
RLkk{Lku ÞkË fhku, ßÞkhu fu íkuýu ík{Lku rVhykiLkLke òríkÚke AkuzkÔÞk, suyku
ík{Lku füËkÞf íkf÷eVku ÃknkU[kzíkk níkk yLku suyku ík{khk AkufhkykuLku {khe
Lkk¾íkk níkk yLku ík{khe †eykuLku Sðíke hk¾íkk níkk, yLku íku{kt ík{khk
«¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke {kuxe Ãkheûkk níke, (7) yLku ßÞkhu ík{khk hçku ík{Lku
MkkðÄkLk fhe ËeÄk fu òu ík{u yk¼kh ÔÞõík fhþku, íkku nwt ík{Lku ðÄkhu
ykÃkeþ, yLku òu ík{u f]íkÎLkíkk fhþku íkku {khe ÞkíkLkk ¾qçk fXkuh Au.
(8) yLku {qMkkyu fÌkwt fu òu ík{u RLfkh fhku yLku ÄhíkeLkk çkÄk ÷kufku Ãký
RLfkh fhLkkhk çkLke òÞ íkku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, ¾qçkeykuðk¤ku Au.
(9) þwt ík{Lku yu ÷kufkuLkk Mk{k[kh LkÚke ÃknkUåÞk, suyku ík{khk Ãknu÷k
rðíke [qõÞk Au. LkqnLke òrík yLku ykË yLku Mk{qË yLku su ÷kufku íku{Lkk ÃkAe
ÚkÞk Au, su{Lku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE LkÚke òýíkwt. íku{Lkk ÃkÞøktçkhku íku{Lkk
ÃkkMku Ë÷e÷ku ÷ELku ykÔÞk, íkku íku{ýu ÃkkuíkkLkk nkÚk íku{Lkk {kuZk Ãkh {qfe
ËeÄk yLku fÌkwt fu su ík{Lku ykÃkeLku {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au y{u íkuLku LkÚke
{kLkíkk yLku su ðMíkw íkhV ík{u y{Lku çkku÷kðku Aku, y{u íkuLkk rðþu ¾qçk
rîÄksLkf MktËun{kt Ãkzu÷k Aeyu.
(10) íku{Lkk ÃkÞøktçkhkuyu fÌkwt, þwt yÕ÷kn rðþu MktËun{kt Aku, su
ykfkþku yLku ÄhíkeLku yÂMíkíð{kt ÷kððkðk¤ku Au. íku ík{Lku çkku÷kðe hÌkku
Au fu ík{khk økwLkkyku {kV fhe Ëu yLku ík{Lku yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe {nuík÷
ykÃku. íku{ýu fÌkwt fu ík{u íkuLkk rMkðkÞ ftE LkÚke fu y{khk suðk yuf {Lkw»Þ
Aku. ík{u RåAku Aku fu y{Lku yu ðMíkwykuLke WÃkkMkLkkÚke hkufe Ëku, suLke
WÃkkMkLkk y{khk çkkÃk-ËkËkyku fhíkk níkk. ík{u y{khk Mkk{u fkuE MÃkü
«{ký ÷E ykðku.
(11) íku{Lkk EþËqíkkuyu íku{Lku fÌkwt, y{u íkuLkk rMkðkÞ ftE LkÚke fu ík{khk
s suðk {Lkw»Þ Aeyu, Ãkhtíkw yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLkk Ãkh RåAu
Au, ÃkkuíkkLkwt RLkk{ Vh{kðu Au yLku yk y{khk yrÄfkh{kt LkÚke fu y{u ík{Lku
fkuE [{ífkh çkíkkðeyu yÕ÷knLkk fkuE ykËuþ ðøkh, yLku E{kLkðk¤kykuLku
yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu. (12) yLku y{u fu{ yÕ÷kn Ãkh
¼hkuMkku Lk fheyu, ßÞkhu fu íkuýu y{Lku y{khk {køkkuo çkíkkÔÞk, yLku su
íkf÷eV ík{u y{Lku ykÃkþku, y{u íkuLkk Ãkh ÄiÞo fheþwt, yLku ¼hkuMkku fhðk-
ðk¤kykuyu yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu.
(13) yLku RLfkh fhLkkhkykuyu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhkuLku fÌkwt fu fkt íkku y{u
ík{Lku y{khe ¼qr{{ktÚke nktfe fkZeþwt yÚkðk ík{khu y{khk ÃktÚk Ãkh ÃkkAk
ykððwt Ãkzþu. íkku ÃkÞøktçkhkuLkk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lkk Ãkh ðne («fkþLkk)
{kuf÷e fu y{u yk yíÞk[kheykuLku Lkü fhe Lkk¾eþwt, (14) yLku íku{Lkk
ÃkAe ík{Lku ¼qr{{kt ðMkkðeþwt. yk yu ÔÞÂõík {kxu Au, su y{khk Mkk{u Q¼k
hnuðkÚke zhu yLku su {khe Ä{feÚke zhu.
(15) yLku íku{ýu rLkýoÞ [kÌkku yLku Ëhuf rðÿkune, rsÆe rLkhkþ ÚkÞku.
(16) íkuLkk ykøk¤ Lkfo Au yLku íkuLku Ãkhw ¼¤u÷wt Ãkkýe Ãkeðk {kxu ykÃkðk{kt
ykðþu. (17) íku íkuLku ½qtx-½qtx Ãkeþu yLku íkuLku øk¤kÚke Lke[u {w~fu÷eÚke Wíkkhe
þfþu. {]íÞw íkuLkk íkhV Ëhuf çkkswÚke AðkÞu÷wt nþu, Ãkhtíkw íku fkuEÃký heíku
{hþu Lknª yLku íkuLkk ykøk¤ fXkuh ÞkíkLkk nþu.
(18) su ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkku RLfkh fÞkuo, íkuLkk
f{kuo hk¾Lke su{ Au, suLku yuf íkkuVkLke rËðMkLke yktÄeyu Wzkðe ËeÄk nkuÞ.
íku Ãkkuíku fhu÷ (f{kuo){ktÚke ftEÃký Ãkk{e Lknª þfu. yk s ËqhLke ÃkÚk¼úüíkk
Au. (19) þwt ík{u LkÚke òuÞwt fu yÕ÷knu ykfkþku yLku ÄhíkeLku íkÆLk XefXkf
ÃkuËk fÞko Au. òu íku RåAu íkku ík{Lku ÷kufkuLku ÷E òÞ yLku yuf Lkðwt MksoLk
÷E ykðu. (20) yLku yk yÕ÷kn {kxu ftE {w~fu÷ LkÚke.
(21) yLku yÕ÷knLke Mkk{u çkÄk s hsq Úkþu. ÃkAe rLkçko¤ ÷kufku yu
÷kufkuLku fnuþu, suyku {kuxkEðk¤k níkk, y{u ík{khk ykÄeLk níkk, íkku þwt
ík{u yÕ÷knLke ÞkíkLkkÚke ftEf y{Lku çk[kðþku ? íkuyku fnuþu fu òu yÕ÷kn
y{Lku fkuE hMíkku çkíkkðíkku, íkku y{u ík{Lku Ãký yð~Þ çkíkkðe Ëuíkk. nðu
y{khk {kxu yuf Mkh¾wt Au fu y{u ÔÞkfw¤ ÚkEyu fu Äehs hk¾eyu, y{khk
çk[ðkLkku fkuE WÃkkÞ LkÚke.
(22) yLku ßÞkhu {k{÷kLkku rLkýoÞ ÚkE sþu íkku þiíkkLk fnuþu fu yÕ÷knu
ík{khk MkkÚku Mkk[ku ðkÞËku fÞkuo níkku yLku {U ík{khk MkkÚku ðkÞËku fÞkuo, íkku {U
íkuLkwt WÕ÷t½Lk fÞwO, yLku {khwt ík{khk Ãkh fkuE òuh Lknkuíkwt, Ãkhtíkw yu fu {U ík{Lku
çkku÷kÔÞk íkku ík{u {khe ðkíkLku {kLke ÷eÄe. nðu ík{u {Lku Ëkur»kík Lk Xhkðku,
yLku ík{u MðÞt ÃkkuíkkLku Ëkur»kík Xhkðku. Lk nwt ík{khku {ËËøkkh çkLke þfwt Awt
yLku Lk ík{u {khk {ËËøkkh çkLke þfku Aku. nwt MðÞt íkuLkkÚke rð{wõík Awt fu ík{u
ykLkkÚke Ãknu÷k {Lku (yÕ÷kn MkkÚku) ¼køkeËkh Xhkðíkk níkk. rLk:þtf,
yíÞk[kheyku {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(23) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lku yuðk
çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhðk{kt ykðþu, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu. íku{kt íkuyku
ÃkkuíkkLkk hçkLkk ykËuþÚke nt{uþk hnuþu. íku{kt íku{Lkwt yr¼ðkËLk yuf-çkeò
Ãkh Mk÷k{íkeLke MkkÚku Úkþu.
(24) þwt ík{u LkÚke òuÞwt, fuðe heíku WËknhý ykÃÞwt yÕ÷knu fÕ{yu-
íkÂGÞçkk (Ãkrðºk yLku Wå[ík{T çkku÷)Lkwt. íku yuf Ãkrðºk ð]ûkLke su{ Au, suLkkt
{q¤ s{eLk{kt ò{u÷kt Au yLku suLke þk¾kyku ykfkþ MkwÄe ÃknkU[u÷e Au.
(25) íku «íÞuf Mk{Þu ÃkkuíkkLkwt V¤ ykÃku Au ÃkkuíkkLkk hçkLke yk¿kkÚke, yLku
yÕ÷kn ÷kufku {kxu áüktí k ykÃku Au, suÚke íkuy ku rþ¾k{ý «kó fhu,
(26) yLku fÕ{yu-¾çkeMkk (yÃkrðºk yLku rLkBLkík{T çkku÷)Lkwt WËknhý yuf
¾hkçk ð]ûkLkwt Au, suLku s{eLkLkk WÃkhÚke s W¾kze ÷uðk{kt ykðu. íkuLku fkuE
MÚkkrÞíð LkÚke.
(27) yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLku yuf MkwáZ ðkíkÚke ËwrLkÞk yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt {sçkqík fhu Au, yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku ¼xfkðe Ëu Au,
yLku yÕ÷kn fhu Au, su íku RåAu Au.
(28) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, su{ýu yÕ÷knLke f]ÃkkLkk çkË÷k{kt
fw£ (yÄ{o) yk[ÞwO yLku su{ýu ÃkkuíkkLke òríkLku rðLkkþLkk ½h{kt ÃknkU[kze
ËeÄe. (29) íkuyku íku{kt Ëk¾÷ Úkþu yLku íku fuðwt ¾hkçk Xufkýwt Au !
(30) yLku íku{ýu (çkeòykuLku) yÕ÷knLkk Mk{fûk XhkÔÞk, suÚke íkuyku
÷kufkuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke ¼xfkðe Ëu. fnku fu Úkkuzkf rËðMkku VkÞËku WXkðe
÷ku, Auðxu ík{khwt Xufkýwt Lkfo Au.
(31) {khk su çktËkyku E{kLk ÷kÔÞk Au, íku{Lku fne Ëku fu íkuyku Lk{kÍ
MÚkkrÃkík fhu yLku su ftE y{u íku{Lku «ËkLk fÞwO Au, íku{ktÚke ònuh{kt yLku AqÃke
heíku ¾[o fhu, yu Ãknu÷kt fu yu rËðMk ykðe òÞ, su{kt Lk ¾heË-ðu[ký Úkþu
yLku Lk r{ºkíkk fk{ ÷køkþu.
(32) yÕ÷kn yu Au, suýu ykfkþ yLku ÄhíkeLkwt MksoLk fÞwO yLku
ykfkþ{ktÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt. ÃkAe íkuLkkÚke rðr¼Òk V¤ fkZâk ík{khe
ykSrðfk {kxu yLku LkkifkLku ík{khk {kxu ðþ{kt fhe ËeÄe fu Mk{wÿ{kt íkuLkk
ykËuþÚke [k÷u yLku íkuýu LkËeykuLku ík{khk {kxu ykÄeLk fhe ËeÄe.
(33) yLku íkuýu MkqÞo yLku [tÿLku ík{khk {kxu ðþ{kt fhe ËeÄk fu yrðhík
[kÕÞk sE hÌkk Au yLku íkuýu hkík yLku rËðMkLku ík{khk {kxu ðþ{kt fhe ÷eÄk.
(34) yLku íkuýu ík{Lku Ëhuf ðMíkw{ktÚke ykÃÞwt, su ík{u {ktøÞwt. òu ík{u
yÕ÷knLke f]ÃkkykuLku økýku, íkku ík{u økýe þfíkk LkÚke. rLk:þtf, {Lkw»Þ ¾qçk
s yLÞkÞe yLku {kuxku yÃkfkhe yLku f]íkÎLk Au.
(35) yLku ßÞkhu Rçkúkne{u fÌkwt, nu {khk hçk ! yk þnuhLku þktríkðk¤wt
çkLkkðe Ëu, yLku {Lku yLku {khe MktíkkLkLku íkuLkkÚke Ëqh hk¾ fu y{u {qŠíkykuLke
Ãkqò-WÃkkMkLkk fheyu. (36) nu {khk {kr÷f ! yk {qŠíkykuyu ½ýk ÷kufkuLku
ÃkÚk¼úü fhe ËeÄk. nðu suýu {khwt yLkwMkhý fÞwO íku {khku Au, yLku suýu {khwt
fÌkwt Lk {kLÞwt, íkku íkwt ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(37) nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! {U {khe MktíkkLkLku yuf ðuhkLk ¾eý{kt íkkhk
«ríkrcík ½hLke ÃkkMku ðMkkðe Au. nu y{khk hçk ! suÚke íkuyku Lk{kÍLke
MÚkkÃkLkk fhu. nðu íkwt ÷kufkuLkk ÓËÞLku ykLke íkhV ykf]ü fhe Ëu yLku íku{Lku
V¤kuLke hkuS «ËkLk fh, suÚke íkuyku yk¼kh ÔÞõík fhu.
(38) nu y{khk hçk ! íkwt òýu Au , su ftE y{u AwÃkkðeyu Aeyu yLku su
ftE y{u ònuh fheyu Aeyu, yLku yÕ÷knÚke fkuE ðMíkw AqÃke LkÚke, Lk
s{eLk{kt yLku Lk ykfkþ{kt. (39) yk¼kh Au yu yÕ÷knLkku, suýu {Lku
½zÃký{kt RM{kE÷ yLku RMnkf (suðk Ãkwºkku) ykÃÞk. rLk:þtf, {khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh Ëwyk Mkkt¼¤ðkðk¤ku Au. (40) nu {khk hçk ! {khe Ëwyk fçkq÷
fh. (41) nu y{khk {kr÷f ! {Lku {kV fh yLku {khk {kíkk-rÃkíkkLku yLku
{kur{Lkku (E{kLkðk¤kyku)Lku, yu rËðMku ßÞkhu fu rnMkkçk Úkþu.
(42) yLku fÕÃkLkk Ãký Lk fhku fu yÕ÷kn íkuLkkÚke yòý Au su yíÞk[khe
÷kufku fhe hÌkk Au. íkuyku íku{Lku yu rËðMk {kxu Ze÷ ykÃke hÌkku Au, su rËðMku
ykt¾ku ÃkÚkhkE sþu. (43) íkuyku {kÚkwt Ÿ[wt fheLku ¼køke hÌkk nþu. íku{Lke
árü íku{Lkk íkhV nxeLku Lknª ykðu yLku íku{Lkkt ÓËÞ çkuçkkf¤kt nþu.
(44) yLku ÷kufkuLku yu rËðMkÚke zhkðe Ëku, su rËðMku íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk
ykðþu. íku ð¾íku yíÞk[khe ÷kufku fnuþu fu nu y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh !
y{Lku Úkkuze {nuík÷ ðÄkhu ykÃke Ëu, y{u íkkhk yk{tºkýLkku Mðefkh fhe
÷Eþwt yLku EþËqíkkuLkwt yLkwMkhý fheþwt. þwt ík{u ykLkkÚke Ãknu÷kt MkkuøktËku
Lknkuíke ¾kÄe fu ík{khk Ãkh fkuE ÃkíkLk ykððkLkwt LkÚke ? (45) yLku ík{u yu
÷kufkuLke ðMíkeyku{kt hnuíkk níkk, su{ýu ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fÞkuo.
(46) yLku íku{ýu ÃkkuíkkLke çkÄe ÞwÂõíkyku fhe yLku íku{Lke ÞwÂõíkyku yÕ÷kn
Mkk{u níke, òu fu íku{Lke ÞwÂõíkyku yuðe níke fu íkuLkkÚke Ãknkz Ãký n[{[e
òÞ.
(47) íkuÚke ík{u yÕ÷knLku ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhkuÚke fhu÷ ðkÞËkykuLkwt
WÕ÷t½Lk fhLkkh Lk Mk{òu. rLk:þtf, yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, çkË÷ku
÷uðkðk¤ku Au. (48) su rËðMku yk Ähíke çkeS ÄhíkeÚke çkË÷kE sþu yLku
ykfkþ Ãký, yLku Mkki yuf «¼wíðþk¤e yÕ÷kn Mk{ûk hsq Úkþu, (49) yLku
ík{u yu rËðMku økwLkuøkkhkuLku stShku{kt sfzkÞu÷k òuþku. (50) íku{Lkk Ãkkuþkf
zk{hLkk nþu, yLku íku{Lkk [nuhkyku Ãkh ykøk AðkÞu÷e nþu, (51) suÚke
yÕ÷kn Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuLkku çkË÷ku ykÃku. rLk:þtf, yÕ÷kn sÕËe rnMkkçk
÷uðkðk¤ku Au. (52) ÷kufku {kxu yk yuf ½ku»kýk Au, yux÷k {kxu fu íkuLkk
Ãkkhk-14 [278] Mkqh: y÷-rn@ (15)
îkhk íku{Lku Mk[uík fhe Ëuðk{kt ykðu, yLku yux÷k {kxu fu íkuyku òýe ÷u fu yu
s yuf WÃkkMÞ Au yLku yux÷k {kxu fu çkwrØþk¤e ÷kufku rþ¾k{ý «kó fhu.
–•–
15. Mkqh: y÷-rn@
(1) y÷eV-÷k{-hk. yk ykÞíkku Au økútÚkLke yLku yuf MÃkü fwykoLkLke.
*(2) yu Mk{Þ ykðþu, ßÞkhu RLfkh fhðkðk¤k ÷kufku yr¼÷k»kk fhþu
ßÞkhu RLfkh fhLkkhk ÷kufku yr¼÷k»kk fhþu fu fkþ, íkuyku {kLkðkðk¤k
çkLÞk nkuík ! (3) íku{Lku Akuzku fu íkuyku ¾kÞ yLku VkÞËku WXkðu yLku fkÕÃkrLkf
ykþkyku íku{Lku ¼w÷kðk{kt Lkk¾e hk¾u, íkuÚke nðu ÃkAe íkuyku òýe
÷uþu. (4) yLku y{u íku{Lkk Ãknu÷k su ðMíkeLku Ãký Lkü fhe Au íkuLkku yuf
rLkrùík Mk{Þ ÷¾u÷ku níkku. (5) fkuE òrík Lk ÃkkuíkkLkk rLkrùík Mk{ÞÚke
ykøk¤ ðÄu Au yLku Lk ÃkkA¤ nxu Au.
(6) yLku yk ÷kufku fnu Au fu nu yu ÔÞÂõík, suLkk Ãkh rþ¾k{ý yðíkrhík
ÚkE Au, íkwt rLk:MktËun Ãkkøk÷ Au. (7) òu íkwt Mkk[ku Au, íkku y{khk ÃkkMku
Vrh~íkkykuLku fu{ ÷E LkÚke ykðíkku ? (8) y{u Vrh~íkkykuLku {kºk rLkýoÞ
{kxu Wíkkheyu Aeyu yLku íku ð¾íku ÷kufkuLku {nuík÷ ykÃkðk{kt LkÚke ykðíke.
(9) yk yLkwM{hý (økútÚk) y{u s yðíkrhík fhu÷ Au yLku y{u s íkuLkk
Mkthûkf Aeyu.
(10) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k rðíke økÞu÷ òríkyku{kt hMkq÷ku
(EþËqíkku) {kuf÷e [qõÞk Aeyu. (11) yLku su EþËqík Ãký íku{Lkk ÃkkMku
ykÔÞku, íkuyku íkuLkku WÃknkMk fhíkk hÌkk. (12) yu s «{kýu y{u yk
(WÃknkMk) økwLkuøkkhkuLkk ÓËÞ{kt Lkk¾e ËEyu Aeyu. (13) íkuyku íkuLkk Ãkh
Ãkkhk-14 [279] Mkqh: y÷-rn@ (15)
E{kLk Lknª ÷kðu yLku yk «[÷Lk yøkkWLkk ÷kufkuÚke [k÷íkwt ykÔÞwt Au.
(14) yLku òu y{u íku{Lkk {kxu E{kLkLkku Ëhðkòu ¾ku÷e Ëuíkk, suLkk Ãkh
íkuyku [Zðk ÷køkíkk, (15) íkku Ãký íkuyku fne Ëuíkk fu y{khe ykt¾kuLku Äkufku
ÚkE hÌkku Au, çkÕfu y{khk Ãkh òËq fhe Ëuðk{kt ykÔÞwt Au.
(16) yLku ykfkþ{kt çkwhs (íkkhk{tz¤ku) çkLkkÔÞk yLku òuðkðk¤kyku
{kxu íkuLku Mkwþkur¼ík fÞko. (17) yLku íkuLku Ëhuf ríkhMf]ík þiíkkLkÚke Mkwhrûkík
fÞko. (18) òu fkuE [kuheAwÃku Mkkt¼¤ðk {kxu fkLk ÷økkðu Au, íkku yuf
ÄøkÄøkíkku ytøkkhku íkuLkku ÃkeAku fhu Au.
(19) yLku y{u ÄhíkeLku Vu÷kðe yLku íkuLkk Ãkh y{u Ãknkzku {qfe ËeÄk
yLku íku{kt Ëhuf ðMíkw yuf ytËks «{kýu Qøkkze. (20) yLku y{u ík{khk
{kxu íku{kt ykSrðfkLkk MktMkkÄLkku çkLkkÔÞk yLku yu ðMíkwyku, suLku ík{u hkuS
LkÚke ykÃkíkk.
(21) yLku fkuE ðMíkw yuðe LkÚke, suLkk ¾òLkkyku y{khk ÃkkMku Lk nkuÞ
yLku y{u íkuLku yuf rLkÄkorhík ytËks «{kýu s Wíkkheyu Aeyu. (22) yLku
y{u s nðkyku L ku V¤ËkÞe çkLkkðeLku [÷kðeyu Aeyu . ÃkAe y{u
ykfkþ{ktÚke Ãkkýe ðhMkkðeyu Aeyu, ÃkAe yu ÃkkýeÚke ík{Lku ík]ó fheyu
Aeyu, yLku ík{khk ðþ{kt Lknkuíkwt fu ík{u íkuLkku Mktøkún fheLku hk¾íkk.
(23) yLku rLk:MktËun, y{u s Sðtík fheyu Aeyu yLku y{u s {]íÞw
ykÃkeyu Aeyu, yLku y{u s çkkfe hne sEþwt. (24) yLku y{u ík{khk
Ãkqhkuøkk{eykuLku Ãký òýeyu Aeyu yLku ík{khk yLkwøkk{eykuLku Ãký òýeyu
Aeyu. (25) yLku rLk:þtf, ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yk MkkiLku yufºk
fhþu. íku ¿kkLkðk¤ku Au, ík¥ðËþeo Au.
(26) yLku y{u {Lkw»ÞLku fkunðkÞu÷k økkhkLke Mkqfe {kxe{ktÚke çkLkkÔÞku.
Ãkkhk-14 [280] Mkqh: y÷-rn@ (15)
(27) yLku íkuLkkÚke Ãknu÷k rsÒkkíkkuLku y{u ykøkLke ßðk¤kyku{ktÚke ÃkuËk
fÞko.
(28) yLku ßÞkhu íkkhk Ãkk÷Lknkhu Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu nwt fkunðkÞu÷k
økkhkLke Mkqfe {kxe{ktÚke yuf {Lkw»Þ ÃkuËk fhðkLkku Awt. (29) ßÞkhu nwt íkuíku
MktÃkqýo çkLkkðe Ëô yLku íku{kt {khe Yn (ykí{k){ktÚke Vqtfe Ëô, íkku ík{u íkuLkk
{kxu rMksËk{kt Ãkze (ËtzðíkT ÚkE) sòu. (30) íkuÚke ík{k{ Vrh~íkkykuyu
rMksËku fÞkuo. (31) Ãkhtíkw Rçkr÷Mku, fu íkuýu rMksËku fhLkkhkykuLkku MkkÚk
ykÃkðkLkku RLfkh fhe ËeÄku. (32) yÕ÷knu fÌkwt, nu Rçkr÷Mk ! íkLku þwt ÚkÞwt
fu íkwt rMksËku fhLkkhkyku{kt Mkk{u÷ Lk ÚkÞku ? (33) Rçkr÷Mku fÌkwt fu nwt yuðku
LkÚke fu {Lkw»ÞLku rMksËku fhwt, suLku íkU fkunðkÞu÷k økkhkLke Mkqfe {kxe{ktÚke
ÃkuËk fÞkuo Au.
(34) yÕ÷knu fÌkwt, íkwt ynªÚke Lkef¤e ò, fu{ fu íkwt ríkhMf]ík Au.
(35) yLku rLk:þtf, íkkhk Ãkh çkË÷kLkk rËðMk MkwÄe rVxfkh Au.
(36) Rçkr÷Mku fÌkwt, nu {khk hçk ! íkwt {Lku yu rËðMk MkwÄe {nuík÷ ykÃk, su
rËðMku ÷kufkuLku WXkððk{kt ykðþu. (37) yÕ÷knu fÌkwt, íkLku {nuík÷ Au,
(38) yu rLkÄkorhík rËðMk MkwÄe.
(39) Rçkr÷Mku fÌkwt, nu {khk hçk ! su heíku íkU {Lku ÃkÚk¼úü fÞkuo Au, yu
s heíku nwt Ähíke{kt íku{Lkk {kxu ykf»koýku (ÃkuËk) fheþ yLku MkkiLku ÃkÚk¼úü
fheþ, (40) rMkðkÞ yu ÷kufkuLkk su íkkhk ÃkMktË fhu÷k çktËkyku Au.
(41) yÕ÷knu Vh{kÔÞwt, yk yuf MkeÄku {køko Au, su {khk MkwÄe ÃknkU[u
Au. (42) rLk:þtf, su {khk çktËkyku Au, íkuLkk Ãkh íkkhwt fkuE òuh Lknª [k÷u,
rMkðkÞ íku{Lkk suyku ÃkÚk¼úü ÷kufku{ktÚke íkkhwt yLkwMkhý fhu, (43) yLku
yu Mkki ÷kufku {kxu LkfoLkwt {khwt ð[Lk Au. (44) íkuLkk Mkkík Ëhðkò Au. Ëhuf
Ãkkhk-14 [281] Mkqh: y÷-rn@ (15)
Ëhðkò {kxu yu ÷kufkuLkk y÷øk-y÷øk ¼køkku Au.
(45) rLk:þtf, (EïhÚke) zhðkðk¤k ÷kufku çkkøkku yLku Íhýkyku{kt
nþu. (46) Ëk¾÷ ÚkE òyku íku{kt Mk÷k{íke yLku þktríkLke MkkÚku, (47) yLku
íku{Lkk {LkLkkt îu»k y{u çknkh fkZe Lkk¾eþwt, Mkki ¼kE-¼kELke su{ hnuþu,
®MknkMkLkku Ãkh yk{Lku-Mkk{Lku, (48) íÞkt íku{Lku fkuE íkf÷eV Lknª ÃknkU[u
yLku Lk íku{Lku íÞktÚke fkZðk{kt ykðþu. (49) {khk çktËkykuLku Mk{k[kh
ykÃke Ëku fu nwt ûk{kþe÷, ËÞk¤w Awt, (50) yLku {khe Mkò ÃkezkËkÞf
Mkò Au.
(51) yLku íku{Lku Rçkúkne{Lkk {nu{kLkkuLkk ð]¥kktíkÚke MkkðÄkLk fhku,
(52) ßÞkhu íkuyku íkuLkk ÃkkMku ykÔÞk, ÃkAe Mk÷k{ fÞkuo. Rçkúkne{u fÌkwt fu
y{u ík{khk ÷kufkuÚke ykþtrfík Aeyu. (53) íku{ýu fÌkwt fu ykþtrfík Lk Úkkyku,
y{u ík{Lku yuf AkufhkLke ¾wþ¾çkh ykÃkeyu Aeyu, su ¾qçk ¿kkLke nþu.
(54) Rçkúkne{u fÌkwt, þwt ík{u yk ½zÃký{kt {Lku MktíkkLkLke ¾wþ¾çkh ykÃkku
Aku ! nðu ík{u fE ðMíkwLke {Lku ¾wþ¾çkh ykÃke hÌkk Aku ! (55) íku{ýu fÌkwt
fu y{u ík{Lku MkíÞLke MkkÚku ¾wþ¾çkh ykÃkeyu Aeyu. nðu ík{u rLkhkþ
÷kufku{ktÚke Lk çkLkku. (56) Rçkúkne{u fÌkwt fu ÃkkuíkkLkk hçkLke ËÞkÚke ÃkÚk¼úü
÷kufku rMkðkÞ çkeswt fkuý rLkhkþ ÚkE þfu Au.
(57) fÌkwt, nu {kuf÷ðk{kt ykðu÷ Vrh~íkkyku! nðu ík{khwt yr¼ÞkLk
þwt Au ? (58) íku{ýu fÌkwt fu y{u yuf økwLkuøkkh òrík íkhV {kuf÷ðk{kt ykÔÞk
Aeyu. (59) Ãkhtíkw ÷qíkLkk ½hðk¤kyku, fu y{u yu MkkiLku çk[kðe ÷Eþwt,
(60) rMkðkÞ íkuLke ÃkíLkeLkk fu y{u hkufe ÷eÄe Au fu íku yð~Þ økwLkuøkkh
÷kufku{kt hne sþu.
(61) ÃkAe ßÞkhu {kuf÷ðk{kt ykðu÷ Vrh~íkkyku ÷qíkLkk ÃkrhðkhsLkku
Ãkkhk-14 [282] Mkqh: y÷-rn@ (15)
ÃkkMku ykÔÞk, (62) íkuýu fÌkwt fu ík{u ÷kufku yòÛÞk ÷køkku Aku. (63) yu{ýu
fÌkwt fu Lkk, çkÕfu y{u ík{khk ÃkkMku yu ðMíkw ÷ELku ykÔÞk Aeyu, su{kt yk
÷kufku MktËun fhu Au, (64) yLku y{u ík{khk ÃkkMku MkíÞLke MkkÚku ykÔÞk Aeyu,
yLku y{u íkÆLk Mkk[k Aeyu. (65) nðu ík{u Úkkuzef hkík çkkfe hnu, ÃkkuíkkLkk
½hðk¤kykuLke MkkÚku Lkef¤e òyku, yLku ík{u íku{Lkk ÃkkA¤ [k÷ku yLku
ík{khk{ktÚke fkuE ÃkkA¤ VheLku Lk swyu yLku íÞkt [kÕÞk òyku, ßÞkt ík{Lku
sðkLkku ykËuþ Au. (66) yLku y{u ÷qíkLke ÃkkMku ykËuþ {kufÕÞku fu Mkðkh
Úkíkkt s yu ÷kufkuLkkt {q¤ W¾ze sþu.
(67) yLku ík{u yÕ÷knÚke zhku yLku {Lku yÃk{krLkík Lk fhku. (70) íkuýu
fÌkwt, þwt y{u ík{Lku Mk{Mík MktMkkh-søkíkLkk ÷kufkuÚke {LkkE Lknkuíke fhe
ËeÄe ? (71) íkuýu fÌkwt, yk {khe Ãkwºkeyku Au, òu ík{khu (ftE) fhðwt Au íkku.
(72) íkkhk «kýLkk MkkuøktË ! íkuyku ÃkkuíkkLkk ykðuþ yLku {Míke{kt {Mík
níkk. (73) çkMk, nðu rËðMk Lkef¤íkkt s íku{Lku ¼ÞkLkf íkeðú [eMku ÍzÃke
÷eÄk. (74) ÃkAe y{u yu ðMíkeLku WÃkhík¤u fhe Lkk¾e yLku yu ÷kufku Ãkh
fktfheykuLkk ÃkÚÚkhkuLke ð»kko fhe ËeÄe. (75) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku
Au, æÞkLk ykÃkLkkhkyku {kxu, (76) yLku yk ðMíke yuf MkeÄk {køko Ãkh
ykðu÷e Au. (77) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au E{kLkðk¤kyku {kxu.
(78) yLku yifkðk¤k [ku¬Mk yíÞk[khe níkk. (79) íkuÚke y{u
íku{LkkÚke çkË÷ku ÷eÄku, yLku yk çktLku ðMíkeyku ¾wÕ÷k {køko Ãkh ykðu÷e Au.
(80) yLku rn@ðk¤kykuyu Ãký EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk. (81) yLku y{u
íku{Lku y{khe rLkþkLkeyku ykÃke. Ãkhtíkw íkuyku íkuLkkÚke {kuZwt Vuhðíkk hÌkk.
(82) yLku íkuyku ÃknkzkuLku fkuíkheLku íku{kt {fkLkku çkLkkðíkk níkk fu þktríkÚke
hnu. (83) íkuÚke íku{Lku MkðkhLkk Mk{Þu íkeðú yðksu ÍzÃke ÷eÄk. (84) íkuÚke
Ãkkhk-14 [283] Mkqh: y÷-rn@ (15)
íku{Lkwt fÞwO-fhkÔÞwt ftE fk{ Lk ykÔÞwt.
(85) yLku y{u ykfkþku yLku ÄhíkeLku yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au,
rLkhwÆu~Þ LkÚke ÃkuËk fÞko yLku rLk:MktËun fÞk{ík ykððkLke Au. íkuÚke ík{u
¼÷e heíku Ëhøkwsh fhku. (86) rLk:þtf, ík{khku hçk MkkiLkku MksoLknkh Au,
Mkðo¿k Au.
(87) yLku y{u ík{Lku ðkhtðkh ÃkwLkhkðŠíkík Úkíke Mkkík ykÞíkku yLku
{nkLk fwykoLk «ËkLk fhu÷ Au. (88) ík{u yk ËwrLkÞkLke Mkk{økúe íkhV ykt¾
WXkðeLku Ãký Lk swyku, su y{u íku{ktÚke rðr¼Òk ÷kufkuLku ykÃku÷ Au yLku íku{Lkk
Ãkh Ëw:¾e Lk Úkkyku yLku E{kLkðk¤kyku Ãkh ÃkkuíkkLkk MLkun¼Þko nkÚkLku Íwfkðe
Ëku, (89) yLku fnku fu nwt yuf MÃkü zhkðLkkh Awt. (90) yu s heíku y{u yu
rð¼krsík fhLkkhkyku íkhV Ãký yðíkrhík fhu÷ níkku, (91) su{ýu ÃkkuíkkLkk
fwykoLkLkk xwfzu-xwfzk fhe LkkÏÞk. (92) íkuÚke íkkhk hçkLkk MkkuøktË ! y{u yk
MkkiLku yð~Þ ÃkqAeþwt, (93) su ftE íkuyku fhíkk níkk.
(94) íkuÚke su ðMíkwLkku ík{Lku ykËuþ {éÞku Au, íkuLku ¾ku÷eLku Mkt¼¤kðe
Ëku yLku {wþTrhfku (yLkufï u hðkËeyku)Lke yðøkýLkk fhku. (95) y{u ík{khk
íkhVÚke yk {òf fhLkkhkyku {kxu Ãkqhíkk Aeyu, (96) suyku yÕ÷knLke
MkkÚku çkeò WÃkkMÞkuLku ¼køkeËkh çkLkkðu Au. çkMk, xqtf Mk{Þ{kt s íkuyku òýe
÷uþu, (97) yLku y{u òýeyu Aeyu fu su ftE íkuyku fnu Au. íkuLkkÚke ík{khk
rË÷Lku Ëw:¾ ÃknkU[u Au. (98) íkuÚke ík{u ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke «þtMkkLke
MkkÚku íkuLke ‘íkMçken’ (òÃk) fhku, yLku rMksËku (ËtzðíkT) fhLkkhkyku Ãkife
çkLkku, (99) yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke WÃkkMkLkk fhku, íÞkt MkwÄe fu
ík{khk ÃkkMku rðïMkLkeÞ ðkík ykðe òÞ.
–•–
Ãkkhk-14 [284] Mkqh: yLkT-LknT÷ (16)
16. Mkqh: yLkT-LknT÷
(1) ykðe økÞku yÕ÷knLkku rLkýoÞ, çkMk nðu Wíkkð¤ Lk fhku. íku Ãkrðºk
Au yLku Mkðkuoå[ Au íkuLkkÚke suLku íkuyku ¼køkeËkh Xhkðu Au. (2) íku Vrh~íkkykuLku
ÃkkuíkkLkk ykËuþLke YnLke MkkÚku Wíkkhu Au ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLkk Ãkh RåAu
fu ÷kufkuLku MkkðÄkLk fhe Ëku fu {khk rMkðkÞ fkuE WÃkkMkLkkLku ÞkuøÞ LkÚke. íkuÚke
{khkÚke zhku. (3) íkuýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku MkíÞLke MkkÚku ÃkuËk fÞko Au. íku
Wå[íkh Au yu rþfo (yLkufuïhðkË)Úke, su íkuyku fhe hÌkk Au.
(4) íkuýu {Lkw»ÞLku yuf xeÃkkÚke çkLkkÔÞku. ÃkAe íku yufkyuf ¾wÕ÷t¾wÕ÷k
Í½zðk ÷køÞku, (5) yLku íkuýu [kuÃkøkkt (Zkuhku)Lku çkLkkÔÞk, íku{kt ík{khk {kxu
Ãkkuþkf Ãký Au yLku ¾kuhkf Ãký yLku çkeò VkÞËkyku Ãký yLku íku{ktÚke ík{u
¾kyku Ãký Aku, (6) yLku íku{kt ík{khk {kxu MkkitËÞo Au, ßÞkhu fu MktæÞk-fk¤u
íku{Lku ÷kðku Aku yLku ßÞkhu ÃkhkuZ ð¾íku Akuzku Aku, (7) yLku íku ík{khk çkkus
yuðk MÚk¤kuyu ÃknkU[kzu Au, ßÞkt ík{u ¾qçk {nuLkík ðøkh ÃknkU[e þfíkk
Lknkuíkk. rLk:þtf, ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh yíÞtík MLkunk¤, {nuhçkkLk Au.
(8) yLku íkuýu ½kuzk yLku ¾å[h yLku økÄuzkt ÃkuËk fÞko, suÚke ík{u íku{Lkk Ãkh
Mkðkhe fhku yLku þku¼k {kxu Ãký yLku íku yuðe ðMíkwyku ÃkuËk fhu Au, suLku ík{u
LkÚke òýíkk.
(9) yLku yÕ÷kn MkwÄe ÃknkU[u Au MkeÄku {køko, yLku fux÷kf {køkkuo
ðktfk[qfk yLku rðf]ík Ãký Au, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku ík{Lku MkkiLku
{køkoËþoLk ykÃke Ëuíkku.
(10) yu s Au, suýu ykfkþku{ktÚke Ãkkýe WíkkÞwO, ík{u íku{ktÚke Ãkeðku Aku
yLku íkuLkkÚke s ð]ûkku ÚkkÞ Au, su{kt ík{u [hkðku Aku. (11) íku íkuLkkÚke s ík{khk
{kxu ¾uíke yLku siíkqLk yLku ¾sqh yLku ÿkûk yLku Ëhuf «fkhLkLkk V¤ku Qøkkzu
Au. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yu ÷kufku {kxu suyku ®[íkLk-{LkLk fhu Au.
(12) yLku íkuýu ík{khk fk{ {kxu ÷økkðe ËeÄk hkíkLku yLku rËðMkLku yLku
MkqÞoLku yLku [tÿLku, yLku íkkhkyku Ãký íkuLkk ykËuþÚke ðþ{kt Au. rLk:þtf, yk{kt
rLkþkLkeyku Au çkwrØþk¤e ÷kufku {kxu, (13) yLku Ähíke{kt su ðMíkwyku swËk-
swËk «fkhLke ík{khk {kxu Vu÷kðe, rLk:þtf íku{kt rLkþkLke Au yu ÷kufku {kxu
suyku çkkuÄÃkkX økúný fhu.
(14) yLku yu s Au, suýu Mk{wÿLku ík{khk fk{{kt ÷økkðe ËeÄku, suÚke
ík{u íku{ktÚke íkkswt {ktMk ¾kyku yLku íku{ktÚke Íðuhkík fkZku, suLku ík{u Ãknuhku
Aku yLku ík{u LkkifkykuLku swyku Aku fu íku{kt [eheLku [k÷u Au, yux÷k {kxu fu
ík{u íkuLke f]ÃkkLke þkuÄ fhku yLku yux÷k {kxu fu ík{u yk¼kh ÔÞõík fhku.
(15) yLku íkuýu Ähíke Ãkh Ãknkzku {qfe ËeÄk, suÚke ík{Lku ÷ELku zøk{økðk
Lk ÷køku yLku íkuýu Lknuhku yLku hMíkkyku çkLkkÔÞk, suÚke ík{u {køko Ãkk{ku.
(16) yLku çkeS ½ýe rLkþkLkeyku Ãký Au, yLku ÷kufku íkkhkykuÚke Ãký
hMíkkLke òýfkhe {u¤ðu Au.
(17) ÃkAe þwt su ÃkuËk fhu Au íku çkhkçkh Au íkuLkk suyku ftE ÃkuËk fhíkk
LkÚke. (18) òu ík{u yÕ÷knLke f]ÃkkykuLku økýku, íkku ík{u íkuLku økýe Lknª þfku.
rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au, (19) yLku òýu Au su ftE ík{u
AwÃkkðku Aku yLku su ík{u ònuh fhku Aku.
(20) yLku su{Lku ÷kufku yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhu Au, íkuyku fkuE ðMíkwLku
ÃkuËk LkÚke fhe þfíkk yLku íku{Lku MðÞt ÃkuËk fhðk{kt ykÔÞk Au. (21) íkuyku
{]ík Au, su{kt Sð LkÚke yLku íkuyku LkÚke òýíkk fu íku{Lku õÞkhu WXkððk{kt
ykðþu. (22) ík{khku WÃkkMÞ yuf s WÃkkMÞ Au, Ãkhtíkw su ÷kufku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf) Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk, íku{Lkk ÓËÞ {kLkíkk LkÚke yLku íkuyku ½{tz
fhu Au. (23) yÕ÷kn [ku¬Mk òýu Au su ftE íkuyku AwÃkkðu Au yLku su ftE
íkuyku ònuh fhu Au. rLk:þtf, íku yntfkh fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(24) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu fu ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu fE
ðMíkw yðíkrhík fhe Au, íkku íkuyku fnu Au fu yøkkWLkk ÷kufkuLke ðkíkkoyku Au,
(25) suÚke íkuyku fÞk{íkLkk rËðMku ÃkkuíkkLkk çkkus Ãký WÃkkzu yLku yu ÷kufkuLkk
çkkus Ãký WÃkkzu, su{Lku íkuyku fkuE ¿kkLk rðLkk ÃkÚk¼úü fhe hÌkk Au. ÞkË
hk¾ku, ¾qçk s ¾hkçk Au yu çkkus, suLku íkuyku WÃkkze hÌkk Au.
(26) yk{LkkÚke yøkkWLkk ÷kufkuyu Ãký ÞwÂõíkyku fhe. ÃkAe yÕ÷kn
íku{Lke R{khíkku Ãkh íkuLkk {q¤Úke ykðe økÞku. íkuÚke Aík íku{Lkk Ãkh WÃkhÚke
ykðeLku Ãkze yLku íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk íÞktÚke ykðe økE ßÞktÚke íku{Lku fÕÃkLkk
Ãký Lknkuíke. (27) ÃkAe fÞk{íkLkk rËðMku yÕ÷kn íku{Lku yÃk{krLkík fhþu
yLku fnuþu fu yu {khk (MkkÚku Xhkðu÷k) ¼køkeËkhku õÞkt Au, suLkk {kxu ík{u
Í½zku fÞko fhíkk níkk. su{Lku ¿kkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt íkuyku fnuþu fu yksu
yÃk{kLk yLku ÞkíkLkk RLfkh fhLkkhkyku Ãkh Au.
(28) su ÷kufkuLku Vrh~íkkyku yu ÂMÚkrík{kt {]íÞw ykÃkþu fu íkuyku ÃkkuíkkLkk
«kýku Ãkh yíÞk[kh fhe hÌkk nþu, íkku íku ð¾íku íkuyku nkÚk nuXk {qfe Ëuþu fu
y{u íkku fkuE ¾hkçk fkÞo fhíkk Lknkuíkk. nk, rLk:þtf yÕ÷kn òýu Au su ftE
ík{u fhíkk níkk. (29) nðu LkfoLkk Ëhðkòyku{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku. íku{kt
nt{uþk hnku. çkMk, fuðwt ¾hkçk Xufkýwt Au yntfkh fhLkkhkykuLkwt.
(30) yLku suyku Eþ¼Þ hk¾Lkkhk-MktÞ{e ÷kufku Au íku{Lku fnuðk{kt
ykðþu fu ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu þwt ðMíkw yðíkrhík fhe Au, íkku íku{ýu fÌkwt
fu ¼÷e ðkík. su ÷kufkuyu ¼÷kE fhe íku{Lkk {kxu yk ËwrLkÞk{kt Ãký ¼÷kE
Au yLku ykr¾híkLkwt ½h íkku W¥k{ Au s, yLku fux÷wt MkhMk ½h Au Eþ¼Þ
hk¾Lkkhkt-MktÞ{e ÷kufku {kxu ! (31) nt{uþk hnuðkLkk çkøke[kyku Au, su{kt
íkuyku Ëk¾÷ Úkþu, íkuLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. íku{Lkk {kxu íÞkt çkÄwt s
nþu, suLke íkuyku RåAk fhu. yÕ÷kn MktÞ{eykuLku ykðku s çkË÷ku ykÃkþu.
(32) su{Lkku ykí{k Vrh~íkkyku yu ÂMÚkrík{kt fçksu fhu Au fu íkuyku Ãkrðºk
Au, Vrh~íkkyku fnu Au fu ík{khk Ãkh Mk÷k{íke ÚkkÞ, sÒkík (Mðøko){kt Ëk¾÷
ÚkE òyku ÃkkuíkkLkkt f{kuoLkk çkË÷k{kt.
(33) þwt yk ÷kufku yu ðMíkwLke hkn òuE hÌkk Au fu íku{Lkk ÃkkMku Vrh~íkkyku
ykðu yÚkðk ík{khk hçkLkku nwf{ ykðe òÞ ? ykðwt s íku{LkkÚke yøkkWLkk
÷kufkuyu fÞwO, yLku yÕ÷knu íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh LkÚke fÞkuo, çkÕfu íkuyku Ãkkuíku
s ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh fhe hÌkk níkk. (34) ÃkAe íku{Lku íku{Lkkt ¾hkçk
f{kuoLke Mkòyku {¤u, yLku su ðMíkwLke íkuyku {òf Wzkðíkk níkk, íkuýu íku{Lku
½uhe ÷eÄk.
(35) yLku su ÷kufkuyu rþfo (yLkufuïhðkË) fÞwO, íkuyku fnu Au, òu
yÕ÷kn RåAíkku íkku y{u íkuLkk rMkðkÞ fkuE ðMíkwLke WÃkkMkLkk Lk fhíkk, Lk
y{u yLku Lk y{khk çkkÃk-ËkËk, yLku Lk y{u íkuLkk ðøkh fkuE ðMíkwLku nhk{
(yðiÄ) Xhkðíkk. ykðwt s íku{LkkÚke Ãknu÷kLkk ÷kufkuyu fÞwO níkwt. íkuÚke
EþËqíkkuLkk rþhu íkku fuð¤ MkkV-MkkV (MktËuþ) ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au.
(36) yLku y{u «íÞuf WB{ík (Mk{wËkÞ){kt yuf EþËqík {kufÕÞku fu
yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku yLku ‘íkkøkqík’ (þiíkkLk)Úke çk[ku. íkuÚke íku{Lkk Ãkife
fux÷kf ÷kufkuLku yÕ÷knu {køkoËþoLk ykÃÞwt yLku fkuELkk Ãkh ÃkÚk¼úüíkk rMkØ
ÚkELku hne. çkMk, Ähíke Ãkh nhe-VheLku swyku fu ¾kuxwt XuhððkLkkhkykuLkwt þwt
Ãkrhýk{ ykÔÞwt. (37) òu ík{u íkuLkk {køkoËþoLkLkk yr¼÷k»ke Aku, íkku
yÕ÷kn íkuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku suLku íku ÃkÚk¼úü fhe Ëu Au yLku íku{Lkku
fkuE {ËËøkkh LkÚke.
(38) yLku yk ÷kufku yÕ÷knLke MkkuøktËku ¾kÞ Au, Ãkkfe MkkuøktËku fu su
ÔÞÂõík {]íÞw Ãkk{þu yÕ÷kn íkuLku Lknª WXkðu. nk, yk íkuLkk {kxu yuf áZ ð[Lk
Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (39) suÚke íku{Lkk Mkk{u yu ðMíkwLku
¾ku÷e Ëu, su{kt íkuyku {ík¼uË fhe hÌkk Au yLku RLfkh fhLkkhkt ÷kufku òýe
÷u fu íkuyku sqXk níkk. (40) ßÞkhu y{u fkuE ðMíkwLkku RhkËku fheyu Aeyu,
íkku yux÷wt s y{khwt fnuðwt nkuÞ Au fu y{u fneyu Aeyu fu ‘ÚkE ò’ íkku íku ÚkE
òÞ Au.
(41) yLku su ÷kufkuyu yÕ÷kn {kxu ÃkkuíkkLkwt ðíkLk Akuzâwt, yu ÃkAe fu
íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh fhðk{kt ykÔÞku, y{u íku{Lku ËwrLkÞk{kt yð~Þ Mkkhwt
Xufkýwt ykÃkeþwt yLku Ãkh÷kufLkwt ÃkwÛÞ íkku ¾qçk {kuxwt Au. fËk[, íkuyku òýíkk !
(42) íkuyku yuðk Au, suyku ÄiÞo hk¾u Au yLku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh Ãkh ¼hkuMkku
fhu Au.
(43) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký {Lkw»ÞkuLku s EþËqík çkLkkðeLku
{kufÕÞk níkk, su{Lkk íkhV y{u ðne («fkþLkk) fhíkk níkk. çkMk, ¿kkLk-
ðk¤kykuLku ÃkqAe ÷ku òu ík{u LkÚke òýíkk. (44) y{u {kufÕÞk níkk íku{Lku
Ë÷e÷ku yLku økútÚkkuLke MkkÚku, yLku y{u ík{khk Ãkh yLkwM{hý yðíkrhík fÞwO,
suÚke ík{u ÷kufku Ãkh yu ðMíkwLku MÃkü fhe Ëku, su íku{Lkk íkhV yðíkrhík fhðk{kt
ykðu÷ Au yLku yux÷k {kxu fu íkuyku rð[kh fhu.
(45) þwt yu ÷kufku, suyku ¾hkçk ÞwÂõíkyku fhe hÌkk Au, íkuyku yu ðkíkÚke
rLk®ùík Au fu yÕ÷kn íku{Lku s{eLk{kt ÄMkkðe Ëu yÚkðk íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk
íÞktÚke ykðe òÞ ßÞktÚke íku{Lku fÕÃkLkk Ãký Lk nkuÞ, (46) yÚkðk íku{Lku
[k÷íkk-Vhíkk Ãkfze ÷u, íkku yu ÷kufku yÕ÷knLku rððþ LkÚke fhe þfíkk,
(47) yÚkðk íku{Lku ¼ÞLke ÂMÚkrík{kt ÍzÃke ÷u. çkMk, ík{khku Ãkk÷Lknkh
MLkunk¤ yLku {nuhçkkLk Au.
(48) þwt íkuyku LkÚke òuíkk fu yÕ÷knu su ðMíkw Ãký ÃkuËk fhe Au íkuLkk
ÃkzAkÞk s{ýe çkksw yLku zkçke çkksw Íqfe òÞ Au, yÕ÷knLku rMksËku
(ËtzðíkT) fhíkkt, yLku íkuyku Mkki rððþ Au. (49) yLku yÕ÷knLku s rMksËku
fhu Au sux÷e ðMíkwyku ykfkþku yLku Ähíke{kt [k÷e hne Au, yLku Vrh~íkkyku
Ãký, yLku íkuyku yntfkh LkÚke fhíkk (50) íkuyku ÃkkuíkkLkk WÃkh. ÃkkuíkkLkk
«¼w-Ãkk÷LknkhÚke zhu Au yLku yu s fhu Au suLkku ík{Lku ykËuþ {¤u Au.
(51) yLku yÕ÷knu Vh{kÔÞwt fu çku WÃkkMÞku Lk çkLkkðku. íku yuf s WÃkkMÞ
Au, íkku {khkÚke s zhku. (52) yLku íkuLkwt s Au su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt
Au, yLku íkuLkwt s yk¿kkÃkk÷Lk Au nt{uþk. íkku þwt ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ
çkeòykuÚke zhku Aku ?
(53) yLku ík{khk ÃkkMku su f]Ãkk Ãký Au, íku yÕ÷kn íkhVÚke s Au. ÃkAe
ßÞkhu ík{Lku íkf÷eV ÃknkU[u Au íkku íkuLkkÚke VrhÞkË fhku Aku. (54) ÃkAe ßÞkhu
íku ík{khkÚke íkf÷eV Ëqh fhe Ëu Au, íkku ík{khk Ãkife yuf sqÚk ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkku ¼køkeËkh Xhkððk ÷køku Au, (55) suÚke íku RLfkh fhLkkh çkLke
òÞ yu ðMíkwLkku su y{u íku{Lku «ËkLk fhe Au. çkMk, Úkkuzkf rËðMk VkÞËku WXkðe
÷ku. xqtf Mk{Þ{kt s ík{u òýe ÷uþku. (56) yLku yk ÷kufku y{u ykÃku÷
ðMíkwyku{ktÚke íku{Lkku ¼køk Lk¬e fhu Au, su{Lkk rðþu íku{Lku ftE ¿kkLk LkÚke.
yÕ÷knLkk MkkuøktË ! su sqX ík{u ½ze hÌkk Aku, íkuLkk rðþu ík{khe yð~Þ
ÃkqAÃkhA Úkþu.
(57) yLku íkuyku yÕ÷kn {kxu Ãkwºkeyku Xhkðu Au. íku íkuLkkÚke Ãkrðºk Au,
yLku ÃkkuíkkLkk {kxu yu, su rË÷ RåAu Au. (58) yLku ßÞkhu íku{Lkk{ktÚke fkuELku
ÃkwºkeLke ¾wþ¾çkh ykÃkðk{kt ykðu, íkku íkuLkku [nuhku fk¤ku Ãkze òÞ Au, yLku
íku {Lk{kt ½qtxkíkku hnu Au. (59) su ðMíkwLke íkuLku ¾wþ¾çkh ykÃkðk{kt ykðe
Au íkuLkk yÃk{kLkÚke ÷kufkuÚke AwÃkkíkku Vhu Au. íkuLku yÃk{kLkLke MkkÚku hnuðk Ëu
fu íkuLku {kxe{kt Ëkxe Ëu. fuðku ¾hkçk rLkýoÞ Au, su íkuyku fhu Au ! (60) ¾hkçk
áüktík Au yu ÷kufku {kxu, suyku Ãkh÷kuf Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk, yLku yÕ÷kn
{kxu Wå[ áüktíkku Au. íku «¼wíðþk¤e yLku ík¥ðËþeo Au.
(61) yLku òu yÕ÷kn ÷kufkuLku íku{Lkk yíÞk[kh Ãkh Ãkfzíkku, íkku Ähíke
Ãkh fkuE SðÄkheLku Lk Akuzíkku. Ãkhtíkw íku yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe ÷kufkuLku {nuík÷
ykÃku Au. ÃkAe ßÞkhu íku{Lkku rLkrùík Mk{Þ ykðe sþu, íkku íkuyku Lk yuf Ãk¤
ÃkkA¤ nxe þfþu yLku Lk ykøk¤ ðÄe þfþu.
(62) yLku íkuyku yÕ÷kn {kxu yu ðMíkwyku Xhkðu Au, suLku ÃkkuíkkLkk {kxu
LkkÃkMktË fhu Au yLku íku{Lke S¼ku sqX çkku÷u Au fu íku{Lkk {kxu ¼÷kE Au.
yrLkðkÞoÃkýu íku{Lkk {kxu Lkfo Au yLku íku{Lku yð~Þ íku{kt ÃknkU[kze Ëuðk{kt
ykðþu.
(63) yÕ÷knLkk MkkuøktË ! y{u ík{khk Ãknu÷k rðr¼Òk òríkyku íkhV
EþËqíkku {kufÕÞk. ÃkAe þiíkkLku íku{Lkk fkÞkuo MkwtËh fheLku çkíkkÔÞk. çkMk, yu
s yksu íku{Lkku MkkÚke Au yLku íku{Lkk {kxu yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(64) yLku y{u økútÚk ík{khk Ãkh fuð¤ yux÷k {kxu yðíkrhík fÞkuo Au fu ík{u
íku{Lku yu ðMíkw ¾ku÷eLku Mkt¼¤kðe Ëku, su{kt íkuyku {ík¼uË fhe hÌkk Au, yLku
íku {køkoËþoLk yLku ËÞk Au yu ÷kufku {kxu, suyku E{kLk ÷kðu.
(65) yLku yÕ÷knu ykfkþ{ktÚke Ãkkýe WíkkÞwO. ÃkAe íkuLkkÚke s{eLkLku
íkuLkk {]ík ÚkE økÞk ÃkAe Sðtík fhe ËeÄe. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yu
÷kufku {kxu suyku Mkkt¼¤u Au.
(66) yLku rLk:MktËun, ík{khk {kxu [kuÃkøkk (Zkuhku){kt çkkuÄÃkkX Au. y{u
íku{Lkkt ÃkuxLkk ytËhLkk økkuçkh yLku ÷kuneLke ðå[uÚke ík{Lku rðþwØ ËqÄ
Ãkeðzkðeyu Aeyu, Ãkeðkðk¤kyku {kxu MðkrËü, (67) yLku ¾sqh yLku
ÿkûkLkk V¤kuÚke Ãký. ík{u íkuLkkÚke Lkþe÷e ðMíkw Ãký çkLkkðku Aku yLku ¾kðkLke
Mkkhe ðMíkwyku Ãký. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yu ÷kufku {kxu suyku çkwrØ
hk¾u Au.
(68) yLku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu {Ä{k¾e Ãkh Mkt[uíkLkk fhe fu Ãknkzku
yLku ð]ûkku yLku ßÞkt ðu÷kyku çkktÄu Au íku{kt ½h çkLkkðku. (69) ÃkAe Ëhuf
«fkhLkk V¤kuLkku hMk [qMk yLku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkhu MkkLkwfq¤ fhu÷ {køkkuo Ãkh
[k÷. íkuLkk Ãkux{ktÚke ÃkeðkLke ðMíkw Lkef¤u Au, íkuLkk htøk r¼Òk-r¼Òk nkuÞ Au,
íku{kt ÷kufku {kxu rþVk (hkuøk-rLkðkhý) Au. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yu
÷kufku {kxu suyku rð[kh fhu Au.
(70) yLku yÕ÷knu ík{Lku ÃkuËk fÞko, ÃkAe yu s ík{Lku {]íÞw ykÃku Au,
yLku ík{khk{ktÚke y{wf yu Au, su{Lku (ð]ØíðLke) ¾hkçk ðÞ MkwÄe ÃknkU[k-
zðk{kt ykðu Au fu òýe ÷eÄk ÃkAe íkuyku ftE Lk òýu. rLk:þtf, yÕ÷kn
¿kkLkðk¤ku Au, Mkk{ÚÞoðkLk Au.
(71) yLku yÕ÷knu ík{khk{ktÚke fux÷kfLku fux÷kf Ãkh hkuS{kt ©ucíkk
ykÃke. çkMk, su{Lku ©ucíkk ykÃkðk{kt ykðe Au, íkuyku ÃkkuíkkLke hkuS ÃkkuíkkLkk
økw÷k{kuLku LkÚke ykÃke Ëuíkk fu íkuyku íku{kt Mk{kLk ÚkE òÞ. ÃkAe þwt íkuyku
yÕ÷knLke f]ÃkkLkku RLfkh fhu Au.
(72) yLku yÕ÷knu ík{khk {kxu ík{khk{ktÚke s ÃkíLkeyku çkLkkðe yLku
ík{khe ÃkíLkeykuÚke ík{khk {kxu Ãkwºkku yLku Ãkkiºkku ÃkuËk fÞko yLku ík{Lku MðåA
ðMíkwyku ¾kðk {kxu ykÃke. ÃkAe þwt yk ÷kufku yMkíÞ Ãkh E{kLk ÷kðu Au yLku
yÕ÷knLke f]ÃkkLkku RLfkh fhu Au ? (73) yLku íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ yu
ðMíkwykuLke WÃkkMkLkk fhu Au, su Lk íku{Lkk {kxu ykfkþ{ktÚke fkuE hkuS Ãkh
yrÄfkh Ähkðu Au yLku Lk Ähíke{ktÚke, yLku íku Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (74) íkuÚke
ík{u yÕ÷kn {kxu áüktíkku Lk ykÃkku. rLk:þtf, yÕ÷kn òýu Au yLku ík{u LkÚke
òýíkk.
(75) yLku yÕ÷kn WËknhý ykÃku Au yuf ykÄeLk økw÷k{Lkwt, su fkuE
ðMíkw Ãkh yrÄfkh Ähkðíkku LkÚke yLku yuf ÔÞÂõík Au suLku y{u y{khk ÃkkMkuÚke
W¥k{ ykSrðfk ykÃke Au. íku íku{ktÚke AqÃke heíku yLku ònuh{kt ¾[o fhu Au.
þwt yk (çktLku) Mk{kLk nþu ? Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, Ãkhtíkw íku{ktÚke
(76) yLku yÕ÷kn yuf yLÞ WËknhý ykÃku Au fu çku ÔÞÂõík Au, su{ktÚke
yuf økqtøkku Au, fkuE fk{ LkÚke fhe þfíkku yLku íku ÃkkuíkkLkk {kr÷f Ãkh yuf
çkkus Au. íku íkuLku ßÞkt {kuf÷u Au íku fkuE fk{ ÞkuøÞ heíku fheLku LkÚke ykðíkku.
þwt íku yLku yuðku ÔÞÂõík, Mk{kLk nkuE þfu Au su LÞkÞLke rþûkk ykÃku Au yLku
íku yuf MkeÄk {køko Ãkh Au ?
(77) yLku ykfkþku yLku ÄhíkeLke AqÃke ðkíkku yÕ÷kn {kxu Au yLku
fÞk{íkLkku {k{÷ku çkMk yuðku nþu, òýu ykt¾Lkku Ãk÷fkhku {khðku, çkÕfu
íkuLkkÚke ðÄkhu ÍzÃke. rLk:þtf, yÕÕkkn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(78) yLku yÕ÷knu ík{Lku ík{khe {kíkkykuLkk Ãkux{ktÚke fkZâk, ík{u fkuE
ðMíkwLku òýíkk Lknkuíkk, yLku íkuýu ík{khk {kxu fkLk yLku ykt¾ yLku ÓËÞ
çkLkkÔÞk, suÚke ík{u yk¼kh ÔÞõík fhku.
(79) þwt ÷kufkuyu ÃkûkeykuLku LkÚke òuÞk fu íku ykfkþLkk ðkíkkðhý{kt
ykÄeLk (Qze hÌkk) Au. íku{Lku {kºk yÕ÷knu Ãkfze hkÏÞk Au. rLk:þtf, yk{kt
rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku E{kLk ÷kÔÞk. (80) yLku yÕ÷knu ík{khk
{kxu ík{khk ½hkuLku þktríkLke søÞk çkLkkðe yLku ík{khk {kxu ÃkþwykuLkk [k{zk-
ykuLkk ½h çkLkkÔÞk, su ík{khk ÃkkuíkkLkk fq[ fhðkLkk rËðMku yLku hkufkýLkk
rËðMku n¤ðk nkuÞ Au, yLku íku{Lkwt QLk yLku íku{Lkk Ytðkxk yLku íku{Lkk ðk¤Úke
½hLke Mkk{økúe yLku VkÞËkLke ðMíkwyku yuf {wÆík {kxu çkLkkðe.
(81) yLku yÕ÷knu ík{khk {kxu Ãkkuíku ÃkuËk fhu÷ ðMíkwykuLkk ÃkzAkÞk
çkLkkÔÞk yLku ík{khk {kxu Ãknkzku{kt AwÃkkðkLke søÞk çkLkkðe yLku ík{khk
{kxu yuðk Ãkkuþkf çkLkkÔÞk su ík{Lku økh{eÚke çk[kðu Au yLku yuðk Ãkkuþkf
çkLkkÔÞk su ÞwØ{kt ík{Lku çk[kðu Au. yk heíku yÕ÷kn ík{khk Ãkh ÃkkuíkkLke
f]Ãkkyku ÃkrhÃkqýo fhu Au, suÚke ík{u yk¿kktrfík çkLkku.
(82) íkuÚke òu íkuyku yðøkýLkk fhu, íkku ík{khk Ãkh {kºk MkkV-MkkV
(MktËuþ) ÃknkU[kze ËuðkLke sðkçkËkhe Au. (83) yu ÷kufku yÕ÷knLke f]ÃkkLku
yku¤¾u Au, ÃkAe íkuyku íkuLkku RLfkh fhLkkhkt çkLke òÞ Au yLku íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku yÃkfkhe yLku f]íkÎLk Au.
(84) yLku su rËðMku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ){ktÚke yuf Mkkûke
WXkðeþwt. ÃkAe RLfkh fhLkkhkykuLku {køkoËþoLk ykÃkðk{kt Lknª ykðu, yLku
Lk íku{Lke ûk{k-Þk[LkkLkku Mðefkh fhðk{kt ykðþu. (85) yLku ßÞkhu
yíÞk[khe ÷kufku ÞkíkLkk òuþu, íkku íku ÞkíkLkk Lk íku{LkkÚke n¤ðe fhðk{kt
ykðþu yLku Lk íku{Lku {níku÷ ykÃkðk{kt ykðþu.
(86) yLku ßÞkhu {wþTrhf (yLkufuïhðkËe) ÷kufku ÃkkuíkkLkk ¼køkeËkhkuLku
òuþu, íkku fnuþu fu nu y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! yk s y{khk ¼køkeËkhku
(ÃkqßÞ-WÃkkMÞku) Au, suLku y{u íkLku AkuzeLku Ãkkufkhíkk níkk. íÞkhu íkuyku ðkíkLku
íku{Lkk WÃkh Lkk¾e Ëuþu fu ík{u sqXk Aku. (87) yLku yu rËðMku íkuyku yÕ÷kn
Mk{ûk Íqfe sþu yLku íku{ýu ½ze fkZu÷kt sqX íku{LkkÚke økq{ ÚkE sþu.
(88) su{ýu RLfkh fÞkuo yLku ÷kufkuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkuõÞk, y{u íku{Lke
ÞkíkLkk Ãkh ÞkíkLkkLkku ðÄkhku fheþwt, yu çkøkkz yLku WÃkÿðLkk fkhýu su íkuyku
fhíkk níkk.
(89) yLku su rËðMku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ){ktÚke yuf Mkkûke
íku{Lkk{ktÚke s íku{Lkk Ãkh WXkðeþwt yLku ík{Lku yu ÷kufku Ãkh Mkkûke çkLkkðeLku
÷kðeþwt, yLku y{u ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au Ëhuf ðMíkwLku MÃkü fhe
Ëuðk {kxu, íku {køkoËþoLk yLku ËÞk yLku ¾wþ¾çkh Au yk¿kktrfíkku {kxu.
(90) rLk:þtf, yÕ÷kn yk¿kk ykÃku Au LÞkÞLke yLku WÃkfkhLke yLku
LkSfLkk MkøkkykuLku ykÃkðkLke, yLku yÕ÷kn hkufu Au y&÷e÷íkkÚke yLku
çkqhkEÚke yLku rðÿkunÚke. yÕ÷kn ík{Lku rþ¾k{ý ykÃku Au, suÚke ík{u
yLkwM{hý «kó fhku.
(91) yLku ík{u yÕ÷knLkk fhkhLku Ãkqhku fhku, ßÞkhu fu ík{u ÃkhMÃkh
fhkh fhku, yLku MkkuøktËLku Ãkkfe fÞko ÃkAe Lk íkkuzku, yLku ík{u yÕ÷knLku
ò{eLk Ãký çkLkkðe [qõÞk Aku. rLk:þtf, yÕ÷kn òýu su ftE ík{u fhku
Aku. (92) yLku yu †eLke su{ Lk çkLkku, suýu ÃkkuíkkLke {nuLkíkÚke fktíku÷
MkqíkhLku xwfzk-xwfzk fheLku íkkuze LkkÏÞwt. ík{u ÃkkuíkkLkk MkkuøktËLku ÃkhMÃkh
çkøkkz ÃkuËk fhðkLkwt MkkÄLk çkLkkðku Aku, {kºk yu fkhýMkh fu yuf sqÚk
çkeò sqÚkÚke ðÄe òÞ, yLku yÕ÷kn íkuLkk ðzu ík{khe Ãkheûkk fhu Au yLku
íku fÞk{íkLkk rËðMku yu ðMíkwLku Mkkhe heíku ík{khk Ãkh «økx fhe Ëuþu,
su{kt ík{u {ík¼uË fhe hÌkk Aku.
(93) yLku òu yÕ÷kn RåAu íkku ík{Lku MkkiLku yuf s WB{ík (Mk{wËkÞ)
çkLkkðe Ëuíkku, Ãkhtíkw íku ÃkÚk¼úü fhe Ëu suLku RåAu Au yLku {køkoËþoLk ykÃke Ëu
Au suLku RåAu Au, yLku yð~Þ ík{khkÚke ík{khk f{kuoLke ÃkqAÃkhA Úkþu.
(94) yLku ík{u ík{khe MkkuøktËLku ÃkhMÃkh ÄkufkLkwt MkkÄLk Lk çkLkkðku fu fkuE
fË{ òBÞk ÃkAe W¾ze òÞ yLku ík{u yu ðkíkLke Mkò [k¾ku fu ík{u yÕ÷knLkk
{køkoÚke hkuõÞk yLku ík{khk {kxu yuf {kuxe ÞkíkLkk Au. (95) yLku yÕ÷knLkk
ð[LkLku Úkkuzk VkÞËk {kxu Lk ðu[ku. su ftE yÕ÷knLke ÃkkMku Au, íku ík{khk {kxu
W¥k{ Au, òu ík{u òýku.
(96) su ftE ík{khk ÃkkMku Au íku Mk{kó ÚkE sþu yLku su ftE yÕ÷knLke
ÃkkMku Au íku çkkfe hnuðkðk¤wt Au, yLku su ÷kufku ÄiÞo fhþu y{u íku{Lkkt Mkkhkt
f{kuoLkwt RLkk{ yð~Þ ykÃkeþwt. (97) su ÔÞÂõík fkuE MkËTfkÞo fhþu, [knu
íku Ãkwhw»k nkuÞ fu †e, þhík yu Au fu íku {kur{Lk (ykMÚkkðkLk) nkuÞ, íkku y{u
íkuLku SðLk ykÃkeþwt, yuf W¥k{ SðLk, yLku su ftE íkuyku fhíkk hÌkk, íkuLkku
y{u íku{Lku MkkiÚke W¥k{ çkË÷ku ykÃkeþwt.
(98) íkuÚke ßÞkhu ík{u fwykoLk ÃkZku, íkku ríkhMf]ík þiíkkLkÚke yÕ÷knLkwt
þhý {ktøkku. (99) íkuLkwt òuh yu ÷kufku Ãkh LkÚke [k÷íkwt, suyku E{kLkðk¤k
Au yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãkh ¼hkuMkku fhu Au. (100) íkuLkwt òuh íkku
fuð¤ yu ÷kufku Ãkh [k÷u Au, suyku íkuLkkÚke MktçktÄ hk¾u Au, yLku suyku
yÕ÷knLke MkkÚku rþfo (¼køkeËkh) fhu Au.
(101) yLku ßÞkhu y{u yuf ykÞíkLke søÞkyu çkeS ykÞík çkË÷eyu
Aeyu, yLku yÕ÷kn Mkkhe heíku òýu Au, su ftE íku yðíkrhík fhu Au, íkku íkuyku
fnu Au fu ík{u ½ze ÷kÔÞk Aku; çkÕfu íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku ¿kkLk LkÚke
hk¾íkk. (102) fnku fu ykLku ‘Ynw÷-fwÆwMku’ (Ãkrðºk ykí{k yÚkkoíkT Vrh~íkk
rsçkúE÷u) ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke MkíÞLke MkkÚku yðíkrhík fhu÷ Au,
suÚke íku E{kLkðk¤kykuLku {¬{ hk¾u yLku íku {køkoËþoLk yLku ¾wþ¾çkh nkuÞ
yk¿kktrfíkku {kxu.
(103) yLku y{Lku ¾çkh Au fu yk ÷kufku fnu Au fu ykLku íkku yuf {kýMk
rþ¾ðkzu Au. su ÔÞÂõík MkkÚku íkuyku òuzu Au íkuLke ¼k»kk rçkLkyhçke Au yLku yk
fwykoLk MkkV-MÃkü yhçke ¼k»kk{kt Au. (104) rLk:þtf, su ÷kufku yÕ÷knLke
ykÞíkku Ãkh E{kLk LkÚke ÷kðíkk, yÕ÷kn íku{Lku fËkrÃk {køko Lknª çkíkkðu
yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (105) sqX íkku yu ÷kufku ½zu Au,
suyku yÕ÷knLke ykÞíkku Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk yLku yk s ÷kufku sqXk Au.
(106) su ÔÞÂõík E{kLk ÷kÔÞk ÃkAe yÕ÷knLkku RLfkh fhþu, rMkðkÞ
fu íkuLkk suLkk Ãkh çk¤sçkhe fhðk{kt ykðe nkuÞ, þhík yu Au fu íkuLkwt ÓËÞ
E{kLk Ãkh yzøk nkuÞ; Ãkhtíkw su rË÷ ¾ku÷eLku RLfkh fhLkkh çkLke òÞ íkku
yuðk ÷kufku Ãkh yÕ÷knLkku «fkuÃk nþu yLku íku{Lku fXkuh Mkò Úkþu.
(107) yk yux÷k {kxu fu íku{ýu ykr¾híkLke Mkh¾k{ýe{kt ËwrLkÞkLkk
SðLkLku ÃkMktË fÞwO yLku yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkykuLku {køko çkíkkðíkku LkÚke.
(108) yk yu ÷kufku Au fu yÕ÷knu íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh yLku íku{Lkkt fkLkku Ãkh
yLku íku{Lke ykt¾ku Ãkh {nkuh {khe ËeÄe, yLku yk ÷kufku íkÆLk økkVu÷ Au.
(109) yrLkðkÞo ðkík Au fu Ãkh÷kuf{kt yk ÷kufku LkwfMkkLk{kt hnuþu.
(110) ÃkAe íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh yu ÷kufku {kxu su{ýu Ãkheûkk{kt
LkkÏÞk ÃkAe rnshík fhe, ÃkAe rsnkË (íkLkíkkuz Mkt½»ko) fÞkuo yLku yzøk
hÌkk, íkku yk ðkíkku ÃkAe rLk:MkËun , íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au. (111) su rËðMku Ëhuf ÔÞÂõík ÃkkuíkkLke s íkhVuý{kt çkku÷íkku
ykðþu, yLku Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuýu fhu÷ f{kuoLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku {¤þu yLku
íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðk{kt Lknª ykðu.
(112) yLku yÕ÷kn yuf ðMíkeðk¤kykuLkwt WËknhý ykÃku Au fu íkuyku
þktrík yLku Mktíkku»k{kt níkk. íku{Lku íku{Lke ykSrðfk Ãkw»f¤ «{ký{kt Ëhuf
çkkswÚke ÃknkU[e hne níke. ÃkAe íku{ýu yÕ÷knLke f]ÃkkykuÚke f]íkÎLkíkk yLku
yÃkfkh fÞkuo, íkku yÕ÷knu íku{Lku íku{Lkk f{kuoLkk fkhýu ¼q¾ yLku ¼ÞLke {ò
[¾kze. (113) yLku íku{Lkk ÃkkMku yuf EþËqík íku{Lkk{ktÚke s ykÔÞku, íkku
íku{ýu íkuLku sqXku XhkÔÞku, ÃkAe íku{Lku ÞkíkLkkyu ÍzÃke ÷eÄk yLku íkuyku
yíÞk[khe níkk.
(114) íkuÚke su ðMíkwyku yÕ÷knu ík{Lku n÷k÷ (ðiÄ) yLku Ãkrðºk «ËkLk
fhe Au, íku{ktÚke ¾kð yLku yÕ÷knLke f]ÃkkLkku yk¼kh {kLkku, òu ík{u íkuLke
WÃkkMkLkk fhku Aku. (115) íkuýu íkku ík{khk {kxu {kºk {wzËk÷Lku nhk{ (yðiÄ)
fhu÷ Au yLku ÷kuneLku yLku zw¬hLkk {ktMkLku yLku suLkk Ãkh yÕ÷kn rMkðkÞ
çkeòLkwt Lkk{ ÷uðk{kt ykÔÞwt nkuÞ. ÃkAe su ÔÞÂõík {sçkqh ÚkE òÞ, þhík
yu fu íku Lk yr¼÷k»ke nkuÞ yLku Lk Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkh nkuÞ, íkku yÕ÷kn
ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(116) yLku ÃkkuíkkLkk {kuZkykuyu ½zu÷k sqXLkk fkhýu yu{ Lk fnku fu yk
n÷k÷ Au yLku yk nhk{ Au fu ík{u yÕ÷kn Ãkh sqXku ykhkuÃk ½zku. su ÷kufku
yÕ÷kn Ãkh sqXku ykhkuÃk ½zþu, íkuyku MkV¤íkk Lknª Ãkk{u. (117) íkuyku
Úkkuzkuf VkÞËku WXkðe ÷u, yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(118) yLku ÞnqËeyku Ãkh y{u yu ðMíkwyku nhk{ fhe ËeÄe níke, su
y{u ykLkk Ãknu÷k ík{Lku çkíkkðe [qõÞk Aeyu fu y{u íku{Lkk Ãkh fkuE
yíÞk[kh LkÚke fÞkuo, çkÕfu íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh fhíkk hÌkk.
(119) ÃkAe ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yu ÷kufku {kxu, su{ýu
yòýíkk{kt çkqhkE fhe ÷eÄe, íkuLkk ÃkAe íkkiçkk (ûk{k yLku «kÞrù) fhe
yLku ÃkkuíkkLke MkwÄkhýk fhe, íkku ík{khku hçk ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(120) rLk:þtf , Rçkúkne{ yuf y÷øk WB{ík (Mk{wË kÞ) níkku,
yÕ÷knLkku yk¿kktrfík, yLku íkuLkk íkhV yufkøkú, yLku íku rþfo (yÕ÷kn MkkÚku
¼køkeËkh) fhLkkhkyku{ktÚke Lknkuíkku. (121) íku íkuLke f]ÃkkykuLkku yk¼kh
ÔÞõík fhLkkh níkku. yÕ÷knu íkuLku ÃkMktË fhe ÷eÄku, yLku MkL{køko íkhV íkuLkwt
{køkoËþoLk fÞwO, (122) yLku y{u íkuLku ËwrLkÞk{kt Ãký ¼÷kE ykÃke yLku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký íku Mkkhk ÷kufku{ktÚke nþu. (123) ÃkAe y{u
ík{khk íkhV ðne («fkþLkk) fhe fu Rçkúkne{Lke ÃkØríkLkwt yLkwMkhý fhku,
su yufkøkú níkku yLku íku rþfo fhLkkhkyku{ktÚke Lknkuíkku.
(124) þrLkðkh yu s ÷kufku Ãkh ÷køkw fhðk{kt ykÔÞku níkku, su{ýu
íku{kt {ík¼uË fÞkuo níkku, yLku rLk:þtf, ík{khku Ãkk÷Lknkh fÞk{íkLkk rËðMku
íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhe Ëuþu, su ðkík{kt íkuyku {ík¼uË fhe hÌkk níkk.
(125) ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk {køko íkhV rððufþe÷íkk yLku W¥k{
rþ¾k{ýLke MkkÚku çkku÷kðku yLku íku{Lkk MkkÚku ¼÷e heíku [[ko fhku. rLk:þtf,
ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku òýu Au fu fkuý íkuLkk {køkoÚke ¼xfu÷ku Au
yLku íku yu{Lku Ãký òýu Au suyku MkL{køko Ãkh [k÷ðkðk¤k Au.
(126) yLku òu ík{u çkË÷ku ÷ku, íkku yux÷ku s çkË÷ku ÷ku, sux÷wt ík{khk
MkkÚku fhðk{kt ykÔÞwt Au yLku òu ík{u ÄiÞo hk¾ku íkku íku ÄiÞo fhðkðk¤kyku {kxu
W¥k{ Au. (127) yLku ÄiÞo fhku yLku ík{khwt ÄiÞo yÕ÷knLke s MkËT«uhýkÚke
Au yLku ík{u íkuLkk rðþu Ëw:¾e Lk Úkkyku yLku su ftE ÞwÂõíkyku íkuyku fhe hÌkk
Au, íkuLkkÚke Ëw:¾e Lk Úkkyku. (128) rLk:þtf, yÕ÷kn yu ÷kufkuLke MkkÚku Au,
suyku EþrLkc-MktÞ{e Au yLku su MkËk[khe Au.
–•–
Ãkkhk-15 [299] Mkqh: çkLke RMkhkE÷ (17)
17. Mkqh: çkLke RMkhkE÷
*(1) Ãkrðºk Au íku su ÷E økÞku yuf hkºku ÃkkuíkkLkk çktËk (nÍhík {wnB{Ë
MkÕ÷.)Lku {ÂMsËu-nhk{ ({¬k{kt ykðu÷ {ÂMsË)Úke ËqhLke yu {ÂMsË
MkwÄe, suLkk ðkíkkðhýLku y{u çkhfíkðk¤wt çkLkkÔÞwt Au, suÚke y{u íkuLku y{khe
fux÷ef rLkþkLkeyku çkíkkðeyu. rLk:þtf íku Mkkt¼¤Lkkh, òuðkðk¤ku Au.
(2) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku yLku íkuLku çkLke RMkhkE÷ {kxu
{køkoËþoLk çkLkkÔÞku fu {khk rMkðkÞ fkuELku ÃkkuíkkLkku fkÞoMkkÄf Lk çkLkkðku.
(3) ík{u yu ÷kufkuLke MktíkkLk Aku, su{Lku y{u LkqnLke MkkÚku Mkðkh fÞko níkk.
rLk:þtf, íku yuf f]ík¿k çktËku níkku.
(4) yLku y{u çkLke RMkhkE÷Lku økútÚk{kt çkíkkðe ËeÄwt níkwt fu ík{u çku ð¾ík
s{eLk (MkerhÞk){kt çkøkkz ÃkuËk fhþku yLku ¾qçk rðÿkun fhþku. (5) ÃkAe
ßÞkhu íku{ktÚke Ãknu÷wt ð[Lk ykÔÞwt íkku y{u ík{khk Ãkh y{khk çktËkyku
{kufÕÞk, yíÞtík çk¤ðkLk. íkuyku ½hku{kt ½qMke økÞk yLku ð[Lk Ãkqhwt ÚkELku
hÌkwt. (6) ÃkAe y{u ík{khku ðkhku íku{Lkk Ãkh ÃkkAku Ãk÷xkðe ËeÄku yLku ÄLk
yLku MktíkkLkÚke ík{khe {ËË fhe yLku ík{Lku ðÄkhu {kuxku Mk{qn çkLkkðe ËeÄk.
(7) òu íku{u Mkkhk fkÞkuo fhþku, íkku ík{u ÃkkuíkkLkk {kxu Mkkhwt fhþku yLku
òu ík{u ¾hkçk fk{ fhþku, íkku ÃkkuíkkLkk {kxu h ¾hkçk fhþku. ÃkAe ßÞkhu
çkeò ð[LkLkku Mk{Þ ykÔÞku, íkku y{u çkeò ðÄkhu çktËkyku {kufÕÞk fu íkuyku
ík{khkt [nuhkykuLku çkøkkze Lkk¾u yLku {ÂMsË (çkiíkw÷-{wfrÆMk){kt ½qMke òÞ,
su heíku íkuyku ík{kt Ãknu÷e ðkh ½qMke økÞk níkk yLku su ðMíkw Ãkh íku{Lkwt òuh
[k÷u íkuLku Lkü fhe Ëu. (8) yMkt¼ð LkÚke fu ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)
ík{khk Ãkh ËÞk fhu, yLku òu ík{u Vhe yu s fhþku, íkku y{u Ãký yu s fheþwt
yLku y{u LkfoLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu fuË¾kLkwt çkLkkðe ËeÄe Au.
(9) rLk:MktËun, yk fwykoLk yu {køko çkíkkðu Au, su íkÆLk MkeÄku Au yLku yu
¾wþ¾çkh ykÃku Au E{kLkðk¤kykuLku, suyku MkËTfkÞkuo fhu Au fu íku{Lkk {kxu
{kuxku çkË÷ku Au, (10) yLku yu fu su ÷kufku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lku LkÚke
{kLkíkk, íku{Lkk {kxu y{u yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au.
(11) yLku {kLkðe çkqhkE {ktøku Au, su heíku íkuýu ¼÷kE {ktøkðe òuEyu,
yLku {kLkðe ¾qçk s Wíkkð¤ku Au, (12) yLku y{u hkík yLku rËðMkLku çku
rLkþkLkeyku çkLkkðe. ÃkAe y{u hkíkLke rLkþkLkeLku Lkü fhe Lkk¾e yLku
rËðMkLke rLkþkLkeLku y{u «fkrþík fhe ËeÄe, suÚke ík{u ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLke
f]Ãkk þkuÄku yLku yux÷k {kxu fu ík{u ð»kkuoLke økýíkhe yLku rnMkkçk òýku, yLku
y{u Ëhuf ðMíkwLku ¾qçk ¾ku÷eLku ðýoðe Au.
(13) yLku y{u Ëhuf ÔÞÂõíkLkwt ¼køÞ íkuLkk øk¤kLke MkkÚku çkktÄe ËeÄwt Au,
yLku fÞk{íkLkk rËðMku íkuLkk {kxu yuf ÃkwMíkf fkZeþwt, suLku íku ¾wÕ÷wt òuþu.
(14) ðkt[ku ÃkkuíkkLkwt (f{o) ÃkwMíkf, yksu ÃkkuíkkLkku rnMkkçk ÷uðk {kxu íkwt Ãkkuíku
s ÃkÞkoó Au. (15) su ÔÞÂõík MkL{køko Ãkh [k÷u Au, íkku íku ÃkkuíkkLkk {kxu s
[k÷u Au, yLku su ÔÞÂõík ÃkÚk¼úüíkk yk[hu Au, íku Ãký ÃkkuíkkLkk s LkwfMkkLk
{kxu ÃkÚk¼úü ÚkkÞ Au, yLku fkuE çkkus WXkðLkkh çkeòLkku çkkus Lknª WXkðu,
yLku y{u fËkrÃk Mkò LkÚke ykÃkíkk, ßÞkt MkwÄe y{u fkuE ÃkÞøktçkh Lk {kuf÷e
ËEyu.
(16) yLku ßÞkhu y{u fkuE ðMíkeLku Lkü fhðk {køkeyu Aeyu, íkku íkuLkk
ði¼ðe-rð÷kMke ÷kufkuLku yk¿kk ykÃkeyu Au. ÃkAe íkuyku íku{kt yð¿kkyku fhðk
÷køku Au, íÞkhu íku{Lkk Ãkh ðkík rMkØ ÚkE òÞ Au. ÃkAe y{u yu ðMíkeLku Lkü-
rðLkü fhe Lkk¾eyu Aeyu. (17) yLku Lkqn ÃkAe y{u fux÷eÞ òríkykuLku
Lkü fhe Lkk¾e, yLku íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãkqhíkku Au ÃkkuíkkLkk çktËkykuLkk
økwLkkykuLku òýðk {kxu, íkuLku òuðk {kxu.
(18) su ÔÞÂõík íðrhík «kó Úkíke ðMíkw (ËwrLkÞk)Lku [knu Au. íkuLku y{u
yk{ktÚke s ykÃke ËEyu Aeyu sux÷wt Ãký y{u suLku ykÃkðk {køkeyu. ÃkAe
y{u íkuLkk {kxu Lkfo rLkrùík fhe ËeÄe Au. íku íku{kt Ëk¾÷ Úkþu Ëw:¾e-ËÞkÃkkºk
yLku ríkhMf]ík çkLkeLku. (19) yLku suýu ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lku [kne yLku
íkuLkk {kxu ËkuzÄqÃk fhe, suðe íku ËkuzÄqÃk fhu, yLku nkuÞ íku E{kLkðk¤ku, íkku
yuðk ÷kufkuLkk «ÞkMkku Mðef]ík Úkþu.
(20) y{u ËhufLku íkkhk Ãkk÷LknkhLke çkrûkMk{ktÚke ÃknkU[kzeyu Aeyu,
yk{Lku Ãký yLku íku{Lku Ãký, yLku íkkhk Ãkk÷LknkhLke çkrûkMk fkuELkk Ãkh
çktÄ LkÚke. (21) swyku, y{u yufLku çkeò WÃkh fuðe heíku ©ucíkk «ËkLk fhe
Au, yLku rLkrùík YÃku Ãkh÷kuf (Lkwt SðLk) íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu {kuxwt Au,
ËhßòLke heíku Ãký yLku ©ucíkkLke heíku Ãký.
(22) íkku yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞLku WÃkkMÞ Lk çkLkkð, Lk®n íkku
rÄ¬khÃkkºk yLku rLk:MknkÞ çkLkeLku hne sEþ. (23) yLku íkkhk Ãkk÷Lknkhu
rLkýoÞ fhe ÷eÄku Au fu ík{u íkuLkk rMkðkÞ fkuE yLÞLke WÃkkMkLkk Lk fhku yLku
{kíkk-rÃkíkkLke MkkÚku MkËTÔÞðnkh fhku. òu íkuyku íkkhk Mkk{u ð]Øíð{kt ÃknkU[e
òÞ, íku{ktÚke yuf fu çktLku, íkku íku{Lku QV (Ãký) Lk fnku yLku Lk íku{Lku Äwífkhku,
yLku íku{Lkk MkkÚku ykËhÚke ðkík fhku, (24) yLku íku{Lkk Mkk{u rðLk{úíkkLke
MkkÚku MLkunÃkqðof nkÚk Íwfkðe Ëku, yLku fnku fu nu {kr÷f ! yk çktLku Ãkh ËÞk
fh, su heíku íku{ýu {khwt çkk¤Ãký{kt Ãkk÷Lk-Ãkku»ký fÞwO. (25) ík{khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku òýu Au fu ík{khkt ÓËÞku{kt þwt Au. òu ík{u Lkuf hnuþku
íkku íku íkkiçkk («kÞrùík) fhLkkhkykuLku {kV fhe Ëuðkðk¤ku Au.
(26) yLku Mkøkk-MktçktÄeykuLku íku{Lkku n¬ ykÃkku yLku økheçkLku yLku
{wMkkVhLku, yLku ÔÞÚko ¾[o Lk fhku, (27) rLk:þtf ÔÞÚko ¾[o fhðkðk¤kt
þiíkkLkLkk ¼kE Au, yLku þiíkkLk ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku ¾qçk f]íkÎLk yLku
yÃkfkhe Au.(28) yLku òu ík{Lku ík{khk Ãkk÷LknkhLke f]ÃkkLke þkuÄ{kt, suLke
ík{Lku ykþk Au, íku{Lke yðøkýLkk fhðe Ãkzu íkku ík{u íku{Lku rðLk{úíkkLke ðkík
fnku.
(29) yLku Lk íkku ÃkkuíkkLkku nkÚk øk¤kÚke çkktÄe ÷ku (yÚkkoíkT Lk íkku ftsqMke
fhku) yLku Lk íkÆLk ¾wÕ÷ku {qfe Ëku fu ík{u ®LkËkÃkkºk yLku ÷k[kh çkLkeLku hne
òyku. (30) rLk:þtf, íkkhku Ãkk÷Lknkh suLku RåAu Au ðÄkhu hkuS ykÃku Au
yLku suLkk {kxu RåAu Au (íkuLke hkuS) íktøk fhe Ëu Au. rLk:þtf, íku ÃkkuíkkLkk
çktËkykuLku òýðkðk¤ku yLku òuðkðk¤ku Au.
(31) yLku ÃkkuíkkLkk MktíkkLkkuLke rLkÄoLkíkkLkk ¼ÞÚke níÞk Lk fhku, y{u
íku{Lku Ãký hkuS ykÃkeyu Aeyu yLku ík{Lku Ãký. rLk:þtf, íku{Lke níÞk fhðe
{kuxwt ÃkkÃk yLku økwLkku Au. (32) yLku ÔÞr¼[khLkk LkSf (Ãký) Lk òyku,
íku y&÷e÷íkk Au yLku Ëw{koøko Au.
(33) yLkw su «kýLku yÕ÷knu «ríkrcík yLku yðiÄ Xhkðu÷ Au íkuLke níÞk
Lk fhku, Ãký MkíÞ yLku LÞkÞ Ãkh, yLku su ÔÞÂõíkLke yLÞkÞe yLku Lkknf-
yfkhý níÞk fhðk{kt ykðu, íkku y{u íkuLkk ðkhMkËkhLku yrÄfkh ykÃÞku
Au. çkMk, íku níÞk{kt Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk Lk fhu, íkuLke MknkÞíkk fhðk{kt ykðþu.
(34) yLku ík{u yLkkÚkLke MktÃkr¥kLke ÃkkMku Lk òyku, Ãký su heík W¥k{
nkuÞ, íÞkt MkwÄe fu íku ÃkkuíkkLke ÞwðkLk ðÞu ÃknkU[e òÞ, yLku ð[LkLkwt Ãkk÷Lk
fhku, rLk:þtf ð[LkLke ÃkqAÃkhA Úkþu. (35) yLku ßÞkhu {kÃkeLku ykÃkku íkku
ÃkqhuÃkqhwt {kÃkku yLku çkhkçkh ºkksðkÚke íkku÷eLku ykÃkku. yk W¥k{ heík Au yLku
íkuLkwt Ãkrhýk{ Ãký W¥k{ Au.
(36) yLku yuðe ðMíkw ÃkkA¤ Lk Ãkzku suLke ík{Lku òý Lk nkuÞ. rLk:þtf,
fkLk yLku ykt¾ yLku ÓËÞ MkkiLkk rðþu {kýMkLke ÃkqAÃkhA Úkþu. (37) yLku
s{eLk Ãkh yfzkELku Lk [k÷ku. ík{u s{eLkLku Vkze LkÚke þfíkk yLku Lk ík{u
ÃknkzkuLke Ÿ[kELku ÃknkU[e þfku Aku. (38) yk çkÄk ¾hkçk fkÞkuo íkkhk
Ãkk÷LknkhLke LkSf yr«Þ Au.
(39) yk yu ðkíkku Au su ík{khk Ãkk÷Lknkhu ík¥ðËŠþíkk yLku
znkÃký{ktÚke ík{khk íkhV «fkþLkk fhe Au, yLku yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ
WÃkkMÞ Lk çkLkkðòu, Lk®n íkku ík{Lku Lkfo{kt Lkk¾e Ëuðk{kt ykðþu, ®LkËLkeÞ
yLku rLk:MknkÞ çkLkkðeLku.
(40) þwt ík{khk Ãkk÷Lknkhu ík{Lku Ãkwºkku ÃkMktË fheLku ykÃÞk yLku ÃkkuíkkLkk
{kxu Vrh~íkkyku{ktÚke Ãkwºkeyku çkLkkðe ÷eÄe ? rLk:þtf, ík{u ¾qçk økt¼eh yLku
¼khu ðkík fnku Aku. (41) yLku y{u yk fwykoLk{kt swËe-swËe heíku ðýoLk
fÞwO Au, suÚke íkuyku yLkwM{hý «kó fhu. Ãkhtíkw íku{Lke yðnu÷Lkk yLku yhwr[
ðÄíke s sE hne Au. (42) fnku fu òu yÕ÷knLke MkkÚku yLÞ Ãký WÃkkMÞku
nkuík, su{ fu yk ÷kufku fnu Au, íkku íkuyku ®MknkMkLkðk¤k (yÕ÷kn) íkhV
yð~Þ hMíkku fkZíkk. (43) yÕ÷kn Ãkrðºk yLku Wå[íkh Au yuLkkÚke su yk
÷kufku fnu Au. (44) MkkíkuÞ ykfkþku yLku Ähíke yLku su íku{Lkk{kt Au, Mkki
íkuLke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk fhu Au, yLku fkuE ðMíkw yuðe LkÚke su «þtMkkLke MkkÚku
íkuLke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk Lk fhíke nkuÞ. Ãkhtíkw ík{u íku{Lke íkMçken (òÃk)Lku
Mk{síkk LkÚke. rLk:þtf, íku MknLkþe÷ yLku WËkh íkÚkk ûk{kþe÷ Au.
(45) yLku ßÞkhu ík{u fwykoLk ÃkZku Aku, íkku y{u ík{khk yLku yu ÷kufku
ËhBÞkLk yuf yá~Þ ykðhý Lkk¾e ËEyu Aeyu, suyku Ãkh÷kufLku LkÚke
{kLkíkk. (46) yLku y{u íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh ÃkhËku Zktfe ËEyu Aeyu fu íkuyku
íkuLku Lk Mk{su yLku íku{Lkk fkLkku{kt szíkk ÃkuËk fhe ËEyu Aeyu yLku ßÞkhu
ík{u fwykoLk{kt yuf÷k ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkku WÕ÷u¾ fhku Aku,
íkku íkuyku LkVhíkLke MkkÚku ÃkeX Vuhðe ÷u Au.
(47) yLku y{u òýeyu Aeyu fu ßÞkhu íkuyku ík{khk íkhV fkLk ÷økkðu
Au, íkku íkuyku þk {kxu Mkkt¼¤u Au yLku ßÞkhu fu íkuyku ÃkhMÃkh økwMkÃkwMk fhu Au.
yk yíÞk[kheyku fnu Au fu ík{u ÷kufku íkku çkMk òËqLke yMkh Ãkk{u÷k {kýMkLkk
ÃkkA¤ [k÷e hÌkk Aku. (48) swyku, ík{khk Ãkh íkuyku fuðk-fuðk áüktíkku xktfe
hÌkk Au ! yk ÷kufku ({køko{kt) ¾kuðkE økÞk, {køko LkÚke Ãkk{e þfíkk.
(49) yLku íkuyku fnu Au fu þwt ßÞkhu y{u nkzfkt yLku fý-fý ÚkE sEþwt,
íkku þwt y{Lku LkðuMkhÚke WXkððk{kt ykðþu ? (50) fnku fu ík{u ÃkÚÚkh fu ÷ku¾tz
çkLke òyku, (51) fu yLÞ fkuE ðMíkw su ík{khk rð[kh{kt íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu
fXý nkuÞ (íkku Ãký). ÃkAe íkuyku fnuþu yu fkuý Au su y{Lku VheÚke Sðtík
fhþu ? ík{u fnku fu yu s suýu ík{Lku Ãknu÷e ðkh ÃkuËk fÞko Au. ÃkAe íkuyku
ík{khk Mkk{u ÃkkuíkkLkwt {kÚkwt Äwýkðþu yLku fnuþu fu yk õÞkhu Úkþu ? fnku fu
ykùÞo Lknª fu íkuLkku Mk{Þ LkSf ykðe økÞku nkuÞ. (52) su rËðMku yÕ÷kn
ík{Lku Ãkkufkhþu, íkku ík{u íkuLke «þtMkk fhíkkt íkuLke Ãkkufkh Ãkh [kÕÞk ykðþku
yLku ík{u yuðwt rð[khþku fu ík{u ½ýe ykuAe {wÆík hÌkk.
(53) yLku {khk çktËkykuLku fnku fu yu s ðkík fnu, su W¥k{ nkuÞ. þiíkkLk
íku{Lkk ðå[u çkøkkz (yLku ði{LkMÞ) Lkk¾u Au. rLk:þtf, þiíkkLk {kLkðeLkku
¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au.
(54) ík{khku Ãkk÷Lknkh ík{Lku Mkkhe heíku òýu Au. òu íku RåAu íkku ík{khk
Ãkh ËÞk fhu yÚkðk òu RåAu íkku ík{Lku ÞkíkLkk ykÃku, yLku y{u ík{Lku íku{Lkk
sðkçkËkh çkLkkðeLku LkÚke {kufÕÞk. (55) yLku ík{khku Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku
òýu Au íku{ Lku, su ykfkþku{ kt Au yLku Ähíke{kt Au yLku y{u fux÷kf
ÃkÞøktçkhkuLku fux÷kf Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe Au yLku y{u ËkWËLku ‘Íçkqh’
(EþøkútÚk) ykÃke. (56) fnku fu íku{Lku Ãkkufkhku, su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ
WÃkkMÞ Mk{S ÷eÄk Au. íkuyku Lk ík{khkÚke fkuE {wMkeçkíkLku Ëqh fhðkLkku
yrÄfkh Ähkðu Au yLku Lk íkuyku íkuLku çkË÷e þfu Au. (57) su{Lku yk ÷kufku
Ãkkufkhu Au íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkwt Mkk{eÃÞ þkuÄu Au fu íku{ktÚke
fkuý MkkiÚke ðÄkhu Mk{eÃk ÚkE òÞ, yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
ËÞkLkk W{uËðkh Au, yLku íkuyku íkuLke ÞkíkLkkÚke zhu Au. ðkMíkð{kt íkkhk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke ÞkíkLkk Au s zhðkLke ðMíkw.
(58) yLku fkuE ðMíke yuðe LkÚke suLku y{u fÞk{ík Ãknu÷k Lkü Lk fheyu
yÚkðk fXkuh ÞkíkLkk Lk ykÃkeyu. yk ðkík økútÚk{kt ytrfík Au.
(59) yLku y{Lku rLkþkLkeyku {kuf÷íkkt Lk hkuõÞk, çkÕfu yu ðMíkwyu fu
yøkkWLkk ÷kufkuyu íkuLku ¾kuxe Xuhðe, yLku y{u Mk{qËLku Ÿxýe ykÃke íku{Lku
Mk{òððk {kxu. ÃkAe íku{ýu íkuLkk Ãkh yíÞk[kh fÞkuo, yLku rLkþkLkeyku y{u
fuð¤ zhkððk {kxu {kuf÷eyu Aeyu.
(60) yLku ßÞkhu y{u fÌkwt fu ík{khk Ãkk÷Lknkhu ÷kufkuLku ½uhk{kt ÷E
÷eÄk Au, yLku íkuyku yu ðíkoLk su y{u ík{Lku çkíkkÔÞwt, íku {kºk ÷kufkuLke Ãkheûkk
{kxu níkwt, yLku yu ð]ûkLku Ãký suLke fwykoLk{kt ®LkËk fhðk{kt ykðe Au, yLku
y{u íku{Lku zhkðeyu Aeyu, Ãkhtíkw íku{Lkku ytrík{ fûkkLkku rðÿkun ðÄíkku s sE
hÌkku Au.
(61) yLku ßÞkhu y{u Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu ykË{Lku rMksËku fhku, íkku
íku{ýu rMksËku fÞkuo, Ãkhtíkw Rçkr÷Mku Lk fÞkuo. íkuýu fÌkwt, nwt yuðk {kLkðeLku
rMksËku fhwt, suLku íkU {kxeÚke çkLkkÔÞku Au ? (62) íkuýu fÌkwt, shk òu, yk
{kýMk, suLku íkU {khk Ãkh MkL{kLk ykÃÞwt Au, òu íkwt {Lku fÞk{ík MkwÄe {nuík÷
ykÃku, íkku nwt Úkkuzk ÷kufku rMkðkÞ íkuLke ík{k{ MktíkkLkLku ¾kE sEþ.
(63) yÕ÷knu fÌkwt fu, ò, íku{ktÚke su Ãký íkkhku MkkÚke çkLÞku, íkku Lkfo
ík{khk MkkiLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku Au. (64) yLku íku{ktÚke suLkk Ãkh íkkhwt Mkk{ÚÞo
nkuÞ, íkku ÃkkuíkkLkk yðksÚke íku{Lkk fË{ W¾kze Ëu yLku íku{Lkk ÃkkuíkkLkk
ÃkkÞË¤ku yLku MkðkhkuLku [Zkðe ÷kð yLku íku{Lkk ÄLk yLku MktíkkLk{kt íku{Lkku
¼køkeËkh çkLke ò yLku íku{Lku ð[Lk ykÃk, yLku þiíkkLkLkwt ð[Lk íkku yuf Äkufk
rMkðkÞ çkeswt ftE LkÚke. (65) rLk:þtf, su {khku çktËku (¼õík) Au, íkuLkk Ãkh
íkkhwt fkuE òuh Lknª [k÷u yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh fk{ Ãkkh Ãkkzðk Ãkqhíkku Au.
(66) ík{khku hçk yu Au, su ík{khk {kxu Mk{wÿ{kt Lkkifk [÷kðu Au, suÚke
ík{u íkuLke f]Ãkk þkuÄku. rLk:þtf, íku ík{khk Ãkh {nuhçkkLk Au. (67) yLku
ßÞkhu Mk{wÿ{kt ík{khk Ãkh fkuE ykÃkr¥k ykðu Au, íkku ík{u yu WÃkkMÞkuLku
¼q÷e òyku Aku, su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhíkk níkk. ÃkAe ßÞkhu íku
ík{Lku s{eLk íkhV çk[kðe ÷u Au, íkku ík{u ÃkwLk: Vhe òyku Aku, yLku {kLkðe
yíÞtík f]íkÎLk Au.
(68) þwt ík{u íkuLkkÚke rLk®ùík ÚkE økÞk Aku fu yÕ÷kn ík{Lku s{eLk íkhV
÷kðeLku Ähíke{kt ÄMkkðe Ëu, yÚkðk ík{khk Ãkh ÃkÚÚkhku ðhMkkðLkkh yktÄe
{kuf÷e Ëu, ÃkAe ík{u fkuELku ÃkkuíkkLkku fkÞoMkkÄf Lk çkLkkðe þfku, (69) yÚkðk
ík{u íkuLkkÚke rLkzh çkLke økÞk Aku fu íku ík{Lku VheÚke Mk{wÿ{kt ÷E òÞ, ÃkAe
ík{khk Ãkh nðkLkwt ¼Þtfh íkkuVkLk {kuf÷e Ëu yLku ík{Lku ík{khk RLfkhLkk fkhýu
zqçkkze Ëu. ÃkAe ík{Lku íkuLkk Ãkh y{khku ÃkeAku fhLkkh Lk {¤e þfu.
(70) yLku y{u ykË{Lke MktíkkLkLku økkihð yLku «ríkck «ËkLk fhe yLku
y{u íku{Lku s{eLk yLku Mk{wÿ{kt Mkðkh fÞko yLku íku{Lku Ãkrðºk ðMíkwykuLke
hkuS ykÃke yLku y{u íku{Lku y{khkt ½ýk MksoLkku Ãkh ©ucíkk ykÃke.
(71) su rËðMku y{u Ëhuf Mk{wËkÞLku íkuLkk LkkÞfLke MkkÚku çkkuk÷ðeþwt.
çkMk, suLkwt f{o-Ãkºk íkuLkk s{ýk nkÚk{kt ykÃkðk{kt ykðþu, yu ÷kufku ÃkkuíkkLkwt
f{o-Ãkºk ðkt[þu yLku íku{Lkk MkkÚku MknusÃký yLÞkÞ fhðk{kt Lknª ykðu.
(72) yLku su ÔÞÂõík yk ËwrLkÞk{kt yktÄ¤ku hÌkku, íku Ãkh÷kuf{kt Ãký yktÄ¤ku
hnuþu yLku ¾qçk Ëqh Ãkzu÷ku nþu {køkoÚke.
(73) yLku LkSf níkwt fu yk ÷kufku ík{Lku Ãkheûkk{kt Lkk¾eLku íkuLkkÚke nxkðe
Ëu su y{u ík{khk Ãkh ðne («fkþLkk) fhu÷ Au, suÚke ík{u íkuLkk rMkðkÞ y{khk
MkkÚku yMkíÞ ðkíkLku òuzku yLku íÞkhu íkuyku ík{Lku ÃkkuíkkLkk r{ºk çkLkkðe ÷uíkk.
(74) yLku òu y{u ík{Lku yzøk Lk hkÏÞk nkuík, íkku Mkt¼ð níkwt fu ík{u íku{Lke
íkhV ftEf Íqfe Ãkzku. (75) ÃkAe y{u ík{Lku SðLk yLku {]íÞw çktLkuLke çk{ýe
(ÞkíkLkk) [¾kzíkk. íÞkhçkkË ík{Lku y{khk Mkk{u ÃkkuíkkLkku fkuE {ËËøkkh
Lk {¤íkku.
(76) yLku yk ÷kufku yk ¼qr{Úke ík{khk fË{ W¾kzðk ÷køÞk níkk,
suÚke ík{Lku íkuLkkÚke çknkh fkZu, yLku òu ykðwt Úkíkwt íkku ík{khk ÃkAe íkuyku Ãký
¾qçk Úkkuze ðkh hkufkE þfíkk, (77) su{ fu yu EþËqíkku rðþu y{khe heík
hne Au su{Lku y{u ík{khkÚke yøkkW {kufÕÞk níkk yLku ík{u y{khe heík{kt
ÃkrhðíkoLk Lknª swyku.
(78) Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku MkqÞo zqçÞk ÃkAeÚke hkíkLkk ytÄfkh MkwÄe,
yLku rðþu»kYÃku ‘V@’ (ÃkhkuZ)Lkwt ÃkXLk. rLk:þtf, ‘V@’Lkwt (fwykoLk) ÃkXLk
þw¼ nkuÞ Au.
(79) yLku hkºku ‘íknßswË’ (ÃkhkuZ Ãknu÷kLke Lk{kÍ) ÃkZku, yk ‘LkV÷’
(yrLkðkÞo WÃkhktíkLke yiÂåAf Lk{kÍ) Au ík{khk {kxu. ykþk Au fu ík{khku
«¼w-Ãkk÷Lknkh ík{Lku «þtrMkík MÚkkLk Ãkh Q¼k fhu.
(80) yLku fnku fu nu {khk {kr÷f ! {Lku Ëk¾÷ fhu íkku MkíÞLke MkkÚku
Ëk¾÷ fhsu yLku {Lku çknkh fkZu íkku MkíÞLke MkkÚku, yLku {Lku ÃkkuíkkLke ÃkkMkuÚke
{ËËøkkh þÂõík «ËkLk fh, (81) yLku fnku fu MkíÞ ykðe økÞwt yLku yMkíÞ
Lkkþ ÃkkBÞwt. rLk:MktËun yMkíÞ íkku Lkkþ Ãkk{ðkLkwt s níkwt.
(82) yLku y{u fwykoLk{ktÚke yðíkrhík fheyu Aeyu, su{kt rþVk (hkuøk-
rLkðkhý) yLku ËÞk Au E{kLkðk¤kyku {kxu, yLku yíÞk[kheyku {kxu íkuLkkÚke
LkwfMkkLk rMkðkÞ çkeswt ftE LkÚke ðÄíkwt.
(83) yLku {kLkðe Ãkh y{u ßÞkhu WÃkfkh fheyu Aeyu, íkku íku
yðøkýLkk fhu Au yLku ÃkeX Vuhðe ÷u Au, yLku ßÞkhu íkuLku íkf÷eV ÃknkU[u Au,
íkku íku rLkhkþ ÚkE òÞ Au. (84) fnku fu Ëhuf ÃkkuíkkLke ÃkØrík Ãkh y{÷ fhe
hÌkku Au. nðu ík{khku {kr÷f s Mkkhe heíku òýu Au fu fkuý ðÄkhu MkeÄk {køko
Ãkh Au.
(85) yLku íku ík{Lku ‘Yn’ (ykí{k) rðþu ÃkqAu Au. fnku fu ‘Yn’ {khk
«¼w-Ãkk÷LknkhLke yk¿kkÚke Au, yLku ík{Lku ½ýwt ykuAwt ¿kkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt
Au.
(86) yLku òu y{u RåAeyu, íkku yu çkÄwt s ík{khkÚke AeLkðe ÷Eyu,
su y{u ðneLkk {kæÞ{Úke ík{Lku «ËkLk fÞwO Au. ÃkAe ík{u íkuLkk {kxu y{khk
Mkk{u fkuE rn{kÞíke Lknª {u¤ðe þfku. (87) Ãkhtíkw yk fuð¤ ík{khk
Ãkk÷LknkhLke ËÞk Au. rLk:þtf, ík{khk WÃkh íkuLke {kuxe f]Ãkk Au. (88) fnku
fu òu ík{k{ {Lkw»Þku yLku rsÒkkík yufºk ÚkE òÞ fu ykðwt fwykoLk çkLkkðeLku
÷kðu, íkku Ãký íkuyku íkuLkk Mk{kLk Lknª ÷kðe þfu, [knu íkuyku yuf-çkeòLkk
{ËËøkkh çkLke òÞ.
(89) yLku y{u ÷kufku {kxu yk fwykoLk{kt Ëhuf «fkhLkk rð»kÞkuLku swËe-
swËe heíku ðýoÔÞk Au, íku{ Aíkkt {kuxk¼køkLkk ÷kufku RLfkh Ãkh s Ëwhkøkúne
hÌkk. (90) yLku íkuyku fnu Au fu y{u fËkrÃk ík{khk Ãkh E{kLk Lknª ÷kðeyu,
ßÞkt MkwÄe ík{u y{khk {kxu s{eLk{ktÚke fkuE Íhýwt Lk ðnkðe Ëku (91) yÚkðk
ík{khk ÃkkMku ¾sqhku yLku ÿkûkLkku fkuE çkkøk ÚkE òÞ, ÃkAe ík{u yk çkkøkLkk
ðå[u ½ýeçkÄe Lknuhku ðnkðe Ëku (92) yÚkðk su{ fu ík{u fnku Aku, y{khk
Ãkh ykfkþ{ktÚke xwfzkyku Ãkkze Ëku yÚkðk yÕ÷kn yLku Vrh~íkkykuLku ÷kðeLku
y{khk Mkk{u Q¼k fhe Ëku, (93) yÚkðk ík{khk ÃkkMku MkkuLkkLkwt fkuE ½h ÚkE
òÞ yÚkðk ík{u ykfkþ Ãkh [Ze òyku, yLku y{u ík{khk [ZðkLku Ãký Lknª
{kLkeyu, ßÞkt MkwÄe ík{u íÞktÚke y{khk Ãkh fkuE ÃkwMíkf Lk Wíkkhe Ëku suLku
y{u ðkt[eyu. fnku fu {khku Ãkk÷Lknkh Ãkrðºk Au. nwt íkku {kºk yuf {Lkw»Þ
Awt, yÕ÷knLkku EþËqík.
(94) yLku ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku {køkoËþoLk ykðe økÞwt, íkku íku{Lku E{kLk
÷kððkÚke íkuLkk rMkðkÞ yLÞ fkuE ðMíkw yðhkuÄYÃk Lk çkLke fu íku{ýu fÌkwt fu
þwt yÕ÷knu {Lkw»ÞLku EþËqík çkLkkðeLku {kufÕÞku Au ? (95) fnku fu òu Ähíke{kt
Vrh~íkkyku nkuík fu íku{kt [k÷íkk-Vhíkk, íkku y÷çk¥k y{u íku{Lkk Ãkh
ykfkþÚke Vrh~íkkykuLku EþËqík çkLkkðeLku {kuf÷íkk. (96) fnku fu yÕ÷kn
{khk yLku ík{khk ðå[u Mkkûke {kxu Ãkqhíkku Au. rLk:þtf, íku ÃkkuíkkLkk çktËkykuLku
òýðkðk¤ku, òuðkðk¤ku Au.
(97) yÕ÷kn suLku {køko çkíkkðu yu s {køko Ãkk{ðkðk¤ku Au, yLku suLku
íku ÃkÚk¼úü fhe Ëu, íkku ík{u íku{Lkk {kxu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuELku {ËËøkkh Lknª
swyku, yLku y{u fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lku íku{Lkk {kuZkÚke ŸÄk yLku økqtøkk
yLku çknuhk yufºk fheþwt. íku{Lkwt Xufkýwt Lkfo Au. ßÞkhu íkuLke ykøk Äe{e Úkþu,
y{u íkuLku ðÄkhu ¼zfkðe ËEþwt. (98) yk Au íku{Lkku çkË÷ku yu fkhýu fu íku{ýu
y{khe rLkþkLkeykuLkku RLfkh fÞkuo, yLku fÌkwt fu ßÞkhu y{u nkzfkt yLku {kxe
çkLke sEþwt, íkku þwt y{Lku LkðuMkhÚke ÃkuËk fheLku WXkððk{kt ykðþu ?
(99) þwt yu ÷kufkuyu òuÞwt LkÚke fu su yÕ÷knu ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk
fÞko, þwt íku íkuLkk Ãkh Mk{Úko Au fu íku{Lkk suðk VheÚke ÃkuËk fhe Ëu yLku íkuýu
íku{Lkk {kxu yuf {wÆík rLkrùík fhe hk¾e Au. íku{kt fkuE MktËun LkÚke. ykLkk
Ãkh yu yíÞk[khe ÷kufku RLfkh fÞko ðøkh Lk hÌkk.
(100) fnku fu òu ík{u ÷ku f ku {khk «¼w - Ãkk÷LknkhLke ËÞkLkk
¾òLkkykuLkk {kr÷f nkuík, íkku yk ÂMÚkrík{kt ík{u ¾[o ÚkE sðkLke ykþtfkÚke
yð~Þ nkÚk hkufe ÷uíkk yLku {Lkw»Þ yíÞtík Mktfwr[ík rË÷Lkku Au.
(101) yLku y{u {qMkkLku MÃkü rLkþkLkeyku ykÃke, íkku çkLke RMkhkE÷Úke
ÃkqAe ÷ku, ßÞkhu fu íku íku{Lkk ÃkkMku ykÔÞku, íkku rVhykiLku íkuLku fÌkwt fu nu {qMkk !
{khk rð[khÚke íkku yð~Þ ík{khk Ãkh fkuEyu òËq fhe ËeÄwt Au.
(102) {qMkkyu fÌkwt fu íkwt Mkkhe heíku òýu Au fu ykLku ykfkþku yLku ÄhíkeLkk
«¼w-Ãkk÷Lknkhu s Wíkkhu÷ Au, ykt¾ku ¾ku÷e Ëuðk {kxu yLku {khku rð[kh Au
fu nu rVhykiLk ! íkwt yð~Þ Lkü ÚkE sðkðk¤ku {kýMk Au. (103) ÃkAe
rVhykiLku RåAâwt fu íku{Lku yk ¼qr{{ktÚke W¾kze Ëu. çkMk, y{u íkuLku yLku suyku
íkuLkk MkkÚku níkk MkkiLku zqçkkze ËeÄk. (104) yLku y{u çkLke RMkhkE÷Lku fÌkwt
fu ík{u (yk) ¼qr{{kt hnku. ÃkAe ßÞkhu Ãkh÷kufLkwt ð[Lk (Ãkqhwt Úkðk) ykðe
sþu íkku y{u ík{Lku MkkiLku yufºk fheLku ÷kðeþwt.
(105) yLku y{u fwykoLkLku MkíÞLke MkkÚku yðíkrhík fhu÷ Au yLku íku
MkíÞLke MkkÚku s yðíkrhík ÚkÞwt Au, yLku y{u ík{Lku fuð¤ ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh
Ãkkhk-15 [311] Mkqh: y÷-fnTV (18)
yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku {kufÕÞk Au. (106) yLku y{u fwykoLkLku Úkkuzwt-Úkkuzwt
fheLku yðíkrhík fÞwO, suÚke ík{u íkuLku ÷kufkuLke Mkk{u Úkku¼e-Úkku¼eLku ÃkZku, yLku
íkuLku y{u («MktøkkuÃkkík) ¢{þ: yðíkrhík fÞwO Au.
(107) fnku fu ík{u ykLkk Ãkh E{kLk ÷kðku fu E{kLk Lk ÷kðku, yu ÷kufku
su{Lku ykLkkÚke Ãknu÷k ¿kkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt, ßÞkhu íku íku{Lkk Mkk{u
ÃkZðk{kt ykðu Au, íkku íkuyku ŸÄk {kuZu rMksËk{kt Ãkze òÞ Au. (108) yLku
fnu Au fu y{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Ãkrðºk Au. rLk:þtf, y{khk hçkLkwt
ð[Lk yð~Þ Ãkqhwt ÚkkÞ Au. (109) yLku íkuyku ŸÄk {kuZu hzíkkt-hzíkkt Ãkze
òÞ Au yLku fwykoLk íku{Lke rðLk{úíkkLku ykuh ðÄkhe Ëu Au.
(110) fnku fu [knu yÕ÷kn fneLku Ãkkufkhku fu ‘hn{kLk’ (Ãkh{T ËÞk¤w)
fneLku Ãkkufkhku, íkuLkk {kxu çkÄk Mkkhk Lkk{ku Au, yLku ík{u ÃkkuíkkLke Lk{kÍku Lk
Ÿ[k yðksÚke ÃkZku yLku Lk íkÆLk [wÃkfu-[wÃkfu ÃkZku, yLku çktLkuLkk ËhBÞkLkLke
heík yÃkLkkðku. (111) yLku fnku fu ík{k{ ¾qçkeyku yLku «þtMkk yu yÕ÷kn
{kxu Au, su Lk MktíkkLk hk¾u Au yLku Lk çkkËþkne{kt fkuE íkuLkku ¼køkeËkh Au,
yLku Lk yMkk{ÚÞoLkk fkhýu íkuLkku fkuE {ËËøkkh Au, yLku ík{u íkuLke {nkLkíkkLkwt
Ãkw»f¤ ðýoLk fhku.
–•–
18. Mkqh: y÷-fnTV
(1) «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, suýu ÃkkuíkkLkk çktËk Ãkh økútÚk yðíkrhík
fÞkuo, yLku íku{kt fkuE rðf]rík Lk hk¾e, (2) íkÆLk çkhkçkh, suÚke íku yÕ÷kn
íkhVÚke yuf fXkuh ÞkíkLkkÚke MkkðÄkLk fhe Ëu, yLku E{kLkðk¤kykuLku
¾wþ¾çkh ykÃke Ëu, suyku MkËTfkÞkuo fhu Au fu íku{Lkk {kxu Mkkhku çkË÷ku Au.
(3) íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu, (4) yLku yu ÷kufkuLku zhkðe Ëu, suyku fnu Au
fu yÕ÷knu Ãkwºk çkLkkÔÞku Au. (5) íku{Lku yu ðkíkLkwt fkuE ¿kkLk LkÚke yLku Lk
íku{Lkk ÃkqðoòuLku. yk yíÞtík ¼khu ðkík Au, su íku{Lkk {kuZk{ktÚke Lkef¤e
hne Au. íkuyku {kºk sqX çkku÷u Au.
(6) fËk[ ík{u íku{Lkk {kxu Ëw:¾Úke ÃkkuíkkLku Lkü fhe Lkk¾þku, òu íkuyku
yk ðkík Ãkh E{kLk Lk ÷kðu. (7) su ftE Ähíke Ãkh Au íkuLku y{u ÄhíkeLke þku¼k
çkLkkðu÷ Au, suÚke y{u ÷kufkuLke Ãkheûkk fheyu fu íku{kt fkuý Mkkhk fkÞkuo
fhðkðk¤ku Au. (8) yLku y{u ÄhíkeLke ík{k{ ðMíkwykuLku yuf MkÃkkx {uËkLk
çkLkkðe ËEþwt.
(9) þwt ík{u rð[khku Aku fu ‘fnV’ (økwVk) yLku ‘hfe{’ (rþ÷k÷u¾)ðk¤k
y{khe rLkþkLkeyku{ktÚke ¾qçk rðr[ºk rLkþkLke níkk ? (10) ßÞkhu yk
LkðÞwðkLkkuyu økwVk{kt þhý ÷eÄwt. ÃkAe íku{ýu fÌkwt fu nu y{khk {kr÷f !
y{Lku íkkhk ÃkkMkuÚke ËÞk «ËkLk fh yLku y{khk {k{÷kLku ÞkuøÞ fhe Ëu.
(11) çkMk, y{u økwVk{kt íku{Lkk fkLkku Ãkh ð»kkuoð»ko MkwÄe (Ÿ½Lkwt ykðhý)
Lkk¾e ËeÄwt. (12) ÃkAe y{u íku{Lku WXkÔÞk, suÚke y{u òýeyu fu çktLku
sqÚkku{ktÚke fkuý hkufkýLkk Mk{Þøkk¤kLke Mkk[e-Mkk[e økýíkhe fhu Au.
(13) y{u ík{Lku íku{Lkwt Mkk[wt ð]¥kktík çkíkkðeyu Aeyu. íkuyku Úkkuzkf
LkðÞwðkLkku níkk, suyku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Ãkh E{kLk ÷kÔÞk
yLku y{u íku{Lkk {køkoËþoLk{kt ðÄkhu WÒkrík çkûke. (14) yLku y{u íku{Lkk
ÓËÞkuLku áZ fhe ËeÄk, ßÞkhu fu íkuyku WXâk yLku fÌkwt fu y{khku hçk yu s
Au, su ykfkþku yLku ÄhíkeLkku hçk Au. y{u íkuLkk rMkðkÞ fkuE çkeò WÃkkMÞLku
Lknª Ãkkufkheyu. òu ykÃkýu ykðwt fheyu, íkku ykÃkýu ¾qçk yLkwr[ík ðkík
fheþwt. (15) yk ykÃkýe òríkLkk ÷kufkuyu íkuLkk rMkðkÞ çkeò WÃkkMÞku
çkLkkðe hkÏÞk Au. yk ÷kufku íku{Lkk rðþu MÃkü Ë÷e÷ fu{ LkÚke ÷kðíkk ?
ÃkAe yu ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu yíÞk[khe çkeòu fkuý nþu, su yÕ÷kn Ãkh sqX ½zu ?
(16) yLku ßÞkhu ík{u yu ÷kufkuÚke y÷øk ÚkE økÞk Aku yLku íku{Lkk
WÃkkMÞkuÚke, su{Lke íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMkLkk fhu Au, íkku nðu [k÷eLku
økwVk{kt þhý ÷ku, ík{khku Ãkk÷Lknkh ík{khk WÃkh ÃkkuíkkLke ËÞk Vu÷kðþu,
yLku ík{khk fk{ku {kxu MkkÄLk-Mkk{økúe WÃk÷çÄ fhþu.
(17) yLku ík{u MkqÞoLku òuíkk fu ßÞkhu íku Qøku Au, íkku íku{Lke økwVkÚke s{ýe
çkksw çk[u÷ku hnu Au yLku ßÞkhu yMík ÚkkÞ Au íkku íku{LkkÚke zkçke çkksw fíkhkE
òÞ Au yLku íkuyku økwVkLke ytËh yuf rðþk¤ søÞk{kt Au. yk yÕ÷knLke
rLkþkLkeyku{ktÚke Au. suLku yÕ÷kn {køkoËþoLk ykÃku, yu s {køkoËþoLk
Ãkk{ðkðk¤ku Au yLku suLku yÕ÷kn ÃkÚk¼úü fhe Ëu, íkku ík{u íkuLkk {kxu fkuE
{ËËøkkh {køko çkíkkððk {kxu Lknª {u¤ðe þfku.
(18) yLku ík{u íku{Lku òuELku yu{ Mk{síkk fu íkuyku òøke hÌkk Au, òu
fu íkuyku MkqE hÌkk níkk. y{u íku{Lku s{ýe yLku zkçke çkksw Ãkz¾kt çkË÷kðíkk
hnuíkk níkk yLku íku{Lkku fqíkhku økwVkLkk {kuZk Ãkh çktLku nkÚk Vu÷kðeLku çkuMÞku
níkku. òu ík{u íku{Lku Íkt¾eLku òuíkk íkku íku{LkkÚke ÃkeX VuhðeLku ¼køke síkk yLku
ík{khk ytËh íku{Lkku ¼Þ ÔÞkÃke síkku.
(19) yLku yu s heíku y{u íku{Lku søkkzâk, suÚke íkuyku ÃkhMÃkh ÃkqAÃkhA
fhu. íku{ktÚke yuf fnuðkðk¤kyu fÌkwt, ík{u fux÷e ðkh ynª hkufkÞk ? íku{ýu
fÌkwt fu ykÃkýu yuf rËðMk yÚkðk yuf rËðMkÚke Ãký ykuAk hkufkÞk nkuEþwt.
íkuyku çkkuÕÞk fu yÕ÷kn s ðÄkhu Mkkhwt ¿kkLk Ähkðu Au fu ík{u fux÷e ðkh ynª
hÌkk. nðu, ykÃkýk{ktÚke fkuELku yk [ktËeLkku rMk¬ku ykÃkeLku þnuh {kuf÷ku.
ÃkAe íku swyu fu Ãkrðºk ¼kusLk õÞkt {¤u Au, yLku ík{khk {kxu yk{ktÚke ftEf
¾kðkLkwt ÷E ykðu, yLku íku MkkðÄkLkeÚke òÞ yLku fkuELku ík{khe òýfkhe
Lk Úkðk Ëu. (20) òu íku{Lku ík{khe òý ÚkE sþu íkku ík{Lku ÃkÚÚkhkuÚke {khe
Lkk¾þu yÚkðk ík{Lku ÃkkuíkkLkk Ä{o{kt ÃkkAk Vuhðe ÷uþu yLku ÃkAe ík{u õÞkhuÞ
MkV¤íkk Lknª Ãkk{e þfku.
(21) yLku yk heíku y{u íku{Lkk rðþu ÷kufkuLku {krníkøkkh fhe ËeÄk,
suÚke òýe ÷u fu yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au yLku yu fu fÞk{ík{kt fkuE MktËun
LkÚke. ßÞkhu ÷kufku ÃkhMÃkh íku{Lkk {k{÷k{kt Í½ze hÌkk níkk, ÃkAe fnuðk
÷køÞk fu íku{Lke økwVk Ãkh yuf R{khík çkLkkðe Ëku. íku{Lkku Ãkk÷Lknkh íku{Lku
çkhkçkh òýu Au. su ÷kufkuyu íku{Lkk {k{÷k{kt ð[oMð «kó fhe ÷eÄwt íku{ýu
fÌkwt fu y{u íku{Lke økwVk Ãkh yuf WÃkkMkLkk-øk]n çkLkkðeþwt.
(22) fux÷kf ÷kufku fnuþu fu íkuyku ºký níkk, yLku [kuÚkku íku{Lkku fqíkhku
níkku, yLku fux÷kf ÷kufku fnuþu fu íkuyku Ãkkt[ níkk yLku Aêku íku{Lkku fqíkhku
níkku, yk ÷kufku fkuE íkÃkkMk fÞko ðøkh ðkík fne hÌkk Au, yLku fux÷kf ÷kufku
fnuþu fu íkuyku Mkkík níkk yLku ykX{ku íku{Lkku fqíkhku níkku. fnku fu {khku
Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku òýu Au fu íkuyku fux÷k níkk. Úkkuzkf s ÷kufku íku{Lku òýu
Au. íkuÚke ík{u WÃkhAÕ÷e ðkíkÚke ðÄkhu íku{Lkk {k{÷k{kt [[ko Lk fhku yLku
Lk íku{Lkk rðþu yu{Lkk{ktÚke fkuELku ÃkqAku.
(23) yLku ík{u fkuE fkÞo MktçktÄu yu{ Lk fnku fu ykLku fk÷u fheþ,
(24) çkÕfu yu fu yÕ÷kn RåAu, yLku ßÞkhu ík{u ¼q÷e òyku, íkku ÃkkuíkkLkk
Ãkk÷LknkhLku ÞkË fhku, yLku fnku fu ykþk Au fu {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh {Lku
¼÷kELkku ykLkkÚke ðÄkhu LkSfLkku {køko çkíkkðe Ëu.
(25) yLku yu ÷kufku ÃkkuíkkLke økwVk{kt ºkýMkku ð»ko hÌkk (fux÷kf ÷kufku
{wÆíkLke økýíkhe{kt) çkeò Lkð ð»ko ðÄe økÞk Au. (26) fnku fu yÕ÷kn
íku{Lkk hnuðkLke {wÆíkLku ðÄkhu òýu Au. ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt yá~Þ yLku
Ãkhkuûk íkuLkk ¿kkLk{kt Au. fux÷ku Mkkhku Au íku òuðkðk¤ku yLku Mkkt¼¤Lkkh !
yÕ÷kn rMkðkÞ íku{Lkku fkuE {ËËøkkh LkÚke yLku Lk yÕ÷kn fkuELku ÃkkuíkkLkk
yrÄfkh{kt Mkk{u÷ fhu Au.
(27) yLku ík{khk Ãkk÷LknkhLkku su økútÚk ík{khk Ãkh yðíkrhík fhðk{kt
ykðe hÌkku Au, íkuLku Mkt¼¤kðku, yÕ÷knLke ðkíkkuLku fkuE çkË÷Lkkh LkÚke, yLku
íkuLkk rMkðkÞ ík{u fkuE þhý Ãkk{e þfíkk LkÚke. (28) yLku ÃkkuíkkLku yu ÷kufkuLke
MkkÚku s{kðe hk¾ku, suyku Mkðkh-Mkkts ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhu
Au, íkuyku íkuLke «MkÒkíkkLkk yr¼÷k»ke Au, yLku ík{khe ykt¾ku ËwrLkÞkLkk
SðLkLke þku¼k {kxu íku{LkkÚke nxðk Lk Ãkk{u, yLku ík{u yuðk ÔÞÂõíkLkwt fnuðwt
Lk {kLkku suLkk ÓËÞLku y{u y{khk M{hýÚke økkVu÷ fhe ËeÄwt Au, yLku íku
ÃkkuíkkLke {LkuåAk Ãkh [k÷u Au yLku íkuLkku {k{÷ku Mke{k ðxkðe økÞku Au.
(29) yLku fnku fu yk MkíÞ Au ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke, íkuÚke su ÔÞÂõík
RåAu íkuLku {kLku yLku su ÔÞÂõík RåAu Lk {kLku. y{u yíÞk[kheyku {kxu yuðe
ykøk íkiÞkh fhe hk¾e Au suLke ßðk¤kyku íku{Lku ÃkkuíkkLkk ½uhk{kt ÷E ÷uþu,
yLku òu íkuyku Ãkkýe {kxu {ktøk fhþu, íkku íku{Lke {ktøkýe yuðk ÃkkýeÚke Ãkqhe
fhðk{kt ykðþu, su ff¤u÷k íku÷ suðwt nþu. íku [nuhkLku þufe Lkk¾þu. fux÷wt
¾hkçk Ãkkýe nþu yLku fuðwt ¾hkçk Xufkýwt !
(30) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkku y{u
ykðk ÷kufkuLkku çkË÷ku ÔÞÚko Lknª fheyu. (31) suyku Mkkhe heíku fk{ fhu,
íku{Lkk {kxu þkïík hnuðkðk¤kt çkkøk Au, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu, íÞkt
íku{Lku Mkwðýo ftøkLk Ãknuhkððk{kt ykðþu, yLku íkuyku Íeýk-Ãkkík¤kt fe{íke
÷e÷k huþ{Lkk Ãkkuþkf Ãknuhþu, ®MknkMkLk Ãkh xuf ÷økkðeLku, fuðku MkwtËh çkË÷ku
Au yLku fuðe MkwtËh søÞk !
(32) ík{u íku{Lkk Mkk{u yuf WËknhý hsq fhku. çku {kýMkku níkk. íku{ktÚke
yufLku y{u ÿkûkLkk çku çkøke[k ykÃÞk, yLku íkuLkk [kuíkhV ¾sqhLkk ð]ûkkuLkwt
ðíkwo¤ çkLkkÔÞwt yLku çktLkuLkk ðå[u ¾uíke {qfe ËeÄe. (33) çktLku çkøke[k ÃkkuíkkLkk
ÃkqhuÃkqhkt V¤ ÷kÔÞk, íku{kt fkuE ½xkzku Lk fÞkuo, yLku çktLku çkøke[kykuLke ðå[u
y{u Lknuh ðnkðe ËeÄe. (34) yLku íkuLku ¾qçk Ãkkf {éÞku, íkku íkuýu ÃkkuíkkLkk
MkkÚkeLkk MkkÚku ðkík fhíkkt fÌkwt fu nwt íkkhkÚke ÄLk{kt ðÄkhu Awt yLku MktÏÞk{kt
Ãký ðÄkhu þÂõíkþk¤e Awt. (35) íku ÃkkuíkkLkk çkøke[k{kt Ëk¾÷ ÚkÞku yLku
íku MðÞt ÃkkuíkkLkk Ãkh yíÞk[kh fhe hÌkku níkku. íkuýu fÌkwt fu nwt LkÚke Mk{síkku
fu yk õÞkhuÞ Lkü Úkþu (36) yLku LkÚke Mk{síkku fu fÞk{ík õÞkhuÞ ykðþu,
yLku òu {Lku {khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMku ÃkkAku ÷E sðk{kt ykðþu, íkku
yð~Þ ykLkkÚke ðÄkhu Mkkhe søÞk {Lku {¤þu.
(37) íkuLkk MkkÚkeyu ðkík fhíkkt fÌkwt, þwt ík{u yu nMíkeLkku RLfkh fhe
hÌkk Aku, suýu ík{Lku {kxeÚke çkLkkÔÞk, ÃkAe ÃkkýeLkk yuf xeÃkkÚke. ÃkAe
ík{Lku yk¾ku {kýMk çkLkkðe ËeÄk. (38) Ãkhtíkw {khku Ãkk÷Lknkh íkku yu s
yÕ÷kn Au yLku nwt {khk Ãkk÷LknkhLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh LkÚke Xhkðíkku.
(39) yLku ßÞkhu ík{u ík{khk çkøke[k{kt Ëk¾÷ ÚkÞk, íkku ík{u fu{ Lk fÌkwt fu
su yÕ÷kn RåAu Au yu s ÚkkÞ Au, yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE{kt Mkk{ÚÞo LkÚke.
òu ík{u swyku Aku fu nwt ÄLk yLku MktíkkLk{kt ík{khkÚke rLkBLk (fkurxLkku) Awt,
(40) íkku ykþk Au fu {khku Ãkk÷Lknkh {Lku ík{khk çkøke[kÚke W¥k{ çkøke[ku
ykÃke Ëu, yLku ík{khk çkøke[k Ãkh ykfkþ{ktÚke fkuE ykÃkr¥k {kuf÷e Ëu,
suLkkÚke yu çkøke[ku MkÃkkx {uËkLk ÚkELku hne òÞ, (41) yÚkðk íkuLkwt Ãkkýe
MkqfkE òÞ, ÃkAe ík{u íkuLku fkuEÃký heíku Lk {u¤ðe þfku.
(42) yLku íkuLkk Ãkkf Ãkh ykÃkr¥k ykðe, íkku su ftE íkuýu íkuLkk Ãkh ¾[o
fÞkuo níkku, íkuLkk Ãkh íku nkÚk {Mk¤íkku hne økÞku, yLku íku çkøke[ku ÃkkuíkkLkk
{ktzðkyku Ãkh ŸÄku Ãkzu÷ku níkku, yLku íku fnuðk ÷køÞku fu yhu yVMkkuMk ! nwt
{khk Ãkk÷LknkhLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh Lk Xhkðíkku, (43) yLku íkuLkk ÃkkMku
fkuE sÚÚkku Lknkuíkku, su yÕ÷kn rMkðkÞ íkuuLke {ËË fhíkku yLku Lk íku MðÞt çkË÷ku
÷uðkðk¤ku çkLke þõÞku. (44) ynª Mkðo yrÄfkh fuð¤ MkíÞ yÕ÷knLkku
Au. íku MkkiÚke W¥k{ çkË÷ku yLku MkkiÚke W¥k{ Ãkrhýk{ ykÃkLkkh Au.
(45) yLku íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLkLkwt áüktík Mk{òðku. su{ fu Ãkkýe,
suLku y{u ykfkþ{ktÚke WíkkÞwO. ÃkAe íkuLkkÚke s{eLkLke ðLkMÃkrík ¾qçk ½e[
ÚkE økE. ÃkAe íku ¼qMkwt-¼qMkwt çkLke økE, suLku nðkyku Wzkðíke Vhu Au, yLku
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo ÄhkðLkkh Au. (46) ÄLk yLku MktíkkLk ËwrLkÞkLkk
SðLkLke þku¼k Au, yLku çkkfe hnuðkðk¤e Lkufeyku (MkËTfkÞkuo) ík{khk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke LkSf ÃkwÛÞ (Mkðkçk)Lke nurMkÞíku W¥k{ Au.
(47) yLku su rËðMku y{u ÃknkzkuLku [÷kðeþwt, yLku ík{u òuþku ÄhíkeLku
íkÆLk LkøLk, yLku y{u yu MkkiLku yufºk fheþwt. ÃkAe y{u íku{ktÚke fkuELku Lknª
Akuzeyu. (48) yLku Mkki ÷kufkuLku íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLke Mkk{u fíkkhçkØ hsq
fhðk{kt ykðþu. ík{u y{khk ÃkkMku ykðe økÞk, su heíku y{u ík{Lku Ãknu÷e
ðkh ÃkuËk fÞko níkk, çkÕfu ík{u yuðe fÕÃkLkk fhe níke fu y{u ík{khk {kxu
fkuE ð[LkLkku Mk{Þ rLkrùík Lknª fheyu.
(49) yLku hrsMxh {qfðk{kt ykðþu, íkku ík{u økwLkuøkkhkuLku òuþku fu íku{kt
su ftE Au íkuLkkÚke zhíkk nþu yLku fnuþu fu nkÞ Ëw¼koøÞ ! fuðwt Au yk ÃkwMíkf fu
íkuýu Lk fkuE LkkLke ðkík LkkUÄðkÚke Akuze Au yLku Lk fkuE {kuxe ðkík ! yLku su
ftE íku{ýu fÞwO Au íku çkÄwt s Mkk{u òuþu, yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh fkuELkk Ãkh
yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª fhu.
(50) yLku ßÞkhu y{u Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu ykË{Lku rMksËku fhku, íkku
íku{ýu rMksËku fÞkuo, Ãkhtíkw Rçkr÷Mku rMksËku Lk fÞkuo. íku rsÒkkík{ktÚke níkku.
íkuÚke íkuýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk ykËuþLke yð¿kk fhe. nðu þwt ík{u íkuLku
yLku íkuLke MktíkkLkLku {khk rMkðkÞ ÃkkuíkkLkk r{ºk çkLkkðku Aku, òu fu íkuyku ík{khk
Ëw~{Lkku Au ? yk yíÞk[kheyku {kxu ¾qçk ¾hkçk çkË÷ku Au. (51) {U íku{Lku
Lk ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk fhíke ð¾íku çkku÷kÔÞk yLku Lk MðÞt íku{Lku ÃkuËk
fhíke ð¾íku çkku÷kÔÞk, yLku nwt yuðku LkÚke fu ÃkÚk¼úü fhLkkhkykuLku {khk
{ËËøkkh çkLkkðwt.
(52) yLku su rËðMku yÕ÷kn fnuþu fu su{Lku ík{u {khk ¼køkeËkhku
Mk{síkk níkk íku{Lku Ãkkufkhku. íkuÚke íkuyku íku{Lku Ãkkufkhþu, Ãkhtíkw íkuyku íku{Lku
fkuE sðkçk Lknª ykÃku, yLku y{u íku{Lkk ðå[u (ði{LkMÞLke) ykz Q¼e fhe
ËEþwt, (53) yLku økwLkuøkkh ÷kufku ykøkLku òuþu yLku Mk{S ÷uþu fu íkuyku íku{kt
ÃkzðkLkk Au yLku íkuyku íkuLkkÚke çk[ðkLkku fkuE {køko Lknª Ãkk{u.
(54) yLku y{u yk fwykoLk{kt ÷kufkuLkk {køkoËþoLk {kxu Ëhuf «fkhLkk
áüktíkku ðýoÔÞk Au yLku {Lkw»Þ MkkiÚke ðÄkhu Í½zk¤w Au, (55) yLku ÷kufkuLku,
yu ÃkAe fu íku{Lku {køkoËþoLk ÃknkU[e [qõÞwt, E{kLk ÷kððkÚke yLku ÃkkuíkkLkk
Ãkk÷LknkhLke çkrûkMk {ktøkðkÚke LkÚke hkuõÞk, Ãkhtíkw yu ðMíkwyu fu yøkkWLkk
÷kufkuLkku {k{÷ku Ãký íku{Lkk Mkk{u «økx ÚkE òÞ, yÚkðk ÞkíkLkk íku{Lkk Mkk{u
ykðeLku Q¼e hne òÞ.
(56) yLku EþËqíkkuLku y{u fuð¤ ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh yLku zhkðLkkh
çkLkkðeLku {kuf÷eyu Aeyu, yLku RLfkh fhLkkhk ÷kufku yMkíÞLke ðkíkku ÷ELku
sqXku Í½zku fhu Au, suÚke íkuLkk ðzu MkíÞLku Lke[wt fhe Ëu yLku íku{ýu {khe
rLkþkLkeykuLku yLku su [uíkðýeyku ykÃkðk{kt ykðe níke íkuLku {òf çkLkkðe
÷eÄe. (57) yuLkkÚke {kuxku yíÞk[khe fkuý nþu, suLku íkuLkk Ãkk÷LknkhLke
ykÞíkku îkhk yLkwM{hý fhkððk{kt ykðu, íkku íku íkuLkkÚke {kuZwt Vuhðe ÷u yLku
ÃkkuíkkLkk nkÚku fhu÷k fkÞkuoLku ¼q÷e òÞ. y{u íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh ykðhý Lkk¾e
ËeÄwt Au fu íkuyku íkuLku Lk Mk{su yLku íku{Lkk fkLkku{kt zkxku Au, yLku òu ík{u íku{Lku
{køkoËþoLk íkhV çkku÷kðku, íkku íkuyku fËkrÃk {køko Ãkh ykððkðk¤k LkÚke.
(58) yLku ík{khku Ãkk÷Lknkh ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au. òu íku íku{ýu fhu÷
fkÞkuo Ãkh Ãkfzu, íkku íðhrík íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk {kuf÷e Ëu, Ãkhtíkw íku{Lkk {kxu
yuf rLkrùík Mk{Þ Au yLku íkuyku íkuLkk Mkk{u fkuE þhýLke søÞk Lknª {u¤ðe
þfu. (59) yLku yk ðMíkeyku Au, suLku y{u rðLkü fhe Lkk¾e, ßÞkhu fu
íkuyku yíÞk[khe ÚkE økÞk, yLku y{u íku{Lkk rðLkkþLkku yuf Mk{Þ rLkÄkorhík
fhu÷ níkku.
(60) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLkk rþ»ÞLku fÌkwt fu nwt [k÷íkku hneþ, íÞkt
MkwÄe fu fkt íkku çku LkËeykuLkk {¤ðkLke søÞkyu ÃknkU[e òô, yÚkðk yk s
heíku ð»kkuo MkwÄe [k÷íkku hnwt. (61) íkuÚke ßÞkhu íkuyku LkËeykuLkk Mktøk{Lke
søÞkyu ÃknkUåÞk, íkku íkuyku ÃkkuíkkLke {kA÷eLku ¼q÷e økÞk yLku {kA÷e
LkËe{kt [k÷e økE. (62) ÃkAe ßÞkhu íkuyku ykøk¤ ðæÞk, íkku {qMkkyu
ÃkkuíkkLkk rþ»ÞLku fÌkwt fu y{khwt ¼kusLk ÷kðku, ykÃkýk yk MkVhÚke y{Lku
¾qçk Úkkf ÷køÞku.
(63) rþ»Þyu fÌkwt, þwt ík{u òuÞwt Lknª, ßÞkhu ykÃkýu yu ÃkÚÚkhLke ÃkkMku
hkufkÞk níkk, íkku nwt {kA÷eLku ¼q÷e økÞku, yLku {Lku þiíkkLku ¼w÷kðe ËeÄwt fu
nwt íkuLkku WÕ÷u¾ fhíkku, yLku {kA÷e rðr[ºk heíku Lkef¤eLku LkËe{kt [k÷e økE.
(64) {qMkkyu fÌkwt, yk s íkfLke íkku ykÃkýLku þkuÄ níke. yk{, çktLku ÃkkuíkkLkk
Ãkøk÷kLkk rLkþkLk òu í kkt ÃkkAk økÞk, (65) íkku íku{ ýu íÞkt y{khk
çktËkyku{ktÚke yuf çktËkLku òuÞku, suLku y{u y{khk ÃkkMkuÚke ËÞk «ËkLk fhe
níke yLku suLku y{khk ÃkkMkuÚke yuf rðãk rþ¾ðkze níke.
(66) {qMkkyu íkuLku fÌkwt, þwt nwt ík{khe MkkÚku hne þfwt Awt, suÚke ík{u {Lku
yu rðãk rþ¾kðze Ëku, su ík{Lku rþ¾ðkzðk{kt ykðe Au. (67) íkuýu fÌkwt
fu ík{u {khk MkkÚku ÄiÞo hk¾e þfíkk LkÚke, (68) yLku ík{u yu ðkík Ãkh fuðe
heíku ÄiÞ o hk¾e þfku Aku, su ík{khe òýfkheLkk ðíkwo¤Úke çknkh Au.
(69) {qMkkyu fÌkwt, RLkT-þk yÕ÷kn (òu yÕ÷knu RåAâwt íkku), ík{u {Lku
ÄiÞo hk¾Lkkh òuþku yLku nwt fkuE ðkík{kt ík{khe yð¿kk Lknª fhwt. (70) íkuýu
fÌkwt fu òu ík{u {khk MkkÚku [k÷ku Aku, íkku {Lku fkuE ðkík Lk ÃkqAòu, ßÞkt MkwÄe
nwt MðÞt ík{Lku íkuLkku WÕ÷u¾ Lk fhwt.
(71) ÃkAe çktLku [kÕÞk, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku nkuze{kt Mkðkh ÚkÞk,
íkku yu ÔÞÂõíkyu nkuze{kt fkýwt Ãkkze ËeÄwt. {qMkkyu fÌkwt, þwt ík{u yk nkuze{kt
yux÷k {kxu fkýwt Ãkkzâwt Au fu nkuzeðk¤kykuLku zqçkkze Ëku. yk íkku ík{u ¾qçk
{kuxe ðMíkw fhe Lkk¾e. (72) íkuýu fÌkwt, {U ík{Lku Lknkuíkwt fÌkwt fu ík{u {khk
MkkÚku ÄiÞo Lknª hk¾e þfku. (73) {qMkkyu fÌkwt, {khe ¼q÷ Ãkh {Lku Lk Ãkfzku
yLku {khk {k{÷k{kt fXkuhíkkÚke fk{ Lk ÷ku. (74) ÃkAe íku çktLku [kÕÞk, íÞkt
MkwÄe fu íkuyku yuf AkufhkÚke {éÞk, íkku íku ÔÞÂõíkyu íkuLku {khe LkkÏÞku. {qMkkyu
fÌkwt, þwt ík{u yuf rLkËkuo»kLkk «ký ÷E ÷eÄk, ßÞkhu fu íkuýu fkuELke níÞk
Lknkuíke fhe. yk íkku ík{u yuf yLkwr[ík ðkík fhe.
*(75) yu ÔÞÂõíkyu fÌkwt fu þwt {U ík{Lku Lknkuíkwt fÌkwt fu ík{u {khk MkkÚku
ÄiÞo Lknª fhe þfku. (76) {qMkkyu fÌkwt fu ykLkk ÃkAe òu nwt ík{Lku fkuE ðMíkw
rðþu ÃkqAwt íkku ík{u {Lku MkkÚke Lk hk¾òu. ík{u {khk íkhVÚke Ë÷e÷Lke nË MkwÄe
ÃknkU[e økÞk. (77) ÃkAe çktLku [kÕÞk, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuy ku yuf
ðMíkeðk¤kykuLke ÃkkMku ÃknkUåÞk, íkku íÞktLkk ÷kufku ÃkkMku ¾kðkLkwt {ktøÞwt. íku{ýu
íku{Lkk ykríkÚÞÚke RLfkh fhe ËeÄku. ÃkAe íku{ýu íÞkt yuf Ëeðk÷ òuE, su
Ãkze òÞ yuðe níke, íkku íkuýu íkuLku MkeÄe fhe Lkk¾e. {qMkkyu fÌkwt, òu ík{u
RåAíkk íkku ykLkwt ftEf ð¤íkh ÷E ÷uíkk. (78) íkuýu fÌkwt fu nðu yk {khk
yLku ík{khk ðå[u swËkE Au. nwt ík{Lku yu ðMíkwykuLke nfefík çkíkkðeþ, suLkk
Ãkh ík{u ÄiÞo Lk hk¾e þõÞk.
(79) nkuzeLkku {k{÷ku yu Au fu íku fux÷kf økheçkkuLke níke, su LkËe{kt
{nuLkík fhíkk níkk, íkku {U RåAâwt fu íkuLku ¾k{eðk¤e çkLkkðe Ëô, yLku íkuLkk
ykøk¤ yuf çkkËþkn níkku, su Ëhuf nkuzeLku çk¤sçkheÚke AeLkðe ÷uíkku níkku.
(80) yLku AkufhkLkku {k{÷ku yu Au fu íkuLkk {kíkk-rÃkíkk E{kLkËkh níkk.
y{Lku ykþtfk ÚkE fu íku {kuxku ÚkELku ÃkkuíkkLkk rðÿkun yLku yð¿kkÚke íku{Lku
íkf÷eV ykÃkþu. (81) íkuÚke y{u RåAâwt fu íku{Lkku Ãkk÷Lknkh íku{Lku íkuLkk çkË÷u
yuðe MktíkkLk ykÃku, su Ãkrðºkíkk{kt íkuLkkÚke W¥k{ nkuÞ yLku «u{ fhLkkh nkuÞ.
(82) yLku Ëeðk÷Lkku {k{÷ku yu Au fu íku þnuhLkk çku yLkkÚk AkufhkykuLke
níke, yLku yu Ëeðk÷Lke Lke[u íku{Lkku yuf ¾òLkku ËxkÞu÷ku níkku, yLku íku{Lkku
rÃkíkk yuf ¼÷ku {kýMk níkku. íkuÚke ík{khk Ãkk÷Lknkhu RåAâwt fu íku çktLku ÃkkuíkkLke
ÞwðkLkeLke ðÞu ÃknkU[u yLku ÃkkuíkkLkku ¾òLkku fkZu. yk ík{khk Ãkk÷LknkhLke
ËÞkLkk fkhýu ÚkÞwt, yLku {U yu {khe {hSÚke LkÚke fÞwO. yk Au nfefík yu
ðkíkkuLke, suLkk Ãkh ík{u ÄiÞo Lk hk¾e þõÞk.
(83) yLku íkuyku ík{Lku ÍwÕfhLkiLkLkku ynuðk÷ ÃkqAu Au. fnku fu nwt íkuLkku
Úkkuzkuf ynuðk÷ ík{khk Mkk{u ðýoðeþ. (84) y{u íkuLku Ähíke{kt Mk¥kk «ËkLk
fhe níke, yLku y{u íkuLku Ëhuf «fkhLkk MktMkkÄLkku ykÃÞk níkk.
(85) ÃkAe ÍwÕfhLkiLk yuf {køkuo [kÕÞku, (86) íÞkt MkwÄe fu íku MkqÞoLkk
yMík ÚkðkLkk MÚk¤ MkwÄe ÃknkU[e økÞku. íkuýu MkqÞoLku òuÞku fu íku yuf fk¤k
Ãkkýe{kt zqçke hÌkku Au yLku íÞkt íkuLku yuf òrík {¤e. y{u fÌkwt fu nu ÍwÕfhLkiLk !
ík{u RåAku íkku íku{Lku Mkò ykÃkku yLku RåAku íkku íku{Lkk MkkÚku MkËTðíkoLk fhku.
(87) íkuýu fÌkwt fu su íku{ktÚke yíÞk[kh fhþu, y{u íkuLku Mkò ykÃkeþwt. ÃkAe
íkuLku íkuLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku ÃknkU[kzðk{kt ykðþu, ÃkAe íku íkuLku fXkuh
Mkò ykÃkþu. (88) yLku su ÔÞÂõík E{kLk ÷kðþu yLku MkËTfkÞkuo fhþu, íkuLkk
{kxu Mkkhku çkË÷ku Au yLku y{u Ãký íkuLkk MkkÚku Mkh¤ {k{÷ku fheþwt.
(89) ÃkAe íku yuf {køkuo [kÕÞku, (90) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku MkqÞoLkk WËÞ
ÚkðkLke søÞkyu ÃknkUåÞku, íkku íkuýu MkqÞoLku yuf yuðe òrík Ãkh WËÞ Úkíkku òuÞku,
suLkk {kxu y{u MkqÞoLkk WÃkh fkuE ykz Lknkuíke {qfe. (91) yk ykðe s heíku
Au, yLku y{u ÍwÕfhLkiLkLkk ynuðk÷Úke Mkw{krníkøkkh Aeyu.
(92) ÃkAe íku yuf {køkuo [kÕÞku, (93) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku çku ÃknkzkuLke
ðå[u ÃknkUåÞku, íkku íkuLkk ÃkkMku íku{ýu yuf òríkLku òuE, su fkuE ðkík Mk{S
þfíke Lknkuíke. (94) íku{ýu fÌkwt fu nu ÍwÕfhLkiLk ! Þksqs yLku {ksqs y{khk
Ëuþ{kt WÃkÿð Vu÷kðu Au, íkku þwt y{u ík{Lku fkuE {nuMkq÷ íkuLkk {kxu Lk¬e fhe
ykÃkeyu fu ík{u y{khk yLku íku{Lkk ðå[u fkuE yðhkuÄ çkLkkðe Ëku.
(95) ÍwÕfhLkiLku sðkçk ykÃÞku fu su ftE {khk Ãkk÷Lknkhu {Lku ykÃÞwt
Au, íku ½ýwt Au. ík{u {nuLkíkÚke {khe {ËË fhku. nwt ík{khk yLku íku{Lkk ðå[u
yuf Ëeðk÷ çkLkkðeþ. (96) ík{u ÷ku¾tzLke [kËhku ÷kðeLku {Lku ykÃkku, íÞkt
MkwÄe fu ßÞkhu íkuýu çktLku ðå[uLke ¾k÷e søÞkLku ¼he ËeÄe, íkku ÷kufkuLku fÌkwt fu
ykøk ¼zfkðku, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuýu ykøk fhe ËeÄe íkku fÌkwt fu ÷kðku nðu
nwt íkuLkk Ãkh Ãkeøk¤u÷wt íkktçkw Lkk¾e Ëô. (97) íkuÚke Þksqs yLku {ksqs Lk íkuLkk
Ãkh [Ze þfíkk níkk yLku Lk íkuyku íku{kt fkýw Ãkkze þfíkk níkk.
(98) ÍwÕfhLkiLku fÌkwt fu yk {khk Ãkk÷LknkhLke ËÞk Au, ÃkAe ßÞkhu {khk
Ãkk÷LknkhLkwt ð[Lk (Ãkqhwt Úkðk) ykðe sþu, íkku íku ykLku ÄMkkðeLku Mk{ík¤
fhe Lkk¾þu yLku {khk Ãkk÷LknkhLkwt ð[Lk MkíÞ Au.
(99) yLku yu rËðMku y{u ÷kufkuLku Akuze ËEþwt. íkuyku {kuòykuLke su{
yuf-çkeò{kt ½qMke sþu, yLku ‘Mkqh’ (hý®þøkw) Vqtfðk{kt ykðþu. çkMk, y{u
MkkiLku yuf MkkÚku yufºk fheþwt, (100) yLku yu rËðMku LkfoLku RLfkh
fhLkkhkyku L ke Mkk{u ÷kðeþw t , (101) su { Lke ykt ¾ ku Ãkh y{khk
yLkwM{hýÚke ÃkhËku Ãkzu÷ku hÌkku yLku íkuyku ftE Mkkt¼¤ðk íkiÞkh Lknkuíkk.
(102) þwt RLfkh fhLkkhkyku yu{ Mk{su Au fu íkuyku {khk rMkðkÞ {khk
çktËkykuLku ÃkkuíkkLkk fkÞoMkkÄf çkLkkðu ? y{u RLfkh fhLkkhkykuLkk ykríkÚÞ-
Mkífkh {kxu LkfoLku íkiÞkh hk¾e Au.
(103) fnku, þwt nwt ík{Lku çkíkkðwt fu ÃkkuíkkLkk f{kuoLkk fkhýu MkkiÚke ðÄkhu
LkwfMkkLk{kt fÞk ÷kufku Au ? (104) yu ÷kufku, su{Lke fkurþþku ËwrLkÞkLkk
SðLk{kt ÔÞÚko ÚkE økE yLku íkuyku Mk{síkk hÌkk fu íkuyku ¾qçk Mkkhwt fk{ fhe
hÌkk Au. (105) yk s ÷kufku Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
rLkþkLkeykuLkku yLku íkuLku {¤ðkLkku RLfkh fÞkuo. íkuÚke íku{ýu fhu÷wt Lkü ÚkE
økÞwt. (106) ÃkAe fÞk{íkLkk rËðMku y{u íku{Lku fkuE ðsLk ({n¥ð) Lknª
ykÃkeyu. Lkfo íku{Lkku çkË÷ku Au, yux÷k {kxu fu íku{ýu RLfkh fÞkuo yLku {khe
rLkþkLkeyku yLku {khk EþËqíkkuLke {òf Wzkðe.
(107) rLk:MktËun, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko,
íku{ Lkk {kxu rVhËkiMk (Wå[ík{T Mðøko)Lkk çkøke[kykuLkwt ykríkÚÞ Au.
Ãkkhk-16 [324] Mkqh: {hÞ{ (19)
(108) íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. íku{Lku íÞktÚke õÞkhuÞ fkZðk{kt Lknª ykðu.
(109) fnku fu òu Mk{wÿ {khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke rLkþkLkeykuLku
÷¾ðk {kxu þkne çkLke òÞ, íkku Mk{wÿ Mk{kó ÚkE sþu íkuLkkÚke Ãknu÷k fu {khk
hçkLke ðkíkku Mk{kó ÚkkÞ, [knu y{u íkuLkk MkkÚku íkuLkk s suðku yLÞ Mk{wÿ {u¤ðe
ËEyu.
(110) fnku fu nwt ík{khe su{ s yuf {kýMk Awt. {khk Ãkh ðne (rËÔÞ
«fkþLkk) ykðu Au fu ík{khku WÃkkMÞ fuð¤ yuf s WÃkkMÞ Au. íkuÚke suLku
ÃkkuíkkLkk «¼w-«k÷LknkhLku {¤ðkLke ykþk nkuÞ, íkuýu MkËTfkÞkuo fhðk òuEyu
yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke WÃkkMkLkk{kt fkuELku ¼køkeËkh Lk Xhkððku
òuEyu.
–•–
19. Mkqh: {hÞ{
(1) fkV-nk-Þk-yiLk-MkkìË. (2) yk yu ËÞkLkwt ðýoLk Au, su íkkhk «¼w-
Ãkk÷Lknkhu ÃkkuíkkLkk çktËk ÍfrhÞk Ãkh fhe, (3) ßÞkhu íkuýu ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLku [wÃkfuÚke ÃkkufkÞkuo.
(4) ÍfrhÞkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {khkt nkzfkt ûkeý ÚkE økÞk Au,
yLku {kÚkk{kt ðk¤kuLke MkVuËe Vu÷kE økE Au, yLku nu {khk Ãkk÷Lknkh !
íkkhkÚke {ktøkeLku nwt fËkrÃk ðtr[ík LkÚke hÌkku, (5) yLku nwt {khk ÃkAe
Mkøkkðnk÷kyku íkhVÚke ykþtfk hk¾wt Awt, yLku {khe ÃkíLke ðktÍýe Au. íkuÚke
{Lku íkkhk ÃkkMkuÚke yuf ðkhMkËkh ykÃk, (6) su {khe søÞk ÷u yLku ÞkfqçkLkk
ðtþsLke Ãký, yLku nu {khk {kr÷f ! íkuLku ÃkkuíkkLkku r«Þ çkLkkð.
Ãkkhk-16 [325] Mkqh: {hÞ{ (19)
(7) nu ÍfrhÞk ! y{u ík{Lku yuf ÃkwºkLke ¾wþ¾çkh ykÃkeyu Aeyu, suLkwt
Lkk{ ÞkÌkk nþu. y{u ykLkkÚke Ãknu÷k yk Lkk{Lkku fkuE {kýMk LkÚke çkLkkÔÞku.
(8) íkuýu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {khk íÞkt Ãkwºk fuðe heíku Úkþu, ßÞkhu fu {khe
ÃkíLke ðktÍýe Au, yLku nwt ½zÃkýLkk ytrík{ íkçk¬u ÃknkU[e økÞku Awt ?
(9) sðkçk {éÞku fu ykðwt s Úkþu. íkkhku Ãkk÷Lknkh Vh{kðu Au fu yk
{khk {kxu Mkh¤ Au. {U ykLkkÚke Ãknu÷k ík{Lku ÃkuËk fÞko, ßÞkhu fu ík{u ftE
Lknkuíkk. (10) ÍfrhÞkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {khk {kxu fkuE rLkþkLke
rLkrùík fhe Ëu. Vh{kÔÞwt fu ík{khe rLkþkLke yu Au fu ík{u ºký hkrºk-rËðMk
÷kufkuLke MkkÚku ðkík Lknª fhe þfku, òu fu ík{u íktËwhMík nþku. (11) ÃkAe
ÍfrhÞk WÃkkMkLkkLkk ykuhzkÚke Lkef¤eLku ÷kufkuLke ÃkkMku ykÔÞku yLku íku{Lku
RþkhkÚke fÌkwt fu ík{u Mkðkh-Mkkts yÕ÷knLke ÃkrðºkíkkLkku òÃk fhku.
(12) nu ÞkÌkk ! økútÚkLku áZíkkÚke Ãkfzku, yLku y{u íkuLkk{kt çkk¤ÃkýÚke
s Ä{oLke Mk{s «ËkLk fhe, (13) yLku y{khk íkhVÚke rðLk{úíkk yLku
Ãkrðºkíkk «ËkLk fhe, (14) yLku íku EþrLkc yLku MktÞ{e íkÚkk {kíkk-rÃkíkkLke
Mkuðk fhðkðk¤ku níkku, yLku íku rðÿkune yLku yð¿kkfkhe Lknkuíkku, (15) yLku
íkuLkk Ãkh Mk÷k{íke Au su rËðMku íku ÃkuËk ÚkÞku yLku su rËðMku íku {]íÞw Ãkk{þu
yLku su rËðMku íkuLku Sðtík fheLku WXkððk{kt ykðþu.
(16) yLku økútÚk{kt {hÞ{Lkku WÕ÷u¾ fhku, ßÞkhu fu íku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuÚke
y÷kÞËe ÚkELku ÃkqðeoÞ ½h{kt [k÷e økE. (17) ÃkAe íkuýu ÃkkuíkkLku íku{LkkÚke
ÃkhËk{kt fhe ÷eÄe, ÃkAe y{u íkuLkk ÃkkMku y{khku Vrh~íkku {kufÕÞku, su íkuLkk
Mkk{u yuf MktÃkqýo {Lkw»Þ çkLkeLku «økx ÚkÞku. (18) {hÞ{u fÌkwt, nwt íkkhkÚke
Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knLkwt þhý {ktøkwt Awt, òu íkwt yÕ÷knÚke zhðkðk¤ku Au.
(10) íkuýu fÌkwt, nwt ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku {kuf÷u÷ku Awt, suÚke ík{Lku yuf
Ãkkhk-16 [326] Mkqh: {hÞ{ (19)
Ãkrðºk Ãkwºk ykÃkwt. (20) {hÞ{u fÌkwt, {khk íÞkt Akufhku fuðe heíku Úkþu, ßÞkhu
fu {Lku fkuE Ãkwhw»ku MÃkþo LkÚke fÞkuo yLku Lk nwt ÔÞr¼[khe Awt ? (21) Vrh~íkkyu
fÌkwt fu ykðwt s Úkþu. íkkhku Ãkk÷Lknkh Vh{kðu Au fu yk {khk {kxu Mkh¤ Au,
yLku yux÷k {kxu fu y{u íkuLku ÷kufku {kxu rLkþkLke çkLkkðe ËEyu yLku y{khk
íkhVÚke yuf ËÞk, yLku yk yuf rLkÄkorhík ðkík Au.
(22) íkuÚke {hÞ{u íkuLkku øk¼o WXkðe ÷eÄku yLku íku íkuLku ÷ELku yuf ËqhLke
søÞkyu [k÷e økE. (23) ÃkAe «MkqríkLke Ãkezk íkuLku ¾sqhLkk ð]ûk íkhV ÷E
økE. íkuýu fÌkwt, fkþ ! nwt ykLkk Ãknu÷k {]íÞw Ãkk{íke yLku rðM{]ík ðMíkw çkLke
síke.
(24) ÃkAe {hÞ{Lku íkuýu íkuLkk Lke[uÚke yðks ykÃÞku fu Ëw:¾e Lk Úkk.
íkkhk Ãkk÷Lknkhu íkkhk Lke[u yuf Íhýwt ðnkðe ËeÄwt Au, (25) yLku ík{u
¾sqhLkk ÚkzLku ÃkkuíkkLkk íkhV çkku÷kðku. íkuLkkÚke ík{khk WÃkh Ãkkfe ¾sqhku
Ãkzþu. (26) çkMk, ¾kyku yLku Ãkeðku yLku ykt¾ku Xtze fhku. ÃkAe òu ík{u
fkuE {kýMk swyku, íkku íkuLku fne Ëku fu {U Ãkh{T f]Ãkk¤wLkku hkuÍku (WÃkkðMk)
{kLke hk¾u÷ Au, íkku yksu nwt fkuE ÔÞÂõík MkkÚku Lknª çkku÷wt.
(27) ÃkAe íku íkuLku ¾ku¤k{kt ÷ELku ÃkkuíkkLke òríkLke ÃkkMku ykðe. ÷kufkuyu
fÌkwt, nu {hÞ{ ! ík{u íkku {kuxwt íkkuVkLk {[kðe ËeÄwt. (28) nu nkYLkLke çknuLk !
Lk ík{khku rÃkíkk fkuE ¾hkçk {kýMk níkku yLku Lk ík{khe {kíkk ÔÞr¼[krhýe
níke.
(29) ÃkAe {hÞ{u íkuLkk íkhV Rþkhku fÞkuo. ÷kufkuyu fÌkwt, y{u ykLkkÚke
fuðe heíku ðkík fheyu, su ¾ku¤k{kt hnu÷wt çkk¤f Au. (30) çkk¤f çkkuÕÞwt, nwt
yÕ÷knLkku çktËku Awt. íkuýu {Lku økútÚk ykÃÞku yLku {Lku ‘Lkçke’ (ÃkÞøktçkh)
çkLkkÔÞku, (31) yLku nwt ßÞkt Ãký nkuô íkuýu {Lku çkfhík (rLkhtíkh ðÄíke síke
Ãkkhk-16 [327] Mkqh: {hÞ{ (19)
Mk{]rØ)ðk¤ku çkLkkÔÞku Au, yLku íkuýu {Lku Lk{kÍ yLku ÍfkíkLke íkkfeË fhe
Au, ßÞkt MkwÄe nwt Sðíkku hnwt, (32) yLku {khk Ãkh Mk÷k{íke Au su rËðMku nwt
sLBÞku yLku su rËðMku nwt {]íÞw Ãkk{eþ yLku su rËðMku {Lku MkSð fheLku
WXkððk{kt ykðþu.
(34) yk Au {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkLke Mkk[e ðkík, su{kt ÷kufku Í½ze hÌkk
Au. (35) yÕ÷kn yuðku LkÚke fu íku fkuELku MktíkkLk çkLkkðu. íku Ãkrðºk Au. ßÞkhu
íku fkuE fk{Lkku rLkýoÞ fhu Au íkku fnu Au fu ‘ÚkE ò’, íkku íku ÚkE òÞ Au.
(36) yLku rLk:þtf, yÕ÷kn {khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au yLku ík{khku
hçk Ãký, íkuÚke ík{u íkuLke s WÃkkMkLkk fhku, yk s MkeÄku {køko Au. (37) ÃkAe
íku{Lkk sqÚkkuyu ÃkhMÃkh {ík¼uË fÞkuo. íkuÚke RLfkh fhLkkhkyku {kxu {kuxk rËðMku
ykðLkkh rðLkkþ Au, su rËðMku yk ÷kufku y{khk ÃkkMku ykðþu. (38) íkuyku
¾qçk Mkkt¼¤íkk yLku ¾qçk òuíkk nþu, Ãkhtíkw yksu yk yíÞk[kheyku MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt Au.
(39) yLku yk ÷kufkuLku yu MktíkkÃk yLku ÃkùkíkkÃkLkk rËðMkÚke zhkðe Ëku,
ßÞkhu {k{÷kLkku rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðþu, yLku íkuyku økV÷ík{kt Au, yLku
íkuyku E{kLk LkÚke ÷kðe hÌkk. (40) rLk:þtf, y{u s Ähíke yLku Ähíke-
ðkMkeykuLkk W¥khkrÄfkhe nkuEþwt yLku ÷kufkuLku y{khk íkhV s ÃkkAk
Vuhððk{kt ykðþu.
(41) yLku økútÚk{kt Rçkúkne{Lkku WÕ÷u¾ fhku. rLk:þtf, íku Mkk[ku níkku yLku
ÃkÞøktçkh níkku. (42) yuðe ðMíkwLke Ãkqò-y[oLkk fu{ fhku Aku, su Lk Mkkt¼¤u
Au yLku Lk swyu Au, yLku Lk ík{khk ftE fk{ ykðe þfu ? (43) ßÞkhu íkuýu
ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLku fÌkwt fu nu {khk rÃkíkkS ! {khk ÃkkMku yuðwt ¿kkLk ykÔÞwt Au,
su ík{khk ÃkkMku LkÚke, íkku {khk fnuðk Ãkh [k÷ku. nwt ík{Lku MkL{køko çkíkkðeþ.
Ãkkhk-16 [328] Mkqh: {hÞ{ (19)
(44) nu {khk rÃkíkkS ! þiíkkLkLke WÃkkMkLkk Lk fhku, rLk:þtf þiíkkLk Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷knLke yð¿kk fhðkðk¤ku Au. (45) nu {khk rÃkíkkS ! {Lku ¼Þ
Au fu ík{Lku Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knLke fkuE ÞkíkLkk Ãkfze ÷u yLku ík{u þiíkkLkLkk
MkkÚke çkLkeLku hne òyku.
(46) rÃkíkkyu fÌkwt fu nu Rçkúkne{ ! þwt ík{u {khk WÃkkMÞkuÚke Vhe økÞk
Aku ? òu ík{u yxõÞk Lknª íkku nwt ík{Lku ÃkÚÚkhkuÚke {khe Lkk¾eþ, yLku ík{u
{khkÚke nt{uþ {kxu Ëqh ÚkE òyku. (47) Rçkúkne{u fÌkwt, ík{khk Ãkh Mk÷k{íke
ÚkkÞ, nwt {khk Ãkk÷LknkhÚke ík{khk {kxu {kVeLke Ëwyk fheþ. rLk:þtf, íku
{khk Ãkh {nuhçkkLk Au. (48) yLku nwt ík{Lku ÷kufkuLku íÞswt Awt yLku íku{Lku Ãký
su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku, yLku nwt {khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lku
s Ãkkufkheþ. ykþk Au fu nwt {khk hçkLku ÃkkufkheLku ðtr[ík Lknª hnwt.
(49) yk{, ßÞkhu íku ÷kufkuÚke y÷øk ÚkE økÞku, yLku íku{LkkÚke, su{Lku
íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkqsíkk níkk, íkku y{u íkuLku RMnkf yLku Þkfqçk «ËkLk
fÞko yLku y{u íku{ktÚke ËhufLku ÃkÞøktçkh çkLkkÔÞku. (50) yLku íku{Lku y{khe
ËÞkLkku ¼køk ykÃÞku yLku y{u íku{Lkwt Lkk{ rðÏÞkík yLku Wå[ fÞwO.
(51) yLku økútÚk{kt {qMkkLkku WÕ÷u¾ fhku. rLk:þtf, íku ÃkMktË fhu÷ níkku
yLku EþËqík-ÃkÞøktçkh níkku, (52) yLku y{u íkuLku íkqh ÃknkzLke s{ýe
íkhVÚke ÃkkufkÞkuo yLku íkuLku hnMÞLke ðkíkku fhðk {kxu Mk{eÃk fÞkuo,
(53) yLku y{khe ËÞkÚke y{u íkuLkk ¼kE nkYLkLku ÃkÞøktçkh çkLkkðeLku íkuLku
ykÃÞku.
(54) yLku økútÚk{kt RM{kE÷Lkku WÕ÷u¾ fhku. íku ð[LkLkku Mkk[ku níkku yLku
EþËqík ÃkÞøktçkh níkku. (55) íku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku Lk{kÍ yLku ÍfkíkLkku ykËuþ
ykÃkíkku níkku, yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke LkSf ÃkMktËøkeÃkkºk níkku,
Ãkkhk-16 [329] Mkqh: {hÞ{ (19)
(56) yLku økútÚk{kt RËheMkLkku WÕ÷u¾ fhku. rLk:þtf, íku Mkk[ku níkku yLku
ÃkÞøktçkh níkku, (57) yLku y{u íkuLku Wå[ MÚkkLk MkwÄe ÃknkU[kzâku.
(58) yk yu ÷kufku Au, su{Lkk Ãkh yÕ÷knu ÃkÞøktçkhku{ktÚke ÃkkuíkkLke f]Ãkk
fhe. ykË{Lke MktíkkLk{ktÚke yLku yu ÷kufku{ktÚke, su{Lku y{u LkqnLke MkkÚku
Mkðkh fÞko níkk, yLku Rçkúkne{ yLku RMkhkE÷Lkk ðtþÚke yLku yu ÷kufku{ktÚke
su{Lku y{u {køkoËþoLk «ËkLk fÞwO yLku íku{Lku (y{u) Mðef]ík fÞko. ßÞkhu íku{Lku
Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knLke ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðíke, íkku íkuyku rMksËku
(ËtzðíkT) fhíkkt yLku hzíkkt-hzíkkt Ãkze síkk.
(59) íÞkhçkkË íku{Lkk ÃkAe yuðk yÄ:Ãkríkík W¥khkrÄfkhe ÚkÞk, su{ýu
Lk{kÍLku ¾kuE Lkk¾e yLku íkuyku {LkuåAkykuLkk ÃkkA¤ Ãkze økÞk. (60) íkuÚke
xqtf Mk{Þ{kt íkuyku ÃkkuíkkLke ËwËoþkLku òuþu, y÷çk¥k suýu «kÞrùík fÞwO yLku
E{kLk ÷E ykÔÞku yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íkku yk s ÷kufku Mðøko{kt Ëk¾÷ Úkþu
yLku íku{Lkk n¬kuLkwt Mknus Ãký nLkLk fhðk{kt Lknª ykðu.
(61) íku{Lkk {kxu nt{uþk hnuðkðk¤k çkøke[kyku Au, suLkwt Ãkh{T f]Ãkk¤wyu
ÃkkuíkkLkk çktËkykuLku Ãkhkuûk heíku ð[Lk ykÃke hkÏÞwt Au, yLku ð[Lk Ãkqhwt ÚkELku
hnuðkLkwt Au. (62) íku{kt yu ÷kufku fkuE rLkhÚkof ðkík Lknª Mkkt¼¤u, rMkðkÞ
Mk÷k{Lke, yLku íku{kt íku{Lke ykSrðfk Mkðkh-Mkkts {¤þu. (63) yk yu
Mðøko Au, suLkk W¥khkrÄfkhe y{u y{khk çktËkyku{ktÚke íku{Lku çkLkkðeþwt, su
yÕ÷knÚke zhðkðk¤k Au.
(64) yLku y{u (Vrh~íkkyku) LkÚke Wíkkhíkk, çkÕfu ík{khk Ãkk÷LknkhLkk
ykËuþÚke. íkuLkwt s Au, su y{khk ykøk¤ Au yLku su y{khk ÃkkA¤ Au yLku
su íkuLkk ðå[u Au, yLku ík{khku Ãkk÷Lknkh ¼w÷ðkðk¤ku LkÚke. (65) yu hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) Au ykfkþkuLkku yLku ÄhíkeLkku yLku su íkuLkk ðå[u Au. íkuÚke
Ãkkhk-16 [330] Mkqh: {hÞ{ (19)
ík{u íkuLke s WÃkkMkLkk fhku yLku íkuLke s WÃkkMkLkk Ãkh áZ hnku. þwt ík{u íkuLkk
fkuE Mk{fûk økwýkuðk¤kLku òýku Aku ?
(66) yLku {Lkw»Þ fnu Au, þwt ßÞkhu nwt {]íÞw Ãkk{eþ, íkku Vhe Sðtík fheLku
fkZðk{kt ykðþu ? (67) þwt {Lkw»ÞLku ÞkË LkÚke ykðíkwt fu y{u íkuLku ykLkkÚke
Ãknu÷k ÃkuËk fÞkuo yLku íku ftE s Lknkuíkku ? (68) íkuÚke íkkhk hçkLkk MkkuøktË !
y{u íku{Lku yufºk fheþwt yLku þiíkkLkkuLku Ãký, ÃkAe íku{Lku LkfoLkk [kuíkhV yu
heíku nksh fheþwt fu íkuyku ½qtxrýÞu Ãkze sþu.
(69) ÃkAe y{u «íÞuf sqÚk{ktÚke yu ÷kufkuLku y÷øk fheþwt, suyku Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷knLke Mkk{u MkkiÚke ðÄkhu rðÿkune çkLku÷k níkk. (70) ÃkAe y{u
yuðk ÷kufkuLku Mkkhe heíku òýeyu Aeyu, su Lkfo{kt Ëk¾÷ ÚkðkLku ðÄkhu ÞkuøÞ
Au. (71) yLku ík{khk{ktÚke fkuE LkÚke, suLkk ÃkhÚke íkuLku ÃkMkkh ÚkðkLkwt Lk
nkuÞ, yk íkkhk Ãkk÷Lknkh Ãkh yrLkðkÞo Au, su Ãkqhwt ÚkELku hnuþu. (72) ÃkAe
y{u yu ÷kufkuLku çk[kðe ÷Eþwt, suyku zhíkk níkk, yLku yíÞk[kheykuLku íku{kt
Ãkzu÷k Akuze ËEþwt.
(73) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe MÃkü ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au,
íkku RLfkh fhLkkhkyku E{kLkðk¤kykuLku fnu Au fu çktLku Mk{qnku{ktÚke fÞku W¥k{
ÂMÚkrík{kt Au yLku fkuLke Mk¼k ðÄkhu Mkkhe Au ? (74) yLku íku{Lkk Ãknu÷k y{u
fux÷eÞ òríkykuLku Lkü fhe Lkk¾e, su íku{LkkÚke ðÄkhu MktMkkÄLkkuðk¤e yLku
íku{LkkÚke ðÄkhu ði¼ððk¤e níke.
(75) fnku fu su ÔÞÂõík ÃkÚk¼úüíkk{kt nkuÞ Au, íkku Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn
íkuLku Ze÷ ykÃku hk¾u Au, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku òuE ÷uþu yu ðMíkwLku, suLkwt
íku{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, ÞkíkLkk fu fÞk{ík, íkku íku{Lku òý
ÚkE sþu fu fkuLke ÂMÚkrík ¾hkçk Au yLku fkuLkku sÚÚkku Lkçk¤ku ?
Ãkkhk-16 [331] Mkqh: {hÞ{ (19)
(76) yLku yÕ÷kn {køkoËþoLk «kó fhLkkhkykuLkk {køkoËþoLk{kt ðÄkhku
fhu Au, yLku çkkfe hnuðkðk¤e ¼÷kEyku ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke LkSf
çkË÷kLke heíku MkkiÚke W¥k{ Au yLku Ãkrhýk{Lke heíku Ãký MkkiÚke W¥k{.
(77) þwt ík{u íkuLku òuÞku, suýu y{khe ykÞíkkuLkku RLfkh fÞkuo yLku
fÌkwt fu {Lku ÄLk yLku MktíkkLk {¤eLku hnuþu. (78) þwt íkuýu yá~Þ{kt
Íkt¾eLku òuÞwt Au fu íkuýu yÕ÷knÚke fkuE ð[Lk ÷eÄwt Au ? (80) yLku su
ðMíkwykuLkku íku Ëkðku fhu Au, íkuLkk W¥khkrÄfkhe y{u çkLkeþwt yLku íku
y{khk ÃkkMku yuf÷ku ykðþu.
(81) yLku íku{ýu yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMÞku çkLkkÔÞk Au, suÚke íkuyku
íku{Lkk {kxu MknkÞíkk çkLku. (82) fËkrÃk Lknª, íkuyku íkuLke WÃkkMkLkkLkku RLfkh
fhþu yLku íku{Lkk rðhkuÄe çkLke sþu.
(83) þwt ík{u òuÞwt LkÚke fu y{u RLfkh fhLkkhkyku Ãkh þiíkkLkkuLku Akuze
ËeÄk Au, íkuyku íku{Lku ¾qçk «kuíMkkrník fhe hÌkk Au. (84) íkuÚke ík{u íku{Lkk
{kxu Wíkkð¤ Lk fhku. y{u íku{Lke økýíkhe Ãkqhe fhe hÌkk Aeyu. (85) su
rËðMku y{u zh hk¾ðkðk¤kykuLku ‘hn{kLk’ (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn) íkhV
yríkrÚk çkLkkðeLku yufºk fheþwt (86) yLku økwLkuøkkhkuLku Lkfo íkhV íkhMÞk
nktfeþwt, (87) fkuELku ¼÷k{ýLkku yrÄfkh Lknª nkuÞ, Ãkhtíkw íkuLku suLku Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷kn ÃkkMkuÚke ÃkhðkLkøke {¤e nkuÞ.
(88) yLku yk ÷kufku fnu Au fu hn{kLku fkuELku Ãkwºk çkLkkÔÞku Au. (89) yk
ík{u ¾qçk {kuxe økt¼eh ðkík fne Au. (90) LkSf Au fu ykLkkÚke ykfkþ Vkxe
òÞ yLku Ähíke xwfzu-xwfzk ÚkE òÞ yLku Ãknkzku íkqxeLku Ãkze òÞ, (91) yu
ðkík Ãkh fu ÷kufku hn{kLk MkkÚku MktíkkLkLkku MktçktÄ òuzu Au, (92) ßÞkhu fu Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷knLke yu þkLk LkÚke fu íku MktíkkLk yÃkLkkðu.
Ãkkhk-16 [332] Mkqh: íkk-nk (20)
(93) ykfkþku yLku Ähíke{kt fkuE LkÚke, su ‘hn{kLk’ (Ãkh{T f]Ãkk¤w
yÕ÷kn)Lkku çktËku çkLkeLku Lk ykðu. (94) íkuLkk ÃkkMku íkuLke økýíkhe Au yLku
íkuýu ík{Lku Mkkhe heíku økýe hkÏÞk Au. (95) yLku íku{ktÚke Ëhuf fÞk{íkLkk
rËðMku íkuLkk Mkk{u yuf÷ku ykðþu. (96) y÷çk¥k, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk
yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk {kxu yÕ÷kn «u{ WíÃkÒk fhe Ëuþu.
(97) íkuÚke y{u yk fwykoLkLku ík{khe ¼k»kk{kt yux÷k {kxu Mkh¤ fhe
ËeÄwt Au fu ík{u EþrLkcku yLku MktÞ{e ÷kufkuLku ¾wþ¾çkh Mkt¼¤kðe Ëku, yLku
nXkøkúne ÷kufkuLku zhkðe Ëku, (98) yLku íku{Lkk Ãknu÷k y{u fux÷eÞ òríkykuLku
Lkü fhe [qõÞk Aeyu. þwt ík{u íku{ktÚke fkuELku swyku Aku yÚkðk íku{Lkku fkuE
Ãkøkhð Ãký Mkt¼¤kÞ Au !
–•–
20. Mkqh: íkk-nk
(1) íkk-nk. (2) y{u fwykoLk ík{khk Ãkh yux÷k {kxu yðíkrhík LkÚke
fÞwO fu ík{u {wMkeçkík{kt Ãkze òyku, (3) çkÕfu yuðk ÔÞÂõíkLke rþ¾k{ý {kxu
su zhíkku nkuÞ. (4) yk íkuLkk íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au, suýu
ÄhíkeLkwt yLku Wå[ ykfkþkuLkwt MksoLk fÞwO Au. (5) íku ËÞk¤w Au, ®MknkMkLk Ãkh
rçkhks{kLk Au. (6) íkuLkwt s Au, su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt
Au yLku su yk çktLkuLkk ðå[u Au yLku su ftE ÄhíkeLkk Lke[u Au.
(7) yLku ík{u [knu ík{khe ðkík ÃkkufkheLku fhku, íku [wÃkfuÚke fnu÷e ðkík
Ãký òýu Au, yLku íkuLkkÚke ðÄkhu AqÃke ðkík Ãký. (8) íku yÕ÷kn Au. íkuLkk
rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. ík{khk Mkkhk Lkk{ku íkuLkk s Au.
(9) yLku þwt ík{Lku {qMkkLke ðkík ÃknkU[e Au, (10) ßÞkhu fu íkuýu yuf
ykøk òuE, íkku ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLku fÌkwt fu Úkku¼ku, {U yuf ykøk òuE Au,
fËk[ nwt íku{ktÚke ík{khk {kxu yuf ytøkkhku ÷kðwt yÚkðk ykøk Ãkh {Lku hMíkkLkku
Ãk¥kku {¤e òÞ.
(11) ÃkAe ßÞkhu íku íkuLkk ÃkkMku ÃknkUåÞku, íkku yðks ykÃkðk{kt ykÔÞku
fu nu {qMkk ! (12) nwt s ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Awt, çkMk ík{u ík{khk
Ãkøkh¾k Wíkkhku, fu{ fu ík{u íkqðkLke Ãkrðºk ¾eý{kt Aku, (13) yLku {U ík{Lku
[qtxe ÷eÄk Au. íkuÚke su ðne («fkþLkk) fhðk{kt ykðe hne Au íkuLku Mkkt¼¤ku
(14) nwt s yÕ÷kn Awt, {khk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íkuÚke ík{u {khe
WÃkkMkLkk fhku yLku {khk M{hý {kxu Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku. (15) rLk:þtf,
fÞk{ík ykððkLke Au. nwt íkuLku AwÃkkðe hk¾ðk {køkwt Awt, suÚke Ëhuf ÔÞÂõíkLku
íkuýu fhu÷kt (f{kuo)Lkku çkË÷ku {¤u. (16) íkuÚke íkuLkkÚke yu ÔÞÂõík økV÷ík Lk
fhu, su íkuLkk Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkku yLku ÃkkuíkkLke {LkuåAk Ãkh [k÷u Au fu
ík{u Lkü ÚkE òyku.
(17) yLku yk ík{khk nkÚk{kt þwt Au nu {qMkk ! (18) íkuýu fÌkwt, y{khe
÷kXe Au. nwt íkuLkk Ãkh xufku ÷ô Awt yLku íkuLkkÚke {khe çkfheyku {kxu ÃkktËzk
¾t¾uhwt Awt. yk{kt {khk {kxu çkeò fk{ku Ãký Au. (19) Vh{kÔÞwt fu nu {qMkk !
íkuLku s{eLk Ãkh Lkk¾e Ëku. (20) íkuýu íkuLku Lkk¾e ËeÄe, íkku yufkyuf Ëkuzíkku
MkkÃk çkLke økE. (21) Vh{kÔÞwt fu íkuLku Ãkfze ÷ku yLku zhku Lknª, y{u Vhe
íkuLku íkuLke Ãknu÷e ÂMÚkrík Ãkh ÃkkAe ÷E ykðeþwt.
(22) yLku ík{u ík{khku nkÚk ík{khe çkøk÷Úke {u¤ðe ÷ku, íku [{fíkku
Lkef¤þu, fkuEÃký ¾k{e ðøkh. yk çkeS rLkþkLke Au, (23) suÚke y{u
y{khe rLkþkLkeyku{ktÚke fux÷ef rLkþkLkeyku ík{Lku çkíkkðeyu. (24) ík{u
rVhykiLkLke ÃkkMku òyku. íku nË ðxkðe økÞku Au.
(25) {qMkkyu fÌkwt fu nu {khk Ãkk÷Lknkh ! {khe AkíkeLku {khk {kxu ¾ku÷e
Ëu, (26) yLku {khk fk{Lku {khk {kxu Mkh¤ fhe Ëu, (27) yLku {khe S¼Lkk
çktÄLkLku ¾ku÷e Ëu, (28) suÚke ÷kufku {khe ðkík Mk{su, (29) yLku {khk
Ãkrhðkh{ktÚke {khk {kxu yuf MknkÞf rLkÞwõík fhe Ëu, (30) nkYLkLku, su
{khku ¼kE Au. (31) íkuLkk îkhk {khe f{hLku {sçkqík fhe Ëu, (32) yLku
íkuLku {khk fkÞo{kt Mkk{u÷ fhe Ëu, (33) suÚke y{u çktLku Ãkw»f¤ «{ký{kt íkkhe
Ãkrðºkíkk ðýoðeyu, (34) yLku íkkhwt ¾qçk M{hý fheyu. (35) rLk:þtf, íkwt
y{Lku òuE hÌkku Au. (36) Vh{kÔÞwt fu Ãkqhe fhe Ëuðk{kt ykðe ík{Lku nu {qMkk !
ík{khe {ktøkýe.
(37) yLku y{u ík{khk WÃkh yuf ðkh Vhe WÃkfkh fÞkuo Au, (38) ßÞkhu
fu y{u ík{khe {kíkk íkhV ðne («fkþLkk) fhe, su ðne fhðk{kt ykðe hne
Au (39) fu íkuLku MktËqf{kt {qfku, ÃkAe ykLku LkËe{kt Lkk¾e Ëku, ÃkAe LkËe íkuLku
rfLkkhk Ãkh Lkk¾e Ëu. íkuLku yuf ÔÞÂõík WXkðþu, su {khku Ãký Ëw~{Lk Au yLku
íkuLkku Ãký Ëw~{Lk Au, yLku {U {khk íkhVÚke ík{khk Ãkh «u{ Lkk¾e ËeÄku, yLku
yux÷k {kxu fu ík{u {khk rLkheûký{kt WAuh Ãkk{ku, (40) ßÞkhu fu ík{khe
çknuLk [k÷íke-[k÷íke ykðe, ÃkAe fnuðk ÷køke, þwt nwt ík{Lku ÷kufkuLku íkuLkku
Ãk¥kku ykÃkwt, su yk çkk¤fLkwt Ãkk÷Lk-Ãkku»ký Mkkhe heíku fhu. íkuÚke y{u ík{Lku
ík{khe {kíkk íkhV ÃkkAk {kuf÷e ËeÄk, suÚke íkuLke ykt¾ku Xtze ÚkkÞ yLku íkuLku
Ëw:¾ Lk hnu, yLku ík{u yuf ÔÞÂõíkLke níÞk fhe Lkk¾e, ÃkAe y{u ík{Lku yu
Ëw:¾Úke {wÂõík ykÃke, yLku y{u ík{khe ¾qçk Ãkheûkk fhe. ÃkAe ík{u ½ýk
ð»kkuo {ËÞLkðkMkeyku{kt hÌkk. ÃkAe ík{u yuf ytËks Ãkh ykðe økÞk, nu
{qMkk !
(41) yLku {U ík{Lku {khk {kxu ÃkMktË fÞko. (42) òyku, ík{u yLku ík{khku
¼kE {khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku, yLku ík{u çktLku {khe ÞkË{kt MkwMíke Lk fhòu.
(43) ík{u çktLku rVhykiLk ÃkkMku òyku fu íku rðÿkune çkLke økÞku Au.
(44) çkMk, íkuLkk MkkÚku rðLk{úíkkÚke ðkík fhku, fËk[ íku rþ¾k{ý fçkq÷ fhu
yÚkðk zhe òÞ.
(45) çktLkuyu fÌkwt fu nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! y{Lku ¼Þ Au fu íku y{khk
Ãkh yíÞk[kh fhu yÚkðk rðÿkun fhðk ÷køku. (46) Vh{kÔÞwt fu ík{u zhku
Lknª. nwt ík{khk çktLkuLke MkkÚku Awt, Mkkt¼¤e hÌkku Awt yLku òuE hÌkku Awt.
(47) íkuÚke ík{u íkuLkk ÃkkMku òyku yLku fnku fu y{u çktLku íkkhk «¼w-Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke {kuf÷÷k Aeyu, íkuÚke íkwt çkLke RMkhkE÷Lku y{khk MkkÚku sðk Ëu, yLku
íku{Lku Mkíkkð Lknª. y{u íkkhk Ãkk÷LknkhLke ÃkkMkuÚke yuf rLkþkLke Ãký ÷kÔÞk
Aeyu, yLku Mk÷k{íke yu ÔÞÂõík {kxu Au su {køkoËþoLkLkwt yLkwMkhý fhu.
(48) y{khk Ãkh «fkþLkk fhðk{kt ykðe Au fu yu ÔÞÂõík Ãkh ÞkíkLkk Úkþu
su ¾kuxwt Xuhðu yLku yðøkýLkk fhu.
(49) rVhykiLku fÌkwt, ÃkAe ík{khk çktLkuLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) fkuý
Au, nu {qMkk ! (50) {qMkkyu fÌkwt, y{khku hçk yu Au, suýu Ëhuf ðMíkwLku íkuLkkt
YÃk-ykfkh «ËkLk fÞko, ÃkAe {køkoËþoLk fÞwO. (51) rVhykiLku fÌkwt, ÃkAe
yøkkWLke òríkykuLke þwt ÂMÚkrík Au ? (52) {qMkkyu fÌkwt, íkuLkwt ¿kkLk {khk
hçk ÃkkMku yuf ÃkwMíkf{kt (hufzo fhu÷) Au. {khku hçk Lk ¼q÷ fhu Au yLku Lk ¼q÷u
Au. (53) yu s Au, suýu ík{khk {kxu ÄhíkeLku Vþo çkLkkðe, yLku íku{kt ík{khk
{kxu hMíkkyku çkLkkÔÞk yLku ykfkþ{ktÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt. ÃkAe y{u íkuLkk
îkhk swËk-swËk «fkhLke ðLkMÃkríkyku ÃkuËk fhe. (54) ¾kð yLku ÃkkuíkkLkk
ZkuhkuLku [hkðku. íkuLkk ytËh çkwrØþk¤eyku {kxu rLkþkLkeyku Au. (55) íkuýu
s ykÃkýLku ÃkuËk fÞko Au yLku íku{kt s y{u ík{Lku ÃkkAk ÷E sEþwt yLku íkuLkkÚke
s y{u ík{Lku Vhe fkZeþwt.
(56) yLku y{u rVhykiLkLku ÃkkuíkkLke çkÄe rLkþkLkeyku çkíkkðe, íkku íkuýu
¾kuxe Xuhðe yLku RLfkh fÞkuo. (57) íkuýu fÌkwt fu nu {qMkk ! þwt ík{u yux÷k
{kxu y{khk ÃkkMku ykÔÞk Aku fu ÃkkuíkkLkk òËqÚke y{Lku y{khk Ëuþ{ktÚke çknkh
fkZe {qfku. (58) íkku y{u ík{khk Mkk{u yuðku s òËq ÷kðeþwt. íkuÚke ík{u
y{khk yLku ík{khk ðå[u yuf ð[Lk Lk¬e fhe ÷ku, Lk y{u íkuLkk rðhwØ fheþwt
yLku Lk ík{u. yk {wfkçk÷ku yuf Mk{ík¤ {uËkLk{kt ÚkkÞ.
(59) {qMkkyu fÌkwt, ík{khk {kxu ð[LkLkku rËðMk {u¤kðk¤ku rËðMk Au
yLku yu fu ÷kufkuLku rËðMk [Zíkkt MkwÄe yufºk fhðk{kt ykðu. (60) rVhykiLk
íÞktÚke nxâku, ÃkAe ÃkkuíkkLkk çkÄk Ëkð s{k fÞko, íkuLkk ÃkAe íku {wfkçk÷k {kxu
ykÔÞku. (61) {qMkkyu fÌkwt fu ík{khwt ¾hkçk ÚkkÞ, yÕ÷kn Ãkh sqX Lk ½zku fu
íku ík{Lku fkuE ykÃkr¥kÚke Lkü fhe Ëu, yLku suýu yÕ÷kn Ãkh sqX ½zâwt íku
rLk»V¤ hÌkku.
(62) ÃkAe íku{ýu ÃkkuíkkLkk {k{÷k{kt {ík¼uË fÞkuo, yLku íku{ýu [wÃkfu-
[wÃkfu ÃkhMÃkh Mk÷kn-{M÷ík fhe. (63) íku{ýu fÌkwt, [ku¬Mk yk çktLku
òËwøkhku Au, íkuyku RåAu Au fu ÃkkuíkkLkk òËqLkk çk¤u ík{Lku ík{khk Ëuþ{ktÚke
Lkefk¤e Ëu yLku ík{Lku Mkkhe heíku Mk{kó fhe Ëu. (64) çkMk, ík{u ík{khe
ÞwÂõíkyku ¼uøke fhku. ÃkAe MktøkrXík ÚkELku ykðku yLku yu s Síke økÞku su
yksu ð[oMðþk¤e hÌkku.
(65) íku{ýu fÌkwt fu nu {qMkk ! fkt íkku ík{u Lkk¾ku yÚkðk y{u Ãknu÷k
Lkk¾ðkðk¤k çkLkeyu. (66) {qMkkyu fÌkwt fu ík{u s Ãknu÷k Lkk¾ku, íkku yufkyuf
íku{Lke hMMkeyku yLku íku{Lke ÷kXeyku íku{Lkk òËqLkk çk¤u íkuLku yuðe heíku Ëu¾kE
fu òýu fu íku Ëkuze hne nkuÞ ! (67) íkuÚke {qMkk ÃkkuíkkLkk rË÷{kt ftEf zhe
økÞku. (68) y{u fÌkwt fu ík{u zhku Lknª, ík{u s ð[oMð «kó fhþku.
(69) yLku su ík{khk s{ýk nkÚk{kt Au íkuLku Lkk¾e Ëku, íku íku{Lku øk¤e sþu
su íku{ýu çkLkkÔÞwt Au. yk su ftE íku{ýu çkLkkÔÞwt Au yu òËqLkku Äkufku Au, yLku
òËwøkh õÞkhuÞ MkV¤ Úkíkku LkÚke, [knu íku øk{u íku heíku ykðu. (70) çkMk,
òËwøkhku rMksËk{kt Ãkze økÞk. íku{ýu fÌkwt fu y{u nkYLk yLku {qMkkLkk hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) Ãkh E{kLk ÷kÔÞk.
(71) rVhykiLku fÌkwt fu ík{u íkuLku {kLke ÷eÄwt yu Ãknu÷kt fu nwt ík{Lku yLkw{rík
ykÃkwt. yu s ík{khku {kuxku Au suýu ík{Lku òËq þe¾ðkzâwt Au. íkku nðu nwt ík{khk
nkÚk yLku Ãkøk rðhwØ rËþkykuÚke fÃkkðe Lkk¾eþ, yLku nwt ík{Lku ¾sqhLkk
Úkzku Ãkh þq¤e ykÃkeþ, yLku ík{u òýe ÷uþku fu fkuLke ÞkíkLkk ðÄkhu fXkuh Au
yLku ðÄkhu ðkh MkwÄe hnuðkðk¤e Au.
(72) òËwøkhkuyu fÌkwt fu y{u íkLku fËkrÃk yu Ë÷e÷ku Ãkh «kÚkr{fíkk Lknª
ykÃkeyu, su y{khk ÃkkMku ykðu÷ Au yLku yu òík Ãkh suýu y{Lku ÃkuËk fÞko
Au. íkuÚke íkkhu su fhðkLkwt Au íkuLku fhe Lkk¾. ík{u su ftE fhe þfku Aku, yk s
ËwrLkÞkLkk SðLk{kt fhe þfku Aku. (73) y{u y{khk Ãkk÷Lknkh Ãkh E{kLk
÷kÔÞk, suÚke íku y{khk økwLkkykuLku {kV fhu yLku yk òËqLku Ãký suLkk Ãkh
ík{u y{Lku {sçkqh fÞko, yLku yÕ÷kn ©uc Au yLku çkkfe hnuðkðk¤ku Au.
(74) rLk:þtf, su ÔÞÂõík økwLkuøkkh çkLkeLku ÃkkuíkkLkk hçk (Ãkk÷Lknkh)Lke
Mkk{u nksh Úkþu, íkku íkuLkk {kxu Lkfo Au. íku{kt íku Lk {hþu yLku Lk Sðþu.
(75) yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk hçkLke ÃkkMku E{kLkðk¤ku çkLkeLku ykðþu, suýu
MkËTfkÞkuo fÞko nþu, íkku yuðk ÷kufku {kxu ¾qçk Wå[ Ëhßòyku Au. (76) íku{Lkk
{kxu nt{uþk hnuðkðk¤k çkøke[kyku Au, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. íkuyku
íku{kt nt{uþk hnuþu, yLku yk çkË÷ku Au yu ÔÞÂõíkLkku su Ãkrðºkíkk yÃkLkkðu.
(77) yLku y{u {qMkkLku «fkþLkk fhe fu hkrºkLkk Mk{Þu {khk çktËkykuLku
÷ELku Lkef¤ku. ÃkAe íku{Lkk {kxu Mk{wÿ{kt Mkqfku hMíkku çkLkkðe ÷ku, íkwt Lk ÃkeAkÚke
zh yLku Lk fkuE yLÞ ðMíkwÚke zh. (78) ÃkAe rVhykiLku ÃkkuíkkLkk ÷~fhkuLke
MkkÚku íku{Lkku ÃkeAku fÞkuo, ÃkAe íku{Lku Mk{wÿLkk Ãkkýeyu Zktfe ÷eÄk, su heíku
Zktfðk{kt ykðu Au, (79) yLku rVhykiLku ÃkkuíkkLke òríkLku ÃkÚk¼úü fhe yLku
íkuLku Mkk[ku {køko Lk çkíkkÔÞku.
(80) nu RMkhkE÷Lke MktíkkLk ! y{u ík{Lku ík{khk Ëw~{LkÚke {wÂõík ykÃke
yLku ík{Lku íkqhLke s{ýe çkksw ð[Lk ykÃÞwt, yLku y{u ík{khk WÃkh {Lk yLku
Mk÷ðk WíkkÞko. (81) ¾kyku, y{khe ykÃku÷ Ãkrðºk hkuS yLku íku{kt rðÿkun
Lk fhku fu ík{khk Ãkh {khku «fkuÃk yðíkrhík ÚkkÞ, yLku suLkk Ãkh {khku «fkuÃk
WíkÞkuo íku Lkü ÚkÞku. (82) y÷çk¥k, su «kÞrùík fhu yLku E{kLk ÷kðu yLku
MkËTfkÞkuo fhu yLku MkL{køko Ãkh hnu, íkku íkuLkk {kxu nwt yíÞtík ûk{kþe÷ Awt.
(83) yLku nu {qMkk ! ÃkkuíkkLke òríkLku AkuzeLku íkhík ykððk {kxu ík{Lku
fE ðMíkwyu «urhík fÞko. (84) {qMkkyu fÌkwt, yu ÷kufku Ãký {khk ÃkkA¤ s
Au, yLku nu {khk hçk ! nwt íkkhk íkhV sÕËe ykðe økÞku, suÚke íkwt «MkÒk ÚkkÞ.
(85) Vh{kÔÞwt, íkku y{u ík{khe òríkLku ík{khk ÃkkA¤ yuf Ãkheûkk{kt Lkk¾e
ËeÄe, yLku Mkk{heyu íkuLku ÃkÚk¼úü fhe ËeÄe.
(86) ÃkAe {qMkk ÃkkuíkkLke òrík íkhV økwMMkk yLku Ëw:¾{kt ¼hu÷ku ÃkkAku
ykÔÞku. íkuýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! þwt ík{Lku ík{khk hçku Mkkhwt ð[Lk
Lknkuíkwt ykÃÞwt ? þwt ík{khk Ãkh ðÄkhu Mk{Þ rðíke økÞku ? fu ík{u RåAâwt fu ík{khk
Ãkh ík{khk hçkLkku «fkuÃk yðíkrhík ÚkkÞ ? yux÷k {kxu ík{u {khk MkkÚku
rðïkMk½kík fÞkuo.
(87) íku{ýu fÌkwt fu y{u y{khk yrÄfkhÚke ík{khk MkkÚku rðïkMk½kík
LkÚke fÞkuo, çkÕfu òríkLkk ½huýkLkku çkkus y{khk ÃkkMku Ÿ[ku fhkððk{kt ykÔÞku
níkku, íkku y{u íkuLku VUfe ËeÄku. ÃkAe yk heíku Mkk{heyu ½ze ÷eÄwt. (88) íkuÚke
íkuýu íku{Lkk {kxu ðkAhzwt çkLkkðe ÷eÄwt. yuf {qŠík, suLkkÚke çk¤Ë suðku yðks
Lkef¤íkku níkku. ÃkAe íkuýu fÌkwt fu yk ík{khku WÃkkMÞ Au yLku {qMkkLkku WÃkkMÞ
Ãký. {qMkk íkuLku ¼q÷e økÞku. (89) þwt íkuyku òuíkk Lknkuíkk fu Lk íku fkuE ðkíkLkku
sðkçk ykÃku Au yLku Lk fkuE LkVku fu LkwfMkkLk ÃknkU[kze þfu Au.
(90) yLku nkYLku íku{Lku Ãknu÷kt s fÌkwt níkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku !
ík{u yk ðkAhzk îkhk çknufe økÞk Aku yLku ík{khku hçk íkku hn{kLk (Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷kn) Au. íkuÚke {khwt yLkwMkhý fhku yLku {khe ðkík {kLkku.
(91) íku{ýu fÌkwt fu y{u íkku ykLke s Ãkqò{kt ÷køku÷k hneþwt, ßÞkt MkwÄe {qMkk
y{khk ÃkkMku ÃkkAku Lk ykðe òÞ.
(92) {qMkkyu fÌkwt fu nu nkYLk ! ßÞkhu íkU òuÞwt fu íkuyku çknufe økÞk Au,
íkku ík{Lku fE ðMíkwyu hkuõÞk fu ík{u {khwt yLkwMkhý fhku. (93) þwt ík{u {khk
fÚkLk rðhwØ fÞwO. (94) nkYLku fÌkwt fu nu {khe {kíkkLkk Ãkwºk ! ík{u {khe ËkZe
Lk Ãkfzku yLku Lk {khwt {kÚkwt. {Lku yu zh níkku fu ík{u fnuþku fu ík{u EMkhkE÷Lke
MktíkkLk ðå[u VkxVqx Lkk¾e ËeÄe yLku {khe ðkíkLkwt æÞkLk Lk hkÏÞwt.
(95) {qMkkyu fÌkwt fu nu Mkk{he ! íkkhku þwt {k{÷ku Au. (96) íkuýu fÌkwt fu
{Lku yu ðMíkw Ëu¾kE su çkeòykuLku Lk Ëu¾kE, íkku {U EþËqíkLkk ÃkËr[ökuÚke
yuf {wêe WXkðe yLku íku íku{kt Lkk¾e ËeÄe. {khk {Lkyu {Lku ykðwt fhðkLkwt
Mk{òÔÞwt. (9x) {qMkkyu fÌkwt fu Ëqh ÚkE ò. nðu íkkhk {kxu SðLk¼h yu Au
fu íkwt fnuíkku hneþ fu {Lku MÃkþo Lk fhku, yLku íkkhk {kxu yuf yLÞ ð[Lk yu
Au, su íkkhkÚke x¤ðkðk¤wt LkÚke, yLku íkwt ÃkkuíkkLkk yk WÃkkMÞLku òu, suLkk Ãkh
íkwt çkhkçkh yufkøkú hnuíkku níkku. y{u íkuLku çkk¤eþwt ,ÃkAe íkuLku LkËe{kt rð¾uheLku
ðnkðe ËEþwt. (98) ík{khku WÃkkMÞ íkku {kºk yÕ÷kn Au, íkuLkk rMkðkÞ fkuE
WÃkkMÞ LkÚke. íkuLkwt ¿kkLk Ëhuf ðMíkw Ãkh ÔÞkó Au.
(99) yk s heíku y{u ík{Lku íku{Lkku ynuðk÷ çkíkkðeyu Aeyu, suyku
yøkkW rðíke økÞk, yLku y{u ík{Lku y{khk ÃkkMkuÚke yuf rþ¾k{ý-Ãkºk
ykÃÞku Au. (100) su ykLkkÚke {kuZwt Vuhðþu, íku fÞk{íkLkk rËðMku yuf ¼khu
çkkus WXkðþu. (101) íku íku{kt nt{uþk hnuþu yLku yk çkkus fÞk{íkLkk rËðMku
íku{Lkk {kxu ¾qçk ¾hkçk nþu. (102) su rËðMku ‘Mkqh’ (hý®þøkk){kt Vqtf
{khðk{kt ykðþu yLku økwLkuøkkhkuLku yu rËðMku y{u yu ÂMÚkrík{kt yufºk fheþwt
fu ¼ÞÚke íku{Lke ykt¾ku ðkË¤e ÚkE økE nþu. (103) ÃkhMÃkh [wÃkfu-[wÃkfu
fnuíkk nþu fu ík{u {kºk ËMk rËðMk hÌkk nþku. (104) y{u Mkkhe heíku òýeyu
Aeyu, su ftE íkuyku fnuþu, ßÞkhu fu íku{ktÚke MkkiÚke ðÄkhu òýfkh fnuþu ík{u
{kºk yuf rËðMk hkufkÞk.
(105) yLku ÷kufku ík{Lku Ãknkzku rðþu ÃkqAu Au. fnku fu {khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh íku{Lku WzkðeLku rð¾uhe Ëuþu. (106) ÃkAe s{eLkLku MkÃkkx {uËkLk
çkLkkðeLku {qfþu. (107) ík{u íku{kt Lk fkuE ð¤ òuþku yLku Lk fkuE fh[÷e.
(108) yu rËðMku Mkki ÃkkufkhLkkhkLkk ÃkkA¤ [k÷e Lkef¤þu. shk Ãký fkuE
yð¤[tzkE Lknª fhu. ík{k{ yðkòu hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)Lkk
ykøk¤ ËçkkE sþu. ík{u yuf Mkh-Mkh yðks rMkðkÞ ftE Lknª Mkkt¼¤ku.
(109) yu rËðMku ¼÷k{ý ÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu, Ãkhtíkw yuðku ÔÞÂõík suLku
Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knu yLkw{rík ykÃke nkuÞ yLku íkuLkk {kxu çkku÷ðwt ÃkMktË fÞwO
nkuÞ. (110) íku MkkiLkk ykøk¤Lkk yLku ÃkkA¤Lkk çkÄk ynuðk÷ku òýu Au,
yLku íku{Lkwt ¿kkLk íkuLku ykðhe ÷E þfíkwt LkÚke. (111) yLku çkÄk [nuhkyku
yu Sðtík yLku þkïík (yÕ÷kn) Mk{ûk Íwfu÷kt nþu, yLku yuðku ÔÞÂõík
yMkV¤ hnuþu, su yíÞk[kh ÷ELku ykÔÞku nþu. (112) yLku suýu MkËTfkÞkuo
fÞko nþu yLku íku E{kLk Ãký hk¾íkku nþu, íkku íkuLku Lk fkuE yríkhufLkku ¼Þ
nþu yLku Lk fkuE y¼kðLkku.
(113) yLku yk s heíku y{u yhçke{kt fwykoLk yðíkrhík fÞwO Au yLku
íku{kt y{u swËk-swËk «fkhu [uíkðýeyku ðýoðe Au, suÚke ÷kufku zhu yÚkðk íku
íku{Lkkt {Lk{kt ftEf rð[kh Lkk¾u. (114) çkMk, Mkðkuoå[ Au yÕ÷kn,
ðkMíkrðf þkMkf, yLku ík{u fwykoLkLku ÷uðk{kt Wíkkð¤ Lk fhku, ßÞkt MkwÄe íkuLke
ðne («fkþLkk) Ãkqýo Lk ÚkE òÞ, yLku fnku fu nu {khk Ãkk÷Lknkh ! {khk
¿kkLk{kt ðÄkhku fh.
(115) yLku y{u ykË{Lku ykLkkÚke Ãknu÷k ykËuþ ykÃÞku níkku, íkku íku
¼q÷e økÞku yLku y{u íkuLkk{kt rLkÄkoh Lk òuÞku. (116) yLku ßÞkhu y{u
Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu ykË{Lku rMksËku fhku, íkku íku{ýu rMksËku fÞkuo, Ãký
Rçkr÷Mku, fu íkuýu RLfkh fÞkuo. (117) ÃkAe y{u fÌkwt fu nu ykË{ ! yk
rLk:MktËunÃkýu ík{khku yLku ík{khe ÃkíLkeLkku Ëw~{Lk Au, íkku õÞktf íku ík{Lku çktLkuLku
sÒkíkÚke çknkh Lk fZkðu, ÃkAe ík{u ðtr[ík çkLkeLku hne òyku.
(118) ynª ík{khk {kxu yu Au fu ík{u Lk ¼qÏÞk hnuþku yLku Lk ík{u LkøLk
Úkþku, (119) yLku ík{u ynª Lk íkhMÞk hnuþku, yLku Lk ík{Lku íkzfku ÷køkþu.
(120) ÃkAe þiíkkLku íku{Lku çknufkÔÞk. íkuýu fÌkwt fu þwt nwt ík{Lku þkïík ð]ûk
çkíkkðwt, yLku yuðe çkkËþkne su{kt fËe Lkçk¤kE Lknª ykðu ? (121) íkuÚke
yu çktLkuyu yu ð]ûkLkwt V¤ ¾kE ÷eÄwt, íkku yu çktLkuLkk økwó ¼køkku yuf-çkeòLke
Mkk{u ¾w÷e økÞk, yLku çktLku ÃkkuíkkLku sÒkíkLkk ÃkktËzkykuÚke Zktfðk ÷køÞk,
yLku ykË{u ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkk ykËuþLkwt WÕ÷t½Lk fÞwO, íkku ¼xfe økÞku.
(122) ÃkAe íkuLkk Ãkk÷Lknkhu íkuLku LkðkßÞku. íkuÚke íkuLke íkkiçkk (ûk{k) fçkq÷
fhe yLku íkuLku {køkoËþoLk ykÃÞwt.
(123) yÕ÷knu fÌkwt fu ík{u çktLku ynªÚke Wíkhku. ík{u yuf-çkeòLkk
Ëw~{Lk nþku. ÃkAe òu ík{khk ÃkkMku {khk íkhVÚke {køkoËþoLk ykðu, íkku su
ÔÞÂõík {khk {køkoËþoLkLkwt yLkwMkhý fhþu, íku Lk ÃkÚk¼úü Úkþu yLku Lk ðtr[ík
hnuþu. (124) yLku su ÔÞÂõík rþ¾k{ýÚke {kuZwt Vuhðþu, íkku íkuLkk {kxu
íktøkeLkwt SðLk nþu, yLku fÞk{íkLkk rËðMku y{u íkuLku yktÄ¤ku WXkðeþwt.
(125) íku fnuþu fu nu {khk {kr÷f ! íkU {Lku yktÄ¤ku fu{ WXkÔÞku ? nwt íkku
ykt¾kuðk¤ku níkku. (126) RhþkË Úkþu fu yk s heíku ík{khk ÃkkMku y{khe
rLkþkLkeyku ykðe, íkku ík{u íkuLkk íkhV ftE æÞkLk Lk ykÃÞwt, íkku yu s heíku
yksu ík{khk íkhV ftE æÞkLk ykÃkðk{kt Lknª ykðu. (127) yLku yu s heíku
y{u çkË÷ku ykÃkeþwt íkuLku su nËÚke ykøk¤ ðÄe òÞ yLku ÃkkuíkkLkk hçkLke
rLkþkLkeyku Ãkh E{kLk Lk ÷kðu, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lke ÞkíkLkk ¾qçk
fXkuh Au yLku ¾qçk çkkfe hnuðkðk¤e.
(128) þwt ÷kufkuLku yu ðkíkLke Mk{s Lk ykðe fu íku{Lkk Ãknu÷k y{u
fux÷kÞ sqÚkkuLku Lkü fhe LkkÏÞk. yk ÷kufku íku{Lke ðMíkeyku{kt [k÷u-Vhu Au.
rLk:þtf, yk{kt çkwrØþk¤eyku {kxu {kuxe rLkþkLkeyku Au. (129) yLku òu
ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf ðkík yøkkWÚke rLkÄkorhík Lk ÚkE [qfe
nkuík yLku {nuík÷Lke yuf {wÆík rLkrùík Lk nkuík, íkku yð~Þ íku{Lkku rLkýoÞ
fhe Ëuðk{kt ykÔÞku nkuík. (130) íkuÚke yk ÷kufku su fnu Au íkuLkk Ãkh ÄiÞo fhku,
yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke «þtMkkLke MkkÚku íkuLkk økwýøkkLk fhku, MkqÞo
Lkef¤íkk Ãknu÷kt yLku íkuLkk zqçkíkk Ãknu÷kt, yLku hkrºkLkk Mk{Þku{kt Ãký
økwýøkkLk fhku, yLku íkuLkk rfLkkhkyku Ãkh Ãký, suÚke ík{u «MkÒk ÚkE òyku.
Ãkkhk-17 [343] Mkqh: y÷-ytrçkÞk (21)
(131) yLku fËkrÃk yu ðMíkwyku íkhV ykt¾ WXkðeLku Ãký Lk swyku, suLku
y{u íku{Lkk{ktÚke fux÷kf sqÚkkuLku íku{Lke Ãkheûkk {kxu íku{Lku ykÃke hk¾e Au,
yLku ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke hkuS ðÄkhu W¥k{ Au yLku çkkfe hnuðkðk¤e
Au. (132) yLku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku Lk{kÍLkku ykËuþ ykÃkku yLku íkuLkk ÃkkçktË
hnku. y{u ík{khk ÃkkMkuÚke fkuE hkuS LkÚke {ktøkíkk. hkuS íkku ík{Lku y{u
ykÃkeþwt yLku W¥k{ Ãkrhýk{ íkku EþrLkc-MktÞ{e ÷kufku {kxu s Au.
(133) yLku ÷kufku fnu Au fu yk ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMkuÚke y{khk
{kxu fkuE rLkþkLke fu{ LkÚke ÷kðíkk. þwt íku{Lku yøkkWLkk økútÚkkuLke Ë÷e÷ku LkÚke
ÃknkU[e ? (134) yLku òu y{u íku{Lku ykLkkÚke Ãknu÷kt fkuE ÞkíkLkkÚke Lkü
fhe Ëuíkk, íkku íkuyku fnuíkk fu nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! íkU y{khk ÃkkMku EþËqík
fu{ Lk {ku f ÕÞku fu y{u yÃk{krLkík yLku rLk»V¤ Úkíkkt Ãknu ÷k íkkhe
rLkþkLkeykuLkwt yLkwMkhý fhíkk. (135) fnku fu Ëhuf hkn òuE hÌkku Au, íkku
ík{u Ãký hkn swyku. nðu ÃkAe ík{u òýe ÷uþku fu fkuý MkeÄk {køko Ãkh Au yLku
fkuý {trs÷ MkwÄe ÃknkUåÞku.
–•–
21. Mkqh: y÷-ytrçkÞk
*(1) ÷kufku {kxu íku{Lkk rnMkkçkLkku Mk{Þ LkSf ykðe ÃknkUåÞku, yLku
íkuyku økV÷ík{kt ÃkzeLku yðøkýLkk fhe hÌkk Au. (2) íku{Lkk Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke su Ãký Lkðe rþ¾k{ý íku{Lkk ÃkkMku ykðu Au, íkuyku íkuLku {òf{kt
Mkkt¼¤u Au. (3) íku{Lkkt ÓËÞ økV÷ík{kt Ãkzu÷k Au, yLku yíÞk[kheykuyu
ÃkhMÃkh yu økwMkÃkwMk fhe fu yk ÔÞÂõík íkku ík{khk suðku s yuf {Lkw»Þ Au.
ÃkAe ík{u Ëu¾íke ykt¾kuyu íkuLkk òËq{kt VMkkð Aku. (4) EþËqíku fÌkwt fu {khku
Ãkk÷Lknkh Ëhuf ðkíkLku òýu Au, [knu íku ykfkþ{kt nkuÞ fu Ähíke{kt, yLku íku
Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(5) çkÕfu íkuyku fnu Au, yk ðuhrð¾uh Mð¡ku Au, çkÕfu íkuLku yu{ýu ½ze
÷eÄwt Au, çkÕfu íku yuf frð Au. íku{ýu y{khk ÃkkMku fkuE rLkþkLke ÷kððe
òuEyu, su «fkhLke rLkþkLkeykuLke MkkÚku yøkkWLkk EþËqíkkuLku {kuf÷ðk{kt
ykÔÞk níkk. (6) íku{LkkÚke Ãknu÷k fkuE ðMíkeLkk ÷kufku Ãký, su{Lku y{u Lk»x
fÞko, E{kLk LkÚke ÷kÔÞk, íkku þwt yk ÷kufku E{kLk ÷kðþu ?
(7) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký, suLku y{u EþËqík çkLkkðeLku {kufÕÞku,
{Lkw»Þku{ktÚke s {kufÕÞku. y{u íku{Lkk íkhV ðne (rËÔÞ «fkþLkk) {kuf÷íkk
níkk. çkMk, ík{u økútÚkðk¤kykuLku ÃkqAe ÷ku, òu ík{u LkÚke òýíkk. (8) yLku
y{u yk EþËqíkkuLku yuðk þheh LkÚke ykÃÞk fu íkuyku ¼kusLk Lk ÷uíkk nkuÞ,
yLku íkuyku nt{uþk hnuðkðk¤k Lknkuíkk. (9) ÃkAe y{u íku{Lkk MkkÚkuLkwt ð[Lk
Ãkqhwt fÞwO. yk{, íku{Lku yLku suLku-suLku RåAâwt y{u çk[kðe ÷eÄk, yLku y{u
Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkhkykuLku Lkü fhe ËeÄk.
(10) y{u ík{khk íkhV yuf økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au, su{kt ík{khwt
yLkwM{hý Au. ÃkAe þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ? (11) yLku fux÷eÞ yíÞk[khe
ðMíkeyku Au, suLku y{u f[ze Lkk¾e, yLku íku{Lkk ÃkAe çkeS òríkyku WXkðe.
(12) ÃkAe ßÞkhu íku{ýu y{khe ÞkíkLkkLku ykðíke òuE, íkku íkuyku íkuLkkÚke
¼køkðk ÷køÞk. (13) ¼køkku Lknª, yLku ÃkkuíkkLkk ¼kuøkrð÷kMkLkk MkkÄLkku
íkhV yLku ÃkkuíkkLkk {fkLkku íkhV ÃkkAk ð¤ku, suÚke ík{Lku ÃkqAðk{kt ykðu.
(14) íku{ýu fÌkwt, nkÞ y{khwt Ëw¼koøÞ ! rLk:þtf, y{u ÷kufku yíÞk[khe
níkk. (15) ÃkAe íkuyku yk s Ãkkufkhíkk hÌkk, íÞkt MkwÄe fu y{u íku{Lku yuðk
fhe ËeÄk, òýu ¾uíke fÃkkE økE nkuÞ yLku ykøk çkwÍkE økE nkuÞ.
(16) yLku y{u ykfkþ yLku ÄhíkeLku yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au, ¾u÷Lkk
YÃk{kt LkÚke çkLkkÔÞk. (17) òu y{u fkuE ¾u÷ çkLkkððk RåAíkk, íkku íkuLku
y{u y{khk ÃkkMkuÚke çkLkkðe ÷uíkk, òu y{khu yuðwt fhðwt nkuík. (18) çkÕfu
y{u MkíÞLku yMkíÞ Ãkh {kheþwt, íkku íku íkuLkwt {kÚkwt íkkuze Lkk¾þu, íkku y[kLkf
síkwt hnuþu yLku ík{khk {kxu yu ðkíkkuÚke {kuxku rðLkkþ Au su ík{u ðýoðku Aku.
(19) yLku íkuLkkt s Au su ykfkþku yLku Ähíke{kt Au, yLku su íkuLkk ÃkkMku
Au íku íkuLke WÃkkMkLkkÚke {kuZwt LkÚke Vuhðíkk yLku Lk yk¤Mk fhu Au. (20) íkuyku
hkík-rËðMk íkuLku ÞkË fhu Au, íkuyku õÞkhuÞ Úkkfíkk LkÚke.
(21) þwt íku{ýu Ähíke{kt WÃkkMÞku Xhkðe ÷eÄk Au, suyku fkuELku Sðtík
fhíkk nkuÞ ? (22) òu yk çktLku{kt yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMÞku nkuík, çktLkuLke
ÔÞðMÚkk yMíkÔÞMík ÚkE síke. çkMk, yÕ÷kn hks-®MknkMkLkLkku {kr÷f, yk
ðkíkkuÚke Ãkrðºk Au su yk ÷kufku ðýoðu Au. (23) íku su ftE fhu Au íkuLkk {kxu
íkuLku ÃkqAðk{kt Lknª ykðu yLku íku{Lku ÃkqAðk{kt ykðþu.
(24) þwt íku{ýu yÕ÷kn rMkðkÞ yLÞ WÃkkMÞku çkLkkðe ÷eÄk Au ? íku{Lku
fnku fu ík{u ík{khe Ë÷e÷ ÷kðku. yk s ðkík yu ÷kufkuLke Au, suyku {khk MkkÚku
Au yLku yk s ðkík yu ÷kufkuLke Au su {khkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk, çkÕfu íku{Lkk
Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufku MkíÞLku LkÚke òýíkk. íkuÚke íkuyku yðøkýLkk fhe hÌkk
Au. (25) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k fkuE yuðku ÃkÞøktçkh LkÚke {kufÕÞku,
suLkk íkhV y{u yu ðne («fkþLkk) Lk fhe nkuÞ fu {khk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ
LkÚke, íkuÚke ík{u {khe WÃkkMkLkk fhku.
(26) yLku íkuyku fnu Au fu hn{kLku (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knu) MktíkkLk çkLkkðe
Au. íku íkuLkkÚke Ãkrðºk Au, çkÕfu (Vrh~íkkyku íkku) «ríkrcík çktËkyku Au.
(27) íkuyku íkuLkkÚke ykøk¤ ðÄeLku ðkík LkÚke fhíkk, yLku íkuyku íkuLkk s ykËuþ
{wsçk y{÷ fhu Au. (28) yÕ÷kn íku{Lkk ykøk¤Lkk yLku ÃkkA¤Lkk
ynuðk÷Lku òýu Au, yLku íku ¼÷k{ý LkÚke fhe þfíkk, Ãkhtíkw íkuLkk {kxu suLku
yÕ÷kn ÃkMktË fhu, yLku íku íkuLkk «íkkÃkÚke zhíkk hnu Au, (29) yLku íku{ktÚke
su ÔÞÂõík fnuþu fu íkuLkk rMkðkÞ nwt WÃkkMÞ Awt, íkku y{u íkuLku LkfoLke Mkò
ykÃkeþwt. y{u yíÞk[kheykuLku ykðe s Mkò ykÃkeyu Aeyu.
(30) þwt RLfkh fhLkkhkykuyu yu Lk òuÞwt fu ykfkþ yLku Ähíke çktLku
çktÄ níkk, ÃkAe y{u íkuLku ¾ku÷e ËeÄk, yLku y{u ÃkkýeÚke Ëhuf MkSð ðMíkw
ÃkuËk fhe. þwt íku{ Aíkkt íkuyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk ?
(31) yLku y{u Ähíke{kt Ãknkzku çkLkkÔÞk fu íku íku{Lku ÷ELku Íqfe Lk òÞ
yLku íku{kt y{u rðþk¤ hMíkkyku çkLkkÔÞk, suÚke ÷kufku {køko Ãkk{u, (32) yLku
y{u ykfkþLku yuf Mkwhrûkík Aík çkLkkðe, yLku íkuyku íkuLke rLkþkLkeykuÚke
{kuZwt Vuhðu Au (33) yLku yu s Au, suýu hkík yLku rËðMk íkÚkk MkqÞo yLku [tÿ
çkLkkÔÞk. çkÄk Ãkkuík-ÃkkuíkkLke Ähe Ãkh íkhe hÌkk Au.
(34) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký fkuE {Lkw»ÞLku nt{uþkLkwt SðLk
LkÚke ykÃÞwt, íkku þwt ík{Lku {]íÞw ykðe òÞ, íkku íkuyku nt{uþk hnuðkðk¤k Au ?
(35) Ëhuf SðLku {]íÞwLkku MðkË [k¾ðkLkku Au, yLku y{u ík{khe ¾hkçk
ÂMÚkrík yLku Mkkhe ÂMÚkríkÚke Ãkheûkk fheyu Aeyu Ãkkh¾ðk {kxu yLku ík{Lku
MkkiLku y{khk íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþu.
(36) yLku RLfkh fhLkkhk ÷kufkuLku ßÞkhu ík{u swyku Aku, íkku íkuyku Mkki
ík{Lku {òf çkLkkðe ÷u Au. þwt yk s Au, su ík{khk WÃkkMÞkuLkku WÕ÷u¾ fhíkku
hnu Au ? yLku MðÞt yk ÷kufku hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)Lkk WÕ÷u¾Lkku
RLfkh fhu Au.
(37) {kLkðe Wíkkð¤Lkk ¾{ehÚke ÃkuËk ÚkÞku Au. nwt ík{Lku xqtf Mk{Þ{kt
{khe rLkþkLkeyku çkíkkðeþ. íkuÚke ík{u {khk Mkk{u Wíkkð¤ Lk fhku. (38) yLku
÷kufku fnu Au fu yk ð[Lk õÞkhu Ãkqhwt Úkþu, òu ík{u Mkk[k Aku. (39) fËk[,
yk RLfkh fhLkkhkykuLku yu Mk{ÞLke ¾çkh nkuík, ßÞkhu fu íkuyku ykøkLku Lk
ÃkkuíkkLkk Mkk{uÚke hkufe þfþu yLku Lk ÃkkuíkkLkk ÃkkA¤Úke, yLku Lk íku{Lku {ËË
ÃknkU[þu. (40) çkÕfu íku y[kLkf íku{Lkk Ãkh ykðe sþu. ÃkAe íku íku{Lku níkkþ
fhe Lkk¾þu. ÃkAe íkuyku Lk íkuLku Ëqh fhe þfþu yLku Lk íku{Lku {nuík÷ ykÃkðk{kt
ykðþu. (41) yLku ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký EþËqíkkuLke {òf Wzkððk{kt
ykðe. ÃkAe su ÷kufkuyu íku{Lkk Ãkife {òf Wzkðe níke, íku{Lku yu ðMíkwyu
½uhe ÷eÄk suLke íkuyku {òf Wzkðíkk níkk.
(42) fnku fu fkuý Au, su hkík yLku rËðMk{kt hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w)Úke
ík{khe Mkwhûkk fhu Au ? çkÕfu yu ÷kufku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkk yLkwM{hýÚke
{kuZwt Vuhðe hÌkk Au. (43) þwt íku{Lkk {kxu y{khk rMkðkÞ y{wf WÃkkMÞku
Au, su íku{Lku çk[kðe ÷u Au ? íkuyku MðÞt ÃkkuíkkLke hûkkLkwt Mkk{ÚÞo LkÚke Ähkðíkk,
yLku Lk y{khk Mkk{u fkuE íku{Lkku MkkÚk ykÃke þfu Au.
(44) çkÕfu y{u íku{Lku yLku íku{Lkk ÃkqðoòuLku ËwrLkÞkLke Mkk{økúe ykÃke,
íÞkt MkwÄe fu yu s nk÷ík{kt íku{Lkk Ãkh ÷ktçke {wÆík rðíke økE. þwt íkuyku LkÚke
òuíkk fu y{u ÄhíkeLku íkuLkk ykMkkÃkkMkÚke ½xkzíkk ykðe hÌkk Aeyu. ÃkAe þwt
yk s ÷kufku ð[oMðþk¤e hnuðkðk¤k Au ?
(45) fnku fu nwt çkMk ðne («fkþLkk) îkhk ík{u zhkðwt Awt, yLku çknuhkyku
ÃkkufkhLku LkÚke Mkkt¼¤íkk, ßÞkhu fu íku{Lku zhkððk{kt ykðu, (46) yLku òu
íkkhk hçkLke ÞkíkLkkLkku MkÃkkxku íku{Lku ÷køke òÞ, íkku íkuyku fnuðk ÷køkþu fu
nkÞ, y{khwt Ëw¼koøÞ ! rLk:þtf y{u yíÞk[khe níkk.
(47) yLku y{u fÞk{íkLkk rËðMku LÞkÞLke íkw÷k {qfeþwt. ÃkAe fkuE Sð
Ãkh shk Ãký yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ, yLku òu hkELkk Ëkýk çkhkçkh
Ãký fkuELkwt f{o nþu, íkku y{u íkuLku nksh fhe ËEþwt, yLku y{u rnMkkçk ÷uðk
{kxu ÃkÞkoó Aeyu.
(48) yLku y{u {qMkk yLku nkYLkLku VwhfkLk (MkíÞ yLku yMkíÞ{kt ¼uË
fhLkkh) yLku «fkþ yLku rþ¾k{ý «ËkLk fÞko EþrLkcku {kxu, (49) suyku
ËuÏÞk ðøkh ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke zhu Au yLku íkuyku fÞk{íkLkku zh hk¾Lkkhkt
Au, (50) yLku yk yuf çkhfíkðk¤tw yLkwM{hý Au, su y{u yðíkrhík fhu÷
Au, íkku þwt ík{u íkuLkku RLfkh fhLkkhkt Aku ?
(51) yLku y{u ykLkkÚke Ãknu÷k Rçkúkne{Lku ykLkwt {køkoËþoLk «ËkLk fÞwO,
yLku y{u íkuLku Mkkhe heíku òýíkk níkk, (52) ßÞkhu íkuýu ÃkkuíkkLkk rÃkíkk yLku
ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu yk þwt {qŠíkyku Au, suLkk Ãkh ík{u nX ÷ELku çkuMÞk
Aku ? (53) íku{ýu fÌkwt fu y{u y{khk ÃkqðoòuLku íku{Lke WÃkkMkLkk fhíkk òuÞk
Au. (54) Rçkúkne{u fÌkwt fu rLk:þtf, ík{u yLku ík{khk Ãkqðoòu yuf MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt økúMík hÌkk.
(55) íku{ýu fÌkwt, þwt ík{u y{khk ÃkkMku Mkk[e ðkík ÷kÔÞk Aku fu ík{u {òf
fhe hÌkk Aku ? (56) Rçkúkne{u fÌkwt, çkÕfu ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh yu Au,
su ykfkþku yLku ÄhíkeLkku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au, suýu íku{Lku ÃkuËk fÞko, yLku nwt
yk ðkíkLke Mkkûke ykÃkLkkhkyku{ktÚke Awt, (57) yLku yÕ÷knLkk MkkuøktË !
nwt ík{khe {qŠíkykuLke MkkÚku yuf ÞwÂõík fheþ, ßÞkhu fu ík{u ÃkeX VuhðeLku [kÕÞk
sþku. (58) ÃkAe íkuýu íkuLkk xwfzk-xwfzk fhe LkkÏÞk, rMkðkÞ íku{Lkk yuf
{kuxkLkk, suÚke íkuyku íkuLkk íkhV hsq ÚkkÞ.
(59) íku{ýu fÌkwt fu fkuýu y{khe {qŠíkyku MkkÚku ykðwt fÞwO Au. rLk:þtf, íku
¾qçk yíÞk[khe Au. (60) ÷kufkuyu fÌkwt fu y{u yuf ÞwðkLkLku íkuLkku WÕ÷u¾ fhíkku
Mkkt¼éÞku níkku, suLku Rçkúkne{ fnuðk{kt ykðu Au. (61) íku{ýu fÌkwt fu íkuLku çkÄk
{kýMkkuLke Mkk{u nksh fhku, suÚke íku swyu. (62) íku{ýu fÌkwt fu nu Rçkúkne{ !
þwt y{khk WÃkkMÞkuLke MkkÚku ík{u ykðwt fÞwO Au ? (63) Rçkúkne{u fÌkwt, çkÕfu
íku{Lkk yk {kuxkyu ykðwt fÞwO Au, íkku íku{Lku ÃkqAe ÷ku, òu íku çkku÷íkk nkuÞ.
(64) ÃkAe íku{ýu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt rð[kÞwO, ÃkAe íkuyku fnuðk ÷køÞk fu
nfefík{kt ík{u s yMkíÞ Ãkh Aku. (65) ÃkAe ÃkkuíkkLkk {kÚkkykuLku Íwfkðe
ËeÄk. nu Rçkúkne{ ! ík{u òýku Aku fu yk çkku÷íkk LkÚke. (66) Rçkúkne{u
fÌkwt, þwt ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ yuðe ðMíkwykuLke WÃkkMkLkk fhku Aku, su ík{Lku
Lk fkuE VkÞËku ÃknkU[kze þfu Au yLku Lk fkuE LkwfMkkLk. (67) yVMkkuMk Au
ík{khk Ãkh Ãký yLku yu ðMíkwyku Ãkh Ãký, suLke ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMkLkk
fhku Aku. þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ?
(68) íku{ýu fÌkwt fu ykLku ykøk{kt çkk¤e Lkk¾ku yLku ÃkkuíkkLkk WÃkkMÞkuLke
{ËË fhku, òu ík{Lku ftE fhðwt Au. (69) y{u fÌkwt fu nu ykøk ! íkwt Rçkúkne{
{kxu Xtzf yLku Mk÷k{íke çkLke ò. (70) yLku íku{ýu íkuLkk MkkÚku çkqhkE fhðk
{køke, íkku y{u yu s ÷kufkuLku rLk»V¤ çkLkkðe ËeÄk.
(71) yLku y{u íkuLku yLku ÷qíkLku yu ¼qr{ íkhV {wÂõík ykÃke ËeÄe, su{kt
y{u ËwrLkÞkðk¤kyku {kxu çkfhíkku {qfe Au. (72) yLku y{u íkuLku RMnkf
ykÃÞku yLku ðÄw{kt Þkfqçk, yLku y{u yu MkkiLku MkËk[khe çkLkkÔÞk. (73) yLku
y{u íku{Lku R{k{ (LkkÞf) çkLkkÔÞk, suyku y{khk ykËuþÚke {køkoËþoLk
fhíkk níkk, yLku y{u íku{Lku MkËTfkÞkuo yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk yLku Ífkík
ykÃkðkLkku ykËuþ {kufÕÞku yLku íkuyku y{khe WÃkkMkLkk fhðkðk¤k níkk.
(74) yLku LkqnLku ßÞkhu fu ykLkkÚke Ãknu÷k íkuýu ÃkkufkÞkuo, íkku y{u íkuLke
Ëwyk («kÚkoLkk) fçkq÷ fhe. ÃkAe y{u íkuLku yLku íkuLkk ÷kufkuLku ¾qçk {kuxk
Ëw:¾{ktÚke {wÂõík ykÃke. (77) yLku yu ÷kufkuLke Mkk{u íkuLke {ËË fhe, su{ýu
y{khe rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe. rLk:þtf, íku yíÞtík ¾hkçk ÷kufku níkk.
íkuÚke y{u íku{Lku zqçkkze ËeÄk.
(78) yLku ËkWË yLku Mkw÷i{kLkLku, ßÞkhu íkuyku çktLku ¾uíke rðþu rLkýoÞ
fhe hÌkk níkk, ßÞkhu fu íku{kt fux÷kf ÷kufkuLke çkfheyku hkrºkLkk Mk{Þu ½qMke
økE, yLku y{u íku{Lkk yk rLkýoÞLku òuE hÌkk níkk. (79) ÃkAe y{u
Mkw÷i{kLkLku íkuLke Mk{s ykÃke ËeÄe, yLku y{u çktLkuLku ík¥ðËŠþíkk yLku ¿kkLk
«ËkLk fÞwO níkwt, yLku y{u ËkWËLke MkkÚku íkkçku fhe ËeÄk níkk ÃknkzkuLku fu íku
íkuLkk MkkÚku íkMçken ({rn{køkkLk) fhíkk níkk yLku ÃkûkeykuLku Ãký, yLku y{u
s fhðkðk¤k níkk. (80) yLku y{u íkuLku ík{khk {kxu yuf MkirLkf ÃkkuþkfLkku
Wãkuøk þe¾ðkzâku, suÚke íku ík{Lku ÞwØ{kt Mkwhrûkík hk¾u. íkku þwt ík{u yk¼kh
ÔÞõík fhðkðk¤k Aku ?
(81) yLku y{u Mkw÷i{kLk {kxu íkus nðkykuLku ðþ{kt fhe ËeÄe, su íkuLkk
ykËuþÚke yu ¼qr{ íkhV [k÷íke níke, su{kt y{u çkhfíkku {qfe Au, yLku y{u
Ëhuf ðMkíkwLku òýðkðk¤k Aeyu, (82) yLku þiíkkLkku{ktÚke Ãký y{u íkuLkk
ykÄeLk fhe ËeÄk níkk, suyku íkuLkk {kxu zqçkfeyku ÷økkðíkk níkk, yLku íkuLkk
rMkðkÞ çkeò fk{ku Ãký fhíkk níkk yLku y{u íku{Lku Mkt¼k¤ðkðk¤k níkk.
(83) yLku yiÞqçkLku, ßÞkhu fu íkuýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLku ÃkkufkÞkuo
fu {Lku çke{khe ÷køke økE Au yLku íkwt Mkki ËÞk¤wykuÚke ðÄkhu ËÞk¤w Au.
(84) íkku y{u íkuLke ËwykLkku Mðefkh fÞkuo yLku íkuLku su íkf÷eV níke íkuLku Ëqh
fhe ËeÄe, yLku y{u íkuLku íkuLkku Ãkrhðkh «ËkLk fÞkuo yLku íkuLkk MkkÚku íkuLkk
çkhkçkh çkeò Ãký, y{khk íkhVÚke ËÞk yLku rþ¾k{ý, WÃkkMkLkk fhðk-
ðk¤kyku {kxu.
(85) yLku RM{kE÷ yLku RËheþ yLku Íq÷Trf^÷Lku, yk Mkki ÄiÞo
fhLkkhkyku Ãkife níkk. (86) yLku y{u íku{Lku y{khe ËÞk{kt Ëk¾÷ fÞko.
rLk:þtf, íkuyku MkËk[kheyku{ktÚke níkk.
(87) yLku {kA÷eðk¤k (ÞqLkwMk)Lku, ßÞkhu fu íku ÃkkuíkkLke òríkÚke hku»ku
¼hkELku [kÕÞku økÞku. ÃkAe íkuýu yuðwt Mk{ßÞwt fu y{u íkuLku Lknª Ãkfzeyu.
ÃkAe íkuýu ytÄkhk{ktÚke Ãkkufkh fÞkuo fu íkkhk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, íkwt Ãkrðºk
Au. rLk:þtf, nwt fMkqhðkh Awt. (88) íkku y{u íkuLke Ëwyk fçkq÷ fhe yLku íkuLku
Ëw:¾Úke {wÂõík ykÃke, yLku yk s heíku y{u E{kLkðk¤kykuLku {wÂõík ykÃkeyu
Aeyu.
(89) yLku ÍfrhÞkLku, ßÞkhu íkuýu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLku ÃkkufkÞkuo fu nu
{khk hçk ! íkwt {Lku yuf÷ku Lk Akuz, yLku íkwt MkkiÚke W¥k{ ðkhMk Au. (90) íkku
y{u íkuLke Ëwyk fçkq÷ fhe yLku íkuLku ÞkÌkk «ËkLk fÞkuo, yLku íkuLke ÃkíLkeLku
íkuLkk {kxu ÞkuøÞ fhe ËeÄe. yk ÷kufku Mkíf{kuo{kt Ëkuzíkk níkk yLku y{Lku ykþk
yLku ¼ÞLke MkkÚku Ãkkufkhíkk níkk, yLku y{khk ykøk¤ Íqfu÷k níkk.
(91) yLku yu †e, suýu ÃkkuíkkLke ykçkYLku çk[kðe, íkku y{u íkuLkk{kt
y{khe Yn (ykí{k) Vqtfe ËeÄe yLku íkuLku yLku íkuLkk ÃkwºkLku søkíkðkMkeyku
{kxu yuf rLkþkLke çkLkkðe ËeÄk.
(92) yLku yk ík{khe WB{ík (Mk{wËkÞ) yuf s WB{ík (Mk{wËkÞ) Au
yLku nwt s ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Awt, íkku ík{u {khe WÃkkMkLkk fhku.
(93) yLku íku{ýu ÃkkuíkkLkk ËeLk (Ä{o)Lku ÃkkuíkkLkk ytËh xwfzu-xwfzk fhe
LkkÏÞku. Mkki y{khk ÃkkMku ykððkLkk Au. (94) nðu su ÔÞÂõík MkËTfkÞkuo fhþu
yLku íku E{kLkðk¤ku nþu, íkku íkuLke {nuLkíkLke PWÃkuûkk yLku yLkkËh fhðk{kt
[352]
Lknª ykðu, yLku y{u íkuLku ÷¾e ÷Eyu Aeyu.
(95) yLku su ðMíkeðk¤kyku {kxu y{u rðLkkþ rLkÄkorhík fhe ËeÄku Au,
íku{Lkk {kxu nhk{ (yðiÄ) Au fu íkuyku ÃkkAk Vhu, (96) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu
Þksqs yLku {ksqsLku ¾ku÷e Ëuðk{kt ykðþu yLku íkuyku Ëhuf Ÿ[kEyuÚke
Lkef¤e Ãkzþu. (97) yLku Mkk[wt ð[Lk LkSf ykðe sþu, íkku yu ÷kufkuLke
ykt¾ku Vkxu÷e hne sþu, su{ýu RLfkh fÞkuo níkku. nkÞ y{khwt Ëw¼koøÞ !
y{u ykLkkÚke çkuÃkhðkE{kt Ãkzu÷k hÌkk, çkÕfu y{u yíÞk[khe níkk.
(98) rLk:þtf, ík{u yLku su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkqòu Aku, Mkki LkfoLkwt
#Äý Au. íÞkt ík{khu sðkLkwt Au. (99) òu yk ¾hu¾h WÃkkMÞku nkuík, íkku
íkuyku íku{kt Lk Ãkzíkk, yLku Mkki íku{kt nt{uþk hnuþu. (100) íku{kt íku{Lkk {kxu
[eMkku ÃkkzðkLkwt Au yLku íkuyku íku{kt ftE s Lknª Mkkt¼¤u. (101) rLk:þtf,
su{Lkk {kxu y{khk íkhVÚke ¼÷kELkku rLkýoÞ ÚkE [qõÞku Au, íku{Lku ykLkkÚke
Ëqh hk¾ðk{kt ykðþu. (102) íkuyku íkuLkku Mkh-Mkh yðks Ãký Lknª Mkkt¼¤u,
yLku íkuyku ÃkkuíkkLke r«Þ ðMíkwyku{kt nt{uþk hnuþu. (103) íku{Lku {kuxku ¼Þ
Ëw:¾{kt Lknª Lkk¾u, yLku Vrh~íkkyku (ËuðËqíkku) íku{Lkwt Mðkøkík fhþu. yk Au
ík{khku yu rËðMk, suLkwt ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt.
(104) su rËðMku y{u ykfkþLku ÷Ãkuxe ÷Eþwt, su heíku íkq{kh{kt ÃkkLkkt
÷Ãkuxe ÷uðk{kt ykðu Au. su heíku Ãknu÷k y{u MksoLkLke þYykík fhe níke, yu
s heíku y{u ÃkwLk: íkuLkwt ÃkwLkhkðíkoLk fheþwt. yk y{khk rþhu ð[Lk Au yLku
y{u íkuLku fheLku hneþwt. (105) yLku Íçkqh{kt y{u rþ¾k{ý ÃkAe ÷¾e
[qõÞk Aeyu fu ÄhíkeLkk W¥khkrÄfkhe MkËk[khe çktËkyku nþu. (106) íku{kt
yuf {kuxk Mk{k[kh Au, WÃkkMkLkk fhðkðk¤kyku {kxu.
(107) yLku y{u ík{Lku íkku çkMk søkíkðkMkeyku {kxu ËÞk çkLkkðeLku
Ãkkhk-17 [353] Mkqh: y÷-ns (22)
{kufÕÞk Au. (108) fnku fu {khk ÃkkMku su ðne (rËÔÞ «fkþLkk) ykðu Au,
íku yu Au fu ík{khku WÃkkMÞ fuð¤ yuf WÃkkMÞ Au. íkku þwt ík{u yk¿kkÃkk÷f çkLkku
Aku ? (109) nðu òu íkuyku yðøkýLkk fhu, íkku fne Ëku fu nwt ík{Lku MÃkü YÃku
rLkËuoþ ykÃke [qõÞku Awt, yLku nwt LkÚke òýíkku fu yu ðMíkw suLkwt ík{Lku ð[Lk
ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, LkSf Au fu Ëqh. (110) rLk:þtf, íku ¾wÕ÷e ðkíkLku
Ãký òýu Au yLku yu ðkíkLku Ãký suLku ík{u AwÃkkðku Aku. (111) yLku {Lku
LkÚke ¾çkh fu fËk[ yu ík{khk {kxu Ãkheûkk nkuÞ yLku ÷k¼ WXkðe ÷uðkLke
yuf {nuík÷ nkuÞ. (112) ÃkÞøktçkhu fÌkwt fu nu {khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)!
MkíÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhe Ëu, yLku y{khku hçk Ãkh{T f]Ãkk¤w Au, íkuLkkÚke s
y{u yu ðkíkku ytøku {ËË {ktøkeyu Aeyu, su ík{u fnku Aku.
–•–
22. Mkqh: y÷-ns
(1) nu ÷kufku ! Ãkkuí kkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Úke zhku. rLk:þtf,
fÞk{íkLkku ¼qftÃk ¾qçk ¼khu ðMíkw Au. (2) su rËðMku ík{u íkuLku òuþku, Ëhuf
ËqÄ ÃkeðzkðLkkhe ÃkkuíkkLkk ËqÄ Ãkeíkk çkk¤fLku ¼q÷e sþu, yLku øk¼oðk¤e
ÃkkuíkkLkku øk¼o Ãkkze Lkk¾þu, yLku ÷kufku ík{Lku Lkþk{kt Ëu¾kþu, òu fu íkuyku
Lkþk{kt Lknª nkuÞ, çkÕfu yÕ÷knLke ÞkíkLkk Au s ¾qçk fXkuh. (3) yLku
÷kufku{kt fkuE yuðku Au, su ¿kkLk ðøkh yÕ÷kn rðþu Í½zu Au, (4) yLku Ëhuf
rðÿkune þiíkkLkLkwt yLkwMkhý fhðk ÷køku Au. íkuLkk rðþu yu ÷¾e Lkk¾ðk{kt
ykÔÞwt Au fu su ÔÞÂõík íkuLku r{ºk çkLkkðþu, íku íkuLku ÃkÚk¼úü fhe Ëuþu yLku íkuLku
LkfoLke ÞkíkLkkLkku {køko çkíkkðþu.
(5) nu ÷kufku ! òu ík{u VheÚke Sðtík ÚkE WXðk rðþu þtfk{kt Aku, íkku
Ãkkhk-17 [354] Mkqh: y÷-ns (22)
y{u ík{Lku {kxeÚke ÃkuËk fÞko Au, ÃkAe ðeÞoÚke, ÃkAe ÷kuneLkk ÷ku[kÚke, ÃkAe
{ktMkLkk xwfzkÚke, ykfkhðk¤ku yLku ykfkh ðøkhLkku Ãký, suÚke y{u ík{khk
Ãkh MÃkü fhe ËEyu, yLku y{u øk¼o{kt Úkku¼kðe ËEyu Aeyu, su RåAeyu
Aeyu yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe. ÃkAe y{u ík{Lku çkk¤f çkLkkðeLku çknkh
÷kðeyu Aeyu. ÃkAe yux÷k {kxu fu ík{u ÃkkuíkkLke MktÃkqýo ÞwðkLke MkwÄe ÃknkU[e
òyku, yLku ík{khk{ktÚke fkuE ÔÞÂõík Ãknu÷k s {]íÞw Ãkk{u Au yLku fkuE
ÔÞÂõíkLku MkkiÚke ¾hkçk ðÞ MkwÄe ÃknkU[kze Ëuðk{kt ykðu Au, suÚke íku òýe
÷eÄk ÃkAe Vhe ftE Lk òýu, yLku ík{u ÄhíkeLku swyku Aku fu Mkqfe Ãkze Au, ÃkAe
ßÞkhu y{u íkuLkk Ãkh Ãkkýe ðhMkkðeyu Aeyu, íkku íku íkkS ÚkE økE yLku
Vq÷eVk÷e yLku íku òík-òíkLke MkwtËh ðMíkwyku Qøkkzu Au. (6) yk yux÷k {kxu
fu yÕ÷kn s MkíÞ Au yLku íku rLkSoðku{kt Sð Lkk¾e Ëu Au, yLku íku Ëhuf ðMíkw
Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (7) yLku yu fu fÞk{ík ykððkLke Au, íku{kt fkuE MktËun
LkÚke yLku yÕ÷kn yð~Þ yu ÷kufkuLku WXkðþu, su fçkhku{kt Au.
(8) yLku ÷kufku{kt fkuE ÔÞÂõík Au, su yÕ÷knLke ðkík{kt Í½zu Au, ¿kkLk
yLku {køkoËþoLk yLku «fkrþík økútÚk ðøkh, (9) yntfkh fhíkku, suÚke íku
yÕ÷knLkk {køkoÚke ¼xfkðe Ëu. íkuLkk {kxu ËwrLkÞk{kt yÃk{kLk Au yLku
fÞk{íkLkk rËðMku y{u íku{Lku çk¤íke ykøkLke ÞkíkLkk [¾kzeþwt. (10) yk
ík{khk nkÚku fhu÷k f{kuoLkku çkË÷ku Au yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku Ãkh
yLÞkÞ yLku yíÞk[kh fhðkðk¤ku LkÚke.
(11) yLku ÷kufku{kt fkuE Au, su rfLkkhk Ãkh hneLku yÕ÷knLke WÃkkMkLkk
fhu Au. ÃkAe òu íkuLku fkuE VkÞËku ÃknkUåÞku, íkku íku yk WÃkkMkLkk Ãkh yzøk
ÚkE økÞku, yLku òu fkuE Ãkheûkk ykðe økE íkku Q÷xku Vhe økÞku. íkuýu ËwrLkÞk
Ãký ¾kuE Lkk¾e yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãký. yk s MÃkü LkwfMkkLk Au.
Ãkkhk-17 [355] Mkqh: y÷-ns (22)
(12) íku yÕ÷kn rMkðkÞ yuðe ðMíkwLku Ãkkufkhu Au, su Lk íkuLku LkwfMkkLk
ÃknkU[kze þfu Au yLku Lk íkuLku LkVku ÃknkU[kze þfu Au. yk [h{Mke{kLke
ÃkÚk¼úüíkk Au. (13) íku yuðe ðMíkwLku Ãkkufkhu Au, suLkwt LkwfMkkLk íkuLkk LkVk fhíkkt
ðÄkhu LkSf Au. fuðku ¾hkçk fkÞoMkkÄf Au yLku fuðku ¾hkçk MkkÚke !
(14) rLk:þtf, yÕ÷kn yu ÷kufkuLku, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko,
yuðe sÒkíkku{kt Ëk¾÷ fhþu, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu. yÕ÷kn fhu Au,
su íku RåAu Au.
(15) su ÔÞÂõík yu rð[khíkku nkuÞ fu yÕ÷kn ËwrLkÞk yLku Ãkh÷kuf{kt
íkuLke {ËË Lknª fhu, íkku íkuýu yuf hMMke ykfkþ MkwÄe ÷ktçke fhðe òuEyu,
ÃkAe íkuLku fkÃke Lkk¾u yLku swyu fu þwt íkuLke ÞwÂõík íkuLkk hku»kLku Ëqh fhðkðk¤e
çkLku Au. (16) yLku yk heíku y{u fwykoLkLku MÃkü Ë÷e÷kuLke MkkÚku yðíkrhík
fhu÷ Au, yLku rLk:þtf yÕ÷kn suLku RåAu Au {køkoËþoLk ykÃke Ëu Au.
(17) yu{kt fkuE MktËun LkÚke fu su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu ÞnqËe
{ík yÃkLkkÔÞku yLku Mkkçke yLku LkMkkhk (r¾úMíke) yLku yÂøLkÃkqsf, yLku
su{ýu rþfo (yLkufuïhðkË) fÞwO, yÕ÷kn yk Mkki ËhBÞkLk fÞk{íkLkk rËðMku
rLkýoÞ fhþu. rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwÚke ðkfuV Au.
(18) þwt ík{u LkÚke òuíkk fu yÕ÷kn Mkk{u s rMksËku fhu Au su ykfkþku{kt
Au yLku su Ähíke{kt Au, yLku MkqÞo yLku [tÿ yLku íkkhkyku yLku Ãknkzku yLku
ðLkMÃkrík yLku [kuÃkøkk («kýeyku) yLku fux÷kÞ {Lkw»Þku, yLku ½ýk yuðk
Au su{Lkk Ãkh ÞkíkLkk rLkrùík ÚkE [qfe Au yLku su{Lku yÕ÷kn yÃk{krLkík
fhe Ëu íkku íkuLku fkuE MkL{kLk ykÃkðkðk¤wt LkÚke. rLk:þtf, yÕ÷kn fhu Au su íku
RåAu Au.
(19) yk çku Ãkûkfkhku Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) rðþu
Ãkkhk-17 [356] Mkqh: y÷-ns (22)
Í½zku fÞkuo. ÃkAe su{ýu RLfkh fÞkuo íku{Lkk {kxu ykøkLkk Ãkkuþkf fkÃkðk{kt
ykðþu. íku{Lkk {kÚkk Ãkh Wf¤íkwt Ãkkýe Lkk¾ðk{kt ykðþu. (20) íkuLkkÚke
íku{Lkk ÃkuxLke ðMíkwyku MkwØkt øk¤e sþu yLku [k{ze Ãký. (21) yLku íku{Lkk
{kxu íÞkt ÷ku¾tzLkk nÚkkuzkyku nþu. (22) ßÞkhu Ãký íkuyku øk¼hkELku íkuLkkÚke
çknkh Lkef¤ðk {køkþu, íku{Lku Vhe íku{kt Äfu÷e Ëuðk{kt ykðþu, yLku [k¾íkk
hnku çk¤ðkLke ÞkíkLkk.
(23) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko, yÕ÷kn íku{Lku
yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. íku{Lku íÞkt Mkwðýo-
ftøkLk yLku {kuíke Ãknuhkððk{kt ykðþu yLku íÞkt íku{Lkku Ãkkuþkf huþ{ nþu,
(24) yLku íku{Lku Ãkrðºk fÚkLkLkku rLkËuoþ «ËkLk fhðk{kt ykÔÞku níkku, yLku
íku{Lku «þtrMkík yÕ÷knLkku {køko çkíkkððk{kt ykÔÞku níkku.
(25) rLk:þtf, su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku ÷kufkuLku yÕ÷knLkk {køkoÚke
yLku {ÂMsËu-nhk{ ({¬k{kt ykðu÷ «ríkrcík {ÂMsË)Úke hkufu Au, suLku y{u
÷kufku {kxu çkLkkðu÷ Au, su{kt MÚkkrLkf hnuðkMkeyku yLku çknkhÚke ykðLkkhkt
Mk{kLk Au, yLku su yk {ÂMsË{kt Mkå[kEÚke nxeLku yíÞk[khLke ÃkØrík
yÃkLkkðþu, íkuLku y{u ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLke {ò [¾kzeþwt.
(26) yLku ßÞkhu y{u Rçkúkne{Lku çkiíkwÕ÷kn (yÕ÷knLkk ½h)Lke søÞk
çkíkkðe ËeÄe fu {khk MkkÚku fkuE ðMíkwLku ¼køkeËkh Lk fhòu yLku {khk ½hLku
Ãkrðºk hk¾òu íkðkV fhðkðk¤kyku {kxu yLku hkufký fhðkðk¤kyku {kxu
yLku hwfqy yLku rMksËku fhðkðk¤kyku {kxu.
(27) yLku ÷kufku{kt nsLke ½ku»kýk fhe Ëku, íkku íkuyku ík{khk ÃkkMku
ykðþu, ÃkøkÃkk¤k [k÷eLku yLku Ëwçk¤k Ÿxku Ãkh Mkðkh ÚkELku, suyku Ëqh-
MkwËqhLkk {køkkuoÚke ykðþu, (28) suÚke íkuyku ÃkkuíkkLkk ÷k¼Lkk MÚk¤kuyu ÃknkU[u
Ãkkhk-17 [357] Mkqh: y÷-ns (22)
yLku fux÷kf Ãkrhr[ík rËðMkku{kt yk [kuÃkøkk (Zkuhku) Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷u
su íkuýu íku{Lku «ËkLk fÞko Au. ÃkAe íku{ktÚke ¾kðku yLku sYhík{tËku-ðtr[íkkuLku
¾ðzkðku. (29) íkuÚke íku{ýu ÃkkuíkkLke øktËfe yLku {u÷ Ëqh fhe Ëuðk òuEyu,
yLku ÃkkuíkkLke {kLkíkkyku Ãkqhe fhu, yLku yk «k[eLk ½hLke ‘íkðkV’ (Ãkrh¢{k)
fhu.
(30) yu ðkík ÚkE [qfe yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knu nhk{ (yðiÄ) fhu÷
ðMíkwykuLkku ykËh fhþu, íkku íku íkuLkk {kxu íkuLkk Ãkk÷LknkhLke LkSf W¥k{ Au
yLku ík{khk {kxu [kuÃkøkk (Zkuhku)Lku n÷k÷ (ðiÄ) fhe Ëuðk{kt ykÔÞk Au,
rMkðkÞ íkuLkk su ík{Lku ðkt[eLku Mkt¼¤kðe Ëuðk{kt ykðu÷ Au, íkku ík{u {qŠíkykuLke
øktËfeÚke çk[ku yLku sqXe ðkíkÚke çk[ku.
(31) yÕ÷kn íkhV yufkøkú hnku, íkuLkk MkkÚku ¼køkeËkh Lk Xhkðku, yLku su
ÔÞÂõík yÕ÷kn MkkÚku ¼køkeËkh fhu Au, íkku òýu íku ykfkþÚke Ãkze økÞku. ÃkAe
Ãkûkeyku íkuLku ô[fe ÷u yÚkðk íkuLku fkuE Ëqh-MkwËqh MÚk¤u ÷E sELku Lkk¾e Ëu.
(32) yu ðkík ÚkE [qfe yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLkk «íkefkuLkku MktÃkqýo
ykËh fhþu, íkku yk ÓËÞLkk íkfðk (EþrLkck yLku MktÞ{)Lke ðkík Au.
(33) ík{khu íku{LkkÚke yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe ÷k¼ WXkððkLkku Au. ÃkAe
íku{Lku fwhçkkLke {kxu «k[eLk ½h íkhV ÷E sðkLkk Au.
(34) yLku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ) {kxu fwhçkkLke fhðkLkwt rLkÄkorhík
fÞwO, suÚke íkuyku yu [kuÃkøkk (Zkuhku) Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷u, su íkuýu íku{Lku
«ËkLk fÞko Au. çkMk, ík{khku WÃkkMÞ yuf s WÃkkMÞ Au, íkku ík{u íkuLkk s çkLkeLku
hnku yLku ykSS fhLkkhkykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku, (35) su{Lke ÂMÚkrík
yu Au fu ßÞkhu yÕ÷knLkku WÕ÷u¾ fhðk{kt ykðu Au, íkku íku{Lkk ÓËÞ ÄúwS
òÞ Au, yLku su íku{Lkk Ãkh Ãkzu íkuLku MknLk fhðkðk¤k yLku Lk{kÍLke ÃkkçktËe
Ãkkhk-17 [358] Mkqh: y÷-ns (22)
fhðkðk¤k yLku su ftE y{u íku{Lku «ËkLk fÞwO Au íkuyku íku{ktÚke ¾[o fhu Au.
(36) yLku fwhçkkLkeLkk ŸxkuLku y{u ík{khk {kxu yÕ÷knLke ÞkËøkkh
çkLkkðu÷ Au. íku{kt ík{khk {kxu ¼÷kE Au. íkuÚke íku{Lku Q¼k hk¾eLku íku{Lkk
Ãkh yÕ÷knLkwt Lkk{ ÷ku. ÃkAe ßÞkhu íku Ãkz¾kÚke Ãkze òÞ íkku íku{ktÚke ¾kð
yLku Lk {ktøkðkðk¤k sYhík{tË-rLkÄoLkku yLku {ktøkðkðk¤kykuLku ¾ðzkðku.
yk heíku y{u òLkðhkuLku ík{khk {kxu ykÄeLk fhe ËeÄk, suÚke ík{u yk¼kh
ÔÞõík fhku. (37) yLku yÕ÷knLku Lk íku{Lkwt {ktMk ÃknkU[u Au yLku Lk íku{Lkwt
÷kune, çkÕfu yÕ÷knLku fuð¤ ík{khku íkfðk (EþrLk»Xk yLku MktÞ{) ÃknkU[u
Au. yk heíku yÕ÷knu íku{Lku ík{khk {kxu ykÄeLk fhe ËeÄk, suÚke yÕ÷knu
«ËkLk fhu÷ {køkoË þoLk Ãkh íkuLke {nkLkíkkLkwt ðýoLk fhku yLku ¼÷kE
fhðkðk¤kykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku.
(38) rLk:þtf, yÕ÷kn ÷kufkuLke hûkk fhu Au, suyku E{kLk ÷kÔÞk.
rLk:þtf, yÕ÷kn ð[Lk¼tøk fhLkkhkyku yLku f]íkÎLk ÷kufkuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(39) ÃkhðkLkøke ykÃke Ëuðk{kt ykðe yu ÷kufkuLku, su{LkkÚke ÷zkE fhðk{kt
ykðe hne Au yu fkhýu fu íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh fhðk{kt ykÔÞku Au, yLku
rLk:þtf, yÕ÷kn íku{Lke {ËË fhðkLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (40) yu ÷kufku,
su{Lku ÃkkuíkkLkk ½hku{ktÚke çknkh fkZe {qfðk{kt ykÔÞk, {kºk yux÷k {kxu fu
íkuyku fnuíkk níkk fu y{khku hçk yÕ÷kn Au, yLku òu yÕ÷kn ÷kufkuLku yuf-
çkeò ðzu Ëqh fhíkku Lk hnu, íkku ¾kLkfknku (yk©{ku) yLku Ëuð¤ku yLku
WÃkkMkLkk-øk]nku yLku {ÂMsËku, su{kt yÕ÷knLkwt Ãkw»f¤ «{ký{kt ÷uðk{kt ykðu
Au, æðMík fhe Ëuðk{kt ykðíkk, yLku yÕ÷kn yð~Þ íkuLke {ËË fhþu su
yÕ÷knLke {ËË fhu. rLk:þtf, yÕ÷kn «¼wíðþk¤e, þÂõíkþk¤e Au.
(41) yk yu ÷kufku Au, su{Lku òu y{u Ähíke{kt ð[oMð ykÃkeyu, íkku
Ãkkhk-17 [359] Mkqh: y÷-ns (22)
íkuy ku Lk{kÍLkku «çkt Ä fhþu yLku Ífkík ykÃkþu yLku Mkkhe ðMíkwy ku
(¼÷kEyku)Lkku ykËuþ ykÃkþu yLku yr«Þ ðMíkwyku (çkqhkEyku)Úke hkufþu
yLku çkÄk fkÞkuoLkwt Ãkrhýk{ yÕ÷knLkk s yrÄfkh{kt Au.
(42) yLku òu íkuyku ík{Lku ¾kuxk Xuhðu Au, íkku yk{LkkÚke Ãknu÷k Lkqn
yLku ykË yLku Mk{qËLke òríkyku ¾kuxwt Xuhðe [qfe Au, (43) yLku Rçkúkne{Lke
òrík yLku ÷qíkLke òrík, (44) yLku {ËÞLkLkk ÷kufku Ãký, yLku {qMkkLku ¾kuxku
Xuhððk{kt ykÔÞku. ÃkAe {U RLfkh fhLkkhkykuLku Ze÷ ykÃke. ÃkAe {U íku{Lku
Ãkfze ÷eÄk. ÃkAe fuðe níke {khe ÞkíkLkk !
(45) yk{, fux÷eÞ ðMíkeyku Au, suLku y{u Lkü fhe ËeÄe yLku íku Mkki
yíÞk[khe níke. íkuÚke nðu íku ÃkkuíkkLke Aíkku Ãkh Q÷xe Ãkzu÷e Au, yLku fux÷kÞ
yðkðhk fqðkyku yLku fux÷kÞ {sçkqh {nu÷ku ðuhkLk Ãkzu÷k Au. (46) þwt
yk ÷kufku Ähíke{kt nÞko-VÞko LkÚke fu íku{Lkkt ÓËÞ yuðk ÚkE síkk fu íkuLkkÚke
Mk{síkk yÚkðk íku{Lkkt fkLk yuðk ÚkE síkk fu íkuyku íkuLkkÚke Mkkt¼¤íkk, fu{
fu ykt¾ku yktÄ¤e LkÚke nkuíke, çkÕfu yu ÓËÞ yktÄ¤kt ÚkE òÞ Au, su
Akíkeyku{kt Au.
(47) yLku yk ÷kufku ík{khkÚke ÞkíkLkk {kxu Wíkkð¤ fhe hÌkk Au, yLku
yÕ÷kn fËkrÃk ÃkkuíkkLkk ð[LkLkk rðhwØ fhðkðk¤ku LkÚke, yLku íkkhk hçkLkk
íÞktLkku yuf rËðMk ík{khe økýíkheLkk «{kýu yuf nòh ð»ko çkhkçkh nkuÞ
Au. (48) yLku fux÷eÞ ðMíkeyku Au, suLku {U Ze÷ ykÃke yLku íku çkÄe
yíÞk[khe níke. ÃkAe {U íku{Lku Ãkfze ÷eÄe, yLku {khk s íkhV ÃkkAk VheLku
ykððkLkwt Au.
(49) fnku fu nu ÷kufku ! nwt ík{khk {kxu yuf MÃk»x zhkðLkkh Awt.
(50) íkuÚke su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk {kxu ûk{k yLku
Ãkkhk-17 [360] Mkqh: y÷-ns (22)
{wÂõík Au yLku «ríkrcík hkuS. (51) ÃkAe su ÷kufkuyu y{khe ykÞíkkuLku Lke[wt
Ëu¾kzðk {kxu ËkuzÄqÃk fhe, yu s ÷kufku LkfoðkMke Au.
(52) yLku y{u ík{khk Ãknu÷k su Ãký EþËqík yLku ÃkÞøktçkh {kufÕÞku,
íkku ßÞkhu íkuýu ftE ðktåÞwt íkku þiíkkLku íku{Lkk ðkt[ðk{kt ¼u¤ðe ËeÄwt. ÃkAe
yÕ÷kn þiíkkLku su Lkk¾u÷ níkwt íkuLku Lkü fhe Lkk¾u Au. ÃkAe yÕ÷kn ÃkkuíkkLke
ykÞíkkuLku áZ (yLku Mkwhrûkík) fhe Ëu Au, yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke, ík¥ðËþeo
Au, (53) suÚke su ftE þiíkkLku {u¤ðe ËeÄwt Au, íkuLkkÚke íku yu ÷kufkuLke Ãkheûkk
fhu su{Lkk ÓËÞku{kt hkuøk Au yLku su{Lkk ÓËÞ fXkuh Au, yLku yíÞk[khe ÷kufku
rðhkuÄ{kt ¾qçk Ëqh Lkef¤e økÞk Au, (54) yLku yux÷k {kxu fu yu ÷kufku, su{Lku
¿kkLk «kó ÚkÞwt Au, íkuyku òýe ÷u fu yk ðkMíkð{kt íkkhk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
Au. ÃkAe íkuyku íkuLkk Ãkh rðïkMk ÷kðu, yLku íku{Lkkt ÓËÞ íkuLkk ykøk¤ Íqfe
òÞ, yLku yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLku yð~Þ MkeÄku {køko çkíkkðu Au.
(55) yLku RLfkh fhLkkhk ÷kufku nt{uþk íkuLkk íkhVÚke MktËun{kt Ãkzu÷k
hnuþu, íÞkt MkwÄe fu y[kLkf íku{Lkk Ãkh fÞk{ík ykðe òÞ, yÚkðk yuf
yþw¼ rËðMkLke ÞkíkLkk ykðe òÞ. (56) yu rËðMku çkÄku yrÄfkh
yÕ÷knLku nþu. íku íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhþu. ÃkAe su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk
yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íkuyku f]ÃkkÚke ¼hÃkqh çkøke[kyku{kt nþu, (57) yLku
su{ýu RLfkh fÞkuo yLku y{khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðe íku{Lkk {kxu yÃk{krLkík
fhu÷ ÞkíkLkk Au.
(58) yLku su ÷kufkuyu yÕ÷knLkk {køko{kt ÃkkuíkkLkwt ðíkLk Akuzâwt, ÃkAe
íku{Lku {khe Lkk¾ðk{kt ykÔÞk yÚkðk íkuyku {]íÞw ÃkkBÞk, yÕ÷kn yð~Þ
íku{Lku Mkkhe hkuS ykÃkþu, yLku rLk:þtf yÕ÷kn s MkkiÚke W¥k{ hkuS
ykÃkðkðk¤ku Au. (59) íku íku{Lku yuðe søÞkyu ÃknkU[kzþu, suLkkÚke íkuyku
Ãkkhk-17 [361] Mkqh: y÷-ns (22)
hkS ÚkE sþu, yLku rLk:þtf yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ¿kkLke Au.
(60) yk ÚkE [qõÞwt, yLku su ÔÞÂõík çkË÷ku ÷u yuðku s, suðku íkuLkk MkkÚku
fhðk{kt ykÔÞwt níkwt, yLku ÃkAe íkuLkk Ãkh yríkhuf fhðk{kt ykðu, íkku yÕ÷kn
yð~Þ íkuLke {ËË fhþu. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷, Ëhøkwsh fhðkðk¤ku
Au.
(61) yk yux÷k {kxu fu yÕ÷kn hkíkLku rËðMk{kt Ëk¾÷ fhu Au yLku
rËðMkLku hkík{kt Ëk¾÷ fhu Au, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òuðkðk¤ku Au.
(62) yk yux÷k {kxu fu yÕ÷kn s MkíÞ Au yLku íku Mkki yMkíÞ Au, su{Lku
yÕ÷knLku AkuzeLku ÷kufku Ãkkufkhu Au, yLku rLk:MktËun yÕ÷kn Mkðkuoå[ Au, MkkiÚke
{nkLk Au.
(63) þwt ík{u LkÚke òuíkk fu yÕ÷knu ykfkþÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt. ÃkAe
s{eLk nrhÞk¤e ÚkE økE. rLk:þtf yÕ÷kn Mkqû{Ëþeo Au, ¾çkh hk¾ðkðk¤ku
Au. (64) íkuLkwt s Au, su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au. rLk:þtf,
yÕ÷kn s Au su rLkhÃkuûk Au, «þtMkLkeÞ Au.
(65) þwt ík{u òuíkk LkÚke fu yÕ÷knu ÄhíkeLke ðMíkwykuLku ík{khk fk{{kt
÷økkðe hk¾e Au yLku LkkifkLku Ãký, su íkuLkk ykËuþÚke Mk{wÿ{kt [k÷u Au, yLku
yÕ÷knu ykfkþLku s{eLk Ãkh ÃkzðkÚke Ãkfze hkÏÞwt Au, Ãkhtíkw yu fu íkuLkk
ykËuþÚke. rLk:þtf, yÕ÷kn ÷kufku Ãkh Lkh{e fhðkðk¤ku, {nuhçkkLk Au.
(66) yLku yu s Au, suýu ík{Lku SðLk «ËkLk fÞwO, ÃkAe íku ík{Lku {]íÞw ykÃku
Au. ÃkAe íku ík{Lku Sðíkk fhþu. rLk:þtf, {Lkw»Þ yíÞtík f]íkÎLk Au.
(67) yLku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ) {kxu yuf ÃkØrík rLkÄkorhík fhe
fu íkuyku íkuLkwt yLkwMkhý fhíkk níkk. ÃkAe íkuyku yk {k{÷k{kt ík{khkÚke Í½zku
Lk fhu, yLku ík{u ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV çkku÷kðku. [ku¬Mk ík{u MkL{køko
Ãkkhk-17 [362] Mkqh: y÷-ns (22)
Ãkh Aku. (68) òu íkuyku ík{khkÚke Í½zku fhu, íkku fnku fu yÕ÷kn Mkkhe heíku
òýu Au, su ftE ík{u fhe hÌkk Aku. (69) yÕ÷kn fÞk{íkLkk rËðMku ík{khk
ðå[u yu ðMíkwLkku rLkýoÞ fhe Ëuþu, su{kt ík{u {ík¼uË fhe hÌkk Aku. (70) þwt
ík{u LkÚke òýíkk fu ykfkþ yLku ÄhíkeLke Ëhuf ðMíkw yÕ÷knLkk ¿kkLk{kt Au.
çkÄwt s yuf ÃkwMíkf{kt Au. rLk:þtf, yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au.
(71) yLku íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ íku{Lke WÃkkMkLkk fhu Au, suLkk {kxu
yÕ÷knu fkuE «{ký LkÚke WíkkÞwO yLku Lk íku{Lkk rðþu íku{Lku fkuE ¿kkLk Au,
yLku yíÞk[kheykuLkku fkuE {ËËøkkh LkÚke. (72) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe
MÃkü ykÞíkku ðkt[eLku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, íkku ík{u RLfkh fhLkkhkykuLkk
[nuhkyku Ãkh ¾hkçk ÷ûkýku swyku Aku, òýu fu íkuyku yu ÷kufku Ãkh nw{÷ku
fhe Ëuþu, suyku íku{Lku y{khe ykÞíkku ðkt[eLku Mkt¼¤kðe hÌkk Au. fnku fu þwt
nwt ík{Lku çkíkkðwt fu ykLkkÚke ðÄkhu ¾hkçk ðMíkw þwt Au ? yu ykøk Au. íkuLkwt
yÕ÷knu yu ÷kufkuLku ð[Lk ykÃÞwt Au, su{ýu RLfkh fÞkuo yLku íku ¾qçk s ¾hkçk
Xufkýw Au.
(73) nu ÷kufku ! yuf áüktík ykÃkðk{kt ykðu Au, íkku íkuLku æÞkLkÚke
Mkkt¼¤ku. ík{u ÷kufku yÕ÷kn rMkðkÞ su ðMíkwLku Ãkkufkhku Aku, íkuyku yuf {k¾e
Ãký ÃkuËk fhe þfíkk LkÚke, [knu Mkki íkuLkk Ãkûk{kt yufºk ÚkE òÞ, yLku òu
{k¾e fkuE ðMíkw íku{LkkÚke AeLkðe ÷u, íkku íkuyku íkuLku íkuLkkÚke Akuzkðe Ãký
þfíkk LkÚke. {ËË {ktøkLkkhk Ãký yMk{Úko yLku suLkkÚke {ËË {ktøkðk{kt ykðe
íkuyku Ãký yMk{Úko. (74) íku{ýu yÕ÷knLke fËh Lk òýe, suðe fu íkuLku
òýðkLkku n¬ Au. rLk:þtf, yÕ÷kn þÂõíkþk¤e Au, «¼wíðþk¤e Au.
(75) yÕ÷kn Vrh~íkkyku{ktÚke ÃkkuíkkLkku MktËuþ ÃknkU[kzLkkh ÃkMktË fhu Au,
yLku {Lkw»Þku{ktÚke Ãký. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òuðkðk¤ku Au.
Ãkkhk-18 [363] Mkqh: y÷-{w’r{LkqLk (23)
(76) íku òýu Au, su ftE íku{Lkk ykøk¤ Au yLku su ftE íku{Lkk ÃkkA¤ Au,
yLku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk Vhu Au çkÄk {k{÷kyku.
(77) nu E{kLkðk¤kyku ! hwfqy (Lk{Lk) fhku yLku rMksËk (ËtzðíkT)
fhku, yLku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke WÃkkMkLkk fhku yLku ¼÷kELkk
fk{ fhku, suÚke ík{u MkV¤ Úkkyku, (78) yLku yÕ÷knLkk {køko{kt fkurþþ
fhku, su{ fu fkurþþ fhðkLkku n¬ Au. íkuýu s ík{Lku ÃkMktË fÞko Au, yLku íkuýu
ËeLk (Ä{o)Lkk {k{÷k{kt ík{khk Ãkh fkuE íktøke LkÚke hk¾e. ík{khk rÃkíkk
Rçkúkne{Lkku ËeLk (Ä{o). íkuýu s ík{khwt Lkk{ ‘{wÂM÷{’ (yk¿kktrfík) hkÏÞwt,
ykLkkÚke Ãknu÷k yLku yk fwykoLk{kt Ãký, suÚke hMkq÷ (EþËqík) ík{khk Ãkh
Mkkûke nkuÞ yLku ík{u ÷kufku Ãkh Mkkûke çkLkku. íkuÚke Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku yLku
Ífkík yËk fhku, yLku yÕ÷knLku áZíkkÚke Ãkfzku, yu s ík{khku {kr÷f Au,
çkMk fuðku Mkkhku {kr÷f Au yLku fuðku Mkkhku {ËËøkkh !
–•–
23. Mkqh: y÷-{w’r{LkqLk
*(1) [ku¬Mk MkV¤íkk «kó fhe E{kLkðk¤kykuyu, (2) suyku ÃkkuíkkLke
Lk{kÍ{kt Íwfðkðk¤k Au, (3) yLku suyku íkwåA yLku ÔÞÚko ðkíkkuÚke Ëqh hnu
Au, (4) yLku suyku Ífkík yËk fhðkðk¤k Au, (5) yLku suyku ÃkkuíkkLke
økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhðkðk¤k Au, (6) rMkðkÞ ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuLkk yLku yu
†eykuLkk su íku{Lkk Mðkr{íð{kt nkuÞ fu íku{Lkk {kxu íkuyku Ëkur»kík LkÚke.
(7) y÷çk¥k, su íkuLkk WÃkhktík RåAu íkku yu s ÷kufku yríkhuf fhðkðk¤k Au,
(8) yLku suyku ÃkkuíkkLke y{kLkíkku yLku ÃkkuíkkLkk ð[LkLke fk¤S hk¾ðkðk¤k
Au, (9) yLku suyku ÃkkuíkkLke Lk{kÍkuLke hûkk fhu Au. (10) yk s ÷kufku
W¥khkrÄfkhe çkLkkðkLkk Au, suyku rVhËkiMk (©ucík{T Mðøko)Lkku W¥khkrÄfkh
«kó fhþu. (11) íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu.
(12) yLku y{u {Lkw»ÞLku {kxeLkk Mk¥ðÚke ÃkuËk fÞkuo. (13) ÃkAe y{u
ÃkkýeLkk yuf ®çkËwLkk YÃk{kt íkuLku yuf Mkwhrûkík søÞk{kt hkÏÞku. (14) ÃkAe
y{u ÃkkýeLkk ®çkËwLku yuf ¼úqýLkku ykfkh ykÃÞku. ÃkAe ¼úqýLku {ktMkLkku yuf
xwfzku çkLkkÔÞku. ÃkAe xwfzkLke ytËh nkzfkt ÃkuËk fÞko. ÃkAe y{u nkzfkt Ãkh
{ktMk [Zkðe ËeÄwt. ÃkAe y{u íkuLku yuf Lkðk MðYÃk{kt çkLkkðeLku Q¼ku fhe
ËeÄku. ÃkAe ¾qçk s çkhfíkðk¤ku Au yÕ÷kn, MkkiÚke W¥k{ ÃkuËk fhðkðk¤ku.
(15) ÃkAe íÞkhçkkË ík{Lku yð~Þ {hðkLkwt Au. (16) ÃkAe ík{u fÞk{íkLkk
rËðMku WXkððk{kt ykðþku.
(17) yLku y{u ík{khk WÃkh Mkkík hMíkkyku çkLkkÔÞk, yLku y{u MksoLkkuLku
yòý LkÚke hÌkk, (18) yLku y{u ykfkþÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt yuf «{kýLke
MkkÚku. ÃkAe y{u íkuLku Ähíke{kt Úkku¼kðe ËeÄwt, yLku y{u íkuLku ÃkkAwt ÷uðk {kxu
Mk{Úko Aeyu. (19) ÃkAe y{u íkuLkkÚke ík{khk {kxu ¾sqh yLku ÿkûkLkk
çkøke[kyku ÃkuËk fÞko. ík{khk {kxu íku{kt Ãkw»f¤ V¤ Au, yLku ík{u íku{ktÚke
¾kyku Aku. (20) yLku y{u yu ð]ûk ÃkuËk fÞwO, su MkeLkk ÃknkzÚke Lkef¤u Au,
íku íku÷ ÷ELku Qøku Au, yLku ¾kðkðk¤kyku {kxu þkf Au, (21) yLku ík{khk
{kxu Zkuhku{kt çkkuÄ Au. y{u íku{Lkk ÃkuxLke ðMíkw{ktÚke Ãkeðzkðeyu Aeyu, yLku
ík{khk {kxu íku{kt ½ýk ÷k¼ku Au, yLku ík{u íkuLku ¾kyku Aku, (22) yLku ík{u
íkuLkk Ãkh yLku Lkkifkyku Ãkh Mkðkhe fhku Aku.
(23) yLku y{u LkqnLku íkuLke òrík íkhV {kufÕÞku, íkku íkuýu fÌkwt fu nu {khe
òríkLkk ÷kufku ! ík{u yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku. íkuLkk rMkðkÞ ík{khku fkuE
WÃkkMÞ LkÚke. (24) þwt ík{u zhíkk LkÚke. íkku íkuLke òríkLkk MkhËkhku, su{ýu
RLfkh fÞkuo níkku, íku{ýu fÌkwt fu yk íkku çkMk ík{khk suðku yuf {kýMk Au. íku
RåAu Au fu ík{khk WÃkh ©ucíkk «kó fhu, yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku íku
Vrh~íkkyku {kuf÷íkku. y{u yk ðkík y{khk yøkkWLkk {kuxkyku{kt LkÚke
Mkkt¼¤e. (25) yk íkku çkMk yuf ÔÞÂõík Au, suLku ÍLkqLk [Ze økÞwt Au. íkuÚke
Úkkuzkf Mk{Þ MkwÄe RLfkh fhku.
(26) Lkqnu fÌkwt fu nu {khk Ãkk÷Lknkh ! íkwt {khe {ËË fh fu yk{ýu {Lku
¾kuxku Xuhðe ËeÄku. (27) íkku y{u íkuLku «fkþLkk fhe fu ík{u Lkkifk íkiÞkh fhku
y{khk rLkheûký{kt yLku y{khk rLkËuoþ yLkwMkkh. íkku ßÞkhu y{khku ykËuþ
ykðe òÞ yLku s{eLkÚke Ãkkýe çknkh Q¼he ykðu, íkku Ëhuf «fkhLkkt
Ãkþwyku{ktÚke yuf-yuf òuzwt ÷ELku íku{kt Mkðkh ÚkE òyku, yLku ÃkkuíkkLkk
½hðk¤kykuLku Ãký, rMkðkÞ íku{Lkk su{Lkk rðþu Ãknu÷k rLkýoÞ ÚkE [qõÞku
Au, yLku su{ýu yíÞk[kh fÞkuo Au. íku{Lkk {k{÷k{kt {khk MkkÚku ðkík Lk fhsu.
rLkrùíkÃkýu íku{Lku zqçkðkLkwt Au.
(28) ÃkAe ßÞkhu ík{u yLku ík{khk MkkÚkeyku Lkkifk{kt çkuMke òÞ, íkku
fnku fu yk¼kh Au yÕ÷knLkku, suýu y{Lku yíÞk[khe ÷kufkuÚke {wÂõík ykÃke.
(29) yLku fnku fu nu {khk {kr÷f ! íkwt {Lku Wíkkh çkhfíkLke MkkÚku yLku íkwt
©uc Wíkkhðkðk¤ku Au. (30) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au, yLku rLk:þtf
y{u çktËkykuLke Ãkheûkk ÷Eyu Aeyu.
(31) íÞkhçkkË y{u íku{Lkk ÃkAe çkeòu Mk{qn ÃkuËk fÞkuo. (32) ÃkAe
íku{Lkk{ktÚke yuf EþËqík {kufÕÞku, fu ík{u yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku. íkuLkk
rMkðkÞ ík{khku fkuE WÃkkMÞ LkÚke. þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (33) yLku íkuLke
òríkLkk ykøkuðkLkkuyu, su{ýu RLfkh fÞkuo yLku ykr¾híkLke {w÷kfkíkLku ¾kuxe
Xuhðe, yLku y{u íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt Mkw¾-MktÃkÒkíkk ykÃke níke, fÌkwt
fu yk íkku ík{khk suðku s yuf {kýMk Au. yu s ¾kÞ Au su ík{u ¾kyku Aku
yLku yu s Ãkeðu Au su ík{u Ãkeðku Aku. (34) yLku òu ík{u ÃkkuíkkLkk suðk yuf
{kýMkLke ðkík {kLke íkku ík{u {kuxk LkwfMkkLk{kt hnuþku.
(35) þwt yk ÔÞÂõík ík{Lku yu{ fnu Au fu ßÞkhu ík{u {]íÞw Ãkk{þku yLku
{kxe yLku nkzfkt çkLke sþku, íkku Vhe ík{Lku fkZðk{kt ykðþu ? (36) ¾qçk
Ëqh yLku ¾qçk s Ëqh Au, su ðkík ík{Lku fnuðk{kt ykðe hne Au. (37) SðLk
íkku çkMk yk s y{khwt ËwrLkÞkLkwt SðLk Au. ynª y{u {heyu Aeyu yLku
Sðeyu Aeyu, yLku y{Lku VheÚke WXkððk{kt Lknª ykðu. (38) yk íkku çkMk
yuf yuðku ÔÞÂõík Au, suýu yÕ÷kn rðþu sqX ½zâwt Au, yLku y{u íkuLku {kLkðkLkk
LkÚke.
(39) EþËqíku fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {khe {ËË fh fu yk{ýu {Lku ¾kuxku
Xuhðe ËeÄku. (40) Vh{kÔÞwt fu yk ÷kufku sÕËe ÃkMíkkþu. (41) ÃkAe íku{Lku
yuf íkeðú yðksu MkíÞ yLkwMkkh Ãkfze ÷eÄk. ÃkAe y{u íku{Lku fkx{k¤ çkLkkðe
ËeÄk. nðu Ëqh Úkk yíÞk[khe òrík !
(42) íÞkhçkkË y{u íku{Lkk ÃkAe çkeS òríkyku ÃkuËk fhe. (43) fkuE
òrík Lk ÃkkuíkkLkk ð[LkÚke ykøk¤ òÞ Au yLku Lk íkuLkkÚke ÃkkA¤. (44) ÃkAe
y{u ÷økkíkkh y{khk EþËqíkku {kufÕÞk. ßÞkhu Ãký fkuE òríkLke ÃkkMku íkuLkku
EþËqík ykÔÞku, íkku íku{ýu íkuLku ¾kuxku XuhÔÞku. íkku y{u yuf ÃkAe yufLku ÷økkðe
ËeÄku, yLku y{u íku{Lku ËíkfÚkkyku çkLkkðe ËeÄk. nðu Ëqh Úkkyku yu ÷kufku suyku
E{kLk LkÚke ÷kðíkk !
(45) ÃkAe y{u {qMkk yLku íkuLkk ¼kE nkYLkLku {kufÕÞk y{khe
rLkþkLkeyku yLku ¾wÕ ÷e Ë÷e÷kuLke MkkÚku (46) rVhykiL k yLku íku Lkk
Ëhçkkheyku ÃkkMku, íkku íku{ýu yntfkh fÞkuo yLku íkuyku ½{tze ÷kufku níkk.
(47) ÃkAe íku{ýu fÌkwt, þwt y{u y{khk suðk çku {kýMkkuLke ðkík {kLke ÷Eyu,
ßÞkhu fu íku{Lke òríkLkk ÷kufku y{khk ykÄeLk Au. (48) ÃkAe íku{ýu íku{Lku
¾kuxk Xuhðe ËeÄk, ÃkAe íku{Lku Lkü fhe Ëuðk{kt ykÔÞk. (49) yLku y{u
{qMkkLku økútÚk ykÃÞku, suÚke íkuyku {køko Ãkk{u.
(50) yLku y{u {hÞ{Lkk ÃkwºkLku yLku íkuLke {kíkkLku yuf rLkþkLke çkLkkÔÞk
yLku y{u íku{Lku yuf Ÿ[e s{eLk Ãkh Xufkýwt ykÃÞwt, su þktríkLke søÞk níke
yLku íÞkt Íhýwt ðne hÌkwt níkwt.
(51) nu ÃkÞøktçkhku ! þwØ ðMíkwyku ¾kyku yLk MkËTfkÞkuo fhku. nwt òýwt
Awt, su ftE ík{u fhku Aku (52) yLku yk ík{khku ËeLk (Ä{o) yuf s ËeLk (Ä{o)
Au, yLku nwt ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Awt, íkku ík{u {khkÚke zhku.
(53) ÃkAe ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkk Ä{oLku ÃkhMÃkh xwfzu-xwfzk fhe LkkÏÞku. Ëhuf
sqÚkLke ÃkkMku su ftE Au, íku{kt s íku {øLk Au. (54) ÃkAe íku{Lku Úkkuzkf rËðMk
íku{Lkk rLkùuíkLk{kt Akuze Ëku. (55) þwt íkuyku yu{ Mk{su Au fu y{u íku{Lku su
ÄLk yLku MktíkkLk ykÃkíkk sE hÌkk Aeyu, (56) íkku y{u íku{Lku ÷k¼
ÃknkU[kzðk{kt Mkr¢Þ Aeyu, çkÕfu íkuyku ðkíkLku LkÚke Mk{síkk.
(57) rLk:þtf, su ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk «íkkÃkÚke zhu Au,
(58) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ykÞíkku Ãkh rðïkMk hk¾u
Au, (59) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh
LkÚke çkíkkðíkk, (60) yLku su ÷kufku ykÃku Au, su ftE ykÃku Au yLku íku{Lkk
ÓËÞ Äúwsíkk hnu Au fu íku{Lku íku{Lkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku ÃkkAk ÷E sðk{kt
ykðLkkh Au, (61) yk ÷kufku ¼÷kEykuLkk {køko{kt ykøk¤ ðÄe hÌkk Au
yLku íkuyku íkuLkk Ãkh ÃknkU[ðkLkk Au MkkiÚke ykøk¤, (62) yLku y{u fkuELkk
Ãkh íkuLke þÂõíkÚke ðÄkhu çkkus LkÚke Lkk¾íkk, yLku y{khk ÃkkMku yuf økútÚk
Au, su íkÆLk çkhkçkh çkku÷u Au, yLku íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª
ÚkkÞ.
(63) íku{Lkkt ÓËÞ íkuLkk íkhVÚke økV÷ík{kt Au, yLku íku{Lkkt y{wf fkÞkuo
Au ykLkk rMkðkÞ, íkuyku íkuLku fhíkk hnuþu, (64) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu y{u íku{Lkk
Mkw¾e-MktÃkÒk ÷kufkuLku ÞkíkLkk{kt Ãkfzeþwt, íkku íkuyku VrhÞkË fhðk ÷køkþu.
(65) nðu VrhÞkË Lk fhku. nðu y{khk íkhVÚke ík{khe fkuE {ËË Lknª ÚkkÞ.
(66) ík{Lku {khe ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðíke níke, íkku ík{u ÃkeX VuhðeLku
¼køkíkk níkk (67) íkuLkkÚke yntfkh fheLku, òýu fkuE ðkíkkoLku Akuze hÌkk
nkuð.
(68) ÃkAe þwt íku{ýu yk ðkýe Ãkh rð[kh LkÚke fÞkuo ? yÚkðk íku{Lkk
ÃkkMku yuðe ðMíkw ykðe Au, su íku{Lkk yøkkWLkk çkkÃk-ËkËkyku ÃkkMku LkÚke
ykðe ? (69) yÚkðk íku{ýu ÃkkuíkkLkk EþËqíkLku yku¤ÏÞku LkÚke, yux÷k {kxu
íkuLku LkÚke {kLkíkk ? (70) yÚkðk íkuyku fnu Au fu ykLku WL{kË Au ? çkÕfu íku
íku{Lkk ÃkkMku MkíÞ ÷ELku ykÔÞku Au, yLku íku{Lkk Ãkife {kuxk¼køkLkk ÷kufkuLku
MkíÞ ðkík ¾hkçk ÷køku Au, (71) yLku òu MkíÞ íku{Lke {LkuåAkykuLkk íkkçku
nkuík íkku ykfkþ yLku Ähíke yLku su íku{kt Au çkÄwt s Lkü ÚkE síkwt, çkÕfu y{u
íku{Lkk ÃkkMku íku{Lke rþ¾k{ý {kuf÷e Au, íkku íkuyku ÃkkuíkkLke rþ¾k{ýÚke
yðøkýLkk fhe hÌkk Au.
(72) þwt ík{u íku{LkkÚke fkuE ÄLk {ktøke hÌkk Aku ? íkku ík{khk Ãkk÷LknkhLkwt
ÄLk ík{khk {kxu W¥k{ Au, yLku íku W¥k{ hkuS ykÃkðkðk¤ku Au, (73) yLku
[ku¬Mk ík{u íku{Lku yuf MkL{køko íkhV çkku÷kðku Aku, (74) yLku su ÷kufku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh rðïkMk LkÚke hk¾íkk íkuyku {køkoÚke nxe økÞk Au.
(75) yLku òu y{u íku{Lkk Ãkh ËÞk fheyu yLku íku{Lku su íkf÷eV Au íkuLku
Ëqh fhe ËEyu, íkku Ãký íkuyku ÃkkuíkkLkk rðÿkun{kt ÷køku÷k hnuþu çknufu÷k,
(76) yLku y{u íku{ Lku ÞkíkLkk{kt Ãkfzâk, Ãkhtí kw Lk íkuy ku Ãkkuí kkLkk
Ãkk÷LknkhLke Mkk{u ÍqõÞk yLku Lk íku{ýu ykSS fhe, (77) íÞkt MkwÄe fu
ßÞkhu y{u íku{Lkk Ãkh fXkuh ÞkíkLkkLkku Ëhðkòu ¾ku÷e ËEþwt, íkku íku ð¾íku
íkuyku ykùÞo[rfík ÚkE sþu.
(78) yLku yu s Au, suýu ík{khk {kxu fkLk yLku ykt¾ku yLku ÓËÞ
çkLkkÔÞk. ík{u ¾qçk ykuAku yk¼kh {kLkku Aku, (79) yLku yu s Au, suýu
ík{Lku Ähíke{kt Vu÷kÔÞk, yLku ík{u íkuLkk s íkhV yufºk fhðk{kt ykðþku.
(80) yLku yu s Au, su Sðkzu Au yLku {khu Au yLku íkuLkk s yrÄfkh{kt Au
hkík yLku rËðMkLku çkË÷ðk. íkku þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ?
(81) çkÕfu íku{ýu yu s ðkík fne, su yøkkWLkk ÷kufkuyu fne níke.
(82) íku{ýu fÌkwt fu þwt ßÞkhu y{u {]íÞw Ãkk{eþwt yLku y{u {kxe yLku nkzfkt
çkLke sEþwt, íkku Ãký þwt y{Lku VheÚke WXkððk{kt ykðþu ? (83) ykLkwt ð[Lk
y{Lku yLku y{khk çkkÃk-ËkËkykuLku Ãký ykÃkðk{kt ykÔÞwt. yk {kºk
ÃkqðoòuLke ðkíkkoyku Au.
(84) fnku fu Ähíke yLku su ftE íku{kt Au yu fkuLkwt Au, òu ík{u òýku Aku ?
(85) íkuyku fnuþu fu yÕ÷knLkwt Au. fnku fu ÃkAe ík{u rð[khíkk LkÚke ?
(86) fnku fu fkuý {kr÷f Au Mkkík ykfkþkuLkku yLku fkuý {kr÷f Au hks-
®MknkMkLkLkku ? (87) íkuyku fnuþu fu çkÄwt s yÕ÷knLkwt Au. fnku, ÃkAe þwt ík{u
zhíkk LkÚke ? (88) fnku fu fkuý Au suLkk nkÚk{kt Ëhuf ðMíkwLkku yrÄfkh Au ?
yLku íku þhý ykÃku Au yLku íkuLkk Mkk{u fkuE þhý ykÃke þfíkwt LkÚke, òu ík{u
òýíkk nkuð ? (89) íkuyku fnuþu fu yk yÕ÷kn {kxu Au. fnku fu ÃkAe fÞktÚke
ík{u ðþe¼qík fhðk{kt ykðku Aku ?
(90) çkÕfu y{u íku{Lkk ÃkkMku MkíÞ ÷kÔÞk Aeyu yLku rLk:þtf íkuyku sqXk
Au. (91) yÕ÷knu fkuE Ãkwºk LkÚke çkLkkÔÞku yLku íkuLkk MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ
LkÚke. ykðwt nkuík íkku Ëhuf WÃkkMÞ ÃkkuíkkLkkt MksoLkLku ÷ELku y÷øk ÚkE síkku,
yLku yuf-çkeò Ãkh [ZkE fhíkku. yÕ÷kn Ãkrðºk Au íkuLkkÚke su íkuyku fnu
Au. (92) íku ònuh yLku AqÃkktLku òýðkðk¤ku Au. íku ¾qçk Wå[ yLku Ãkh Au
íkuLkkÚke suLku yk ÷kufku ¼køkeËkh çkíkkðu Au.
(93) fnku fu nu {khk {kr÷f ! òu íkwt {Lku yu çkíkkðe Ëu suLkwt yk{Lku ð[Lk
ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, (94) íkku nu {khk {kr÷f ! {Lku yíÞk[khe ÷kufku{kt
Mkk{÷ Lk fh, (95) yLku rLk:MktËun, y{u Mk{Úko Aeyu fu y{u íku{Lku su ð[Lk
ykÃke hÌkk Au íku ík{Lku çkíkkðe ËEyu.
(96) ík{u çkqhkELku yu ÃkØríkÚke Ëqh fhku su W¥k{ nkuÞ. y{u Mkkhe heíku
òýeyu Aeyu, su yk ÷kufku fnu Au, (97) yLku fnku fu nu {khk {kr÷f ! nwt
þhý {ktøkwt Awt þiíkkLkkuLkk ðMkðMkkykuÚke, (98) yLku nu {khk {kr÷f ! nwt
íkkhkÚke þhý {ktøkwt Awt fu íku {khk ÃkkMk ykðu.
(99) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku{Lkk{ktÚke fkuELkk Ãkh {]íÞw ykðu Au, íkku fnu
Au fu nu {khk {kr÷f ! {Lku ÃkkAku {kuf÷e Ëu, (100) suÚke suLku nwt Akuze ykÔÞku
Awt íku{ktÚke ftEf ¼÷kEyku f{kðwt. fËkrÃk Lknª, yk fuð¤ yuf ðkík Au suLku
íku fnu Au, yLku íku{Lkk ykøk¤ yuf ÃkhËku Au yu rËðMk MkwÄe ßÞkhu fu íku{Lku
WXkððk{kt ykðþu. (101) ÃkAe ßÞkhu hý®þøkwt Vqtfðk{kt ykðþu, íkku ÃkAe
íku{Lkk ðå[u Lk fkuE MktçktÄ hnuþu yLku Lk fkuE, fkuELku ÃkqAþu. (102) ÃkAe
suLkk ÃkÕ÷kt ¼khu nþu yu s ÷kufku MkV¤ nþu, (103) yLku su{Lkk ÃkÕ÷kt
n÷fk nþu, íkku yu s ÷kufku Au su{ýu ÃkkuíkkLku LkwfMkkLk{kt LkkÏÞk, íkuyku Lkfo{kt
nt{uþk hnuþu. (104) íku{Lkk [nuhkykuLku ykøk çkk¤e Lkk¾þu yLku íkuyku
íku{kt fËYÃkk çkLkeLku hnuþu.
(105) þwt ík{Lku {khe ykÞíkku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt Lknkuíke ykðíke,
íkku ík{u íku{Lku ¾kuxwt Xuhðíkk níkk. (106) íkuyku fnuþu fu nu {khk {kr÷f !
y{khk Ëw¼koøÞyu y{Lku ½uhe ÷eÄk níkk yLku y{u ÃkÚk¼úü ÷kufku níkk.
(107) nu y{khk {kr÷f ! y{Lku ykLkkÚke çknkh fkZe ÷u, ÃkAe òu y{u
Vhe ykðwt fheyu íkku rLk:þtf y{u yíÞk[khe Aeyu. (108) yÕ÷kn fnuþu
fu Ëqh Úkkyku, yk{kt s Ãkzâk hnku yLku {khkÚke ðkík Lk fhku.
(109) {khk çktËkyku{kt yuf sqÚk níkwt, su fnuíkwt níkwt fu nu y{khk
{kr÷f ! y{u E{kLk ÷kÔÞk, nðu íkwt y{Lku {kV fhe Ëu yLku y{khk Ãkh ËÞk
fh yLku íkwt MkkiÚke ©uc ËÞk fhðkðk¤ku Au. (110) íkuÚke ík{u íkuLku {òf
çkLkkðe ÷eÄe, íÞkt MkwÄe fu íku{Lkk ÃkkA¤ ík{u y{khe ÞkËLku ¼w÷kðe ËeÄe
yLku ík{u íku{Lkk Ãkh nMkíkk hÌkk. (111) {U íku{Lku yksu íku{Lkk ÄiÞoLkku çkË÷ku
ykÃÞku fu yu s Au MkV¤ Úkðkðk¤k.
(112) RhþkË Úkþu fu ð»kkuoLke økýíkheÚke ík{u fux÷e ðkh Ähíke{kt
hÌkk ? (113) íkuyku fnuþu, y{u yuf rËðMk hÌkk yÚkðk yuf rËðMkÚke Ãký
ykuAwt. íkku økýíkhe fhðkðk¤kykuLku ÃkqAe ÷ku. (114) RhþkË Úkþu fu ík{u
Úkkuzef s {wÆík hÌkk. fËk[, ík{u òýíkk nkuík !
(115) ÃkAe þwt nðu ík{u rð[khku Aku fu y{u ík{Lku rLkhwÆu~Þ ÃkuËk fÞko
Au ? yLku ík{Lku y{khk ÃkkMku ÷kððk{kt Lknª ykðu ? (116) çkMk, yíÞtík
Wå[ Au yÕ÷kn, ðkMíkrðf çkkËþkn, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íku
{kr÷f Au {nkLk hks-®MknkMkLkLkku. (117) yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLke MkkÚku
fkuE yLÞ WÃkkMÞLku Ãkkufkhþu, suLkk Ãkûk{kt íkuLkk ÃkkMku fkuE «{ký LkÚke, íkku
íkuLkku rnMkkçk íkuLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMku Au. rLk:þtf, RLfkh fhLkkhkyku MkV¤
Ãkkhk-18 [372] Mkqh: yLkT-Lkqh (24)
Lknª ÚkkÞ. (118) yLku fnku fu nu {khk {kr÷f ! {Lku {kV fhe Ëu yLku {khk
Ãkh ËÞk fh, íkwt MkkiÚke ©uc ËÞk fhðkðk¤ku Au.
–•–
24. Mkqh: yLkT-Lkqh
(1) yk yuf Mkqh: Au, suLku y{u yðíkrhík fhe Au yLku íkuLku y{u yrLkðkÞo
fhe Au, yLku íku{kt y{u MkkV-MkkV ykÞíkku yðíkrhík fhe Au. (2) ÔÞr¼[khe
†e yLku ÔÞr¼[khe Ãkwhw»k çktLkuLku yufMkku fkuhzk {khku, yLku ík{Lku yk çktLku
Ãkh yÕ÷knLkk ËeLk (Ä{o)Lkk {k{÷k{kt ËÞk Lk ykððe òuEyu, òu ík{u
yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾íkk nkuð, yLku
çktLku Lke Mkò ð¾íku {w Mk÷{kLkkuLkku yu f Mk{qn nksh hnu ðku òuE yu.
(3) ÔÞr¼[khe Ãkwhw»k rLkfkn (÷øLk) Lk fhu, Ãkhtíkw ÔÞr¼[khe †e MkkÚku
yÚkðk {wþTrhf (yLkufuïhðkËe) †e MkkÚku, yLku ÔÞr¼[khe †eLke MkkÚku
rLkfkn Lk fhu Ãkhtíkw ÔÞr¼[khe fu {wþTrhf Ãkwhw»k, yLku yk nhk{ (yðiÄ)
fhe Ëuðk{kt ykðu÷ Au E{kLkðk¤kyku Ãkh.
(4) yLku su ÷kufku þe÷ðkLk-Ãkrðºk †eyku Ãkh ykhkuÃk ÷økkðu, ÃkAe
[kh Mkkûkeyku Lk ÷kðu, íku{Lku yutþe fkuhzk {khku yLku íku{Lke Mkkûke fËkrÃk Lk
Mðefkhku. yk s ÷kufku yð¿kkfkhe Au. (5) Ãkhtíkw su ÷kufku ykLkk ÃkAe íkkiçkk
(«kÞrùík) fhu yLku MkwÄkhýk fhe ÷u, íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(6) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeyku Ãkh ykhkuÃk {qfu yLku íku{Lkk ÃkkMku
íku{Lkk ÃkkuíkkLkk rMkðkÞ yLÞ Mkkûke Lk nkuÞ, íkku yuðk ÔÞÂõíkLke MkkûkeLkwt MðYÃk
yu Au fu íku [kh ðkh yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kELku fnu fu rLk:þtf, íku Mkk[ku Au,
(7) yLku Ãkkt[{e ðkh yu fnu fu íkuLkk Ãkh rVxfkh ÚkkÞ òu íku sqXku Au,
(8) yLku †e ÃkhÚke Mkò yu heíku x¤e sþu fu íku [kh ðkh yÕ÷knLkk MkkuøktË
¾kELku fnu fu yk ÔÞÂõík sqXku Au, (9) yLku Ãkkt[{e ðkh yu fnu fu {khk Ãkh
yÕ÷knLkku «fkuÃk ÚkkÞ òu yk ÔÞÂõík Mkk[ku nkuÞ, (10) yLku òu ík{khk
÷kufku Ãkh yÕ÷knLke f]Ãkk yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík yLku yu fu yÕ÷kn íkkiçkk
(«kÞrùík) fçkq÷ fhðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au.
(11) su ÷kufkuyu yk íkkuVkLk Q¼wt fÞwO Au, íkuyku ík{khk ytËhLkku s yuf
Mk{qn Au. ík{u ÃkkuíkkLkk {kxu íkuLku ¾hkçk Lk Mk{òu, çkÕfu yk ík{khk {kxu W¥k{
Au. íku{ktÚke Ëhuf ÔÞÂõík {kxu yu Au sux÷ku íkuýu økwLkku fÞkuo, yLku suýu yk{kt
MkkiÚke {kuxku ¼køk ÷eÄku íkuLkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk Au.
(12) ßÞkhu ík{u ÷kufkuyu íkuLku Mkkt¼éÞwt, íkku {wMk÷{kLk Ãkwhw»kku yLku
{wMk÷{kLk †eykuyu yuf-çkeò rðþu Mkkhwt yLkw{kLk fu{ Lk fÞwO yLku fu{ Lk
fÌkwt fu yk MÃküYÃku sqXku ykhkuÃk Au. (13) yk ÷kufku íkuLkk {kxu [kh Mkkûkeyku
fu{ Lk ÷kÔÞk. nðu òu íkuyku Mkkûkeyku LkÚke ÷kÔÞk, íkku yÕ÷knLkk LkSf yu
s ÷kufku sqXk Au.
(14) yLku òu ík{khk ÷kufku Ãkh yk÷kuf yLku Ãkh÷kuf{kt yÕ÷knLke f]Ãkk
yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík, íkku su ðkíkku{kt ík{u Ãkze økÞk níkk, íkuLkk fkhýu ík{khk
Ãkh fkuE {kuxe ykVík ykðe síke. (15) ßÞkhu fu ík{u íkuLku ÃkkuíkkLkk {kuZuÚke
Lkf÷ fhe hÌkk níkk, yLku ÃkkuíkkLkk {kuZuÚke yuðe ðkíkku fhe hÌkk níkk, suLkwt
ík{Lku fkuE ¿kkLk Lknkuíkwt, yLku ík{u íkuLku yuf {k{q÷e ðkík Mk{S hÌkk níkk,
ßÞkhu fu íku yÕ÷knLkk LkSf ¾qçk ¼khu ðkík níke, (16) yLku ßÞkhu ík{u
íkuLku Mkkt¼¤e íkku yu{ fu{ Lk fÌkwt fu y{Lku þku¼kMÃkË LkÚke fu y{u ykðe ðkík
{kuZuÚke fkZeyu. {ykÍ-Õ÷kn (yÕ÷knLkwt þhý), yk ¾qçk {kuxku ykhkuÃk
Au. (17) yÕ÷kn ík{Lku rLkËuoþ fhu Au fu nðu ÃkAe ykðwt Lk fhòu, òu ík{u
E{kLkðk¤k Aku. (18) yÕ÷kn ík{Lku MÃkü ykËuþku ykÃku Au, yLku yÕ÷kn
òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au.
(19) rLk:þtf, su ÷kufku yu òýu Au fu {wMk÷{kLkku{kt y&÷e÷íkkLke [[ko
ÚkkÞ, íku{Lkk {kxu ËwrLkÞk yLku Ãkh÷kuf{kt ÃkezkËkÞf Mkò Au, yLku yÕ÷kn
òýu Au yLku ík{u LkÚke òýíkk. (20) yLku òu ík{khk Ãkh yÕ÷knLke f]Ãkk
yLku íkuLke ËÞk Lk nkuík yLku yu fu yÕ÷kn Lkh{e fhðkðk¤ku, ËÞk¤w Au.
(21) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u þiíkkLkLkk ÃkËr[öku Ãkh Lk [k÷ku, yLku
su ÔÞÂõík þiíkkLkLkk ÃkËr[öku Ãkh [k÷þu, íkku íku íkuLku y&÷e÷íkk yLku çkqhkELkwt
s fkÞo fhðkLkwt fnuþu, yLku òu ík{khk Ãkh yÕ÷knLke f]Ãkk yLku íkuLke ËÞk Lk
nkuík, íkku ík{khk{ktÚke fkuE ÔÞÂõík Ãkrðºk Lk ÚkE þfíkku. Ãkhtíkw yÕ÷kn s
suLku RåAu Au, Ãkrðºk fhe Ëu Au, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(22) yLku ík{khk{ktÚke su ÷kufku MktÃkÒk yLku WËkh Au, íkuyku yu ðkíkLkk
MkkuøktË Lk ¾kÞ fu íkuyku ÃkkuíkkLkk Mkøkk-MktçktÄeyku yLku økheçkku yLku yÕ÷knLkk
{køko{kt rnshík fhðkðk¤kykuLku Lknª ykÃku, yLku íku{ýu {kV fhe Ëuðwt òuEyu
yLku Ëhøkwsh fhe Ëuðwt òuEyu. þwt ík{u LkÚke RåAíkk fu yÕ÷kn ík{Lku {kV
fhe Ëu, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(23) rLk:þtf, su ÷kufku þe÷ðkLk-Ãkrðºk, yòý, E{kLkðk¤e †eyku
Ãkh ykhkuÃk {qfu Au, íku{Lkk Ãkh yk÷kuf yLku Ãkh÷kuf{kt ©kÃk fhðk{kt ykÔÞku,
yLku íku{Lkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk Au. (24) yu rËðMku, ßÞkhu fu íku{Lke S¼ku
íku{Lkk rðhwØ Mkkûke ykÃkþu yLku íku{Lkk nkÚk yLku íku{Lkk Ãkøk Ãký yu fkÞkuoLke
su íkuyku fhíkk níkk. (25) yu rËðMku yÕ÷kn íku{Lku ÞkuøÞ çkË÷ku ÃkqhuÃkqhku
ykÃkþu, yLku íkuyku òýe ÷uþu fu yÕ÷kn s MkíÞ Au, ¾ku÷ðkðk¤ku Au.
(26) ÃkkÃke (Ëwü, ÔÞr¼[khe) †eyku ÃkkÃke Ãkwhw»kku {kxu Au yLku ÃkkÃke
Ãkwhw»kku ÃkkÃke †eyku {kxu Au, yLku Ãkrðºk †eyku Ãkrðºk Ãkwhw»kku {kxu Au yLku
Ãkrðºk Ãkwhw»kku Ãkrðºk †eyku {kxu. yu ÷kufku {wõík Au yu ðkíkkuÚke su yk ÷kufku
fnu Au. íku{Lkk {kxu f]Ãkkyku Au yLku «ríkrcík hkuS.
(27) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u ÃkkuíkkLkk ½hku rMkðkÞ çkeòykuLkkt ½hku{kt
Ëk¾÷ Lk Úkkyku, ßÞkt MkwÄe ÃkhðkLkøke «kó Lk fhe ÷ku yLku ½hðk¤kykuLku
Mk÷k{ Lk fhe ÷ku. yk ík{khk {kxu W¥k{ Au, suÚke ík{u ÞkË hk¾ku.
(28) ÃkAe òu íÞkt fkuELku Lk swyku, íkku íku{kt Ëk¾÷ Lk Úkkyku, ßÞkt MkwÄe
ík{Lku ÃkhðkLkøke Lk ykÃke Ëuðk{kt ykðu, yLku òu ík{Lku ÃkkAk VhðkLkwt
fnuðk{kt ykðu, íkku ík{u ÃkkAk Vhe òyku. yk ík{khk {kxu W¥k{ Au, yLku
yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u fhku Aku. (29) ík{khk Ãkh yu ðkík{kt fkuE økwLkku
LkÚke fu ík{u yu ½hku{kt Ëk¾÷ Úkkyku, su{kt fkuE Lk hnuíkwt nkuÞ, íku{kt ík{khk
÷k¼Lke fkuE ðMíkw nkuÞ, yLku yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u ònuh fhku Aku
yLku su ftE ík{u AwÃkkðku Aku.
(30) E{kLkðk¤k Ãkwhw»kkuLku fnku fu íkuyku ÃkkuíkkLke Lkshku Lke[e hk¾u yLku
ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhu. yk íku{Lkk {kxu Ãkrðºk Au. rLk:þtf, yÕ÷kn
Mkw{krníkøkkh Au íkuLkkÚke su íkuyku fhu Au.
(31) yLku E{kLkðk¤e †eykuLku fnku fu íkuyku ÃkkuíkkLke Lkshku Lke[e hk¾u
yLku ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhu yLku ÃkkuíkkLkk MkkitËÞoLku «økx Lk fhu, Ãkhtíkw
su íku{ktÚke «økx ÚkE òÞ, yLku ÃkkuíkkLke ykuZýeyku ÃkkuíkkLke Akíkeyku Ãkh
Lkk¾e hk¾u, yLku ÃkkuíkkLkk MkkitËÞoLku «økx Lk fhu, Ãkhtíkw ÃkkuíkkLkk Ãkríkyku Ãkh
fu ÃkkuíkkLkk rÃkíkk Ãkh fu ÃkkuíkkLkk ÃkríkLkk rÃkíkk Ãkh fu ÃkkuíkkLkk Ãkwºkku fu ÃkkuíkkLkk
ÃkríkLkk Ãkwºkku Ãkh fu ÃkkuíkkLkk ¼kEyku Ãkh fu ÃkkuíkkLkk ¼kEykuLkk Ãkwºkku Ãkh fu
ÃkkuíkkLke çknuLkkuLkk Ãkwºkku Ãkh fu ÃkkuíkkLke †eyku Ãkh fu ÃkkuíkkLkkt ËkMk yLku ÃkkuíkkLkk
ykÄeLk Ãkwhw»kku suyku ftE ykþÞ LkÚke hk¾íkk, yÚkðk yuðk çkk¤fku Ãkh suyku
†eykuLkk ÃkhËkLke ðkíkkuÚke nsw yòý nkuÞ. íkuýeyku ÃkkuíkkLkkt Ãkøk òuhÚke
Lk {khu fu íku{Lke AqÃkk MkkitËÞoLke ¾çkh Ãkze òÞ, yLku nu E{kLkðk¤kyku,
ík{u Mkki {¤eLku yÕ÷kn íkhV ÃkkAk Vhku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku.
(32) yLku ík{khk Ãkife su yÃkhrýík nkuÞ íku{Lkkt ÷øLk (rLkfkn) fhkðe
Ëku, yLku ík{khk Mkuðfku yLku ËkMkeyku{ktÚke su ÷øLkLku ÷kÞf nkuÞ íku{Lkkt Ãký.
òu íku økheçk nþu íkku yÕ÷kn íku{Lku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke MktÃkÒk fhe Ëuþu, yLku
yÕ÷kn WËkh, òýðkðk¤ku Au. (33) yLku su ÷øLkLke íkf Lk «kó fhe þfu,
íkuýu MktÞ{ hk¾ðku òuEyu, íÞkt MkwÄe fu yÕ÷kn ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke íkuLku MktÃkÒk
fhe Ëu, yLku ík{khk ykÄeLk Mkuðfku yLku ËkMkeyku{ktÚke ‘{wfkíkçkík’ fhðk
(ÄLk fu fkuE MkuðkLkk çkË÷k{kt {wÂõík {u¤ððk fhkh) RåAíkk nkuÞ íkku íku{Lkk
MkkÚku ‘{wfkíkçkík’ fhe ÷ku, òu ík{u íku{Lkk{kt ÞkuøÞíkk òuíkk nkuð, yLku íku{Lku
yu ÄLk{ktÚke ykÃkku su yÕ÷knu ík{Lku ykÃku÷ Au, yLku ÃkkuíkkLke ËkMkeykuLku
Ëunrð¢Þ ÔÞðMkkÞ {kxu rððþ Lk fhku, ßÞkhu íkuýeyku Ãkrðºk-þe÷ðkLk
hnuðk {køkíke nkuÞ, {kºk yux÷k {kxu fu ËwrLkÞkLkk SðLkLkku Úkkuzkuf ÷k¼
ík{Lku «kó ÚkE òÞ, yLku su ÔÞÂõík íku{Lku rððþ fhþu íkku yÕ÷kn yk
çk¤sçkhe ÃkAe ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (34) yLku rLk:þtf, y{u ík{khk
íkhV «fkrþík ykÞíkku yðíkrhík fhe Au yLku yu ÷kufkuLkk áüktíkku Ãký, su
ík{khkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk Au yLku zhðkðk¤kyku {kxu rþ¾k{ý Ãký.
(35) yÕ÷kn ykfkþku yLku ÄhíkeLkku «fkþ Au. íkuLkk «fkþLkwt áüktík
yuðwt Au, òýu yuf økku¾, íku{kt yuf ËeÃkf Au. ËeÃkf yuf VkLkMk{kt Au. VkLkMk
yuðwt Au, òýu yuf [{fíkku íkkhku. íku suíkqLkLkk yuf yuðk þw¼ ð]ûkLkk íku÷Úke
«fkrþík fhðk{kt ykðu Au, su Lk Ãkqðo íkhVLkku Au yLku Ãkrù{ íkhVLkku. íkuLkwt
íku÷ yuðwt Au, òýu ykøkLkk MÃkþo ðøkh s ykÃkkuykÃk Mk¤øke WXu. «fkþ WÃkh
«fkþ. yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk «fkþLkku {køko (íkuLku) çkíkkðu Au suLku RåAu Au, yLku
yÕ÷kn ÷kufku {kxu áüktý ykÃku Au yLku yÕ÷knLku Ëhuf ðMíkwLkwt ¿kkLk Au.
(36) yuðk ½hku{kt, suLkk MktçktÄu yÕ÷knu ykËuþ ykÃÞku Au fu íku Wå[
fhðk{kt ykðu yLku íku{kt íkuLkk Lkk{Lkwt hxý fhðk{kt ykðu, íku{kt Mkðkh yLku
Mkkts yÕ÷knLkwt M{hý fhu Au (37) yu ÷kufku, su{Lku ðuÃkkh yLku ¾heË-ðu[ký
yÕ÷knLke ÞkËÚke økkVu÷ LkÚke fhíkk yLku Lk Lk{kÍLke MÚkkÃkLkkÚke yLku ÍfkíkLku
yËk fhðkÚke. íkuyku yu rËðMkÚke zhu Au, su{kt ÓËÞ yLku ykt¾ku Q÷xe ÚkE sþu
(38) fu yÕ÷kn íku{Lku íku{Lkkt f{kuoLkku W¥k{ çkË÷ku ykÃkþu yLku íku{Lku ÃkkuíkkLke
f]ÃkkÚke ðÄkhu Lkðksu, yLku yÕ÷kn suLku RåAu Au Ãkw»f¤ ykÃku Au.
(39) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íku{Lkkt f{kuo yuðkt Au, òýu MkÃkkx
{uËkLk{kt {]øks¤. íkhMÞku íkuLku Ãkkýe Mk{su Au, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku íkuLkk
ÃkkMku ykÔÞku, íkku íkuLku ftE Lk {éÞwt, yLku íkuýu íÞkt yÕ÷knLku òuÞku. ÃkAe íkuýu
íkuLkku rnMkkçk [qfðe ËeÄku, yLku yÕ÷kn ÍzÃkÚke rnMkk [qfðe Ëuðkðk¤ku Au;
(40) yÚkðk òýu yuf Ÿzk Mk{wÿ{kt ytÄfkh nkuÞ, {kuòLkk WÃkh {kusw WXe
hÌkwt nkuÞ, WÃkhÚke ðkË¤ AðkÞu÷wt nkuÞ, WÃkhík¤u yMktÏÞ ytÄkhk (Ãkz),
òu fkuE ÃkkuíkkLkku nkÚk fkZu íkku íkuLku Ãký Lk òuE þfu, yLku suLku yÕ÷kn «fkþ
«ËkLk Lk fhu íkku íkuLkk {kxu fkuE «fkþ LkÚke.
(41) þwt ík{u LkÚke òuÞwt fu yÕ÷knLke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk fhu Au, su
ykfkþku yLku Ähíke{kt Au yLku Ãkûkeyku Ãký Ãkkt¾kuLku Vu÷kðeLku. Ëhuf ÃkkuíkkLke
Lk{kÍLku yLku ÃkkuíkkLkk {rn{køkkLkLku òýu Au, yLku yÕ÷knLku ¾çkh Au, su
ftE íkuyku fhu Au, (42) yLku yÕ÷knLkwt s þkMkLk Au ykfkþku{kt yLku
Ähíke{kt, yLku yÕ÷kn íkhV s MkkiLku ÃkkAk sðkLkwt Au.
(43) þwt ík{u òuÞwt LkÚke fu yÕ÷kn ðkË¤kuLku [÷kðu Au. ÃkAe íku{Lku
ÃkhMÃkh {u¤ðe Ëu Au. ÃkAe íku{Lku WÃkh-Lke[u fhe Ëu Au. ÃkAe ík{u ðhMkkËLku
swyku Aku fu íkuLkk ðå[uÚke Lkef¤u Au yLku íku ykfkþ{ktÚke – íkuLkk ytËhLkk
Ãknkzku{ktÚke – fhk ðhMkkðu Au. ÃkAe íkuLku suLkk Ãkh RåAu Au Ãkkzu Au, yLku
suLkkÚke RåAu Au íkuLku nxkðe Ëu Au. íkuLku ðes¤eLke [{fLke ¾çkh nkuÞ Au fu
ykt¾kuLku yktS Lkk¾þu. (44) yÕ÷kn hkík yLku rËðMkLku çkË÷íkku hnu Au.
rLk:þtf, yk{kt çkkuÄ Au ykt¾kuðk¤kyku {kxu.
(45) yLku yÕ÷knu «íÞuf «kýeLkwt ÃkkýeÚke MksoLk fÞwO. ÃkAe íku{ktÚke
fkuE ÃkkuíkkLkk ÃkuxÚke [k÷u Au, yLku íku{ktÚke fkuE çku Ãkøk Ãkh [k÷u Au, yLku
íku{ktÚke fkuE [kh ÃkøkÚke [k÷u Au. yÕ÷kn ÃkuËk fhu Au, su RåAu Au. rLk:þtf,
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (46) y{u ¾ku÷eLku çkíkkðLkkh
ykÞíkku yðíkrhík fhe ËeÄe Au, yLku yÕ÷kn suLku RåAu Au MkL{køkoLkwt
{køkoËþoLk fhu Au.
(47) yLku íkuyku fnu Au fu y{u yÕ÷kn yLku EþËqík Ãkh E{kLk ÷kÔÞk
yLku y{u yk¿kkÃkk÷Lk fÞwO. Ãkhtíkw íku{Lkk Ãkife yuf sqÚk íkuLkk ÃkAe Vhe òÞ
Au, yLku yk ÷kufku E{kLk ÷kððkLkk LkÚke. (48) yLku ßÞkhu íku{Lku yÕ÷kn
yLku EþËqík íkhV çkku÷kððk{kt ykðu Au, suÚke yÕ÷knLkku ÃkÞøktçkh íku{Lkk
ðå[u rLkýoÞ fhu, íkku íku{Lkk{ktÚke yuf sqÚk yðøkýLkk fhu Au, (49) yLku
òu LÞkÞ íku{Lku {¤ðkLkku nkuÞ íkku íkuyku íkuLkk íkhV yk¿kktrfík çkLkeLku ykðe
òÞ Au. (50) þwt íku{Lkk ÓËÞku{kt hkuøk Au fu íkuyku þtfk{kt Ãkzu÷k Au fu íku{Lku
¼Þ Au fu yÕ÷kn yLku íkuLkku ÃkÞøktçkh íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ fhþu ? çkÕfu
yk s ÷kufku yLÞkÞe yLku yíÞk[khe Au.
(51) E{kLkðk¤kLkwt fÚkLk íkku yu nkuÞ Au fu ßÞkhu íku{Lku yÕ÷kn yLku
ÃkÞøktçkh íkhV çkku÷kððk{kt ykðu, suÚke ÃkÞøktçkh íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhu,
íkku íkuyku fnu fu y{u Mkkt¼éÞwt yLku {kLke ÷eÄwt, yLku yk s ÷kufku MkV¤íkk
«kó fhðkðk¤k Au. (52) yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhu yLku íku yÕ÷knÚke zhu yLku íkuLkk rðhkuÄÚke çk[u, íkku yk s
÷kufku Au suyku MkV¤ Úkþu.
(53) yLku íkuyku yÕ÷knLkk MkkuøktËku ¾kÞ Au, ¾qçk økt¼eh MkkuøktËku, fu
òu ík{u íku{Lku ykËuþ ykÃkku íkku íkuyku yð~Þ Lkef¤þu. fnku fu MkkuøkËku Lk
¾kyku, rLkÞ{ yLkwMkkh yk¿kkÃkk÷Lk òuEyu. rLk:þtf, yÕ÷knLku ¾çkh Au
su ík{u fhku Aku. (54) fnku fu yÕ÷knLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku ÃkÞøktçkhLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhku. ÃkAe òu ík{u yðøkýLkk fhþku, íkku ÃkÞøktçkh Ãkh yu ¼kh
Au su íkuLkk Ãkh {qfðk{kt ykÔÞku Au yLku ík{khk Ãkh yu çkkus Au su ík{khk Ãkh
Lkk¾ðk{kt ykÔÞku Au, yLku òu ík{u íkuLkwt yLkwMkhý fhþku, íkku {køkoËþoLk
Ãkk{þku, yLku ÃkÞøktçkhLkk rþhu fuð¤ MkkV-MkkV ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au.
(55) yÕ÷knu ð[Lk ykÃÞwt Au ík{khk Ãkife yu ÷kufkuLku suyku E{kLk
÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko fu íku íku{Lku ¼qr{ Ãkh Mk¥kk ykÃkþu, suðe heíku
íku{LkkÚke Ãknu÷kLkk ÷kufkuLku Mk¥kk «ËkLk fhe níke, yLku íku{Lkk {kxu íku{Lkk
ËeLk (Ä{o)Lku MÚkkrÃkík fhe Ëuþu, suLku íku{Lkk {kxu ÃkMktË fÞkuo Au, yLku íku{Lke
¼ÞLke ÂMÚkrík ÃkAe íkuLku þktrík{kt çkË÷e Lkk¾þu. íkuyku {kºk {khe WÃkkMkLkk
fhþu yLku fkuE ðMíkwLku {khku ¼køkeËkh Lknª çkLkkðu, yLku su íkuLkk ÃkAe RLfkh
fhu, íkku yuðk s ÷kufku yð¿kkfkhe Au.
(56) yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku yLku Ífkík yËk fhku yLku ÃkÞøktçkhLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhku, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu. (57) su ÷kufku RLfkh
fhe hÌkk Au íku{Lkk rðþu yu yLkw{kLk Lk fhku fu íkuyku Ähíke{kt yÕ÷knLku rððþ
fhe Ëuþu, yLku íku{Lkwt Xufkýwt ykøk Au yLku íku yíÞtík ¾hkçk Xufkýwt Au.
(58) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khk ykÄeLk ËkMk-ËkMkeyku (Lkkufh-[kfhku)
yLku ík{khk Ãkife suy ku Ãkwgíkkyu LkÚke ÃknkUåÞk íku{ Lku ºký Mk{Þku{ kt
ÃkhðkLkøke ÷uðe òuEyu – V@ (ÃkhkuZ)Lke Lk{kÍÚke Ãknu÷k, yLku çkÃkkuhu
ßÞkhu ík{u ÃkkuíkkLkk fÃkzkt Wíkkhku Aku, yLku Rþk (hkrºk)Lke Lk{kÍ ÃkAe.
yk ºký Mk{Þ ík{khk {kxu ÃkhËkLkk Au. íkuLkk ÃkAe Lk ík{khk Ãkh fkuE økwLkku
Au yLku íku{Lkk Ãkh. ík{u yuf-çkeò ÃkkMku ðkhtðkh ykðíkk-síkk hnku Aku.
yk heíku yÕ÷kn ík{khk {kxu ÃkkuíkkLke ykÞíkkuLke MÃküíkk fhu Au, yLku yÕ÷kn
òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au. (59) yLku ßÞkhu ík{khk çkk¤fku Mk{sËkheyu
ÃknkU[e òÞ, íkku íkuyku Ãký yu s «{kýu ÃkhðkLkøke ÷u su heíku íku{Lkk
yøkkWLkk ÷kufku ÃkhðkLkøke ÷u Au. yk heíku yÕ÷kn ík{khk {kxu ÃkkuíkkLke
ykÞíkkuLke MÃküíkk fhu Au yLku yÕ÷kn Mkðo¿kkLke yLku znkÃkýðk¤ku Au.
(60) yLku {kuxe-ð]Ø †eyku, suyku rLkfkn (÷øLk)Lke ykþk LkÚke hk¾íke,
íku{Lkk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke, òu íkuýeyku ÃkkuíkkLke [kËhku WíkkheLku {qfe Ëu,
þhík yu Au fu íkuýeyku MkkitËÞoLkwt «ËþoLk fhðkðk¤e Lk nkuÞ, yLku òu íkuýeyku
Ãký MkkðÄkLke hk¾u, íkku íku{Lkk {kxu ðÄkhu W¥k{ Au, yLku yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh
yLku òýðkðk¤ku Au.
(61) ytÄ ÔÞÂõík {kxu fkuE {LkkE LkÚke yLku çke{kh {kxu fkuE {LkkE
LkÚke yLku Lk ík{khk ÷kufku {kxu fkuE {LkkE Au fu ík{u ÃkkuíkkLkk ½hku{ktÚke ¾kð,
fu ÃkkuíkkLkk çkkÃk-ËkËkLkk ½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLke {kíkkykuLkk ½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLkk
¼kEykuLkk ½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLkk fkfkykuLkk ½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLke VkuEykuLkk
½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLkk {k{kykuLkk ½hku{ktÚke fu ÃkkuíkkLke {kMkeykuLkk ½hku{ktÚke,
yÚkðk su ½hLke [kðeykuLkk ík{u {kr÷f nkuð, yÚkðk ÃkkuíkkLkk r{ºkkuLkk
½hku{ktÚke, ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke fu ík{u ÷kufku {¤eLku ¾kð fu y÷øk-
y÷øk. ÃkAe ßÞkhu ík{u ½hku{kt Ëk¾÷ Úkkyku íkku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku Mk÷k{
fhku, su çkhfíkðk¤e Ëwyk Au yÕ÷kn íkhVÚke. yk heíku yÕ÷kn ík{khk {kxu
ykÞíkkuLke MÃküíkk fhu Au, suÚke ík{u Mk{òu.
(62) E{kLkðk¤kt yu Au, suyku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh Ãkh rðïkMk
÷kðu, yLku ßÞkhu íkuyku fkuE Mkk{qrnf fk{Lkk yðMkhu ÃkÞøktçkhLke MkkÚku nkuÞ,
íkku ßÞkt MkwÄe ík{khkÚke yLkw{rík Lk ÷E ÷u íÞktÚke Lk òÞ. su ÷kufku ík{khkÚke
yLkw{rík ÷u Au íkuyku s yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk hk¾u Au.
ÃkAe òu íkuyku ÃkkuíkkLkk fkuE fk{ {kxu ík{khkÚke yLkw{rík {ktøku íkku íku{Lku
yLkw{rík ykÃke Ëku, yLku íku{Lkk {kxu yÕ÷knÚke {kVe {ktøkku. rLk:þtf,
yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(63) ík{u ÷kufku ÃkÞøktçkhLku çkku÷kððkLku yu heíku çkku÷kððkLkwt Lk Mk{òu,
su heíku ík{u ÃkhMÃkh yuf-çkeòLku çkku÷kðku Aku. yÕ÷kn ík{khk Ãkife yu ÷kufkuLku
òýu Au, suyku yuf-çkeòLke ykz ÷ELku [wÃkfuÚke [kÕÞk òÞ Au. ÃkAe su
÷kufku íkuLkk ykËuþLkwt WÕ÷t½Lk fhu Au, íku{ýu zhðwt òuEyu fu íku{Lkk Ãkh fkuE
ys{kÞþ ykðe òÞ, yÚkðk íku{Lku yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Ãkfze ÷u.
(64) ÞkË hk¾ku fu su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au çkÄwt yÕ÷knLkwt Au.
yÕ÷kn yu ÂMÚkríkLku òýu Au su{kt ík{u Aku, yLku su rËðMku ÷kufkuLku íkuLkk íkhV
÷kððk{kt ykðþu, íkku su ftE íku{ýu fÞwO Au, íku íkuLkkÚke íku{Lku {krníkøkkh
fhe Ëuþu, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au.
–•–
Ãkkhk-18 [382] Mkqh: y÷-VwhfkLk (25)
25. Mkqh: y÷-VwhfkLk
(1) yíÞtík çkfhíkðk¤e Au yu nMíke, suýu ÃkkuíkkLkk çktËk (ÃkÞøktçkh
{wnB{Ë) Ãkh ‘VwhfkLk’ (MkíÞ yLku yMkíÞLke fMkkuxe) yðríkhík fÞkuo, suÚke
íku søkíkðkMkeyku {kxu zhkðLkkh nkuÞ. (2) yu, suLkk {kxu ykfkþku yLku
ÄhíkeLkwt hkßÞ Au, yLku íkuýu fkuELku Ãkwºk LkÚke çkLkkÔÞku yLku hkßÞ{kt íkuLkku
fkuE ¼køkeËkh LkÚke, yLku íkuýu Ëhuf ðMíkwLkwt MksoLk fÞwO yLku íkuLkku yuf ytËks
(¼køÞ) rLkrùík fÞkuo. (3) yLku ÷kufkuyu íkuLkk rMkðkÞ yuðk WÃkkMÞku
çkLkkÔÞk, su fkuE ðMíkwLku ÃkuËk LkÚke fhíkk, íku{Lku MðÞtLku ÃkuËk fhðk{kt ykðu
Au, yLku íkuyku Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk {kxu Lk fkuE LkwfMkkLkLkku yrÄfkh Ähkðu yLku Lk
fkuE LkVkLkku, yLku Lk íkuyku fkuELkk {]íÞwLkku yrÄfkh Ähkðu Au yLku Lk fkuELku
Srðík fhðkLkku.
(4) yLku RLfkh fhLkkhkt ÷kufku fnu Au fu yk fuð¤ yuf sqX Au, suLku yk
ÔÞÂõíkyu ½ze ÷eÄwt Au, yLku fux÷kf çkeò ÷kufkuyu íku{kt íkuLke {ËË fhe Au.
yk heíku íkuyku yíÞk[kh yLku sqXLkk Ëku»ke ÚkÞk. (5) yLku íkuyku fnu Au fu
yk yøkkWLkk ÷kufkuLke y«{krýík ðkíkku Au, suLku ykýu ÷¾kðe ÷eÄe Au.
yk heíku íkuLku Mkðkh yLku Mkkts Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au. (6) fnku fu ykLku
íkuýu yðíkrhík fhe Au, su ykfkþku yLku ÄhíkeLkk hnMÞLku òýu Au. rLk:þtf,
íku ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(7) yLku íkuyku fnu Au fu yk fuðku ÃkÞøktçkh Au, su ¾kðkLkwt ¾kÞ Au yLku
çkòhku{kt nhu-Vhu Au ? fu{ Lk íkuLkk ÃkkMku fkuE Vrh~íkku {kuf÷ðk{kt ykÔÞku fu
íku íkuLkk MkkÚku hneLku zhkðíkku ? (8) yÚkðk íkuLkk {kxu fkuE ¾òLkku Wíkkhðk{kt
ykðíkku ? yÚkðk íkuLkk {kxu fkuE çkkøk nkuík su{ ktÚke íku ¾kíkku ? yLku
yíÞk[kheykuyu fÌkwt fu ík{u ÷kufku yuf òËqÚke ðþe¼qík ÔÞÂõíkLkwt yLkwMkhý
fhe hÌkk Aku. (9) swyku, íkuyku fuðkt-fuðkt áüktíkku ík{khk {kxu ykÃke hÌkk
Au ? çkMk, íkuyku çknufe økÞk Au, ÃkAe íkuyku {køko Ãkk{e þfíkk LkÚke.
(10) yíÞtík çkhfíkðk¤ku Au íku. òu íku RåAu íkku ík{Lku ykLkkÚke Ãký
ðÄkhu ðMíkw ykÃke Ëu, yuðkt çkkøk suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nkuÞ, yLku ík{Lku
½ýk {nu÷ku ykÃke Ëu, (11) çkÕfu íku{ýu fÞk{íkLku ¾kuxe Xuhðe Au, yLku
y{u ykðk ÔÞÂõík {kxu, su fÞk{íkLku ¾kuxe Xuhðu, Lkfo íkiÞkh fhe hk¾e Au.
(12) ßÞkhu íku íku{Lku ËqhÚke òuþ,u íkku íkuyku íkuLkk ðeVhðkLku yLku ºkkz ÃkkzðkLku
Mkkt¼¤þu, (13) yLku ßÞkhu íku{Lku íkuLke fkuE Mkktfze søÞk{kt çkktÄeLku Lkk¾e
Ëuðk{kt ykðþu, íkku íkuyku íÞkt {]íÞwLku Ãkkufkhþu. (14) yksu yuf {]íÞwLku Lk
Ãkkufkhku, çkeò ½ýk {]íÞwLku Ãkkufkhku. (15) fnku þwt yk ðÄkhu W¥k{ Au fu
nt{uþkLkwt Mðøko, suLkwt ð[Lk yÕ÷knu zhðkðk¤kykuLku ykÃÞwt Au. íku íku{Lkk {kxu
ð¤íkh yLku Xufkýwt nþu. (16) íku{kt íku{Lkk {kxu yu çkÄwt s nþu, suLke íkuyku
RåAk fhþu. íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. yk íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk rþhu yuf
ð[Lk Au Ãkqhwt fhðkLkwt.
(17) yLku su rËðMku íku íku{Lku yufºk fhþu yLku íku{Lku Ãký su{Lke íkuyku
yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMkLkk fhu Au. ÃkAe íku fnuþu, þwt ík{u {khk yk çktËkykuLku
ÃkÚk¼úü fÞko fu íkuyku MðÞt {køkoÚke ¼xfe økÞk ? (18) íkuyku fnuþu fu Ãkrðºk
Au íkkhe nMíke. y{Lku yu þku¼íkwt Lknkuíkwt fu y{u íkkhk rMkðkÞ çkeòykuLku
fkÞoMkkÄf «Míkkrðík fheyu. Ãkhtíkw íkU íku{Lku yLku íku{Lkk ÃkqðoòuLku ËwrLkÞkLke
MkkÄLk-Mkk{økúe ykÃke, íÞkt MkwÄe fu íkuyku rþ¾k{ýLku ¼q÷e økÞk yLku Lkü
Úkðkðk¤k çkLÞk. (19) çkMk, íku{ýu ík{Lku ík{khe ðkíkku{kt ¾kuxk Xuhðe ÷eÄk.
nðu Lk ík{u MðÞt xk¤e þfku Aku yLku Lk fkuE {ËË «kó fhe þfku Aku, yLku
ík{khk{ktÚke su ÔÞÂõík yíÞk[kh fhþu, y{u íkuLku yuf {kuxe ÞkíkLkk [¾kzeþwt.
(20) yLku y{u ík{khk Ãknu÷k sux÷k ÃkÞøktçkhku {kufÕÞk, çkÄk ¼kusLk
÷uíkk níkk yLku çkòhku{kt nhíkk-Vhíkk níkk, yLku y{u ík{Lku yuf-çkeò {kxu
Ãkheûkk çkLkkÔÞk Au. þwt ík{u ÄiÞo fhku Aku ? yLku ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh çkÄwt
s òuE hÌkku Au.
*(21) yLku su ÷kufku y{khk Mkk{u hsq ÚkðkLkku zh LkÚke hk¾íkk, íkuyku
fnu Au fu y{khk WÃkh Vrh~íkkyku fu{ Lk Wíkkhðk{kt ykÔÞk, yÚkðk y{u
y{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLku òuE ÷uíkk. íku{ýu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt ÃkkuíkkLku ¾qçk
{kuxk Mk{ßÞk yLku íkuyku nË ðxkðe økÞk Au, rðÿkune Au. (22) su rËðMku
íkuyku Vrh~íkkykuLku òuþ,u yu rËðMk økwLkuøkkhku {kxu fkuE ¾wþ¾çkhe Lknª nkuÞ,
yLku íkuyku fnuþu fu þhý ! þhý ! (23) yLku y{u íku{Lkk f{kuo íkhV ðÄeþwt,
su íku{ýu fÞko níkk yLku ÃkAe íkuLku Wzíke Äq¤ çkLkkðe Lkk¾eþwt. (24) Mðøko-
ðk¤k yu rËðMku MkkiÚke W¥k{ søÞkyu nþu yLku yíÞtík MkwtËh ykhk{øk]n{kt.
(25) yLku su rËðMku ykfkþ ðkË¤kuÚke Vkxe sþu, yLku Vrh~íkkykuLku
÷økkíkkh Wíkkhðk{kt ykðþu, (26) yu rËðMku ðkMíkrðf hkßÞ fuð¤ hn{kLk
(Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)Lkwt nþu, yLku yu rËðMk RLfkh fhLkkhkyku {kxu ¾qçk
s frXLk nþu, (27) yLku su rËðMku yíÞk[kheyku ÃkkuíkkLkk nkÚkkuLku fhze
¾kþu, íku fnuþu, fËk[ ! {U ÃkÞøktçkhLkku {køko yÃkLkkÔÞku nkuík ! (28) nkÞ
{khwt Ëw¼koøÞ ! fËk[, nwt V÷kýk ÔÞÂõíkLku r{ºk Lk çkLkkðíkku ! (29) íkuýu
{Lku rþ¾k{ýÚke Ëqh nxkðe ËeÄku, yu ÃkAe fu íku {khk ÃkkMku ykðe [qfe níke,
yLku þiíkkLk Au s {kLkðeLku Ëøkku ykÃkLkkh. (30) yLku ÃkÞøktçkh fnuþu fu nu
{khk {kr÷f ! {khe òríkyu yk fwykoLkLku íkÆLk yðøkýe ËeÄwt, (31) yLku
ykðe s heíku y{u økwLkuøkkhku{ktÚke Ëhuf ÃkÞøktçkhLkk Ëw~{Lkku çkLkkÔÞk, yLku
ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãkqhíkku Au {køkoËþoLk {kxu yLku {ËË fhðk {kxu.
(32) yLku RLfkh fhLkkhkykuyu fÌkwt fu ykLkk WÃkh MktÃkqýo fwykoLk fu{
Wíkkhe Ëuðk{kt Lk ykÔÞwt ? ykðwt yux÷k {kxu Au, suÚke íkuLkk ðzu y{u ík{khk
ÓËÞLku {sçkqík fheyu yLku y{u íkuLku íkçk¬kðkh yðíkrhík fÞwO Au.
(33) yLku yk ÷kufku fuðk rðr[ºk «&™ku ík{khk Mkk{u ÷kÔÞk, Ãkhtíkw y{u
íkuLkku çkhkçkh sðkçk yLku MkkiÚke W¥k{ MÃküíkk çkíkkðe ËEþw.t (34) su ÷kufkuLku
ÃkkuíkkLkk ŸÄk {kuZu Lkfo íkhV ÷E sðk{kt ykðþu, íku{Lkwt s ¾hkçk Xufkýwt
Au, yLku íkuyku s Au {køkoÚke ¾qçk ¼xfe økÞu÷k.
(35) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku, yLku íkuLkk MkkÚku íkuLkk ¼kE nkYLkLku
{ËËøkkh çkLkkÔÞku. (36) ÃkAe y{u íku{Lku fÌkwt fu ík{u çktLku yu ÷kufkuLkk ÃkkMku
òyku, su{ýu y{khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðe ËeÄe Au. ÃkAe y{u íku{Lku íkÆLk
Lk»x fhe ËeÄk. (37) yLku LkqnLke òríkLku Ãký y{u zqçkkze ËeÄe, ßÞkhu fu
íku{ýu ÃkÞøktçkhkuLku ¾kuxk XuhÔÞk yLku y{u íku{Lku ÷kufku {kxu yuf rLkþkLke
çkLkkðe ËeÄk, yLku y{u yíÞk[kheyku {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk íkiÞkh hk¾e
Au. (38) yLku ykË yLku Mk{qËLku yLku yMnkçku-hMkLku yLku íku{Lkk ðå[u ½ýe
òríkykuLku, (39) yLku y{u íku{ktÚke ËhufLku áüktíkku Mkt¼¤kÔÞk yLku y{u
ËhufLku íkÆLk Lkü fhe ËeÄe, (40) yLku yk ÷kufku yu ðMíke ÃkhÚke ÃkMkkh
ÚkÞk Au, suLkk Ãkh ¾hkçk heíku ÃkÚÚkhku ðhMkkððk{kt ykÔÞk. þwt íkuyku íkuLku
òuíkk hÌkk LkÚke ? çkÕfu yk ÷kufku Vhe WXkððkLke ykþk hk¾íkk LkÚke.
(41) yLku íkuyku ßÞkhu ík{Lku swyu Au, íkku íkuyku ík{khe {òf çkLkkðe
÷u Au, þwt yk s Au suLku yÕ÷knu ÃkÞøktçkh çkLkkðeLku {kufÕÞku Au ?
(42) ykýu íkku y{Lku y{khk WÃkkMÞkuÚke nxkðe s ËeÄk nkuík, òu y{u íkuLkk
Ãkh {¬{ Lk hÌkk nkuík, yLku xqtf Mk{Þ{kt s íku{Lku ¾çkh Ãkze sþu, ßÞkhu
íkuyku ÞkíkLkkLku òuE ÷uþu fu MkkiÚke ðÄkhu ÃkÚk¼úü fkuý Au.
(43) þwt ík{u yu ÔÞÂõíkLku òuÞku, suýu ÃkkuíkkLke {LkuåAkLku ÃkkuíkkLkku WÃkkMÞ
çkLkkðe hk¾u÷ Au ? ÃkAe þwt ík{u íkuLke sðkçkËkhe ÷E þfku Aku ? (44) yÚkðk
ík{u rð[khku Aku fu íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku Mkkt¼¤u yLku Mk{su Au ? íkuyku
íkku {kºk Ãkþwyku suðk Au, çkÕfu íkuyku íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu ÃkÚk¼úü Au.
(45) þwt ík{u ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV LkÚke òuÞwt fu fuðe heíku
ÃkzAkÞkLku Vu÷kðe Ëu Au ? yLku òu íku RåAíkku, íkku íkuLku Úkku¼kðe Ëuíkku. ÃkAe
y{u MkqÞoLku íkuLkk Ãkh Ë÷e÷ çkLkkÔÞku. (46) ÃkAe y{u Äe{u-Äe{u íkuLku ÃkkuíkkLkk
íkhV Mk{uxe ÷eÄku. (47) yLku yu s Au, suýu ík{khk {kxu hkíkLku ÃkhËku yLku
Ÿ½Lku hkník çkLkkðe yLku rËðMkLku Sðe WXðkLkku Mk{Þ çkLkkÔÞku. (48) yLku
yu s Au, su ÃkkuíkkLke ËÞkÚke Ãknu÷k nðkykuLku ¾wþ¾çkh çkLkkðeLku {kuf÷u
Au, yLku y{u ykfkþÚke Ãkrðºk Ãkkýe Wíkkheyu Aeyu, (49) suÚke íkuLkk ðzu
{]ík s{eLk{kt «ký Lkk¾e ËEyu, yLku íkuLku Ãkeðzkðeyu y{khkt MksoLkku{ktÚke
½ýk «kýeykuLku yLku {Lkw»ÞkuLku.
(50) yLku y{u ykLku íku{Lkk ËhBÞkLk r¼Òk-r¼Òk «fkhu ðýoðu÷ Au,
suÚke íkuyku Mk{su. íku{ Aíkkt {kuxk¼køkLkk ÷kufku yÃkfkh yLku f]íkÎLkíkk ðøkh
LkÚke hnuíkk. (51) yLku òu y{u RåAeyu íkku Ëhuf ðMíke{kt yuf zhkðLkkh
{kuf÷e Ëuíkk. (52) íkku ík{u RLfkh fhLkkhkykuLke ðkík Lk {kLkku yLku ykLkk
îkhk íku{Lkk MkkÚku {kuxku rsnkË (¾qçk Mkt½»ko) fhku.
(53) yLku yu s Au, suýu Mk{wÿkuLku {u¤ÔÞk. yk {eXku Au íkhMk çkwÍkðLkkh
yLku yk ¾khku Au, fzðku, yLku íkuýu íkuLkk ðå[u yuf ÃkhËku {qfe ËeÄku yLku
yuf {sçkqík ykz. (54) yLku yu s Au, suýu {kLkðeLku ÃkkýeÚke ÃkuËk fÞkuo.
ÃkAe íkuLku Ãkrhðkhðk¤ku yLku MðMkwhðk¤ku çkLkkÔÞku, yLku ík{khku Ãkk÷Lknkh
¾qçk s «¼wíðþk¤e Au.
(55) yLku íkuyku yÕ÷knLku AkuzeLku yu ðMíkwykuLke WÃkkMkLkk fhu Au, su
íku{Lku Lk LkVku ÃknkU[kze þfu Au yLku Lk LkwfMkkLk, yLku RLfkh fhLkkh íkku
ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh rðhwØ {ËËøkkh çkLku÷ku Au, (56) yLku y{u ík{Lku
{kºk ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku {kufÕÞku Au. (57) ík{u
fnku fu nwt ík{khk ÃkkMkuÚke ykLkk {kxu fkuE ð¤íkh LkÚke {ktøkíkku, Ãkhtíkw yu fu
su RåAu íku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkku {køko Ãkfze ÷u.
(58) yLku Sðtík yÕ÷kn Ãkh, su õÞkhuÞ {]íÞw Ãkk{Lkkh LkÚke, ¼hkuMkku
hk¾ku yLku íkuLke «þtMkkLke MkkÚku {rn{køkkLk fhku, yLku íku ÃkkuíkkLkk çktËkykuLkk
økwLkkykuÚke {krníkøkkh hnuðk {kxu Ãkqhíkku Au, (59) suýu MksoLk fÞwO ykfkþkuLkwt
yLku ÄhíkeLkwt yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au, A rËðMkku{kt. ÃkAe íku hks-®MknkMkLk
Ãkh rçkhks{kLk ÚkÞku. hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn), çkMk íkuLkk rðþu íkku
fkuE ¿kkLkeLku ÃkqAku, (60) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu ‘hn{kLk’Lku
rMksËku fhku, íkku íkuyku fnu Au fu ‘hn{kLk’ þwt Au ? þwt y{u íkuLku rMksËku fheyu,
suLku íkwt y{Lku fnu ? yLku íku{Lkwt ¼zfðwt ykuh ðÄe òÞ Au.
(61) yíÞtík çkhfíkðk¤e (rð¼qríkðk¤e) Au yu nMíke, suýu ykfkþ{kt
rfÕ÷kyku çkLkkÔÞk yLku íku{kt yuf ËeÃkf (MkqÞo) yLku [{fíkku [tÿ {qõÞku.
(62) yLku yu s Au, suýu hkík yLku rËðMkLku yuf-çkeòLkk yLkwøkk{e
çkLkkÔÞk, yu ÔÞÂõík {kxu su çkkuÄ ÷uðk {ktøku yLku f]ík¿k çkLkðk {ktøku.
(63) yLku ‘hn{kLk’Lkk çktËk yu Au, suyku s{eLk{kt Lk{úíkkÃkqðof [k÷u
Au, yLku ßÞkhu y¿kkLke ÷kufku íku{LkkÚke ðkík fhu Au, íkku íkuyku fne Ëu Au fu
ík{Lku Mk÷k{. (64) yLku suyku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh Mk{ûk rMksËk yLku
‘fÞk{’ (Q¼k hnuðk){kt hkrºkyku rðíkkðu Au, (65) yLku suyku fnu Au fu
nu y{khk {kr÷f ! LkfoLke ÞkíkLkkÚke y{Lku Ëqh hk¾. rLk:þtf, íkuLke ÞkíkLkk
MktÃkqýoÃkýu rðLkkþf Au. (66) rLk:þtf, íku ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au yLku ¾qçk
s ¾hkçk MÚkkLk Au. (67) yLku yu ÷kufku fu ßÞkhu íkuyku ¾[o fhu Au, íkku Lk
ÔÞÚko ¾[o fhu Au yLku Lk ftsqMke fhu Au, yLku íku{Lkku ¾[o íkuLkk ðå[u Mktíkw÷Lk
Ãkh nkuÞ Au.
(68) yLku su ÷kufku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE yLÞ WÃkkMÞLku LkÚke Ãkkufkhíkk,
yLku íkuyku yÕ÷knu nhk{ (yðiÄ) fhu÷ fkuE SðLke níÞk LkÚke fhíkk, Ãkhtíkw
MkíÞ yLku LÞkÞLke MkkÚku, yLku íkuyku ÔÞr¼[kh LkÚke fhíkk, yLku su ÔÞÂõík
ykðwt fkÞo fhþu, íkku íku MkòLkku Mkk{Lkku fhþu. (69) fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lke
ÞkíkLkk ðÄíke sþu, yLku íkuyku íku{kt nt{uþk yÃk{krLkík çkLkeLku hnuþu.
(70) Ãkhtíkw su ÔÞÂõík íkkiçkk («kÞrùík) fhu yLku E{kLk ÷kðu yLku MkËTfkÞkuo
fhu, íkku yÕ÷kn ykðk ÷kufkuLke çkqhkEykuLku ¼÷kEyku{kt çkË÷e Lkk¾þu,
yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (71) yLku su ÔÞÂõík ‘íkkiçkk’ fhu
yLku MkËTfkÞkuo fhu, íkku íku ðkMíkð{kt yÕ÷kn Mk{ûk ÃkkAku ð¤e hÌkku Au.
(72) yLku su ÷kufku sqXk fkÞo{kt Mkk{u÷ LkÚke Úkíkk, yLku ßÞkhu fkuE
y&÷e÷ ðMíkw ÃkkMkuÚke íkuyku ÃkMkkh ÚkkÞ Au, íkku økt¼ehíkkÚke ÃkMkkh ÚkE òÞ
Au, (73) yLku íkuyku yuðk Au fu ßÞkhu íku{Lku íku{Lkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
ykÞíkku îkhk rþ¾k{ý ykÃkðk{kt ykðu Au, íkku íkuyku íkuLkk Ãkh çknuhk yLku
yktÄ¤k çkLkeLku LkÚke hne síkk, (74) yLku suyku fnu Au fu nu y{khk
Ãkk÷Lknkh ! y{Lku y{khe ÃkíLke yLku y{khe MktíkkLk íkhVÚke ykt¾kuLke Xtzf
«ËkLk fh yLku y{Lku Eþ¼Þ hk¾Lkkhkt-MktÞ{eykuLkk R{k{ (LkkÞf)
çkLkkð.
(75) yk ÷kufku Au fu íku{Lku Wå[ ¼ðLkku {¤þu, yux÷k {kxu fu íku{ýu
Ãkkhk-19 [389] Mkqh: y÷-þwyThk (26)
ÄiÞo fÞwO, yLku íku{kt íku{Lkwt Mðkøkík Ëwyk yLku Mk÷k{Lke MkkÚku Úkþu. (76) íkuyku
íku{kt nt{uþk hnuþu. íku ¾qçk s MkwtËh søÞk Au hkufkðkLke yLku ¾qçk MkwtËh søÞk
Au hnuðkLke. (77) fnku fu {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh ík{khe Ãkhðk LkÚke hk¾íkku,
òu ík{u íkuLku Lk Ãkkufkhku. ÃkAe ík{u ¾kuxwt Xuþðe [qõÞk, íkku yu ðMíkw xqtf Mk{Þ{kt
çkLkeLku hnuþu.
–•–
26. Mkqh: y÷-þwyThk
(1) íkk-MkeLk-{e{. (2) yk MÃkü økútÚkLke ykÞíkku Au. (3) fËk[ ík{u
ÃkkuíkkLku Lkü fhe Lkk¾þku yu ðkík Ãkh fu íkuyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk. (4) òu
y{u RåAeyu íkku íku{Lkk Ãkh ykfkþ{ktÚke rLkþkLke Wíkkhe ËEyu. ÃkAe íku{Lke
økhËLkku íkuLkk Mk{ûk Íqfe òÞ. (5) íku{Lkk ÃkkMku ‘hn{kLk’ (Ãkh{T f]Ãkk¤w
yÕ÷kn) íkhVÚke fkuEÃký Lkðe rþ¾k{ý yuðe LkÚke ykðíke, suLke íkuyku
yðøkýLkk Lk fhíkk nkuÞ. (6) ÃkAe íku{ýu ¾kuxwt XuhÔÞwt, íkku nðu xqtf Mk{Þ{kt
íku{Lku yu ðMíkwLke ðkMíkrðfíkkLke ¾çkh Ãkze sþu, suLke íkuyku {òf Wzkðíkk
níkk.
(7) þwt íku{ýu ÄhíkeLku LkÚke òuE fu y{u íku{kt fux÷e r¼Òk-r¼Òk «fkhLke
W{Ëk ðMíkwyku Qøkkze Au. (8) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yLku íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku E{kLk LkÚke ÷kðíkk. (9) yLku rLk:þtf ík{khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(10) yLku ßÞkhu ík{khk Ãkk÷Lknkhu {qMkkLku ÃkkufkÞkuo fu ík{u yíÞk[khe
òrík ÃkkMku òyku, (11) rVhykiLkLke òrík ÃkkMku, þwt íkuyku zhíkk LkÚke ?
(12) {qMkkyu fÌkwt, nu {khk Ãkk÷Lknkh ! {Lku ¼Þ Au fu íku {Lku ¾kuxku Xuhðe
Ëuþu, (13) yLku {khe Akíke Mktfw[rík ÚkE hne Au yLku {khe S¼ LkÚke
[k÷íke, íkuÚke íkwt nkYLkLkk ÃkkMku MktËuþ {kuf÷e Ëu, (14) yLku {khk Ãkh íku{Lkku
yuf økwLkku Ãký Au, íkuÚke nwt zhwt Awt fu íkuyku {Lku fík÷ fhe Ëuþu.
(15) Vh{kÔÞwt, fËkrÃk Lknª, çkMk ík{u çktLku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku
òyku, y{u ík{khk MkkÚku Mkkt¼¤ðkðk¤k Aeyu. (16) íkuÚke ík{u çktLku
rVhykiLkLke ÃkkMku òyku yLku fnku fu y{u Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh
Aeyu (17) fu íkwt çkLke RMkhkE÷Lku y{khk MkkÚku sðk Ëu. (18) rVhykiLku
fÌkwt, þwt y{u ík{Lku çkk¤Ãký{kt y{khk ytËh LkÚke WAuÞko, yLku ík{u ÃkkuíkkLke
ô{hLkk fux÷kÞ ð»ko y{khk íÞkt rðíkkÔÞk, (19) yLku ík{u ík{khwt yu f]íÞ
fÞwO, su fÞwO yLku ík{u yÃkfkheyku{ktÚke Aku.
(20) {qMkkyu fÌkwt, íku ð¾íku {U fÞwO níkwt yLku {khkÚke ¼q÷ ÚkE økE.
(21) ÃkAe {Lku ík{khk ÷kufkuÚke zh ÷køÞku, íkku nwt ík{khkÚke ¼køke økÞku,
ÃkAe {Lku {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu çkwrØ{¥kk «ËkLk fhe yLku {Lku EþËqíkku{ktÚke
çkLkkðe ËeÄku, (22) yLku yk WÃkfkh Au su ík{u {khk Ãkh síkkðe hÌkk Aku fu
ík{u çkLke RMkhkE÷Lku økw÷k{ çkLkkðe ÷eÄk.
(23) rVhykiLku fÌkwt fu ‘hççkw÷ yk÷{eLk’ þwt Au ? (24) {qMkkyu fÌkwt,
ykfkþku yLku ÄhíkeLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yLku yu MkkiLkku hçk su íku{Lkk
ðå[u Au, òu ík{u rðïkMk ÷kððkðk¤k Aku. (25) rVhykiL ku Ãkkuí kkLkk
ykMkÃkkMkðk¤kykuLku fÌkwt, þwt ík{u Mkkt¼¤íkk LkÚke ? (26) {qMkkyu fÌkwt, íku
ík{khku Ãký hçk Au yLku ík{khk yøkkWLkk ÃkqðoòuLkku Ãký. (27) rVhykiLku
fÌkwt, ík{khku yk EþËqík, su ík{khk íkhV {kuf÷ðk{kt ykÔÞku Au, WL{kËe
Au. (28) {qMkkyu fÌkwt, Ãkqðo yLku Ãkrù{Lkku hçk yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au,
òu ík{u çkwrØ hk¾ku Aku. (29) rVhykiLku fÌkwt, òu ík{u {khk rMkðkÞ fkuELku
WÃkkMÞ çkLkkÔÞku, íkku nwt ík{Lku fuË fhe ÷Eþ. (30 ) {qMkkyu fÌkwt, þwt òu nwt
fkuE MÃkü Ë÷e÷ «Míkwík fhwt íkku Ãký. (31) rVhykiLku fÌkwt, ÃkAe íkuLku hsq
fhku òu ík{u Mkk[k Aku. (32) ÃkAe {qMkkyu ÃkkuíkkLke ÷kXe Lkk¾e ËeÄe, íkku
yufkyuf yu MÃkü ysøkh níkku, (33) yLku íkuýu ÃkkuíkkLkku nkÚk ¾UåÞku, íkku
yufkyuf íku òuLkkhkyku {kxu [{fe hÌkku níkku. (34) rVhykiLku ÃkkuíkkLkk
ykMkÃkkMkLkk MkhËkhkuLku fÌkwt, [ku¬Mk yk ÔÞÂõík yuf rLkÃkwý òËwøkh Au.
(35) íku RåAu Au fu íku ÃkkuíkkLkk òËqÚke ík{Lku ík{khk Ëuþ{ktÚke Lkefk¤e Ëu.
yðu ík{u þwt Mk÷kn ykÃkku Aku ?
(36) Ëhçkkheykuyu fÌkwt fu ykLku yLku íkuLkk ¼kELku {nuík÷ ykÃkku, yLku
þnuhku{kt MktËuþðknfku {kuf÷e Ëku (37) fu íku ík{khk ÃkkMku ík{khk rLkÃkwý
òËwøkhkuLku ÷kðu. (38) ÃkAe òËwøkhkuLku yuf rLkÄkorhík rËðMku yufºk fhðk{kt
ykÔÞk, (39) yLku ÷kufkuLku fnuðk{kt ykÔÞwt fu þwt ík{u ÷kufku yufºk ÚkE økÞk,
(40) suÚke ykÃkýu òËwøkhkuLku MkkÚk ykÃkeyu, òu íkuyku ð[oMðþk¤e hnuðkLkk
nkuÞ. (41) ÃkAe ßÞkhu òËwøkhku ykÔÞk, íkku íku{ýu rVhykiLkLku fÌkwt, þwt
y{khk {kxu fkuE RLkk{ Au, òu y{u ð[oMðþk¤e hneyu ? (42) íkuýu fÌkwt,
nk, yLku ík{u yu ÂMÚkrík{kt rLkfxðíkeo ÷kufku{kt Mkk{u÷ ÚkE sþku.
(43) {qMkkyu íku{Lku fÌkwt fu ík{khu su ftE Lkk¾ðkLkwt Au, Lkk¾ku.
(44) ÃkAe íku{ýu ÃkkuíkkLke hMMkeyku yLku ÷kXeyku Lkk¾e, yLku fÌkwt fu
rVhykiLkLkk «íkkÃkLkk MkkuøktË ! y{u s rðsÞe hneþwt. (45) ÃkAe {qMkkyu
ÃkkuíkkLkku ‘yMkk’ (÷kXe) LkkÏÞku, íkku y[kLkf íku yu r{ÚÞkLku øk¤ðk ÷køÞku,
su íku{ýu çkLkkÔÞwt níkwt. (46) ÃkAe òËwøkhku rMksËk{kt Ãkze økÞk.
(47) íku{ýu fÌkwt, y{u E{kLk ÷kÔÞk Mk]rüLkk {kr÷f yLku Ãkk÷Lknkh Ãkh,
(48) su {qMkk yLku nkYLkLkku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au.
(49) rVhykiLku fÌkwt, ík{u íkuLku {kLke ÷eÄku, íkuLkk Ãknu÷k fu nwt ík{Lku
ÃkhðkLkøke ykÃkwt ! [ku¬Mk, yu s ík{khku økwhw Au, suýu ík{Lku òËq rþ¾ðkzâwt
Au. nðu ík{Lku ¾çkh Ãkze sþu. nwt ík{khk yuf íkhVLkk nkÚk yLku çkeS íkhVLkk
Ãkøk fkÃkeþ yLku ík{Lku MkkiLku þq¤e Ãkh [Zkðeþ. (50) íku{ýu fÌkwt fu ftE
ðktÄku Lknª. y{u y{khk {kr÷fLkk ÃkkMku ÃknkU[e sEþwt. (51) y{u ykþk
hk¾eyu Aeyu fu y{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) y{khe ¼q÷kuLku {kV fhe
Ëuþu, yux÷k {kxu fu y{u Ãknu÷k E{kLkðk¤k çkLÞk.
(52) yLku y{u {qMkkLku ðne («fkþLkk) {kuf÷e fu {khk çktËkykuLku ÷ELku
hkºku Lkef¤e òyku. rLkrùíkÃkýu ík{khku ÃkeAku fhðk{kt ykðþu. (53) ÃkAe
rVhykiLku þnuhku{kt MktËuþðknfku {kuf÷e ËeÄk. (54) yk ÷kufku Úkkuzkuf s
Mk{qn Au, (55) yLku íku{ýu y{Lku «fkurÃkík fÞko Au, (56) yLku ykÃkýu
yuf MkwMktøkrXík Mk{qn Aeyu. (57) ÃkAe y{u íku{Lku çkøke[kyku yLku
Íhýkyku{ktÚke fkZâk, (58) yLku ¾òLkkyku yLku W{Ëk {fkLkku{ktÚke.
(59) yk ÚkÞwt, yLku y{u çkLke RMkhkE÷Lku yu ðMíkwykuLkk W¥khkrÄfkhe
çkLkkðe ËeÄk.
(60) ÃkAe íku{ýu MkqÞo Lkef¤ðkLkk Mk{Þu íku{Lkku ÃkeAku fÞkuo. (61) ÃkAe
ßÞkhu çktLku Mk{qnku yk{Lku-Mkk{Lku ÚkÞk, íkku {qMkkLkk MkkÚkeykuyu fÌkwt fu ykÃkýu
íkku ÃkfzkE økÞk. (62) {qMkkyu fÌkwt fu fËkrÃk Lknª. rLk:þtf, {khku hçk {khk
MkkÚku Au. íku {Lku {køko çkíkkðþu. (63) ÃkAe y{u {qMkkLku ðne fhe fu ÃkkuíkkLke
÷kXe LkËe Ãkh {khku. íkuÚke íku Vkxe økE yLku Ëhuf ¼køk yuðku ÚkE økÞku, òýu
{kuxku Ãknkz ! (64) yLku y{u çkeò ÃkûkfkhLku Ãký íkuLkk LkSf ÃknkU[kze
ËeÄku, (65) yLku y{u {qMkkLku yLku yu MkkiLku su íkuLkk MkkÚku níkk, çk[kðe ÷eÄk.
(66) ÃkAe çkeòykuLku zqçkkze ËeÄk. (67) rLk:þtf, yk{kt yuf rLkþkLke
Au, yLku íku{ ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku {kLkðkðk¤k LkÚke. (68) yLku
rLkrùíkÃkýu íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(69) yLku íku{Lku Rçkúkne{Lkku «Mktøk Mkt¼¤kðku, (70) ßÞkhu íkuýu
ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLku yLku ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu ík{u fE ðMíkwLke WÃkkMkLkk fhku
Aku ? (71) íku{ýu fÌkwt fu y{u {qŠíkykuLke WÃkkMkLkk fheyu Aeyu yLku y{u
nt{uþk íkuLkk Ãkh yzøk hneþwt. (72) Rçkúkne{u fÌkwt, þwt yk ík{khwt Mkkt¼¤u
Au, ßÞkhu ík{u íku{Lku Ãkkufkhku Aku ? (73) yÚkðk íkuyku ík{Lku LkVku-LkwMkfkLk
ÃknkU[kzu Au ? (74) íku{ýu fÌkwt, çkÕfu y{u y{khk ÃkqðoòuLku ykðwt s fhíkk
òuÞk Au.
(75) Rçkúkne{u fÌkwt, þwt ík{u yu ðMíkwykuLku òuE Ãký Au, suLke ík{u
WÃkkMkLkk fhku Aku ? (76) ík{u Ãký yLku ík{khk Ãkqðoòu Ãký, (77) yu Mkki
{khk Ëw~{Lkku Au, rMkðkÞ yuf Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk, (78) suýu {Lku
ÃkuËk fÞkuo, ÃkAe yu s {khwt {køkoËþoLk fhu Au (79) yLku su {Lku ¾ðzkðu Au
yLku Ãkeðzkðu Au (80) yLku ßÞkhu nwt çke{kh Úkkô Awt íkku yu s {Lku MðkMÚÞ
«ËkLk fhu Au, (81) yLku su {Lku {]íÞw ykÃkþu, ÃkAe {Lku Sðtík fhþu,
(82) yLku íku, suLkkÚke nwt ykþkyku hk¾wt Awt fu çkË÷kLkk rËðMku {khe ¼q÷ku
{kV fhþu.
(83) nu {khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! {Lku ík¥ðËŠþíkk «ËkLk fh yLku {Lku
MkËk[kheyku { kt Mkk{u ÷ fh, (84) yLku {khw t fÚkLk Mkk[w t fh ÃkAe
ykðLkkhkyku{kt (85) yLku {Lku çkkøkLke f]ÃkkykuLkk W¥khkrÄfkheyku{kt
çkLkkð, (86) yLku {khk rÃkíkkLku {kV fh. rLk:þtf, íku ÃkÚk¼úü ÷kufku{ktÚke
Au, (87) yLku {Lku yu rËðMku yÃk{krLkík Lk fh, ßÞkhu fu ÷kufkuLku WXkððk{kt
ykðþu, (88) su rËðMku Lk ÄLk fk{ ÷køkþu yLku Lk MktíkkLk, (89) Ãkhtíkw íku
su yÕ÷kn ÃkkMku rLk»fÃkx yLku rðþwØ ÓËÞ ÷ELku ykÔÞku.
(90) yLku MðøkoLku zhðkðk¤kykuLkk LkSf ÷kððk{kt ykðþu (91) yLku
LkfoLku ÃkÚk¼úü ÷kufku Mkk{u «økx fhðk{kt ykðþu, (92) yLku íku{Lku fnuðk{kt
ykðþu, õÞkt Au íkuyku su{Lke ík{u RçkkËík fhíkk níkk, (93) yÕ÷kn
rMkðkÞ ? þwt íkuyku ík{khe {ËË fhþu ? yÚkðk íkuyku ÃkkuíkkLkku çk[kð fhe
þfu Au ? (94) ÃkAe íku{kt ŸÄk {kuZu Lkk¾e Ëuðk{kt ykðþu, (95) íkuyku
yLku ÃkÚk¼úü ÷kufku yLku Rçkr÷MkLkwt ÷~fh, çkÄkt s. (96) íkuyku íku{kt
ÃkhMÃkh Í½zíkkt fnuþu, (97) yÕ÷knLkk MkkuøktË ! y{u MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt
níkk, (98) ßÞkhu y{u ík{Lku Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk Mk{fûk fhíkk níkk,
(99) yLku y{Lku íkku çkMk økwLkuøkkhkuyu {køkoÚke ¼xfkÔÞk, (100) çkMk,
nðu y{khku fkuE ¼÷k{ýfíkko LkÚke (101) yLku Lk fkuE rLk¾k÷Mk r{ºk.
(102) nðu fËk[, y{Lku Ãký ÃkkAk sðkLkwt ÚkkÞ fu y{u E{kLk-
ðk¤kyku{ktÚke çkLkeyu. (103) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au, yLku yk{kt
{kuxk¼køkLkk ÷kufku E{kLk ÷kððkLkk LkÚke, (104) yLku rLk:þtf, íkkhku «¼w-
Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(105) LkqnLke òríkyu EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk, (106) ßÞkhu fu íku{Lkk
¼kE Lkqnu íku{Lku fÌkwt, þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (107) nwt ík{khk {kxu yuf
rðïMkLkeÞ EþËqík Awt. (108) íkuÚke ík{u ÷kufku yÕ÷knÚke zhku yLku {khe
ðkík {kLkku, (109) yLku nwt ykLkk {kxu ík{khk ÃkkMkuÚke fkuE ð¤íkh LkÚke
{ktøkíkku, {khwt ð¤íkh íkku Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk rþhu Au.
(110) íkuÚke ík{u yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku. (111) íku{ýu
fÌkwt, þwt y{u ík{Lku {kLke ÷Eyu, ßÞkhu fu ík{khwt yLkwMkhý rLkBLk MíkhLkk
÷kufkuyu fÞwO Au. (112) Lkqnu fÌkwt fu {Lku þwt ¾çkh íkuyku þwt fhe hÌkk Au.
(113) íku{Lkku rnMkkçk íkku {khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk rþhu Au, òu ík{u Mk{òu,
(114) yLku nwt E{kLkðk¤kykuLku Ëqh fhðkðk¤ku LkÚke. (115) nwt íkku çkMk
yuf MÃkü zhkðLkkh Awt.
(116) íku{ýu fÌkwt fu nu Lkqn ! òu ík{u yxfþku Lknª íkku yð~Þ ÃkÚÚkhkuÚke
{khe Lkk¾ðk{kt ykðþku. (117) Lkqnu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! {khe òríkyu
{Lku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku. (118) çkMk íkwt {khk yLku íku{Lkk ðå[u MÃkü rLkýoÞ
fhe Ëu, yLku {Lku yLku su E{kLkðk¤kyku {khk MkkÚku Au, íku{Lku {wÂõík ykÃk.
(119) ÃkAe y{u íkuLku yLku íkuLkk MkkÚkeykuLku yuf ¼hu÷e Lkkifk{kt çk[kðe
÷eÄk. (120) íÞkhçkkË íkuLkk ÃkAe y{u çkkfe ÷kufkuLku zqçkkze ËeÄk.
(121) [ku¬Mk yk{kt rLkþkLke Au, yLku yk{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku
{kLkðkðk¤k LkÚke, (122) yLku rLk:þtf, íkkhku Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au,
ËÞk¤w Au.
(123) ykËu EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk, (124) ßÞkhu fu íku{Lkk ¼kE
nqËu íku{Lku fÌkwt fu þwt ík{u ÷kufku zhíkk LkÚke ? (125) nwt ík{khk {kxu yuf
rðïMkLkeÞ EþËqík Awt. (126) íkuÚke yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku,
(127) yLku nwt ykLkk {kxu ík{khk ÃkkMku fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkku. {khku
çkË÷ku íkku {kºk Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk rþhu Au. (128) þwt ík{u Ëhuf Ÿ[e
¼qr{ Ãkh rLkhÚkof yuf ÞkËøkkh R{khík çkLkkðku Aku, (129) yLku {kuxk-
{kuxk {nu÷kuLkwt rLk{koý fhku Aku. òýu ík{Lku nt{uþk hnuðkLkwt Au. (130) yLku
ßÞkhu fkuELkk Ãkh nkÚk Lkk¾ku Aku, íkku yíÞk[khe çkLkeLku Lkk¾ku Aku.
(131) íkuÚke ík{u yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku. (132) yLku íkuLkkÚke
zhku, suýu yu ðMíkwykuÚke ík{Lku {ËË ÃknkU[kze, suLku ík{u òýku Aku.
(133) íkuýu ík{khe {ËË fhe [kuÃkøkkyku (Zkuhku)Úke yLku MktíkkLkÚke,
(134) yLku çkøke[kyku yLku ÍhýkykuÚke. (135) nwt ík{khk Ãkh yuf {kuxk
rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt.
(136) íku{ýu fÌkwt, y{khk {kxu Mkh¾wt Au, [knu ík{u rþ¾k{ý fhku fu
rþ¾k{ý Lk fhLkkhkyku{ktÚke Lk çkLkku. (137) yk íkku çkMk yøkkWLkk
÷kufkuLke yuf ykËík Au, (138) yLku y{khk Ãkh fËkrÃk ÞkíkLkk ykððkLke
LkÚke. (139) yk{, íku{ýu íkuLku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku, ÃkAe y{u íku{Lku Lkü
fhe ËeÄk. rLk:þtf yk{kt rLkþkLke Au, yLku yk{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku
{kLkðkðk¤k LkÚke, (140) yLku rLk:þtf ík{khku Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au,
ËÞk¤w Au.
(141) Mk{qËu EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk, (142) ßÞkhu íku{Lkk ¼kE
Mkk÷unu íku{Lku fÌkwt fu þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (143) nwt ík{khk {kxu yuf
rðïMkLkeÞ EþËqík Awt. (144) íkuÚke ík{u yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík
{kLkku, (145) yLku nwt ík{khk ÃkkMku ykLkk {kxu fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkku.
{khku çkË÷ku {kºk Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk rþhu Au. (146) þwt ík{Lku yu
ðMíkwyku{kt rLk®ùíkÃkýu hnuðk Ëuðk{kt ykðþu, su ynª Au, (147) çkkøkku
yLku Íhýkyku{kt, (148) yLku ¾uíkeyku yLku hMk¼Þko økwåAkykuðk¤e
¾sqhku{kt, (149) yLku ík{u Ãknkzku ¾kuËeLku økðo fhíkkt {fkLk çkLkkðku Aku.
(150) íkuÚke yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku, (151) yLku nËÚke
ykøk¤ ðÄe sLkkhkykuLke ðkík Lk {kLkku, (152) suyku Ähíke{kt çkøkkz fhu
Au yLku MkwÄkhýk LkÚke fhíkk.
(153) íku{ýu fÌkwt, ík{khk Ãkh íkku fkuEyu òËq fhe LkkÏÞwt Au.
(154) ík{u {kºk y{khk suðk yuf {kýMk Aku. íkuÚke ík{u fkuE rLkþkLke
÷kðku, òu ík{u Mkk[k nkuð. (155) Mkk÷unu fÌkwt, yk yuf Ÿxýe Au. íkuLkk
{kxu Ãkkýe ÃkeðkLkku yuf ðkhku Au, yLku yuf rLkrùík rËðMkLkku ðkhku ík{khk
{kxu Au, (156) yLku íkuLku ¾hkçk RhkËk MkkÚku Lk Auzòu, Lk®n íkku yuf {kuxk
rËðMkLke ÞkíkLkk ík{Lku ykðeLku Ãkfzþu. (157) ÃkAe íku{ýu yk ŸxýeLku
{khe Lkk¾e, ÃkAe íkuyku ÃkMíkkELku hne økÞk. (158) ÃkAe íku{Lku ÞkíkLkkyu
Ãkfze ÷eÄk. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au yLku yk{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku
{kLkðkLkk LkÚke, (159) yLku rLk:þtf, ík{khku Ãkk÷Lknkh «¼wíðþk¤e Au,
ËÞk¤w Au.
(160) ÷qíkLke òríkyu EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk, (161) ßÞkhu íku{Lkk
¼kE ÷qíku íku{Lku fÌkwt, þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (162) nwt ík{khk {kxu yuf
rðïMkLkeÞ EþËqík Awt. (163) íkuÚke yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku.
(164) nwt ykLkk {kxu ík{khkÚke fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkku, {khku çkË÷ku íkku
Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knLkk rþhu Au. (165) þwt ík{u søkíkðkMkeyku{kt Ãkwhw»kku
ÃkkMku òyku Aku, (166) yLku ík{khk Ãkk÷Lknkhu ík{khk {kxu su ÃkíLkeyku
ÃkuËk fhe Au íku{Lku Akuze Ëku Aku, çkÕfu ík{u nËÚke ykøk¤ ðÄe sLkkhkt ÷kufku
Aku.
(167) íku{ýu fÌkwt fu nu ÷qík ! òu ík{u yxfþku Lknª íkku yð~Þ ík{Lku
çknkh fkZe {qfðk{kt ykðþu. (168) íkuýu fÌkwt, nwt ík{khk y{÷Úke MktÃkqýo
rð{wõík Awt. (169) nu {khk Ãkk÷Lknkh ! íkwt {Lku yLku {khk ½hðk¤kykuLku
íku{Lkk f]íÞÚke {wÂõík ykÃk. (170) íkuÚke y{u íkuLku yLku íkuLkk ½hðk¤kykuLku
çk[kðe ÷eÄk, (171) Ãkhtíkw yuf ð]Øk fu íku hne sLkkhkyku{kt hne økE,
(172) ÃkAe y{u çkeòykuLku Lk»x fhe ËeÄk, (173) yLku y{u íku{Lkk WÃkh
ðhMkkÔÞku yuf {u½. çkMk fuðku ¾hkçk níkku {u½, su íku{Lkk WÃkh ðhMÞku, su{Lku
zhkððk{kt ykÔÞk níkk ! (174) rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au, yLku íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku {kLkðkLkk LkÚke, (175) yLku rLk:þtf ík{khku Ãkk÷Lknkh
«¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(176) yifkðk¤kyu EþËqíkkuLku ¾kuxk XuhÔÞk, (177) ßÞkhu þwyiçku
íku{Lku fÌkwt, þwt ík{u zhíkk LkÚke ? (178) nwt ík{khk {kxu yuf rðïMkLkeÞ
EþËqík Awt. (179) íkuÚke yÕ÷knÚke zhku yLku {khe ðkík {kLkku, (180) yLku
nwt íkuLkk {kxu ík{khkÚke fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkku, {khku çkË÷ku Mk]rüLkk Mðk{e
yÕ÷knLkk rþhu Au. (181) ík{u ÷kufku Ãkqhwt {kÃkku yLku LkwfMkkLk ykÃkLkkhk-
yku{ktÚke Lk çkLkku, (182) yLku Mkk[k ºkksðkÚke íkku÷ku, (183) yLku ÷kufkuLku
íku{Lke ðMíkwyku ykuAe fheLku Lk ykÃkku yLku Ähíke Ãkh çkøkkz Lk Vu÷kðku.
(184) yLku yu nMíkeÚke zhku, suýu ík{Lku ÃkuËk fÞko Au yLku Ãkqhkuøkk{e
ÃkuZeykuLku Ãký.
(185) íku{ýu fÌkwt, ík{khk Ãkh íkku fkuEyu òËq fhe LkkÏÞwt Au,
(186) yLku ík{u y{khk suðk s yuf {Lkw»Þ Aku, yLku y{u íkku ík{Lku sqXk
÷kufku{kt økýeyu Aeyu. (187) íkuÚke y{khk WÃkh ykfkþ{ktÚke fkuE xwfzku
Ãkkzku òu ík{u Mkk[k Aku. (188) þwyiçku fÌkwt, {khku Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku
òýu Au, su ftE ík{u fhe hÌkk Aku. (189) ÃkAe íku{ýu íkuLku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku.
ÃkAe íku{Lku ðkË¤ðk¤k rËðMkLke ÞkíkLkkyu Ãkfze ÷eÄk. (190) rLk:þtf,
íku yuf {kuxk rËðMkLke ÞkíkLkk níke. rLkrùíkÃkýu yk{kt rLkþkLke Au yLku
íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku {kLkðkLkk LkÚke. (191) yLku rLk:þtf, ík{khku
Ãkk÷Lknkh «¼wíþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(192) yLku rLk:þtf, yk Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷
ðkýe Au. (193) íkuLku «{krýf Vrh~íkku ÷ELku WíkÞkuo Au (194) ík{khk
ÓËÞ Ãkh, suÚke ík{u zhkðLkkhkyku{kt çkLkku, (195) MÃkü yhçke ¼k»kk{kt,
(196) yLku íkuLkku WÕ÷u¾ yøkkWLkk ÷kufkuLkk økútÚkku{kt Au, (197) yLku
þwt íku{Lkk {kxu yu rLkþkLke LkÚke fu ykLku çkLke RMkhkE÷Lkk rðîkLkku òýu
Au ?
(198) yLku òu ykLku y{u fkuE rçkLkykhçk (ÔÞÂõík) Ãkh yðíkrhík
fhíkk, (199) ÃkAe íku yk{Lku ðkt[eLku Mkt¼¤kððk{kt ykðíkwt, íkku íkuyku
ykLkk Ãkh E{kLk ÷kððkðk¤k Lk çkLkíkk. (200) yu s «{kýu y{u E{kLk
Lk ÷kððkLku økwLkuøkkhkuLkk ÓËÞ{kt Lkk¾e hkÏÞwt Au. (201) yk ÷kufku E{kLk
Lknª ÷kðu, ßÞkt MkwÄe frXLk ÞkíkLkk Lk òuE ÷u. (202) íkuÚke íku íku{Lkk Ãkh
y[kLkf ykðþu yLku íku{Lku ¾çkh Ãký Lknª nkuÞ. (203) ÃkAe íkuyku fnuþu
fu þwt y{Lku Úkkuzef {nuík÷ {¤e þfu Au ?
(204) þwt íkuyku y{khe ÞkíkLkkLku sÕËe {ktøke hÌkk Au ? (205) çkíkkðku
fu òu y{u íku{Lku Úkkuzkf ð»ko VkÞËku ÃknkU[kzíkk hneyu, (206) ÃkAe íku{Lkk
WÃkh yu ðMíkw ykðe òÞ suLkkÚke íku{Lku zhkððk{kt ykðe hÌkk Au, (207)
íkku yk VkÞËku íku{Lku fkuE fk{ Lknª ÷køku, (208) yLku y{u fkuEÃký ðMíkeLku
Lkü LkÚke fhe, Ãkhtíkw íkuLkk {kxu Mk[uík fhLkkhkt níkk (209) ÞkË Ëuðzkððk
{kxu, yLku y{u yíÞk[khe LkÚke4 (210) yLku ykLku þiíkkLkku ÷ELku LkÚke
WíkÞko, (211) Lk yk íku{Lkk {kxu ÞkuøÞ Au, yLku Lk íkuyku ykðwt fhe þfu
Au. (212) íku{Lku ykLku Mkkt¼¤ðkÚke yxfkðe Ëuðk{kt ykÔÞk Au.
(213) íkuÚke ík{u yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞLku Lk Ãkkufkhku fu ík{u
Ãký Mkò «kó fhLkkhkyku{ktÚke ÚkE òyku, (214) yLku ÃkkuíkkLkk LkSfLkk
MkøkkykuLku zhkðku (215) yLku yu ÷kufku {kxu ÃkkuíkkLkk nkÚk Vu÷kðe hk¾ku,
suyku E{kLkðk¤k çkLkeLku ík{khwt yLkwMkhý fhu. (216) íkuÚke òu íkuyku ík{khe
yð¿kk fhu íkku fnku fu su ftE ík{u fhe hÌkk Aku, nwt íkuLkkÚke rð{wõík Awt.
Ãkkhk-19 [400] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
(217) yLku «¼wíðþk¤e yLku {nuhçkkLk yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhku,
(218) su òuE hÌkku Au ík{Lku, ßÞkhu ík{u WXku Aku (219) yLku ík{khe
økríkrðrÄyku Lk{kÍ ÃkZLkkhkyku MkkÚku. (220) rLk:þtf, íku Mkkt¼¤Lkkh,
òýðkðk¤ku Au.
(221) þwt nwt ík{Lku çkíkkðwt fu þiíkkLkku fkuLkk Ãkh Wíkhu Au ? (222) íku
Ëhuf sqXk økwLkuøkkh Ãkh Wíkhu Au. (223) íkuyku fkLk ÷økkðu Au yLku íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku sqXk Au, (224) yLku þkÞhku (frðyku)Lkk ÃkkA¤
ÃkÚk¼úü ÷kufku [k÷u Au. (225) þwt ík{u òuíkk LkÚke fu íkuyku Ëhuf ¾eý{kt
¼xfu Au, (226) yLku íkuyku (yu)fnu Au, su íkuyku fhíkk LkÚke, (227) Ãkhtíkw
su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko yLku íku{ýu yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË
fÞkuo yLku íku{ýu çkË÷ku ÷eÄku yu ÃkAe fu íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh ÚkÞku, yLku
yíÞk[kh fhLkkhk ÷kufkuLku xqtf Mk{Þ{kt òý ÚkE sþu fu íku{Lku fuðe søÞkyu
ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au.
–•–
27. Mkqh: y÷-Lk{T÷
(1) íkk - MkeLk. yk ykÞíkku Au fwykoLkLke yLku yuf MÃkü økútÚkLke.
(2) {køkoËþoLk yLku ¾wþ¾çkh Au E{kLkðk¤kyku {kxu, (3) suyku Lk{kÍLke
MÚkkÃkLkk fhu Au yLku Ífkík ykÃku Au yLku íkuyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh
rðïkMk hk¾u Au. (4) su ÷kufku ykr¾hík Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk íku{Lkk
fkÞkuoLku y{u íku{Lkk {kxu ykf»kof çkLkkðe LkkÏÞk Au. íkuÚke íkuyku ¼xfe hÌkk
Au. (5) yk ÷kufku Au, su{Lkk {kxu ¾hkçk Mkò Au yLku íkuyku ykr¾hík{kt
¾qçk s LkwfMkkLk{kt nþu, (6) yLku rLk:þtf fwykoLk ík{Lku yuf ík¥ðËþeo yLku
Ãkkhk-19 [401] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
Mkðo¿kkLke íkhVÚke ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au.
(7) ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLku fÌkwt fu {U yuf ykøk òuE Au.
nwt íÞktÚke fkuE {krníke ÷kðwt Awt yÚkðk ykøkLkku yuf ytøkkhku ÷kðwt Awt, suÚke
ík{u íkkÃke þfku. (8) ÃkAe ßÞkhu íku íkuLkk ÃkkMku ÃknkUåÞku, íkku yðks ykÃkðk{kt
ykÔÞku fu {wçkkhf Au yu su ykøk{kt Au yLku su íkuLkk ÃkkMku Au, yLku Ãkrðºk Au
yÕ÷kn, su hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au Mk{økú Mk]rüLkku.
(9) nu {qMkk ! yk nwt Awt, yÕ÷kn, «¼wíðþk¤e ík¥ðËþeo, (10) yLku
ík{u ÃkkuíkkLke ÷kXe Lkk¾e Ëku. ÃkAe ßÞkhu íkuýu íkuLku yu heíku n÷Lk-[÷Lk fhíkkt
òuE, òýu íku MkkÃk nkuÞ, íkku íku ÃkkA¤ VÞkuo yLku Ãk÷xeLku Lk òuÞwt. nu {qMkk !
zhku Lknª, {khk Mkk{u ÃkÞøktçkhku zhíkk LkÚke, (11) Ãkhtíkw suýu yíÞk[kh
fÞkuo nkuÞ. ÃkAe íkuýu çkqhkE ÃkAe íkuLku ¼÷kE{kt çkË÷e Lkk¾e, íkku nwt
ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Awt. (12) yLku ík{u ÃkkuíkkLkku nkÚk ÃkkuíkkLke çkøk÷{kt
Lkk¾ku, íku fkuE Ëku»k ðøkh MkVuË Lkef¤þu. yk çktLku {¤eLku rLkþkLkeykuLke MkkÚku
rVhykiLk yLku íkuLke òrík ÃkkMku òyku. rLkrùíkÃkýu íkuyku yð¿kkfkhe ÷kufku
Au. (13) íkuÚke ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku y{khe MÃkü rLkþkLkeyku ykðe, íku{ýu
fÌkwt fu yk MÃkü òËq Au, (14) yLku íku{ýu RLfkh fÞkuo, òu fu íku{Lkkt ÓËÞu
íkuLkku rðïkMk fhe ÷eÄku níkku, yíÞk[kh yLku ½{tzLkk fkhýu. nðu swyku,
fuðwt ¾hkçk Ãkrhýk{ ykÔÞwt WÃkÿðfkheykuLkwt.
(15) yLku y{u ËkWË yLku Mkw÷i{kLkLku ¿kkLk «ËkLk fÞwO, yLku yu çktLkuyu
fÌkwt fu yk¼kh Au yÕ÷kn {kxu, suýu y{Lku ÃkkuíkkLkk ½ýk E{kLkðk¤k
çktËkyku Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe. (16) yLku ËkWËLkku W¥khkrÄfkhe Mkw÷i{kLk
ÚkÞku, yLku fÌkwt fu nu ÷kufku ! y{Lku ÃkûkeykuLke ¼k»kk þe¾ðkzðk{kt ykðe
Au, yLku y{Lku Ëhuf «fkhLke ðMíkwyku ykÃkðk{kt ykðe. rLk:þtf, yk
Ãkkhk-19 [402] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
MÃkü f]Ãkk Au.
(17) yLku Mkw÷i{kLk {kxu íkuLkwt ÷~fh yufºk fhðk{kt ykÔÞwt, rsÒkkík yLku
{Lkw»Þku yLku Ãkûkeyku, ÃkAe íku{Lkk Mk{qnku çkLkkððk{kt ykÔÞk, (18) íÞkt
MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku fezeykuLke ík¤uxe{kt ÃknkUåÞk. yuf fezeyu fÌkwt, nu
fezeyku ! ÃkkuíkkLkk Ëhku{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku, õÞktf Mkw÷i{kLk yLku íkuLkwt ÷~fh
ík{Lku f[ze Lkk¾u yLku íku{Lku ¾çkh Ãký Lk nkuÞ. (19) yk{, Mkw÷i{kLk íkuLke
ðkíkÚke {÷fkíkku nMke Ãkzâku yLku fÌkwt, nu {khk Ãkk÷Lknkh ! {Lku MkËT«uhýk
ykÃk fu nwt íkkhe f]ÃkkykuLkku yk¼kh ÔÞõík fhwt, su íkU {khk Ãkh yLku {khk
{kíkk-rÃkíkk Ãkh fhe Au, yLku yu fu nwt MkËTfkÞkuo fhwt, su íkLku ÃkMktË nkuÞ yLku
íkkhe ËÞkÚke íkwt {Lku ÃkkuíkkLkk MkËk[khe çktËkyku{kt Mkk{u÷ fh.
(20) yLku Mkw÷i{kLku ÃkûkeykuLkwt rLkheûký fÞwO, íkku fÌkwt, þwt ðkík Au fu nwt
nwËnwËLku òuE LkÚke hÌkku. (21) þwt íku õÞktf yá~Þ ÚkE økÞu÷ Au ?
(22) ðÄkhu ðkh Lknkuíke ÚkE fu íkuýu ykðeLku fÌkwt, nwt yuf ðMíkwLkk Mk{k[kh
÷kÔÞku Awt, suLke ík{Lku ¾çkh Lknkuíke, yLku nwt MkçkkÚke yuf rðïMkLkeÞ
Mk{k[kh ÷ELku ykÔÞku Awt . (23) {U òuÞwt fu yuf {rn÷k íku{Lkk Ãkh hks
fhu Au yLku íkuLku ík{k{ ðMíkwyku «kó Au, yLku íkuLkwt yuf {kuxwt ®MknkMkLk Au.
(24) {U íkuLku yLku íkuLke òríkLku òuE fu íkuyku MkqÞoLku rMksËku (ËtzðíkT) fhu
Au, yÕ÷kn rMkðkÞ. yLku þiíkkLku íku{Lkkt fkÞkuo íku{Lkk {kxu ykf»kof çkLkkðe
ËeÄk Au. ÃkAe íku{Lku {køkoÚke hkufe ÷eÄk, íkuÚke íkuyku {køko LkÚke Ãkk{íkk
(25) fu íkuyku yÕ÷knLku rMksËku Lk fhu, su ykfkþku yLku ÄhíkeLke AqÃke
ðMíkwLku fkZu Au, yLku íku òýu Au su ftE ík{u AwÃkkðku Aku yLku su ftE ònuh
fhku Aku. (26) yÕ÷kn, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, {nkLk hks-
®MknkMkLkLkku {kr÷f.
Ãkkhk-19 [403] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
(27) Mkw÷i{kLku fÌkwt, y{u òuEþwt fu ík{u Mkk[wt fÌkwt fu ík{u sqXk ÷kufku{ktÚke
Aku. (28) {khku yk Ãkºk ÷E òyku. ÃkAe íkuLku yu ÷kufku íkhV Lkk¾e Ëku.
ÃkAe íku{LkkÚke nxe sòu. ÃkAe swyku fu íku þwt «ríkr¢Þk ykÃku Au. (29) hkýe
Mkçkkyu fÌkwt fu nu Ëhçkkheyku ! {khk íkhV yuf «ríkrcík Ãkºk Lkk¾ðk{kt
ykÔÞku Au. (30) íku Mkw÷i{kLk íkhVÚke Au, yLku íku Au – þY yÕ÷knLkk Lkk{Úke
su yíÞtík {nuhçkkLk, yíÞtík ËÞk¤w Au (31) fu ík{u {khk Mkk{u rðÿkun Lk
fhku yLku yk¿kktrfík çkLkeLku {khk ÃkkMku ykðe òyku. (32) hkýeyu fÌkwt fu
nu Ëhçkkheyku ! {khk {k{÷k{kt {Lku yr¼«kÞ ykÃkku. nwt fkuE {k{÷k{kt
rLkýoÞ LkÚke fhíke, ßÞkt MkwÄe ík{u ÷kufku nksh Lk nkuð. (33) íku{ýu fÌkwt,
y{u ÷kufku çk¤ðkLk Aeyu, yLku Mk¾ík ÷zkEðk¤k Aeyu, yLku rLkýoÞ ík{khk
yrÄfkh{kt Au. íkuÚke ík{u òuE ÷ku fu ík{u þwt ykËuþ ykÃkku Aku. (34) hkýeyu
fÌkwt fu çkkËþkn ÷kufku ßÞkhu fkuE ðMíke{kt Ëk¾÷ ÚkkÞ Au íkku íkuLku ¾hkçk
fhe Lkk¾u Au yLku íkuLkk «ríkrcík ÷kufkuLku yÃk{krLkík fhe Ëu Au, yLku yu s
yk ÷kufku fhþu, (35) yLku nwt íku{Lkk íkhV yuf ¼ux {kuf÷wt Awt, ÃkAe òuô
Awt fu MktËuþðknf þwt sðkçk ÷kðu Au.
(36) ÃkAe ßÞkhu MktËuþðknf Mkw÷i{kLkLke ÃkkMku ÃknkUåÞku, íkuýu fÌkwt, þwt
ík{u ÷kufku ÄLkÚke {khe {ËË fhðk {køkku Aku ? çkMk, yÕ÷knu su ftE {Lku
ykÃÞwt Au íku íkuLkkÚke W¥k{ Au su íkuýu ík{Lku ykÃÞwt Au. çkÕfu ík{u s ík{khe
¼uxÚke ¾wþ Úkkyku. (37) íku{Lkk ÃkkMku ÃkkAk òyku. y{u íku{Lkk WÃkh yuðk
÷~fhku ÷ELku ykðeþwt suLkku Mkk{Lkku íkuyku Lknª fhe þfu, yLku y{u íku{Lku
íÞktÚke yÃk{krLkík fheLku çknkh fkZe {qfeþwt, yLku íkuyku Lkkþ Ãkk{þu.
(38) Mkw÷i{kLku fÌkwt fu nu Ëhçkkheyku ! ík{khk{ktÚke fkuý íkuLkwt ®MknkMkLk
{khk ÃkkMku ÷kðu Au, yu Ãknu÷k fu íku ÷kufku yk¿kktrfík çkLkeLku {khk ÃkkMku ykðu.
Ãkkhk-19 [404] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
(38) rsÒkkíkku{ktÚke yuf {nkfkÞu fÌkwt, nwt íkuLku ík{khk ÃkkMku ÷E ykðeþ
yu Ãknu÷k fu ík{u ík{khe søÞkyuÚke Q¼k Úkkyku, yLku nwt íkuLkk Ãkh Mk{Úko
Awt, rðïMkLkeÞ Awt. (40) suLkk ÃkkMku økútÚkLkwt fkuE ¿kkLk níkwt, íkuýu fÌkwt, nwt
ík{khe Ãk÷f ÍÃkfíkkt Ãknu÷k íkuLku ÷E ykðeþ. ÃkAe ßÞkhu íkuýu ®MknkMkLkLku
ÃkkuíkkLkk ÃkkMku {qfu÷wt òuÞwt, íkku íkuýu fÌkwt, yk {khk Ãkk÷LknkhLke f]Ãkk Au, suÚke
íku {khe Ãkheûkk fhu fu nwt yk¼kh ÔÞõík fhwt Awt fu f]íkÎLk çkLkwt Awt, yLku su ÔÞÂõík
f]ík¿kíkk fhu íkku íku ÃkkuíkkLkk {kxu s f]ík¿kíkk fhu Au, yLku su ÔÞÂõík f]íkÎLkíkk
yLku yÃkfkh fhu, íkku {khku Ãkk÷Lknkh rLkhÃkuûk Au, f]Ãkk¤w Au.
(41) Mkw÷i{kLku fÌkwt fu íkuLkk ®MknkMkLkLkwt YÃk çkË÷e Lkk¾ku, swyku íku Mk{S
þfu Au fu íku yu ÷kufku{ktÚke ÚkE òÞ Au, su{Lku Mk{s LkÚke. (42) ÃkAe ßÞkhu
íku ykðe, íkku fnuðk{kt ykÔÞwt, þwt ík{khwt ®MknkMkLk ykðwt s Au ? íkuýu fÌkwt,
{kuxk¼køku íku yk s Au, yLku y{Lku ykLkkÚke Ãknu÷k ¾çkh Ãkze økE níke,
yLku y{u yk¿kktrfíkku{ktÚke níkk. (43) yLku íkuLku hkufe hk¾e níke yu
ðMíkwykuyu, suLku íku yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkqsíke níke. íku RLfkh fhLkkhkyku{ktÚke
níke. (44) íkuLku fnuðk{kt ykÔÞwt fu {nu÷{kt Ëk¾÷ ÚkE ò. ÃkAe ßÞkhu
íkuýu íkuLku òuÞku íkku íkuLku yuðwt ÷køÞwt fu íku Ÿzwt Ãkkýe Au yLku ÃkkuíkkLke çktLku ®Ãkzeyku
¾ku÷e Lkk¾e. Mkw÷i{kLku fÌkwt, yk íkku yuf {nu÷ Au, su fk[Úke çkLkkððk{kt
ykÔÞku Au. íkuýu fÌkwt fu nu {khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! {U {khe òík Ãkh yíÞk[kh
fÞkuo, yLku nwt Mkw÷i{kLkLke MkkÚku ÚkELku Mk]rüLkk Mðk{e yLku Ãkk÷Lknkh Ãkh
E{kLk ÷kðe.
(45) yLku y{u Mk{qË íkhV íku{Lkk ¼kE Mkk÷unLku {kufÕÞku fu yÕ÷knLke
WÃkkMkLkk fhku. ÃkAe íkuyku çku Ãkûkfkh çkLkeLku ÃkhMÃkh Í½zðk ÷køÞk.
(46) íkuýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! ík{u ¼÷kEÚke Ãknu÷k çkqhkE {kxu
Ãkkhk-19 [405] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
fu{ Wíkkð¤ fhe hÌkk Aku ? ík{u yÕ÷knÚke {kVe fu{ LkÚke {ktøkíkk fu ík{khk
Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu ? (47) íku{ýu fÌkwt, y{u íkku ík{Lku yLku ík{khk
MkkÚkeykuLku yþw¼ Mk{Syu Aeyu. íkuýu fÌkwt fu ík{khwt Ëw¼koøÞ yÕ÷knLke
ÃkkMku Au, çkÕfu ík{khe Ãkheûkk ÚkE hne Au.
(48) yLku þnuh{kt Lkð ÔÞÂõík níkk, suyku s{eLk{kt çkøkkz Vu÷kðíkk
níkk yLku íkuyku MkwÄkhýkLkwt fkÞo fhíkk Lknkuíkk. (49) íku{ýu fÌkwt fu ík{u ÷kufku
yÕ÷knLkk MkkuøktË ¾kð fu y{u íkuLku yLku íkuLkk ÷kufkuLku [wÃkfuÚke {khe Lkk¾eþwt.
ÃkAe íkuLkk ðk÷eykuLku fne ËEþwt fu y{u íkuLkk ½hðk¤kykuLke níÞk ð¾íku
nksh Lknkuíkk, yLku rLkrùíkÃkýu y{u Mkk[k Aeyu. (50) yLku íku{ýu yuf
ÞwÂõík fhe yLku y{u Ãký yuf ÞwÂõík fhe yLku íku{Lku ¾çkh Ãký Lk Ãkze.
(51) ÃkAe swyku, fuðwt ykÔÞwt íku{Lke ÞwÂõíkLkwt Ãkrhýk{ ! y{u íku{Lku yLku
íku{Lke yk¾e òríkLku Lk»x fhe Lkk¾e. (52) nðu, yk Au íku{Lkkt ½h ðuhkLk
Ãkzu÷k íku{Lkk yíÞk[khLkk fkhýu. rLk:þtf, yk{kt çkkuÄÃkkX Au yu ÷kufku {kxu,
suyku òýu, (53) yLku y{u yu ÷kufkuLku çk[kðe ÷eÄk, suyku E{kLk ÷kÔÞk
yLku suyku zhíkk níkk.
(54) yLku ÷qíkLku, ßÞkhu íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt, þwt ík{u y&÷e÷íkk
fhku Aku yLku ík{u swyku Aku ? (55) þwt ík{u Ãkwhw»kkuLke MkkÚku Mkt¼kuøk fhku Aku,
†eykuLku AkuzeLku, çkÕfu ík{u ÷kufku {q¾o Aku. (56) ÃkAe íkuLke òríkLkku sðkçk
íkuLkk rMkðkÞ ftE Lknkuíkku fu íku{ýu fÌkwt, ÷qíkLkk ½hðk¤kykuLku ykÃkýe
ðMíke{ktÚke çknkh fkZe {qfku, yk ÷kufku {kuxk Ãkrðºkkí{k çkLku Au.
(57) ÃkAe y{u íkuLku yLku íkuLkk ÷kufkuLku {wÂõík ykÃke, rMkðkÞ íkuLke
ÃkíLkeLkk, suLkwt ÃkkA¤ hne sðkLkwt y{u Lk¬e fhe Ëlwwt níkwt. (58) yLku y{u
íku{Lkk Ãkh ðhMkkÔÞku yuf ¼ÞkLkf ðhMkkË. çkMk, fuðe ¾hkçk níke ð»kko,
Ãkkhk-20 [406] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
su{Lku MkkÄðkLk fhe Ëuðk{kt ykÔÞk níkk. (59) fnku, «þtMkk Au yÕ÷kn
{kxu yLku Mk÷k{ íkuLkk yu çktËkyku Ãkh suLku íkuýu ÃkMktË fÞko. þwt yÕ÷kn Mkðo©uc
Au fu íkuyku, su{Lku yk ÷kufku ¼køkeËkh çkLkkðu Au ?
*(60) yu fkuý Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk fÞko ? yLku ík{khk
{kxu ykfkþ{ktÚke Ãkkýe WíkkÞwO ? ÃkAe y{u íkuLkkÚke MkwtËh çkøke[kyku
Qøkkzâk. ík{khk ðþ{kt Lknkuíkwt fu ík{u yk ð]ûkkuLku Qøkkze þfíkk. þwt
yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ Au ? çkÕfu íkuyku {køkoÚke rð[r÷ík ÚkE
sLkkhk ÷kufku Au. (61) fkuýu ÄhíkeLku hkufkðk ÷kÞf çkLkkðe yLku íkuLkk ðå[u
LkËeyku ðnkðe ? yLku íkuLkk {kxu Ãknkzku çkLkkÔÞk, yLku çku Mk{wÿkuLke ðå[u
ÃkhËku Lkk¾e ËeÄku ? þwt yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ Au ? çkÕfu íku{ktLkk
(62) fkuý Au yu su ÷k[khLke «kÚkoLkk Mkkt¼¤u Au yLku íkuLkk Ëw:¾Lku Ëqh
fhu Au, yLku ík{Lku ÄhíkeLkk W¥khkrÄfkhe çkLkkðu Au. þwt yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE
yLÞ WÃkkMÞ Au ? ík{u rþ¾k{ý ¾qçk ykuAe s Mðefkhku Aku. (63) fkuý
Au, su ík{Lku s{eLk yLku Mk{wÿLkk ytÄfkh{kt {køko çkíkkðu Au ? yLku fkuý
ÃkkuíkkLke ËÞkLkk ykøk¤ nðkykuLku ¾wþ¾çkh çkLkkðeLku {kuf÷u Au ? þwt
yÕ÷knLkk MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ Au ? yÕ÷kn ¾qçk s Wå[ Au íkuLkkÚke
suLku íkuyku ¼køkeËkh Xhkðu Au. (64) fkuý Au su MksoLkLkku ykht¼ fhu Au yLku
ÃkAe íkuLkwt ÃkwLkhkðíkoLk fhu Au ? yLku fkuý ík{Lku ykfkþ yLku Ähíke{ktÚke hkuS
ykÃku Au ? þwt yÕ÷knLkk MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ Au ? fnku fu ÃkkuíkkLke Ë÷e÷
÷kðku, òu ík{u Mkk[k Aku.
(65) fnku fu yÕ÷kn rMkðkÞ ykfkþku yLku Ähíke{kt fkuE yá~ÞLkwt ¿kkLk
LkÚke hk¾íkwt, yLku íkuyku LkÚke òýíkk fu íku{Lku õÞkhu WXkððk{kt ykðþu.
Ãkkhk-20 [407] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
(66) çkÕfu ykr¾hík (Ãkh÷kuf) rðþu íku{Lkwt ¿kkLk W÷Íe økÞwt Au, çkÕfu íkuyku
íkuLkk rðþu MktËun{kt Au, çkÕfu íkuyku íkuLkkÚke yktÄ¤k Au. (67) yLku RLfkh
fhLkkhkykuyu fÌkwt, þwt ßÞkhu y{u {kxe çkLke sEþwt yLku y{khk Ãkqðoòu Ãký,
íkku þwt y{Lku s{eLk{ktÚke fkZðk{kt ykðþu ? (68) ykLkwt ð[Lk y{Lku Ãký
ykÃkðk{kt ykÔÞwt yLku ykLkkÚke Ãknu÷k y{khk ÃkqðoòuLku Ãký. yk fuð¤
yøkkWLkk ÷kufkuLke økkÚkkyku Au. (69) fnku fu s{eLk{kt nhku-Vhku, ÃkAe swyku
fu økwLkuøkkhkuLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt.
(70) yLku íkuLkk {kxu Ëw:¾e Lk Úkkyku yLku ÓËÞ Mktfwr[ík Lk fhku yu
ÞwÂõíkyku Ãkh, su íkuyku fhe hÌkk Au. (71) yLku íkuyku fnu Au fu yk ð[Lk
õÞkhu Ãkqhwt Úkþu, òu ík{u Mkk[k Aku. (72) fnku fu su ðMíkwLke ík{u Wíkkð¤ fhe
hÌkk Aku, fËk[ íku{ktÚke ftEf ík{khk LkSf ykðe ÃknkUåÞwt nkuÞ, (73) yLku
rLk:þtf ík{khku Ãkk÷Lknkh ÷kufku Ãkh yíÞtík f]Ãkk¤w Au, Ãkhtí kw íku{ ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku yk¼kh ÔÞõík LkÚke fhíkk, (74) yLku rLk:þtf ík{khku
Ãkk÷Lknkh Mkkhe heíku òýu Au, su íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÓËÞ{kt AwÃkkðe hkÏÞwt Au
yLku su íkuyku ònuh fhu Au, (75) yLku ykfkþku yLku ÄhíkeLke fkuE AqÃke
ðMíkw LkÚke, su yuf MÃkü ÃkwMíkf{kt ytrfík Lk nkuÞ.
(76) rLk:þtf, yk fwykoLk çkLke RMkhkE÷ Mkk{u ½ýe ðMíkwykuLku MÃkü
fhe hÌkwt Au, su{kt íkuyku {ík¼uË fhu Au, (77) yLku íku {køkoËþoLk yLku ËÞk
Au E{kLkðk¤kyku {kxu. (78) rLk:MktËun, ík{khku Ãkk÷Lknkh ÃkkuíkkLkk ykËuþ
îkhk íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhþu yLku íku «¼wíðþk¤e Au, òýðkðk¤ku Au.
(79) íkuÚke yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhku. rLk:þtf ík{u íkÆLk MkíÞ Ãkh Aku.
(80) ík{u {zËktLku LkÚke Mkt¼¤kðe þfíkk yLku Lk ík{u çknuhkykuLku ÃkkuíkkLke
Ãkkufkh Mkt¼¤kðe þfku Aku, ßÞkhu fu íkuyku ÃkeX VuhðeLku [k÷e Lkef¤u,
Ãkkhk-20 [408] Mkqh: y÷-Lk{T÷ (27)
(81) yLku Lk ík{u yktÄ¤kykuLku íku{Lke ÃkÚk¼úüíkkÚke çk[kðeLku MkL{køko
çkíkkðLkkhkt Aku. ík{u íkku {kºk íku{Lku Mkt¼¤kðe þfku Aku, suyku y{khe ykÞíkku
Ãkh E{kLk ÷kðu Au, ÃkAe yk¿kktrfík çkLke òÞ Au.
(82) yLku ßÞkhu ðkík íku{Lkk Ãkh ykðe Ãkzþu, íkku y{u íku{Lkk {kxu
s{eLk{ktÚke yuf ‘Ëkççkk’ (yuf y{kLkð «kýe) fkZeþwt, su íku{Lkk MkkÚku
ðkík[eík fhþu, fu ÷kufku y{khe ykÞíkku Ãkh rðïkMk hk¾íkk Lknkuíkk,
(83) yLku su rËðMku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ){ktÚke yuf Mk{qn yu ÷kufkuLkku
yufºk fheþwt, su y{khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðíkku níkku, ÃkAe íku{Lkk Mk{qnLku
çktËe çkLkkððk{kt ykðþu, (84) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku ykðe sþu, íkku
yÕ÷kn fnuþu fu ík{u {khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðe, òu fu ík{khwt ¿kkLk íkuLku
Mk{S þõÞwt Lknª, yÚkðk çkku÷ku fu ík{u þwt fhíkk níkk, (85) yLku íku{Lkk
Ãkh ðkík Ãkqhe ÚkE sþu yu fkhýu fu íku{ýu yíÞk[kh fÞkuo. ÃkAe íkuyku ftE
Lknª çkku÷e þfu. (86) þwt íku{ýu òuÞwt Lknª fu y{u hkík çkLkkðe, suÚke ÷kufku
íku{kt ykhk{ fhu, yLku rËðMk fu íkuyku íku{kt swyu. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku
Au yu ÷kufku {kxu suyku rðïkMk hk¾u Au.
(87) yLku su rËðMku hý®þøkw Vqtfðk{kt ykðþu, íkku øk¼hkE sþu, suyku
ykfkþku{kt Au yLku suyku Ähíke{kt Au, Ãkhtíkw íkuyku su{Lkk {kxu yÕ÷kn RåAu,
yLku çkÄk s [kÕÞk ykðþu íkuLkk Mk{ûk ykSSÚke. (88) yLku ík{u ÃknkzkuLku
òuELku yLkw{kLk fhku Aku fu íku ò{u÷k Au, yLku íku [k÷þu, su heíku ðkË¤ku
[k÷u Au. yk yÕ÷knLke fhk{ík Au suýu Ëhuf ðMíkwLku {sçkqík fhe Au. rLk:þtf,
íku òýu Au su ík{u fhku Aku. (89) su ÔÞÂõík ¼÷kE ÷ELku ykðþu, íkku íkuLkk
{kxu íkuLkkÚke ðÄkhu W¥k{ Au, yLku íku yu rËðMku øk¼hkxÚke Mkwhrûkík nþu,
(90) yLku su ÔÞÂõík çkqhkE ÷ELku ykÔÞku, íkku yuðk ÷kufkuLku ŸÄk {kuZu
Ãkkhk-20 [409] Mkqh: y÷-fMkMk (28)
ykøk{kt Lkk¾e Ëuðk{kt ykðþu. ík{u yu s çkË÷ku «kó fhe hÌkk Aku, su ík{u
fhíkk níkk.
(91) yLku yk s ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt yk þnuhLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke WÃkkMkLkk fhwt, suýu ykLku «ríkrcík XhkÔÞwt yLku Ëhuf ðMíkw íkuLke
s Au, yLku {Lku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt yk¿kktrfíkku{ktÚke çkLkwt,
(92) yLku yu fu fwykoLk Mkt¼¤kðwt. ÃkAe su ÔÞÂõík {køko Ãkh ykðþu, íkku íku
ÃkkuíkkLkk {kxu {køko Ãkh ykðþu yLku su ÃkÚk¼úü ÚkÞku, íkku fne Ëku fu nwt íkku
{kºk zhkðLkkhkyku{ktÚke Awt, (93) yLku fnku fu Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu
Au, íku ík{Lku ÃkkuíkkLke rLkþkLkeyku çkíkkðþu, íkku ík{u íkuLku yku¤¾e ÷uþku, yLku
ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkuLkkÚke yòý LkÚke, su ík{u fhku Aku.
–•–
28. Mkqh: y÷-fMkMk
(1) íkk-MkeLk-{e{. (2) yk MÃkü økútÚkLke ykÞíkku Au. (3) y{u {qMkk
yLku rVhykiLkLkku Úkkuzkuf ynuðk÷ ík{Lku çkhkçkh Mkt¼¤kðeyu Aeyu, yu ÷kufku
{kxu suyku E{kLk ÷kÔÞk. (4) rLk:þtf, rVhykiLku Ähíke{kt rðÿkun fÞkuo, yLku
íkuýu íkuLkk hnuðkMkeykuLku sqÚkku{kt ðnU[e LkkÏÞk. íku{ktÚke yuf sqÚkLku íkuýu
yþõík-yMk{Úko çkLkkðe hkÏÞwt níkwt. íku íku{Lkk AkufhkykuLku Íçkun fhíkku níkku
yLku íku{Lke †eykuLku Sðíke hk¾íkku níkku. rLk:þtf, íku çkøkkz fhLkkhkyku{ktÚke
níkku. (5) yLku y{u RåAíkk níkk fu yu ÷kufku Ãkh WÃkfkh fheyu, su{Lku
Ähíke{kt yþõík-yMk{Úko çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞk níkk, yLku íku{Lku LkkÞf
çkLkkðeyu yLku íku{Lku W¥khkrÄfkhe çkLkkðe ËEyu. (6) yLku íku{Lku Ähíke{kt
Mk¥kk «ËkLk fheyu, yLku rVhykiLk yLku nk{kLk yLku íku{Lkkt ÷~fhkuLku íkuLkkÚke
yu s çkíkkðe ËEyu, suLkkÚke íkuyku zhíkk níkk.
(7) yLku y{u {qMkkLke {kíkkLku rËÔÞ «uhýk fhe fu ykLku ËqÄ Ãkeðzkð.
ÃkAe ßÞkhu ík{Lku yuLkk rðþu zh nkuÞ íkku íkuLku LkËe{kt Lkk¾e Ëku, yLku zhku
Lknª yLku Lk Ëw:¾e Úkkyku. y{u íkuLku ík{khk ÃkkMku ÃkkAku ÷kðeþwt, yLku íkuLku
ÃkÞøktçkhku{ktÚke çkLkkðeþwt. (8) ÃkAe íkuLku rVhykiLkLkk ½hðk¤kykuyu WXkðe
÷eÄku, suÚke íku íku{Lkk {kxu Ëw~{Lk çkLku yLku Ëw:¾Lkwt fkhý çkLku. rLk:þtf,
rVhykiLk yLku nk{kLk yLku íkuLkkt ÷~fhku økwLkuøkkh níkk. (9) yLku rVhykiLkLke
ÃkíLkeyu fÌkwt fu yk ykt¾kuLke Xtzf Au, {khk {kxu yLku ík{khk {kxu. íkuLku {khe
Lk Lkk¾ku. yu{kt fkuE y[hs LkÚke fu yk ykÃkýk {kxu ÷k¼ ykÃku yÚkðk
ykÃkýu íkuLku Ãkwºk çkLkkðe ÷Eyu, yLku íkuyku Mk{síkk Lknkuíkk.
(10) yLku {qMkkLke {kíkkLkwt ÓËÞ çku[uLk ÚkE økÞwt. LkSf níkwt fu íku íkuLku
ònuh fhe Ëu, òu y{u íkuLkk ÓËÞLku Mkt¼k¤e Lk ÷uíkk fu íku rðïkMk fhLkkhkyku{kt
hnu. (11) yLku íkuýu íkuLke çknuLkLku fÌkwt fu íkwt íkuLkk ÃkkA¤-ÃkkA¤ ò. íkku íku
íkuLku yòýe çkLkeLku òuíke hne yLku yu ÷kufkuLku ¾çkh Lk Ãkze. (12) yLku
y{u Ãknu÷kÚke {qMkkÚke ËkEykuLku hkufe hk¾e níke. íkku Akufheyu fÌkwt, þwt nwt
ík{Lku yuðk ½hðk¤kykuLkku Ãk¥kku ykÃkwt, su ík{khk {kxu ykLkwt Ãkk÷Lk-Ãkku»ký
fhu yLku íkuyku ykLkk þw¼®[íkf çkLku. (13) ÃkAe y{u íkuLku íkuLke {kíkk íkhV
ÃkkAku ÷kÔÞk, suÚke íkuLke ykt¾ku Xtze ÚkkÞ yLku íku Ëw:¾e Lk ÚkkÞ, yLku yux÷k
{kxu fu íku òýe ÷u fu yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku
òýíkk LkÚke. (14) yLku ßÞkhu {qMkk ÃkkuíkkLke ÞwðkLkeyu ÃknkUåÞku yLku Ãkwg
ÚkE økÞku, íkku y{u íkuLku ík¥ðËŠþíkk yLku ¿kkLk «ËkLk fÞwO yLku y{u ykðe s
heíku çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu MkËTfkÞkuo fhLkkhkykuLku.
(15) yLku þnuh{kt íku yuðk Mk{Þu Ëk¾÷ ÚkÞku, ßÞkhu þnuhðk¤k
økV÷ík{kt níkk, íkku íkuýu íÞkt çku {kýMkkuLku ÷zíkk òuÞk. yuf íkuLke ÃkkuíkkLke
òríkLkku níkku yLku çkeòu Ëw~{Lkku{ktÚke níkku. íkku su íkuLke òrík{ktÚke níkku íkuýu
íku ÔÞÂõíkLkk rðhwØ {ËË {ktøke, su íkuLkk Ëw~{Lkku{ktÚke níkku. ÃkAe {qMkkyu
íkuLku {w¬ku {kÞkuo. ÃkAe íkuLkwt fk{ ík{k{ fhe LkkÏÞwt. {qMkkyu fÌkwt fu yk
þiíkkLkLkk fkÞkuo{ktÚke Au. rLk:þtf, íku Ëw~{Lk Au, MÃkü ÃkÚk¼úü fhLkkh.
(16) íkuýu fÌkwt fu nu {khk Ãkk÷Lknkh ! {U {khe òík Ãkh yíÞk[kh fÞkuo Au.
nðu íkwt {Lku {kV fhe Ëu, íkku yÕ÷knu íkuLku {kV fhe ËeÄku. rLk:þtf, íku ûk{kþe÷,
ËÞk¤w Au. (17) íkuýu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! suðe íkU {khk Ãkh f]Ãkk fhe
Au, íkku nwt fËkrÃk økwLkuøkkhkuLkku {ËËøkkh Lknª çkLkwt.
(18) ÃkAe Mkðkhu íku þnuh{kt WXâku zhíkku-zhíkku, Mk{k[kh ÷uíkku. íkku
òuÞwt fu yu s ÔÞÂõík suýu fk÷u {ËË {ktøke níke, yksu Vhe íkuLku {ËË {kxu
Ãkkufkhe hÌkku níkku. {qMkkyu íkuLku fÌkwt, rLk:þtf, ík{u MÃk»xÃkýu ÃkÚk¼úü Aku.
(19) ÃkAe ßÞkhu íkuýu RåAâwt fu íkuLku Ãkfzu, su yk çktLkuLkku Ëw~{Lk níkku, íkku
íkuýu fÌkwt fu nu {qMkk ! þwt ík{u {khe níÞk fhðk RåAku Aku, su heíku ík{u fk÷u
yuf ÔÞÂõíkLke níÞk fhe níke ? ík{u íkku s{eLk{kt rðÿkune çkLkeLku hnuðk {køkku
Aku ? ík{u Mkw÷un fhLkkhkyku{ktÚke çkLkðk LkÚke {ktøkíkk ? (20) yLku yuf
ÔÞÂõík þnuhLkk AuðkzkÚke Ëkuzíkku ykÔÞku. íkuýu fÌkwt, nu {qMkk ! Ëhçkkhðk¤kyku
Mk÷kn-{M÷ík fhe hÌkk Au fu íkuyku ík{Lku {khe Lkk¾u. íkuÚke ík{u Lkef¤e òyku.
nwt ík{khk þw¼®[íkfku{ktÚke Awt. (21) ÃkAe íku íÞktÚke LkeféÞku zhíkku-zhíkku,
Mk{k[kh ÷uíkku. íkuýu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! {Lku yíÞk[khe ÷kufkuÚke {wÂõík
ykÃk.
(22) yLku ßÞkhu íkuýu {ËÞLkLke rËþk Ãkfze íkku íkuýu fÌkwt, ykþk Au fu
{khku Ãkk÷Lknkh {Lku MkeÄku {køko çkíkkðe Ëu, (23) yLku ßÞkhu íku {ËÞLkLkk
Ãkkýe Ãkh ÃknkUåÞku, íkku íÞkt íkuýu ÷kufkuLke yuf ¼ezLku Ãkkýe Ãkeðzkðíkk òuE,
yLku íku{LkkÚke y÷øk yuf íkhV çku {rn÷kykuLku òuE fu íkuýeyku ÃkkuíkkLke
çkfheykuLku ÷ELku Q¼e níke. {qMkkyu íku{Lku ÃkqAâwt fu ík{khku þwt {k{÷ku Au ?
íku{ýu fÌkwt fu y{u Ãkkýe LkÚke Ãkeðzkðíkk, ßÞkt MkwÄe ¼hðkzku ÃkkuíkkLke
çkfheyku nxkðe Lk ÷u, yLku y{khk rÃkíkk ¾qçk s ð]Ø Au. (24) íkku íkuýu
íku{Lkkt ZkuhkuLku Ãkkýe ÃkeðzkÔÞwt. ÃkAe AktÞzk íkhV nxe økÞku. ÃkAe fÌkwt fu nu
{khk {kr÷f ! íkwt su ðMíkw {khk íkhV ¼÷kE{ktÚke Wíkkhu, nwt íkuLkku sYhík{tË
Awt.
(25) ÃkAe yu çktLku{ktÚke yuf Akufhe ykðe þh{Úke [k÷íke-[k÷íke.
íkuýu fÌkwt fu {khk rÃkíkk ík{Lku çkku÷kðe hÌkk Au fu ík{u y{khk {kxu su Ãkkýe
ÃkeðzkÔÞwt íkuyku ík{Lku çkË÷ku ykÃku. ÃkAe ßÞkhu íku íku{Lkk ÃkkMku ykÔÞku yLku
íkuLku yk¾wt ð]¥kktík Mkt¼¤kÔÞwt, íkku íkuýu fÌkwt fu zhku Lknª. ík{Lku yíÞk[kheykuÚke
{wÂõík {¤e økE Au. (26) íku{ktÚke yufu fÌkwt fu nu rÃkíkkS ! ykLku Mkuðf çkLkkðe
÷ku, MkkiÚke W¥k{ {kýMk, suLku ík{u Mkuðf hk¾ku íku yu s Au, su {sçkqík yLku
«{krýf nkuÞ. (27) íkuýu fÌkwt fu nwt RåAwt Awt fu {khe çku Ãkwºkeyku{ktÚke yufLkk
÷øLk ík{khk MkkÚku fhe Ëô. yu þhíku fu ík{u ykX ð»ko {khe Mkuðk fhku. ÃkAe
òu ík{u ËMk ð»ko Ãkqhk fhku, íkku íku ík{khk íkhVÚke Au, yLku nwt ík{khk Ãkh fü
Lkk¾ðk LkÚke {køkíkku. RLþk-yÕ÷kn, ík{u {Lku ¼÷ku {kýMk òuþku.
(28) {qMkkyu fÌkwt fu yk ðkík {khk yLku ík{khk ðå[u Lk¬e Au. yk çktLku
{wÆíkku{ktÚke su Ãký nwt Ãkqhe fhwt, íkku {khk Ãkh fkuE çk¤sçkhe Lknª nkuÞ, yLku
yÕ÷kn ykÃkýk fku÷-fhkh Ãkh Mkkûke Au.
(29) ÃkAe ßÞkhu {qMkkyu {wÆík Ãkqh e fhe ËeÄe yLku íku Ãkkuí kkLkk
½hðk¤kykuLke MkkÚku hðkLkk ÚkÞku, íkku íkuýu íkqh (Ãknkz) íkhVÚke yuf ykøk
òuE. íkuýu ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLku fÌkwt fu ík{u Úkku¼ku, {U yuf ykøk òuE Au.
fËk[, nwt íÞktÚke fkuE òýfkhe ÷E ykðwt yÚkðk ykøkLkku ytøkkhku, suÚke
ík{u íkkÃkku. (30) ÃkAe ßÞkhu íku íÞkt ÃknkUåÞku, íkku ¾eýLkk s{ýk AuzkÚke
çkfhíkðk¤k ¼køk{kt ð]ûkÚke Ãkkufkhðk{kt ykÔÞku fu nu {qMkk ! nwt yÕ÷kn Awt,
Mk{økú Mk]rüLkku Mðk{e, (31) yLku yu fu ík{u ík{khe ÷kXe Lkk¾e Ëku. íkku ßÞkhu
íkuýu íkuLku n÷Lk-[÷Lk fhíke òuE fu òýu MkkÃk nkuÞ, íkku íku ÃkeX VuhðeLku ¼køÞku
yLku íkuýu ÃkkA¤ ð¤eLku Lk òuÞwt. nu {qMkk ! ykøk¤ ykðku yLku zhku Lknª.
ík{u íkÆLk Mkwhrûkík Aku. (32) ÃkkuíkkLkku nkÚk çkøk÷{kt Lkk¾ku, íku [{fíkku
Lkef¤þu fkuEÃký «fkhLkk Ëku»k ðøkh, yLku zh (Úke çk[ðk) {kxu ÃkkuíkkLkku
nkÚk ÃkkuíkkLkk ÃkkMku {u¤ðe ÷ku. çkMk, yk ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke çku MkLkËku
Au rVhykiLk yLku íkuLkk Ëhçkkheyku ÃkkMku sðk {kxu. rLkrùíkÃkýu íkuyku
yð¿kkfkhe ÷kufku Au.
(33) {qMkkyu fÌkwt, nu {khk {kr÷f ! {U íku{Lkk{ktÚke yufLke níÞk fhe
Au, íkku nwt zhwt Awt fu íkuyku {Lku {khe Lkk¾þu. (34) yLku {khku ¼kE nkYLk
çkku÷ðk{kt {khkÚke ðÄkhu «ðeý Au, íkuÚke íkwt íkuLku {khk {ËËøkkhLke nurMkÞíku
{kuf÷ fu íku {khe MknkÞíkk fhu. nwt zhwt Awt fu yu ÷kufku {Lku ¾kuxku Xuhðe Ëuþu.
(35) Vh{kÔÞwt fu y{u ík{khk ¼kE îkhk ík{khk nkÚk {sçkqík fheþwt yLku
y{u ík{Lku çktLkuLku ð[oMð «ËkLk fheþwt, íkku íkuyku ík{khk MkwÄe Lknª ÃknkU[e
þfu. y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku , ík{u çktL ku yLku ík{khw t yLkwMkhý
fhðkðk¤kyku s ð[oMðþk¤e hnuþu.
(36) ÃkAe ßÞkhu {qMkk yu ÷kufkuLke ÃkkMku y{khe MÃkü rLkþkLkeykuLke
MkkÚku ÃknkUåÞku, íku{ýu fÌkwt fu yk {kºk ½zu÷wt òËq Au, yLku yk ðkík y{u y{khk
yøkkWLkk Ãkqðoòu{kt LkÚke Mkkt¼¤e. (37) yLku {qMkkyu fÌkwt, {khku Ãkk÷Lknkh
Mkkhe heíku òýu Au íkuLku su íkuLkk íkhVÚke {køkoËþoLk ÷ELku ykÔÞku Au yLku suLku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ½h {¤þu. rLk:þtf, yíÞk[kheyku MkV¤íkk Lknª
Ãkk{u. (38) yLku rVhykiLku fÌkwt fu nu Ëhçkkheyku ! nwt ík{khk {kxu {khk
rMkðkÞ fkuELku WÃkkMÞ LkÚke òýíkku, íkku nu nk{kLk ! {khk {kxu {kxeLku ykøk
÷økkð, ÃkAe {khk {kxu yuf Ÿ[e R{khík çkLkkð, suÚke nwt {qMkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLku ÍktfeLku òuô, yLku nwt íkku ykLku yuf sqXku {kýMk Mk{swt Awt.
(39) yLku íkuýu yLku íkuLkk MkiLÞyu Ähíke{kt yLkwr[ík ½{tz fÞkuo yLku
íku{ýu Mk{ßÞwt fu íku{Lku y{khk íkhV ÃkkAk VheLku ykððkLkwt LkÚke.
(40) íkku y{u íkuLku yLku íkuLkk MkiLÞLku Ãkfzâk. ÃkAe íku{Lku Mk{wÿ{kt VUfe ËeÄk.
íkku swyku fu yíÞk[kheykuLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt. (41) yLku y{u íku{Lku LkkÞf
çkLkkÔÞk fu íkuyku ykøk íkhV çkku÷kðu Au, yLku fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lku fËË
Lknª {¤u. (42) yLku y{u yk ËwrLkÞk{kt íku{Lkk ÃkkA¤ ©kÃk ÷økkðe ËeÄku,
yLku fÞk{íkLkk rËðMku íkuyku ËwËoþkøkúMík ÷kufku{ktÚke nþu. (43) yLku y{u
yøkkWLke WB{íkku (Mk{wËkÞku)Lku Lkü fÞko ÃkAe {qMkkLku økútÚk ykÃÞku, ÷kufku
{kxu çkwrØ{¥kkLke Mkk{økúe yLku {køkoËþoLk yLku ËÞk, suÚke íkuyku çkkuÄ økúný
fhu.
(44) yLku ík{u ÃknkzLkk Ãkrù{ íkhV nksh Lknkuíkk, ßÞkhu y{u {qMkkLku
ykËuþku ykÃÞk yLku Lk ík{u Mkkûkeyku{kt Mkk{u÷ níkk. (45) Ãkhtíkw y{u ½ýe
ÃkuZeyku ÃkuËk fhe, ÃkAe íku{Lkk Ãkh ½ýku s{kLkku rðíke økÞku, yLku ík{u {ËÞLk-
ðk¤kyku{kt Ãký hnuíkk Lknkuíkk fu íku{Lku y{khe ykÞíkku çkíkkðíkk. Ãkhtíkw y{u
Aeyu ÃkÞøktçkhku {kuf÷Lkkhk. (46) yLku ík{u íkqh (Ãknkz)Lkk Auzu Lknkuíkk,
ßÞkhu y{u {qMkkLku ÃkkufkÞkuo, Ãkhtíkw ík{khk Ãkk÷LknkhLkwt RLkk{ Au, suÚke ík{u
yuf yuðe òríkLku zhkðku, suLkk ÃkkMku ík{khkÚke Ãknu÷k fkuE zhkðLkkh ykÔÞku
LkÚke, suÚke íkuyku çkkuÄ økúný fhu.
(47) yLku òu ykðw Lk Úkíkwt fu íku{Lkk Ãkh íku{Lkk f{kuoLkk fkhýu fkuE
ykÃkr¥k ykðe, íkku íkuyku fnuþu fu nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! íkU y{khk íkhV
fkuE ÃkÞøktçkh fu{ Lk {kufÕÞku fu y{u íkkhe ykÞíkkuLkwt yLkwMkhý fhíkk yLku
y{u E{kLkðk¤kyku{ktÚke nkuík. (48) ÃkAe ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku y{khk
íkhVÚke MkíÞ ykÔÞwt, íkku íku{ýu fÌkwt fu fu{ ykLku yu s Lk {éÞwt su {qMkkLku {éÞwt
níkwt. íku{ýu fÌkwt fu çktLku òËq Au yuf-çkeòLkk {ËËøkkh, yLku íku{ýu fÌkwt fu
y{u çktLkuLkku RLfkh fheyu Aeyu.
(49) fnku fu ík{u yÕ÷knLke ÃkkMkuÚke fkuE økútÚk ÷E ykðku, su {køkoËþoLk
fhðk{kt yk çktLkuÚke ©uc nkuÞ, nwt íkuLkwt yLkwMkhý fheþ òu ík{u Mkk[k Aku.
(50) íkuÚke òu yk ÷kufku ík{khwt fnuðwt Lk fhe þfu, íkku òýe ÷ku fu íkuyku fuð¤
ÃkkuíkkLke {LkuåAkLkwt yLkwMkhý fhe hÌkk Au, yLku íkuLkkÚke ðÄkhu ÃkÚk¼úü fkuý
nþu, su yÕ÷knLkk {køkoËþoLk ðøkh ÃkkuíkkLke {LkuåAkLkwt yLkwMkhý fhu.
rLk:þtf, yÕ÷kn yíÞk[khe ÷kufkuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku, (51) yLku
y{u yu ÷kufku {kxu yuf-ÃkAe-yuf y{khe ðkýe {kuf÷e, suÚke íkuyku çkkuÄ
økúný fhu.
(52) su ÷kufkuLku y{u ykLkkÚke Ãknu÷k økútÚk ykÃÞku Au, íkuyku yk (fwykoLk)
Ãkh E{kLk ÷kðu Au, (53) yLku ßÞkhu íku íku{Lku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, íkku
íkuyku fnu Au fu y{u ykLkk Ãkh E{kLk ÷kÔÞk. rLk:þtf, yk MkíÞ Au y{khk
{kr÷f íkhVÚke, y{u íkku Ãknu÷kÚke s ykLku {kLkðkðk¤k Aeyu. (54) yk
÷kufku Au fu íku{Lku íku{Lkku çkË÷ku çk{ýku ykÃkðk{kt ykðþu, íkuLkk Ãkh fu íku{ýu
ÄiÞo Ëk¾ÔÞwt, yLku íkuyku çkqhkELku ¼÷kEÚke Ëqh fhu Au yLku y{u su ftE íku{Lku
«ËkLk fÞwO Au íku{ktÚke íkuyku ¾[o fhu Au, (55) yLku ßÞkhu íkuyku íkwåA yLku
rLkhÚkof ðkík Mkkt¼¤u Au, íkku íkuyku íkuLkkÚke çk[u Au yLku fnu Au fu y{khk {kxu
y{khk f{kuo Au yLku ík{khk {kxu ík{khk f{kuo. ík{Lku Mk÷k{, y{u {q¾o
÷kufkuÚke W÷Íðk RåAíkk LkÚke. (56) ík{u suLku RåAku {køkoËþoLk LkÚke ykÃke
þfíkk, çkÕfu yÕ÷kn suLku RåAu Au {køkoËþoLk ykÃku Au, yLku yu s Mkkhe heíku
òýu Au, suyku {køkoËþoLkLkku Mðefkh fhLkkhkt Au.
(57) yLku íkuyku fnu Au fu òu y{u ík{khk MkkÚku ÚkELku yk {køkoËþoLk
Ãkh [k÷ðk ÷køkíkk, íkku y{Lku y{khe s{eLk{ktÚke ykt[fe ÷uðk{kt ykðþu.
þwt y{u íku{Lku þktríkðk¤k nh{ ({¬k þnuh){kt søÞk Lk ykÃke, ßÞkt Ëhuf
«fkhLkk V¤ku ¾U[kELku [kÕÞk ykðu Au, y{khk íkhVÚke hkuSLkk YÃk{kt, Ãkhtíkw
íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(58) yLku y{u fux÷eÞ ðMíkeyku Lkü fhe ËeÄe, su ÃkkuíkkLkk ykŠÚkf
MktMkkÄLkku Ãkh økðo fhíkk níkk. nðu yk Au íku{Lke ðMíkeyku, su íku{Lkk ÃkAe
ykçkkË Lk ÚkE, Ãkhtíkw ¾qçk ykuAe, yLku y{u s íku{Lkk W¥khkrÄfkhe çkLÞk.
(59) yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh ðMíkeykuLku Lkü fhðkðk¤ku Lknkuíkku, ßÞkt MkwÄe
íku{Lke {kuxe ðMíke{kt fkuE ÃkÞøktçkh {kuf÷e ËEyu, su íku{Lku y{khe ykÞíkku
ðkt[eLku Mkt¼¤kðu, yLku y{u fËkrÃk ðMíkeykuLku Lkü fhðkðk¤k Lknkuíkk, Ãkhtíkw
yux÷k {kxu fu íÞktLkk ÷kufku yíÞk[khe nkuÞ.
(60) yLku su ðMíkw Ãký ík{Lku ykÃkðk{kt ykðe Au, íkku íku çkMk ËwrLkÞkLkk
SðLkLke Mkk{økúe yLku íkuLke þku¼k Au, yLku su ftE yÕ÷knLke ÃkkMku Au íku
©uc Au yLku çkkfe hnuðkðk¤wt Au. ÃkAe þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ? (61) yu
ÔÞÂõík, suLku y{u Mkkhwt ð[Lk ykÃÞwt Au, ÃkAe íku íkuLku Ãkk{ðkðk¤ku Au, þwt yu
ÔÞÂõík suðku nkuE þfu Au, suLku y{u {kºk ËwrLkÞkLkk SðLkLkku ÷k¼ ykÃÞku
Au ? ÃkAe fÞk{íkLkk rËðMku íku nksh fhðk{kt ykðLkkh ÷kufku{ktÚke Au.
(62) yLku su rËðMku yÕ÷kn íku{Lku Ãkkufkhþu, ÃkAe fnuþu fu õÞkt Au {khk
yu ¼køkeËkhku suLkku ík{u Ëkðku fhíkk níkk ? (63) su{Lkk Ãkh ðkík Mkkrçkík
ÚkE [qfe nþu, íkuyku fnuþu fu nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! yk ÷kufku Au, su{ýu
y{Lku çknufkÔÞk. y{u yk{Lku yu s heíku çknufkÔÞk, su heíku y{u MðÞt
çknuõÞk níkk. y{u íku{LkkÚke rð{wõík Aeyu. yk ÷kufku y{khe WÃkkMkLkk
fhíkk Lknkuíkk.
(64) yLku fnuðk{kt ykðþu fu ÃkkuíkkLkk ¼køkeËkhkuLku çkku÷kðku, íkku íkuyku
íku{Lku Ãkkufkhþu, íkku íkuyku íku{Lku sðkçk Lknª ykÃku, yLku íkuyku ÞkíkLkkLku òuþu.
fËk[, íkuyku {køkoËþoLk yÃkLkkðLkkhkyku Ãkife nkuík ! (65) yLku su rËðMku
yÕ÷kn íku{Lku Ãkkufkhþu yLku Vh{kðþu fu ík{u MktËuþ ÃknkU[kzLkkhkykuLku þwt
sðkçk ykÃÞku níkku ? (66) ÃkAe yu rËðMku íku{Lke ík{k{ ðkíkku økq{ ÚkE
sþu, íkku íkuyku ÃkhMÃkh yuf-çkeòLku Ãký Lknª ÃkqAu. (67) y÷çk¥k, suýu
íkkiçkk («kÞrùík) fhe yLku E{kLk ÷kÔÞku yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íkku ykþk Au
fu íkuyku MkV¤íkk Ãkk{Lkkhkyku{ktÚke nþu.
(68) yLku íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkuËk fhu Au su RåAu yLku íku ÃkMktË fhu
Au suLku RåAu. íku{Lkk nkÚk{kt LkÚke ÃkMktË fhðwt. yÕ÷kn Ãkrðºk yLku Wå[íkh
Au íkuLkkÚke suLku íkuyku ¼køkeËkh Xhkðu Au. (69) yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh òýu
Au, su ftE íku{Lkk {Lk{kt íkuyku AwÃkkðu Au yLku su ftE íkuyku ònuh fhu Au.
(70) yLku yu s yÕ÷kn Au, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íkuLkk s {kxu
«þtMkk Au ËwrLkÞk{kt yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt, yLku íkuLkk s {kxu rLkýoÞ
(Lke Mk¥kk) Au yLku íkuLkk s íkhV ík{Lku ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu.
(71) fnku fu çkíkkðku, òu yÕ÷kn fÞk{íkLkk rËðMk MkwÄe ík{khk Ãkh
nt{uþ {kxu hkík fhe Ëu, íkku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuý WÃkkMÞ Au, su ík{khk {kxu
«fkþ ÷E ykðu ? íkku þwt ík{u ÷kufku Mkkt¼¤íkk LkÚke. (72) fnku fu çkíkkðku,
òu yÕ÷kn fÞk{ík MkwÄe ík{khk Ãkh nt{uþ {kxu rËðMk fhe Ëu, íkku yÕ÷kn
rMkðkÞ fkuý WÃkkMÞ Au, su ík{khk {kxu hkíkLku ÷E ykðu, su{kt ík{u þktrík
«kó fhku Aku ? þwt ík{u ÷kufku òuíkk LkÚke. (73) yLku íkuýu ÃkkuíkkLke ËÞkÚke
ík{khk {kxu hkík yLku rËðMkLku çkLkkÔÞk, suÚke ík{u íku{kt þktrík «kó fhku yLku
yux÷k {kxu fu ík{u íkuLke f]Ãkk þkuÄku yLku yux÷k {kxu fu ík{u yk¼kh ÔÞõík
fhku.
(74) yLku su rËðMku yÕ÷kn íku{Lku Ãkkufkhþu, ÃkAe fnuþu fu õÞkt Au {khk
¼køkeËkhku, su{Lkk rðþu ík{u ({khk ¼køkeËkh nkuðkLkwt) yLkw{kLk fhíkk níkk.
(75) yLku y{u Ëhuf WB{ík (Mk{wËkÞ){ktÚke yuf sqÚk fkZeLku ÷kðeþwt. ÃkAe
÷kufkuLku fneþwt fu ÃkkuíkkLke Ë÷e÷ ÷kðku, íÞkhu íkuyku òýe ÷uþu fu MkíÞ yÕ÷kn
íkhV Au, yLku íku ðkíkku íku{LkkÚke økq{ ÚkE sþu, su íkuyku ½zíkk níkk.
(76) fkYLk, {qMkkLke òrík{ktÚke níkku.ÃkAe íku íku{Lkk rðhwØ rðÿkune çkLke
økÞku, yLku y{u íkuLku yux÷k ¾òLkk ykÃÞk níkk fu íkuLke [kðeyku WXkððkÚke
fux÷kÞ þÂõíkþk¤e Ãkwhw»kku Úkkfe síkk níkk. ßÞkhu íkuLke òríkyu íkuLku fÌkwt fu
Vq÷e Lk òyku, yÕ÷kn Vq÷e sLkkhkykuLku ÃkMktË LkÚke fhíkku. (77) yLku su
ftE yÕ÷knu ík{Lku ykÃÞwt Au íku{kt ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk yr¼÷k»ke çkLkku,
yLku ËwrLkÞk{ktÚke ÃkkuíkkLkku ¼køk Lk ¼q÷ku, yLku ÷kufkuLke MkkÚku ¼÷kE fhku,
suðe heíku yÕ÷knu ík{khk MkkÚku ¼÷kE fhe Au, yLku s{eLk{kt çkøkkzLkk
RåAwf Lk çkLkku. yÕ÷kn çkøkkz fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
(78) íkuýu fÌkwt, yk ÄLk {Lku yuf ¿kkLkLkk fkhýu {éÞwt Au, su {khk ÃkkMku
Au. þwt íkuýu yu Lk òÛÞwt fu yÕ÷kn ykLkk Ãknu÷k fux÷kÞ Mk{qnkuLku Lkü fhe
[qõÞku Au, su íkuLkkÚke ðÄkhu þÂõíkþk¤e yLku sÚÚkku Ähkðíkk níkk, yLku
økwLkuøkkhkuÚke íku{Lkk økwLkkyku rðþu ÃkqAðk{kt ykðíkwt LkÚke.
(79) ÃkAe íku ÃkkuíkkLke òríkLke Mkk{u MktÃkqýo XkX-{kX MkkÚku LkeféÞku. su
÷kufku ËwrLkÞkLkk SðLkLkk yr¼÷k»ke níkk, íku{ýu fÌkwt, fËk[, y{Lku Ãký
yu s {¤íkwt su fkYLkLku ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au. rLk:þtf, íku ¾qçk ¼køÞþk¤e
Au. (80) yLku su ÷kufkuLku ¿kkLk {éÞwt níkwt, íku{ýu fÌkwt, ík{khwt ¾hkçk ÚkkÞ,
yÕ÷knLkwt ÃkwÛÞ íkku W¥k{ Au yu ÔÞÂõík {kxu su E{kLk ÷kÔÞku yLku MkËTfkÞkuo
fhu, yLku yk íku{Lku s {¤u Au suyku ÄiÞo fhðkðk¤k Au.
(81) ÃkAe y{u íkuLku yLku íku{Lkk ½hLku s{eLk{kt ÄMkkðe ËeÄk. ÃkAe
íkuLkk {kxu fkuE Mk{qn Lk WXâku, su yÕ÷knLke Mkk{u íkuLke {ËË fhíkku, yLku
Lk yu MðÞt s ÃkkuíkkLku çk[kðe þõÞku. (82) yLku su ÷kufku fk÷u íkuLkk suðk
çkLkðkLke yr¼÷k»kk fhíkk níkk, íkuyku fnuðk ÷køÞk fu yVMkkuMk ! rLk:þtf,
yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkykuÚke suLkk {kxu RåAu Au, hkuS rðþk¤ fhe Ëu Au yLku
suLkk {kxu RåAu Au, íktøk fhe Ëu Au. òu yÕ÷knu y{khk Ãkh WÃkfkh Lk fÞkuo
nkuík, íkku y{Lku Ãký s{eLk{kt ÄMkkðe Ëuíkku. yVMkkuMk ! rLk:þtf, RLfkh
fhLkkhkyku MkV¤íkk Lknª Ãkk{u.
(83) yk ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ½h y{u yu ÷kufkuLku ykÃkeþwt, suyku
s{eLk{kt Lk {kuxk çkLkðk RåAu Au yLku Lk çkøkkz Q¼ku fhðk, yLku ytrík{
Ãkrhýk{ zhðkðk¤kyku {kxu Au. (84) su ÔÞÂõík Mkíf{kuo ÷ELku ykðþu,
íkuLkk {kxu íkuLkkÚke ðÄkhu W¥k{ Au yLku su ÔÞÂõík çkqhkE ÷ELku ykðþu, íkku
su ÷kufku çkqhkE fhu Au íku{Lku yu s {¤þu su íku{ýu fÞwO.
(85) rLk:þtf, suýu ík{khk Ãkh fwykoLkLku yrLkðkÞo fÞwO Au, íku ík{Lku yuf
Mkkhk Ãkrhýk{ MkwÄe ÃknkU[kzeLku hnuþu. fnku fu {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Mkkhe
heíku òýu Au fu fkuý {køkoËþoLk ÷ELku ykÔÞwt Au yLku fkuý MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt
Ãkkhk-20 [420] Mkqh: y÷-yLkTfçkqík (29)
Au. (86) yLku ík{Lku yu ykþk Lknkuíke fu ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fhðk{kt
ykðþu, Ãkhtíkw ík{khk Ãkk÷LknkhLke {nuh çkkLkeÚke. íkuÚke ík{u RLfkh
fhLkkhkykuLkk {ËËøkkh Lk çkLkku. (87) yLku íkuyku ík{Lku yÕ÷knLke
ykÞíkkuÚke hkufe Lk ÷u, ßÞkhu fu íku ík{khk íkhV yðíkrhík fhðk{kt ykðe
[qfe Au, yLku ík{u ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh íkhV çkku÷kðku yLku {wþTrhfku (yLkufu-
ïhðkËeyku){ktÚke Lk çkLkku, (88) yLku yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞLku
Lk Ãkkufkhku. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. Ëhuf ðMíkw Lkkþ Ãkk{ðkLke Au,
rMkðkÞ íkuLke òíkLkk. rLkýoÞ íkuLkk s {kxu Au yLku ík{Lku ÷kufkuLku íkuLkk s íkhV
ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþku.
–•–
29. Mkqh: y÷-yLkTfçkqík
(1) y÷eV-÷k{-{e{. (2) þwt ÷kufku yu{ Mk{su Au fu íku{Lku {kºk yu{
fnuðk Ãkh Akuze Ëuðk{kt ykðþu fu y{u E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{Lku Ãkkh¾ðk{kt
Lknª ykðu ? (3) yLku y{u yu ÷kufkuLke Ãkheûkk fhe Au, suyku íku{LkkÚke Ãknu÷k
níkk. íkuÚke yÕ÷kn yu ÷kufkuLku òýeLku hnuþu, suyku Mkk[k Au yLku íku sqXk
÷kufkuLku Ãký yð~Þ òýe ÷uþu.
(4) þwt su ÷kufku çkqhkEyku fhe hÌkk Au, íkuyku (yu{) Mk{su Au fu íkuyku
y{khkÚke çk[e sþu. ¾qçk s ¾hkçk rLkýoÞ Au su íkuyku fhe hÌkk Au. (5) su
ÔÞÂõík yÕ÷knÚke {¤ðkLke ykþk hk¾u Au, íkku yÕ÷knLkwt ð[Lk yð~Þ Ãkqhwt
ÚkðkLkwt Au, yLku íku Mkkt¼¤Lkkh Au, òýðkðk¤ku Au. (6) yLku su ÔÞÂõík
{nuLkík fhu, íkku íku ÃkkuíkkLkk s {kxu {nuLkík fhu Au. rLk:þtf, yÕ÷kn
søkíkðkMkeykuÚke rLkhÃkuûk Au, (7) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu
MkËTfkÞkuo fÞko, íkku y{u íku{Lke çkqhkEyku íku{LkkÚke Ëqh fhe ËEþwt yLku íku{Lku
íku{Lkk f{kuoLkku MkkiÚke ©uc çkË÷ku ykÃkeþwt.
(8) yLku y{u {Lkw»ÞLku íkkfeË fhe fu íku ÃkkuíkkLkk {kíkk-rÃkíkkLke MkkÚku
MkËTÔÞðnkh fhu, yLku òu íkuyku íkkhk Ãkh Ëçkký fhu fu íkwt yuðe ðMíkwLku {khku
¼køkeËkh Xhkðu, suLkwt íkLku fkuE ¿kkLk LkÚke, íkku íku{Lkwt yLkwMkhý Lk fh. ík{Lku
MkkiLku {khk íkhV ÃkkAk VheLku ykððkLkwt Au. ÃkAe nwt ík{Lku çkíkkðe ËEþ su
ftE ík{u fhíkk níkk, (9) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo
fÞko, íkku y{u íku{Lku MkËk[kheyku{kt Mkk{u÷ fheþwt.
(10) yLku ÷kufku{kt fkuE yuðku Au, su fnu Au fu y{u yÕ÷kn Ãkh E{kLk
÷kÔÞk. ÃkAe ßÞkhu yÕ÷knLkk {køko{kt íku{Lku Mkíkkððk{kt ykðu Au, íkku íkuyku
÷kufku íkhVÚke Mkíkk{ýeLku yÕ÷knLke ÞkíkLkkLke su{ Mk{S ÷u Au, yLku òu
ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke fkuE {ËË ykðe òÞ, íkku íkuyku fnuþu fu y{u
íkku ík{khk MkkÚku níkk. þwt yÕ÷kn íkuLkkÚke Mkkhe heíku {krníkøkkh LkÚke, su
÷kufkuLkk ÓËÞku{kt Au, (11) yLku yÕ÷kn yð~Þ òýþu yu ÷kufkuLku suyku
E{kLk ÷kÔÞk yLku íku yð~Þ òýþu {wLkkrVfku (Ët¼eyku)Lku.
(12) yLku RLfkh fhLkkhk ÷kufku E{kLkðk¤kykuÚke fnu Au fu ík{u y{khk
{køkuo [k÷ku yLku y{u ík{khk økwLkkykuLku WXkðe ÷Eþwt, yLku íkuyku íku{Lkk
økwLkkyku{ktÚke ftEÃký WXkððkLkk LkÚke. rLk:þtf, íkuyku sqXk Au. (13) yLku
íkuyku ÃkkuíkkLkku çkkus WXkðþu yLku ÃkkuíkkLkk çkkusLke MkkÚku çkeò fux÷kf çkkus
Ãký, yLku yk ÷kufku su sqXe ðkíkku çkLkkðu Au, fÞk{íkLkk rËðMku íkuLkk rðþu
íku{Lke ÃkqAÃkhA Úkþu.
(14) yLku y{u LkqnLku íkuLke òrík íkhV {kufÕÞku, íkku íku íku{Lkk ytËh
nòh{kt Ãk[kMk ð»ko ykuAk MkwÄe hÌkku. ÃkAe íku{Lku íkkuVkLku ykðeLku Ãkfzâk
yLku íkuyku yíÞk[khe níkk. (15) ÃkAe y{u LkqnLku yLku Lkkifkðk¤kykuLku
çk[kðe ÷eÄk, yLku y{u yk ½xLkkLku søkíkðkMkeyku {kxu yuf rLkþkLke
çkLkkðe ËeÄe.
(16) yLku Rçkúkne{Lku, ßÞkhu fu íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu yÕ÷knLke
WÃkkMkLkk fhku yLku íkuLkkÚke zhku. yk ík{khk {kxu W¥k{ Au òu ík{u òýku.
(17) ík{u ÷kufku yÕ÷knLku AkuzeLku {kºk {qŠíkykuLku Ãkqòu Aku yLku ík{u sqXe
ðkíkku ½zku Aku. yÕ÷kn rMkðkÞ ík{u su{Lke WÃkkMkLkk fhku Aku, íkuyku ík{Lku
hkuS ykÃkðkLkku yrÄfkh LkÚke hk¾íkk. íkuÚke ík{u yÕ÷knLke ÃkkMku hkuS þkuÄku
yLku íkuLke WÃkkMkLkk fhku yLku íkuLkku yk¼kh ÔÞõík fhku. íkuLkk s íkhV ík{Lku
ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu. (18) yLku òu ík{u ¾kuxwt Xuhðþku, íkku ík{khkÚke
Ãknu÷k ½ýe òríkyku ¾kuxwt Xuhðe [qfe Au, yLku ÃkÞøktçkh Ãkh MkkV-MkkV
ÃknkU[kze Ëuðk rMkðkÞ fkuE sðkçkËkhe LkÚke.
(19) þwt ÷kufkuyu LkÚke òuÞwt fu yÕ÷kn fuðe heíku MksoLkLkku ykht¼ fhu
Au, ÃkAe íkuLku ÃkwLkhkðŠíkík fhþu. rLk:þtf, yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au.
(20) fnku fu Ähíke{kt [k÷ku-Vhku, ÃkAe swyku fu yÕ÷knu fuðe heíku
MksoLkLkku ykht¼ fÞkuo, ÃkAe íku íku{Lku VheÚke WXkðþu. rLk:þtf, yÕ÷kn
Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (21) íku suLku RåAþu ÞkíkLkk ykÃkþu yLku
suLkk Ãkh RåAþu íkuLkk Ãkh ËÞk fhþu, yLku íkuLkk s íkhV ík{Lku ÃkkAk ÷E
sðk{kt ykðþu. (22) yLku Lk ík{u Ähíke{kt rððþ fhðkðk¤k Aku yLku
Lk ykfkþ{kt, yLku ík{khk {kxu yÕ÷kn rMkðkÞ Lk fkuE fkÞoMkkÄf Au yLku
Lk fkuE {ËËøkkh. (23) yLku su ÷kufkuyu yÕ÷knLke ykÞíkkuLkku yLku
íkuLkkÚke {¤ðkLkku RLfkh fÞkuo, íkku íkuyku s {khe ËÞkÚke ðtr[ík ÚkÞk yLku
íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(24) ÃkAe íku{Lke òríkLkku sðkçk íkuLkk rMkðkÞ çkeòu ftE Lk níkku fu íku{ýu
fÌkwt, ykLku fík÷ fhe Lkk¾ku yÚkðk çkk¤e Lkk¾ku, íkku yÕ÷knu íku{Lku ykøkÚke
çk[kðe ÷eÄk. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu, suyku E{kLk
÷kÔÞk, (25) yLku íkuýu fÌkwt fu ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ su {qŠíkyku çkLkkðe Au,
çkMk íku ík{khk ÃkhMÃkhLkk ËwrLkÞkLkk MktçktÄkuLkk fkhýu Au. ÃkAe fÞk{íkLkk
rËðMku ík{khk{ktÚke «íÞuf çkeòLkku RLfkh fhþu yLku yuf-çkeò Ãkh rVxfkh
fhþu, yLku ykøk ík{khwt Xufkýwt nþu yLku fkuE ík{khku {ËËøkkh Lknª nkuÞ.
(26) ÃkAe ÷qíku íkuLku {kLÞku yLku fÌkwt fu nwt {khk Ãkk÷Lknkh íkhV rnshík
fhwt Awt. rLk:þtf, íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (27) yLku y{u «ËkLk
fÞko íkuLku RMnkf yLku Þkfqçk yLku íkuLke ÃkuZe{kt ÃkÞøktçkhe yLku økútÚk {qfe ËeÄk,
yLku y{u ËwrLkÞk{kt íkuLku çkË÷ku «ËkLk fÞkuo yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt
[ku¬Mk íkuyku MkËk[kheyku{ktÚke nþu.
(28) yLku ÷qíkLku, ßÞkhu fu íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu ík{u yuðwt
y&÷e÷íkkLkwt fk{ fhku Aku fu ík{khkÚke Ãknu÷k ËwrLkÞkðk¤kyku{ktÚke fkuEyu
LkÚke fÞwO. (29) þwt ík{u Ãkwhw»kkuLke ÃkkMku òyku Aku yLku ÷qxVkx fhku Aku, yLku
ÃkkuíkkLke Mk¼k{kt rLk÷oßs fkÞo fhku Aku. ÃkAe íku{Lke òríkLkku sðkçk íkuLkk
rMkðkÞ çkeòu ftE Lk níkku fu íkuýu fÌkwt, òu ík{u Mkk[k Aku, íkku y{khk Ãkh
yÕ÷knLke ÞkíkLkk ÷kðku. (30) ÷qíku fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! WÃkÿðe ÷kufkuLke
Mkk{u {khe {ËË fh.
(31) yLku ßÞkhu y{u {kuf÷u÷k (Vrh~íkkyku) ¾wþ¾çkh ÷ELku
Rçkúkne{ ÃkkMku ÃknkUåÞk, íku{ýu fÌkw fu y{u yu ðMíkeLkk ÷kufkuLkku Lkkþ fhðkLkk
Aeyu, rLkrùíkÃkýu yu ðMíkeLkk ÷kufku Mk¾ík yíÞk[khe Au. (32) Rçkúkne{u
fÌkwt fu íku{kt ÷qík Ãký íkku Au, íku{ýu fÌkwt fu y{u Mkkhe heíku òýeyu Aeyu fu
íÞkt fkuý Au. y{u íkuLku yLku íkuLkk ½hðk¤kykuLku çk[kðe ÷Eþwt, Ãkhtíkw íkuLke
ÃkíLke fu íku ÃkkA¤ hne sLkkhkyku{kt nþu. (33) ÃkAe ßÞkhu y{khk
{kuf÷u÷k (Vrh~íkkyku) ÷qíkLke ÃkkMku ykÔÞk, íkku íku íku{Lku òuELku ÃkhuþkLk ÚkÞku
yLku rË÷ íktøk ÚkÞwt, yLku íku{ýu fÌkwt fu ík{u zhku Lknª yLku Lk Ëw:¾e Úkkyku.
y{u ík{Lku yLku ík{khk ½hðk¤kykuLku çk[kðe ÷Eþwt, Ãkhtíkw ík{khe ÃkíLke fu
íku ÃkkA¤ hne sLkkhkyku{ktÚke nþu. (34) y{u yk ðMíkeLkk hnuðkMkeyku
Ãkh yuf ykfkþe ÞkíkLkk íku{Lkk y&÷e÷ fkÞkuoLke MkòYÃku yðíkrhík fhðk-
ðk¤k Aeyu, (35) yLku y{u yk ðMíkeLkk fux÷ef rLkþkLkeyku hnuðk ËeÄe
Au yu ÷kufkuLkk çkkuÄ {kxu su çkwrØ hk¾u Au.
(36) yLku {ËÞLkLke íkhV íku{Lkk ¼kE þwyiçkLku. íkuýu fÌkwt fu nu {khe
òríkLkk ÷kufku ! yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk
rËðMkLke ykþk hk¾ku yLku Ähíke{kt çkøkkz Vu÷kðLkkhk Lk çkLkku. (37) íkku
íku{ýu íkuLku ¾kuxwt XuhÔÞwt. íkuÚke ÄhíkeftÃku íku{Lku ykðe Ãkfzâk. ÃkAe íkuyku
ÃkkuíkkLkk ½hku{kt ŸÄk Ãkzu÷k hne økÞk.
(38) yLku ykË yLku Mk{qËLku, yLku ík{khk Ãkh (íku{Lke) ÂMÚkrík «økx
ÚkE [qfe Au íku{Lkk ½hkuÚke, yLku íku{Lkk f{kuoLku þiíkkLku íku{Lkk {kxu ykf»kof
çkLkkðe ËeÄk. ÃkAe íku{Lku {køkoÚke hkufe ËeÄk yLku íkuyku nkurþÞkh ÷kufku níkk.
(39) yLku fkYLkLku yLku rVhykiLkLku yLku nk{kLkLku, yLku {qMkk íku{Lkk
ÃkkMku ¾wÕ÷e rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞku, íkku íku{ýu Ähíke{kt ½{tz fÞkuo yLku
íkuyku y{khkÚke ¼køke sðkðk¤k Lk níkk. (40) íkuÚke y{u ËhufLku íkuLkk
økwLkk{kt Ãkfze ÷eÄk. ÃkAe íku{ktÚke fux÷kf Ãkh y{u ÃkÚÚkhku ðhMkkðLkkhe nðk
{kuf÷e, yLku íku{ktÚke fux÷kfLku íkeðú Äzkfkyu ykðe Ãkfzâk, yLku íku{ktÚke
fux÷kfLku y{u s{eLk{kt ÄMkkðe ËeÄk, yLku íku{ktÚke fux÷kfLku y{u zqçkkze
ËeÄk, yLku yÕ÷kn íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh fhðkðk¤ku Lknkuíkku, Ãkhtíkw íkuyku
MðÞt ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fhe hÌkk níkk.
(41) su ÷kufkuyu yÕ÷kn rMkðkÞ çkeò fkÞoMkkÄf çkLkkÔÞk Au íku{Lkwt
WËknhý fhkur¤Þk suðwt Au. íkuýu yuf ½h çkLkkÔÞwt, yLku rLk:þtf ík{k{ ½hkuÚke
ðÄkhu f{òuh ½h fhkur¤ÞkLkwt ½h Au. fËk[, yk ÷kufku òýíkk. (42) rLk:þtf
yÕ÷kn òýu Au yu ðMíkwykuLku suLku íkuyku íkuLkk rMkðkÞ Ãkkufkhu Au, yLku íku
«¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (43) yLku yk WËknhýku Au, suLku y{u ÷kufku
{kxu ðýoðíkk hÌkk Aeyu yLku íku{Lku yu s ÷kufku Mk{su Au, suyku ¿kkLke Au.
(44) yÕ÷knu ykfkþku yLku ÄhíkeLku MkíÞÃkqðof ÃkuËk fÞko Au. rLk:þtf, yk{kt
rLkþkLke Au E{kLkðk¤kyku {kxu.
*(45) ík{u yk økútÚkLku ÃkZku su ík{khk Ãkh ðne («fkþLkk) fhðk{kt
ykðu÷ Au, yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku. rLk:MktËun, Lk{kÍ y&÷e÷íkk yLku
çkqhkEÚke hkufu Au, yLku yÕ÷knLkwt M{hý ¾qçk s {kuxe ðMíkw Au, yLku yÕ÷kn
òýu Au, su ftE ík{u fhku Aku.
(46) yLku ík{u økútÚkðk¤k (ÞnqËeyku yLku r¾úMíkeyku) MkkÚku [[ko Lk fhku,
Ãkhtíkw yu heíku su W¥k{ Au. Ãkhtíkw íku{kt suyku yLÞkÞe Au, yLku fnku fu y{u
E{kLk ÷kÔÞk yu ðMíkw Ãkh, su y{khk íkhV {kuf÷ðk{kt ykðe Au, yLku íkuLkk
Ãkh su ík{khk íkhV {kuf÷ðk{kt ykðe Au. y{khku WÃkkMÞ yLku ík{khku WÃkkMÞ
yuf Au yLku y{u íkuLkwt s yk¿kkÃkk÷Lk fhðkðk¤k Aeyu.
(47) yLku yu s «{kýu y{u ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fÞkuo, íkku su
÷kufkuLku y{u økútÚk ykÃÞku Au íkuyku íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kðu Au, yLku yu ÷kufku{ktÚke
Ãký fux÷kf E{kLk ÷kðu Au, yLku y{khe ykÞíkkuLkku RLfkh fuð¤ fkrVhku
(yÄ{eoyku) s fhu Au. (48) yLku ík{u ykLkkÚke Ãknu÷k fkuE økútÚk Lknkuíkk
ÃkZíkk yLku Lk íkuLku ÃkkuíkkLkk nkÚkÚke ÷¾íkk níkk. yk ÂMÚkrík{kt yMkíÞðkËeyku
MktËun{kt Ãkzíkk, (49) çkÕfu yk MÃkü ykÞíkku Au yu ÷kufkuLkkt ÓËÞ{kt su{Lku
¿kkLk «ËkLk fhðk{kt ykÔÞwt Au, yLku y{khe ykÞíkkuLkku RLfkh LkÚke fhíkk,
Ãkhtíkw íkuyku suyku yíÞk[khe Au.
(50) yLku íkuyku fnu Au fu ykLkk Ãkh íkuLkk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke rLkþkLkeyku
fu{ Wíkkhðk{kt Lk ykðe. fnku fu rLkþkLkeyku íkku yÕ÷knLke ÃkkMku Au, yLku
nwt fuð¤ MÃkü zhkðLkkh Awt. (51) þwt íku{Lkk {kxu ÃkÞkoó LkÚke fu y{u
ík{khk Ãkh økútÚk yðíkrhík fÞkuo, su ík{Lku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au.
rLk:þtf, yk{kt ËÞk yLku yLkwM{hý Au yu ÷kufku {kxu, suyku E{kLk
÷kÔÞk Au. (52) fnku fu yÕ÷kn {khk yLku ík{khk ðå[u Mkkûke {kxu Ãkqhíkku
Au. íku òýu Au su ftE ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt Au, yLku su ÷kufku yMkíÞ
Ãkh rðïkMk ÷kÔÞk yLku su{ýu yÕ÷knLkku RLfkh fÞkuo, íkuyku s LkwfMkkLk{kt
hnuðkðk¤k Au.
(53) yLku yk ÷kufku ík{khkÚke ÞkíkLkk sÕËe {ktøke hÌkk Au, yLku òu
yuf Mk{Þ rLkÄkorhík Lk nkuík íkku íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk ykðe síke, yLku
rLkrùíkÃkýu íku íku{Lkk Ãkh y[kLkf ykðþu yLku íku{Lku ¾çkh Ãký Lknª nkuÞ.
(54) íkuyku ík{khkÚke ÞkíkLkk sÕËe {ktøke hÌkk Au, yLku Lkfuo RLfkh
fhLkkhkykuLku ½uhk{kt ÷E hkÏÞk Au. (55) su rËðMku ÞkíkLkk íku{Lku WÃkhÚke
Zktfe ÷uþu yLku Ãkøk Lke[uÚke Ãký, yLku fnuðk{kt ykðþu fu [k¾ku íkuLku, su
ík{u fhíkk níkk.
(56) nu {khk çktËkyku, suyku E{kLk ÷kÔÞk Aku ! rLk:þtf, {khe Ähíke
rðþk¤ Au, íkku ík{u {khe s WÃkkMkLkk fhku. (57) Ëhuf SðLku {]íÞwLkku MðkË
[k¾ðkLkku Au. ÃkAe ík{Lku y{khk íkhV ÃkkAk ÷kððk{kt ykðþu. (58) yLku
su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lku y{u MðøkoLkk Wå[
MÚkkLkku{kt søÞk ykÃkeþwt, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu. íkuyku íku{kt nt{uþk
hnuþu. (59) fuðku MkhMk çkË÷ku Au f{o fhLkkhkykuLkku, su{ýu ÄiÞo Ëk¾ÔÞwt
yLku suyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãkh rðïkMk hk¾u Au, (60) yLku fux÷kÞ
«kýeyku Au, suyku ÃkkuíkkLke hkuS WXkðeLku LkÚke Vhíkk, yÕ÷kn íku{Lku hkuS
ykÃku Au yLku ík{Lku Ãký, yLku íku Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(61) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku fu fkuýu MksoLk fÞwO ykfkþkuLkwt yLku ÄhíkeLkwt,
yLku ðþ{kt fÞko MkqÞoLku yLku [tÿLku, íkku íkuyku yð~Þ fnuþu fu yÕ÷knu. ÃkAe
íku{Lku õÞkt Vuhðe Ëuðk{kt ykðu Au ? (62) yÕ÷kn s ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke
suLke RåAu Au hkuS rðþk¤ fhe Ëu Au yLku suLke RåAu Au íktøk fhe Ëu Au. rLk:þtf,
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au. (63) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku fu fkuýu
ykfkþÚke Ãkkýe WíkkÞwO, ÃkAe s{eLkLku Sðtík fhe íkuLkk {]íÞw ÃkAe, íkku yð~Þ
íkuyku fnuþu fu yÕ÷knu. fnku fu Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, çkÕfu íku{ktÚke
{kuxk¼køkLkk ÷kufku Mk{síkk LkÚke.
(64) yLku yk ËwrLkÞkLkwt SðLk ftE LkÚke, Ãkhtíkw yuf ¾u÷ yLku rË÷
çknu÷kððkLke ðMíkw, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt ½h s ðkMíkrðf SðLkLke
søÞk Au. fËk[ fu íkuyku òýíkk. (65) ÃkAe ßÞkhu íkuyku Lkkifk{kt Mkðkh
ÚkkÞ Au, íkku yÕ÷knLku Ãkkufkhu Au, íkuLkk s {kxu ËeLk (Ä{o)Lku rðþwØ fheLku.
ÃkAe ßÞkhu íku íku{Lku {wÂõík ykÃkeLku s{eLk íkhV ÷E òÞ Au, íkku íkuyku íkhík
s rþfo fhðk ÷køku Au (yÚkkoíkT yÕ÷knLke MkkÚku çkeòykuLku ¼køkeËkh çkLkkðu
Au), (66) suÚke y{u su f]Ãkkyku íku{Lku «ËkLk fhe Au íkuLke f]íkÎLkíkk fhu yLku
Úkkuzkf ÷k¼ku «kó fhu. ÃkAe xqtf Mk{Þ{kt íkuyku òýe ÷uþu.
(67) þwt íkuyku òuíkk LkÚke fu y{u yuf þktrík-MÚk¤ çkLkkÔÞwt, yLku íkuLkk
Ãkkhk-21 [428] Mkqh: y÷-Y{ (30)
ykMkÃkkMk ÷kufkuLku ykt[fe ÷uðk{kt ykðu Au. íkku þwt íkuyku yMkíÞLku {kLku Au
yLku yÕ÷knLke f]ÃkkykuLke f]íkÎLkíkk fhu Au ? (68) yLku yu ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu
yíÞk[khe fkuý nþu, su yÕ÷kn rðþu sqX ½zu yÚkðk MkíÞLku ¾kuxwt Xuhðu,
ßÞkhu fu íku íku{Lkk ÃkkMku ykðe [qõÞwt ? þwt RLfkh fhLkkhkykuLkwt Xufkýwt Lkfo
Lknª nkuÞ ? (69) yLku su ÷kufku y{khk fksu fü WXkðþu, íku{Lku y{u y{khk
{køkkuo çkíkkðeþwt, yLku [ku¬Mk yÕ÷kn MkËk[kheykuLke MkkÚku Au.
–•–
30. Mkqh: y÷-Y{
(1) y÷eV-÷k{-{e{. (2) hku{ðkMkeyku ÃkkMkuLkk «Ëuþ{kt Ãkhkrsík
ÚkE økÞk, (3) yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk ÃkhksÞ ÃkAe xqtf Mk{Þ{kt rðsÞe Úkþu
(4) Úkkuzkf ð»kkuo{kt. yÕ÷knLkk s nkÚk{kt çkÄk fkÞkuo Au, Ãknu÷k Ãký yLku
ÃkAe Ãký, yLku yu rËðMku E{kLkðk¤k ¾wþ Úkþu (5) yÕ÷knLke {ËËÚke.
íku suLke RåAu Au {ËË fhu Au, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(6) yÕ÷knLkwt ð[Lk Au. yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk ð[LkLkwt WÕ÷t½Lk LkÚke fhíkku.
Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (7) íkuyku ËwrLkÞkLkk SðLkLkk fuð¤
«íÞûkLku òýu Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Úke yòý Au.
(8) þwt íku{ýu ÃkkuíkkLkk {Lk{kt rð[kh LkÚke fÞkuo ? yÕ÷knu ykfkþku yLku
ÄhíkeLku yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au MkíÞÃkqðof ÃkuËk fÞko Au, yLku fuð¤ yuf
rLkÄkorhík {wÆík {kxu, yLku ÷kufku{kt ½ýk Au suyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke
{w÷kfkíkLkku RLfkh fhu Au. (9) þwt íkuyku Ähíke{kt nÞko-VÞko LkÚke fu íkuyku
òuíkk fu þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt, yu ÷kufkuLkwt suyku íku{Lkk Ãknu÷k níkk. íkuyku
Ãkkhk-21 [429] Mkqh: y÷-Y{ (30)
yk{LkkÚke ðÄkhu þÂõíkþk¤e níkk yLku íku{ýu s{eLkLku (¾qçk) ¾uze yLku
íkuLku yuLkkÚke ðÄkhu ykçkkË fhe sux÷e yk{ýu ykçkkË fhe Au, yLku íku{Lkk
ÃkkMku íku{Lkk ÃkÞøktçkhku MÃkü rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞk. ÃkAe yÕ÷kn íku{Lkk
Ãkh yíÞk[kh fhðkðk¤ku Lknkuíkku. Ãkhtíkw íkuyku MðÞt s ÃkkuíkkLke òík Ãkh
yíÞk[kh fhe hÌkk níkk. (10) ÃkAe su ÷kufkuyu çkqhkELkk fkÞkuo fÞko níkk
íku{Lkwt Ãkrhýk{ ¾hkçk ykÔÞwt, yu fkhýu fu íku{ýu yÕ÷knLke ykÞíkkuLku ¾kuxe
Xuhðe, yLku íkuyku íkuLke nktMke Wzkðíkk níkk.
(11) yÕ÷kn Mk]rüLkwt Ãknu÷e ðkh MksoLk fhu Au, ÃkAe yu s VheÚke íkuLkwt
MksoLk fhþu. ÃkAe ík{Lku íkuLkk s íkhV ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu. (12) yLku
su rËðMku fÞk{ík ykðþu yu rËðMku økwLkuøkkh ÷kufku ykùÞo[rfík hne sþu.
(13) yLku íku{Lkk ¼køkeËkhku{ktÚke fkuE íku{Lkku ¼÷k{ýfíkko Lknª nkuÞ yLku
íkuyku ÃkkuíkkLkk ¼køkeËkhkuLkku RLfkh fhLkkhkt çkLke sþu. (14) yLku su rËðMku
fÞk{ík ykðþu yu rËðMku çkÄk ÷kufku y÷øk-y÷øk ÚkE sþu. (15) ÃkAe
suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko íkuyku yuf çkkøk{kt ¾wþ nþu,
(16) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku y{khe ykÞíkkuLku yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt hsq ÚkðkLku ¾kuxwt XuhÔÞwt, íkku íkuyku ÞkíkLkk{kt Ãkzu÷k nþu.
(17) íkuÚke ík{u Ãkrðºk yÕ÷knLkwt M{hý fhku, ßÞkhu Mkkts fhku Aku yLku
ßÞkhu ík{u Mkðkh fhku Aku, (18) yLku ykfkþku yLku Ähíke{kt íkuLkk s {kxu
«þtMkk Au yLku ºkeòu Ãknkuh yLku ßÞkhu ík{u ÍwnTh (çkÃkkuh) fhku Aku.
(19) íku MkSðLku rLkSoð{ktÚke fkZu Au yLku rLkSoðLku MkSð{ktÚke fkZu
Au, yLku íku s{eLkLku íkuLkk {]íÞw ÃkAe Sðtík fhu Au yLku yu s heíku ík{Lku ÷kufkuLku
fkZðk{kt ykðþu. (20) íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu íkuýu ík{Lku {kxeÚke
ÃkuËk fÞko Au, ÃkAe yufkyuf ík{u {Lkw»Þ çkLkeLku Vu÷kE òyku Aku, (21) yLku
Ãkkhk-21 [430] Mkqh: y÷-Y{ (30)
íkLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu íkuýu ík{khe òríkÚke ík{khk {kxu òuzkt ÃkuËk
fÞko, suÚke ík{u íku{LkkÚke þktrík yLku Mktíkku»k «kó fhku, yLku íkuýu ík{khk ðå[u
«u{ yLku ËÞk {qfe ËeÄk. rLk:þtf, yk{kt ½ýe rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu
suyku ®[íkLk-{LkLk fhu Au.
(22) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt MksoLk yLku
ík{khe ÃkíLkeyku yLku ík{khk htøkkuLke r¼Òkíkk Au. rLk:þtf, yk{kt ½ýe
rLkþkLkeyku Au ¿kkLkðk¤kyku {kxu. (23) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke ík{khwt
hkºku yLku rËðMku Ÿ½ðwt yLku ík{khwt íkuLke f]Ãkk (ykSrðfk)Lku þkuÄðwt Au.
rLk:þtf, yk{kt ½ýe rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu syku Mkkt¼¤u Au.
(24) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu íku ík{Lku ðes¤e çkíkkðu Au, ¼ÞLke
MkkÚku yLku ykþkLke MkkÚku, yLku íku ykfkþÚke Ãkkýe Wíkkhu Au, ÃkAe íkuLkkÚke
s{eLkLku Sðtík fhu Au íkuLkk {]íÞw ÃkAe. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu
÷kufku {kxu suyku çkwrØÚke fk{ ÷u Au.
(25) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu ykfkþ yLku Ähíke íkuLkk
ykËuþÚke MÚkkE yLku ÂMÚkh Au. ÃkAe ßÞkhu íku ík{Lku yuf ðkh Ãkkufkhþu, íkku
ík{u yu s ð¾íku s{eLkÚke Lkef¤e Ãkzþku, (26) yLku ykfkþku yLku Ähíke{kt
su Ãký Au íkuLkwt s Au. çkÄk s íkuLku ykÄeLk Au, (27) yLku yu s Au, su Ãknu÷e
ðkh ÃkuËk fhu Au, ÃkAe yu s VheÚke ÃkuËk fhþu, yLku yk íkuLkk {kxu Mkh¤ Au,
yLku ykfkþku yLku Ähíke{kt íkuLkk s {kxu MkkiÚke Wå[ økwýku Au, yLku íku
«¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(28) íku ík{khk {kxu MðÞt ík{khe òíkÚke yuf áüktík ykÃku Au. þwt ík{khk
økw÷k{ku (Mkuðfku){kt fkuE ík{khk yu ÄLk{kt ¼køkeËkh Au, su y{u ík{Lku «ËkLk
fÞwO Au yLku íkuyku íku{kt Mk{kLk nkuÞ, yLku su heíku ík{u ÃkkuíkkLkkykuLkwt æÞkLk
Ãkkhk-21 [431] Mkqh: y÷-Y{ (30)
hk¾ku Aku, yu s heíku íku{Lkwt Ãký æÞkLk hk¾ku Akuu ? yk heíku y{u ykÞíkkuLku
¾ku÷eLku ðýoðeyu Aeyu yu ÷kufku {kxu suyku çkwrØÚke fk{ ÷u Au. (29) çkÕfu
ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fhLkkhkykuy u fkuE Ë÷e÷ ðøkh ÃkkuíkkLkkt
rð[khkuLkwt yLkwMkhý fÞuo hkÏÞwt Au, íkku íkuLku fkuý {køkoËþoLk ykÃke þfu Au,
suLku yÕ÷knu ¼xfkðe ËeÄku nkuÞ, yLku fkuE íku{Lkku {ËËøkkh LkÚke.
(30) íkuÚke ík{u yufkøkú ÚkELku ÃkkuíkkLkwt {Lk yk ËeLk (RMÕkk{ Ä{o) íkhV
hk¾ku. yÕ÷knLke «f]rík (yLku rLkÞ{) suLkk Ãkh íkuýu ÷kufkuLku çkLkkÔÞk Au.
íkuýu çkLkkðu÷ («f]rík fu rLkÞ{)Lku çkË÷ðkLkwt LkÚke. yk s MkeÄku ËeLk (Ä{o)
Au. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (31) íkuLkk s íkhV æÞkLk fheLku
yLku íkuLkkÚke s zhku yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku yLku yLkufuïhðkËeyku{ktÚke
Lk çkLkku, (32) su{ýu ÃkkuíkkLkk Ä{oLkk xwfzu-xwfzk fhe LkkÏÞk, yLku ½ýk
sqÚkku çkLke økÞk. Ëhuf sqÚk ÃkkuíkkLkk Ãkh økðo fhe hÌkwt Au, su íkuLkk ÃkkMku Au.
(33) yLku ßÞkhu ÷kufkuLku fkuE íkf÷eV ÃknkU[u Au, íkku íkuyku ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhu Au íkuLkk s íkhV yufkøkú ÚkELku. ÃkAe ßÞkhu íku ÃkkuíkkLkk
íkhVÚke íku{Lku f]ÃkkLkku (MðkË) [¾kzu Au, íkku íku{ktÚke yuf sqÚk ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkk ¼køkeËkh Xhkððk ÷køku Au (34) fu su ftE y{u íku{Lku ykÃÞwt
Au íkuLkku RLfkh fhLkkh çkLke òÞ. íkku Úkkuzkf rËðMk VkÞËku WXkðe ÷ku, xqtf
Mk{Þ{kt ík{Lku ¾çkh Ãkze sþu. (35) þwt y{u íku{Lkk {kxu fkuE MkLkË Wíkkhe
Au fu íku íku{Lku yÕ÷knLke MkkÚku rþfo (¼køkeËkh) fhðkLkwt fne hÌkku Au ?
(36) yLku ßÞkhu y{u ÷kufkuLku f]ÃkkLkku (MðkË) [¾kzeyu Aeyu, íkku íkuyku
íkuLkkÚke ¾wþ ÚkE òÞ Au, yLku òu íku{Lkk f{kuoLkk fkhýu íku{Lku fkuE íkf÷eV
ÃknkU[u Au, íkku yufkyuf íkuyku rLkhkþ ÚkE òÞ Au. (37) þwt íkuyku òuíkk LkÚke
fu yÕ÷kn suLku RåAu ðÄkhu hkuS ykÃku Au yLku suLku RåAu ykuAe. rLk:þtf,
Ãkkhk-21 [432] Mkqh: y÷-Y{ (30)
yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku E{kLk hk¾u Au. (38) íkuÚke
MkøkkykuLku íku{Lkku n¬ ykÃkku yLku økheçkLku yLku {wMkkVhLku. yk W¥k{ Au
yu ÷kufku {kxu, suyku yÕ÷knLke «MkÒkíkk RåAu Au yLku yu s ÷kufku MkV¤íkk
«kó fhðkðk¤k Au. (39) yLku su ÔÞks ík{u ykÃkku Aku, suÚke ÷kufkuLkk ÄLk{kt
Mkk{u÷ ÚkELku íku ðÄe òÞ, íkku yÕ÷knLke LkSf íku ðÄíkwt LkÚke, yLku su Ífkík
ík{u ykÃkþku yÕ÷knLke «MkÒkíkk «kó fhðk {kxu, íkku yk s ÷kufku Au suyku
yÕ÷knLkk íÞkt ÃkkuíkkLkk ÄLkLku ðÄkhðkðk¤k Au.
(40) yÕ÷kn s Au, suýu ík{Lku ÃkuËk fÞko. ÃkAe íkuýu ík{Lku hkuS ykÃke.
ÃkAe íku ík{Lku {]íÞw ykÃku Au. ÃkAe íku ík{Lku MkSðLk fhþu. þwt ík{khk
¼køkeËkhku{ktÚke fkuE yuðku Au, su yk{ktÚke fkuE fkÞo fhíkku nkuÞ ? íku Ãkrðºk
Au yLku Wå[íkh Au yu rþfo (yÕ÷kn MkkÚku ¼køkeËkh çkLkkððk)Úke, su yk
÷kufku fhu Au. (41) s{eLk yLku Ãkkýe{kt çkøkkz yLku WÃkÿð Vu÷kE økÞku
÷kufkuLkk ÃkkuíkkLkk nkÚkLke f{kýeÚke, suÚke yÕ÷kn {ò [¾kzu íku{Lku íku{Lkk
fux÷kf f{kuoLke, fËk[ fu íkuyku yxfe òÞ. (42) fnku fu s{eLk{kt [k÷ku-
Vhku, ÃkAe swyku fu yu ÷kufkuLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt, suyku yøkkW rðíke økÞk
Au. íku{ktÚke {kux¼køkLkk ÷kufku {wþTrhf (yLkufuïhðkËeyku) níkk.
(43) íkuÚke ÃkkuíkkLkwt Y¾ ‘ËeLku-fÂGÞ{’ (MkíÞ-Ä{o) íkhV MkeÄwt hk¾ku,
yu Ãknu÷k fu yÕ÷kn íkhVÚke yuðku rËðMk ykðe òÞ su x¤ðkLkku LkÚke. yu
rËðMku ÷kufku y÷øk-y÷øk ÚkE sþu. (44) suýu RLfkh fÞkuo, íkku íkuLkku RLfkh
íkuLkk Ãkh s Ãkzþu yLku suýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkku yk ÷kufku ÃkkuíkkLkk s {kxu WÃkkÞ
fhe hÌkk Au, (45) suÚke yÕ÷kn E{kLk ÷kððkðk¤kykuLku yLku MkËTfkÞkuo
fhðkðk¤kykuLku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke çkË÷ku ykÃku. rLk:þtf, yÕ÷kn RLfkh
fhLkkhkykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke.
Ãkkhk-21 [433] Mkqh: y÷-Y{ (30)
(46) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu íku nðkyku {kuf÷u Au ¾wþ¾çkh
ykÃkðk {kxu, yLku yux÷k {kxu fu ík{Lku ÃkkuíkkLke ËÞkÚke Lkðksu yLku yux÷k
{kxu fu Lkkifkyku íkuLkk ykËuþÚke [k÷u, yLku yux÷k {kxu fu ík{u íkuLke f]Ãkk
(ykSrðfk) þkuÄku, yLku yux÷k {kxu fu ík{u yk¼kh ÔÞõík fhku. (47) yLku
y{u ík{khkÚke Ãknu÷k ÃkÞøktçkhkuLku {kufÕÞk íku{Lke òrík íkhV. ÃkAe íku{Lkk
ÃkkMku MÃkü rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞk, íkku y{u yu ÷kufkuÚke çkË÷ku ÷eÄku,
su{ýu økwLkku fÞkuo níkku, yLku y{khk Ãkh yu n¬ níkku fu y{u E{kLk-
ðk¤kykuLke {ËË fheyu.
(48) yÕ÷kn s Au, su nðkykuLku {kuf÷u Au. íkuÚke íku ðkË¤kuLku WXkðu
Au. ÃkAe yÕ÷kn íku{Lku ykfkþ{kt Vu÷kðe Ëu Au, su heíku RåAu Au, yLku íku
íkuLku WÃkh-ík¤u fhe Ëu Au. ÃkAe ík{u {u½Lku swyku Aku fu íkuLkk ytËhÚke Lkef¤u
Au. ÃkAe ßÞkhu íku ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke ßÞkt RåAu Au, íkuLku ÃknkU[kze Ëu Au,
íkku yufkyuf íkuyku ¾wþ ÚkE òÞ Au, (49) yLku íkuyku íkuLku yðíkrhík fhðkLkk
Ãkqðuo, ¾wþeÚke Ãknu÷k rLkhkþ níkk. (50) ÃkAe yÕ÷knLke ËÞkLkku «¼kð
swyku fu íku fuðe heíku s{eLkLku Sðtík fhu Au íkuLkk {]ík ÚkE økÞk ÃkAe. rLk:þtf,
yu s rLkSoðLku MkSð fhðkðk¤ku Au, yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu
Au. (51) yLku òu y{u yuf nðk {kuf÷e ËEyu, ÃkAe íku ¾uíkeLku ¼qMkw çkLku÷e
swyu, íkku íkuLkk ÃkAe íkuyku RLfkh fhðk ÷køkþu. (52) íkku ík{u {zËkykuLku
LkÚke Mkt¼¤kðe þfíkk yLku Lk ík{u çknuhkykuLku ÃkkuíkkLke Ãkkufkh Mkt¼¤kðe þfku
Aku, ßÞkhu fu íkuy ku ÃkeX Vuh ðeLku sE hÌkk nkuÞ, (53) yLku Lk ík{u
yktÄ¤kykuLku íku{Lke ÃkÚk¼úüíkkÚke fkZeLku {køko Ãkh ÷kðe þfku Aku. ík{u fuð¤
íkuLku Mkt¼¤kðe þfku Aku, suyku y{khe ykÞíkku Ãkh E{kLk ÷kððkðk¤ku nkuÞ.
ÃkAe yk s ÷kufku yk¿kkÃkk÷Lk fhðkðk¤k Au.
Ãkkhk-21 [434] Mkqh: ÷wf{kLk (31)
(54) yÕ÷kn s Au, suýu ík{Lku rLkçko¤ ÃkuËk fÞko, ÃkAe rLkçko¤íkk çkkË
þÂõík «ËkLk fhe, íÞkhçkkË þÂõík ÃkAe Lkçk¤kE yLku ð]Øíð ÔÞkó fhe ËeÄwt.
íku su RåAu Au ÃkuËk fhu Au, yLku íku Mkðo¿kkLke, «¼wíðþk¤e Au, (55) yLku
su rËðMku fÞk{ík ykðþu, økwLkuøkkh ÷kufku MkkuøktË ¾kE-¾kELku fnuþu fu íkuyku
yuf Ãk¤Úke ðÄkhu LkÚke hÌkk. yk heíku íku{Lku Vuhððk{kt ykðíkk níkk.
(56) yLku su ÷kufkuLku ¿kkLk yLku E{kLk «ËkLk fhðk{kt ykÔÞwt níkwt, íkuyku
fnuþu fu yÕ÷knLkk økútÚk{kt íkku ík{u n© (yufºk Úkðk)Lkk rËðMk MkwÄe Ãkzâk
hÌkk. çkMk, yk yufºk ÚkðkLkku rËðMk Au. Ãkhtíkw ík{u òýíkk Lknkuíkk.
(57) ÃkAe yu rËðMku yíÞk[kheykuLku íku{Lkwt çknkLkw ftE ÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu
yLku Lk íku{LkkÚke {kVe {ktøkðk fnuðk{kt ykðþu.
(58) yLku y{u yk fwykoLk{kt ÷kufku {kxu Ëhuf «fkhLkk WËknhýku
ðýoÔÞk Au, yLku òu ík{u íku{Lkk ÃkkMku fkuE rLkþkLke ÷E ykðku, íkku su ÷kufkuyu
RLfkh fÞkuo Au íkuyku yu s fnuþu fu ík{u-Mkki yMkíÞ Ãkh Aku. (59) yk heíku
yÕ÷kn {nkuh {khe Ëu Au yu ÷kufkuLkkt ÓËÞku Ãkh, suyku LkÚke òýíkk.
(60) íkuÚke ík{u ÄiÞo hk¾ku. rLk:þtf, yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au, yLku ík{Lku
yÄehk Lk fhe Ëu yu ÷kufku suyku rðïkMk LkÚke hk¾íkk.
–•–
31. Mkqh: ÷wf{kLk
(1) y÷eV-÷k{-{e{. (2) yk çkwrØ{¥kkÚke ¼hÃkqh økútÚkLke ykÞíkku
Au. (3) {køkoËþoLk yLku ËÞk MkËk[kheyku {kxu, (4) suyku Lk{kÍLke
MÚkkÃkLkk fhu Au yLku Ífkík (Ä{oËkLk) yËk fhu Au, yLku íkuyku ykr¾hík Ãkh
rðïkMk hk¾u Au. (5) yk ÷kufku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk MkeÄk {køko
Ãkh Au yLku yks ÷kufku MkV¤íkk Ãkk{ðkðk¤k Au.
(6) yLku ÷kufku{kt fkuE (ÔÞÂõík) yuðku Au, su yu ðkíkkuLkku ¾heËLkkh çkLku
Au, su çkuÃkhðk fhðkðk¤e Au, suÚke yÕ÷knLkk {køkoÚke ÃkÚk¼úü fhu fkuEÃký
¿kkLk ðøkh, yLku íku íkuLke nktMke Wzkðu. ykðk ÷kufku {kxu yÃk{krLkík fhðk-
ðk¤e ÞkíkLkk Au. (7) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðu
Au, íkku íku yntfkh fhíkku {kuZwt Vuhðe ÷u Au, òýu íkuýu Mkkt¼éÞwt s LkÚke, òýu
íkuLkk fkLkku{kt çknuhkþ Au. íkku íkuLku yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLke ¾wþ¾çkh ykÃke
Ëku. (8) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk
{kxu f]ÃkkykuLkk çkkøk Au. (9) íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. yk yÕ÷knLkwt áZ
ð[Lk Au, yLku íku «¼wíðþk¤e yLku ík¥ðËþeo Au.
(10) yÕ÷knu ykfkþkuLkwt MksoLk fÞwO, yuðk Míkt¼ku ðøkh suLku ík{u òuE
þfku, yLku íkuýu Ähíke{kt Ãknkzku {qfe ËeÄk fu íku ík{Lku ÷ELku Íqfe Lk òÞ,
yLku íku{kt Ëhuf «fkhLkk «kýeyku Vu÷kðe ËeÄk, yLku y{u ykfkþÚke Ãkkýe
WíkkÞwO, ÃkAe s{eLk{kt Ëhuf «fkhLke W{Ëk ðMíkwyku Qøkkðe. (11) yk Au
yÕ÷knLkwt MksoLk, íkku ík{u {Lku çkíkkðku fu íkuLkk rMkðkÞ suyku Au íku{ýu þwt ÃkuËk
fÞwO Au, çkÕfu yíÞk[khe ÷kufku MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Au.
(12) yLku y{u ÷wf{kLkLku çkwrØ{¥kk «ËkLk fhe fu yÕ÷knLkku yk¼kh
ÔÞõík fhku, yLku su yk¼kh ÔÞõík fhþu íkku íku ÃkkuíkkLkk s {kxu yk¼kh ÔÞõík
fhþu yLku su yÃkfkh fhþu íkku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, ¾qçkeykuðk¤ku Au.
(13) yLku ßÞkhu ÷wf{kLku ÃkkuíkkLkk ÃkwºkLku rþ¾k{ý ykÃkíkkt fÌkwt fu nu {khk
Ãkwºk ! yÕ÷knLke MkkÚku ¼køkeËkh Lk Xhkðku. rLk:þtf, rþfo (yLkufuïhðkË)
¾qçk {kuxku yíÞk[kh Au.
(14) yLku y{u {kLkðeLku íkuLkk {kíkk-rÃkíkkLkk {k{÷k{kt íkkfeË fhe.
íkuLke {kíkkyu Ëw:¾ Ãkh Ëw:¾ WXkðeLku íkuLku Ãkux{kt hkÏÞku yLku çku ð»ko íkuLku ËqÄ
Akuzkððk{kt ÷køÞk fu íkwt {khku yk¼kh ÔÞõík fh yLku ÃkkuíkkLkk {kíkk-
rÃkíkkLkku. {khk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au. (15) yLku òu íku çktLku íkkhk Ãkh
Ëçkký fhu fu íkwt {khk MkkÚku yuðe ðMíkwLku ¼køkeËkh Xhkð, suLke íkLku ¾çkh
LkÚke, íkku íku{Lke ðkík Lk {kLksu, yLku ËwrLkÞk{kt íku{Lkk MkkÚku MkËTÔÞðnkh
fhsu, yLku íkwt yu ÔÞÂõíkLkwt yLkwMkhý fhsu suýu {khk íkhV æÞkLk fÞwO Au.
ÃkAe ík{Lku MkkiLku {khk ÃkkMku ykððkLkwt Au. ÃkAe nwt ík{Lku çkíkkðe ËEþ, su
ftE ík{u fhíkk hÌkk.
(16) nu {khk Ãkwºk ! fkuE fkÞo òu hkELkk Ëkýk çkhkçkh nkuÞ, ÃkAe íku
fkuE ÃkÚÚkhLkk ytËh nkuÞ fu ykfkþku{kt nkuÞ fu s{eLk{kt nkuÞ, yÕ÷kn íkuLku
nksh fhe Ëuþu. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkqû{Ëþeo Au, Mkw{krníkøkkh Au. (17) nu
{khk Ãkwºk ! Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku, MkËTfkÞkuoLke rþ¾k{ý ykÃkku yLku
çkqhkEÚke hkufku yLku su {wMkeçkík ík{Lku ÃknkU[u íkuLkk Ãkh ÄiÞo hk¾ku. rLk:þtf,
yk ®n{íkLkk fkÞkuo{ktÚke Au, (18) yLku ÷kufkuÚke {kuZwt Lk Vuhðe ÷u, yLku
s{eLk Ãkh yfzkELku Lk [k÷. rLk:þtf, yÕ÷kn fkuE yfzkE fhLkkhLku yLku
½{tz fhLkkhLku ÃkMktË fhíkku LkÚke, (19) yLku ÃkkuíkkLke [k÷Lku {æÞ{ hk¾
yLku ÃkkuíkkLkk yðksLku Äe{ku hk¾. rLk:þtf MkkiÚke ¾hkçk yðks økÄuzkLkku
yðks Au.
(20) þwt ík{u LkÚke òuíkk fu yÕ÷knu ík{khk fkÞo{kt ÷økkðe ËeÄk Au íku{Lku
su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au, yLku íkuýu ÃkkuíkkLke ònuh yLku
AqÃke f]Ãkkyku ík{khk Ãkh ÃkrhÃkqýo fhe ËeÄe, yLku ÷kufku{kt yuðk Ãký Au suyku
yÕ÷kn rðþu Í½zu Au, fkuE ¿kkLk yLku {køkoËþoLk yLku fkuE «fkrþík økútÚk
ðøkh, (21) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu ík{u yLkwMkhý fhku yu
ðMíkwwLkwt su yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ Au, íkku íkuyku fnu Au fu Lkk. y{u yu ðMíkwLkwt
yLkwMkhý fheþwt suLkk Ãkh y{u y{khk ÃkqðoòuLku òuÞk Au. þwt òu þiíkkLk íku{Lku
ykøkLke ÞkíkLkk íkhV çkku÷kðe hÌkku nkuÞ íkku Ãký !
(22) yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkku [nuhku yÕ÷kn íkhV Íwfkðe Ëu yLku íku
Mkíf{eo Ãký nkuÞ, íkku íkuýu {sçkqík hMMke Ãkfze ÷eÄe, yLku yÕ÷kn ÃkkMku s
Au ík{k{ {k{÷kykuLkwt Ãkrhýk{, (23) yLku suýu RLkfkh fÞkuo, íkku íkuLkku
RLfkh ík{Lku Ëw:¾e Lk fhu. y{khk s íkhV Au íku{Lkwt ÃkkAwt Vhðwt. íkku y{u
íku{Lku çkíkkðe ËEþwt su ftE íku{ýu fÞwO. rLk:þtf, yÕ÷kn ÓËÞkuLke ðkíkÚke
Ãký ðkfuV Au. (24) íku{Lku y{u Úkkuze {wÆík MkwÄe ÷k¼ ykÃkeþwt. ÃkAe íku{Lku
yuf fXkuh ÞkíkLkk íkhV ¾U[e ÷kðeþwt.
(25) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku fu ykfkþku yLku ÄhíkeLku fkuýu ÃkuËk fÞko,
íkku íkuyku yð~Þ fnuþu fu yÕ÷knu. fnku fu Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au. çkÕfu
íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (26) yÕ÷knLkwt s Au su ftE
ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au. rLk:þtf, yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au,
¾qçkeykuðk¤ku Au. (27) yLku òu Ähíke{kt su ð]ûk Au, íku f÷{ çkLke òÞ
yLku Mk{wÿ, Mkkík ðÄw Mk{wÿkuLke MkkÚku, þkne çkLke òÞ, íkku Ãký yÕ÷knLke
ðkíkku Mk{kó Lk ÚkkÞ. rLk:þtf, yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(28) ík{Lku MkkiLku ÃkuËk fhðk yLku Sðtík fhðk, çkMk yuðwt s Au, òýu
yuf ÔÞÂõíkLku (ÃkuËk fhðwt). rLk:þtf, yÕ÷kn Mkkt¼¤ðkðk¤ku yLku òuðkðk¤ku
Au. (29) þwt ík{u LkÚke òuÞwt fu yÕ÷kn hkíkLku rËðMk{kt Ëk¾÷ fhu Au yLku
rËðMkLku hkík{kt Ëk¾÷ fhu Au, yLku íkuýu MkqÞo yLku [tÿLku fk{{kt ÷økkðe ËeÄk
Au. Ëhuf [k÷u Au yuf rLkrùík Mk{Þ MkwÄe, yLku yu fu su ftE ík{u fhku Aku,
yÕ÷kn íkuLkkÚke {krníkøkkh Au. (30) ykðwt yux÷k {kxu Au fu yÕ÷kn s
Ãkkhk-21 [438] Mkqh: yMkT-MksËn (32)
MkíÞ Au, yLku íkuLkk rMkðkÞ su ðMíkwykuLku íkuyku Ãkkufkhu Au íku yMkíÞ Au yLku
rLk:þtf, yÕ÷kn Mkðkuoå[ Au, {nkLk Au.
(31) þwt ík{u òuÞwt LkÚke fu Lkkifk Mk{wÿ{kt yÕ÷knLke f]ÃkkÚke [k÷u Au,
suÚke íku ík{Lku ÃkkuíkkLke rLkþkLkeyku çkíkkðu. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au
Ëhuf ÄiÞo fhðkðk¤k, f]ík¿k {kxu. (32) yLku ßÞkhu {]íÞw íku{Lkk {kÚkk Ãkh
ðkË¤Lke su{ AðkE òÞ Au, íkku íkuyku yÕ÷knLku Ãkkufkhu Au íkuLkk Ä{oLku rðþwØ
fheLku. ÃkAe ßÞkhu íku íku{Lku {wÂõík ykÃkeLku s{eLk íkhV ÷E ykðu Au, íkku
íku{kt fux÷kf {æÞ{{køko Ãkh hnu Au yLku y{khe rLkþkLkeykuLkku RLfkh yu
s ÷kufku fhu Au, suyku ð[Lk-¼tøk fhLkkhkt yLku f]íkÎLk Au.
(33) nu ÷kufku ! ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke zhku yLku yu rËðMkÚke zhku, ßÞkhu
fkuE rÃkíkk ÃkkuíkkLkk Ãkwºk íkhVÚke çkË÷ku Lknª ykÃku yLku Lk fkuE Ãkwºk ÃkkuíkkLkk
rÃkíkk íkhVÚke ftE çkË÷ku ykÃkðkðk¤ku nþu. rLk:þtf, yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt
Au, íkku ËwrLkÞkLkwt SðLk ík{Lku Äkufk{kt Lk Lkk¾u yLku Lk Äkufuçkks ík{Lku yÕ÷kn
rðþu Äkufku ykÃku. (34) rLk:þtf, yÕ÷knLku s fÞk{íkLkwt ¿kkLk Au yLku yu
s ðhMkkË ðhMkkðu Au yLku íku òýu Au su ftE øk¼o{kt Au, yLku fkuE ÔÞÂõík
LkÚke òýíkku fu fk÷u íku þwt f{kýe fhþu, yLku fkuE ÔÞÂõík LkÚke òýíkku fu íku
fE ¼qr{{kt {hþu. rLk:þtf, yÕ÷kn òýðkðk¤ku, {krníkøkkh Au.
–•–
32. Mkqh: yMkT-MksËn
(1) y÷eV-÷k{-{e{. (2) yk yðíkrhík fhu÷ økútÚk Au, íku{kt fkuE
MktËun LkÚke, Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷kn íkhVÚke Au. (3) þwt íkuyku fnu Au fu yk
ÔÞÂõíkyu ykLku MðÞt ½ze ÷eÄku Au ? çkÕfu MkíÞ yu Au fu ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke, suÚke ík{u yu ÷kufkuLku zhkðku yLku su{Lkk ÃkkMku ík{khkÚke Ãknu÷k fkuE
zhkðLkkh LkÚke ykÔÞku, suÚke íkuyku MkL{køko Ãkh ykðe òÞ.
(4) yÕ÷kn s Au, suýu ÃkuËk fÞko ykfkþku yLku ÄhíkeLku yLku su íku{Lkk
ðå[u Au A rËðMkku{kt, ÃkAe íku hks-®MknkMkLk Ãkh MÚkkrÃkík ÚkÞku. íkuLkk rMkðkÞ
Lk ík{khku fkuE {ËËøkkh Au yLku Lk fkuE ¼÷k{ýfíkko. íkku þwt ík{u æÞkLk LkÚke
ykÃkíkk ? (5) íku ykfkþkuÚke Ähíke MkwÄe ík{k{ {k{÷kykuLke ÞkusLkk fhu
Au. ÃkAe íku íkuLkk íkhV ÃkkAku ð¤u Au yuf yuðk rËðMku suLkwt «{ký ík{khe
økýíkheÚke nòh ð»koLkk çkhkçkh Au. (6) yu s Au AqÃkk yLku ònuhLku
òýðkðk¤ku. «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au. (7) íkuýu su ðMíkw Ãký çkLkkðe,
MkwtËh çkLkkðe, yLku íkuýu {kLkðeLkk MksoLkLke þYykík fhe {kxeÚke. (8) ÃkAe
íkuLkku ðtþ íkwåA ÃkkýeLkk MkíðÚke [÷kÔÞku. (9) ÃkAe íkuLkk ytøkku ËwhMík fÞko,
yLku íku{kt y{khe Yn (ykí{k) Vqtfe. ík{khk {kxu fkLk yLku ykt¾ku yLku
ÓËÞ çkLkkÔÞk. ík{u ÷kufku ¾qçk ykuAk yk¼khe çkLkku Aku.
(10) yLku íku{ýu fÌkwt fu þwt ßÞkhu y{u s{eLk{kt økq{ ÚkE sEþwt, íkku
y{Lku Vhe LkðuMkhÚke ÃkuËk fhðk{kt ykðþu ? çkÕfu íkuyku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh)Lke {w÷kfkíkLkku RLfkh fhLkkhkt Au. (11) fnku fu {]íÞwLkku Vrh~íkku
ík{khk «ký ¾U[u Au, su ík{khk Ãkh rLkÞwõík fhðk{kt ykÔÞku Au. ÃkAe ík{Lku
ÃkkuíkkLkk hçk íkhV ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu. (12) yLku fËk[, ík{u swyku,
ßÞkhu yk økwLkuøkkh ÷kufku ÃkkuíkkLkk hçkLke Mkk{u {kÚkwt Íwfkðe Q¼k nþu. nu
y{khk hçk ! y{u òuE ÷eÄwt yLku y{u Mkkt¼¤e ÷eÄwt, íkwt y{Lku ÃkkAk {kuf÷e
Ëu fu y{u MkËTfkÞkuo fheyu. y{u rðïkMk fhLkkhkt çkLkeþwt. (13) yLku òu y{u
RåAíkk íkku Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuLkwt {køkoËþoLk ykÃke Ëuíkk. Ãkhtíkw {khe ðkík Mkkrçkík
ÚkE [qfe fu nwt LkfoLku rsÒkkíkku yLku {Lkw»ÞkuÚke ¼he ËEþ. (14) íkku nðu {ò
[k¾ku yu ðkíkLke fu ík{u yk rËðMkLke {w÷kfkíkLku ¼w÷kðe ËeÄe. y{u Ãký
ík{Lku ¼w÷kðe ËeÄk, yLku Ãkkuíku su fÞwO Au íkuLkk fkhýu nt{uþkLke ÞkíkLkk [k¾ku.
(15) y{khe ykÞíkku Ãkh yu s ÷kufku E{kLk ÷kðu Au fu ßÞkhu íku{Lku
íkuLkk îkhk yLkwM{hý fhkððk{kt ykðu Au, íkku íkuyku rMksËk{kt Ãkze òÞ Au
yLku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkwt «þtMkkLke MkkÚku {rn{køkkLk fhu Au, yLku íkuyku
yntfkh LkÚke fhíkk. (16) íku{Lkk Ãkz¾kt rçkMíkhkuÚke y÷øk hnu Au. íkuyku
ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhu Au zhÚke yLku ykþkÚke, yLku su ftE y{u íku{Lku
ykÃÞwt Au íkuyku íku{ktÚke ¾[o fhu Au. (17) íkku fkuELku ¾çkh LkÚke fu yk ÷kufku
{kxu íku{Lkk f{kuoLkk çkË÷k{kt ykt¾kuLke þwt Xtzf AwÃkkðe hk¾ðk{kt ykðe Au.
(18) íkku þwt su E{kLkðk¤ku Au íku yu ÔÞÂõík suðku nþu su yð¿kkfkhe
Au ? çktLku Mk{kLk LkÚke nkuE þfíkk. (19) su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu
MkËTfkÞkuo fÞko, íkku íku{Lkk {kxu sÒkík (Mðøko)Lkk rLkðkMk-MÚkkLkku Au. ykríkÚÞ-
Mkífkh yu f{kuoLkk fkhýu, su íkuyku fhíkk níkk. (20) yLku su ÷kufkuyu yð¿kk
fhe, íkku íku{Lkwt Xufkýwt ykøk Au. yu ÷kufku ßÞkhu íku{ktÚke Lkef¤ðk {ktøkþu,
íkku Vhe íku{Lku íku{kt s Äfu÷e Ëuðk{kt ykðþu, yLku íku{Lku fnuðk{kt ykðþu fu
ykøkLke ÞkíkLkk [k¾ku, suLku ík{u ¾kuxe Xuhðíkk níkk. (21) yLku y{u íku{Lku
{kuxe ÞkíkLkkÚke Ãknu÷k LkkLke ÞkíkLkk [¾kzeþwt, fËk[ fu íkuyku yxfe òÞ.
(22) yLku yu ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu, suLku íkuLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke ykÞíkku îkhk rþ¾k{ý ykÃkðk{kt ykðu, ÃkAe íku íkuLkkÚke {kuZwt
Vuhðu. y{u ykðk økwLkuøkkhkuÚke yð~Þ çkË÷ku ÷Eþwt.
(23) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku. íkku ík{u íkuLku {¤ðk{kt fkuE MktËun
Lk fhku, yLku y{u íkuLku çkLke RMkhkE÷ {kxu {køkoËþoLk çkLkkÔÞku. (24) yLku
íku{Lkk{kt LkkÞfku çkLkkÔÞk, suyku y{khk ykËuþÚke ÷kufkuLkwt {køkoËþoLk fhíkk
Ãkkhk-21 [441] Mkqh: y÷-ynÍkçk (33)
níkk, ßÞkhu íku{ýu ÄiÞo fÞwO, yLku íkuyku y{khe ykÞíkku Ãkh rðïkMk hk¾íkk
níkk. (25) rLk:þtf, íkkhku Ãkk÷Lknkh fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lkk ðå[u yu
çkkçkíkku{kt rLkýoÞ fhe Ëuþ,u su{kt íkuyku ÃkhMÃkh {ík¼uË fhíkk níkk. (26) þwt
íku{Lkk {kxu yk ðMíkw {køkoËþoLk ykÃkðkðk¤e Lk çkLke fu íku{LkkÚke Ãknu÷k
y{u fux÷eÞ ðMíkeykuLku Lkü fhe Lkk¾e, su{Lke ðMíkeyku{ktÚke yk ÷kufku
ÃkMkkh ÚkkÞ Au. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au, þwt yk ÷kufku Mkkt¼¤íkk LkÚke ?
(27) þwt yk{ýu òuÞwt LkÚke fu y{u ÃkkýeLku MkÃkkx s{eLk íkhV nktfeLku
÷E sEyu Aeyu. ÃkAe y{u íkuLkkÚke ¾uíke fkZeyu Aeyu, suLkkÚke íku{Lkk Zkuhku
¾kÞ Au yLku íkuyku Ãkkuíku Ãký. ÃkAe þwt íkuyku òuíkk LkÚke ? (28) yLku íkuyku
fnu Au fu yk rLkýoÞ õÞkhu Úkþu, òu ík{u Mkk[k Aku ? (29) fnku fu rLkýoÞLkk
rËðMku yu ÷kufkuLkwt E{kLk ÷k¼ Lknª ykÃku su{ýu RLfkh fÞkuo, yLku Lk íku{Lku
{nuík÷ ykÃkðk{kt ykðþu. (30) íkku íku{Lke WÃkuûkk fhku yLku hkn swyku,
íkuyku Ãký hkn òuE hÌkk Au.
–•–
33. Mkqh: y÷-ynÍkçk
(1) nu ÃkÞøktçkh ! yÕ÷knÚke zhku yLku fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)
yLku {wLkkrVfku (Ët¼eyku)Lkwt yLkwMkhý Lk fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn òýðkðk¤ku
ík¥ðËþeo Au. (2) yLku yLkwMkhý fhku yu ðMíkwLkwt su ík{khk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke ík{khk Ãkh ðne («fkþLkk) fhðk{kt ykðe hne Au.
rLk:þtf, yÕ÷kn {krníkøkkh Au íkuLkkÚke su ík{u ÷kufku fhku Aku. (3) yLku
yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku hk¾ku, yLku yÕ÷kn fk{ Ãkkh Ãkkzðk {kxu Ãkqhíkku Au.
(4) yÕ÷knu fkuE ÔÞÂõíkLke Akíke{kt çku ÓËÞ LkÚke {qõÞk, yLku Lk ík{khe
ÃkíLkeykuLku ík{khe {kíkk çkLkkðe suLkkÚke ík{u ‘rÍnkh’ (ÃkíLkeLku {kíkkLke
ÃkeXLke su{ yðiÄ fnuðwt) fhku Aku, yLku Lk ík{khk Ãkk÷f ÃkwºkkuLku ík{khk Ãkwºkku
çkLkkðe ËeÄk. yk çkÄe ík{khk {kuZkLke ðkíkku Au, yLku yÕ÷kn Mkk[e ðkík
fnu Au yLku íku MkeÄku hMíkku çkíkkðu Au. (5) Ãkk÷f ÃkwºkkuLku íku{Lkk rÃkíkkykuLkk
MktçktÄÚke Ãkkufkhku. yk yÕ÷kLke LkSf ðÄkhu LÞkÞe ðkík Au. ÃkAe òu ík{u
íku{Lkkt rÃkíkkykuLku Lk òýku, íkku íkuyku ík{khk ËeLke (ÄkŠ{f) ¼kE Au yLku
ík{khk MkkÚke Au, yLku su ðMíkw{kt ík{khkÚke ¼q÷-[qf ÚkE òÞ, íkku íkuLkku
ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke, Ãkhtíkw su ík{u rË÷Úke RhkËku fheLku fhku, yLku
yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(6) yLku ÃkÞøktçkhLkku n¬ E{kLkðk¤kyku Ãkh íku{Lkk ÃkkuíkkLkk «kýÚke
Ãký ðÄkhu Au, yLku ÃkÞøktçkhLke ÃkíLkeyku íku{Lke {kíkkyku Au, yLku Mkøkkyku
yÕ÷knLkk økútÚk{kt çkeò E{kLkðk¤k yLku {wnkrshkuLke íkw÷Lkk{kt yuf-
çkeòÚke ðÄkhu MktçktÄ Ähkðu Au. Ãkhtíkw yu fu ík{u ÃkkuíkkLkk r{ºkkuÚke ftEf MkËT-
ÔÞðnkh fhðk RåAku, yk økútÚk{kt ytrfík Au.
(7) yLku ßÞkhu y{u ÃkÞøktçkhkuÚke íku{Lke «rík¿kk ÷eÄe, yLku ík{khkÚke
yLku LkqnÚke yLku Rçkúkne{ yLku {qMkk yLku {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkÚke - yLku y{u
íku{LkkÚke áZ «rík¿kk ÷eÄe, (8) suÚke yÕ÷kn MkíÞrLkckuÚke íku{Lke Mkå[kE
rðþu «&™ fhu, yLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu íkuýu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk íkiÞkh
fhe hk¾e Au.
(9) nu ÷kufku suyku E{kLk ÷kÔÞk Aku ! ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkk WÃkfkhLku
ÞkË fhku,ßÞkhu ík{khk Ãkh ÷~fhku [Ze ykÔÞk, íkku y{u íku{Lkk Ãkh yuf
yktÄe {kuf÷e yLku yuðwt ÷~fh su ík{Lku Ëu¾kíkwt Lknkuíkwt, yLku yÕ÷kn
òuðkðk¤ku Au su ftE ík{u fhku Aku. (10) ßÞkhu íku ík{khk Ãkh [Ze ykÔÞk,
ík{khk WÃkhLke íkhVÚke yLku ík{khk Lke[uLke íkhVÚke, yLku ßÞkhu ykt¾ku Vkxe
økE yLku ÓËÞku øk¤kt MkwÄe ÃknkU[e økÞk yLku ík{u yÕ÷kn rðþu òík-òíkLkk
yLkw{kLkku fhðk ÷køÞk. (11) íku ð¾íku E{kLkðk¤kykuL ku Ãkheûkk{kt
Lkk¾ðk{kt ykÔÞk yLku çkhkçkh n[{[kðe Lkk¾ðk{kt ykÔÞk.
(12) yLku ßÞkhu {wLkkrVfku yLku yu ÷kufku su{Lkkt ÓËÞ{kt hkuøk Au, íkuyku
fnuíkk níkk fu yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhu su ð[Lk y{Lku ykÃÞwt níkwt, íku
{kºk Äkufku níkku. (13) yLku ßÞkhu íku{ktÚke yuf sqÚku fÌkwt fu nu ÞMkhçk-
ðkMkeyku ! ík{khk {kxu Úkku¼ðkLkku yðMkh LkÚke, íkku ík{u ÃkkAk ð¤e òyku,
yLku íku{ktÚke yuf sqÚk ÃkÞøktçkhÚke ÃkhðkLkøke {ktøkíkwt níkwt. íku fnuíkwt níkwt fu
y{khk ½hku yMkwhrûkík Au, yLku íku yMkwhrûkík Lknkuíkk, íkuyku {kºk ¼køkðk
{køkíkk níkk. (14) yLku òu {ËeLkkLkk ykMkÃkkMkÚke íku{Lkk Ãkh fkuE ½qMke
ykðíkku yLku íku{Lku ‘rVíLkk’ (WÃkÿð)Lkwt yk{tºký ykÃkíkku íkku íkuyku {kLke
÷uíkk yLku íkuyku íku{kt ¾qçk ykuAku rð÷tçk fhíkk. (15) yLku íku{ýu ykLkkÚke
Ãknu÷k yÕ÷kn MkkÚku fhkh fÞkuo níkku fu íkuyku ÃkeX Lknª Vuhðu, yLku yÕ÷knÚke
fhu÷ fhkhLke ÃkqAÃkhA Úkþu. (16) fnku fu òu ík{u {]íÞw fu níÞkÚke ¼køkku,
íkku yk ¼køkðwt ík{khk ftE fk{ Lknª ÷køku, yLku yu ÂMÚkrík{kt ík{Lku fuð¤
Úkkuzk rËðMkkuLkku ÷k¼ WXkððkLke íkf {¤þu. (17) fnku, fkuý Au su ík{Lku
yÕ÷knÚke çk[kðu, òu íku ík{Lku LkwfMkkLk ÃknkU[kzðk RåAu yÚkðk íku ík{khk
Ãkh ËÞk fhðk RåAu, yLku íku ÃkkuíkkLkk {kxu yÕ÷knLke Mkk{u fkuE Mk{Úkof yLku
MknkÞf Lknª {u¤ðu.
(18) yÕ÷kn ík{khk{ktÚke yu ÷kufkuLku òýu Au, su ík{khk{ktÚke hkufðk-
ðk¤k Au yLku su ÃkkuíkkLkk ¼kEykuLku fnu Au fu y{khk ÃkkMku ykðe òyku, yLku
íkuyku ÞwØ{kt ykuAk s ¼køk ÷u Au. (19) íkuyku ík{khkÚke ftsqMke fhu Au. çkMk,
ßÞkhu ¼ÞLkku Mkk{Lkku fhðkLkku nkuÞ Au, íkku ík{u swyku Aku fu íkuyku ík{khk íkhV
yu heíku òuðk ÷køku Au fu íku{Lke ykt¾ku yu ÔÞÂõík ykt¾kuLke su{ Vhe hne Au suLkk
Ãkh {]íÞwLke çkunkuþe AðkE økE nkuÞ. ÃkAe ßÞkhu òu¾{ Ëqh ÚkE òÞ Au, íkku
íkuyku ÄLkËku÷íkLke ÷k÷[{kt ík{khk MkkÚku ðkõÃkxwíkkLke MkkÚku {¤u Au. yk ÷kufku
rðïkMk LkÚke ÷kÔÞk, íkku yÕ÷knu íku{Lkkt f{kuo ÔÞÚko fhe ËeÄk, yLku yk yÕ÷kn
{kxu Mkh¤ Au. (20) íkuyku Mk{su Au fu ÷~fhku nsw økÞk LkÚke, yLku òu ÷~fhku
ykðe òÞ íkku yk ÷kufku yu s ÃkMktË fhþu fu fËk[, y{u økúk{ðkMke ykhçkkuLke
MkkÚku økk{ku{kt nkuEyu, ík{khkt Mk{k[kh ÃkqAíkk hneyu, yLku òu íkuyku ík{khk
MkkÚku nkuík íkku ÷zkE{kt ykuAku s ¼køk ÷uíkk.
(21) ík{khk {kxu yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh{kt MkkiÚke ©uc Lk{qLkku níkku, yu
ÔÞÂõík {kxu su yÕ÷knLkku yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMkLkku W{uËðkh
nkuÞ yLku yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË fhu. (22) yLku ßÞkhu E{kLkðk¤kykuyu
÷~fhkuLku òuÞk, íkuyku çkkuÕÞk, yk yu s Au suLkwt yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhu
y{Lku ð[Lk ykÃÞwt níkwt, yLku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhu Mkk[wt fÌkwt, yLku
íkuýu yu{Lkk E{kLk yLku yk¿kkÃkk÷Lk{kt ðÄkhku fhe ËeÄku. (23) E{kLk-
ðk¤kyku{kt yuðk ÷kufku Ãký Au, su{ýu yÕ÷knÚke fhu÷ «rík¿kkLku Ãkqhe fhe
çkíkkðe. íkuÚke, íku{ktÚke fkuE ÃkkuíkkLke sðkçkËkhe Ãkqhe fhe [qõÞku yLku íku{ktÚke
fkuE hkn òuE hÌkku Au, yLku íku{ýu (ÃkkuíkkLkk ð÷ý{kt) MknusÃký ÃkrhðíkoLk
Lk fÞwO, (24) suÚke yÕ÷kn MkíÞ-rLkckuLke Mkå[kELkku çkË÷ku ykÃku yLku
{wL krVfku (Ët ¼ eyku ) Lku ÞkíkLkk ykÃku òu RåAu yÚkðk íku { Lke íkki çkk
(«kÞrùík)Lkku Mðefkh fhu. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(25) yLku yÕ÷knu RLfkh fhLkkhkykuLku íku{Lkkt økwMMkkLke MkkÚku Vuhðe
ËeÄk fu íku{Lke fkuEÃký ykþk Ãkqhe Lk ÚkE yLku E{kLkðk¤kyku íkhVÚke ÷zðk
{kxu yÕ÷kn Ãkqhíkku ÚkE økÞku. yÕ÷kn MkðoþÂõík{kLk, «¼wíðþk¤e Au.
(26) yLku yÕ÷knu yu økútÚkðk¤kykuLku su{ýu nw{÷k¾kuhkuLkku MkkÚk ykÃÞku
íku{Lkk rfÕ÷kykuÚke WíkkÞko, yLku íku{Lkkt ÓËÞku{kt íkuýu Äkf çkuMkkze ËeÄe.
ík{u íku{Lkk yuf sqÚkLke fík÷ fhe hÌkk Aku yLku yuf sqÚkLku fuË fhe hÌkk Aku,
(27) yLku íkuýu íku{Lke s{eLk yLku íku{Lkk ½hku yLku íku{Lke MktÃkr¥kLkk ík{Lku
W¥khkrÄfkhe çkLkkðe ËeÄk, yLku yuðe s{eLkLkk Ãký suLkk Ãkh ík{u Ãkøk {qõÞku
LkÚke, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkwt Mkk{kÚÞo Ähkðu Au.
(28) nu ÃkÞøktçkh ! ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuLku fnku fu òu ík{u ËwrLkÞkLkwt SðLk
yLku íkuLke þku¼k yLku ði¼ð [knku Aku, íkku ykðku, nwt ík{Lku ftEf ÄLkËku÷ík
yLku Mkk{økúe ykÃkeLku Mkkhe heíku rðËkÞ fhe Ëô, (29) yLku òu ík{u yÕ÷kn
yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh yLku Ãkh÷kufLkk ½hLku [knku Aku, íkku yÕ÷knu ík{khk{ktÚke
Mkkhk f{o fhLkkh {kxu ¾qçk {kuxku çkË÷ku hkÏÞku Au. (30) nu ÃkÞøktçkhLke
ÃkíLkeyku ! ík{khk{ktÚke su fkuE ¾wÕ÷e rLk÷oßsíkkLkwt yk[hý fhþu, íkuLku
çk{ýe ÞkíkLkk ykÃkðk{kt ykðþu, yLku yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au.
*(31) yLku ík{khk{ktÚke su yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kk-
Ãkk÷Lk fhþu, íkku y{u íkuLku íkuLkku çk{ýku çkË÷ku ykÃkeþwt, yLku y{u íkuLkk {kxu
«ríkrcík ykSrðfk íkiÞkh fhe hk¾e Au. (32) nu ÃkÞøktçkhLke ÃkíLkeyku !
ík{u Mkk{kLÞ †eyku Mk{kLk LkÚke. òu ík{u yÕ÷knÚke zhku íkku ík{u ÷nuò{kt
Lkh{e Lk yÃkLkkðku fu suLkk rË÷{kt çke{khe Au íku ÷k÷[{kt Ãkze òÞ, yLku
MkkV-MkeÄe ðkík fhku.
(33) yLku ík{u ÃkkuíkkLkk ½hku{kt ÂMÚkh ÚkELku hnku yLku Ãknu÷kLke
y¿kkLkíkkLke su{ Ëu¾kzku fhíke Lk Vhku, yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku yLku
Ífkík yËk fhku yLku yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku. yÕ÷kn
íkku RåAu Au fu ík{khk - yun÷u çkiík (ÃkÞøktçkhLkk Ãkrhðkh{ktÚke) øktËfeLku Ëqh
fhu yLku ík{Lku MktÃkqýoÃkýu Ãkrðºk fhe Ëu, (34) yLku ík{khk ½hku{kt yÕ÷knLke
ykÞíkku yLku ík¥ðËŠþíkkLkwt rþûký ykÃkðk{kt ykðu Au íkuLku ÞkË hk¾ku.
rLk:þtf, yÕ÷kn Mkqû{Ëþeo Au, Mkw{krníkøkkh Au.
(35) rLkrùíkÃkýu yLkwMkhý fhLkkh Ãkwhw»kku yLku yLkwMkhý fhLkkh
†eyku, yLku E{kLk ÷kðLkkh Ãkwhw»kku yLku E{kLk ÷kðLkkh †eyku, yLku
yk¿kktrfík Ãkwhw»kku yLku yk¿kktrfík †eyku, MkL{køko Ãkh [k÷Lkkh Ãkwhw»kku yLku
MkL{køko Ãkh [k÷Lkkh †eyku, ÄiÞo hk¾Lkkh Ãkwhw»kku yLku ÄiÞo hk¾Lkkh †eyku,
yLku Eþ¼Þ hk¾Lkkh Ãkwhw»kku yLku Eþ¼Þ hk¾Lkkh †eyku, yLku ËkLk fhLkkh
Ãkwhw»kku yLku ËkLk fhLkkh †eyku, yLku hkuÍk (WÃkðkMk) hk¾Lkkh Ãkwhw»kku yLku
hkuÍk hk¾Lkkh †eyku, yLku ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhLkkh Ãkwhw»kku yLku
ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhLkkh †eyku, yLku yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË fhLkkh
Ãkwhw»kku yLku yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË fhLkkh †eyku – yk{Lkk {kxu yÕ÷knu
ûk{k yLku {wÂõík íkÚkk {kuxku çkË÷ku WÃk÷çÄ fhe hkÏÞku Au.
(36) fkuE E{kLkðk¤k Ãkwhw»k fu fkuE E{kLkðk¤e †e {kxu yðfkþ LkÚke
fu ßÞkhu yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh fkuE {k{÷kLkku rLkýoÞ fhe Ëu, íkku ÃkAe
íku{Lkk {kxu íku{kt fkuE yrÄfkh çkkfe hnu, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkhLke yð¿kk fhþu, íkku íku MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Ãkze økÞku.
(37) yLku ßÞkhu ík{u yu ÔÞÂõíkLku fne hÌkk níkk, suLkk Ãkh yÕ÷knu
WÃkfkh fÞkuo fu ÃkkuíkkLke ÃkíLkeLku hkufe hk¾ku yLku yÕ÷knÚke zhku, yLku ík{u
ÃkkuíkkLkk {Lk{kt íku ðkík AwÃkkðe hk¾e níke suLku yÕ÷kn ònuh fhðkðk¤ku
níkku, yLku ík{u ÷kufkuÚke zhe hÌkk níkk yLku yÕ÷kn ðÄkhu nfËkh Au fu ík{u
íkuLkkÚke zhku. ÃkAe ßÞkhu ÍiË íkuLkkÚke ÃkkuíkkLke sYhík Ãkqhe fhe [qõÞku, y{u
ík{khkÚke íkuLkku rLkfkn fhkðe ËeÄku, suÚke {wMk÷{kLkku Ãkh ÃkkuíkkLkk Ãkk÷f-
ÃkwºkkuLke ÃkíLkeyku rðþu fkuE íktøke Lk hnu, ßÞkhu íku íku{LkkÚke ÃkkuíkkLke sYhík
Ãkqhe fhe ÷u, yLku yÕ÷knLkku ykËuþ ÚkðkLkku s níkku.
(38) ÃkÞøktçkh {kxu yu{kt fkuE ðktÄku LkÚke, su yÕ÷knu íkuLkk {kxu rLkrùík
fhe ËeÄwt nkuÞ. yk s yÕ÷knLke heík yu ÃkÞøktçkhkuLkk {k{÷k{kt hne Au,
su Ãknu÷k rðíke [qõÞk Au, yLku yÕ÷knLkku ykËuþ yuf ytrík{ rLkýoÞ nkuÞ
Au. (39) íkuyku yÕ÷knLkk MktËuþLku ÃknkU[kzíkk níkk yLku íkuLkkÚke s zhíkk
níkk yLku yÕ÷kn rMkðkÞ fkuEÚke Lknkuíkk zhíkk, yLku yÕ÷kn rnMkkçk ÷uðk
{kxu Ãkqhíkku Au. (40) {wnB{Ë ík{khk Ãkwhw»kku{ktÚke fkuELkk rÃkíkk LkÚke, Ãkhtíkw
íkuyku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh yLku EþËqíkkuLkk Mk{kÃkf Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf
ðMíkwLkwt ¿kkLk Ähkðu Au.
(41) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knLku Ãkw»f¤ ÞkË fhku (42) yLku íkuLke
‘íkMçken’ ({rn{køkkLk) fhku Mkðkh yLku Mkkts. (43) yu s Au su ík{khk
Ãkh f]Ãkk {kuf÷u Au yLku íkuLkk Vrh~íkkyku Ãký, suÚke ík{Lku ytÄfkhku{ktÚke
fkZeLku «fkþ{kt ÷kðu, yLku íku E{kLkðk¤kyku Ãkh ¾qçk {nuhçkkLk Au.
(44) su rËðMku íkuyku íkuLkkÚke {¤þu, íku{Lkwt Mðkøkík ‘Mk÷k{’ (þktrík yLku
Mk÷k{íkeLke «kÚkoLkk)Úke Úkþu, yLku íkuýu íku{Lkk {kxu MkL{kLkLkeÞ çkË÷ku íkiÞkh
fhe hkÏÞku Au.
(45) nu ÃkÞøktçkh ! y{u ík{Lku Mkkûke ykÃkLkkh yLku ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh
yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku {kufÕÞk Au, (46) yLku yÕ÷kn íkhV íkuLkk
ykËuþÚke yk{tºký ykÃkLkkh yLku yuf «fkrþík ËeÃkf, (47) yLku
E{kLkðk¤kykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku fu íku{Lkk {kxu yÕ÷kn íkhVÚke ¾qçk
{kuxe f]Ãkk Au, (48) yLku ík{u fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku) yLku {wLkkrVfku
(Ët¼e {wMk÷{kLkku)Lke ðkík Lk {kLkku yLku íku{Lkk MkíkkððkLke yðøkýLkk fhku
yLku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhku, yLku yÕ÷kn ¼hkuMkk {kxu Ãkqhíkku Au.
(49) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{u E{kLkðk¤e †eykuÚke rLkfkn fhku,
ÃkAe íku{Lku nkÚk ÷økkðíkkt Ãknu÷k ík÷kf ykÃke Ëku, íkku íku{Lkk rðþu ík{khk
Ãkh fkuE ‘RÆík’ yrLkðkÞo LkÚke, suLke ík{u økýíkhe fhku. íkuÚke íku{Lku ftEf
Mkk{økúe ykÃke Ëku yLku ¼÷e heíku íku{Lku rðËkÞ fhe Ëku.
(50) nu ÃkÞøktçkh ! y{u ík{khk {kxu ðiÄ fhe ËeÄe ík{khe yu ÃkíLkeyku
su{Lke {nuh ík{u ykÃke [qõÞk Aku yLku yu †eyku su ík{khk Mðk{eíð{kt nkuÞ,
su ‘økLke{ík’{kt (ÞwØ{kt «kó ÚkÞu÷ ËkMkeLkk YÃk{kt) ík{Lku ykÃkðk{kt ykðe
Au yLku ík{khk fkfkLke Ãkwºkeyku yLku ík{khe VELke Ãkwºkeyku yLku ík{khk
{k{kykuLke Ãkwºkeyku yLku ík{khe {kMkeykuLke Ãkwºkeyku, su{ýu ík{khk MkkÚku
rnshík fhe nkuÞ, yLku yu {wMk÷{kLk †eykuLku Ãký su ÃkkuíkkLku ÃkÞøktçkhLku
Mkw«ík fhe Ëu, þhík yu Au fu ÃkÞøktçkh íku{Lku rLkfkn{kt ÷uðk {ktøku, yk rðþu»k
ík{khk {kxu Au, {wMk÷{kLkkuÚke y÷øk. y{Lku ¾çkh Au, su y{u íku{Lkk WÃkh
íku{Lke ÃkíLkeyku yLku íku{Lke ËkMkeyku rðþu yrLkðkÞo fhu÷ Au, suÚke ík{khk
Ãkh fkuE íktøke Lk hnu yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(51) ík{u íku{ktÚke suLku-suLku RåAku, Ëqh hk¾ku yLku suLku RåAku ÃkkuíkkLkk
ÃkkMku hk¾ku, yLku suLku Ëqh fhe níke íku{ktÚke Vhe fkuELku çkku÷kðe ÷ku íÞkhu
Ãký ík{khk Ãkh fkuE økwLkku LkÚke. yk{kt ðÄkhu ykþk Au fu íku{Lke ykt¾ku Xtze
hnuþu yLku íku Ëw:¾e Lknª ÚkkÞ, yLku íkuyku íkuLkk Ãkh hkS hnu su ík{u íku MkkiLku
ykÃkku, yLku yÕ÷kn òýu Au su ík{khk ÓËÞku{ kt Au, yLku yÕ÷kn
òýðkðk¤ku Au, WËkh Au. (52) yk{Lkk rMkðkÞ çkeS †eyku ík{khk {kxu
ðiÄ LkÚke, yLku Lk yu ÞkuøÞ Au fu ík{u íku{Lke søÞkyu çkeS ÃkíLkeyku fhe
÷ku, [knu íku{Lkkt YÃk-htøk ík{Lku øk{u íkux÷k Mkkhk ÷køku, Ãkhtíkw su ík{khk
Mðk{eíð{kt nkuÞ, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkku rLkheûkf yLku Mkthûkf Au.
(53) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkÞøktçkhLkk ½hku{kt Lk òyku, Ãkhtíkw su Mk{Þu
ík{Lku ¼kusLk {kxu ÃkhðkLkøke ykÃkðk{kt ykðu, yuðe heíku fu íkuLke íkiÞkheLke
hkn Lk swyku. Ãkhtíkw ßÞkhu ík{Lku çkku÷kððk{kt ykðu íkku Ëk¾÷ Úkkyku. ÃkAe
ßÞkhu ík{u ¾kE [qfku íkku Q¼k ÚkELku [kÕÞk òyku yLku ðkíkku{kt ÷køkeLku
çkuMke Lk hnku. yk ðkíkÚke ÃkÞøktçkhLku nuhkLkøkrík ÚkkÞ Au, Ãkhtíkw íkuyku ík{khwt
{kLk hk¾u Au, yLku yÕ÷kn Mkk[e ðkík fnuðk{kt fkuELkku Mktfku[ LkÚke fhíkku,
yLku ßÞkhu ík{u ÃkÞøktçkhLke ÃkíLkeykuÚke fkuE ðMíkw {ktøkku, íkku ÃkhËkLke ykuxÚke
{ktøkku. yk heík ík{khk ÓËÞku {kxu ðÄkhu Ãkrðºk Au yLku íku{Lkk ÓËÞku {kxu
Ãký, yLku ík{khk {kxu ðiÄ LkÚke fu ík{u yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLku íkf÷eV ykÃkku
yLku Lk yu ðiÄ Au fu ík{u íku{Lkk ÃkAe íku{Lke ÃkíLkeykuÚke fËe rLkfkn fhku.
yk yÕ÷knLke LkSf yíÞtík MktøkeLk ðkík Au. (54) ík{u fkuE ðMíkwLku ònuh
fhku fu íkuLku AwÃkkðku, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au.
(55) ÃkÞøktçkhLke ÃkíLkeyku Ãkh ÃkkuíkkLkk rÃkíkkyku rðþu fkuE økwLkku LkÚke,
yLku Lk ÃkkuíkkLkk Ãkwºkku rðþu yLku Lk ÃkkuíkkLkk ¼kEyku rðþu yLku Lk ÃkkuíkkLkk
¼ºkeòyku rðþu yLku Lk ÃkkuíkkLkk ¼krýÞkyku rðþu yLku Lk ÃkkuíkkLke †eyku
rðþu yLku Lk ÃkkuíkkLke ËkMkeyku (Mkurðfkyku) rðþu, yLku ík{u yÕ÷knÚke zhíke
hnku. rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Lksh hk¾u Au.
(56) yÕ÷kn yLku íkuLkk Vrh~íkkyku ÃkÞøktçkh Ãkh hn{ík (ËÞk) {kuf÷u
Au. nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u Ãký íku{Lkk Ãkh ËYË-Mk÷k{ (ËÞk yLku þktrík-
Mk÷k{íke) {kuf÷ku. (57) su ÷kufku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLku íkf÷eV
(yLku fü) ÃknkU[kzu Au, yÕ÷knu íku{Lkk Ãkh ËwrLkÞk yLku Ãkh÷kuf{kt ©kÃk
fÞkuo yLku íku{Lkk {kxu yÃk{krLkík fhðkðk¤e ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au,
(58) yLku su ÷kufku E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku E{kLkðk¤e †eykuLku íkf÷eV
(yLku fü) ykÃku Au, yuLkk ðøkh fu íku{ýu ftE fÞwO nkuÞ, íkku íku{ýu sqXk
ykhkuÃkLkku yLku MÃkü økwLkkLkku çkkus WXkÔÞku.
(59) nu ÃkÞøktçkh ! ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuLku fnku yLku ÃkkuíkkLke ÃkwºkeykuLku
yLku {wMk÷{kLkkuLke †eykuLku fu Lke[u fhe ÷uðkLkwt hk¾u ÃkkuíkkLkk WÃkh Úkkuze
ÃkkuíkkLke [kËhku, íkuLkkÚke íkhík s yku¤¾ ÚkE sþu, íkku íku{Lku Mkíkkððk{kt
Lknª ykðu, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (60) {wLkkrVfku (Ët¼e
{wMk÷{kLkku) yLku yu ÷kufku su{Lkk ÓËÞku{kt hkuøk Au yLku suyku {ËeLkk{kt
sqXe yVðkyku Vu÷kðLkkhkt Au, òu íkuyku yxõÞk Lknª, íkku y{u ík{Lku íku{Lkk
ÃkkA¤ ÷økkðe ËEþwt. ÃkAe íkuyku ík{khk MkkÚku {ËeLkk{kt ¾qçk ykuAwt hnuðk
Ãkk{þu, (61) ríkhMf]ík, rÄ¬khu÷, ßÞkt òuðk {¤þu, Ãkfzðk{kt ykðþu
yLku ¾hkçk heíku {kÞko sþu. (62) yk yÕ÷knLkku rLkÞ{ Au yu ÷kufku {kxu
suyku Ãknu÷k rðíke [qõÞk Au, yLku ík{u yÕ÷knLkk rLkÞ{{kt fkuE VuhVkh Lknª
swyku.
(63) ÷kufku ík{Lku fÞk{ík rðþu ÃkqAu Au. fnku fu íkuLkwt ¿kkLk íkku fuð¤
yÕ÷knLke ÃkkMku Au, yLku ík{Lku þwt ¾çkh, fËk[ fÞk{ík LkSf ykðe økE
nkuÞ ! (64) rLk:þtf, yÕ÷knu fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lku ËÞkÚke Ëqh
fhe ËeÄk Au, yLku íku{Lkk {kxu ¼zfu çk¤íke ykøk íkiÞkh Au. (65) íku{kt íkuyku
nt{uþk hnuþu. íkuyku Lk fkuE Mk{Úkof {u¤ðe þfþu yLku Lk fkuE {ËËøkkh.
(66) su rËðMku íku{Lkk [nuhk ykøk{kt Q÷xÃkw÷x fhðk{kt ykðþu, íkuyku
fnuþu, yhu fËk[ ! y{u yÕ÷knLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fÞwO nkuí k yLku y{u
ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fÞwO nkuík ! (67) yLku íkuyku fnuþu, nu y{khk hçk
Ãkkhk-22 [451] Mkqh: Mkçkk (34)
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) ! y{u y{khk MkhËkhku yLku y{khk ðze÷kuLkwt fnuðwt {kLÞwt,
íkku íku{ýu y{Lku {køkoÚke ¼xfkðe ËeÄk. (68) nu y{khk hçk ! íku{Lku çk{ýe
ÞkíkLkk ykÃk yLku íku{Lkk Ãkh ¼khu yr¼þkÃk fh.
(69) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u yu ÷kufkuLke su{ Lk çkLkku, su{ýu {qMkkLku
íkf÷eV ykÃke yLku fü ÃknkU[kzâwt, íkku yÕ÷knu íkuLku yu ÷kufkuLke ðkíkkuÚke
rð{wõík fhe ËeÄku, yLku íku yÕ÷knLkk Mk{eÃk «ríkrcík níkku. (70) nu
E{kLk-ðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku yLku Mkk[e yLku LÞkÞe ðkík fnku. (71) íku
ík{khk f{kuo MkwÄkhe Ëuþu yLku ík{khk økwLkkykuLku {kV fhe Ëuþu, yLku su ÔÞÂõík
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhu íkuýu {kuxe MkV¤íkk «kó fhe
÷eÄe.
(72) y{u y{kLkíkLku ykfkþku yLku Ähíke yLku ÃknkzkuLke Mkk{u «Míkwík
fhe, íkku íku{ýu íkuLku WXkððkLkku RLfkh fÞkuo yLku íkuyku íkuLkkÚke zhe økÞk,
yLku {Lkw»Þyu íkuLku WXkðe ÷eÄe. rLkrùíkÃkýu íku yíÞk[khe yLku y¿kkLke
níkku, (73) suÚke yÕ÷kn {wLkkrVf (Ët¼e) Ãkwhw»kku yLku {wLkkrVf †eykuLku
íkÚkk {wþTrhf (yLkufuïhðkËe) Ãkwhw»kku yLku {wþTrhf †eykuLku Mkò ykÃku, yLku
E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku E{kLkðk¤e †eyku íkhV æÞkLk fhu, yLku yÕ÷kn
ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
–•–
34. Mkqh: Mkçkk
(1) «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, suLkwt yu MkðoMð Au su ykfkþku{kt Au yLku
su ftE Ähíke{kt Au yLku íkuLke s Míkwrík Au ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt yLku íku
ík¥ðËþeo, Mkðo¿kkLke Au. (2) íku òýu Au su ftE s{eLkLkk ytËh Ëk¾÷ ÚkkÞ
Au yLku su ftE íkuLkkÚke Lkef¤u Au, yLku su ykfkþÚke Wíkhu Au yLku su íku{kt
[Zu Au, yLku íku ËÞk¤w, ûk{kþe÷ Au.
(3) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo íkuyku fnu Au fu y{khk Ãkh fÞk{ík Lknª
ykðu. fnku fu fu{ Lknª. MkkuøktË Au {khk Ãkk÷LknkhLkk, su yá~ÞLkku ¿kkLke
Au, íku yð~Þ ík{khk Ãkh ykðþu. íkuLkkÚke fý sux÷e fkuE ðMíkw AqÃke LkÚke,
Lk ykfkþku{kt yLku Lk s{eLk{kt, yLku Lk fkuE ðMíkw íkuLkkÚke LkkLke yLku Lk
{kuxe, Ãkhtíkw íku yuf ¾wÕ÷k økútÚk{kt Au, (4) suÚke íku yu ÷kufkuLku çkË÷ku ykÃku
suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko. yk s ÷kufku Au, su{Lkk {kxu
{kVe Au yLku «ríkrcík hkuS. (5) yLku su ÷kufkuyu y{khe ykÞíkkuLku yûk{
çkLkkððkLke fkurþþ fhe, íku{Lkk {kxu fXkuh ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (6) yLku
su{Lku ¿kkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au íkuyku, yu ðMíkwLku su ík{khk Ãkk÷Lknkh
íkhVÚke ík{khk ÃkkMku {kuf÷ðk{kt ykðu÷ Au, òýu Au fu íku MkíÞ Au yLku íku
«¼wíðþk¤e yLku «þtMkLkeÞ yÕ÷knLkku {køko çkíkkðu Au.
(7) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo íkuyku fnu Au, þwt y{u ík{Lku yuf yuðku {kýMk
çkíkkðeyu, su ík{Lku Mk{k[kh ykÃku Au fu ßÞkhu ík{u íkÆLk fý-fý ÚkE sþku,
íkku ík{khu LkðuMkhÚke çkLkðkLkwt Au. (8) þwt íkuýu yÕ÷kn Ãkh sqX ½zâwt Au fu
íkuLku fkuE «fkhLkku WL{kË Au. çkÕfu su ÷kufku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh rðïkMk
LkÚke hk¾íkk, íkuyku s ÞkíkLkk yLku Ÿze ÃkÚk¼úüíkk{kt økúMík Au. (9) íkku þwt
íku{ýu ykfkþ yLku Ähíke íkhV Lksh LkÚke fhe, su íku{Lkk ykøk¤ Au yLku
íku{Lkk ÃkkA¤ Ãký. òu y{u RåAeyu íkku íku{Lku s{eLk{kt ÄMkkðe ËEyu yÚkðk
íku{Lkk Ãkh ykfkþÚke xwfzk Ãkkze ËEyu. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au «íÞuf
yu çktËk {kxu, su æÞkLk ykÃkðkðk¤ku nkuÞ.
(10) yLku y{u ËkWËLku y{khk íkhVÚke {kuxe f]Ãkk ykÃke. nu Ãknkz !
ík{u Ãký íkuLkk MkkÚku íkMçken ({rn{køkkLk){kt Mkk{u÷ Úkkyku, yLku yu s «{kýu
ÃkûkeykuLku ykËuþ ykÃÞku, yLku y{u ÷ku¾tzLku yux÷k {kxu Lkh{ fhe ËeÄwt
(11) fu ík{u {kuxk çkghku çkLkkðku yLku fzeykuLku ytËksÚke òuzku yLku MkËTfkÞkuo
fhku. su ftE ík{u fhku Aku íkuLku nwt òuE hÌkku Awt.
(12) yLku Mkw÷i{kLk {kxu y{u nðkLku ykÄeLk fhe ËeÄe. íkuLke MkðkhLke
{trs÷ yuf {rnLkkLke Úkíke níke yLku íkuLke MktæÞkLke {trs÷ yuf {rnLkkLke,
yLku y{u íkuLkk {kxu íkktçkkLkwt Íhýwt ðnkðe ËeÄwt, yLku rsÒkkíkku{ktÚke yuðk
níkk, su íkuLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk ykËuþÚke íkuLkk ykøk¤ fk{ fhíkk níkk,
yLku íku{ktÚke òu fkuE y{khk ykËuþÚke Vhe òÞ, íkku y{u íkuLku ykøkLke ÞkíkLkk
[¾kzeþwt. (13) íkuyku íkuLkk {kxu çkLkkðíkk su íku RåAíkku, R{khíkku ({nu÷ku)
yLku r[ºkku yLku nkus (ík¤kðku), òýu ÷køku÷k yLku ò{e økÞu÷ Ëuøkzkyku,
nu ËkWËLkk ðtþòu ! f]ík¿kíkkLke MkkÚku f{o fhku yLku {khk çktËkyku{kt ¾kuAk
f]ík¿k Au.
(14) ÃkAe ßÞkhu y{u íkuLkk Ãkh {]íÞwLkku rLkýoÞ ÷køkw fÞkuo, íkku fkuE
ðMíkwyu íku{Lku íkuLkk {]íÞwLkk Mk{k[kh Lk ykÃÞk, Ãkhtíkw s{eLkLkk fezkykuyu,
íku íkuLkk ‘yMkk’ (÷kXe)Lku ¾kíkku níkku. ÃkAe ßÞkhu Lke[u Ãkze økÞku, íÞkhu
rsÒkkíkkuLku ¾çkh Ãkze fu òu íku yá~ÞLku òýíkku nkuík, íkku yk yÃk{krLkík
{wMkeçkík{kt Lk hnuíkku.
(15) Mkçkk {kxu íku{Lkk ÃkkuíkkLkk hnuXkýku{kt rLkþkLke níke. çku çkøke[kyku
s{ýe çkksw, ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLke hkuS{ktÚke ¾kð yLku íkuLkku yk¼kh
{kLkku. W{Ëk þnuh yLku ûk{kþe÷ hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh). (16) íkuÚke íku{ýu
rðÿkun fÞkuo, íkku y{u íku{Lkk WÃkh çktÄ (íkkuze Lkk¾u) yuðku s¤-«÷Þ {kuf÷e
ËeÄku yLku íku{Lkk çkøke[kykuLku çku yuðk çkøke[kykuÚke çkË÷e LkkÏÞk, su{kt
rLk:MðkË V¤ku yLku ÍkW (yuf «fkhLke ðLkMÃkrík)Lkk ð]ûkku yLku y{wf Úkkuze
çkkuhzeyku. (17) yk y{u íku{Lku íku{Lke f]íkÎLkíkkLkku çkË÷ku ykÃÞku yLku
ykðku çkË÷ku y{u íkuLku s ykÃke Aeyu, suyku f]íkÎLk Au.
(18) yLku y{u íku{Lkk yLku íku{Lke ðMíkeyku ðå[u, ßÞkt y{u çkhfík
(rLkhtíkh ðÄíke síke Mk{]rØ) {qfe níke, yuðe ðMíkeyku ðMkkðe su Ëu¾kíke
níke, yLku y{u íku{Lkk ðå[u «ðkMkLke {trs÷ku Lk¬e fhe ËeÄe. íku{kt hkík-
rËðMk þktríkLke Mkk[u [k÷ku. (19) ÃkAe íku{ýu fÌkwt fu nu y{khk {kr÷f !
«ðkMkkuLke ðå[u ytíkh Lkk¾e Ëu, yLku íku{ýu ÃkkuíkkLke òík Ãkh yíÞk[kh fÞkuo,
íkku y{u íku{Lku ËtíkfÚkk çkLkkðe ËeÄk yLku y{u íku{Lku íkÆLk ðuhýAuhý fhe
ËeÄk. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLke Au «íÞuf ÄiÞo fhðkðk¤k, f]ík¿kíkk fhðkðk¤k
{kxu.
(20) yLku Rçkr÷Mku íku{Lkk {kxu ÃkkuíkkLkwt yLkw{kLk Mkk[wt fhe Ëu¾kzâwt.
ÃkAe íku{ýu íkuLkwt yLkwMkhý fÞwO, Ãkhtíkw E{kLkðk¤kykuLkwt yuf sqÚk,(21) yLku
Rçkr÷MkLku íku{Lkk WÃkh fkuE yrÄfkh Lknkuíkku, Ãkhtíkw yu fu y{u òýe ÷Eyu
yu ÷kufkuLku, suyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Ãkh E{kLk hk¾u Au, yu ÷kufkuÚke
(y÷øk fheLku suyku íkuLkk rðþu MktËun{kt Au) yLku ík{khku hçk Ëhuf ðMíkw Ãkh
rLkheûkf Au.
(22) fnku fu íku{Lku Ãkkufkhku, su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMÞ Mk{S
hkÏÞk Au. íkuyku Lk ykfkþku{kt fý çkhkçkh yrÄfkh Ähkðu Au yLku Lk Ähíke{kt
yLku Lk yu çktLku{kt íku{Lku fkuE ¼køkeËkhe «kó Au, yLku Lk íku{ktÚke fkuE íku{Lkku
{ËËøkkh Au. (23) yLku íkuLkk Mkk{u fkuE ¼÷k{ý fk{ LkÚke ÷køkíke, Ãkhtíkw
íku{Lkk {kxu suLkk {kxu íku ÃkhðkLkøke ykÃku, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku{Lkkt ÓËÞkuÚke
øk¼hkx Ëqh Úkþu, íkku íkuyku ÃkqAþu fu ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu þwt Vh{kÔÞwt.
íkuyku fnuþu fu MkíÞ ðkíkLkku ykËuþ ykÃÞku, yLku íku Mkðkuoå[ Au, MkkiÚke {nkLk.
(24) fnku fu fkuý ík{Lku ykfkþku yLku Ähíke{ktÚke ykSrðfk ykÃku Au ?
fnku fu yÕ÷kn. yLku y{khk yLku ík{khk{ktÚke fkuE yuf {køkoËþoLk Ãkh Au
yÚkðk MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Au. (25) fnku fu su ¼q÷ y{u fhe íkuLke fkuE
ÃkqAÃkhA ík{khkÚke Lknª ÚkkÞ, yLku su ftE ík{u fhe hÌkk Aku íkuLkk rðþu y{Lku
ÃkqAðk{kt Lknª ykðu. (26) fnku fu y{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh y{Lku yufºk
fhþu, ÃkAe y{khk ðå[u íku MkíÞ yLkwMkkh rLkýoÞ fhþu, yLku íku rLkýoÞðk¤ku
Au. (27) fnku, {Lku yu ÷kufku çkíkkðku, su{Lku ík{u ¼køkeËkh çkLkkðeLku
yÕ÷knLke MkkÚku {u¤ðe hkÏÞk Au. fËkrÃk Lknª, çkÕfu yu yÕ÷kn «¼wíð-
þk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(28) yLku y{u ík{Lku ík{k{ {Lkw»Þku {kxu ¾wþ¾çkh ykÃkLkkh yLku
zhkðLkkh çkLkkðeLku {kufÕÞk Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(29) yLku íkuyku fnu Au fu yk ð[Lk õÞkhu (Ãkqhwt) Úkþu, òu ík{u Mkk[k Aku ?
(30) fnku fu ík{khk {kxu yuf rðþu»k rËðMkLkwt ð[Lk Au fu Lk íkuLkkÚke yuf
Ãk¤ ÃkkA¤ nxe þfku Aku yLku Lk ykøk¤ ðÄe þfku Aku.
(31) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íkuyku fnu Au fu y{u fËkrÃk Lk yk
fwykoLkLku {kLkeþwt yLku Lk íkuLku su íkuLkk ykøk¤ Au, yLku òu ík{u yu Mk{ÞLku
swyku, ßÞkhu yk yíÞk[kheykuLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh Mk{ûk Q¼k
fhðk{kt ykðþu. yuf-çkeò Ãkh ðkíkLku Lkk¾íkk nþu. su ÷kufkuLku rLkçko¤
Mk{sðk{kt ykðíkk níkk, íkuyku {kuxk çkLkðkðk¤kykuLku fnuþu fu òu ík{u Lk
nkuík íkku y{u yð~Þ E{kLkðk¤k nkuík. (32) {kuxk çkLkðkðk¤k rLkçko¤
÷kufkuLku sðkçk ykÃkþu - þwt y{u ík{Lku {køkoËþoLkÚke hkuõÞk níkk, ßÞkhu fu
Ãkkhk-17 [456] Mkqh: y÷-ns (22)
íku ík{khk MkwÄe ÃknkU[e [qõÞwt níkwt. çkÕfu ík{u Ãkkuíku økwLkuøkkh níkk. (33) yLku
rLkçko¤ ÷kufku {kuxk çkLkðkðk¤kykuLku fnuþu - Lkk, çkÕfu ík{khe hkík-rËðMkLke
ÞwÂõíkykuÚke, ßÞkhu fu ík{u y{Lku fnuíkk níkk fu y{u yÕ÷knLke MkkÚku fw£
fheyu yLku íkuLkk MkkÚku ¼køkeËkh Xhkðeyu, yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk ÃkùkíkkÃkLku
AwÃkkðþu, ßÞkhu íkuyku ÞkíkLkk òuþu, yLku y{u RLfkh fhLkkhkykuLke
økhËLk{kt íkkuf Lkk¾eþwt. íkuyku yu s çkË÷ku {u¤ðþu, su íkuyku fhíkk níkk.
(34) yLku y{u su ðMíke{kt Ãký fkuE zhkðLkkh {kufÕÞku, íkku íkuLkk Mkw¾-
MktÃkÒk ÄLkðkLk ÷kufkuyu yu s fÌkwt fu y{u íkku ykLkku RLfkh fheyu Aeyu,
suLku ÷ELku ík{Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au, (35) yLku íku{ýu fÌkwt fu y{u
ÄLkËku÷ík yLku MktíkkLk{kt ðÄkhu Aeyu yLku y{u õÞkhuÞ Mkò Ãkk{eþwt Lknª.
(36) fnku fu {khku «¼w-Ãkk÷Lknkh suLku RåAu Au ðÄkhu hkuS ykÃku Au yLku
suLke RåAu Au ykuAe fhe Lkk¾u Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(37) yLku ík{khk ÄLkËku÷ík yLku ík{khe MktíkkLk yu ðMíkw LkÚke su Ëhßò{kt
ík{Lku y{khk Mk{eÃk fhe Ëu, y÷çk¥k suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu
MkËTfkÞkuo fÞko. ykðk ÷kufku {kxu íku{Lkk f{kuoLkku çk{ýku çkË÷ku Au, yLku íkuyku
Wå[ ¼ðLkku{kt þktríkÚke hnuþu, (38) yLku su ÷kufku y{khe ykÞíkkuLku Lke[wt
Ëu¾kzðk {kxu Mkr¢Þ Au, íku{Lku ÞkíkLkk{kt Ëk¾÷ fhðk{kt ykðþu. (39) fnku
fu {khku hçk ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLku RåAu Au rðþk¤ hkuS ykÃku Au yLku
suLke RåAu Au íktøk fhe Ëu Au, yLku su ðMíkw Ãký ík{u ¾[o fhþku, íkku ík{u íkuLkku
çkË÷ku «kó fhþku, yLku íku MkkiÚke W¥k{ hkuS ykÃkLkkh Au.
(40) yLku su rËðMku íku yk MkkiLku yufºk fhþu, ÃkAe íku Vrh~íkkykuLku ÃkqAþu
- þwt yk ÷kufku ík{khe WÃkkMkLkk fhíkk níkk ? (41) íkuyku fnuþu - Ãkrðºk Au
íkkhe òík, y{khku MktçktÄ íkku íkkhkÚke Au, Lk fu yk ÷kufkuÚke. çkÕfu yk ÷kufku
rsÒkkíkkuLke WÃkkMkLkk fhíkk níkk. íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku íku{Lku s {kLkíkk
níkk. (42) nðu yksu ík{khk{ktÚke fkuE yuf-çkeòLku Lk ÷k¼ ÃknkU[kze þfu
Au yLku Lk LkwfMkkLk, yLku y{u yíÞk[kheykuLku fneþwt fu ykøkLke ÞkíkLkk
[k¾ku, suLku ík{u ¾kuxe Xuhðíkk níkk.
(43) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe MÃkü ykÞíkku Mkt¼¤kððk{kt ykðíke
níke, íkku íkuyku fnuíkk níkk fu yk íkku çkMk yuf ÔÞÂõík Au, su RåAu Au fu ík{Lku
íkuLkkÚke hkufe Ëu suLke ík{khk Ãkqðoòu WÃkkMkLkk fhíkk níkk, yLku íku{ýu fÌkwt,
yk íkku fuð¤ yuf sqX Au MÃkü, yLku yk RLfkh fhLkkhkykuLke Mkk{u ßÞkhu
MkíÞ ykÔÞwt, íkku íku{ýu fÌkwt fu yk íkku çkMk, MÃkü òËq Au, (44) yLku y{u
íku{Lku ÃkwMíkfku ykÃÞk Lknkuíkk suLku íkuyku ðkt[íkk nkuÞ, yLku y{u ík{khkÚke
Ãknu÷k íku{Lkk ÃkkMku fkuE zhkðLkkh LkÚke {kufÕÞku. (45) yLku íku{ Lkk
Ãkwhkuøkk{eykuyu Ãký ¾kuxwt XuhÔÞwt yLku yk ÷kufku íku{Lkk ËMk{k ¼køk MkwÄe Ãký
LkÚke ÃknkUåÞk, su y{u íku{Lku ykÃÞwt níkwt. nðu íku{ýu {khk EþËqíkkuLku ¾kuxk
XuhÔÞk, íkku fuðe níke íku{Lkk Ãkh {khe ÞkíkLkk !
(46) fnku - nwt ík{Lku yuf ðkíkLke rþ¾k{ý ykÃkwt Awt, yu fu ík{u yÕ÷kn
fksu Q¼k ÚkE òyku, çkççku yLku yuf-yuf, ÃkAe rð[khku. ík{khk MkkÚkeLku
WL{kË LkÚke, íku íkku çkMk yuf fXkuh ÞkíkLkkÚke Ãknu÷k ík{Lku zhkðLkkh Au.
(47) fnku fu {U ík{khk ÃkkMku fkuE ð¤íkh {ktøÞwt nkuÞ íkku íku ík{khwt s Au.
{khwt ð¤íkh íkku çkMk yÕ÷knLkk rþhu Au, yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkkûke Au.
(48) fnku fu {khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) MkíÞLku (yMkíÞ Ãkh) {khþu.
íku AqÃke ðMíkwykuLku òýðkðk¤ku Au. (49) fnku fu MkíÞ ykðe økÞwt, yLku Lk
yMkíÞ ykht¼ fhu Au yLku Lk ÃkwLkhkðíkoLk. (50) fnku fu òu nwt ÃkÚk¼úü Awt,
íkku {khe ÃkÚk¼úüíkkLke ykÃkr¥k {khk Ãkh Au yLku òu nwt {køkoËþoLk Ãkh Awt íkku
Ãkkhk-22 [458] Mkqh: Vkríkh (35)
yk ðne (rËÔÞ «fkþLkk)Lkk fkhýu Au, su {khku hçk {khk íkhV {kuf÷e hÌkku
Au. rLk:þtf, íku Mkkt¼¤Lkkh Au, rLkfx Au.
(51) yLku òu ík{u swyku, ßÞkhu yk ÷kufku øk¼hkÞu÷k nþu. ÃkAe íkuyku
¼køke Lknª þfu yLku LkSfÚke íku{Lku Ãkfze ÷uðk{kt ykðþu, (52) yLku íkuyku
fnuþu y{u ykLkk Ãkh E{kLk ÷kÔÞk, yLku ykx÷u ËqhÚke íku{Lkk {kxu ykLku
Ãkk{ðwt fuðwt ! (53) yLku ykLkkÚke Ãknu÷k yk{ýu ykLkku RLfkh fÞkuo, yLku
òuÞk ðøkh Ëqh hneLku ðkíkku VUfíkk hÌkk, (54) yLku íku{Lkk yLku íku{Lke
RåAkyku ðå[u ykz fhe Ëuðk{kt ykðþu, su{ fu ykLkkÚke Ãknu÷k íku{Lkk
MknÃktÚkeykuLke MkkÚku fhðk{kt ykÔÞwt. íkuyku ¾qçk s Äkufkðk¤k MktËun{kt Ãkzu÷k
hÌkk.
–•–
35. Mkqh: Vkríkh
(1) «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au, ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk fhLkkh,
Vrh~íkkykuLku MktËuþðknf çkLkkðLkkh, su{Lke Ãkkt¾ku Au çkççku yLku ºký-ºký
yLku [kh-[kh. íku MksoLk{kt su RåAu ðÄkhu fhe Ëu Au. rLk:þtf, yÕ÷kn Ëhuf
ðMíkwLkwt Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (2) yÕ÷kn su f]ÃkkLku ÷kufku {kxu ¾ku÷u, íkku fkuE
íkuLku hkufðkðk¤wt LkÚke yLku suLku íku hkufe ÷u íkku fkuE íkuLku ¾ku÷ðkðk¤wt LkÚke,
yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(3) nu ÷kufku ! ÃkkuíkkLkk WÃkh yÕ÷knLkk WÃkfkhLku ÞkË fhku. þwt yÕ÷kn
rMkðkÞ fkuE yLÞ MksoLknkh Au, su ík{Lku ykfkþ yLku Ähíke{ktÚke ykSrðfk
ykÃku Au ? íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íkku ík{u õÞktÚke Äkufku ¾kE hÌkk
Aku ? (4) yLku òu yk ÷kufku ík{Lku ¾kuxk Xuhðu, íkku ík{khkÚke Ãknu÷k Ãký
½ýk ÃkÞøktçkhkuLku ¾kuxk Xuhððk{kt ykðe [qõÞk Au, yLku ík{k{ {k{÷kyku
yÕ÷kn íkhV s hsq ÚkðkLkk Au.
(5) nu ÷kufku ! rLk:þtf yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au. íkku ËwrLkÞkLkwt SðLk
ík{Lku Äkufk{kt Lk Lkk¾u, yLku Lk íku {kuxku Äkufuçkks ík{Lku yÕ÷kn rðþu Äkufk{kt
Lkk¾u. (6) rLk:þtf þiíkkLk ík{khku Ëw~{Lk Au, íkku ík{u íkuLku Ëw~{Lk s Mk{òu.
íku íkku ÃkkuíkkLkk sqÚkLku yux÷k {kxu s çkku÷kðu Au fu íku Lkfoðk¤kyku{ktÚke ÚkE
òÞ. (7) su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk Au, yLku suyku
E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk {kxu ûk{k Au yLku {kuxku çkË÷ku Au.
(8) þwt yuðku ÔÞÂõík suLku íkuLkwt Ëw»f{o Mkkhwt fheLku çkíkkððk{kt ykÔÞwt, ÃkAe
íku íkuLku Mkkhwt Mk{sðk ÷køku. çkMk, yÕ÷kn suLku RåAu Au ¼xfkðe Ëu Au yLku
suLku RåAu Au {køkoËþoLk «ËkLk fhu Au. ÃkAe ykLkk Ãkh yVMkkuMk fheLku ík{u
ÃkkuíkkLku Ëw:¾e Lk fhku. yÕ÷knLku ¾çkh Au su ftE íkuyku fhu Au.
(9) yLku yÕ÷kn s Au su nðkykuLku {kuf÷u Au. ÃkAe íku ðkË¤kuLku WXkðu
Au. ÃkAe y{u íkuLku yuf {]ík Ëuþ íkhV ÷E sEyu Aeyu. ÃkAe y{u íkuLkkÚke
s{eLkLku íkuLkk {]ík ÚkE økÞk ÃkAe Vhe MkSð fhe ËeÄe. yk s «{kýu Úkþu
ÃkwLk: Sðe WXðwt. (10) su ÔÞÂõík MkL{kLk [knu Au, íkku MkL{kLk MktÃkqýoÃkýu
yÕ÷kn {kxu s Au. íkuLkk s íkhV Ãkrðºk ðkýe [Zu Au yLku MkËTfkÞo íkuLku WÃkh
[Zkðu Au, yLku su ÷kufku ¾hkçk ÞwÂõíkyku fhe hÌkk Au íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk
Au yLku íku{Lke ÞwÂõíkyku rLk{qo¤ ÚkELku hnuþu.
(11) yLku yÕ÷knu ík{Lku {kxeÚke ÃkuËk fÞko. ÃkAe ÃkkýeLkk xeÃkkÚke,
ÃkAe ík{Lku òuzk-òuzk çkLkkÔÞk, yLku Lk fkuE †e øk¼oðíke ÚkkÞ Au yLku Lk
sýu Au, Ãkhtíkw íkuLkk ¿kkLkÚke, yLku Lk fkuE ykÞw»Þðk¤ku {kuxe ðÞ {u¤ðu Au
yLku Lk fkuELkwt ykÞw»Þ ½xu Au, Ãkhtíkw íku yuf ÃkwMíkf{kt LkkUÄu÷wt Au. rLk:þtf,
yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au.
(12) yLku çktLku Mk{wÿku Mk{kLk LkÚke. yk {eXku Au, íkhMk çkwÍkðLkkh,
Ãkeðk{kt hwr[fh, yLku yk ¾khku fzðku Au, yLku ík{u çktLku{ktÚke íkkswt {ktMk
¾kyku Aku yLku þku¼kLke ðMíkwyku fkZku Aku suLku ík{u Ãknuhku Aku, yLku ík{u
swyku Aku snkòuLku fu íku íku{kt [ehíkkt [k÷u Au, suÚke ík{u íkuLke f]Ãkk þkuÄku yLku
yux÷k {kxu fu ík{u f]ík¿kíkk ÔÞõík fhku. (13) íku Ëk¾÷ fhu Au hkíkLku rËðMk{kt
yLku íku Ëk¾÷ fhu Au rËðMkLku hkík{kt, yLku íkuýu MkqÞo yLku [tÿLku ykÄeLk fhe
ËeÄk Au. «íÞuf [k÷u Au yuf rLkrùík Mk{Þ {kxu. yk yÕ÷kn ík{khku hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) Au. íkuLkk s {kxu çkkËþkne Au, yLku íkuLkk rMkðkÞ ík{u su{Lku
Ãkkufkhku Aku íkuyku ¾sqhLkk yuf Xr¤ÞkLkk AkuíkhkLkk Ãký {kr÷f LkÚke.
(14) òu ík{u íku{Lku Ãkkufkhku íkku íkuyku ík{khe Ãkkufkh Lk Mkkt¼¤u, yLku òu íkuyku
Mkkt¼¤u íkku íkuyku ík{khe VrhÞkË LkÚke Mkkt¼¤e þfíkk, yLku íkuyku fÞk{íkLkk
rËðMku ík{khk rþfo (¼køkeËkh Xhkððk)Lkku RLfkh fhþu, yLku yuf
Mkw{krníkøkkhLke su{ fkuE ík{Lku çkíkkðe þfíkwt LkÚke.
(15) nu ÷kufku ! ík{u yÕ÷knLkk {kuníkks Aku yLku yÕ÷kn rLkhÃkuûk
Au, «þtMkLkeÞ. (16) òu íku RåAu íkku ík{Lku ÷E òÞ yLku yuf Lkðwt MksoLk
÷E ykðu, (17) yLku yk yÕ÷kn {kxu ftE {w~fu÷ LkÚke, (18) yLku fkuE
WXkðLkkh fkuE çkeòLkku çkkus Lknª WXkðu, yLku òu fkuE ¼khu çkkusðk¤ku
ÃkkuíkkLkku çkkus WXkððk {kxu Ãkkufkhþu, íkku íku{ktÚke MknusÃký WXkððk{kt Lknª
ykðu, [knu íku rLkfxLkku MktçktÄe s fu{ Lk nkuÞ. ík{u íkku {kºk yu s ÷kufkuLku
zhkðe þfku Aku, suyku òuÞk ðøkh ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke zhu Au yLku
Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu Au, yLku su ÔÞÂõík Ãkrðºk nkuÞ Au íku ÃkkuíkkLkk {kxu
Ãkrðºk nkuÞ Au yLku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk VheLku sðkLkwt Au.
(19) yLku yktÄ¤ku yLku ykt¾kuðk¤ku Mk{kLk LkÚke, (20) yLku Lk ytÄkhwt
yLku Lk ysðk¤wt, (21) yLku Lk AktÞzku yLku Lk íkzfku, (22) yLku Lk MkSð
yLku Lk rLkSoð Mk{kLk nkuE þfu Au. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkt¼¤kðu Au suLku íku
RåAu Au, yLku ík{u íku{Lku Mkt¼¤kðLkkh LkÚke çkLke þfíkk suyku fçkhku{kt Au.
(23) ík{u íkku çkMk yuf MkkðÄkLk fhðkðk¤k Aku. (24) y{u ík{Lku MkíÞLke
MkkÚku {kufÕÞk Au, þw¼Mkq[Lkk ykÃkLkkh yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku, yLku fkuE
Mk{wËkÞ yuðku LkÚke su{kt fkuE zhkðLkkh Lk ykÔÞku nkuÞ, (25) yLku òu yk
÷kufku ík{Lku ¾kuxk Xuhðu Au, íkku íku{LkkÚke Ãknu÷k su ÷kufku ÚkÞk Au, íku{ýu Ãký
¾kuxwt XuhÔÞwt. íku{Lkk ÃkkMku íku{Lkk ÃkÞøktçkhku MÃkü Ë÷e÷ku yLku ÃkwÂMíkfkyku
yLku «fkrþík økútÚk ÷ELku ykÔÞk. (26) ÃkAe su ÷kufkuyu Lk {kLÞwt, íku{Lku
{U Ãkfze ÷eÄk, íkku swyku fu fuðe nkuÞ Au íku{Lkk WÃkh {khe ÞkíkLkk.
(27) þwt ík{u LkÚke òuíkk fu yÕ÷knu ykfkþÚke Ãkkýe WíkkÞwO. ÃkAe y{u
íkuLkkÚke rðr¼Òk htøkku (yLku MðkËku)Lkk V¤ku ÃkuËk fhe ËeÄk, yLku Ãknkzku{kt
Ãký MkVuË yLku ÷k÷, swËk-swËk htøkkuLkk xwfzkyku Au yLku ½kxk fk¤k Ãký,
(28) yLku yu s «{kýu {Lkw»Þku yLku Ãkþwyku{kt yLku Zkuhku{kt Ãký y÷øk-
y÷øk htøkLkk Au. yÕ÷knÚke íkuLkk çktËkyku{ktÚke fuð¤ yu s ÷kufku zhu Au,
suyku ¿kkLkðk¤k Au. rLk:þtf, yÕ÷kn «¼wíðþk¤e Au, ûk{kþe÷ Au.
(29) su ÷kufku yÕ÷knLkku økútÚk ðkt[u Au yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhu Au
yLku su ftE y{u íku{Lku «ËkLk fÞwO Au íku{ktÚke AqÃke heíku yLku ònuh{kt ¾[o
fhu A, íkuyku yuðk ðuÃkkhLkk W{uËðkh Au, su fËe {tË Lknª Ãkzu, (30) suÚke
yÕ÷kn íku{Lku íku{Lkwt ÃkqhuÃkqhwt ð¤íkh ykÃku, yLku íku{Lkk {kxu ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke
ðÄkhu fhe Ëu. rLk:þtf, íku ûk{kþe÷ Au, fËhËkLk Au. (31) yLku y{u ík{khk
íkhV su økútÚk ðne («fkþLkk) fhu÷ Au, íku MkíÞ Au. íkuLke Ãkwrü fhLkkh Au su
íkuLkk Ãknu÷kÚke {kusqË Au. rLk:þtf, yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkykuLke ¾çkh
hk¾ðkðk¤ku yLku òuðkðk¤ku Au.
(32) ÃkAe y{u økútÚkLkk W¥khkrÄfkhe çkLkkÔÞk yu ÷kufkuLku su{Lku y{u
y{khk çktËkyku{ktÚke ÃkMktË fÞko. ÃkAe íku{ktÚke fux÷kf ÃkkuíkkLke òík Ãkh
yíÞk[kh fhðkðk¤k Au yLku íku{ktÚke fux÷kf {æÞ{{køko Ãkh Au, yLku íku{ktÚke
fux÷kf yÕ÷knLke MkËT«uhýkÚke ¼÷kEyku{kt ykøk¤ ðÄe sLkkhk Au. yk
s MkkiÚke ©uc Au. (33) nt{uþk hnuðkðk¤k çkøke[kyku Au, su{kt yk ÷kufku
Ëk¾÷ Úkþu, íÞkt íku{Lku MkkuLkkLkk ftøkLk yLku {kuíke Ãknuhkððk{kt ykðþu, yLku
íÞkt íku{Lkku Ãkkuþkf huþ{ nþu, (34) yLku íkuyku fnuþ,u yk¼kh yÕ÷knLkku,
suýu y{khkÚke Ëw: ¾ Ëqh fhe ËeÄwt. rLk:þtf, y{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh
ûk{kþe÷, fËhËkLk Au, (35) suýu y{Lku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke ykçkkË hnuLkkhk
½h{kt WíkkÞko, íku{kt y{Lku Lk fkuE fü ÃknkU[þu yLku Lk fËe Úkkf ÷køkþu.
(36) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu LkfoLke ykøk Au, Lk íku{Lkku
ytík ykðþu fu íkuyku {]íÞw Ãkk{u yLku Lk LkfoLke ÞkíkLkk s íku{LkkÚke n¤ðe
fhðk{kt ykðþu. y{u RLfkh fhLkkhkykuLku ykðe s Mkò ykÃkeyu Aeyu,
(37) yLku yu ÷kufku íku{kt [eMkku Ãkkzþu fu nu y{khk {kr÷f ! y{Lku çknkh
fkZe ÷u. y{u MkËTfkÞkuo fheþwt, íkuLkkÚke r¼Òk su y{u fÞko fhíkk níkk. þwt y{u
ík{Lku yux÷wt ykÞw»Þ Lknkuíkwt ykÃÞwt fu suLku Mk{sðwt nkuík íku Mk{S þfíkku,
yLku ík{khk ÃkkMku zhkðLkkh ykÔÞku. nðu [k¾ku, fu yíÞk[kheykuLkku fkuE
{ËËøkkh LkÚke.
(38) yÕ÷kn ykfkþku yLku ÄhíkeLkk yá~ÞLku òýðkðk¤ku Au. rLk:þtf
íku ÓËÞLke ðkíkkuÚke Ãký {krníkøkkh Au. (39) yu s Au suýu ík{Lku Ähíke{kt
ðMkkÔÞk. íkku su ÔÞÂõík RLfkh fhþu íkuLkku RLfkh íkuLkk Ãkh s Ãkzþu, yLku
RLfkh fhLkkhkyku {kxu íku{Lkku RLfkh íku{Lkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke LkSf
LkkhksøkeLkk s ðÄðkLkwt fkhý nkuÞ Au, yLku RLfkh fhLkkhkyku {kxu íku{Lkku
RLfkh íku{Lkk LkwfMkkLk{kt s ðÄkhku fhþu.
(40) fnku, shk ík{u swyku ÃkkuíkkLkk yu ¼køkeËkhkuLku, su{Lku ík{u yÕ÷kn
rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku. {Lku çkíkkðku fu íku{ýu Ähíke{ktÚke þwt çkLkkÔÞwt Au, yÚkðk
íku{Lke ykfkþku{kt ftE ¼køkeËkhe Au, yÚkðk y{u íku{Lku fkuE ÃkwMíkf ykÃÞwt
Au, íkku íkuyku íkuLke fkuE Ë÷e÷ Ãkh Au, çkÕfu yk yíÞk[kheyku yuf-çkeò
MkkÚku {kºk ÄkufkLke ðkíkLkwt ð[Lk ykÃke hÌkk Au. (41) rLk:þtf, yÕ÷knu s
ykfkþku yLku ÄhíkeLku Ãkfze hk¾u÷ Au fu íku Z¤e Lk Ãkzu, yLku òu íku Z¤e Ãkzu
íkku íkuLkk rMkðkÞ fkuE yLÞ íkuLku Ãkfze þfíkwt LkÚke. rLk:þtf, íku MknLkþe÷ Au,
ûk{kþe÷ Au.
(42) yLku íku{ýu yÕ÷knLke Ãkkfe MkkuøktËku ¾kÄe níke fu òu íku{Lkk ÃkkMku
fkuE zhkðLkkh ykÔÞku, íkku íku fkuEÃkýÚke ðÄkhu {køkoËþoLk fçkq÷ fhðkðk¤k
çkLkþu. ÃkAe ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku yuf zhkðLkkh ykÔÞku, íkku {kºk íku{Lke
WÃkuûkk{kt s ðÄkhku ÚkÞku. (43) Ähíke{kt ÃkkuíkkLku {kuxk Mk{sðk, yLku ¾hkçk
ÞwÂõíkyku fhðe, yLku ¾hkçk ÞwÂõíkykuLke ykÃkr¥k íkku ¾hkçk ÞwÂõík
fhLkkhkyku Ãkh s Ãkzu Au. íkku þwt yk ÷kufku yu s rLkÞ{Lke hkn òuE hÌkk Au
su yøkkWLkk ÷kufku rðþu ònuh ÚkÞku. ÃkAe ík{u yÕ÷knLkk rLkÞ{{kt Lk fkuE
ÃkrhðíkoLk òuþku yLku Lk yÕ÷knLkk rLkÞ{Lku x¤íkku òuþku. (44) þwt yk ÷kufku
Ähíke{kt nÞko-VÞko LkÚke fu íkuyku òuíkk fu þwt ykÔÞwt Ãkrhýk{ yu ÷kufkuLkwt, suyku
yk{LkkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk Au, yLku íkuyku þÂõík{kt yk{LkkÚke ðÄkhu níkk,
yLku yÕ÷kn yuðku LkÚke fu fkuE ðMíkw íkuLku rððþ fhe Lkk¾u, Lk ykfkþku{kt
yLku Lk Ähíke{kt. rLk:þtf, íku Mkðo¿kkLke Au, «¼wíðþk¤e Au.
Ãkkhk-22 [464] Mkqh: Þk-MkeLk (36)
(45) yLku òu ÷kufkuLkk f{kuo Ãkh yÕ÷kn íku{Lku Ãkfzíkku, íkku Ähíke Ãkh
íku yuf SðÄkheLku Ãký Lk Akuzíkku, Ãkhtíkw íku íku{Lku yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe
{nuík÷ ykÃku Au. ÃkAe ßÞkhu íku{Lke {wÆík Ãkqhe ÚkE sþu, íkku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk
çktËkykuLku MðÞt òuðkðk¤ku Au.
–•–
36. Mkqh: Þk-MkeLk
(1) Þk-MkeLk. (2) MkkuøktË Au ík¥ðËŠþíkkðk¤k fwykoLkLkk. (3) rLk:þtf,
ík{u EþËqíkku{ktÚke Aku. (4) yíÞtík MkeÄk {køko Ãkh. (5) yk «¼wíðþk¤e
yLku ËÞk¤w yÕ÷kn íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞwt Au, (6) suÚke ík{u
yu ÷kufkuLku zhkðe Ëku, su{Lkk yøkkWLkk ÷kufkuLku zhkððk{kt ykÔÞk Lknkuíkk.
íkuÚke íkuyku yòý Au.
(7) íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku Ãkh ðkík Mkkrçkík ÚkE [qfe Au, íkku íkuyku
E{kLk Lknª ÷kðu. (8) y{u íku{Lke økhËLkku{kt íkkuf Lkk¾e ËeÄk Au, íkuÚke
íkuyku nzÃk[eyku MkwÄe Au, íkuÚke íku{Lkk {kÚkk Ÿ[k ÚkE hÌkk Au. (9) yLku
y{u yuf ykz íku{Lkk Mkk{u fhe ËeÄe Au yLku yuf ykz íku{Lkk ÃkkA¤ fhe
ËeÄe Au. ÃkAe y{u íku{Lku Zktfe ËeÄk, íkku íku{Lku Ëu¾kíkwt LkÚke. (10) yLku
íku{Lkk {kxu Mkh¾wt Au, ík{u íku{Lku zhkðku fu Lk zhkðku, íkuyku E{kLk Lknª ÷kðu.
(11) ík{u íkku {kºk yu ÔÞÂõíkLku zhkðe þfku Aku, suyku rþ¾k{ý Ãkh [k÷u
yLku yÕ÷knÚke zhu òuÞk ðøkh. íkku yuðk ÔÞÂõíkLku {kVeLke yLku «ríkrcík
ÃkwÛÞLke þw¼Mkq[Lkk ykÃke Ëku.
(12) [ku¬Mk y{u {zËkykuLku Sðíkk fheþwt, yLku y{u ÷¾e hÌkk Aeyu
su íku{ýu ykøk¤ {kufÕÞwt yLku su íku{ýu ÃkkA¤ Akuzâwt, yLku Ëhuf ðMíkw y{u
LkkUÄe ÷eÄe Au yuf ¾wÕ÷k ÃkwMíkf{kt.
(13) yLku íku{Lku ðMíkeðk¤kykuLkwt áüktík ykÃkku, ßÞkhu fu íku{kt ÃkÞøktçkhku
ykÔÞk, (14) ßÞkhu y{u íku{Lkk ÃkkMku çku ÃkÞøktçkhku {kufÕÞk, íkku íku{ýu
çktLkuLku ¾kuxk Xuhðe ËeÄk. ÃkAe y{u ºkeòÚke íku{Lkwt Mk{ÚkoLk fÞwO. íku{ýu fÌkwt
fu y{Lku ík{khk ÃkkMku {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au. (15) ÷kufkuyu fÌkwt fu ík{u íkku
y{khk suðk s {Lkw»Þ Aku yLku hn{kLku (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knu) fkuE ðMíkw
yðíkrhík fhe LkÚke. ík{u fuð¤ sqX çkku÷ku Aku. (16) íku{ýu fÌkwt fu y{khku
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) òýu Au fu y{Lku rLkrùíkÃkýu ík{khk ÃkkMku {kuf÷ðk{kt
ykÔÞk Au, (17) yLku y{khk rþhu íkku fuð¤ MÃkü YÃku ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au.
(18) ÷kufkuyu fÌkwt fu y{u íkku ík{Lku yþw¼ Mk{Syu Aeyu. òu ík{u ÷kufku
yxfþku Lknª íkku y{u ík{Lku ÃkÚÚkhkuÚke {khe Lkk¾eþwt yLku ík{Lku y{khk
íkhVÚke fXkuh íkf÷eV ÃknkU[þu. (19) íku{ýu fÌkwt fu ík{khwt yþw¼ ík{khk
MkkÚku Au. þwt yux÷e ðkík Ãkh fu ík{Lku rþ¾k{ý ykÃkðk{kt ykðe, çkÕfu ík{u
nËÚke Lkef¤e sðkðk¤k ÷kufku Aku.
(20) yLku þnuhLkk ËqhLkk MÚk¤uÚke yuf ÔÞÂõík Ëkuzíkku ykÔÞku. íkuýu fÌkwt,
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! EþËqíkkuLkwt yLkwMkhý fhku, (21) yu ÷kufkuLkwt
yLkwMkhý fhku suyku ík{khkÚke fkuE çkË÷ku LkÚke {ktøkíkk, yLku íkuyku MkeÄk
{køko Ãkh Au,
*(22) yLku nwt fu{ WÃkkMkLkk Lk fhwt yu nMíkeLke, suýu {Lku ÃkuËk fÞkuo
yLku íkuLkk s íkhV ík{Lku ÃkkAk VuhðeLku ÷E sðk{kt ykðþu. (23) þwt nwt
íkuLkk rMkðkÞ çkeòykuLku WÃkkMÞ çkLkkðwt ? òu hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)
{Lku fkuE íkf÷eV ÃknkU[kzðk RåAu íkku íku{Lke ¼÷k{ý {Lku fkuE fk{ Lknª
÷køku yLku Lk íkuyku {Lku Akuzkðe þfþu. (24) rLk:þtf, íku ð¾íku nwt yuf MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt nkuEþ. (25) nwt ík{khk hçk Ãkh E{kLk ÷kÔÞku, íkku ík{u Ãký
{khe ðkík Mkkt¼¤e ÷ku. (26) RhþkË ÚkÞku fu sÒkík{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku.
íkuýu fÌkwt, fËk[ ! {khe òríkLkk ÷kufku òýíkk (27) fu {khk Ãkk÷Lknkhu {Lku
{kV fhe ËeÄku yLku {Lku «ríkrcík ÷kufku{kt Mkk{u÷ fhe ËeÄku.
(28) yLku íÞkhçkkË íkuLke òrík Ãkh y{u ykfkþ{ktÚke fkuE MkiLÞ Lk
WíkkÞwO, yLku y{u MkiLÞ LkÚke WíkkÞko fhíkk. (29) çkMk, yuf Äzkfku ÚkÞku,
íkku yufkyuf íkuyku Mkki çkwÍkELku hne økÞk. (30) yVMkkuMk Au çktËkyku Ãkh,
su EþËqík Ãký íku{Lkk ÃkkMku ykÔÞku, íkuLke {òf s Wzkðíkk hÌkk. (31) þwt
íku{ýu LkÚke òuÞwt fu y{u íku{LkkÚke Ãknu÷k fux÷eÞ òríkykuLku Lkü fhe ËeÄe.
nðu íku íku{Lkk íkhV ÃkkAe ykððkLke LkÚke, (32) yLku íku{ktÚke fkuE yuðku
LkÚke, suLku yufºk fheLku y{khk ÃkkMku nksh fhðk{kt Lk ykðu.
(33) yLku yuf rLkþkLke íku{Lkk {kxu {]ík s{eLk Au. íkuLku y{u Sðtík
fhe yLku íkuLkkÚke yLkks fkZâwt. ÃkAe íkuyku íku{ktÚke ¾kÞ Au. (34) yLku
íku{kt y{u ¾sqhLkk yLku ÿkûkLkk çkøke[kyku çkLkkÔÞk, yLku íku{kt y{u
Íhýkyku ðnkðe ËeÄk, (35) suÚke ÷kufku íkuLkk V¤ ¾kÞ, yLku íkuLku íku{Lkk
nkÚkkuyu LkÚke çkLkkÔÞk. íkku þwt íkuyku yk¼kh ÔÞõík LkÚke fhíkk ? (36) Ãkrðºk
Au yu nMíke, suýu çkÄe ðMíkwykuLkk òuzk çkLkkÔÞk. íku{ktÚke Ãký suLku s{eLk
Qøkkzu Au yLku MðÞt íku{Lkk ytËhÚke Ãký, yLku íku{ktÚke Ãký suLku íkuyku LkÚke
òýíkk.
(37) yLku yuf rLkþkLke íku{Lkk {kxu hkík Au. y{u íkuLkkÚke rËðMkLku ¾U[e
÷Eyu Aeyu íkku íkuyku ytÄfkh{kt hne òÞ Au, (38) yLku MkqÞo, íku ÃkkuíkkLke
Úkku¼e økÞu÷k (rLkÄkorhík) {køko [k÷íkku hnu Au. yk «¼wíðþk¤e yLku
Mkðo¿kkLkeLkku çkktÄu÷ku ytËks Au, (39) yLku [tÿ {kxu y{u {trs÷ku rLkÄkorhík
fhe ËeÄe, íÞkt MkwÄe fu íku yuðku hne òÞ Au òýu ¾sqhLke sqLke zk¤e ! (40)
Lk MkqÞoLkk ðþ{kt Au fu íku [tÿLku Ãkfze ÷u yLku Lk hkík, rËðMkÚke Ãknu÷k ykðe
þfu Au, yLku Mkki yuf-yuf fûkk{kt íkhe hÌkk Au.
(41) yLku yuf rLkþkLke íku{Lkk {kxu yu Au fu y{u íku{Lke ÃkuZeLku ¼hu÷e
Lkkifk{kt Mkðkh fÞko, (42) yLku y{u íku{Lkk {kxu íkuLkk s Mk{kLk yLÞ
ðMíkwyku ÃkuËk fhe, su{Lkk Ãkh íkuyku Mkðkh ÚkkÞ Au, (43) yLku òu y{u
RåAeyu íkku íku{Lku zqçkkze ËEyu. ÃkAe Lk fkuE íku{Lke VrhÞkË Mkkt¼¤Lkkh
nkuÞ yLku Lk íku{Lku çk[kðe þfkÞ. (44) Ãkhtíkw yk y{khe ËÞk Au yLku íku{Lku
yuf rLkÄkorhík Mk{Þ MkwÄe ËwrLkÞkLkku ÷k¼ Au.
(45) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu yuLkkÚke zhku su ík{khk
ykøk¤ Au yLku su ík{khk ÃkkA¤ Au, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu,
(46) yLku íku{Lkk Ãkk÷LknkhLke rLkþkLkeyku{ktÚke fkuE rLkþkLke Ãký íku{Lkk
ÃkkMku yuðe LkÚke ykðíke, suLkkÚke íkuyku {kuZwt Lk Vuhðíkk nkuÞ, (47) yLku
ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu yÕ÷knu su ftE ík{Lku ykÃÞwt Au, íku{ktÚke
¾[o fhku, íkku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íkuyku E{kLkðk¤kykuLku fnu Au fu y{u
yuðk ÷kufkuLku ¾ðzkðeyu su{Lku yÕ÷kn RåAíkku íkku íku íku{Lku ¾ðzkðe Ëuíkku.
ík{u ÷kufku íkku MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Aku.
(48) yLku íkuyku fnu Au fu yk ð[Lk õÞkhu Ãkqhwt Úkþu òu ík{u Mkk[k Aku ?
(49) yk ÷kufku çkMk, íkeðú ÄzkfkLke hkn òuE hÌkk Au, su íku{Lku ykðeLku
Ãkfze ÷uþ,u yLku íkuyku Í½zíkk s hne sþu. (50) ÃkAe íkuyku Lk fkuE ðrMkÞík
fhe þfþu yLku Lk ÃkkuíkkLkk ÷kufku íkhV ÃkkAk Vhe þfþu, (51) yLku Mkqh
(hý®þøkw) Vqtfe Ëuðk{kt ykðþu, íkku yufkyuf íkuyku fçkhku{ktÚke ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷Lknkh íkhV [k÷e Lkef¤þu. (52) íkuyku fnuþu, nkÞ y{khwt Ëw¼koøÞ !
y{khe fçkhÚke fkuEyu y{Lku WXkze ËeÄk ! yk yu s Au suLkku hn{kLku (Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷knu) ð[Lk ykÃÞwt níkwt yLku ÃkÞøktçkhkuyu Mkk[wt fÌkwt níkwt.
(53) çkMk, íku yuf íkeðú Äzkfku nþu, ÃkAe yufkyuf MkkiLku yufºk fheLku y{khk
ÃkkMku nksh fhe Ëuðk{kt ykðþu.
(54) ÃkAe, yksLkk rËðMku fkuELkk MkkÚku yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª
ÚkkÞ, yLku ík{Lku yu s çkË÷ku {¤þu su ík{u fhíkk níkk. (55) rLk:þtf,
MðøkoLkk ÷kufku yksu ÃkkuíkkLke «ð]r¥kyku{kt ¾wþ nþu, (56) íkuyku yLku íku{Lke
ÃkíLkeyku AktÞzkyku{kt ykMkLkku Ãkh xuf ÷økkðeLku çkuMku÷k nþu. (57) íku{Lkk
{kxu íÞkt rðr¼Òk V¤ku nþu yLku íku{Lkk {kxu yu çkÄwt s nþu su íkuyku {ktøkþu.
(58) íku{Lku Mk÷k{ fnuðzkððk{kt ykðþu {nuhçkkLk hçk íkhVÚke.
(59) yLku nu økwLkuøkkhku ! yksu ík{u y÷øk ÚkE òyku. (60) nu
ykË{Lke MktíkkLk ! þwt {U ík{Lku íkkfeË fhe ËeÄe Lknkuíke fu ík{u þiíkkLkLke
WÃkkMkLkk Lk fhòu. rLk:þtf, íku ík{khku ¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au, (61) yLku yu fu
ík{u {khe s WÃkkMkLkk fhòu, yk s MkeÄku {køko Au, (62) yLku íkuýu ík{khk
Ãkife yuf {kuxk Mk{qnLku ÃkÚk¼úü fhe ËeÄku, íkku þwt ík{u Mk{síkk Lknkuíkk ?
(63) yk Au Lkfo, suLkwt ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt. (64) nðu
ÃkkuíkkLkk fw£ (yÄ{o)Lkk çkË÷k{kt yk{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku. (65) yksu y{u
íku{Lkk {kuZk Ãkh {nkuh {khe ËEþwt yLku íku{Lkk nkÚk y{khk Mkk{u çkku÷þu
yLku íku{Lkk Ãkøk Mkkûke ykÃkþu, su ftE yk ÷kufku fhíkk níkk.
(66) yLku òu y{u RåAíkk íkku íku{Lke ykt¾kuLku r{xkðe Ëuíkk, ÃkAe íkuyku
hMíkk íkhV Ëkuzíkk, íkku íku{Lku fuðe heíku Ëu¾kíkwt ? (67) yLku òu y{u RåAíkk
íkku íku{Lke søÞk Ãkh s íku{Lkwt YÃk çkË÷e Lkk¾íkk, íkku íkuyku Lk ykøk¤ ðÄe
þfíkk yLku Lk ÃkkA¤ sE þfíkk, (68) yLku y{u suLkwt ykÞw»Þ ðÄkhu ËEyu
Aeyu, íkku íkuLku íkuLkk sL{{kt ÃkkAk Vuhðe ËEyu Aeyu, íkku þwt íkuyku Mk{síkk
LkÚke ?
(69) yLku y{u ykLku þkÞhe (frðíkk) LkÚke rþ¾ðkze yLku Lk yk íkuLku
þku¼k ykÃku Au. yk íkku fuð¤ yuf rþ¾k{ý Au yLku MÃkü fwykoLk Au,
(70) suÚke íku yu ÔÞÂõíkLku MkkðÄkLk fhe Ëu su Sðtík nkuÞ yLku RLfkh
fhLkkhkyku Ãkh «{ký MÚkkrÃkík ÚkE òÞ.
(71) þwt yk{ýu LkÚke òuÞwt fu y{u y{khk nkÚku çkLkkðu÷ ðMíkwyku{ktÚke
íku{Lkk {kxu Zkuh ÃkuËk fÞko, íkku íkuyku íkuLkk {kr÷f Au. (72) yLku y{u íku{Lku
íkuLkk íkkçku fhe ËeÄk, íkku íku{ktÚke fkuE íku{Lke Mkðkhe fhu Au yLku fkuELku íkuyku
¾kÞ Au. (73) yLku íku{Lkk {kxu íku{kt ÷k¼ Au yLku ÃkeðkLke ðMíkwyku Ãký,
íkku þwt íkuyku yk¼kh ÔÞõík LkÚke fhíkk ? (74) yLku íku{ýu yÕ÷kn rMkðkÞ
çkeò WÃkkMÞku çkLkkÔÞk fu fËk[ íku{Lke {ËË fhðk{kt ykðu. (75) íkuyku
íku{Lke {ËË Lknª fhe þfu, yLku íku{Lku íku{Lke MkuLkk çkLkeLku WÃkÂMÚkík fhðk{kt
ykðþu. (76) íkku íku{Lke ðkík ík{Lku Ëw:¾e Lk fhu, y{u òýeyu Aeyu su
ftE íkuyku AwÃkkðu Au yLku su ftE íkuyku ònuh fhu Au.
(77) þwt {Lkw»Þyu LkÚke òuÞwt fu y{u íkuLku yuf xeÃkkÚke ÃkuËk fÞkuo, ÃkAe
íku MÃkü Í½zk¤w çkLke økÞku, (78) yLku íkuyku y{khk Ãkh áüktíkku ðýoðe
hÌkk Au, yLku íku ÃkkuíkkLkk sL{Lku ¼q÷e økÞku. íku fnu Au fu nkzfkykuLku fkuý
Sðtík fhþu, ßÞkhu fu íku Sýo ÚkE økÞk nþu. (79) fnku, íkuLku yu Sðtík
fhþu, suýu íku{Lku Ãknu÷e ðkh ÃkuËk fÞko, yLku íku çkÄe heíku ÃkuËk fhðkLkwt òýu
Au. (80) yu s Au, suýu ík{khk {kxu nÞko-¼Þko ð]ûkkuÚke ykøk ÃkuËk fhe ËeÄe.
ÃkAe ík{u íkuLkkÚke ykøk Mk¤økkðku Aku. (81) þwt suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku
ÃkuËk fÞko, íku íkuLkk Ãkh Mk{Úko LkÚke fu yk{Lkk suðkykuLku ÃkuËk fhe Ëu. nk, íku
Ãkkhk-23 [470] Mkqh: yMkT-Mkk^Vkík (37)
Mk{Úko Au, yLku yu s Au {q¤ ÃkuËk fhðkðk¤ku, òýðkðk¤ku. (82) íkuLkku
{k{÷ku íkku çkMk yu Au fu ßÞkhu íku fkuE ðMíkwLkku RhkËku fhu Au, íkku fnu Au fu
‘ÚkE ò’ íkku íku ÚkE òÞ Au. (83) çkMk, Ãkrðºk Au yu nMíke suLkk nkÚk{kt
Ëhuf ðMíkwLkku yrÄfkh Au yLku íkuLkk s íkhV ík{Lku ÃkkAk ÷E sðk{kt ykðþu.
–•–
37. Mkqh: yMkT-Mkk^Vkík
(1) MkkuøktË Au fíkkhçkØ Vrh~íkkykuLkk. (2) ÃkAe XÃkfku ykÃkLkkhLkk
XÃkfkheLku (3) ÃkAe íku{Lku su WÃkËuþ Mkt¼¤kðLkkh Au (4) fu ík{khku WÃkkMÞ
yuf s Au, (5) ykfkþku yLku ÄhíkeLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yLku su ftE
íku{Lkk ðå[u Au yLku ík{k{ Ãkqðo rËþkykuLkku hçk.
(6) y{u ËwrLkÞkLkk ykfkþLku íkkhkykuÚke Mkwþkur¼ík fÞwO Au (7) yLku
Ëhuf rðÿkune þiíkkLkÚke íkuLku Mkwhrûkík fÞwO Au.
(8) íku {÷yu-yk’÷k (yrîíkeÞ Mkðkuoå[ ÷kuf) íkhV fkLk LkÚke ÷økkðe
þfíkk yLku íku{Lku Ëhuf íkhVÚke {khðk{kt ykðu Au, (9) ¼økkzðk{kt ykðu
Au, yLku íku{Lkk {kxu yuf þkïík ÞkíkLkk Au. (10) Ãkhtíkw su þiíkkLk fkuE ðkík
ô[fe ÷u íkku yuf ÄøkÄøkíke ßðk¤k íkuLkku ÃkeAku fhu Au.
(11) ÃkAe íku{Lku ÃkqAku fu íku{Lkwt MksoLk ðÄkhu {w~fu÷ Au fu yu ðMíkwykuLkwt
su y{u MksoLk fÞwO Au. y{u íku{Lku [efýe {kxeÚke ÃkuËk fÞko Au, (12) çkÕfu
ík{u ykùÞo fhku Aku yLku íkuyku {òf Wzkðu Au, (13) yLku ßÞkhu íku{Lku
Mk{òððk{kt ykðu Au, íkku íkuyku Mk{síkk LkÚke, (14) yLku ßÞkhu íkuyku
fkuE rLkþkLke swyu Au, íkku íkuyku íkuLku nMkðk{kt fkZe Lkk¾u Au, (15) yLku
fnu Au fu yk íkku çkMk ¾wÕ÷ku òËq Au. (16) þwt ßÞkhu y{u {he sEþwt yLku
{kxe yLku nkzfkt çkLke sEþwt, íkku Vhe y{Lku WXkððk{kt ykðþu ?
(17) yLku þwt y{khk yøkkWLkk ÃkqðoòuLku Ãký ? (18) fnku fu nk, yLku ík{u
yÃk{krLkík Ãký Úkþku.
(19) ÃkAe íku íkku yuf XÃkfku nþu, ÃkAe yu s ð¾íku íkuyku òuðk ÷køkþu,
(20) yLku íkuyku fnuþu fu nkÞ y{khwt Ëw¼koøÞ ! yk íkku çkË÷kLkku rËðMk Au.
(21) yk yu s rLkýoÞLkku rËðMk Au, suLku ík{u ¾kuxku Xuhðíkk níkk.
(22) yufºk fhku íku{Lku su{ýu yíÞk[kh fÞkuo yLku íku{Lkk MkkÚkeykuLku yLku
yu WÃkkMÞkuLku, (23) su{Lke íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMkLkk fhíkk níkk,
ÃkAe yu MkkiLku LkfoLkku hMíkku çkíkkðku, (24) yLku íku{Lku hkufku, íku{Lku ftEf
ÃkqAðwt Au - (25) ík{Lku þwt ÚkÞwt fu yuf-çkeòLke {ËË LkÚke fhíkk ? (26) çkÕfu
yksu íkku íkuyku yk¿kktrfík Au !
(27) yLku íkuyku yuf-çkeò íkhV æÞkLk ykÃkeLku Mkðk÷-sðkçk fhþu.
(28) fnuþu, ík{u y{khk ÃkkMku s{ýe çkkswÚke ykðíkk níkk. (29) íkuyku
sðkçk ykÃkþu, çkÕfu ík{u MðÞt E{kLk ÷kððkLkk Lknkuíkk, (30) yLku y{khwt
ík{khk Ãkh fkuE òuh Lknkuíkwt, çkÕfu ík{u Ãkkuí ku s rðÿkune ÷kufku níkk.
(31) yk{, y{khk Mkki WÃkh y{khk Ãkk÷LknkhLke ðkík Ãkqhe ÚkELku hne.
y{Lku ykLke {ò [k¾ðkLke s Au. (32) y{u ík{Lku ÃkÚk¼úü fÞko, y{u
Ãkkuíku Ãký ÃkÚk¼úü níkk. (33) íkuÚke íkuyku çkÄk yu rËðMku ÞkíkLkk{kt ¼køkeËkh
nþu.
(34) y{u økwLkuøkkhkuLke MkkÚku ykðwt s fheyu Aeyu. (35) yk yu ÷kufku
níkk, ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðíkwt níkwt fu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke,
íkku íkuyku ½{tz fhíkk níkk, (36) yLku fnuíkk níkk fu þwt y{u yuf frð-
Ãkkøk÷Lkk fnuðkÚke y{khk WÃkkMÞkuLku Akuze ËEyu ? (37) çkÕfu íku MkíÞ ÷ELku
ykÔÞku Au yLku yu EþËqíkkuLke ¼rð»ÞðkýeykuLke Ãkwrü Au. (38) rLk:þtf,
ík{Lku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk [k¾ðe Ãkzþu, (39) yLku ík{Lku íkuLkku s çkË÷ku
ykÃkðk{kt ykðe hÌkku Au, su ík{u fhíkk níkk.
(40) Ãkhtíkw suyku yÕ÷knLkk r«Þ çktËkyku Au, (41) íku{Lkk {kxu
rLkrùík ykSrðfk nþu, (42) V¤ku, yLku íkuyku yíÞtík «ríkrcík nþu,
(43) ykhk{ËkÞf çkøke[kyku{kt, (44) ykMkLkku Ãkh yk{Lku-Mkk{Lku
çkuMku÷k nþu.
(45) íku{Lkk ÃkkMku yuðku ÃÞk÷ku ÷kððk{kt ykðþu, su ðnuíke {rËhkÚke
¼hðk{kt ykðþu, (46) MðåA-ÃkkhËþeo, Ãkeðkðk¤kyku {kxu MðkrËü,
(47) Lk íku{kt fkuE LkwfMkkLk nþu yLku Lk íkuLkkÚke çkwrØ ¼úü Úkþu, (48) yLku
íku{Lkk ÃkkMku Lke[e árüðk¤e, {kuxk LkÞLkku Ähkðíke †eyku nþu, (49) òýu
yu #zk Au su AwÃkkðeLku hkÏÞk nkuÞ !
(50) ÃkAe íkuyku yuf-çkeòLku MktçkkuÄeLku ðkík fhþu. (51) íku{ktÚke yuf
fnuðkðk¤ku fnuþu fu {khku yuf {¤ðkðk¤ku níkku. (52) íku fÌkk fhíkku níkku
fu þwt ík{u Ãký Ãkwrü fhLkkhkyku{ktÚke Aku ? (53) ßÞkhu ykÃkýu {he sEþwt
yLku {kxe yLku nkzfkt çkLke sEþwt, íkku þwt ykÃkýLku çkË÷ku {¤þu ?
(54) fnuþu, þwt ík{u ÍktfeLku òuþku ? (55) íkku íkuyku ÍktfeLku òuþu yLku íkuyku
íkuLku LkfoLkk ðå[u òuþu. (56) fnuþu fu yÕ÷knLkk MkkuøktË ! ík{u íkku {Lku Lkü
fhe ËuðkLkk níkk, (57) yLku òu {khk Ãkk÷LknkhLke f]Ãkk Lk nkuík, íkku nwt Ãký
yu s ÷kufku{kt nkuík, su{Lku ÃkfzeLku ÷kððk{kt ykÔÞk Au. (58) þwt nðu
ykÃkýLku {]íÞw Lknª ykðu ? (59) Ãkhtíkw Ãknu÷e ðkh su ykÃkýu {he [qõÞk
yLku nðu ykÃkýLku ÞkíkLkk Lknª ÚkkÞ. (60) rLk:þtf, yk s {kuxe MkV¤íkk
Au. (61) ykðe s MkV¤íkk {kxu f{o fhLkkhkykuyu f{o fhðkt òuEyu.
(62) yk ykríkÚÞ Mkkhwt Au fu Í¬w{ Lkwt ð]û k ? (63) y{u ykLku
yíÞk[kheyku {kxu Ãkheûkk çkLkkðu÷ Au. (64) yu yuf ð]ûk Au, su LkfoLkk
íkr¤ÞuÚke Lkef¤u Au. (65) íkuLkwt V¤ yuðwt Au òýu þiíkkLkLkwt {kÚkwt ! (66) íkku
yu ÷kufku ykLku ¾kþu. ÃkAe íkuLkkÚke s Ãkux ¼hþu. (67) ÃkAe íku{Lku Wf¤íkwt
Ãkkýe {u¤ðeLku ykÃkðk{kt ykðþu. (68) ÃkAe íku{Lkwt ÃkkAwt Vhðwt Lkfo íkhV
s Úkþu. (69) íku{ýu ÃkkuíkkLkk ÃkqðoòuLku ÃkÚk¼úüíkk{kt òuÞk. (70) ÃkAe íkuyku
Ãký íku{Lkkt s ÃkËr[öku Ãkh Ëkuzíkk hÌkk, (71) yLku íku{LkkÚke Ãknu÷k Ãký
yøkkWLkk ÷kufku{kt {kuxk¼køkLkk ÃkÚk¼úü níkk, (72) yLku y{u íku{Lkk{kt
Ãký zhkðLkkhkyku {kufÕÞk. (73) íkku swyku, yu ÷kufkuLkwt þwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt,
su{Lku zhkððk{kt ykÔÞk níkk. (74) Ãkhtíkw íkuyku, suyku yÕ÷knu ÃkMktË fhu÷k
çktËkyku níkk.
(75) yLku y{Lku Lkqnu ÃkkufkÞko, íkku y{u fux÷k Mkkhk Ãkkufkh Mkkt¼¤Lkkh
Aeyu, (76) yLku y{u íkuLku yLku íkuLkk ÷kufkuLku ¾qçk {kuxk Ëw:¾Úke çk[kðe
÷eÄk, (77) yLku y{u íku{Lkk ðtþLku çkkfe hnuðkðk¤ku çkLkkÔÞku, (78) yLku
y{u íku L ke ÃkØrík Ãkh ÃkAe ykðLkkhkyku { kt yu f Mk{q n Lku Aku z âku .
(79) Mk÷k{ Au Lkqn Ãkh ík{k{ søkíkðkMkeyku{kt. (80) y{u Mkíf{eoykuLku
ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (81) rLk:þtf, íku y{khk E{kLkðk¤k
çktËkyku{ktÚke níkku. (82) ÃkAe y{u çkeòykuLku zqçkkze ËeÄk.
(83) yLku íkuLke s ÃkØríkðk¤kyku{ktÚke Rçkúkne{ Ãký níkku (84) ßÞkhu
íku ykÔÞku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku rðþwØ ÓËÞLke MkkÚku, (85) ßÞkhu
íkuýu ÃkkuíkkLkk rÃkíkkÚke yLku ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu ík{u fE ðMíkwLke WÃkkMkLkk
fhku Aku ? (86) þwt ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ fkÕÃkrLkf WÃkkMÞkuLku [knku Aku ?
(87) íkku Mk]rüLkk Mðk{e yÕ÷kn rðþu ík{khku þwt rð[kh Au ?
(88) ÃkAe Rçkúkne{u íkkhkyku yuf Lksh Lkk¾e. (89) ÃkAe fÌkwt fu nwt
çke{kh Awt. (90) ÃkAe yu ÷kufku íkuLku AkuzeLku síkk hÌkk. (91) íkku íku íku{Lke
{qŠíkyku{kt ½qMke økÞku, fÌkwt fu þwt ík{u ¾kíkk LkÚke ? (92) ík{Lku þwt ÚkÞwt fu
ík{u ftE çkku÷íkk LkÚke ? (93) ÃkAe íku{Lku {kÞko Ãkqhe þÂõíkÚke. (94) ÃkAe
÷kufku íkuLkk ÃkkMku Ëkuzíkk ykÔÞk.
(95) Rçkúkne{u fÌkwt, þwt ík{u ÷kufku yk ðMíkwykuLku Ãkqòu Aku, suLku MðÞt
½zku Aku ? (96) yLku yÕ÷knu s ÃkuËk fÞko Au ík{Lku Ãký yLku yu ðMíkwykuLku
Ãký suLku ík{u çkLkkðku Aku. (97) íku{ýu fÌkwt, ykLkk {kxu yuf {fkLk (r[íkk)
çkLkkðku, ÃkAe ykLku ÄøkÄøkíke ykøk{kt Lkk¾e Ëku. (98) ÃkAe íku{ýu íkuLkk
rðhwØ yuf fkÞoðkne fhðkLkwt rð[kÞwO, íkku y{u íku{Lku s Lke[k (yÃk{krLkík)
fhe ËeÄk, (99) yLku íkuýu fÌkwt fu nwt {khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhV sE
hÌkku Awt, íku {khwt {køkoËþoLk fhþu. (100) nu {khk hçk ! {Lku MkËk[khe MktíkkLk
«ËkLk fh. (101) íkku y{u íkuLku yuf MknLkþe÷ ÃkwºkLke þw¼Mkq[Lkk ykÃke.
(102) ÃkAe ßÞkhu íku íkuLkk MkkÚku [k÷ðk-VhðkLke ðÞu ÃknkUåÞku, íkuýu
fÌkwt fu nu {khk Ãkwºk! nwt Mð¡{kt òuô Awt fu ík{Lku Íçkun fhe hÌkku Awt. nðu ík{u
rð[khe ÷ku fu ík{khku þwt {ík Au ? íkuýu fÌkwt, nu {khk rÃkíkkS ! ík{Lku su ykËuþ
ykÃkðk{kt ykðe hÌkku Au, ík{u íkuLku Ãkqhku fhku. RLþk-yÕ÷kn, ík{u {Lku
ÄiÞoðkLkku{ktÚke òuþku. (103) ÃkAe ßÞkhu çktLku yk¿kktrfík ÚkE økÞk yLku
Rçkúkne{u íkuLku {kÚkkÚke Lke[u Ãkkze ËeÄku (104) yLku y{u íkuLku yðks ykÃÞku
fu nu Rçkúkne{ ! (105) ík{u Mð¡Lku Mkk[wt fhe Ëu¾kzâwt. rLk:þtf, y{u
Mkíf{eoykuLku ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (106) [ku¬Mk yk yuf MÃkü
Ãkheûkk níke (107) yLku y{u yuf {kuxe fwhçkkLke (çkr÷)Lkk çkË÷u íkuLku
Akuzkðe ÷eÄku, (108) yLku y{u íkuLkk ÃkAe ykðLkkhkyku{kt yuf Mk{qn
Akuzâku. (109) Mk÷k{íke ÚkkÞ Rçkúkne{ Ãkh. (110) y{u Mkíf{eoykuLku
yk s «{kýu çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (111) rLk:þtf, íku y{khk E{kLkðk¤k
çktËkyku Ãkife níkku, (112) yLku y{u íkuLku RMnkfLke þw¼Mkq[Lkk ykÃke, yuf
ÃkÞøktçkh MkËk[kheyku{ktÚke, (113) yLku y{u íkuLku yLku RMnkfLku çkhfík
ykÃke, yLku yk çktLkuLkk ðtþ{kt Mkkhk Ãký Au yLku yuðk Ãký suyku ÃkkuíkkLke
òík Ãkh MÃkü yíÞk[kh fhðkðk¤k Au.
(114) yLku y{u {qMkk yLku nkYLk Ãkh WÃkfkh fÞkuo, (115) yLku íku{Lku
yLku íku{Lke òríkLku yuf {kuxe {wMkeçkíkÚke {wÂõík ykÃke, (116) yLku y{u
íku{Lke {ËË fhe, íkku íkuyku s ð[oMð «kó fhLkkhk çkLÞk, (117) yLku y{u
yk çktLkuLku MÃkü økútÚk ykÃÞku, (118) yLku yk çktLkuLku MkeÄku {køko çkíkkÔÞku,
(119) yLku y{u íku{Lke ÃkØrík Ãkh ÃkAe ykðLkkhkyku{kt yuf Mk{qnLku
Akuzâku. (120) Mk÷k{íke ÚkkÞ {qMkk yLku nkYLk Ãkh. (121) y{u ¼÷kE
fhLkkhkykuLku ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (122) rLk:þtf, íku çktLku
y{khk E{kLkðk¤k çktËkyku{ktÚke níkk.
(123) yLku RÕÞkMk Ãký ÃkÞøktçkhku{ktÚke níkku, (124) ßÞkhu íkuýu
ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt, (125) þwt ík{u zhíkk LkÚke ? þwt ík{u ÷kufku ‘çky÷’Lku
Ãkkufkhku Aku yLku MkkiÚke ©uc MksoLknkhLku Akuze Ëku Aku, (126) yÕ÷knLku,
su ík{khku Ãký «¼w-Ãkk÷Lknkh Au yLku ík{khk ÃkqðoòuLkku Ãký. (127) ÃkAe
íku{ýu íkuLku ¾kuxku XuhÔÞku, íkku íkuyku ÃkfzkE sLkkhkyku{ktÚke nþu, (128) Ãký
suyku yÕ÷knLkk rðrþü çktËk níkk, (129) yLku y{u íkuLke ÃkØrík Ãkh ÃkAe
ykðLkkhkyku{kt yuf Mk{qn Akuze ËeÄku. (130) Mk÷k{íke ÚkkÞ RÕÞkMk Ãkh.
(131) y{u MkËk[kheykuLku ykðku s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (132) rLk:þtf
íku y{khk E{kLkðk¤k çktËkyku{ktÚke níkku.
(133) yLku rLk:MktËun, ÷qík Ãký ÃkÞøktçkhku{ktÚke níkku, (134) ßÞkhu
y{u íkuLku yLku íkuLkk ÷kufkuLku {wÂõík ykÃke. (135) Ãkhtíkw yuf ð]Øk su ÃkkA¤
hne sLkkhkyku{ktÚke níke, (136) ÃkAe y{u çkeòykuLku Lkü fhe ËeÄk,
(137) yLku ík{u yu ðMíkeyku{ktÚke ÃkMkkh Úkkyku Aku Mkðkhu Ãký (138) yLku
hkºku Ãký, íkku þwt ík{u Mk{síkk LkÚke ?
(139) yLku rLk:MktËun, ÞqLkwMk Ãký EþËqíkku{ktÚke níkku, (140) ßÞkhu
íku ¼køkeLku Ähu÷e Lkkifk Ãkh ÃknkUåÞku. (141) ÃkAe r[êe Lkk¾e íkku yu s
Ëku»ke LkeféÞku. (142) ÃkAe íkuLku {kA÷eyu øk¤e ÷eÄku, yLku íku ÃkkuíkkLku
XÃkfku ykÃke hÌkku níkku. (143) ÃkAe òu íku Míkwrík fhLkkhkyku{ktÚke Lk nkuík,
(144) íkku ÷ku f ku L ku WXkððkLkk rËðMk Mkw Ä e íku L kk Ãku x {kt s hnu í kku .
(145) ÃkAe y{u íkuLku yuf {uËkLk{kt Lkk¾e ËeÄku yLku íku ¾qçk Úkkfe økÞku
níkku, (146) yLku y{u íku Lkk Ãkh yuf ðu ÷kðk¤w t ð] û k Qøkkze ËeÄwt
(147) yLku íkuLku yuf ÷k¾ fu íkuLkkÚke ðÄw ÷kufku íkhV {kufÕÞku. (148) ÃkAe
yu ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk, íkku y{u íku{Lku ÷k¼kÂLðík Úkðk ËeÄk yuf {wÆík MkwÄe.
(149) ÃkAe íku{Lku ÃkqAku, þwt ík{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) {kxu Ãkwºkeyku
Au yLku íku{Lkk {kxu Ãkwºkku ? (150) þwt y{u Vrh~íkkykuLku †e çkLkkðu÷ Au ?
yLku íkuyku òuE hÌkk níkk. (151) Mkkt¼¤e ÷ku, yk ÷kufku {kºk {Lk½ztík
heíku ykðwt fnu Au (152) fu yÕ÷kn MktíkkLk hk¾u Au yLku [ku¬Mk íkuyku sqXk
Au. (153) þwt yÕ÷knu ÃkwºkkuLke Mkh¾k{ýe{kt Ãkwºkeyku ÃkMktË fhe Au ?
(154) ík{Lku þwt ÚkE økÞwt Au ? ík{u fuðk rLkýoÞku fhku Aku ? (155) ÃkAe þwt
ík{u MkqÍçkqÍÚke fk{ LkÚke ÷uíkk ? (156) þwt ík{khk ÃkkMku fkuE MÃkü Ë÷e÷
Au ? (157) íkku ÃkkuíkkLkku økútÚk ÷kðku, òu ík{u Mkk[k Aku.
(158) yLku íku{ýu yÕ÷kn yLku rsÒkkík{kt Ãký MktçktÄ XuhÔÞku Au, yLku
rsÒkkíkkuLku ¾çkh Au fu [ku¬Mk íkuyku ÃkfzkELku ykðþu. (159) yÕ÷kn
Ãkrðºk Au yk ðkíkkuÚke su yk ÷kufku fnu Au. (160) Ãkhtíkw íkuyku suyku yÕ÷knu
ÃkMktË fhu÷k çktËkyku Au. (161) ÃkAe ík{u yLku su{Lke ík{u WÃkkMkLkk fhku
Aku (162) yÕ÷knÚke fkuELku Vuhðe LkÚke þfíkk. (163) Ãkhtíkw íkuLku su Lkfo{kt
Ãkzðkðk¤ku Au (164) yLku y{khk{ktÚke ËhufLkwt yuf rLkrùík MÚkkLk Au.
(165) yLku y{u yÕ÷kn Mk{ûk {kºk fíkkhçkØ hnuð kðk¤k Aeyu
(166) yLku y{u íkuLkku {rn{køkkLk fhðkðk¤k Aeyu.
(167) yLku yk ÷kufku fÌkk fhíkk níkk (168) fu òu y{khk ÃkkMku
yøkkWLke fkuE rþûkk nkuík (169) íkku y{u yÕ÷knLkk rðrþü çktËk nkuík.
(170) ÃkAe íku{ýu íkuLkku RLfkh fhe ËeÄku, íkku xqtf Mk{Þ{kt íkuyku òýe ÷uþu
(171) yLku ÃkkuíkkLkk {kuf÷u÷k çktËkyku {kxu y{khku yk rLkýoÞ Ãknu÷kt s
ÚkE [qõÞku Au (172) fu rLk:þtf, íku{Lku s ð[oMðþk¤e fhðk{kt ykðþu
(173) yLku y{khwt ÷~fh s rðsÞe hnuðkðk¤wt Au, (174) íkku Úkkuzef
{wÆík MkwÄe íku{Lke WÃkuûkk fhku (175) yLku òuíkk hnku, xqtf Mk{Þ{kt íkuyku
Ãký òuE ÷uþu.
(176) þwt íkuyku y{khe ÞkíkLkk {kxu Wíkkð¤ fhe hÌkk Au. (177) ÃkAe
ßÞkhu íku íku{Lke ykuMkhe{kt Wíkhþu, íkku ¾qçk s ¾hkçk nþu yu ÷kufkuLke Mkðkh,
su{Lku íkuLkkÚke zhkððk{kt ykðe [qõÞk Au, (178) íkku Úkkuzef {wÆík {kxu
íku{Lke WÃkuûkk fhku (179) yLku òuíkk hnku, xqtf Mk{Þ{kt íkuyku MðÞt Ãký òuE
÷uþu. (180) Ãkrðºk Au íkkhku «¼w-Ãkk÷Lknkh, MkL{kLkku Mðk{e, yu ðkíkkuÚke
su yk ÷kufku fne hÌkk Au, (181) yLku Mk÷k{ Au ÃkÞøktçkhku Ãkh (182) yLku
Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au su hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au Mk{økú Mk]rüLkku.
–•–
Ãkkhk-23 [478] Mkqh: MkkìË (38)
38. Mkqh: MkkìË
(1) MkkìË. MkkuøktË Au rþ¾k{ýÚke ¼hÃkqh fwykoLkLkk, (2) çkÕfu su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íkuyku ½{tz yLku SË{kt Au. (3) íku{LkkÚke Ãknu÷k y{u
fux÷eÞ òríkykuLku Lkü fhe ËeÄe, íkku íkuyku Ãkkufkhðk ÷køÞk yLku íku Mk{Þ
çk[ðkLkku Lk níkku.
(4) yLku yu ÷kufkuyu ykùÞo ÔÞõík fÞwO fu íku{Lkk ÃkkMku íku{Lkk{ktÚke yuf
zhkðLkkh ykÔÞku, yLku RLfkh fhLkkhkykuyu fÌkwt fu yk òËwøkh Au, sqXku
Au. (5) þwt íkuýu ykx÷k (çkÄk) WÃkkMÞkuLkk çkË÷u yuf WÃkkMÞ fhe ËeÄku ?
yk íkku ¾qçk ykùÞoLke ðkík Au ! (6) yLku íku{Lkk Lkuíkkyku Q¼k ÚkE økÞk fu
[k÷ku, yLku ykÃkýk WÃkkMÞku Ãkh yx÷ hnku. yk fkuE MðkÚkoLke ðkík Au.
(7) ykÃkýu yk ðkík yøkkWLkk Ä{o{kt Lknkuíke Mkkt¼¤e, yk fuð¤ yuf ½ze
fkZu÷ ðkík Au. (8) þwt ykÃkýk çkÄk{ktÚke {kºk yk s yuf ÔÞÂõík Ãkh
yÕ÷knLke ðkýe yðíkrhík fhðk{kt ykðe ? çkÕfu yk ÷kufku {khk yLkwM{hý
ytøku MktËun{kt Au, çkÕfu yk{ýu nsw MkwÄe {khe ÞkíkLkkLke {ò [k¾e LkÚke.
(9) þwt íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ËÞkLkk ¾òLkk íku{Lkk ÃkkMku Au, su
þÂõíkþk¤e Au, WËkh Au. (10) þwt ykfkþku yLku Ähíke yLku íkuLkk ðå[uLke
ðMíkwykuLke çkkËþkne íku{Lkk yrÄfkh{kt Au ? íkku ÃkAe íkuyku Mkezeyku
÷økkðeLku [Ze òÞ. (11) yuf ÷~fh yk Ãký ynª Lkü Úkþu, çkÄk
÷~fhku{ktÚke. (12) yk{LkkÚke Ãknu÷k LkqnLke òrík yLku ykË yLku ¾qtxkðk¤ku
rVhykiLk, (13) yLku Mk{qË yLku ÷qíkLke òrík yLku yifkðk¤k ÷kufkuyu ¾kuxk
XuhÔÞk. yk ÷kufku {kuxk-{kuxk Mk{qnku níkk. (14) yk Mkkiyu EþËqíkkuLku ¾kuxk
XuhÔÞk, íkku {khe ÞkíkLkk yðíkrhík ÚkELku hne, (15) yLku yk ÷kufku fuð¤
yuf íkeðú ÄzkfkLke hkn òuE hÌkk Au, suLkk ÃkAe fkuE Ze÷ LkÚke, (16) yLku
íku{ýu fÌkwt fu nu y{khk Ãkk÷Lknkh ! y{khku ¼køk y{Lku rnMkkçkLkk rËðMk
Ãknu÷k ykÃke Ëu.
(17) su ftE íkuyku fnu Au íkuLkk Ãkh ÄiÞo fhku, yLku y{khk çktËk ËkWËLku
ÞkË fhku, su þÂõíkþk¤e, hsq Úkðkðk¤ku níkku. (1X) y{u ÃknkzkuLku íkuLkk
MkkÚku ykÄeLk fhe ËeÄk fu íkuyku íkuLkk MkkÚku Mkðkh yLku Mkkts {rn{køkkLk fhíkk
níkk, (19) yLku ÃkûkeykuLku Ãký yufºk fheLku. Mkki yÕ÷kn Mk{ûk hsq
Úkðkðk¤k níkk, (20) yLku y{u íkuLkwt hkßÞ {sçkqík fÞwO, yLku íkuLku hkßÞ
«ËkLk fÞwO, yLku {k{÷kykuLkk rLkýoÞLke ÞkuøÞíkk ykÃke.
(21) yLku þwt ík{Lku Mk{k[kh ÃknkUåÞk Au {wfÆ{kðk¤kykuLke, ßÞkhu
íkuyku Ëeðk÷ fqËeLku WÃkkMkLkk-øk]n{kt Ëk¾÷ ÚkE økÞk. (22) ßÞkhu íkuyku
ËkWËLke ÃkkMku ÃknkUåÞk, íkku íku íku{LkkÚke øk¼hkE økÞku. íku{ýu fÌkwt fu ík{u
zhku Lknª. y{u {k{÷kLkk çku Ãkûkfkhku Aeyu, yufu çkeò Ãkh yríkhuf fÞkuo
Au, íkku ík{u y{khk ËhBÞkLk MkíÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhku. yLÞkÞ Lk fhku yLku
y{Lku MkeÄku {køko çkíkkðku.
(23) yk {khku ¼kE Au. íkuLkk ÃkkMku LkÔðkýw ½uxeyku Au yLku {khk ÃkkMku
{kºk yuf ½uxe Au. íkku íku fnu Au fu yu Ãký {khk nðk÷u fhe Ëu, yLku íkuýu
ðkík[eík{kt {Lku Ëçkkðe ËeÄku. (24) ËkWËu fÌkwt, íkuýu ík{khe ½uxeLku ÃkkuíkkLke
½uxeyku{kt {u¤ðe ËuðkLke {ktøkýe fheLku ¾hu¾h ík{khk Ãkh yíÞk[kh fÞkuo
Au, yLku {kuxk¼køkLkk ¼køkeËkhku yuf-çkeò Ãkh yríkhuf fhíkk nkuÞ Au,
rMkðkÞ íkuyku suyku E{kLk hk¾u Au yLku Mkíf{kuo fhu Au, yLku ykðk ÷kufku
½ýk ykuAk Au, yLku ËkWËLku rð[kh ykÔÞku fu y{u íkuLke Ãkheûkk fhe Au, íkku
íkuýu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke {kVe {ktøke yLku rMksËk{kt Ãkze økÞku, yLku hsq
ÚkE økÞku. (25) ÃkAe y{u íkuLke yu (¼q÷) {kV fhe ËeÄe, yLku rLk:þtf
y{khk íÞkt íkuLkk {kxu Mkk{eÃÞ Au yLku Mkkhwt Ãkrhýk{.
(26) nu ËkWË ! y{u ík{Lku s{eLk{kt ¾÷eVk (þkMkf) çkLkkÔÞk Au,
íkku ÷kufku ËhBÞkLk LÞkÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhku yLku {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý
Lk fhku, íku ík{Lku yÕ÷knLkk {køkoÚke ¼xfkðe Ëuþu. su ÷kufku yÕ÷knLkk
{køkoÚke ¼xfe òÞ Au, íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk Au, yu fkhýu fu íkuyku nt{uþk
rnMkkçkLku ¼q÷e síkk níkk.
(27) yLku y{u Ähíke yLku ykfkþ yLku íkuLkk ðå[u Au rLkhÚkof LkÚke ÃkuËk
fÞko. yk yu ÷kufkuLke fÕÃkLkk Au, su{ýu RLfkh fÞkuo, íkku su ÷kufkuyu RLfkh
fÞkuo íku{Lkk {kxu rðLkkþ Au ykøkÚke. (28) þwt y{u yu ÷kufkuLku, suyku E{kLk
÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lkk Mk{kLk fhe ËEþwt, suyku s{eLk{kt çkøkkz
fhLkkhk Au, yÚkðk y{u MktÞ{e yLku MkËk[kheykuLku Ëwhk[kheyku Mk{kLk fhe
ËEþwt. (29) yk yuf çkhfíkðk¤ku økútÚk Au, su y{u ík{khk íkhV yðíkrhík
fÞkuo Au, suÚke ÷kufku íkuLke ykÞíkku Ãkh ®[íkLk-{LkLk fhu yLku yux÷k {kxu fu
çkwrØþk¤eyku ykLkkÚke rþ¾k{ý «kó fhu.
(30) yLku y{u ËkWËLku Mkw÷i{kLk «ËkLk fÞkuo. MkkiÚke ©uc çktËku, ÃkkuíkkLkk
Ãkk÷Lknkh Mk{ûk yíÞtík hsq Úkðkðk¤ku. (31) ßÞkhu MktæÞk Mk{Þu íkuLkk Mkk{u
íkus Ëkuzíkk, W{Ëk ½kuzkyku «Míkwík fhðk{kt ykÔÞk, (32) íkku íkuýu fÌkwt, {U
r{ºk çkLkkÔÞku ÄLkLkk «u{Lku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkk M{hýÚke, íÞkt MkwÄe fu
AqÃkkE økÞku Ÿx{kt, (33) íkuLku {khk ÃkkMku ÃkkAku ÷kðku. ÃkAe íku ¾t¾uhðk
÷køÞku ®Ãkzeyku yLku økhËLkLku.
(34) yLku y{u Mkw÷i{kLkLke Ãkheûkk fhe, yLku y{u íkuLkk ®MknkMkLk Ãkh
yuf Äz Lkk¾e ËeÄwt. ÃkAe íku hsq ÚkÞku. (35) íkuýu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f !
{Lku {kV fhe Ëu yLku {Lku yuðwt hkßÞ ykÃk, su {khk ÃkAe fkuELkk {kxu
þku¼kMÃkË Lk nkuÞ. rLk:þtf, íkwt s Mkk[ku Ëkíkk Au. (36) íkku y{u nðkLku íkuLkk
íkkçku fhe ËeÄe. íku íkuLkk ykËuþÚke Lkh{eLke MkkÚku [k÷íke níke su íkhV íku
RåAíkku, (37) yLku rsÒkkíkkuLku Ãký íkuLkk íkkçku fhe ËeÄk. Ëhuf «fkhLkk
rLk{koýfíkko yLku zqçkfe {khLkkh, (38) yLku çkeò su çkuzeyku{kt sfzkÞu÷k
hníkk. (39) yk y{khwt «ËkLk Au, íkku [knu íkuLku ykÃkku fu hkufku, yÃkkh.
(40) yLku íkuLkk {kxu y{khk íÞkt Mkk{eÃÞ Au yLku W¥k{ Ãkrhýk{.
(41) yLku y{khk çktËk yiÞqçkLku ÞkË fhku, ßÞkhu íkuýu Ãkkuí kkLkk
Ãkk÷LknkhLku ÃkkufkÞkuo fu þiíkkLku {Lku íkf÷eV yLku ÞkíkLkk{kt Lkk¾e ËeÄku Au.
(42) ÃkkuíkkLkku Ãkøk {khku. yk Xtzwt Ãkkýe Au Lnkðk {kxu yLku Ãkeðk {kxu,
(43) yLku y{u íkuLku Ãkrhðkh «ËkLk fÞkuo yLku íkuLkk MkkÚku yuLkk çkhkçkh ðÄkhu
Ãký, ÃkkuíkkLkk íkhV ËÞkLkk YÃk{kt yLku çkwrØþk¤eyku {kxu rþ¾k{ýLkk
YÃk{kt. (44) yLku ÃkkuíkkLkk nkÚk{kt zk¤eykuLkku yuf økwåAku ÷ku yLku íkuLkkÚke
{khku yLku MkkuøktË Lk íkkuzku. rLk:þtf, y{u íkuLku ÄiÞoðkLk òuÞku. MkkiÚke ©uc çktËku,
ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh Mkk{u hsq ÚkLkkh.
(45) yLku y{khk çktËk, Rçkúkne{ yLku RMnkf yLku ÞkfqçkLku ÞkË fhku.
íkuyku nkÚkkuðk¤k (¾qçk fkÞo-þÂõík ÄhkðLkkh) yLku ykt¾kuðk¤k (árüðkLk)
níkk. (46) y{u íku{Lku yuf ¾kMk ðkíkLke MkkÚku rðrþü fÞko níkk fu íku
ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkwt yLkwM{hý Au, (47) yLku íkuyku y{khk íÞkt [qtxu÷k
MkËk[khe ÷kufku{ktÚke Au, (48) yLku RM{kE÷ yLku y÷-ÞMkTy yLku
Íw÷rf^÷Lku ÞkË fhku. Mkki MkËk[khe çktËkyku{ktÚke níkk.
(49) yk rþ¾k{ý Au, yLku rLk:þtf yÕ÷knÚke zhðkðk¤kyku {kxu W¥k{
Xufkýwt Au. (50) nt{uþkLkk çkkøk, suLkk Ëhðkòyku íku{Lkk {kxu ¾wÕ÷k nþu.
(51) íkuyku íku{kt xuf ÷økkðeLku çkuMÞk nþu, yLku yMktÏÞ {uðk yLku þhçkíkku
{ktøkíkk nþu, (52) yLku íku{Lkk ÃkkMku þh{k¤ Mk{ðÞMf ÃkíLkeyku nþu.
(53) yk Au yu ðMíkw suLkwt ík{Lku rnMkkçkLkku rËðMk ykððk Ãkh ð[Lk ykÃkðk{kt
ykðu Au. (54) yk y{khe hkuS Au, su õÞkhuÞ Mk{kó Úkðkðk¤e LkÚke.
(55) yk ðkík ÚkE [qfe, yLku rðÿkuneyku {kxu ¾hkçk Xufkýwt Au,
(56) snÒk{, íku{kt íkuy ku Ëk¾÷ Úkþu. ÃkAe fuðe ¾hkçk søÞk Au !
(57) yk Wf¤íkwt Ãkkýe yLku Ãkhw Au, íkku yk ÷kufku íku{Lku [k¾u, (58) yLku
yk «fkhLke çkeS yLÞ ðMíkwyku Ãký nþu. (59) yk yuf ÷~fh ík{khk
ÃkkMku ½qMke ykðe hÌkwt Au, íku{Lkk {kxu fkuE ykríkÚÞ-Mkífkh LkÚke. íkuyku
ykøk{kt Ãkzðkðk¤k Au. (60) íkuyku fnuþu, çkÕfu ík{u, ík{khk {kxu fkuE
ykríkÚÞ-Mkífkh LkÚke. ík{u íkku yk y{khk Mkk{u ÷kÔÞk Aku. ÃkAe fuðwt ¾hkçk
Au yk Xufkýwt ! (61) íkuyku fnuþu fu nu y{khk {kr÷f ! su ÔÞÂõík ykLku
y{khk Mkk{u ÷kÔÞku íkuLku íkwt çk{ýe ÞkíkLkk ykÃk Lkfo{kt, (62) yLku íkuyku
fnuþu, þwt ðkík Au fu y{u yu ÷kufkuLku ynª LkÚke òuE hÌkk, su{Lku y{u ¾hkçk
÷kufku{kt økýíkk níkk. (63) þwt y{u íku{Lku {òf çkLkkðe hkÏÞk níkk yÚkðk
íku{Lke Lksh [qfe hne Au. (64) rLk:MktËun, yk ðkík Mkk[e Au, LkfoðkMkeykuLkwt
ÃkhMÃkh Í½zðwt.
(65) fnku fu nwt {kºk yuf zhkðLkkh Awt, yLku fkuE WÃkkMÞ LkÚke Ãkhtíkw
yÕ÷kn, yuf÷ku yLku «¼wíðþk¤e. (66) íku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au
ykfkþku yLku ÄhíkeLkku yLku yu ðMíkwykuLkku su íkuLkk ðå[u Au, íku þÂõíkþk¤e
Au, ûk{kþe÷ Au. (67) fnku fu yk yuf {kuxk Mk{k[kh Au, (68) suLkkÚke
ík{u çkuÃkhðk çkLke hÌkk Aku. (69) {Lku Wå[ ÷kufLke ftE ¾çkh LkÚke, ßÞkhu
fu íkuyku ÃkhMÃkh íkfhkh fhe hÌkk níkk. (70) {khk ÃkkMku íkku ðne (rËÔÞ
«fkþLkk) fuð¤ yux÷k {kxu ykðu Au fu nwt yuf MÃkü zhkðLkkh Awt.
(71) ßÞkhu ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu Vrh~íkkykuLku fÌkwt fu nwt {kxeÚke yuf
{Lkw»Þ çkLkkððkLkku Awt. (72) ÃkAe ßÞkhu nwt íkuLku Lk¾þe¾ çkhkçkh fhe ÷ô
yLku íku{kt {khe Yn (ykí{k) Vqtfe Ëô, íkku ík{u íkuLkk ykøk¤ rMksËk
(ËtzðíkT){kt Ãkze sòu. (73) ÃkAe ík{k{ Vrh~íkkykuyu rMksËku fÞkuo.
(74) Ãkhtíkw Rçkr÷Mk (þiíkkLk) fu íkuýu yntfkh fÞkuo yLku íku RLfkh fhLkkhk-
yku{ktÚke çkLke økÞku. (75) Vh{kÔÞwt fu nu Rçkr÷Mk ! fE ðMíkwyu íkLku hkufe
÷eÄku fu íkwt ykLku rMksËku fhu, suLku {U {khk çktLku nkÚkkuÚke çkLkkÔÞku ? yk íkU
½{tz fÞkuo fu íkwt {kuxk Ëhßòyku{ktÚke Au ? (86) íkuýu fÌkwt fu nwt ykË{Úke
©uc Awt. íkU {Lku ykøkÚke ÃkuËk fÞkuo Au yLku ykLku {kxeÚke. (77) Vh{kÔÞwt fu
íkwt ynªÚke Lkef¤e ò, fu{ fu íkwt ríkhMf]ík Au, (78) yLku íkkhk Ãkh {khku ©kÃk
Au çkË÷kLkk rËðMk MkwÄe.
(79) Rçkr÷Mku fÌkwt fu nu {khk «¼w ! {Lku {nuík÷ ykÃk yu rËðMk MkwÄe,
ßÞkhu ÷kufkuLku ÃkwLk: WXkððk{kt ykðþu. (80) Vh{kÔÞwt fu íkLku {nuík÷
ykÃkðk{kt ykð (81) rLkrùík Mk{Þ MkwÄe. (82) íkuýu fÌkwt fu íkkhk «íkkÃkLkk
MkkuøktË ! nwt yu MkkiLku ÃkÚk¼úü fheLku hneþ, (83) rMkðkÞ íkkhk yu çktËkykuLkk
su{Lku íkU rðrþü fhe ÷eÄk Au. (84) Vh{kÔÞwt, íkku MkíÞ yk Au yLku nwt MkíÞ
s fnwt Awt (85) fu nwt LkfoLku íkkhkÚke yLku yu ík{k{ ÷kufkuÚke ¼he ËEþ, su
íku{ktÚke íkkhwt yLkwMkhý fhþu.
(86) fnku fu nwt ykLkk {kxu ík{khkÚke fkuE ð¤íkh LkÚke {ktøkíkku yLku Lk nwt
Mktfku[ fhLkkhkyku{ktÚke Awt. (87) yk íkku çkMk yuf yLkwM{hý Au søkík-
ðkMkeyku {kxu (88) yLku ík{u xqtf{kt s íkuýu ykÃku÷ Mk{k[khLku òýe ÷uþku.
–•–
Ãkkhk-23 [484] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
39. Mkqh: y÷-Íw{h
(1) yk økútÚk yÕ÷kn íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt ykðu÷ Au, su
«¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (2) rLk:þtf, y{u yk økútÚk ík{khk íkhV
MkíÞLke MkkÚku yðíkrhík fhu÷ Au. íkuÚke ík{u yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku, íkuLkk
s {kxu ËeLk (Ä{o)Lku rðþwØ fheLku. (3) MkkðÄkLk ! ËeLk (Ä{o) rðþwØ YÃku
yÕ÷kn {kxu s Au, yLku su ÷kufkuyu íkuLkk rMkðkÞ çkeò Mk{Úkofku çkLkkðe hkÏÞk
Au, fu y{u íkku íku{Lke WÃkkMkLkk (yLku Ãkqò-y[oLkk) fuð¤ yux÷k {kxu fheyu
Aeyu fu íkuyku y{Lku ¾wËk (Eïh)Lke rLkfx fhe Ëu. rLk:þtf, yÕ÷kn íku{Lkk
ðå[u yu ðkíkLkku rLkýoÞ fhe Ëuþu, su{kt íkuyku {ík¼uË fhe hÌkk Au. yÕ÷kn
yuðk ÔÞÂõíkLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku, su sqXku, MkíÞLku {kLkðkðk¤ku Lk
nkuÞ.
(4) òu yÕ÷kn RåAíkku fu íku Ãkwºk çkLkkðu, íkku ÃkkuíkkLkk MksoLkku{ktÚke suLku
RåAíkku ÃkMktË fhe ÷uíkku. íku Ãkrðºk Au. yu yÕ÷kn Au, yuf÷ku, Mkki Ãkh
«¼wíðþk¤e. (5) íkuýu ykfkþku yLku ÄhíkeLku MkíÞLke MkkÚku ÃkuËk fÞko. íku
hkíkLku rËðMk Ãkh ÷Ãkuxu Au yLku rËðMkLku hkík Ãkh ÷Ãkuxu Au, yLku íkuýu MkqÞo yLku
[tÿLku ykÄeLk fhe hkÏÞk Au. Ëhuf ÃkkuíkkLke rLkÄkoheík {wÆík yLkwMkkh [k÷íkku
hnu Au. Mkkt¼¤e ÷ku fu íku MkðoþÂõík{kLk Au, ûk{kþe÷ Au.
(6) yÕ÷knu ík{Lku yuf SðÚke ÃkuËk fÞko, ÃkAe íkuýu íkuLkkÚke s íkuLkwt òuzwt
çkLkkÔÞwt, yLku íkuýu s ík{khk {kxu Lkh yLku {kËk [kuÃkøkk ZkuhkuLkk ykX «fkh
WíkkÞko. íku ík{Lku ík{khe {kíkkykuLkk Ãkux{kt çkLkkðu Au, yuf h[Lkk ÃkAe çkeS
h[Lkk, ºký ytÄkhkykuLke ytËh. yk s yÕ÷kn ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au.
Mkkðo¼ki{íð íkuLkwt s Au. íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. ÃkAe ík{u õÞktÚke
Ãkkhk-23 [485] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
Vuhððk{kt ykðe hÌkk Aku ?
(7) òu ík{u RLfkh fhku, íkku yÕ÷kn ík{khkÚke rLkhÃkuûk Au, yLku íku
ÃkkuíkkLkk çktËkyku {kxu RLfkhLku ÃkMktË fhíkku LkÚke, yLku òu ík{u þw¢ (f]ík¿kíkk)
Ëþkoðku íkku íku íkuLku ík{khk {kxu ÃkMktË fhu Au, yLku fkuE çkkus WÃkkzLkkh fkuE
yLÞLkku çkkus Lknª WXkðu. ÃkAe ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV s ík{khu ÃkkAk
VhðkLkwt Au. íkku íku ík{Lku çkíkkðe Ëuþu su ík{u fhíkk níkk. rLk:þtf, íku ÓËÞkuLke
ðkíkLku Ãký òýðkðk¤ku Au.
(8) yLku ßÞkhu {kLkðeLku fkuE íkf÷eV ÃknkU[u Au, íkku íku ÃkkuíkkLkk
Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhu Au, íkuLkk íkhV hsq ÚkELku. ÃkAe ßÞkhu íku íkuLku ÃkkuíkkLkk
ÃkkMkuÚke f]Ãkk «ËkLk fhe Ëu Au, íkku íku yu ðMíkwLku ¼q÷e òÞ Au suLkk {kxu íku
Ãknu÷k Ãkkufkhe hÌkku níkku yLku íku çkeòykuLku yÕ÷knLkk Mk{fûk Xhkððk ÷køku
Au, suÚke íku íkuLkk {køkoÚke ÃkÚk¼úü fhe Ëu. fnku fu íkwt ÃkkuíkkLkk fw£ (yÄ{o)Úke
Úkkuzkf Mk{Þ {kxu VkÞËku WXkðe ÷u. rLk:þtf, íkwt ykøkðk¤kyku{ktÚke Au.
(9) ¼÷k fkuE ÔÞÂõík hkrºkLke Ãk¤ku{kt rMksËk (ËtzðíkT) yLku fÞk{ (Q¼k
hnuðkLke) nk÷ík{kt ykSS fhe hÌkku nkuÞ, ykr¾híkÚke zhíkku nkuÞ yLku
ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLke ËÞkLkku Þk[f nku, fnku - þwt òýðkðk¤ku yLku Lk
òýðkðk¤ku çktLku Mk{kLk nkuE þfu Au ? rþ¾k{ý íkku yu s ÷kufku økúný fhu
Au suyku çkwrØþk¤e Au.
(10) fnku fu nu {khk çktËkyku, suyku E{kLk ÷kÔÞk Aku ! ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhÚke zhku. su ÷kufku yk ËwrLkÞk{kt MkËTfkÞkuo fhþu íku{Lkk {kxu W¥k{
çkË÷ku Au, yLku yÕ÷knLke Ähíke rðþk¤ Au. rLk:þtf, ÄiÞo fhðkðk¤kykuLku
íku{Lkku yÃkkh çkË÷ku ykÃkðk{kt ykðþu.
(11) fnku, {Lku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt yÕ÷knLke s WÃkkMkLkk
Ãkkhk-23 [486] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
fhwt, íkuLkk s {kxu ËeLk (Ä{o)Lku rðþwØ fheLku, (12) yLku {Lku ykËuþ
ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu Mkki«Úk{ MðÞt {wMk÷{kLk çkLkwt. (13) fnku fu òu nwt
{khk Ãkk÷LknkhLke yð¿kk fhwt íkku nwt yuf ¼ÞkLkf rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt
Awt. (14) fnku fu nwt yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhwt Awt íkuLkk s {kxu ËeLk (Ä{o)Lku
rðþwØ fheLku. (15) ÃkAe ík{u íkuLkk rMkðkÞ suLke RåAku íkuLke WÃkkMkLkk fhku.
fnku fu ¾hu¾h LkwfMkkLk WXkðLkkhkt íkku íkuyku Au, su{ýu ÃkkuíkkLku yLku ÃkkuíkkLkk
½hðk¤kykuLku fÞk{íkLkk rËðMku LkwfMkkLk{kt LkkÏÞk. Mkkt¼¤e ÷ku, yk s MÃkü
LkwfMkkLk Au. (16) íku{Lkk {kxu íku{Lkk WÃkhÚke Ãký ykøkLke AºkAkÞk nþu
yLku íku{Lkk Lke[uÚke Ãký. yk ðMíkw Au suLkkÚke yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkykuLku
zhkðu Au. nu {khk çktËkyku ! íkuÚke {khkÚke zhku.
(17) yLku su ÷kufku þiíkkLkÚke çk[u fu íkuyku íkuLke WÃkkMkLkk fhu, yLku íkuyku
yÕ÷kn íkhV hsq ÚkELku, íku{Lkk {kxu þw¼Mkq[Lkk Au. íkku {khk çktËkykuLku
þw¼Mkq[Lkk ykÃke Ëku, (18) suyku ðkík æÞkLkÚke Mkkt¼¤u Au. ÃkAe íkuLkk W¥k{
ÃkkMkkLkwt yLkwMkhý fhu Au. yk s yu ÷kufku Au su{Lku yÕ÷knu {køkoËþoLk «ËkLk
fÞwO Au, yLku yk s ÷kufku Au suyku çkwrØþk¤e Au.
(19) þwt suLkk {kxu ÞkíkLkk Ãkwhðkh ÚkE [qfe, ÃkAe þwt ík{u yuðk ÔÞÂõíkLku
çk[kðe þfku Aku, su ykøk{kt Au. (20) Ãkhtíkw su ÷kufku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke
zhu, íku{Lkk {kxu Wå[ ¼ðLkku Au rLkŠ{ík. íkuLkk Lke[u Lknuhku ðnu Au. yk
yÕ÷knLkwt ð[Lk Au. yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk ð[LkLkwt WÕ÷t½Lk fhíkku LkÚke.
(21) þwt ík{u LkÚke òuÞwt fu yÕ÷knu ykfkþ{ktÚke Ãkkýe WíkkÞwO. ÃkAe íkuLku
s{eLkLkk †kuíkku{kt òhe fhe ËeÄwt. ÃkAe íku íkuLkkÚke rðr¼Òk «fkhLke ¾uíkeyku
fkZu Au. ÃkAe íku MkqfkE òÞ Au. íkku ík{u íkuLku Ãke¤e Ãkze økÞu÷ swyku Aku.
ÃkAe íku íkuLku fý-fý fhe Lkk¾u Au. rLk:þtf, yk{kt çkkuÄ Au çkwrØþk¤eyku
Ãkkhk-23 [487] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
{kxu. (22) þwt yu ÔÞÂõík suLkwt ÓËÞ yÕ÷knu RM÷k{ {kxu ¾ku÷e ËeÄwt, ÃkAe
íku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf «fkþ Ãkh Au. íkku rðLkkþ Au yu ÷kufku
{kxu, su{Lkkt ÓËÞ yÕ÷knLke rþ¾k{ýÚke fXý ÚkE økÞk. yk ÷kufku MÃkü
ÃkÚk¼úüíkk{kt Au.
(23) yÕ÷knu Mkðo©uc ðkýe yðíkrhík fhe Au. yuf yuðku økútÚk, ÃkhMÃkh
{¤íkku, ðkhtðkh ÃkwLkhkðŠíkík Úkíkku, ykLkkÚke yu ÷kufkuLkk Ytðkzk Q¼k ÚkE
òÞ Au suyku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhÚke zhðkðk¤k Au. ÃkAe íku{Lkkt þheh yLku
íku{Lkkt ÓËÞ rðLk{ú ÚkELku yÕ÷knLke ÞkË íkhV yufkøkúr[¥k ÚkE òÞ Au.
yk yÕ÷knLkwt {køkoËþoLk Au. ykLkkÚke íku {køkoËþoLk ykÃku Au suLku íku RåAu
Au, yLku suLku yÕ÷kn ÃkÚk¼úü fhe Ëu íkku íkuLku fkuE {køkoËþoLk ykÃkLkkh LkÚke.
(24) þwt yu ÔÞÂõík su fÞk{íkLkk rËðMku ÃkkuíkkLkk [nuhkLku ¾hkçk
ÞkíkLkkLke Zk÷ çkLkkðþu, yLku yíÞk[kheLku fnuðk{kt ykðþu fu [k¾ku {ò
yu f{kýeLke su ík{u fhíkk níkk. (25) íku{LkkÚke Ãknu÷kLkk ÷kufkuyu Ãký ¾kuxwt
XuhÔÞwt, íkku íku{Lkk WÃkh ÞkíkLkk íÞktÚke ykðe økE ßÞktÚke íku{Lku fÕÃkLkk Ãký
Lknkuíke. (26) íkku yÕ÷knu íku{Lku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt yÃk{kLkLke {ò
[¾kze yLku ykr¾híkLke ÞkíkLkk íkuLkkÚke Ãký {kuxe Au. fËk[, yk ÷kufku
òýíkk !
(27) yLku y{u yk fwykoLk{kt Ëhuf «fkhLkk áüktíkku ðýoÔÞk Au, suÚke
íkuyku rþ¾k{ý «kó fhu. (28) yk yhçke fwykoLk Au, yk{kt fkuE rðf]rík
LkÚke, suÚke ÷kufku zhu. (29) yÕ÷kn áüktík ðýoðu Au yuf ÔÞÂõíkLkwt, suLke
{kr÷fe{kt ½ýk nXkøkúne {kr÷fku Mkk{u÷ Au, yLku çkeòu ÔÞÂõík MktÃkqýoÃkýu
yuf s {kr÷fLkku Mkuðf Au. þwt yk çktLkuLke ÂMÚkrík Mk{kLk nþu ? Mkðo «þtMkk
yÕ÷kn {kxu Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (30) ík{Lku Ãký
Ãkkhk-24 [488] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
{hðkLkwt Au yLku íkuyku Ãký {hðkLkk Au. (31) ÃkAe ík{u ÷kufku fÞk{íkLkk
rËðMku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke Mkk{u ÃkkuíkkLkku fuMk hsq fhþku.
*(32) yu ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu, suýu yÕ÷kn Ãkh
sqXku ykhkuÃk ½zâku, yLku MkíÞLku ¾kuxwt Xuhðe ËeÄwt, ßÞkhu fu íku íkuLkk ÃkkMku
ykÔÞwt. þwt ykðk RLfkh fhLkkhkykuLkwt Xufkýwt Lkfo Lknª nkuÞ ? (33) yLku su
ÔÞÂõík MkíÞ ÷ELku ykÔÞku yLku su{ýu íkuLke Ãkwrü fhe, yk s ÷kufku yÕ÷knÚke
zhðkðk¤k Au. (34) íku{Lkk {kxu íku{Lkk Ãkk÷Lknkh ÃkkMku yu çkÄwt Au su íkuyku
RåAþu. yk çkË÷ku Au MkËk[kheykuLkku, (35) suÚke yÕ÷kn íku{LkkÚke íku{Lkkt
¾hkçk f{kuoLku Ëqh fhe Ëu yLku íku{Lkk MkËTfkÞkuoLkk çkË÷k{kt íku{Lku Mkðkçk
(ÃkwÛÞ) «ËkLk fhu.
(36) þwt yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku {kxu Ãkqhíkku LkÚke ? yLku yk ÷kufku
íkuLkk rMkðkÞ çkeòykuÚke ík{Lku zhkðu Au, yLku yÕ÷kn suLku ÃkÚk¼úü fhe Ëu
íkuLku fkuE {køko çkíkkðLkkh LkÚke, (37) yLku yÕ÷kn suLku {køkoËþoLk ykÃku
íkuLku fkuE ÃkÚk¼úü fhLkkh LkÚke. þwt yÕ÷kn «¼wíðþk¤e, «ríkþkuÄ ÷uðkðk¤ku
LkÚke ?
(38) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku fu ykfkþku yLku ÄhíkeLku fkuýu ÃkuËk fÞko,
íkku íkuyku fnuþu fu yÕ÷knu. fnku, ík{khku þwt rð[kh Au, yÕ÷kn rMkðkÞ ík{u
su{Lku Ãkkufkhku Aku, òu yÕ÷kn {Lku fkuE íkf÷eV ÃknkU[kzðk RåAu íkku þwt yk
÷kufku íkuýu ykÃku÷ íkf÷eVLku Ëqh fhe þfu Au ? yÚkðk yÕ÷kn {khk Ãkh fkuE
{nuhçkkLke fhðk RåAu íkku þwt yk ÷kufku íkuLke {nuhçkkLkeLku hkufðkðk¤k çkLke
þfu Au ? fnku fu yÕ÷kn {khk {kxu ÃkÞkoó Au. ¼hkuMkku fhLkkhkt íkuLkk Ãkh s
¼hkuMkku fhu Au. (39) fnku fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! ík{u ík{khe søÞkyu
f{o fhku, nwt Ãký f{o fhe hÌkku Awt. ík{u xqtf Mk{Þ{kt s ík{Lku òý ÚkE sþu
Ãkkhk-24 [489] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
(40) fu fkuLkk Ãkh yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk ykðu Au yLku fkuLkk Ãkh yu
ÞkíkLkk ykðu Au su õÞkhuÞ x¤ðkðk¤e LkÚke. (41) y{u ÷kufkuLkk {køkoËþoLk
{kxu yk økútÚk ík{khk Ãkh MkíÞLke MkkÚku yðíkrhík fÞkuo Au. íkuÚke su ÔÞÂõík
{køkoËþoLk «kó fhþu íku ÃkkuíkkLkk {kxu s «kó fhþu, yLku su ÔÞÂõík ÃkÚk¼úü
Úkþu, íkku íkuLkwt ÃkÚk¼úü Úkðwt íkuLkk Ãkh s Ãkzþu, yLku ík{u íku{Lkk {kxu sðkçkËkh
LkÚke.
(42) yÕ÷kn s {]íÞw ykÃku Au «kýkuLku íku{Lkkt {]íÞw ð¾íku, yLku su{Lkwt
{]íÞw LkÚke ykÔÞwt íku{Lku Ÿ½Lkk Mk{Þu. ÃkAe íku íku{Lku hkufe ÷u Au su{Lkk {]íÞwLkku
rLkýoÞ ÚkE [qõÞku Au yLku çkeòykuLku yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe {wõík fhe Ëu
Au. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku rð[kh fhu Au.
(43) þwt íku{ýu yÕ÷knLku AkuzeLku çkeòykuLku ¼÷k{ýfíkko çkLkkðe
hkÏÞk Au ? fnku, [knu íkuyku Lk fkuE yrÄfkh Ähkðíkk nkuÞ yLku Lk ftE
Mk{síkk nkuÞ ? fnku, ¼÷k{ý çkÄe s yÕ÷knLkk yrÄfkh{kt Au. ykfkþku
yLku ÄhíkeLke Mk¥kk íkuLke s Au. ÃkAe ík{Lku íkuLkk s íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt
ykðþku. (45) yLku ßÞkhu yuf÷k yÕ÷knLkku WÕ÷u¾ fhðk{kt ykðu Au íkku
yu ÷kufkuLkkt ÓËÞ MktíkkÃk fhu Au suyku ykr¾hík Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkk, yLku
ßÞkhu íkuLkk rMkðkÞ çkeòykuLkku WÕ÷u¾ ÚkkÞ Au íkku íku ð¾íku íkuyku ¾wþ ÚkE
òÞ Au. (46) fnku fu nu yÕ÷kn ! ykfkþku yLku ÄhíkeLkk MksoLknkh ! yá~Þ
yLku á~ÞLkk ¿kkíkk ! íkwt ÃkkuíkkLkk çktËkyku ËhBÞkLk yu ðMíkwLkku rLkýoÞ fheþ
su{kt íkuyku {ík¼uË fhe hÌkk Au, (47) yLku òu yíÞk[kheykuLke ÃkkMku yu
çkÄwt s nkuÞ su Ähíke{kt Au yLku ðÄkhk{kt íkuLkk çkhkçkh, íkku íkuyku fÞk{íkLke
fXkuh ÞkíkLkkÚke çk[ðk {kxu íku{Lku rVËÞk («ríkV¤){kt ykÃke Ëu, yLku
yÕ÷kn íkhVÚke íku{Lku yu {k{÷kLkku Mkk{Lkku fhðku Ãkzþu, suLke ík{Lku fÕÃkLkk
Ãkkhk-24 [490] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
Ãký Lknkuíke, (48) yLku íku{Lkk Mkk{u ykðe sþu íku{Lkk Ëw»f{kuo yLku yu ðMíkw
íku{Lku ½uhk{kt ÷E ÷uþu, suLke íkuyku nktMke Wzkðíkk níkk.
(49) ÃkAe {kLkðeLku ßÞkhu fkuE íkf÷eV ÃknkU[u Au, íkku íkuyku y{Lku
Ãkkufkhu Au. ÃkAe ßÞkhu y{u y{khk íkhVÚke íkuLku f]Ãkk «ËkLk fhe ËEyu Aeyu
íkku íku fnu Au fu yk íkku {Lku ¿kkLkLkk fkhýu ykÃkðk{kt ykðu÷ Au, çkÕfu yk
Ãkheûkk Au, Ãkhtíkw íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (50) íku{LkkÚke
Ãknu÷kLkkt ÷kufkuyu Ãký yk ðkík fne, íkku su ftE íkuyku f{kíkk níkk íku íku{Lkk
ftE fk{ Lk ykðe. (51) ÃkAe íku{Lkk Ãkh yu çkqhkEyku ykðe Ãkze su íku{ýu
f{kðe níke, yLku yu ÷kufku{ktÚke suyku yíÞk[khe Au íku{Lkk Mkk{u Ãký íku{Lke
f{kýeLkk Ëw»Ãkrhýk{ku xqtf Mk{Þ{kt ykðþu. íkuyku y{Lku rððþ fhe þfðkLkk
LkÚke. (52) þwt íku{Lku ¾çkh LkÚke fu yÕ÷kn suLke RåAu Au ykSrðfk rðþk¤
fhe Ëu Au, yLku yu s íktøk fhe Ëu Au. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku
{kxu suyku E{kLk ÷kðLkkhk Au.
(53) fnku fu nu {khk çktËkyku ! su{ýu ÃkkuíkkLkk «kýku Ãkh yríkhuf fÞkuo
Au, yÕ÷knLke ËÞkÚke rLkhkþ Lk Úkkyku. rLk:þtf, yÕ÷kn ík{k{ økwLkkykuLku
{kV fhe Ëu Au, íku yíÞtík ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au, (54) yLku ík{u ík{khk
Ãkk÷Lknkh íkhV hsq Úkkyku yLku íkuLkk yk¿kktrfík çkLke òyku, íkuLkk Ãknu÷k fu
ík{khk Ãkh ÞkíkLkk ykðe òÞ, ÃkAe ík{khe fkuE {ËË fhðk{kt Lknª ykðu.
(55) yLku ík{u yLkwMkhý fhku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkhu {kuf÷u÷ økútÚkLkk W¥k{
ÃkkMkkLkwt, yu Ãknu÷k fu ík{khk Ãkh y[kLkf ÞkíkLkk ykðe òÞ yLku ík{Lku
¾çkh Ãký Lk nkuÞ. (56) õÞktf fkuE ÔÞÂõík yu{ fnu fu yVMkkuMk {khe
rLk»fk¤S Ãkh su {U yÕ÷knLkk økútÚk «íÞu fhe yLku þwt {òf WzkðLkkhkyku{kt
Mkk{u÷ hÌkku, (57) yÚkðk fkuE yu{ fnu fu òu yÕ÷kn {Lku {køkoËþoLk
Ãkkhk-24 [491] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
ykÃkíkku íkku nwt Ãký zhðkðk¤kyku{ktÚke nkuík, (58) yÚkðk ÞkíkLkkLku òuELku
fkuE ÔÞÂõík yu{ fnu fu fËk[, {Lku ËwrLkÞk{kt {Lku VheÚke sðkLkwt ÚkkÞ íkku nwt
MkËk[khe çktËkyku{ktÚke çkLke òô. (59) nk, íkkhe ÃkkMku {khe ykÞíkku
ykðe, ÃkAe íkU íkuLku ¾kuxe Xuhðe yLku ½{tz fÞkuo yLku íkwt RLfkh fhLkkhkyku{kt
Mkk{u÷ hÌkku, (60) yLku ík{u fÞk{íkLkk rËðMku yu ÷kufkuLkk [nuhkykuLku fk¤k
òuþku, su{ýu yÕ÷kn Ãkh sqX ½zâwt níkwt. þwt yntfkheykuLkwt Xufkýwt Lkfo{kt Lknª
nkuÞ ? (61) yLku su ÷kufku zhíkk hÌkk, yÕ÷kn yu ÷kufkuLku MkV¤íkkLke MkkÚku
{wÂõík ykÃkþu, yLku íku{Lku fkuE íkf÷eV Lknª ÃknkU[u yLku Lk íkuyku Ëw:¾e Úkþu.
(62) yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLkku MksoLknkh Au yLku yu s Ëhuf ðMíkw Ãkh
rLkheûkf Au. (63) ykfkþku yLku ÄhíkeLke [kðeyku íkuLkk s ÃkkMku Au, yLku
su ÷kufkuyu yÕ÷knLke ykÞíkkuLkku RLfkh fÞkuo, íkuyku s LkwfMkkLk{kt hnuLkkhkt
Au. (64) fnku fu nu yýMk{s ÷kufku ! þwt ík{u {Lku yÕ÷kn rMkðkÞ yLÞLke
WÃkkMkLkk fhðkLkwt fnku Aku ? (65) yLku ík{khkÚke Ãknu÷kLkk ÷kufku íkhV Ãký
ðne (rËÔÞ «fkþLkk) {kuf÷ðk{kt ykðe [qfe Au fu òu ík{u rþfo (yÕ÷kn
rMkðkÞ yLÞLke WÃkkMkLkk yLku yk¿kkÃkk÷Lk) fÞwO, íkku ík{khkt f{kuo ÔÞÚko ÚkE
sþu, yLku ík{u LkwfMkkLk{kt hnuþku, (66) çkÕfu fuð¤ yÕ÷knLke WÃkkMkLkk
fhku yLku rþfo fhLkkhkyku{ktÚke Lk çkLkku.
(67) yLku ÷kufkuyu yÕ÷knLke fËh Lk fhe, suðe fu íkuLke fËh fhðkLkku
n¬ Au, yLku Mk{økú Ähíke íkuLke {wêe{kt nþu fÞk{íkLkk rËðMku yLku ík{k{
ykfkþku ÷ÃkuxkÞu÷k nþu íkuLkk s{ýk nkÚk{kt. íku Ãkrðºk yLku Mkðkuoå[ Au yu
rþfo (yLkufuïhðkË)Úke su yk ÷kufku fhu Au, (68) yLku Mkqh (hý®þøkw)
Vqtfðk{kt ykðþu, íkku ykfkþku yLku Ähíke{kt su Ãký Au, Mkki çku¼kLk ÚkELku
Ãkze sþu, Ãkhtíkw suLku yÕ÷kn RåAu. ÃkAe VheÚke Mkqh Vqtfðk{kt ykðþu, íkku
Ãkkhk-24 [492] Mkqh: y÷-Íw{h (39)
yufkyuf Mkki Q¼k ÚkELku òuðk ÷køkþu, (69) yLku Ähíke ÃkkuíkkLkk «¼wLkk
Lkqh (ßÞkurík{oÞ «fkþ)Úke Íøk{øke WXþu, yLku f{o-Ãkºk {qfe Ëuðk{kt ykðþu
yLku ÃkÞøktçkhku yLku MkkûkeykuLku nksh fhðk{kt ykðþu, yLku ÷kufku ðå[u
çkhkçkh rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðþu yLku íku{Lkk MkkÚku fkuE yLÞkÞ yLku
yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ, (70) yLku Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuLkk f{kuoLkku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku
ykÃkðk{kt ykðþu, yLku íku Mkkhe heíku òýu Au su ftE íkuyku fhu Au.
(71) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo íkuyku xku¤u-xku¤k çkLkkðeLku Lkfo íkhV
ntfkhðk{kt ykðþu, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku íkuLkk ÃkkMku ÃknkU[þu, íkuLkk
Ëhðkòyku ¾ku÷e Ëuðk{kt ykðþu yLku íkuLkk ËhðkLkku íku{Lku fnuþu, þwt ík{khk
ÃkkMku ík{khk s ÷kufku{ktÚke ÃkÞøktçkhku Lknkuíkk ykÔÞk, su ík{Lku ík{khk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke ykÞíkku Mkt¼¤kðíkk níkk yLku ík{Lku ík{khk yk rËðMkLke
{w÷kfkíkÚke zhkðíkk níkk. íkuyku fnuþu fu nk, Ãkhtíkw ÞkíkLkkLkwt ð[Lk RLfkh
fhLkkhkyku {kxu ÞÚkkÚko ÚkELku hÌkwt (72) fnuðk{kt ykðþu fu LkfoLkk
Ëhðkòyku{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku, íku{kt nt{uþk hnuðk {kxu. ÃkAe fuðwt ¾hkçk
Xufkýwt Au yntfkh fhLkkhkykuLkwt !
(73) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke zÞko, íku{Lku xku¤u-xku¤k
Mðøko íkhV ÷E sðk{kt ykðþu, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku íÞkt ÃknkU[þu yLku
íkuLkk Ëhðkòyku ¾ku÷e Ëuðk{kt ykðþu yLku íkuLkk ËhðkLkku íku{Lku fnuþu fu
Mk÷k{ ÚkkÞ ík{khk Ãkh, «MkÒk hnku, ÃkAe yk{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku nt{uþk
{kxu, (74) yLku íkuyku fnuþu fu yk¼kh yu yÕ÷knLkku, suýu y{khk MkkÚku
ÃkkuíkkLkwt ð[Lk Mkk[wt fhe Ëu¾kzâwt yLku y{Lku yk ÄhíkeLkk W¥khkrÄfkhe çkLkkðe
ËeÄk. y{u Mðøko{kt ßÞkt RåAeyu, hkufkEyu. ÃkAe fuðku MkwtËh çkË÷ku Au f{o
fhLkkhkyku {kxu. (75) yLku ík{u Vrh~íkkykuLku òuþku fu yþo (hks-
Ãkkhk-24 [493] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
®MknkMkLk)Lke ykMkÃkkMk ðíkwo¤ çkLkkðeLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke «þtMkk
yLku økwýøkkLk fhíkk nþu, yLku ÷kufku ðå[u çkhkçkh yLku ÞÚkkur[ík rLkýoÞ
fhe Ëuðk{kt ykðþu yLku fnuðk{kt ykðþu fu Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au,
Mk]rüLkku Mðk{e !
–•–
40. Mkqh: y÷-{w’r{Lk
(1) nk-{e{. (2) yk økútÚk yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku Au yÕ÷kn
íkhVÚke, su «¼wíðþk¤e Au, òýðkðk¤ku Au, (3) ûk{kþe÷ Au yLku íkkiçkk
(«kÞrùík)Lku fçkq÷ fhðkðk¤ku Au . fXku h Mkò ykÃkðkðk¤ku , yíÞt í k
Mkk{ÚÞoðkLk, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íkuLkk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au.
(4) yÕ÷knLke ykÞíkku{kt yu s ÷kufku Í½zku fkZu Au, suyku RLfkh
fhLkkhkt Au, íkku yk ÷kufkuLkwt þnuhku{kt nhðwt-Vhðwt ík{Lku Äkufk{kt Lk Lkk¾u.
(5) íku{LkkÚke Ãknu÷k LkqnLku ¾kuxku XuhÔÞku, yLku íku{Lkk ÃkAeLkk sqÚkkuyu Ãký,
yLku Ëhuf WB{íku (Mk{wËkÞu) RhkËku fÞkuo fu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku Ãkfze ÷u yLku
íku{ýu LkknfLkk Í½zkyku fkZâk, suÚke íkuyku íkuLkkÚke MkíÞLku Lke[wt fhe Ëu,
íkku {U íku{Lku Ãkfze ÷eÄk. ÃkAe fuðe níke {khe Mkò ! (6) yLku yu s heíku
íkkhk «¼wLke ðkík yu ÷kufku Ãkh Ãkqhe ÚkE [qfe Au, su{ýu RLfkh fÞkuo fu íkuyku
ykøkðk¤k Au.
(7) su{ýu yþo (hks-®MknkMkLk)Lku WXkðe hkÏÞwt Au, yLku suyku íkuLkk
ykMkÃkkMk Au, íkuyku ÃkkuíkkLkk «¼wLkk økwýøkkLk fhu Au, íkuLke MíkwríkLke MkkÚku, yLku
íkuyku íkuLkk Ãkh E{kLk hk¾u Au, yLku íkuyku E{kLkðk¤kyku {kxu {kVeLke Ëwyk
Ãkkhk-24 [494] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
fhu Au - nu {khk «¼w ! íkkhe ËÞk yLku íkkhwt ¿kkLk Ëhuf ðMíkw Ãkh ÔÞkó Au. çkMk,
íkwt {kV fhe Ëu yu ÷kufkuLku suyku íkkiçkk (ûk{kÞk[Lkk) fhu yLku íkkhk {køkoLkwt
yLkwMkhý fhu yLku íkwt íku{Lku LkfoLke ÞkíkLkkÚke çk[kð. (8) nu {khk {kr÷f ! yLku
íkwt íku{Lku þkïík çkkøkku{kt Ëk¾÷ fh, suLkwt íkU íku{Lku ð[Lk ykÃÞwt Au, yLku íku{Lku
Ãký suyku MkËk[khe nkuÞ, íku{Lkk {kíkk-rÃkíkk yLku íku{Lke ÃkíLkeyku yLku íku{Lke
MktíkkLkku{ktÚke. rLk:þtf, íkwt «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au, (9) yLku íku{Lku
çkqhkEykuÚke çk[kðe ÷u, yLku suLku íkU yk rËðMku çkqhkEykuÚke çk[kðe ÷eÄku, íkku
íkuLkk Ãkh íkU ËÞk fhe, yLku yk s {kuxe MkV¤íkk Au.
(10) su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íku{Lku ÃkkufkheLku fnuðk{kt ykðþu,
yÕ÷knLke rð{w¾íkk ík{khkÚke íkuLkkÚke ðÄkhu Au, sux÷e rð{w¾íkk ík{Lku MðÞt
ÃkkuíkkLkkÚke Au. ßÞkhu ík{Lku E{kLk íkhV çkku÷kððk{kt ykðíkk níkk, íkku ík{u
RLfkh fhíkk níkk. (11) íkuyku fnuþu fu nu y{khk {kr÷f ! íkU y{Lku VheÚke
{]íÞw ykÃÞwt yLku VheÚke y{Lku SðLk ykÃÞwt. çkMk, y{u y{khk økwLkkykuLkku
Mðefkh fÞkuo, íkku þwt Lkef¤ðkLkku fkuE WÃkkÞ Au ? (12) yk ík{khk Ãkh yux÷k
{kxu Au fu ßÞkhu yuf÷k yÕ÷kn íkhV çkku÷kððk{kt ykðíkk níkk, íkku ík{u
RLfkh fhíkk níkk, yLku ßÞkhu íkuLkk MkkÚku ¼køkeËkh fhðk{kt ykðíkk, íkku
ík{u {kLke ÷uíkk. nðu rLkýoÞ yÕ÷knLkk yrÄfkh{kt Au, su {nkLk Au, Wå[
Ëhßòðk¤ku Au.
(13) yu s Au, su ík{Lku rLkþkLkeyku çkíkkðu Au yLku ykfkþÚke ík{khk
{kxu ykSrðfk Wíkkhu Au, yLku çkkuÄ fuð¤ yu s ÔÞÂõík økúný fhu Au su
yÕ÷kn íkhV hsq Úkðkðk¤ku nkuÞ. (14) íkuÚke yÕ÷knLku s Ãkkufkhku, ËeLk
(Ä{o)Lku íkuLkk s {kxu rðþwØ fheLku, [knu RLfkh fhLkkhkykuLku yr«Þ fu{
Lk nkuÞ. (15) íku Wå[ Ëhßòykuðk¤ku, yþo (hks-®MknkMkLk)Lkku {kr÷f
Ãkkhk-24 [495] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
Au. íku ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLkk Ãkh RåAu Au ðne (rËÔÞ «fkþLkk) {kuf÷u
Au, suÚke íku {w÷kfkíkLkk rËðMkÚke zhkðu, (16) su rËðMku fu íku «økx Úkþu.
yÕ÷knÚke íku{Lke fkuE ðMíkw AwÃkkÞu÷e Lknª nkuÞ. yksu Mk¥kk fkuLke Au ? yuf
{kºk yÕ÷kn, yíÞtík «çk¤ nMíkeLke. (17) yksu Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuýu fhu÷
f{kuoLkku çkË÷ku {¤þu. yksu fkuE yLÞkÞ yLku yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ. rLk:þtf,
yÕ÷kn sÕËe rnMkkçk ÷uðkðk¤ku Au.
(18) yLku íku{Lku LkSf ykððkðk¤e {wMkeçkíkLkk rËðMkÚke zhkðku,
ßÞkhu fu ÓËÞ øk¤k MkwÄe ykðe sþu. íkuyku Ëw:¾Úke ¼hu÷k nþu. yíÞk-
[kheykuLkku Lk fkuE r{ºk nþu yLku Lk fkuE ¼÷k{ýfíkko, suLke ðkík {kLkðk{kt
ykðu. (19) íku LkshkuLke y«{krýfíkkLku òýu Au yLku yu ðkíkkuLku Ãký, suLku
ÓËÞkuyu AwÃkkðe hk¾u÷ Au. (20) yLku yÕ÷kn MkíÞLke MkkÚku rLkýoÞ fhþu,
yLku su{Lku íkuyku yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhu Au, íkuyku fkuE ðMíkwLkku rLkýoÞ LkÚke
fhíkk. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh Au, òuðkðk¤ku Au.
(21) þwt íkuyku Ähíke{kt nÞko-VÞko LkÚke fu íkuyku òuíkk fu þwt Ãkrhýk{
ykÔÞwt yu ÷kufkuLkwt, suyku íku{LkkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk Au ? íkuyku íku{LkkÚke
¾qçk ðÄkhu níkk þÂõík{kt yLku yu yðþu»kkuLkk MðYÃku Ãký su íku{ýu Ähíke{kt
Akuzâk. ÃkAe yÕ÷knu íku{Lku økwLkkyku {kxu íku{Lku Ãkfze ÷eÄk yLku fkuE íku{Lku
yÕ÷knÚke çk[kðLkkh Lknkuíkku. (22) ykðwt yux÷k {kxu ÚkÞwt fu íku{Lkk ÃkkMku
íku{Lkk EþËqíkku MÃkü rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞk, íkku íku{ýu RLfkh fÞkuo. íkku
yÕ÷knu íku{Lku Ãkfze ÷eÄk. [ku¬Mk íku MkðoþÂõíkþk¤e Au, fXkuh Mkò
ykÃkðkðk¤ku Au.
(23) yLku y{u {qMkkLku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku yLku MÃkü Ë÷e÷kuLke
MkkÚku (24) rVhykiLk yLku nk{kLk yLku fkYLkLke ÃkkMku {kufÕÞku, íkku íku{ýu
Ãkkhk-24 [496] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
fÌkwt fu yk yuf òËwøkh Au, sqXku Au. (25) ÃkAe ßÞkhu íku y{khk íkhVÚke
MkíÞ ÷ELku íku{Lkk ÃkkMku ÃknkUåÞku, íku{ýu fÌkwt fu yk ÷kufkuLkk ÃkwºkkuLku fík÷
fhe Lkk¾ku, su íku{Lkk MkkÚku E{kLk ÷kðu yLku íku{Lke †eykuLke Sðíke hk¾ku,
yLku yk RLfkh fhLkkhkykuLke ÞwÂõík fuð¤ rLk»V¤ hne.
(26) yLku rVhykiLku fÌkwt, {Lku Akuzku, nwt {qMkkLku fík÷ fhe Lkk¾wt yLku
íku ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhu. {Lku ¼Þ Au fu õÞktf íku ík{khk ËeLk (Ä{o)Lku
çkË÷e Lkk¾þu yÚkðk Ëuþ{kt WÃkÿð Vu÷kðe Ëuþu. (27) yLku {qMkkyu fÌkwt fu
{U {khk yLku íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLkwt þhý ÷eÄwt Ëhuf yu yntfkh fhLkkhkÚke
su rnMkkçkLkk rËðMk Ãkh E{kLk LkÚke hk¾íkku.
(28) yLku rVhykiLkLkk ðtþòu{ktÚke yuf {kur{Lk (E{kLkðk¤ku) ÔÞÂõík,
suýu ÃkkuíkkLkk E{kLkLku AwÃkkðe hkÏÞwt níkwt, çkkuÕÞku : þwt ík{u ÷kufku yuf ÔÞÂõíkLku
fuð¤ yu ðkík {kxu fík÷ fhe Lkk¾þku fu íku fnu Au fu {khku hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) yÕ÷kn Au, òu fu íku ík{khku hçk íkhVÚke MÃkü Ë÷e÷ku Ãký ÷ELku
ykÔÞku Au, yLku òu íku sqXku Au íkku íkuLkwt sqX íkuLkk Ãkh s Ãkzþu, yLku òu íku Mkk[ku
Au íkku íkuLkku fkuE rnMMkku ík{Lku ÃknkU[eLku hnuþu suLkwt ð[Lk íku ík{Lku ykÃku Au.
rLk:þtf, yÕ÷kn yuðk ÔÞÂõíkLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku su Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk
fhLkkh nkuÞ, sqXku nkuÞ. (29) nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yksu ík{khe Mk¥kk
Au fu ík{u Ähíke Ãkh «¼wíðþk¤e Aku. ÃkAe yÕ÷knLke ÞkíkLkkLke Mkk{u y{khe
fkuý {ËË fhþu, òu íku y{khk Ãkh ykðe økE ? rVhykiLku fÌkwt, nwt ík{Lku yu
yr¼«kÞ ykÃkwt Awt suLku nwt Mk{S hÌkku Awt, yLku nwt ík{khwt {køkoËþoLk çkhkçkh
¼÷kELkk {køko íkhV fhe hÌkku Awt.
(30) yLku su ÔÞÂõík E{kLk ÷kÔÞku níkku, íkuýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk
÷kufku ! nw t zhwt Awt fu ík{khk Ãkh yLÞ sqÚkku suðku rËðMk ykðe òÞ,
Ãkkhk-24 [497] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
(31) suðku rËðMk LkqnLke òrík yLku ykË yLku Mk{qË yLk íku{Lkk ÃkAe
ykðLkkhkyku Ãkh ykÔÞku, yLku yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku Ãkh fkuE yíÞk[kh
fhðk {køkíkku LkÚke. (32) yLku nu {khe òríkLkk ÷kufku ! nwt zhwt Awt fu ík{khk
Ãkh VrhÞkË yLku ykíkoLkkËLkku rËðMk ykðe òÞ, (33) su rËðMku ík{u ÃkeX
VuhðeLku ¼køkþku, yLku ík{Lku yÕ÷knÚke çk[kðLkkh fkuE Lknª nkuÞ, yLku
suLku yÕ÷kn ÃkÚk¼úü fhe Ëu íkuLku fkuE {køkoËþoLk ykÃkLkkh LkÚke.
(34) yLku ykLkkÚke Ãknu÷k ÞqMkwV ík{khk ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷kuLke MkkÚku
ykÔÞku, íkku ík{u íku{Lke ÷kðu÷ ðkíkku íkhV þtfk{kt s Ãkzu÷k hÌkk, íÞkt MkwÄe
fu ßÞkhu íku{Lkwt ËunkðMkkLk ÚkE økÞwt íkku ík{u fÌkwt fu yÕ÷kn íku{Lkk ÃkAe fËkrÃk
fkuE EþËqík Lknª {kuf÷u. yu s «{kýu yÕ÷kn yu ÷kufkuLku ÃkÚk¼úü fhe Ëu
Au, suyku Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkh yLku MktËun fhðkðk¤k nkuÞ Au. (35) su
yÕ÷knLke ykÞíkku{kt rððkË fhu Au fkuEÃký Ë÷e÷ ðøkh, su íku{Lkk ÃkkMku
ykðe nkuÞ, yÕ÷kn yLku E{kLkðk¤kykuLke LkSf íkuyku Mk¾ík «fkuÃkÃkkºk
Au. yk s heíku yÕ÷kn {nkuh {khe Ëu Au yntfkhe, rðÿkuneLkk ÓËÞ Ãkh.
(36) yLku rVhykiLku fÌkwt fu nu nk{kLk ! {khk {kxu yuf Ÿ[e R{khík
çkLkkð, suÚke nwt {køkkuo Ãkh ÃknkU[wt, (37) ykfkþkuLkk {køkkuo MkwÄe. ÃkAe
{qMkkLkk WÃkkMÞLku Íkt¾eLku òuô, yLku nwt íkku íkuLku sqXku {kLkwt Awt, yLku yk heíku
rVhykiLk {kxu íkuLkwt Ëw»f]íÞ ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞwt yLku íkuLku MkL{køkoÚke
hkufe ÷uðk{kt ykÔÞku, yLku rVhykiLkLke ÞwÂõík rLk»V¤ çkLkeLku hne økE.
(38) yLku su ÔÞÂõík E{kLk ÷kÔÞku níkku íkuýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk
÷kufku ! ík{u {khwt yLkwMkhý fhku, nwt ík{Lku MkeÄku {køko çkíkkðe hÌkku Awt. (39)
nu {khe òríkLkk ÷kufku ! yk ËwrLkÞkLkwt SðLk {kºk Úkkuzkf rËðMkLkwt Au yLku
¾hu¾h hkufkðkLkwt MÚkkLk ykr¾hík (Ãkh÷kuf) Au. (40) su ÔÞÂõík çkqhkE fhþu
Ãkkhk-24 [498] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
íkku íku íkuLkk çkhkçkh çkË÷ku {u¤ðþu, yLku su ÔÞÂõík MkËTfkÞo fhþu, [knu íku
Ãkwhw»k nkuÞ fu †e, þhík yu Au fu íku {kur{Lk (ykMÚkkðkLk) nkuÞ, yu s ÷kufku
Mðøko{kt Ëk¾÷ Úkþu. íÞkt íkuyku yÃkkh hkuS {u¤ðþu. (41) yLku nu {khe
òríkLkk ÷kufku ! þwt ðkík Au fu nwt íkku ík{Lku {wÂõík íkhV çkku÷kðwt Awt yLku ík{u
{Lku ykøkLke íkhV çkku÷kðe hÌkk Aku. (42) ík{u {Lku çkku÷kðe hÌkk Aku fu nwt
yÕ÷knLke MkkÚku fw£ (RLfkh) fhwt yLku yuðe ðMíkwLku íkuLkku ¼køkeËkh çkLkkðwt
suLkwt {Lku fkuE ¿kkLk LkÚke, yLku nwt ík{Lku þÂõíkþk¤e {kV fhðkðk¤k yÕ÷kn
íkhV çkku÷kðe hÌkku Awt. (43) [ku¬Mk ðkík yu Au fu ík{u su ðMíkw íkhV {Lku
çkku÷kðe hÌkk Aku íkuLkku fkuE yðks Lk ËwrLkÞk{kt Au yLku Lk ykr¾hík
(Ãkh÷kuf){kt, yLku rLk:þtf ykÃkýu MkkiLkwt ÃkkAwt Vhðwt yÕ÷kn íkhV Au yLku
Mke{kLkwt WÕ÷t½Lk fhLkkhkt s ykøk{kt sðkðk¤k Au. (44) ÃkAe ík{u ykøk¤
[k÷eLku {khe ðkíkLku ÞkË fhþku, yLku nwt {khku {k{÷ku yÕ÷knLku Mkw«ík fhwt
Awt. rLk:þtf, yÕ÷kn ík{k{ çktËkykuLkku Mkthûkf Au.
(45) ÃkAe yÕ÷knu íkuLku íku{Lke ¾hkçk ÞwÂõíkykuÚke çk[kðe ÷eÄku, yLku
rVhykiLkðk¤kykuLku ¾hkçk ÞkíkLkkyu ½uhe ÷eÄk. (46) ykøk, suLkk Ãkh
íku{Lku Mkðkh-Mkkts hsq fhðk{kt ykðu Au, yLku su rËðMku fÞk{ík MÚkkrÃkík
Úkþu, rVhykiLkðk¤kykuLku yíÞtík fXkuh ÞkíkLkk{kt Ëk¾÷ fhku.
(47) yLku ßÞkhu íkuyku Lkfo{kt yuf-çkeòÚke Í½zþu, íkku rLkçko¤ ÷kufku
{kuxk çkLkLkkhkykuLku fnuþu fu y{u ík{khk ykÄeLk níkk, íkku þwt ík{u y{khkÚke
ykøkLkku Úkkuzkuf ¼køk Ëqh fhe þfku Aku ? (48) {kuxk ÷kufku fnuþu fu ykÃkýu
çkÄk s yk{kt Aeyu. yÕ÷knu çktËkyku ËhBÞkLk rLkýoÞ fhe ËeÄku (49) yLku
su ÷kufku ykøk{kt nþu íkuyku LkfoLkk MkthûkfkuLku fnuþu fu ík{u ík{khk «¼w-
Ãkk÷LknkhLku rLkðuËLk fhku fu íku y{khe ÞkíkLkk{ktÚke yuf rËðMk ykuAku fhe
Ãkkhk-24 [499] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
Lkk¾u. (50) íkuyku fnuþ,u þwt ík{khk ÃkkMku ík{khk EþËqíkku MÃkü Ë÷e÷ku ÷ELku
LkÚke ykÔÞk ? íkuyku fnuþu fu nk. Mkthûkfku fnuþu, ÃkAe ík{u s rLkðuËLk fhku,
yLku RLfkh fhLkkhkykuLke Ãkkufkh ÔÞÚko s sðkLke Au.
(51) rLk:þtf, y{u {ËË fheyu Aeyu y{khk EþËqí kkuLke yLku
E{kLkðk¤kykuLke ËwrLkÞkLkk SðLk{kt, yLku yu rËðMku Ãký ßÞkhu fu Mkkûkeyku
Q¼k Úkþu, (52) su rËðMku yíÞk[kheyykuLku íku{Lkwt çknkLkwt ftE ÷k¼ Lknª
ykÃku yLku íku{Lkk {kxu ©kÃk nþu yLku íku{Lkk {kxu ¾hkçk Xufkýwt nþu,
(53) yLku y{u {qMkkLku {køkoËþoLk «ËkLk fÞwO yLku RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku
økútÚkLkk W¥khkrÄfkhe çkLkkÔÞk. (54) {køkoËþoLk yLku çkkuÄ çkwrØþk¤eyku
{kxu. (55) íkuÚke ík{u ÄiÞo Ëk¾ðku, rLk:þtf yÕ÷knLkwt ð[Lk MkíÞ Au yLku
ÃkkuíkkLke ¼q÷kuLke {kVe {ktøkku, yLku Mkðkh-Mkkts ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk
økwýøkkLk fhku íkuLke «þtMkkLke MkkÚku.
(56) su ÷kufku fkuE MkLkË ðøkh, su íku{Lkk ÃkkMku ykðe nkuÞ, yÕ÷knLke
ykÞíkku{kt rððkË fhu Au, íku{Lkkt ÓËÞku{kt {kºk {kuxkE Au fu íkuyku íkuLkk MkwÄe
õÞkhuÞ ÃknkU[ðkðk¤k LkÚke. íkuÚke ík{u yÕ÷knLkwt þhý {ktøkku. rLk:þtf íku
Mkkt¼¤ðkðk¤ku Au, òuðkðk¤ku Au.
(57) rLkrùíkÃkýu ykfkþku yLku ÄhíkeLkku MksoLk fhðwt {kLkðeLkk MksoLkLke
Mkh¾k{ýe{kt ðÄkhu {kuxwt fkÞo Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke,
(58) yLku yktÄ¤ku yLku ykt¾kuðk¤ku Mk{kLk LkÚke nkuE þfíkku, yLku Lk
E{kLkËkh yLku MkËk[khe íku{s suyku çkqhkE fhðkðk¤k Au. ík{u ÷kufku ¾qçk
ykuAwt rð[khku Aku. (59) rLk:þtf, fÞk{ík ykðeLku hnuþu, yu{kt fkuE þtfk
LkÚke. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(60) yLku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu Vh{kðe ËeÄwt Au fu {Lku Ãkkufkhku, nwt
Ãkkhk-24 [500] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
ík{khe «kÚkoLkkykuLkku Mðefkh fheþ. su ÷kufku {khe WÃkkMkLkkÚke {kuZwt Vuhðu
Au, íkuyku xqtf Mk{Þ{kt yÃk{krLkík ÚkELku Lkfo{kt Ëk¾÷ Úkþu. (61) yÕ÷kn
s Au, suýu ík{khk {kxu hkík çkLkkðe, suÚke ík{u íku{kt ykhk{ fhku, yLku
rËðMkLku «fkrþík çkLkkÔÞku. rLk:þtf yÕ÷kn ÷kufku Ãkh yíÞtík f]Ãkk fhðkðk¤ku
Au, Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku f]ík¿kíkk ÔÞõík fhíkk LkÚke. (62) yk s
yÕ÷kn ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au, Ëhuf ðMíkwLkku MksoLknkh, íkuLkk rMkðkÞ
fkuE WÃkkMÞ LkÚke. ÃkAe ík{u õÞkt çknufkððk{kt ykðe hÌkk Aku ? (63) yu
s heíku yu ÷kufkuLku çknufkððk{kt ykðe hÌkk Au, suyku yÕ÷knLke ykÞíkkuLkku
RLfkh fhíkk níkk.
(64) yÕ÷kn s Au, suýu ík{khk {kxu Ãk]ÚðeLku hkufkðkLke søÞk çkLkkðe
yLku ykfkþLku Aík çkLkkÔÞwt yLku ík{khk htøk-YÃk çkLkkÔÞk, ÃkAe W¥k{ htøk-
YÃk çkLkkÔÞk, yLku íkuýu ík{Lku W{Ëk ðMíkwykuLke ykSrðfk ykÃke. yk
yÕ÷kn ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh, ÃkAe íku ¾qçk çkhfíkðk¤ku (©uÞMfh) Au
yÕ÷kn su Mðk{e Au Mk{økú Mk]rüLkku. (65) yu s Sðtík Au, íkuLkk rMkðkÞ
fkuE WÃkkMÞ LkÚke. íkuÚke ík{u íkuLku s Ãkkufkhku ËeLk (Ä{o)Lku íkuLkk s {kxu rðþwØ
fheLku. Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu, su «¼w-Ãkk÷Lknkh Au Mk{økú Mk]rüLkku.
(66) fnku, {Lku íkuLkkÚke {LkkE fhðk{kt ykðe Au fu nwt íkuLke WÃkkMkLkk
fhwt, su{Lku ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku, ßÞkhu fu {khk ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷ku
ykðe [qfe Au, yLku {Lku ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au fu nwt ÃkkuíkkLku yÕ÷kn,
Mk{økú Mk]rüLkk Mðk{eLku Mk{ŠÃkík fhe Ëô. (67) yu s Au suýu ík{Lku {kxeÚke
ÃkuËk fÞko, ÃkAe ðeÞo-®çkËwÚke, ÃkAe ÷kuneLkk ÷ku[kÚke, ÃkAe íku ík{Lku çkk¤fLkk
MðYÃku fkZu Au, ÃkAe íku ík{Lku ðÄkhu Au suÚke ík{u ík{khk ÃkqhuÃkqhk Mkk{ÚÞoyu
ÃknkU[ku, ÃkAe yux÷k {kxu fu ík{u ð]Ø ÚkE òyku, yLku ík{khk{ktÚke fkuE
Ãkkhk-24 [501] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
Ãknu÷k s {]íÞw Ãkk{u Au, yLku yux÷k {kxu fu ík{u rLkÄkorhík Mk{Þu ÃknkUíke òyku
yLku yux÷k {kxu fu ík{u rð[khku. (68) yu s Au su Sðkzu Au yLku {khu Au.
íkuÚke ßÞkhu íku fkuE çkkçkíkLkku rLkýoÞ fhe ÷u Au, íkku çkMk íku íkuLku fnu Au fu ‘ÚkE
ò’, çkMk íku ÚkE òÞ Au.
(69) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, suyku yÕ÷knLke ykÞíkku{kt Í½zku
fhu Au. íkuyku õÞkÚke Vuhððk{kt ykðe hÌkk Au ? (70) su{ýu økútÚkLku ¾kuxku
XuhÔÞku yLku yu ðMíkwLku Ãký suLkk MkkÚku y{u y{khk EþËqíkkuLku {kufÕÞk, íkku
xqtf Mk{Þ{kt íkuyku òýe ÷uþu, (71) ßÞkhu fu íku{Lkkt øk¤k{kt íkkuf nþu yLku
stShku, íku{Lku ½Mkzðk{kt ykðþu, (72) Wf¤íkk Ãkkýe{kt. ÃkAe íku{Lku
ykøk{kt VUfe Ëuðk{kt ykðþu. (73) ÃkAe íku{Lku fnuðk{kt ykðþu, õÞkt Au
íkuyku su{Lku ík{u ¼køkeËkh Xuhðíkk níkk (74) yÕ÷kn rMkðkÞ. íkuyku fnuþu,
íkuyku y{khkÚke økq{ ÚkE økÞk, çkÕfu y{u ykLkkÚke Ãknu÷k fkuE ðMíkwLku
Ãkkufkhíkk Lknkuíkk. yk heíku yÕ÷kn ÃkÚk¼úü fhu Au RLfkh fhLkkhkykuLku.
(75) ykðwt yu fkhýMkh fu ík{u Ähíke{kt yLkwr[ík ¾wþ Úkíkk níkk yLku yu
fkhýu fu ík{u ½{tz fhíkk níkk. (76) LkfoLkk Ëhðkòyku{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku,
íku{kt nt{uþk hnuðk {kxu. ÃkAe fux÷wt ¾hkçk Xufkýwt Au ½{tz fhLkkhkyku {kxu.
(77) íkuÚke ÄiÞo Ëk¾ðku. rLk:þtf yÕ÷knLkwt ð[Lk MkíÞ Au. ÃkAe suLkwt
y{u íku{Lku ð[Lk ykÃke hÌkk Aeyu, íkuLkku fux÷kuf ¼køk y{u ík{Lku çkíkkðeþwt,
yÚkðk ík{Lku ËunkðMkkLk ykÃkeþwt, ÃkAe íku{Lkwt ÃkkAwt Vhðwt y{khk íkhV Au.
(78) yLku y{u ík{khkÚke Ãknu÷k ½ýk EþËqíkku {kufÕÞk, íku{ktÚke
fux÷kfLkkt ynuðk÷ y{u ík{Lku Mkt¼¤kÔÞk Au yLku íku{ktÚke y{wf yuðkt Ãký
Au suLkkt ynuðk÷ y{u ík{Lku LkÚke Mkt¼¤kÔÞk, yLku fkuE EþËqík yux÷ku Mk{Úko
Lknkuíkku fu yÕ÷knLke yk¿kk ðøkh fkuE rLkþkLke ÷E ykðu. ÃkAe ßÞkhu
Ãkkhk-24 [502] Mkqh: y÷-{w’r{Lk (40)
yÕ÷knLkku nwf{ ykðe økÞku íkku MkíÞ yLkwMkkh rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykÔÞku,
yLku Ëw»f{eo ÷kufku íku ð¾íku LkwfMkkLk{kt hne økÞk.
(79) yÕ÷kn s Au, suýu ík{khk {kxu Zkuhku çkLkkÔÞk, suÚke ík{u y{wfÚke
MkðkheLkwt fk{ ÷ku yLku íku{ktÚke fux÷kfLku ík{u ¾kyku Aku, (80) yLku ík{khk
{kxu íku{kt çkeò Ãký VkÞËk Au, yLku yux÷k {kxu fu ík{u íku{Lkk îkhk ÃkkuíkkLke
sYrhÞkíkku Ãkqhe fhku, su ík{khk ÓËÞku{kt nkuÞ yLku íku{Lkk Ãkh yLku Lkkifkyku
Ãkh ík{u Mkðkh Úkkyku Aku, (81) yLku íku ík{Lku çkeS Ãký fux÷ef rLkþkLkeyku
çkíkkðu Au, íkku ík{u yÕ÷knLke fE-fE rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhþku ?
(82) þwt íkuyku Ähíke{kt nÞko-VÞko LkÚke fu íkuyku òuíkk fu þwt Ãkrhýk{
ykÔÞwt yu ÷kufkuLkwt, suyku íku{LkkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk ? íkuyku íku{LkkÚke ðÄkhu
níkk, yLku þÂõík{kt yLku yðþu»kku{kt su íkuyku Ähíke{kt {qfe økÞk, íkuyku
íku{LkkÚke ¾qçk ykøk¤ níkk. ÃkAe íku{Lke f{kýe íku{Lkk fkuE fk{ Lk ykðe.
(83) ÃkAe ßÞkhu íku{Lkkt ÃkÞøktçkhku íku{Lkk ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷ku ÷ELku ykÔÞk,
íkku íkuyku ÃkkuíkkLkk yu ¿kkLk Ãkh økðo fhe hÌkk níkk, su íku{Lkk ÃkkMku níkwt, yLku
íku{Lkk Ãkh yu ÞkíkLkk ykðe Ãkze, suLke íkuyku {òf Wzkðe hÌkk níkk.
(84) ÃkAe ßÞkhu íku{ýu y{khe ÞkíkLkk òuE, íkuyku fnuðk ÷køÞk fu y{u
yuf yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞk yLku y{u RLfkh fheyu Aeyu, su{Lku y{u
íkuLkk MkkÚku ¼køkeËkh çkLkkðíkk níkk. (85) ÃkAe íku{Lkwt E{kLk íku{Lku ftE
fk{ Lk ÷køÞwt, ßÞkhu fu íku{ýu y{khe ÞkíkLkk òuE ÷eÄe. yk s yÕ÷knLkku
rLkÞ{ Au, su íkuLkk çktËkyku{kt òhe hÌkku Au yLku íku ð¾íku RLfkh fhLkkhkyku
LkwfMkkLk{kt hne økÞk.
–•–
Ãkkhk-24 [503] Mkqh: nk-{e{ yMkT-MksËn (41)
41. Mkqh: nk-{e{ yMkT-MksËn
(1) nk-{e{. (2) yk {kuxk {nuhçkkLk, yíÞtí k f]Ãkk¤w íkhVÚke
yðíkrhík fhðk{kt ykðu÷ ðkýe Au. (3) yk yuf økútÚk Au, suLke ykÞíkku
¾ku÷e-¾ku÷eLku ðýoððk{kt ykðe Au, yhçke ¼k»kkLkwt fwykoLk, yu ÷kufku {kxu
suyku ¿kkLk Ähkðu Au. (4) þw¼Mkq[Lkk ykÃkðkðk¤ku yLku zhkðLkkh. ÃkAe
yk ÷kufku{ktÚke {nËTyþ t u ykLkkÚke {kuZwt VuhÔÞwt. íkuÚke íkuyku Mkkt¼¤e hÌkk LkÚke,
(5) yLku íku{ýu fÌkwt, y{khkt ÓËÞ Ãkh ykðhý [Zu÷wt Au suLkk íkhV ík{u
y{Lku çkku÷kðku Aku yLku y{khk fkLkku{kt zkxku Au, yLku y{khk yLku ík{khk
ðå[u yuf ÃkhËku Au. íkuÚke ík{u ík{khwt fk{ fhku, y{u Ãký y{khwt fk{ fhe
hÌkk Aeyu.
(6) fnku, nwt íkku yuf {Lkw»Þ Awt ík{khk suðku. {khk ÃkkMku yu ðne (rËÔÞ
«fkþLkk) ykðu Au fu ík{khkku WÃkkMÞ çkMk yuf s WÃkkMÞ Au, íkuÚke ík{u MkeÄk
hnku íkuLkk íkhV yLku íkuLkkÚke {kVe {ktøkku, yLku ¾hkçke Au {wþTrhfku (çknwËuð-
ðkËeyku) {kxu, (7) suyku Ífkík (yrLkðkÞo Ä{oËkLk) ykÃkíkk LkÚke yLku
íkuyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkku RLfkh fhu Au. (8) rLk:þtf, su ÷kufku E{kLk
÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lkk {kxu yuðku çkË÷ku Au su MÚkrøkík
Úkðkðk¤ku LkÚke.
(9) fnku, þwt ík{u ÷kufku yu nMíkeLkku RLfkh fhku Aku, suýu ÄhíkeLku çku
rËðMk{kt çkLkkðe, yLku ík{u íkuLkk Mk{fûk Xhkðku Aku ? íku hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) Au Mk{økú søkíkðkMkeykuLkku, (10) yLku íkuýu Ähíke{kt íkuLkk WÃkh
Ãknkzku çkLkkÔÞk yLku íku{kt ÷k¼Lke ðMíkwyku {qfe ËeÄe yLku íku{kt íkuLke ¾kã-
Mkk{økúe Úkku¼ kðe ËeÄe [kh rËðMk{kt, Ãkqhwt ÚkÞwt ÃkqAðkðk¤kyku {kxu.
(11) ÃkAe íkuýu ykfkþ íkhV æÞkLk furLÿík fÞwO, yLku íku Äq{kzku níkwt. ÃkAe
íkuýu ykfkþ yLku ÄhíkeLku fÌkwt fu ík{u çktLku ykðku RåAkyu fu yrLkåAkyu.
çktLkuyu fÌkwt fu y{u ¾wþeÚke nksh Aeyu. (12) ÃkAe íkuýu çku rËðMk{kt íkuLkk
Mkkík ykfkþ çkLkkÔÞk yLku Ëhuf ykfkþ{kt íkuLke yk¿kk ÃknkU[kze ËeÄe, yLku
y{u ËwrLkÞkLkk ykfkþLku ËeÃkfku (íkkhkyku)Úke Mkwþkur¼ík fÞwO, yLku íkuLku
Mkwhrûkík fhe ËeÄwt. yk «¼wíðþk¤e yLku Mkðo¿kkLke (yÕ÷kn)Lke ÞkusLkk Au.
(13) ÃkAe íkuyku yðøkýLkk fhu Au, íkku fnku fu ík{Lku yuðe s heíku
ÞkíkLkkÚke zhkðwt Awt, suðe ÞkíkLkk ykË yLku Mk{qË (òríkyku) Ãkh yðíkrhík
ÚkÞku, (14) ßÞkhu fu íku{Lkk ÃkkMku EþËqíkku ykÔÞk, íku{Lkk ykøk¤Úke yLku
íku{Lkk ÃkkA¤Úke fu yÕ÷kn rMkðkÞ ík{u fkuELke Ãkqò-y[oLkk Lk fhku. íku{ýu
fÌkwt fu òu y{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh RåAíkku íkku íku Vrh~íkku Wíkkhíkku. íkuÚke y{u
yu ðMíkwLkku RLfkh fheyu Aeyu suLku ykÃkeLku ík{Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au.
(15) ykËLke ÂMÚkrík yu níke fu íku{ýu Ähíke{kt fkuE MkíÞ ðøkh ½{tz
fÞkuo, yLku íku{ýu fÌkwt, fkuý Au su þÂõík{kt íku{LkkÚke ðÄkhu Au. þwt íku{ýu
LkÚke òuÞwt fu su yÕ÷knu íku{Lku ÃkuËk fÞko Au íku þÂõík{kt íku{LkkÚke ðÄkhu Au
yLku íkuyku y{khe rLkþkLkeykuLkku RLfkh fhíkk hÌkk. (16) íkku y{u fux÷kf
yþw¼ rËðMkku{kt íku{Lkk WÃkh íkeðú íkkuVkLke nðk {kuf÷e, suÚke íku{Lku
ËwrLkÞk{kt yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk [¾kzu, yLku Ãkh÷kufLke ÞkíkLkk íkuLkkÚke
Ãký ðÄkhu yÃk{krLkík fhLkkh Au yLku íku{Lku fkuE {ËË Lknª ÃknkU[u. (17)
yLku su íkuyku Mk{qË níkk, íkku y{u íku{Lku {køkoËþoLkLkku hMíkku çkíkkÔÞku, Ãkhtíkw
íku{ýu {køkoËþoLkLke íkw÷Lkk{kt yktÄ¤k çkLkðkLkwt ÃkMktË fÞwO, íkku íku{Lku ÞkíkLkkLkk
yÃk{kLkLkk fzkfkyu Ãkfze ÷eÄk, íku{Lkkt Ëw»f{kuoLkk fkhýu, (18) yLku y{u
yu ÷kufkuLku {wÂõík ykÃke, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku zhðkðk¤k níkk.
(19) yLku su rËðMku yÕ÷knLkk Ëw~{Lkku ykøk íkhV yufºk fhðk{kt
ykðþu, ÃkAe íku{Lku y÷øk-y÷øk fhðk{kt ykðþu, (20) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu
íkuyku íkuLkk ÃkkMku ykðe sþu, íku{Lkkt fkLk yLku íku{Lke ykt¾ku yLku íku{Lke
[k{zeyku íku{Lkk Ãkh Mkkûke ykÃkþu, (21) yLku íkuyku ÃkkuíkkLke [k{zeykuLku
fnuþu, ík{u y{khk rðhwØ fu{ Mkkûke ykÃke. íkuyku fnuþu fu y{Lku yu s
yÕ÷knu ðk[k ykÃke Au suýu Ëhuf ðMíkwLku ðk[k ykÃke Au, yLku íkuýu s ík{Lku
Ãknu÷e ðkh ÃkuËk fÞko yLku íkuLkk s ÃkkMku ík{Lku ÷kððk{kt ykÔÞk Au (22) yLku
ík{u ÃkkuíkkLku íkuLkkÚke AwÃkkðe þfíkk Lknkuíkk fu ík{khkt fkLk yLku ík{khe ykt¾ku
yLku ík{khe [k{zeyku ík{khk rðhwØ Mkkûke ykÃkþu, Ãkhtíkw ík{u yu ¼ú{{kt
hÌkk fu yÕ÷kn ík{khk yu ½ýk¾hk f{kuoLku LkÚke òýíkku, su ík{u fhku Aku,
(23) yLku ík{khk yk s ¼ú{u su ík{u ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke MkkÚku fÞkuo
níkku, ík{Lku rðLkü fhe ËeÄk, ÃkAe ík{u LkwfMkkLk WXkðLkkhkyku{ktÚke çkLke
økÞk. (24) ÃkAe òu íkuyku ÄiÞo hk¾u, íkku ykøk s íku{Lkwt Xufkýwt Au yLku òu
íkuyku {kVe {ktøku, íkku íku{Lku {kVe Lknª {¤u.
(25) yLku y{u íku{Lkk Ãkh y{wf MkkÚkeyku ÚkkuÃke ËeÄk, íkku íku{ýu íku{Lkk
ykøk¤ yLku ÃkkA¤Lke Ëhuf ðMíkw íku{Lku ykf»kof çkLkkðeLku çkíkkðe, yLku
íku{Lkk Ãkh yu s ðkík Ãkqhe ÚkELku hne, su rsÒkkíkku yLku {Lkw»ÞkuLkk yu sqÚkku
Ãkh Ãkqhe ÚkE , su íku{LkkÚke Ãknu÷k rðíke [qõÞk níkk. rLk:þtf, íkuyku LkwfMkkLk{kt
hne sðkðk¤k níkk.
(26) yLku fw£ (yÄ{o) fhLkkhkykuyu fÌkwt, yk fwykoLkLku Lk Mkkt¼¤ku
yLku yk{kt ¾÷u÷ Lkk¾ku, suÚke ík{u ð[oMðþk¤e hnku. (27) ÃkAe y{u
RLfkh fhLkkhkykuLku fXkuh ÞkíkLkk [¾kzeþwt yLku íku{Lku íku{Lkkt f{kuoLkku MkkiÚke
¾hkçk çkË÷ku ykÃkeþwt. (28) yk yÕ÷knLkk Ëw~{LkkuLkku çkË÷ku Au, yÚkkoíkT
ykøk. íku{Lkk {kxu yk{kt nt{uþkLkwt Xufkýwt nþu, yu ðkíkLkk çkË÷k{kt fu íkuyku
y{khe ykÞíkkuLkku RLfkh fhíkk níkk.
(29) yLku RLfkh fhLkkhkyku fnuþu fu nu {khk Ãkk÷Lknkh ! y{Lku yu
÷kufkuLku çkíkkð, su{ýu rsÒkkíkku yLku {Lkw»Þku{ktÚke y{Lku ÃkÚk¼úü fÞko. y{u
íku{Lku Ãkøk ík¤u Lkk¾eþwt, suÚke íkuyku yÃk{krLkík ÚkkÞ. (30) su ÷kufkuyu fÌkwt
fu yÕ÷kn y{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au, ÃkAe íkuyku yzøk hÌkk, [ku¬Mk
íku{Lkk Ãkh Vrh~íkkyku Wíkhu Au yLku íku{Lku fnu Au fu ík{u Lk zhku yLku Lk Ëw:¾e
Úkkyku yLku yu MðøkoLke þw¼Mkq[LkkÚke ¾wþ ÚkE òyku suLkwt ík{Lku ð[Lk
ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au. (31) y{u ËwrLkÞkLkk SðLk{kt ík{khk MkkÚke Aeyu
yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt Ãký, yLku ík{khk {kxu íÞkt Ëhuf ðMíkw Au suLke
ík{khwt {Lk RåAk fhu yLku ík{khk {kxu íku{kt Ëhuf ðMíkw Au su ík{u {ktøkku,
(32) ûk{kþe÷ yLku ËÞk¤w íkhVÚke {nuhçkkLkeLkk YÃk{kt.
(33) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu W¥k{ ðkík fkuLke ðkík nþu, suýu yÕ÷kn íkhV
çkku÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko yLku fÌkwt fu nwt yk¿kktrfíkku{ktÚke Awt, (34) yLku
¼÷kE yLku çkqhkE çktLku Mk{kLk LkÚke, ík{u sðkçk{kt yu fnku, su íkuLkkÚke ðÄkhu
W¥k{ nkuÞ, ÃkAe ík{u òuþku fu ík{khk{kt yLku suLkk{kt ði{LkMÞ níkwt, íku yuðku
ÚkE økÞku òýu fkuE ½rLkc r{ºk, (35) yLku yk ðkík íku{Lku s «kó ÚkkÞ Au
suyku ÄiÞo fhðkðk¤k Au, yLku yk ðkík íkuLku s «kó ÚkkÞ Au su ¾qçk ¼køÞðkLk
Au, (36) yLku òu þiíkkLk ík{khk {Lk{kt ftEf ðMkðMkku (þtfk-fwþtfk) Lkk¾u
íkku yÕ÷knLkwt þhý {ktøkku. rLk:þtf, íku Mkkt¼¤Lkkh yLku òýðkðk¤ku Au.
(37) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke Au hkík yLku rËðMk íkÚkk MkqÞo yLku
[tÿ. ík{u MkqÞo yLku [tÿLku rMksËku (ËtzðíkT) Lk fhku, çkÕfu yu yÕ÷knLku rMksËku
fhku, suýu yk MkkiLkwt MksoLk fÞwO Au, òu ík{u íkuLke WÃkkMkLkk fhðkðk¤k Aku.
(38) ÃkAe òu íkuyku yntfkh fhu, íkku su ÷kufku íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku
Au, íkuyku hkík-rËðMk íkuLkkt s økwýøkkLk fhu Au yLku íkuLkkÚke íkuyku õÞkhuÞ
Úkkfíkk LkÚke.
(39) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu ík{u s{eLkLku ðuhkLk nk÷ík{kt
swyku Aku, ÃkAe ßÞkhu y{u íkuLkk Ãkh Ãkkýe ðhMkkðeyu Aeyu, íkku íku ¾e÷e
WXu Au yLku V¤ðk ÷køku Au. rLkrùíkÃkýu suýu íkuLku Sðtík fhe ËeÄe, íku
{zËkykuLku Ãký MkSð fhðkðk¤ku Au. rLk:þtf, íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu
Au. (40) su ÷kufku y{khe ykÞíkkuLku Q÷xku yÚko fhu Au íkuyku y{khkÚke
AwÃkkÞu÷k LkÚke. þwt íku suLku ykøk{kt Lkk¾ðk{kt ykðþu íku Mkkhku Au fu íku ÔÞÂõík
su fÞk{íkLkk rËðMku þktríkLke MkkÚku ykðþu ? su ftE RåAku fhe ÷ku, rLk:þtf
íku swyu Au su ík{u fhe hÌkk Aku.
(41) su ÷kufkuyu yÕ÷knLke rþ¾k{ýLkku RLfkh fÞkuo, ßÞkhu fu íku
íku{Lkk ÃkkMku ykðe økE, yLku rLk:MktËun yk yuf «¼kðþk¤e økútÚk Au.
(42) yk{kt yMkíÞ Lk íkuLkk ykøk¤Úke ykðe þfu Au yLku Lk íkuLkk ÃkkA¤Úke,
yk ík¥ðËþeo yLku «þtMkLkeÞ (yÕ÷kn) íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku
Au. (43) ík{Lku yu s ðkíkku fnuðk{kt ykðe hne Au, su ík{khkÚke Ãknu÷k
ÃkÞøktçkhkuLku fnuðk{kt ykðe Au. rLk:þtf, ík{khku Ãkk÷Lknkh {kV fhðkðk¤ku
Au yLku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Ãký.
(44) yLku òu y{u ykLku rçkLkyhçke fwykoLk çkLkkðíkk, íkku íkuyku fnuíkk
fu ykLke ykÞíkku MÃkü ðýoððk{kt fu{ LkÚke ykðe ? þwt rçkLkyhçke økútÚk yLku
yhçke ÷kufku ? fnku fu íku E{kLk ÷kðLkkhkyku {kxu íkku {køkoËþoLk yLku rþVk
(hkuøk-rLkðkhý) Au, yLku yu ÷kufku suyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk íku{Lkk fkLkkuLkku
zkxku Au yLku íku íku{Lkk {kxu yktÄ¤kÃkýwt Au. yk ÷kufku òýu fu ËqhLkk MÚkkLkuÚke
Ãkkufkhðk{kt ykðe hÌkk Au.
(45) yLku y{u {qMkkLku økútÚk ykÃÞku níkku, íkku íku{kt {ík¼uË Q¼k
fhðk{kt ykÔÞk, yLku òu íkkhk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf ðkík yøkkWÚke rLkrùík
ÚkE [qfe Lk nkuík, íkku íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðíkku, yLku yk ÷kufku
íkuLkk íkhVÚke yuðk MktËun{kt Au suýu íku{Lku rîÄk{kt Lkk¾e hkÏÞk Au. (46) su
ÔÞÂõík MkËTfkÞo fhþu, íkku ÃkkuíkkLkk s {kxu fhþu yLku su ÔÞÂõík çkqhkE fhþu,
íkku íkuLke ykVík íkuLkk Ãkh s ykðþu, yLku íkkhku Ãkk÷Lknkh çktËkyku Ãkh
yíÞk[kh fhðkðk¤ku LkÚke.
*(47) fÞk{íkLkwt ¿kkLk yÕ÷knÚke s MktçktrÄík Au, yLku fkuE V¤
ÃkkuíkkLkk {es{ktÚke LkÚke Lkef¤íkwt yLku Lk fkuE †e øk¼oðíke ÚkkÞ Au yLku Lk
sýu Au, Ãkhtíkw yk çkÄwt íkuLke òý{kt nkuÞ Au, yLku su rËðMku yÕ÷kn Ãkkufkhþu
fu {khk ¼køkeËkhku õÞkt Au, íkuyku fnuþu fu y{u ík{khkÚke yu s yhs fheyu
Aeyu fu y{khk{kt fkuE ykLkku ËkðuËkh LkÚke, (48) yLku su{Lku íkuyku yøkkW
Ãkkufkhíkk níkk íku Mkki íku{LkkÚke økq{ ÚkE sþu, yLku íkuyku Mk{S ÷uþu fu íku{Lkk
{kxu çk[kðLkku fkuE WÃkkÞ LkÚke.
(49) yLku {Lkw»Þ ¼÷kE {ktøkðkÚke LkÚke Úkkfíkku, yLku òu íkuLku fkuE
íkf÷eV ÃknkU[e òÞ íkku rLkhkþ yLku níkkuíMkkrník ÚkE òÞ Au, (50) yLku
òu y{u íkuLku íkf÷eV ÃkAe su íkuLku ÃknkU[e níke, y{khe {nuhçkkLkeLkku MðkË
[¾kze ËEyu Aeyu, íkku íku fnu Au - yk íkku {khku n¬ s Au, yLku nwt LkÚke
Mk{síkku fu fÞk{ík õÞkhuÞ ykðþu, yLku òu {Lku {khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV
ÃkkAku ÷E sðk{kt ykðþu, íkku íkuLkk ÃkkMku Ãký {khk {kxu Mkkhwt s Au. ÃkAe
y{u yk RLfkh fhLkkhkykuLku íku{Lkkt f{kuoÚke yð~Þ {krníkøkkh fheþwt, yLku
íku{Lku fXkuh MkòLkku MðkË [¾kzeþwt.
Ãkkhk-25 [509] Mkqh: yþT-þqhk (42)
(51) yLku ßÞkhu y{u {Lkw»Þ Ãkh f]Ãkk fheyu Aeyu, íkku íku yðøkýLkk fhu
Au yLku ÃkkuíkkLkwt {kuZwt Vuhðe ÷u Au, yLku ßÞkhu íkuLku íkf÷eV ÃknkU[u Au íkku íku ÷ktçke-
÷ktçke «kÚkoLkkyku fhðkðk¤ku çkLke òÞ Au. (52) fnku fu çkíkkðku, òu yk
fwykoLk yÕ÷kn íkhVÚke ykðu÷ nkuÞ, ÃkAe ík{u íkuLkku RLfkh fÞkuo íkku yu
ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu ÃkÚk¼úü çkeòu fkuý nþu su rðhkuÄ{kt ¾qçk Ëqh Lkef¤e òÞ ?
(53) y{u íku{Lku y{khe rLkþkLkeyku çkíkkðeþwt yðfkþ{kt Ãký yLku
íku{Lkk ytËh Ãký, íÞkt MkwÄe fu íku{Lkk Ãkh ònuh ÚkE òÞ fu yk fwykoLk MkíÞ
Au, yLku þwt yu ðkík Ãkqhíke LkÚke fu íkkhku Ãkk÷Lknkh Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkkûke Au ?
(54) Mkkt¼¤e ÷ku, yk ÷kufku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke {w÷kfkík{kt MktËun
fhu Au. Mkkt¼¤e ÷ku, íkuýu Ëhuf ðMíkwLku ½uhe hk¾e Au.
–•–
42. Mkqh: yþT-þqhk
(1) nk-{e{. (2) yìLk-MkeLk-fkìV. (3) yk s heíku «¼wíðþk¤e yLku
ík¥ðËþeo yÕ÷kn ðne (rËÔÞ «fkþLkk) fhu Au ík{khk íkhV yLku íku{Lkk íkhV,
suyku ík{khkÚke Ãknu÷kt rðíke økÞk Au. (4) íkuLkwt s Au, su ftE ykfkþku{kt Au
yLku su ftE Ähíke{kt Au. íku MkkiÚke WÃkh Au, MkkuÚke {nkLk. (5) rLkfx Au fu
ykfkþ Ãkkuí kkLkk WÃkhÚke Vkxe òÞ yLku Vrh~íkkyku Ãkkuí kkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkk {rn{køkkLk fhíkkt íkuLke s Míkwrík MkkÚku yLku ÄhíkeðkMkeyku {kxu
{kVe {ktøku Au. Mkkt¼¤e ÷ku fu yÕ÷kn s {kV fhLkkh, ËÞk¤w Au. (6) yLku
su ÷kufkuyu íkuLkk rMkðkÞ çkeòykuLku fkÞoMkkÄf çkLkkÔÞk Au, yÕ÷kn íku{Lkk
WÃkh rLkheûkf Au yLku ík{u íku{Lkk {kxu sðkçkËkh LkÚke.
(7) yLku y{u yk s heíku ík{khk íkhV yhçke fwykoLk yðíkrhík fÞwO
Au, suÚke ík{u {¬kðkMkeyku yLku íkuLkk ykMkÃkkMkðk¤kykuLku zhkðe Ëku yLku
íku{Lku yufXk ÚkðkLkk rËðMkÚke zhkðe Ëku, suLkk ykððk{kt fkuE MktËun LkÚke.
yuf Mk{qn sÒkík (Mðøko){kt nþu yLku yuf Mk{qn ykøk{kt.
(8) yLku òu yÕ÷kn RåAíkku, íkku yk MkkiLku yuf s WB{ík (Mk{wËkÞ)
çkLkkðe Ëuíkku, Ãkhtíkw íku suLku RåAu Au ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷ fhu Au yLku
yíÞk[kheykuLkku fkuE Mk{Úkof yLku MknkÞf LkÚke. (9) þwt íku{ýu íkuLkk rMkðkÞ
çkeò fkÞoMkkÄfku çkLkkðe hkÏÞk Au ? çkMk, yÕ÷kn s fkÞoMkkÄf Au yLku yu
s rLkSoðLku MkSð fhu Au yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au, (10) yLku
su ftE ðkík{kt ík{u {ík¼uË fhku Aku íkuLkku rLkýoÞ yÕ÷knLku s Mkw«ík Au. yu
s yÕ÷kn {khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au, íkuLkk Ãkh s {U ¼hkuMkku fÞkuo yLku
íkuLkk s íkhV nwt Mkt{w¾ Úkkô Awt.
(11) íku ykfkþkuLkku yLku ÄhíkeLkku MksoLknkh Au. íkuýu ík{khe òrík{ktÚke
ík{khk òuzkt çkLkkÔÞk yLku òLkðhkuLkk Ãký òuzkt çkLkkÔÞk. íkuLkk îkhk íku ík{khku
ðtþ [÷kðu Au. fkuE ðMíkw íkuLkk Mk{kLk LkÚke yLku íku Mkkt¼¤Lkkh, òuðkðk¤ku
Au. (12) íkuLkk s yrÄfkh{kt Au ykfkþku yLku ÄhíkeLke [kðeyku. íku suLku
RåAu Au ðÄkhu hkuS ykÃku Au yLku suLku RåAu Au ykuAe fhe Lkk¾u Au. rLk:þtf,
íku Ëhuf ðMíkwLkwt ¿kkLk hk¾ðkðk¤ku Au.
(13) yÕ÷knu ík{khk {kxu yu s ËeLk (Ä{o) rLkÄkorhík fÞkuo Au suLkku íkuýu
LkqnLku ykËuþ fÞkuo níkku yLku suLke ðne (rËÔÞ «fkþLkk) y{u ík{khk íkhV
fhe Au yLku suLkku ykËuþ y{u Rçkúkne{Lku yLku {qMkkLku yLku EMkkLku ykÃÞku
níkku fu ËeLk (Ä{o)Lku «MÚkkrÃkík hk¾ku yLku íku{kt {ík¼uË Q¼k Lk fhku.
{wþTrhfku (yLkufï u hðkËeyku)Lku yu ðkík ¾qçk yMkÌk Au suLkk íkhV ík{u íku{Lku
çkku÷kðe hÌkk Aku. yÕ÷kn suLku RåAu Au ÃkkuíkkLkk {kxu ÃkMktË fhe ÷u Au, yLku
íku ÃkkuíkkLkk íkhV íku{Lkwt {køkoËþoLk fhu Au, suyku íkuLkk íkhV æÞkLk fhu Au.
(14) yLku su ÷kufku rð¼krsík ÚkE økÞk, íkuyku ¿kkLk ykðe økÞk ÃkAe
ÚkÞk, fuð¤ ÃkhMÃkhLke SËLkk fkhýu, yLku òu ík{khk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
yuf rLkÄkorhík Mk{Þ MkwÄe ðkík rLkrùík ÚkE [qfe Lk nkuík, íkku íku{Lkk ðå[u
rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðíkku, yLku su ÷kufkuLku íku{Lkk ÃkAe økútÚk ykÃkðk{kt
ykÔÞku íkuyku íkuLkk íkhV MktËun{kt Ãkzu÷k Au, suýu íku{Lku rîÄk{kt Lkk¾e ËeÄk Au.
(15) íkuÚke ík{u íkuLkk s íkhV çkku÷kðku yLku íkuLkk Ãkh yzøk hnku, su heíku
ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku Au yLku íku{Lke RåAkykuLkwt yLkwMkhý Lk fhku, yLku
fnku fu yÕ÷knu su økútÚk yðíkrhík fÞkuo Au nwt íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kðwt Awt, yLku
{Lku yu ykËuþ ÚkÞku Au fu nwt ík{khk ðå[u LÞkÞ fhwt. yÕ÷kn y{khku «¼w-
Ãkk÷Lknkh Au yLku ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãký. y{khkt f{kuo y{khk {kxu
yLku ík{khkt f{kuo ík{khk {kxu. y{khk{kt yLku ík{khk{kt fkuE rððkË LkÚke.
yÕ÷kn ykÃkýk MkkiLku yufºk fhþu yLku íkuLkk s ÃkkMku Mkkiyu sðkLkwt Au,
(16) yLku su ÷kufku yÕ÷kn rðþu çknkLkkçkkS fhe hÌkk Au, yu ÃkAe fu íkuLku
{kLke ÷uðk{kt ykÔÞwt, íku{Lke çknkLkkçkkS íku{Lkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk LkSf
yMkíÞ Au yLku íku{Lkk Ãkh «fkuÃk Au yLku íku{Lkk {kxu fXkuh ÞkíkLkk Au.
(17) yÕ÷kn s Au suýu MkíÞLke MkkÚku økútík yðíkrhík fÞkuo yLku íkw÷k Ãký,
yLku ík{Lku þwt ¾çkh, fËk[ íku ½ze rLkfx nkuÞ. (18) su ÷kufku ykLkku rðïkMk
LkÚke hk¾íkk íku y ku íku L ke Wíkkð¤ fhe hÌkk Au , yLku su ÷ku f ku rðïkMk
hk¾ðkðk¤k Au íkuyku íkuLkkÚke zhu Au yLku íkuyku òýu Au fu íku MkíÞ Au. ÞkË hk¾ku,
su ÷kufku yu ½ze rðþu Í½zu Au íkuyku ÃkÚk¼úüíkk{kt ¾qçk Ëqh Lkef¤e økÞk Au.
(19) yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku Ãkh {nuhçkkLk Au. íku suLku RåAu Au hkuS
ykÃku Au, yLku íku þÂõíkþk¤e, «¼wíððk¤ku Au. (20) su ÔÞÂõík ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lke ¾uíke RåAu y{u íkuLku íkuLke ¾uíke{kt ð]rØ ykÃkeþwt, yLku su ÔÞÂõík
ËwrLkÞkLke ¾uíke RåAu y{u íkuLku íku{ktÚke ftEf ykÃke ËEyu Aeyu yLku
ykr¾hík{kt íkuLkku fkuE rnMMkku LkÚke.
(21) þwt íku{Lkk fux÷kf ¼køkeËkhku Au, su{ýu íku{Lkk {kxu yuðku Ä{o
rLkÄkorhík fÞkuo Au suLke yÕ÷knu yLkw{rík LkÚke ykÃke ? yLku òu rLkýoÞLke
ðkík rLkrùík Lk ÚkE [qfe nkuík íkku íku{Lkku rLkýoÞ fhe Ëuðk{kt ykðíkku, yLku
rLk:þtf yíÞk[kheyku {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (22) ík{u yíÞ[kheykuLku
òuþku fu íkuyku zhe hÌkk nþu íkuLkkÚke su íku{ýu f{kðe, yLku íkuyku íku íku{Lkk
Ãkh yð~Þ Ãkzðkðk¤ku Au, yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo
fÞko íkuyku MðøkoLkk çkøke[kyku{kt nþu. íku{Lkk {kxu íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkh
ÃkkMku yu çkÄwt nþu su íkuyku RåAþu. yk s {kuxwt RLkk{ Au. (23) yk ðMíkw
Au, suLke þw¼Mkq[Lkk yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkykuLku ykÃku Au suyku E{kLk ÷kÔÞk
yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko. fnku fu nwt ykLkk {kxu fkuE çkË÷ku LkÚke RåAíkku,
Ãkhtíkw rLkfxíkkLkku «u{, yLku su ÔÞÂõík fkuE ¼÷kE fhþu y{u íkuLkk {kxu íku{kt
¼÷kE ðÄkhe ËEþwt. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷ Au, fËhËkLk Au.
(24) þwt íkuyku fnu Au fu ykýu yÕ÷kn Ãkh sqX ½zâwt Au ? ÃkAe yÕ÷kn
RåAu íkku íku ík{khk ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe Ëu, yÕ÷kn yMkíÞLkku Lkkþ fhu Au
yLku MkíÞLku «MÚkkrÃkík fhu Au ÃkkuíkkLke ðkíkkuÚke. rLk:þtf, íku ÓËÞkuLke ðkíkku
òýu Au, (25) yLku yu s Au su ÃkkuíkkLkk çktËkykuLke ûk{kÞk[LkkLkku Mðefkh
fhu Au yLku çkqhkEykuLku {kV fhe Ëu Au yLku íku òýu su ftE ík{u fhku Aku,
(26) yLku íku yu ÷kufkuLke «kÚkoLkkykuLkku Mðefkh fhu Au suyku E{kLk ÷kÔÞk
yLku su{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, yLku íku ÃkkuíkkLke f]ÃkkÚke ðÄkhu ykÃku Au, yLku suyku
RLfkh fhLkkhkt Au íku{Lkk {kxu fXkuh Mkò Au.
(27) yLku òu yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk çktËkyku {kxu hkuSLku ¾ku÷e Ëuíkku íkku íkuyku
Ähíke{kt WÃkÿð fhíkk, Ãkhtíkw íku «{kýMkh Wíkkhu Au sux÷wt RåAu Au. rLk:þtf,
íku ÃkkuíkkLkk çktËkykuLku òýðkðk¤ku Au, òuðkðk¤ku Au. (28) yLku yu s Au,
su ÷kufkuLkk rLkhkþ ÚkE økÞk ÃkAe ðhMkkË ðhMkkðu Au yLku ÃkkuíkkLke f]ÃkkLku
Vu÷kðe Ëu Au yLku íku fk{ çkLkkððkðk¤ku Au, «þtMkLkeÞ Au, (29) yLku íkuLke
s rLkþkLkeyku{ktÚke Au ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt MksoLk fhðwt, yLku yu «kýeyku
su íkuýu íku{Lkk ðå[u Vu÷kÔÞk Au, yLku íku íku{Lku yufºk fhðk {kxu Mk{Úko Au,
ßÞkhu íku íku{Lku yufºk fhðk RåAu.
(30) yLku su {wMkeçkík ík{Lku ÃknkU[u Au, íkku íku ík{khk nkÚkkuyu fhu÷kt
f{kuoLkk fkhýu s ÃknkU[u Au, yLku fux÷eÞ ¼q÷kuLku íku {kV fhe Ëu Au, (31) yLku
ík{u Ähíke{kt yÕ÷knLkk fkçkq{ktÚke Lkef¤e LkÚke þfíkk, yLku yÕ÷kn rMkðkÞ
Lk ík{khku fkuE fk{ çkLkkðLkkh Au yLku Lk fkuE {ËËøkkh.
(32) yLku íkuLke rLkþkLkeyku{ktÚke yu Au fu snkòu Mk{wÿ{kt [k÷u Au su{
fu Ãknkzku. (33) òu íku RåAu íkku íku nðkLku hkufe Ëu, ÃkAe íku Mk{wÿLke MkÃkkxe
Ãkh Úkku¼u÷e hne òÞ. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au Ëhuf yu ÔÞÂõík {kxu
su ÄiÞo fhðkðk¤ku, f]ík¿k Au. (34) yÚkðk íku íku{Lku rðLkü fhe Lkk¾u íku{Lkk
f{kuoLkk fkhýu yLku {kV fhe Ëu fux÷kÞ ÷kufkuLku, (35) yLku yux÷k {kxu fu
òýe ÷u yu ÷kufku suyku y{khe rLkþkLkeyku{kt Í½zu Au fu íku{Lkk {kxu
¼køkðkLke fkuE søÞk LkÚke.
(36) ÃkAe su ftE ík{Lku {éÞwt Au íku {kºk ËwrLkÞkLkwt SðLk økwòhðk {kxu
Au, yLku su ftE yÕ÷knLke ÃkkMku Au íku ðÄkhu W¥k{ Au yLku çkkfe hnuðkðk¤wt
Au yu ÷kufku {kxu suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku íkuyku yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku fhu Au.
(37) yLku yu ÷kufku suyku {kuxk økwLkkykuÚke yLku rLk÷oßsíkkÚke çk[u Au
yLku ßÞkhu íku{Lku økwMMkku ykðu Au, íkku íkuyku {kV fhe Ëu Au, (38) yLku íkuyku
su{ýu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLkk yk{tºkýLku fçkq÷ fÞwO yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhe
yLku íkuyku ÃkkuíkkLkwt fkÞo ÃkhMÃkh Ãkhk{þoÚke fhu Au, yLku y{u su ftE íku{Lku
ykÃÞwt Au íkuyku íku{ktÚke ¾[o fhu Au, (39) yLku yu ÷kufku fu ßÞkhu íku{Lkk
Ãkh [ZkE ÚkkÞ Au íkku íkuyku çkË÷ku ÷u Au, (40) yLku çkqhkELkku çkË÷ku Au
yuðe s çkqhkE. ÃkAe suýu {kV fhe ËeÄwt yLku MkwÄkhýk fhe íkku íkuLkwt ð¤íkh
yÕ÷knLkk rþhu Au. rLk:þtf, íku yíÞk[kheykuLku ÃkMktË fhíkku LkÚke,
(41) yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk Ãkerzík ÚkÞk ÃkAe çkË÷ku ÷u íkku ykðk ÷kufku
Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke. (42) ykhkuÃk fuð¤ yu{Lkk Ãkh Au suyku ÷kufku Ãkh
yíÞk[kh fhu Au yLku Ähíke{kt yLkwr[ík rðÿkun fhu Au. yk s ÷kufku Au, su{Lkk
{kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au, (43) yLku su ÔÞÂõíkyu ÄiÞo Ëk¾ÔÞwt yLku {kV
fhe ËeÄwt, íkku rLk:MktËun yk ®n{íkLkkt fkÞkuo Au.
(44) yLku su ÔÞÂõíkLku yÕ÷kn ¼xfkðe Ëu íkku íkuLkk ÃkAe íkuLkku fkuE
fkÞoMkkÄf LkÚke, yLku ík{u yíÞk[kheykuLku òuþku fu ßÞkhu íkuyku ÞkíkLkk òuþu
íkku íkuyku fnuþu fu þwt ÃkkAk VhðkLkku fkuE WÃkkÞ Au ? yLku ík{u íku{Lku òuþku fu
íkuyku LkfoLkk ËhðkòykuLke Mkk{u sþu. (45) íkuyku yÃk{krLkík Íwfu÷k nþu.
AqÃke LkshÚke òuíkk nþu, yLku E{kLkðk¤kyku fnuþu fu LkwfMkkLkðk¤k yu s
÷kufku Au, su{ýu fÞk{íkLkk rËðMku Ãkkuí kkLku yLku Ãkkuí kkLkk MktçktrÄíkkuLku
LkwfMkkLk{kt Lkk¾e ËeÄk. Mkkt¼¤e ÷ku, yíÞk[khe ÷kufku þkïík ÞkíkLkk{kt
hnuþu, (46) yLku íku{Lkk {kxu fkuE {ËËøkkh Lknª nkuÞ, su yÕ÷knLkk Mkk{u
íku{Lke {ËË fhu, yLku yÕ÷kn suLku ¼xfkðe Ëu íkku íkuLkk {kxu fkuE {køko LkÚke.
(47) ík{u ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkwt yk{tºký fçkq÷ fhku íkuLkkÚke Ãknu÷k
fu yuðku rËðMk ykðe òÞ, suLkk {kxu yÕ÷kn íkhVÚke x¤ðkLkwt Lknª nkuÞ.
yu rËðMku ík{khk {kxu fkuE þhý Lknª nkuÞ yLku Lk ík{u fkuE ðMíkwLku hË fhe
þfþku. (48) ÃkAe òu íkuyku yðøkýLkk fhu, íkku y{u ík{Lku íku{Lkk WÃkh
rLkheûkf çkLkkðeLku LkÚke {kufÕÞk. ík{khe sðkçkËkhe fuð¤ ÃknkU[kze ËuðkLke
Au, yLku {Lkw»ÞLku ßÞkhu y{u y{khe ËÞkÚke LkðkSyu Aeyu, íkku íku íkuLkk
Ãkh ¾wþ ÚkE òÞ Au, yLku òu íku{Lkkt f{kuoLkk çkË÷k{kt íku{Lkk Ãkh fkuE
{wMkeçkík ykðe Ãkzu Au, íkku {kýMk f]íkÎLkíkk fhðk ÷køku Au.
(49) ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt hkßÞ yÕ÷kn {kxu Au. íku su RåAu Au, ÃkuËk
fhu Au. íku suLku RåAu Au Ãkwºkeyku «ËkLk fhu Au yLku suLku RåAu Au Ãkwºkku «ËkLk
fhu Au, (50) yÚkðk íku{Lku yufºk fheLku ykÃku Au Ãkwºkku Ãký yLku Ãkwºkeyku
Ãký, yLku suLku RåAu Au rLk:MktíkkLk hk¾u Au. rLkrùíkÃkýu íku òýðkðk¤ku yLku
Mkk{ÚÞoðkLk Au.
(51) yLku fkuE ÔÞÂõíkLke þÂõík LkÚke fu yÕ÷kn íkuLkkÚke ðkíkko÷kÃk fhu,
Ãkhtíkw ðne (rËÔÞ «fkþLkk) îkhk yÚkðk ÃkhËkLkk ÃkkA¤Úke yÚkðk íku fkuE
Vrh~íkkLku {kuf÷u fu íku ðne fhe Ëu íkuLkk ykËuþÚke su íku RåAu. rLk:þtf, íku
Mkðkuoå[ Au, ík¥ðËþeo Au, (52) yLku yu s heíku y{u ík{khk íkhV Ãký ðne
fhe Au, yuf Yn (ykí{k) ÃkkuíkkLkk ykËuþÚke. ík{u òýíkk Lknkuíkk fu økútÚk
þwt Au yLku Lk yu òýíkk níkk fu E{kLk þwt Au. Ãkhtíkw y{u íkuLku yuf ‘Lkqh’
(ßÞkurík{oÞ «fkþ) çkLkkÔÞku, íkuLkkÚke y{u {køkoËþoLk ykÃkeyu Aeyu
ÃkkuíkkLkk çktËkyku{ktÚke suLku RåAeyu Aeyu, yLku rLk:þtf ík{u yuf MkeÄk hMíkk
íkhV {køkoËþoLk fhe hÌkk Aku. (53) yu yÕ÷knLkk hMíkk íkhV, suLkwt yu
MkðoMð Au su ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt Au. Mkkt¼¤e ÷ku, çkÄk {k{÷kyku
yÕ÷kn íkhV s VhðkLkk Au.
–•–
Ãkkhk-25 [516] Mkqh: yÍT-Íw¾hwV (43)
43. Mkqh: yÍT-Íw¾hwV
(1) nk-{e{. (2) MkkuøktË Au yk MÃkü økútÚkLkk ! (3) y{u ykLku yhçke
¼k»kkLkwt fwykoLk çkLkkðu÷ Au, suÚke ík{u Mk{òu, (4) yLku rLk:MktËun yk {q¤
økútÚk{kt y{khk ÃkkMku Au, Wå[ yLku ík¥ðËŠþíkkÚke ¼hÃkqh.
(5) þwt y{u ík{khe rþ¾k{ýÚke yux÷k {kxu yðøkýLkk fhe ÷Eyu fu
ík{u nË ðxkðe sLkkhkt Aku, (6) yLku y{u yøkkWLkk ÷kufku{kt fux÷kf
ÃkÞøktçkhku {kufÕÞk, (7) yLku yu ÷kufkuLke ÃkkMku fkuE ÃkÞøktçkh LkÚke ykÔÞku,
suLke íku{ýu nktMke Lk Wzkðe nkuÞ. (8) ÃkAe su ÷kufku íku{LkkÚke ðÄkhu
þÂõíkþk¤e níkk, íku{Lku y{u Lkü fhe ËeÄk, yLku yøkkWLkk ÷kufkuLkk áüktíkku
rðíke [qõÞk.
(9) yLku òu ík{u íku{Lku ÃkqAku fu ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt MksoLk fkuýu fÞwO,
íkku íkuyku yð~Þ fnuþu fu íku{Lkwt MksoLk þÂõíkþk¤e, Mkðo¿kkLkeyu fÞwO,
(10) suýu ík{khk {kxu ÄhíkeLku Vþo çkLkkðe, yLku íku{kt ík{khk {kxu hMíkkyku
çkLkkÔÞk, suÚke ík{u {køko Ãkk{ku, (11) yLku suýu ykfkþÚke Ãkkýe ðhMkkÔÞwt
yuf «{kýLke MkkÚku. ÃkAe y{u íkuLkkÚke {]ík s{eLkLku Sðtík fhe ËeÄe. yu
s «{kýu ík{Lku fkZðk{kt ykðþu, (12) yLku íkuýu rðr¼Òk «fkhLke ðMíkwyku
çkLkkðe yLku ík{khk {kxu yu Lkkifkyku yLku Zkuhku çkLkkÔÞk, suLkk Ãkh ík{u Mkðkh
Úkkyku Aku, (13) suÚke ík{u íku{Lke ÃkeX Ãkh yzøk ÚkELku çkuMkku. ÃkAe ík{u
ík{khk Ãkk÷LknkhLke f]ÃkkLku ÞkË fhku, ßÞkhu ík{u íkuLkk Ãkh Mkðkh Úkkyku,
yLku fnku fu Ãkrðºk Au íku, suýu yk ðMíkwykuLku y{khk ðþ{kt fhe ËeÄe, yLku
y{u yuðk Lknkuíkk fu yk{Lku fkçkq{kt fhíkk, (14) yLku rLk:þtf y{u y{kh
Ãkk÷Lknkh íkhV ÃkkAk VhLkkh Aeyu.
(15) yLku yk ÷kufkuyu yÕ÷knLkk çktËkyku{ktÚke yÕ÷knLkku ytþu
XhkÔÞku. rLk:þtf, {Lkw»Þ MÃkü f]íkÎLk Au. (16) þwt yÕ÷knu ÃkkuíkkLkkt
MksoLkku{ktÚke Ãkwºkeyku ÃkMktË fhe yLku ík{Lku ÃkwºkkuÚke LkðkßÞk ? (17) yLku
ßÞkhu íku{Lkk{ktÚke fkuELku yu ðMíkwLkk Mk{k[kh ykÃkðk{kt ykðu Au, suLku íku
hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn) íkhV òuzu Au, íkku íkuLkku [nuhku fk¤ku Ãkze òÞ
Au yLku íku Ëw:¾Úke ¼hkE òÞ Au. (18) þwt íku su ½huýkyku{kt WAhu yLku
Í½zk{kt ÃkkuíkkLke ðkík Lk fne þfu (19) yLku Vrh~íkkyku su hn{kLkLkk
çktËkyku Au, íku{Lku íku{ýu †e Xhkðe hkÏÞk Au. þwt íkuyku íku{Lkkt MksoLk ð¾íku
nksh níkk ? íku{Lkku yk Ëkðku ÷¾e ÷uðk{kt ykðþu yLku íku{Lku ÃkqAðk{kt
ykðþu.
(20) yLku íkuyku fnu Au fu òu hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn) RåAíkku
íkku y{u íku{Lke WÃkkMkLkk Lk fhíkk. íku{Lku ykLkwt fkuE ¿kkLk LkÚke. íkuyku {kºk
fkÕÃkrLkf ðkík fhe hÌkk Au. (21) þwt y{u íku{Lku ykLkkÚke Ãknu÷k fkuE økútÚk
ykÃÞku Au, íkku íkuLku íku{ýu áZíkkÚke Ãkfze hkÏÞku Au ? (22) çkÕfu íkuyku fnu
Au fu y{u y{khk ÃkqðoòuLku yuf rhík Ãkh òuÞk Au yLku y{u íku{Lkk ÃkkA¤
[k÷e hÌkk Aeyu, (23) yLku yk s «{kýu y{u ík{khkÚke Ãknu÷k su ðMíke{kt
fkuE zhkðLkkh {kufÕÞku, íkku íkuLkk Mkw¾e-MktÃkÒk ÷kufkuyu fÌkwt fu y{u y{khk
ÃkqðoòuLku yuf ÃkhtÃkhk Ãkh òuÞk Au yLku y{u íku{Lkk ÃkkA¤ [k÷e hÌkk Aeyu.
(24) zhkðLkkhu fÌkwt, [knu nwt íkuLkkÚke ðÄkhu Mkk[ku {køko ík{Lku çkíkkðwt, suLkk
Ãkh ík{u ík{khkt ÃkqðoòuLku òuÞk Au ? íku{ýu fÌkwt fu y{u íkuLkku RLfkh fhhLkkhkt
Aeyu suLku ÷ELku ík{Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞk Au. (25) íkku y{u íku{LkkÚke
çkË÷ku ÷eÄku. ÃkAe swyku fu fuðwt Ãkrhýk{ ykÔÞwt ¾kuxwt XuhðLkkhkykuLkwt.
(26) yLku ßÞkhu Rçkúkne{u ÃkkuíkkLkk rÃkíkkLku yLku ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt
fu nwt yu ðMíkwykuÚke rð{wõík Awt suLke ík{u Ãkqò-y[oLkk fhku Aku, (27) Ãkhtíkw
íku suýu {Lku ÃkuËk fÞkuo. ÃkAe rLk:þtf, íkuýu {khwt {køkoËþoLk fhþu (28) yLku
Rçkúkne{ yk s f÷u{k (çkku÷) ÃkkuíkkLke ÃkkA¤ ÃkkuíkkLkk MktíkkLkku {kxu Akuze
økÞku, suÚke íku íkuLkk íkhV hsq ÚkkÞ, (29) çkÕfu {U íku{Lku yLku íku{Lkk ÃkqðoòuLku
ËwrLkÞkLke MkkÄLk-Mkk{økúe ykÃke, íÞkt MkwÄe fu íku{Lkk ÃkkMku MkíÞ ykÔÞwt yLku
EþËqík MÃkü Mkt¼¤kðLkkh, (30) yLku ßÞkhu íku{Lkk ÃkkMku MkíÞ ykðe økÞwt,
íku{ýu fÌkwt fu yk òËq Au yLku y{u íkuLkku RLfkh fhLkkhkt Aeyu.
(31) yLku íku{ýu fÌkwt fu yk fwykoLk çktLku ðMíkeyku{ktÚke fkuE {kuxk {kýMk
Ãkh fu{ yðíkrhík fhðk{kt Lk ykÔÞwt ? (32) þwt yk ÷kufku íkkhk «¼w-
Ãkk÷LknkhLke ËÞkLku ðnU[e hÌkk Au ? ËwrLkÞkLkk SðLk{kt íku{Lke hkuSLku íkku
y{u rðíkheík fhe Au yLku y{u yufLku çkeò Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe Au, suÚke
íkuyku yuf-çkeòÚke fk{ ÷u, yLku íkkhk Ãkk÷LknkhLke ËÞk íkuLkkÚke ðÄkhu Au
suLku yk ÷kufku yufºk fhe hÌkk Au, (33) yLku òu yu ðkík Lk nkuík fu Mkki ÷kufku
yuf s ÃkØríkLkk çkLke sþu, íkku yu ÷kufku Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knLkku RLfkh fhu
Au, íku{Lkk {kxu y{u íku{Lkk ½hkuLke Aíkku [ktËeLke çkLkkðe Ëuíkk yLku Mkezeyku
Ãký, suLkk Ãkh íkuyku [Zu Au (34) yLku íku{Lkk ½hkuLkk f{kz Ãký yLku çkuXfku
Ãký, suLkk Ãkh íkuyku xuf ÷økkðeLku çkuMku Au, (35) yLku MkkuLkkLkk Ãký, yLku
yk ðMíkwyku íkku fuð¤ ËwrLkÞkLkku Mkks-Mkk{kLk Au yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)
íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku EþÃkhkÞý ÷kufku {kxu Au.
(36) yLku su ÔÞÂõík Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knLke rþ¾k{ýLke yðøkýLkk
fhu Au, íkku y{u íkuLkk Ãkh yuf þiíkkLk ÚkkuÃke ËEyu Aeyu, ÃkAe íku íkuLkku MkkÚke
çkLke òÞ Au, (37) yLku íku íku{Lku MkíÞ-{køkoÚke hkufíkk hnu Au, yLku yk
÷kufku Mk{su Au fu íkuyku MkL{køko Ãkh Au, (38) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku y{khk
ÃkkMku ykðþu fu fËk[, {khk yLku íkkhk ðå[u Ãkqðo yLku Ãkrù{Lkwt ytíkh nkuík !
ÃkAe fux÷ku ¾hkçk MkkÚke Au ! (39) yLku ßÞkhu ík{u yíÞk[kh fhe [qõÞk,
íkku yu ðkík ík{Lku ftE ÷k¼ Lknª ÃknkU[kzu fu ík{u ÞkíkLkk{kt yuf-çkeòLkk
¼køkeËkh Aku.
(40) ÃkAe þwt ík{u çknuhkykuLku Mkt¼¤kðþku yÚkðk ík{u yktÄ¤kykuLku
çkíkkðþku yLku íku{Lku, suyku MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Au. (41) ÃkAe òu y{u ík{Lku
WXkðe ÷Eyu, íkku y{u íku{LkkÚke çkË÷ku ÷uðkðk¤k Aeyu (42) yÚkðk ík{Lku
çkíkkðe ËEþwt yu ðMíkw suLkwt y{u ík{Lku ð[Lk ykÃÞwt Au. (43) ÃkAe y{u
íku{Lkk Ãkh MktÃkqýo Mkk{ÚÞoðkLk Aeyu. íkuÚke ík{u ykLku áZíkkÚke Ãkfze hk¾ku,
su ík{khk Ãkh ðne (rËÔÞ «fkþLkk) fhðk{kt ykðu÷ Au. rLk:þtf, ík{u yuf
MkeÄk {køko Ãkh Aku, (44) yLku yk ík{khk {kxu yLku ík{khe òrík {kxu
rþ¾k{ý Au, yLku xqtf Mk{Þ{kt ík{khe ÃkqAÃkhA Úkþu, (45) yLku su{Lku
y{u ík{khkÚke Ãknu÷k {kufÕÞk Au íku{Lku ÃkqAe ÷ku fu þwt y{u hn{kLk (Ãkh{T
f]Ãkk¤w yÕ÷kn) rMkðkÞ çkeò WÃkkMÞku XhkÔÞk níkk fu íku{Lke WÃkkMkLkk
fhðk{kt ykðu ?
(46) yLku y{u {qMkkLku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku rVhykiLk yLku
íku{Lkk y{ehkuLke ÃkkMku {kufÕÞku, íkku íkuýu fÌkwt fu nwt Mk]rüLkk Mðk{eLkku ÃkÞøktçkh
Awt. (47) íkuÚke ßÞkhu íku íku{Lke ÃkkMku y{khe rLkþkLkeykuLke MkkÚku ykÔÞku,
íkku íkuyku íkuLkk Ãkh nMkðk ÷køÞk (48) yLku y{u íku{Lku su rLkþkLkeyku
çkíkkðíkk níkk íku Ãknu÷e rLkþkLkeÚke ðÄkhu «¼kðe níke, yLku y{u íku{Lku
ÞkíkLkk{kt Ãkfzâk, suÚke íkuyku Ãk÷xu, (49) yLku íku{ýu fÌkwt fu nu òËwøkh !
y{khk {kxu ík{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lku «kÚkoLkk fhku, yu ð[LkLkk
ykÄkhu su íkuýu ík{Lku ykÃÞwt Au. y{u yð~Þ {køko Ãkh ykðe sEþwt.
(50) ÃkAe ßÞkhu y{u yu ÞkíkLkk íku{LkkÚke nxkðe ËeÄe, íkku íku{ýu ÃkkuíkkLke
«rík¿kk íkkuze Lkk¾e.
(51) yLku rVhykiLkLku ÃkkuíkkLke òrík ðå[u ÃkkufkheLke fÌkwt fu nu {khe
òrík ! þwt r{Mkh (Rrsó)Lkwt hkßÞ {khwt LkÚke ? yLku yk Lknuhku su {khk Lke[u
ðne hne Au ? þwt ík{u ÷kufku òuíkk LkÚke ? (52) çkÕfu nwt ©uc Awt yk ÔÞÂõíkÚke
su Lke[ Au, yLku [kuÏ¾wt çkku÷e LkÚke þfíkku. (53) ÃkAe fu{ íkuLkk Ãkh MkkuLkkLkk
ftøkLk ykðe Lk Ãkzâk yÚkðk Vrh~íkkyku íkuLkk MkkÚku Ãkkt¾ku Vu÷kðeLku ykðíkk.
(54) çkMk, íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku {q¾o çkLkkðe ËeÄe. ÃkAe íku{ýu íkuLke ðkík
{kLke ÷eÄe. yk yð¿kkfkhe ÷kufku níkk. (55) ÃkAe ßÞkhu íku{ýu y{Lku
¢kurÄík fÞko, íkku y{u íku{LkkÚke çkË÷ku ÷eÄku, yLku y{u yu MkkiLku zqçkkze ËeÄk.
(56) ÃkAe y{u íku{Lku ¼qíkfk¤Lke ËtíkfÚkk çkLkkðe ËeÄk yLku çkeòyku {kxu
rþûkk«Ë Lk{qLkku.
(57) yLku ßÞkhu {hÞ{Lkk ÃkwºkLkwt áüktík ykÃkðk{kt ykÔÞwt, íkku ík{khe
òríkLkk ÷kufku íkuLkk Ãkh [eMk Ãkkze WXâk, (58) yLku íku{ýu fÌkwt fu y{khk
WÃkkMÞku Mkkhk Au fu íku ? yk áüktík íkuyku fuð¤ ík{khkÚke Í½zðk {kxu ðýoðu
Au, (59) çkÕfu yk ÷kufku Í½zk¤w Au. EMkk íkku çkMk y{khku yuf çktËku níkku,
suLkk Ãkh y{u f]Ãkk fhe yLku íkuLku EMkhkE÷Lke MktíkkLk {kxu yuf ykËþo çkLkkðe
ËeÄku, (60) yLku òu y{u RåAeyu íkku ík{khk ytËhÚke Vrh~íkkyku çkLkkðe
ËEyu, suyku Ähíke{kt ík{khk W¥khkrÄfkhe nkuÞ, (61) yLku rLk:þtf EMkk
fÞk{íkLke yuf rLkþkLke Au, íkku ík{u íku{kt MktËun Lk fhku yLku {khwt yLktMkhý
fhku. yk s MkeÄku {køko Au, (62) yLku þiíkkLk ík{Lku ykLkkÚke hkufðk Lk Ãkk{u.
rLk:MktËun, íku ík{khku ¾wÕ÷ku Ëw~{Lk Au.
(63) yLku ßÞkhu EMkk ¾wÕ÷e rLkþkLkeykuLke MkkÚku ykÔÞku, íkuýu fÌkwt fu
nwt ík{khk ÃkkMku ík¥ðËŠþíkk ÷ELku ykÔÞku Awt yLku yux÷k {kxu fu ík{khk Mkk{u
MÃkü fhe Ëô fux÷ef ðkíkku, su{kt ík{u {ík¼uË fhe hÌkk Aku. çkMk, ík{u
yÕ÷knÚke zhku yLku {khwt yLkwMkhý fhku. (64) rLk:þtf, yÕ÷kn s {khku
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au yLku ík{khku hçk Ãký, íkku ík{u íkuLke s WÃkkMkLkk
fhku, yk s MkeÄku {køko Au. (65) ÃkAe Mk{qnkuyu ÃkhMÃkh {ík¼uË fÞkuo. ÃkAe
rðLkkþ Au yu ÷kufku {kxu, su{ýu yíÞk[kh fÞkuo, yuf ÃkezkËkÞf rËðMkLke
ÞkíkLkkÚke.
(66) yk ÷kufku çkMk fÞk{íkLke hkn òuE hÌkk Au fu íku íku{Lkk Ãkh y[kLkf
ykðe Ãkzu yLku íku{Lku ¾çkh Ãký Lk nkuÞ. (67) ík{k{ r{ºkku yu rËðMku yuf-
çkeòLkk Ëw~{Lk nþu, rMkðkÞ zhðkðk¤kykuLkk. (68) nu {khk çktËkyku !
yksu ík{khk {kxu fkuE ¼Þ LkÚke yLku Lk ík{u Ëw:¾e Úkþku. (69) su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yLku yk¿kktrfík Au (70) Mðøko{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku ík{u yLku
ík{khe ÃkíLkeyku, ík{Lku «MkÒk fhe Ëuðk{kt ykðþu. (71) íku{Lkk Mkk{u
MkkuLkkLke hfkçkeyku yLku ÃÞk÷kyku «Míkwík fhðk{kt ykðþu, yLku íÞkt yu
ðMíkwyku nþu, suLkkÚke {Lk ÷køkþu yLku suLkkÚke ykt¾kuLku r÷Ísík {¤þu,
yLku ík{u ynª nt{uþk hnuþku, (72) yLku yk yu Mðøko Au, suLkk ík{Lku {kr÷f
çkLkkðe Ëuðk{kt ykÔÞk yu fkhýMkh su ík{u fhíkk níkk. (73) ík{khk {kxu
yk{kt Ãkw»f¤ {uðk Au, su{ktÚke ík{u ¾kþku.
(74) rLk:þtf, økwLkuøkkh ÷kufku nt{uþk Lkfo{kt hnuþu. (75) íku íku{LkkÚke
n¤ðku fhðk{kt Lknª ykðu yLku íkuyku íku{kt rLkhkþ Ãkzu÷k hnuþu, (76) yLku
y{u íku{Lkk Ãkh yíÞk[kh LkÚke fÞkuo, çkÕfu íkuyku MðÞt s yíÞk[khe níkk,
(77) yLku íkuyku Ãkkufkhþu fu nu {kr÷f ! ík{khku hçk y{khku Lkkþ s fhe Ëu.
Vrh~íkku fnuþu, ík{Lku yk{ s heíku Ãkze hnuðkLkwt Au. (78) y{u ík{khk ÃkkMku
MkíÞ ÷ELku ykÔÞk, Ãkhtíkw ík{khk{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku MkíÞÚke rð{w¾
hÌkk. (79) þwt íku{ýu fkuE ðkík Lk¬e fhe ÷eÄe Au, íkku y{u Ãký yuf ðkík
Lk¬e fhe ÷Eþwt. (80) þwt íku{Lkku ÏÞk÷ Au fu y{u íku{Lkkt hnMÞkuLku yLku
íku{Lke Mk÷knkuLku LkÚke Mkkt¼¤e hÌkk. nk, yLku y{khk {kuf÷u÷k íku{Lkk ÃkkMku
÷¾íkk hnu Au.
(81) fnku fu òu hn{kLkLku fkuE MktíkkLk nkuÞ, íkku nwt MkkiÚke Ãknu÷ku íkuLke
WÃkkMkLkk fhðkðk¤ku Awt. (82) ykfkþku yLku ÄhíkeLkku Mðk{e, yþo (hks-
®MknkMkLk)Lkku {kr÷f, íku yu ðkíkkuÚke Ãkrðºk Au suLku ÷kufku ðýoðu Au.
(83) ÃkAe íku{Lku Akuze Ëku fu íkuyku rððkË fhu yLku ¾u÷ fhu, íÞkt MkwÄe fu
íkuyku yu rËðMkLkku Mkk{Lkku fhu, suLkwt íku{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au.
(84) yLku yu s Au, su ykfkþ{kt Mðk{e Au yLku yu s Ähíke{kt Mðk{e
Au yLku íku ík¥ðËþeo, Mkðo¿kkLke Au, (85) yLku yíÞtík rð¼qríkðk¤e Au yu
nMíke, suLke Mk¥kk ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt Au yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au,
yLku íkuLkk s ÃkkMku fÞk{íkLkwt ¿kkLk Au, yLku íkuLkk s íkhV ík{Lku ÃkkAk Vuhððk{kt
ykðþu.
(86) yLku yÕ÷kn rMkðkÞ su{Lku yk ÷kufku Ãkkufkhu Au íkuyku ¼÷k{ýLkku
yrÄfkh LkÚke hk¾íkk, Ãkhtíkw íkuyku suyku MkíÞLke Mkkûke ykÃkþu yLku íkuyku
òýíkk nþu, (87) yLku òu ík{u yu{Lku ÃkqAku fu íku{Lku fkuýu ÃkuËk fÞko Au, íkku
íkuyku yu s fnuþu fu yÕ÷knu. ÃkAe íkuyku õÞkt ¼xfe òÞ Au, (88) yLku
íkuLku ÃkÞøktçkh su fne hÌkku Au íkuLke ¾çkh Au fu nu {khk {kr÷f ! yk yuðk
÷kufku Au fu E{kLk LkÚke ÷kðíkk. (89) íkuÚke íku{LkkÚke Ëhøkwsh fhku yLku fnku
þu Mk÷k{ Au ík{Lku, xqtf Mk{Þ{kt íku{Lku ¾çkh Ãkze sþu.
–•–
Ãkkhk-25 [523] Mkqh: yËT-Ëw¾kLk (44)
44. Mkqh: yËT-Æw¾kLk
(1) nk-{e{, (2) MkkuøktË Au yk MÃkü økútÚkLkk. (3) y{u ykLku yuf
çkhfíkðk¤e hkrºk{kt yðíkrhík fhe Au. rLk:þtf, y{u Mk[uík fhðkðk¤k níkk.
(4) yk hkºku Ëhuf ík¥ðËrþoíkkðk¤ku {k{÷ku Lk¬e fhðk{kt ykðu Au.
(5) y{khe yk¿kkÚke, rLkrùíkÃkýu y{u níkk {kuf÷Lkkhk, (6) íkkhk
Ãkk÷LknkhLke f]ÃkkÚke, yu s Mkkt¼¤Lkkh Au, òýðkðk¤ku Au. (7) ykfkþku
yLku ÄhíkeLkku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yLku su ftE íku{Lkk ðå[u Au, òu ík{u
rðïkMk fhðkðk¤k Aku. (8) íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. yu s SðLk
ykÃku Au yLku {]íÞw ykÃku Au. ík{khku Ãký hçk Ãký yLku ík{khk yøkkWLkk çkkÃk-
ËkËkykuLkku hçk Ãký.
(9) çkÕfu íkuyku MktËun{kt ÃkzeLku h{ík h{e hÌkk Au. (10) ÃkAe hkn swyku
yu rËðMkLke, ßÞkhu ykfkþ yuf ¾wÕ÷k Äq{kzkLke MkkÚku «økx Úkþu. (11) íku
yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (12) nu {khk {kr÷f ! y{khk Ãkh ÞkíkLkkLku
xk¤e Ëu, y{u E{kLk ÷kðeyu Aeyu. (13) íku{Lkk {kxu rþ¾k{ý fuðe, yLku
íku{Lkk ÃkkMku EþËqík ykðe [qõÞku níkku ¾ku÷eLku Mkt¼¤kðLkkh. (14) ÃkAe
íku{ýu ykLkkÚke ÃkeX Vuhðe yLku fÌkwt fu yk íkku yuf þe¾ðkzu÷ ËeðkLkku Au.
(15) y{u Úkkuzkf Mk{Þ {kxu ÞkíkLkkLku nxkðe ËEyu, ík{u Vhe ÃkkuíkkLke yu
s nk÷ík Ãkh ykðe sþku, (16) su rËðMku y{u Ãkfzeþwt, fXkuh Ãkfz, yu
rËðMku y{u ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku ÷Eþwt.
(17) yLku íku{LkkÚke Ãknu÷k y{u rVhykiLkLke òríkLke Ãkheûkk fhe, yLku
íku{Lkk ÃkkMku yuf «ríkrcík EþËqík ykÔÞku (18) fu yÕ÷knLkk çktËkykuLku {khk
Mkw«ík fhe Ëku. nwt ík{khk {kxu yuf rðïMkLkeÞ EþËqík Awt, (19) yLku yu fu
yÕ÷knLke Mkk{u rðÿkun Lk fhku. nwt ík{khk Mkk{u yuf MÃkü Ë÷e÷ «Míkwík fhwt
Awt. (20) yLku nwt {khk yLku ík{khk Ãkk÷LknkhLkwt þhý ÷E [qõÞku Awt yu
ðkíkÚke fu ík{u {Lku ÃkÚÚkhkuÚke {khe Lkk¾ku, (21) yLku òu ík{u {khk Ãkh E{kLk
LkÚke ÷kðíkk, íkku ík{u {khkÚke y÷øk hnku.
(22) ÃkAe {qMkkyu ÃkkuíkkLkk Ãkk÷LknkhLku ÃkkufkÞkuo fu yk ÷kufku økwLkuøkkh
Au. (23) íkku nðu ík{u {khk çktËkykuLku hkºku s ÷ELku [kÕÞk òyku. ík{khku
ÃkeAku fhðk{kt ykðþu, (24) yLku yLku ík{u LkËeLku Úkku¼u÷e Akuze Ëku, íku{Lkwt
÷~fh zqçkðkLkwt Au. (25) íku{ýu fux÷kÞ çkøke[kyku yLku Íhýkt, (26) yLku
¾uíkeyku yLku MkwtËh {fkLkku, (27) yLku yuþykhk{Lkku Mkk{kLk su{kt íkuyku
¾wþ hnuíkk níkk, çkÄwt s Akuze ËeÄwt. (28) yu s «{kýu ÚkÞwt yLku y{u çkeS
òríkLku íkuLke {kr÷f çkLkkðe ËeÄe. (29) ÃkAe Lk íku{Lkk Ãkh ykfkþ hzâwt
yLku Lk s{eLk, yLku Lk íku{Lku {nuík÷ ykÃkðk{kt ykðe.
(30) yLku y{u EMkhkE÷Lke MktíkkLkLku yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkkÚke
{wÂõík ykÃke, (31) yÚkkoíkT rVhykiLkÚke. rLk:þtf íku rðÿkune yLku nË ðxkðe
sLkkhkyku{ktÚke níkku, (32) yLku y{u íku{Lku y{khk ¿kkLkÚke søkík-
ðkMkeyku{kt «kÄkLÞíkk ykÃke, (33) yLku y{u íku{Lku yuðe rLkþkLkeyku
ykÃke, su{kt MÃkü RLkk{ níkwt.
(34) yk ÷kufku fnu Au, (35) çkMk yk s y{khwt Ãknu÷wt {]íÞw Au yLku
y{Lku ÃkAe WXkððk{kt Lknª ykðu. (36) òu ík{u Mkk[k Aku, íkku ÷E ykðku
y{khk çkkÃk-ËkËkykuLku. (37) þwt yk ÷kufku ©uc Au fu íkwççkkLke òrík yLku
suyku íkuLkk Ãknu÷k níkk ? y{u íku{Lku Lkü fhe ËeÄk. rLk:þtf íkuyku yð¿kkfkhe
níkk.
(38) yLku y{u ykfkþku yLku ÄhíkeLku yLku su ftE íku{Lkk ðå[u Au ¾u÷Lkk
YÃk{kt LkÚke çkLkkÔÞk. (39) íku{Lku y{u MkíÞLke MkkÚku çkLkkÔÞk Au, Ãkhtíkw
íku{Lkk {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke. (40) rLkrùíkÃkýu rLkýoÞLkku rËðMk
yk MkkiLkku rLkÄkorhík rËðMk Au, (41) su rËðMku fkuE Mkøkku fkuE MkøkkLku fk{
Lknª ÷køku yLku Lk íku{Lke fkuE MknkÞíkk fhðk{kt ykðþu. (42) nk, Ãkhtíkw
íku suLkk Ãkh yÕ÷kn ËÞk fhu. rLk:þtf íku «¼wíðþk¤e Au, ËÞk¤w Au.
(43) Í¬w{Lkwt ð]ûk ! (44) økwLkuøkkhkuLkku ¾kuhkf nþu. (45) íku÷Lkk
fexk suðku, íku Ãkux{kt Wf¤þu, (46) su heíku økh{ Ãkkýe Wf¤u Au. (47) íkuLku
Ãkfzku yLku íkuLku ½MkzeLku Lkfo{kt ðå[kuðå[ ÷E òyku. (48) ÃkAe íkuLkk {kÚkk
Ãkh Wf¤íkk ÃkkýeLke ÞkíkLkk Lkk¾e Ëku. (49) [k¾ ykLku, íkwt ¾qçk {kuxku
«ríkrcík, ykËhýeÞ Au ! (50) yk yu s ðMíkw Au, su{kt ík{u MktËun fhíkk
níkk.
(51) rLk:þt f , yÕ÷knÚke zhðkðk¤k þkt r íkLke søÞk{kt nþu .
(52) çkkøkku{kt yLku Íhýkyku{kt. (53) Mkqû{ huþ{ yLku Íeýk huþ{Lkk
Ãkkuþkf ÃknuheLku yk{Lku-Mkk{Lku çkuMku÷k nþu. (54) yk ðkík yuðe s Au,
yLku y{u íku{Lku Ãkhýkðeþwt nqhku, {kuxe-{kuxe ykt¾kuðk¤e. (55) íkuyku íku{kt
{ktøkþu Ëhuf «fkhLkk {uðk yíÞtík þktríkÚke. (56) íkuyku íÞkt {]íÞwLku Lknª
[k¾u, Ãkhtíkw yu {]íÞw su Ãknu÷k ykðe [qõÞwt Au yLku yÕ÷knu íku{Lku LkfoLke
ÞkíkLkkÚke çk[kðe ÷eÄk. (57) yk íkkhk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke f]Ãkk nþu,
yk s Au {kuxe MkV¤íkk.
(58) íkuÚke y{u yk økútÚkLku ík{khe ¼k»kk{kt Mkh¤ çkLkkðe ËeÄku Au, suÚke
÷kufku çkkuÄ økúný fhu. (59) ÃkAe ík{u Ãký hkn swyku, íkuyku Ãký hkn òuE
hÌkk Au.
–•–
Ãkkhk-25 [526] Mkqh: y÷-òrMkÞn (45)
45. Mkqh: y÷-òrMkÞn
(1) nk-{e{. (2) yk yðíkrhík fhu÷ økútÚk Au, «¼wíðþk¤e, ík¥ðËþeo
yÕ÷kn íkhVÚke. (3) rLk:þtf, ykfkþku yLku Ähíke{kt rLkþkLkeyku Au E{kLk-
ðk¤kyku {kxu (4) yLku ík{Lku çkLkkððk{kt yLku yu Ãkþwyku{kt su íkuýu Ähíke{kt
Vu÷kðe hkÏÞk Au, rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku rðïkMk hk¾u Au,
(5) yLku hkík yLku rËðMkLkk ykððk-sðk{kt yLku yu ykSrðfk{kt suLku
yÕ÷kn ykfkþ{ktÚke Wíkkhe, ÃkAe íkuLkkÚke s{eLkLku Sðtík fhe ËeÄe íkuLkk
{]ík ÚkE økÞk ÃkAe, yLku nðkykuLkk [k÷ðk{kt Ãký rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku
{kxusuyku çkwrØ hk¾u Au. (6) yk yÕ÷knLke ykÞíkku Au suLku y{u MkíÞLke
MkkÚku ík{Lku Mkt¼k¤ðe hÌkk Aeyu. ÃkAe yÕ÷kn yLku íkuLke ykÞíkku ÃkAe fE
ðkík Au suLkk Ãkh íkuyku E{kLk ÷kðþu.
(7) rðLkkþ Au «íÞuf yu ÔÞÂõík {kxu su sqXku Au, (8) su yÕ÷knLke
ykÞíkkuLku Mkkt¼¤u Au, ßÞkhu fu íku íkuLkk Mkk{u ÃkZðk{kt ykðu Au, ÃkAe íku
yntfkhLke MkkÚku SË Ãkh yzu÷ku hnu Au, òýu íkuýu íkuLku Mkkt¼¤e s LkÚke.
ÃkAe ík{u íkuLku yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLke þw¼Mkq[Lkk Mkt¼¤kðe Ëku, (9) yLku
ßÞkhu íku y{khe ykÞíkku{ktÚke fkuE ðMíkwLke {krníke {u¤ðu Au, íkku íku íkuLku
{òf çkLkkðe ÷u Au. ykðk ÷kufku {kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk Au.
(10) íku{Lkk ykøk¤ Lkfo Au, yLku su ftE íku{ýu f{kÔÞwt íku íku{Lkk ftE fk{
Lk ÷køkðkLkwt LkÚke, yLku Lk íkuyku su{Lku íku{ýu yÕ÷kn rMkðkÞ fkÞoMkkÄf
çkLkkÔÞk níkk, yLku íku{Lkk {kxu {kuxe ÞkíkLkk Au. (11) yk {køkoËþoLk Au,
yLku su{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ykÞíkkuLkku RLfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu
fXkuh ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(12) yÕ÷kn s Au, suýu ík{khk {kxu Mk{wÿLku ykÄeLk fhe ËeÄku, suÚke
íkuLkk ykËuþÚke íku{kt Lkkifkyku [k÷u yLku yux÷k {kxu fu ík{u íkuLke f]Ãkk þkuÄku
yLku yux÷k {kxu fu ík{u yk¼kh ÔÞõík fhku, (13) yLku íkuýu ykfkþku yLku
ÄhíkeLke ík{k{ ðMíkwykuLku ík{khk {kxu ðþ{kt fhe ËeÄe, MkkiLku ÃkkuíkkLkk
íkhVÚke. rLk:þtf, yk{kt rLkþkLkeyku Au yu ÷kufku {kxu suyku ®[íkLk fhu Au.
(14) E{kLkðk¤kykuLku fnku fu yu ÷kufkuLku Ëhøkwsh fhu, suyku yÕ÷knLkk
rËðMkkuLke ykþk LkÚke hk¾íkk, suÚke yÕ÷kn yuf òríkLku íkuLke f{kýeLkku
çkË÷ku ykÃku. (15) su ÔÞÂõík MkËTfkÞo fhþu, íkku íkuLkku ÷k¼ íkuLkk {kxu s
Au, yLku su ÔÞÂõíkyu Ëw»f]íÞ fÞwO íkku íkuLke ykVík íkuLkk Ãkh s Ãkzþu. ÃkAe
ík{Lku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV ÃkkAk Vuhððk{kt ykðþu.
(16) yLku y{u RMkhkE÷Lke MktíkkLkLku økútÚk yLku ykËuþ yLku ÃkÞøktçkhe
«ËkLk fÞko yLku íku{Lku Ãkrðºk ykSrðfk «ËkLk fhe yLku y{u íku{Lku
søkíkðkMkeyku Ãkh ©ucíkk «ËkLk fhe, (17) yLku y{u íku{Lku ËeLk (Ä{o)
rðþu ¾wÕ÷e-¾wÕ÷e Ë÷e÷ku ykÃke. ÃkAe íku{ýu {ík¼uË Lk fÞkuo, Ãkhtíkw yu ÃkAe
fu íku{Lkk ÃkkMku ¿kkLk ykðe [qõÞwt níkwt, ÃkhMÃkh SËLkk fkhýu. rLk:þtf íkkhku
Ãkk÷Lknkh fÞk{íkLkk rËðMku íku{Lkk ðå[u rLkýoÞ fhe Ëuþu yu ðMíkwyku rðþu
su{kt íkuyku ÃkhMÃkh {ík¼uË fhíkk níkk. (18) ÃkAe y{u ík{Lku ËeLk (Ä{o)Lke
yuf MÃkü ÃkØrík Ãkh MÚkkrÃkík fÞko. íkuÚke ík{u íkuLkk Ãkh s [k÷ku yLku yu ÷kufkuLku
RåAkykuLkwt yLkwMkhý Lk fhku suyku ¿kkLk LkÚke hk¾íkk. (19) yk ÷kufku
yÕ÷knLke Mkk{u ík{khk ftE fk{ LkÚke ykðe þfíkk, yLku yíÞk[khe ÷kufku
yuf-çkeòLkk MkkÚke Au, yLku zhðkðkEkykuLkku MkkÚke yÕ÷kn Au. (20) yk
÷kufku {kxu çkwrØ{¥kkLke ðkíkku Au yLku {køkoËþoLk yLku ËÞk yu ÷kufku {kxu suyku
rðïkMk hk¾u Au.
(21) þwt yu ÷kufku, su{ýu çkqhkEykuLkwt yk[hý fÞwO Au, íkuyku yu rð[khu
Au fu y{u íku{Lku yu ÷kufkuLkk Mk{kLk fhe ËEþwt, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku
MkËTfkÞkuo fÞko. yk MkkiLkwt Sððwt yLku {hðwt Mk{kLk ÚkE òÞ. ¾qçk ¾hkçk
rLkýoÞ Au su íkuyku fhe hÌkk Au, (22) yLku yÕ÷kn ykfkþku yLku ÄhíkeLku
çkwrØ{¥kkLke MkkÚku ÃkuËk fÞko yLku yux÷k {kxu fu Ëhuf ÔÞÂõíkLku íkuýu fhu÷
f{kuoLkku çkË÷ku ykÃkðk{kt ykðu yLku íku{Lkk Ãkh fkuE yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ.
(23) þwt ík{u yu ÔÞÂõíkLku òuÞku, suýu ÃkkuíkkLke {LkuåAkLku ÃkkuíkkLkku WÃkkMÞ
çkLkkðe hk¾u÷ Au yLku yÕ÷knu íkuLkk ¿kkLk nkuðk Aíkkt íkuLku ÃkÚk¼úüíkk{kt Lkk¾e
ËeÄku yLku íkuLkkt fkLk yLku íkuLkk ÓËÞ Ãkh {nkuh ÷økkðe ËeÄe yLku íkuLke ykt¾ku
Ãkh ÃkhËku Lkk¾e ËeÄku. ÃkAe ykðk ÔÞÂõíkLku fkuý {køkoáþLk ykÃke þfu Au,
yu ÃkAe fu yÕ÷knu íkuLku ÃkÚk¼úü fhe ËeÄku nkuÞ, þwt ík{u æÞkLk LkÚke ykÃkíkk ?
(24) yLku íkuyku fnu Au fu y{khk yk ËwrLkÞkLkk SðLk rMkðkÞ fkuE
yLÞ SðLk LkÚke. y{u {heyu Aeyu yLku Sðeyu Aeyu yLku y{Lku fuð¤
fk¤[¢ Lkü fhu Au, yLku íku{Lku yk rðþu fkuE ¿kkLk LkÚke. íkuyku {kºk
fÕÃkLkkLkk fkhýu ykðwt fhu Au, (25) yLku ßÞkhu íku{Lku y{khe MÃkü ykÞíkku
Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, íkku íku{Lkk ÃkkMku fkuE Ë÷e÷ íkuLkk rMkðkÞ LkÚke nkuíke
fu y{khk ÃkqðoòuLku Sðíkk fheLku ÷kðku, òu ík{u Mkk[k Aku. (26) fnku fu
yÕ÷kn ík{Lku Sðíkk fhu Au, ÃkAe íku ík{Lku {]íÞw ykÃku Au, ÃkAe íku fÞk{íkLkk
rËðMku ík{Lku yufXk fhþu, íku{kt fkuE MktËun LkÚke. Ãkhtíkw {kuxk¼køkLkk ÷kufku
òýíkk LkÚke.
(27) yLku yÕ÷knLke s Mk¥kk Au ykfkþku{kt yLku Ähíke{kt, yLku su
rËðMku fÞk{ík MÚkkrÃkík Úkþu yu rËðMku yMkíÞðkËeyku LkwfMkkLk{kt Ãkze sþu,
(28) yLku ík{u òuþku fu Ëhuf Mk{qn ½qtxrýÞu Ãkze sþu. Ëhuf Mk{qnLku íku{Lkk
f{o-Ãkºk íkhV çkku÷kððk{kt ykðþu. yksu ík{Lku yu f{ÞkuoLkku çkË÷ku
ykÃkðk{kt ykðþu, su ík{u fhe hÌkk níkk. (29) yk y{khwt Ë^íkh Au, su
ík{khk WÃkh çkhkçkh Mkkûke ykÃke hÌkwt Au. y{u ÷¾kðíkk sE hÌkk níkk su
ftE ík{u fhíkk níkk.
(30) ÃkAe su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íkku íku{Lkku
«¼w-Ãkk÷LknkhLku ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷ fhþu. yk s MÃkü MkV¤íkk Au.
(31) yLku su{ýu RLfkh fÞkuo, þwt ík{Lku {khe ykÞíkku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt
Lknkuíke ykðíke ? ÃkAe ík{u yntfkh fÞkuo yLku ík{u økwLkuøkkh ÷kufku níkk,
(32) yLku ßÞkhu fnuðk{kt ykðíkwt níkwt fu yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au yLku
fÞk{ík{kt fkuE MktËun LkÚke, íkku ík{u fnuíkk níkk fu y{u LkÚke òýíkk fu fÞk{ík
þwt Au. y{u íkku çkMk yuf fÕÃkLkk suðe hk¾eyu Aeyu yLku y{u íkuLkk Ãkh
rðïkMk fhðkðk¤k LkÚke.
(33) yLku íku{Lkk Ãkh íku{Lkk yk[hýLke çkqhkEyku ¾w÷e sþu, yLku
yu ðMíkw íku{Lku ½uhe ÷uþu suLke íkuyku nktMke Wzkðe hÌkk níkk, (34) yLku
fnuðk{kt ykðþu fu yksu y{u ík{Lku ¼w÷kðe ËEþwt, su heíku ík{u ÃkkuíkkLkk yu
rËðMkLkk ykððkLku ¼w÷kðe hkÏÞwt, yLku ík{khwt Xufkýwt Lkfo Au yLku fkuE ík{khku
{ËËøkkh LkÚke. (35) yk yux÷k {kxu fu ík{u yÕ÷knLke ykÞíkkuLke {òf
Wzkðe, yLku ËwrLkÞkLkk SðLku ík{Lku Äkufk{kt hkÏÞk. íkuÚke yksu Lk íku{Lku
ykLkkÚke fkZðk{kt ykðþu yLku Lk íku{Lkwt çknkLkwt fçkq÷ fhðk{kt ykðþu.
(36) íkku Mkðo «þtMkk yÕ÷kn {kxu Au su hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au
ykfkþku yLku hçk Au ÄhíkeLkku, hçk Au Mk{økú Mk]rüLkku, (38) yLku íkuLkk s {kxu
{kuxkE Au ykfkþku yLku Ähíke{kt, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
–•–
Ãkkhk-26 [530] Mkqh: y÷-ynfkV (46)
46. Mkqh: y÷-ynfkV
*(1) nk-{e{. (2) yk økútÚk «¼wíðþk¤e yLku ík¥ðËþeo yÕ÷kn
íkhVÚke yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku Au. (3) y{u ykfkþku yLku ÄhíkeLku yLku
íkuLkk ðå[uLke ðMíkwykuLku LkÚke ÃkuËk fÞko, Ãkhtíkw MkíÞLke MkkÚku yLku rLkrùík {wÆík
{kxu, yLku su ÷kufku RLfkh fhLkkhkt Au íkuyku yuLkkÚke {kuZwt Vuhðu Au suLkkÚke
íku{Lku zhkððk{kt ykÔÞk Au.
(4) fnku fu ík{u rð[kh fÞkuo yu ðMíkwyku Ãkh, suLku yÕ÷kn ík{u yÕ÷kn
rMkðkÞ Ãkkufkhku Aku. {Lku çkíkkðku fu íku{ýu Ähíke{kt þwt çkLkkÔÞwt Au, yÚkðk
ykfkþ{kt ftE ¼køkeËkhe Au ? {khk ÃkkMku ykLkkÚke Ãknu÷kLkku fkuE økútÚk ÷E
ykðku yÚkðk fkuE ¿kkLk su [kÕÞwt ykðíkwt nkuÞ, òu ík{u Mkk[k Aku. (5) yLku yu
ÔÞÂõíkÚke ðÄkhu ÃkÚk¼úü fkuý nþu, su yÕ÷knLku AkuzeLku yu{Lku Ãkkufkhu suyku
fÞk{ík MkwÄe íkuLkku sðkçk ykÃke þfíkk LkÚke, yLku íku{Lku íku{Lke ÃkkufkhLke Ãký
¾çkh LkÚke. (6) yLku ßÞkhu ÷kufkuLku yufºk fhðk{kt ykðþu, íkku íkuyku íku{Lkkt
Ëw~{Lk nþu yLku íku{Lke WÃkkMkLkkLkku RLfkh fhLkkhkt çkLke sþu.
(7) yLku ßÞkhu y{khe MÃkü ykÞíkku íku{Lku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt ykðu
Au, íkku RLfkh fhLkkhkt ÷kufku yu MkíÞ rðþu, ßÞkhu fu íku íku{Lkk ÃkkMku ÃknkU[u
Au, fnu Au fu yk ¾wÕ÷wt òËq Au. (8) þwt yk ÷kufku fnu Au fu ykýu ykLku ÃkkuíkkLkk
íkhVÚke çkLkkðe ÷eÄwt Au. fnku fu òu {U ykLku {khk íkhVÚke çkLkkðu÷ Au, íkku
ík{u ÷kufku {Lku MknusÃký yÕ÷knÚke çk[kðe þfíkk LkÚke. su ðkíkku ík{u çkLkkðku
Aku, yÕ÷kn íkuLku Mkkhe heíku òýu Au. íku {khk yLku ík{khk ðå[u Mkkûke {kxu
Ãkqhíkku Au, yLku íku ûk{kþe÷ yLku ËÞk¤w Au.
(9) fnku fu nwt fkuE yLkku¾ku EþËqík íkku Awt Lknª, yLku nwt LkÚke òýíkku fu
{khk MkkÚku þwt fhðk{kt ykðþu yLku ík{khk MkkÚku þwt. nwt íkku {kºk íkuLkwt s
yLkwÃkk÷Lk fhwt Awt, su {khk íkhV ðne (rËÔÞ «fkþLkk) îkhk ykðu Au yLku
nwt íkku fuð¤ yuf MÃkü Mk[uík fhðkðk¤ku Awt. (10) fnku, þwt õÞkhuÞ ík{u
rð[kÞwO fu òu yk fwykoLk yÕ÷kn íkhVÚke nkuÞ yLku ík{u íkuLku Lk {kLÞwt ? yLku
RMkhkE÷Lke MktíkkLk{ktÚke yuf Mk{qnu ykLkk suðk økútÚk rðþu Mkkûke ykÃke Au,
ÃkAe íku E{kLk ÷kÔÞku yLku ík{u yntfkh fÞkuo. rLk:þtf yÕ÷kn yíÞk-
[kheykuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku.
(11) yLku RLfkh fhLkkhkt E{kLkðk¤kyku rðþu fnu Au fu òu yk fkuE Mkkhe
ðMíkw nkuík, íkku íkuyku íkuLkk Ãkh y{khkÚke Ãknu÷k Lk Ëkuzíkk, yLku íku{ýu ykLkkÚke
{køkoËþoLk LkÚke {u¤ÔÞwt, íkuÚke nðu íkuyku fnuþu fu yk íkku Ãkwhkýwt sqX Au.
(12) yLku ykLkkÚke Ãknu÷k {qMkkLkku økútÚk níkku {køkoËþof yLku f]Ãkk, yLku
yk yuf økútÚk Au su íkuLke Ãkwrü fhu Au, yhçke ¼k»kk{kt, suÚke yu ÷kufkuLku zhkðe
Ëu su{ýu yíÞk[kh fÞkuo, yLku íku ¾wþ¾çkh Au Mkíf{eoyku {kxu. (13) rLk:þtf
su ÷kufkuyu fÌkwt fu y{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) yÕ÷kn Au, ÃkAe íkuyku
íkuLkk Ãkh yzøk hÌkk, íkku yu ÷kufku {kxu fkuE ¼Þ LkÚke yLku Lk íkuyku Ëw:¾e
Úkþu. (14) yk s ÷kufku sÒkík (Mðøko)ðk¤k Au, suyku íku{kt nt{uþk hnuþu,
yu f{kuoLkk çkË÷k{kt su íkuyku ËwrLkÞk{kt fhíkk níkk.
(15) yLku y{u {Lkw»ÞLku ykËuþ ykÃÞku fu íku ÃkkuíkkLkk {kíkk-rÃkíkkLke
MkkÚku ¼÷kE fhu. íkuLke {kíkkyu íkf÷eVLke MkkÚku íkuLku Ãkux{kt hkÏÞku, yLku
íkf÷eVLke MkkÚku íkuLku sL{ ykÃÞku, yLku íkuLkwt ËqÄ Akuzkððk{kt ºkeMk {rnLkk
÷køÞk, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íku ÃkkuíkkLke Ãkwgíkkyu ÃknkUåÞku yLku [k¤eMk ð»kuo
ÃknkU[e økÞku, íkku íku fnuðk ÷køÞku fu nu {khk {kr÷f ! {Lku «uhýk ykÃk fu nwt
íkkhk WÃkfkhLkku yk¼kh ÔÞõík fhwt, su íkU {khk Ãkh fÞkuo yLku {khk {kíkk-
rÃkíkk Ãkh fÞkuo yLku yu fu nwt yu Mkíf{o fhwt suLkkÚke íkwt «MkÒk ÚkkÞ, yLku {khe
MktíkkLk{ktÚke Ãký {Lku Mkíf{eo MktíkkLk «ËkLk fh. nwt íkkhk íkhV ÃkkAku VÞkuo
yLku nwt yk¿kktrfíkku{ktÚke Awt. (16) yk ÷kufku Au, su{Lkk Mkíf{kuoLkku y{u
Mðefkh fheþwt yLku íku{Lke çkqhkEykuÚke y{u Ëhøkwsh fheþwt, íkuyku sÒkík-
ðk¤kyku{ktÚke nþu, Mkk[wt ð[Lk su íku{Lku ykÃkðk{kt ykðíkwt níkwt.
(17) yLku suýu {kíkk-rÃkíkkLku fÌkwt fu nwt Ëw:¾e Awt ík{khkÚke. þwt ík{u
yuLkkÚke zhkðku Aku fu {Lku fçkh{ktÚke fkZðk{kt ykðþu, òu fu {khkÚke Ãknu÷k
½ýe òríkyku rðíke [qfe Au, yLku íku çktLku yÕ÷knÚke VrhÞkË fhu Au fu íkkhku
Lkkþ ÚkkÞ, íkwt E{kLk ÷kð, rLk:þtf yÕ÷knLkwt ð[Lk Mkk[wt Au. ÃkAe íku fnu Au
fu yk çkÄwt yøkkWLkk ÷kufkuLke fÚkkyku Au. (18) yk yu ÷kufku Au, su{Lkk
Ãkh yÕ÷knLkwt fÚkLk Ãkqhwt ÚkÞwt yu Mk{qnkuLke MkkÚku suyku yk{LkkÚke Ãknu÷k rðíke
økÞk, rsÒkkíkku yLku {Lkw»Þku{ktÚke. rLk:þtf íkuyku LkwfMkkLk{kt hÌkk.
(19) yLku Ëhuf {kxu íku{Lkkt f{kuoLkk «{ký{kt Ëhßòyku nþu, yLku
yux÷k {kxu fu yÕ÷kn MkkiLku íku{Lkkt f{kuo Ãkqhk fhe Ëu yLku íku{Lkk MkkÚku yLÞkÞ
yLku yíÞk[kh Lknª ÚkkÞ. (20) yLku su rËðMku RLfkh fhLkkhkt ykøkLke
Mkk{u ÷kððk{kt ykðþu, ík{u ÃkkuíkkLke Mkkhe ðMíkwyku ËwrLkÞkLkk SðLk{kt ÷E
[qõÞk yLku íku{LkkÚke ÷k¼ WXkðe [qõÞk, íkku yksu ík{Lku yÃk{krLkík fhLkkh
Mkò ykÃkðk{kt ykðþu, yu fkhýMkh fu ík{u ËwrLkÞk{kt yLkwr[ík yntfkh
fhíkk níkk yLku yux÷k {kxu fu ík{u yð¿kk fhíkk níkk.
(21) yLku ykËLkk ¼kE (nqË)Lku ÞkË fhku, ßÞkhu íkuýu ÃkkuíkkLke òríkLku
ynfkV{kt zhkÔÞk yLku zhkðLkkhkt ykLkkÚke Ãknu÷k Ãký rðíke [qõÞk níkk
yLku íkuyku íkuLkk ÃkAe Ãký ykÔÞk fu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuELke WÃkkMkLkk Lk fhku.
nwt ík{khk Ãkh yuf ¼ÞkLkf rËðMkLke ÞkíkLkkÚke zhwt Awt. (22) íku{ýu fÌkwt fu
þwt ík{u y{khk ÃkkMku yux÷k {kxu ykÔÞk Aku fu y{Lku y{khk WÃkkMÞkuÚke
Vuhðe Ëku. ÃkAe òu ík{u Mkk[k Aku, íkku yu ðMíkw y{khk Ãkh ÷kðku, suLkwt ík{u
y{Lku ð[Lk ykÃkku Aku. (23) íkuýu fÌkwt fu ykLkwt ¿kkLk íkku yÕ÷knLku Au, yLku
nwt íkku ík{Lku yu MktËuþ ÃknkU[kze hÌkku Awt, suLkk MkkÚku {Lku {kuf÷ðk{kt ykÔÞku
Au, Ãkhtíkw nwt ík{Lku òuô Awt fu ík{u ÷kufku {q¾oíkkLke ðkíkku fhku Aku.
(24) ÃkAe ßÞkhu íku{ýu íkuLku ðkË¤kuLkk YÃk{kt Ãkkuí kkLke ¾eýku íkhV
ykðíkkt òuÞwt, íkku íku{ýu fÌkwt fu yk íkku ðkË¤ Au, su y{khk Ãkh ðhMkþu, Lknª,
çkÕfu yk yu ðMíkw Au, suLke ík{u Wíkkð¤ fhe hÌkk níkk. yuf yktÄe Au, su{kt
ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (25) íku Ëhuf ðMíkwLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
yk¿kkÚke W¾kze VUfþu. ÃkAe íkuyku yuðk ÚkE økÞk fu íku{Lkkt ½hku rMkðkÞ íÞkt
ftEs Ëu¾kíkwt Lknkuíkwt. økwLkuøkkhkuLku y{u ykðe s heíku Mkò ykÃkeyu Aeyu.
(26) yLku y{u yu ÷kufkuLku yu ðkíkku{kt Mk{kÚÞo ykÃÞwt níkwt fu ík{Lku yu
ðkíkku{kt Mkk{ÚÞo LkÚke ykÃÞwt yLku y{u íku{Lku fkLk yLku ykt¾ku yLku ÓËÞ
ykÃÞk, Ãkhtíkw yu fkLk íku{Lku ftE fk{ ÷køÞk, yLku ykt¾ku yLku Lk ÓËÞ; fu{
fu íkuyku yÕ÷knLke ykÞíkkuLkku RLfkh fhíkk níkk yLku íku{Lku yu ðMíkwyu ½uhe
÷eÄk suLke íkuyku nktMke Wzkðíkk níkk, (27) yLku y{u ík{khk ykMkÃkkMkLke
ðMíkeyku Ãký rðLkü fhe Lkk¾e, yLku y{u ðkhtðkh y{khe rLkþkLkeyku
çkíkkðe, suÚke íkuyku yxfe òÞ. (28) ÃkAe fu{ íku{Lke {ËË Lk fhe íku{ýu,
su{Lku íku{ýu yÕ÷knLkk Mkk{eÃÞ {kxu WÃkkMÞ çkLkkðe hkÏÞk níkk, çkÕfu íku Mkki
íku{LkkÚke økq{ ÚkE økÞk yLku yk íku{Lkwt sqX níkwt yLku íku{ýu ½zu÷e ðkík níke.
(29) yLku íku ßÞkhu y{khk rsÒkkíkkuLkk yuf Mk{qnLku ík{khk íkhV ÷E
ykÔÞk, íkuyku fwykoLk Mkkt¼¤ðk ÷køÞk. ÃkAe ßÞkhu íkuyku íkuLkk ÃkkMku ykÔÞk,
íkku fnuðk ÷køÞk fu [qÃk hnku. ÃkAe ßÞkhu fwykoLk ÃkZðkLkwt Mk{kó ÚkE økÞwt,
íkku íku ÷kufku zhkðLkkh çkLkeLku ÃkkuíkkLke òrík íkhV ÃkkAk VÞko.
(30) íku{ýu fÌkwt fu nu {khe òrík ! y{u yuf økútÚk Mkkt¼éÞku Au, su {qMkk ÃkAe
yðíkrhík fhðk{kt ykÔÞku Au. yu ¼rð»ÞðkýeykuLke Ãkwrü fhíkku, su ykLkkÚke
Ãknu÷k {kusqË Au. íku MkíÞ íkhV yLku yuf MkeÄk {køko íkhV {køkoËþoLk fhu Au.
(31) nu {khe òrík ! yÕ÷kn íkhV çkku÷kðLkkhLkwt yk{tºký Mðefkhe
÷ku yLku íkuLkk Ãkh E{kLk ÷E ykðku, yÕ÷kn ík{khk økwLkkykuLku {kV fhe
Ëuþu yLku ík{Lku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkÚke çk[kðþu.
(32) yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLkk ykðknfLkk yknðkLkTLkku Mðefkh Lknª
fhu, íkku íku Ähíke{kt nhkðe LkÚke þfíkku yLku yÕ÷kn rMkðkÞ íkuLkku fkuE
{ËËøkkh Lknª nkuÞ. ykðk ÷kufku MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt Au.
(33) þwt yk ÷kufkuyu LkÚke òuÞwt fu su yÕ÷knu ykfkþku yLku ÄhíkeLku ÃkuËk
fÞko yLku íku íku{Lku ÃkuËk fhðkÚke LkÚke ÚkkõÞku, íkuLkk Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au fu
íku {zËkykuLku Sðtík fhe Ëu. nk, íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(34) yLku su rËðMku yk RLfkh fhLkkhkykuLku ÷kufku ykøkLke Mkk{u
÷kððk{kt ykðþu, þwt yk nfefík LkÚke ? íkuyku fnuþu fu nk, y{khk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkk MkkuøktË ! Vh{kððk{kt ykðþu, íkku [k¾ku ÞkíkLkk yu RLfkhLkk
çkË÷k{kt su ík{u fhe hÌkk níkk.
(35) ÃkAe ík{u ÄiÞo fhku, su heíku ®n{íkðk¤k ÃkÞøktçkhkuyu ÄiÞo fÞwO, yLku
íku{Lkk {kxu Wíkkð¤ Lk fhku. su rËðMku yu ðMíkwLku òuþu, suLkwt íku{Lku ð[Lk
ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, íkku òýu íkuyku rËðMkLke yuf ûkýÚke ðÄkhu LkÚke
hÌkk. yk ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au. ÃkAe yu s ÷kufku rðLkü Úkþu suyku yð¿kk
fhðkðk¤k níkk.
–•–
Ãkkhk-26 [535] Mkqh: {wnB{Ë (47)
47. Mkqh: {wnB{Ë
(1) su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkuõÞk, yÕ÷knu
íku{Lkk f{kuoLku ÔÞÚko fhe ËeÄk, (2) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu
MkËTfkÞkuo fÞko yLku yu ðMíkwLku {kLke su {wnB{Ë Ãkh yðíkrhík fhðk{kt ykðu÷
Au, yLku íku MkíÞ Au íku{Lkk hçk íkhVÚke. yÕ÷knu íku{Lke çkqhkEyku íku{LkkÚke
Ëqh fhe ËeÄe yLku íku{Lke ÂMÚkrík MkwÄkhe ËeÄe. (3) yk yux÷k {kxu fu su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íku{ýu yMkíÞLkwt yLkwMkhý fÞwO, yLku su ÷kufku E{kLk
÷kÔÞk, íku{ýu MkíÞLkwt yLkwMkhý fÞwO, su íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke Au.
yk heíku yÕ÷kn ÷kufku {kxu íku{Lkk áüktíkkuLkwt ðýoLk fhu Au.
(4) ÃkAe ßÞkhu RLfkh fhLkkykuÚke ík{khe yÚkzk{ý ÚkkÞ, íkku íku{Lke
økhËLkku Wzkðe Ëku, íÞkt MkwÄe ßÞkhu çkhkçkh níÞk fhe [qfku íkku íku{Lku {sçkqík
çkktÄku. ÃkAe íÞkhçkkË fkt íkku WÃkfkh fheLku Akuze ËuðkLkk Au yÚkðk ûkríkÃkqŠík
(yÚkoËtz) ÷ELku, íÞkt MkwÄe fu ÞwØ ÃkkuíkkLkkt nrÚkÞkh Lkk¾e Ëu. yk Au fk{,
yLku òu yÕ÷kn RåAíkku íkku íku íku{LkkÚke çkË÷ku ÷E ÷uíkku, Ãkhtíkw yux÷k {kxu
fu íku ík{Lku ÷kufkuLku yuf-çkeòÚke ys{kðu, yLku su ÷kufku yÕ÷knLkk {køko{kt
{kÞko sþu, yÕ÷kn íku{Lkkt f{kuoLku fËkrÃk ÔÞÚko Lknª fhu. (5) íku íku{Lkwt
{køkoËþoLk fhþu yLku íku{Lke ÂMÚkríkLku MkwÄkhe Ëuþu, (6) yLku íku{Lku sÒkík
(Mðøko){kt Ëk¾÷ fhþu, suLke íkuýu íku{Lku yku¤¾ fhkðe ËeÄe Au.
(7) nu E{kLkðk¤kyku ! òu ík{u yÕ÷knLke {ËË fhþku, íkku íku ík{khe
{ËË fhþu yLku ík{khkt fË{ {sçkqík s{kðe Ëuþ,u (8) yLku su ÷kufkuyu RLfkh
fÞkuo íku{Lkk {kxu rðLkkþ Au yLku yÕ÷kn íku{Lkkt f{kuoLku ÔÞÚko fhe Ëuþu. (9) yk
yu fkhýu fu íku{ýu yu ðMíkwLku LkkÃkMktË fhe, su yÕ÷knu yðíkrhík fhe Au. ÃkAe
yÕ÷knu íku{Lkkt f{kuo ÔÞÚko fhe ËeÄk. (10) þwt yk ÷kufku Ëuþ{kt nÞko-VÞko LkÚke
fu íkuyku yu ÷kufkuLkwt Ãkrhýk{ òuíkk, suyku íku{LkkÚke Ãknu÷k rðíke økÞk Au.
yÕ÷knu íku{Lku W¾kze VUõÞk yLku RLfkh fhLkkhkykuLke Mkk{u íku{Lkkt s áüktíkku
ykððkLkk Au. (11) yk yux÷k {kxu fu yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuLkku fkÞoMkkÄf
Au yLku RLfkh fhLkkhkykuLkku fkuE fkÞoMkkÄf LkÚke.
(12) rLk:þtf, yÕ÷kn yu ÷kufkuLku, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku su{ýu
MkËTfkÞkuo fÞko, yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu,
yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íkuyku WÃk¼kuøk fhe hÌkk Au yLku ¾kE hÌkk Au
su heíku Ãkþwyku ¾kÞ Au, yLku ykøk yu ÷kufkuLkwt Xufkýwt Au, (13) yLku fux÷eÞ
ðMíkeyku Au su þÂõík{kt ík{khe yk ðMíkeÚke ðÄkhu níke, suýu ík{Lku fkZâk
Au, y{u íku{Lku rðLkü fhe Lkk¾e. ÃkAe fkuE íku{Lkku {ËËøkkh Lk ÚkÞku.
(14) þwt íku, su ÃkkuíkkLkk Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf MÃkü «{ký Ãkh Au,
íkuLkk Mk{kLk ÚkE sþu suLkku Ëwhk[kh íkuLkk {kxu ykf»kof çkLkkðe Ëuðk{kt ykðu÷
Au yLku íku ÃkkuíkkLke {LkuåAkyku Ãkh [k÷e hÌkku Au. (15) sÒkíkLkwt WËknhý,
suLkwt ð[Lk zhðkðk¤kykuLku ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au, íkuLke ÂMÚkrík yuðe Au fu íku{kt
Lknuhku nþu yuðk ÃkkýeLke su{kt ÃkrhðíkoLk Lknª nkuÞ (nt{uþk þwØ hnuþu),
yLku Lknuhku nþu ËqÄLke suLkku MðkË Lknª çkË÷kÞ, yLku Lknuhku nþu {rËhkLke
su Ãkeðkðk¤kyku {kxu MðkrËü nþu, yLku Lknuhku nþu {ÄLke su íkÆLk MkkV
nþu, yLku íku{Lkk {kxu íÞkt Ëhuf «fkhLkk V¤ nþu, yLku íku{Lkk «¼w-
Ãkk÷Lknkh íkhVÚke çkrûkMk nþu. þwt yk ÷kufku yu{Lkk suðk nkuE þfu Au suyku
nt{uþk ykøk{kt hnuþu yLku íku{Lku Wf¤íkwt Ãkkýe Ãkeðk {kxu ykÃkðk{kt ykðþu.
ÃkAe íku íku{Lkk yktíkhzkykuLku xwfzu-xwfzk fhe Lkk¾þu.
(16) yLku íku{kt fux÷kf ÷kufku yuðkt Au, suyku ík{khk íkhV fkLk ÷økkðu
Au, íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku ík{khk ÃkkMkuÚke çknkh òÞ Au, íkku ¿kkLkðk¤kykuLku
ÃkqAu Au fu yk{ýu n{ýk þwt fÌkwt. yk s ÷kufku Au, su{Lkkt ÓËÞ Ãkh yÕ÷knu
{nkuh ÷økkðe ËeÄe, yLku íkuyku ÃkkuíkkLke {LkuåAkyku Ãkh [k÷u Au, (17) yLku
su ÷kufkuyu MkL{køkoLkku hMíkku yÃkLkkÔÞku, íkku yÕ÷kn íku{Lku íkuLkkÚke Ãký ðÄkhu
{køkoËþoLk ykÃku Au, yLku íku{Lku íku{Lke EþrLkck yLku MktÞ{ «ËkLk fhu Au.
(18) yk ÷kufku íkku çkMk íkuLke hkn òuE hÌkk Au fu fÞk{ík íku{Lkk Ãkh
y[kLkf ykðe òÞ, íkku íkuLkk r[öku «økx ÚkE [qõÞk Au. çkMk ßÞkhu íku
ykðþu, íkku íku{Lkk {kxu rþ¾k{ý «kó fhðkLkku yðfkþ õÞktÚke hnuþu ?
(19) ÃkAe òýe ÷ku fu yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke yLku {kVe {ktøkku
ÃkkuíkkLke ¼q÷ku {kxu yLku E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku E{kLkðk¤e †eyku {kxu,
yLku yÕ÷kn òýu Au ík{khk [k÷ðk-VhðkLku («ð]r¥kykuLku) yLku ík{khk
XufkýkykuLku.
(20) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk Au íkuyku fnu Au fu fkuE Mkqh: fu{
Wíkkhðk{kt LkÚke ykðíke ? ÃkAe ßÞkhu yuf MÃkü Mkqh: Wíkkhe Ëuðk{kt ykðe
yLku íku{kt ÞwØLkku Ãký WÕ÷u¾ níkku, íkku ík{u òuÞwt fu su ÷kufkuLkkt ÓËÞ{kt hkuøk
Au, íkuyku ík{khk íkhV yu heíku òuE hÌkk Au òýu fkuELkk Ãkh {]íÞw AðkE
økÞwt nkuÞ ! ÃkAe rðLkkþ Au íku{Lkku. (21) ykËuþ {kLkðkLkku Au yLku ¼÷e
ðkík fnuðkLke Au. ÃkAe ßÞkhu {k{÷kLkku ytrík{ rLkýoÞ ÚkE òÞ, íkku òu
íkuyku yÕ÷kn MkkÚku Mkk[k hnuíkk íkku íku{Lkk {kxu Mkkhwt nkuík. (22) ÃkAe òu
ík{u Vhe økÞk, íkku íkuLkk rMkðkÞ ík{khkÚke fkuE ykþk LkÚke fu ík{u Ähíke{kt
çkøkkz fhku yLku ÃkhMÃkhLkk LkSfLkk MktçktÄkuLku íkkuzku. (23) yk s ÷kufku Au,
su{Lku yÕ÷knu ÃkkuíkkLke ËÞkÚke Ëqh fÞko. ÃkAe íku{Lku çknuhk fhe ËeÄk yLku
íku{Lke ykt¾kuLku yktÄ¤e fhe ËeÄe.
(24) þwt yk ÷kufku fwykoLk{kt ®[íkLk-{LkLk LkÚke fhíkk ? fu íku{Lkkt ÓËÞku
Ãkh íkk¤kt ÷køku÷k Au ? (25) su ÷kufku ÃkeX VuhðeLku nxe økÞk, yu ÃkAe fu
{køkoËþoLk íku{Lkkt Ãkh MÃkü ÚkE økÞwt, þiíkkLku íku{Lku Äkufku ykÃÞku yLku yÕ÷knu
íku{Lku Ze÷ ykÃke ËeÄe. (26) yk yu fkhýMkh ÚkÞwt fu íku{ýu yu ÷kufkuLku,
suyku yÕ÷knu yðíkrhík fhu÷ ðMíkwLku LkkÃkMktË fhu Au, fÌkwt fu fux÷ef ðkíkku{kt
y{u ík{khwt fnuðwt {kLke ÷Eþwt, yLku yÕ÷kn íku{Lkkt hnMÞkuLku òýu Au.
(27) ÃkAe yu Mk{Þu þwt Úkþu, ßÞkhu Vrh~íkkyku íku{Lke ykí{kyku fçksu
fhíkk nþu, íku{Lkk {kuZk yLku íku{Lke ÃkeXku Ãkh {khíkk-{khíkk. (28) ykðw
yux÷k {kxu fu íku{ýu yu ðMíkwLkwt yLkwMkhý fÞwO, su yÕ÷knLku ¢kurÄík fhLkkhe
níke yLku íku{ýu íkuLke «MkÒkíkkLku LkkÃkMktË fhe. ÃkAe yÕ÷knu íku{Lkkt f{kuoLku
ÔÞÚko fhe ËeÄk.
(29) su ÷kufkuLkkt ÓËÞ{kt hkuøk Au, þwt íkuyku yuðwt rð[khu Au fu yÕ÷kn
íku{Lkkt fÃkxLku õÞkhuÞ ònuh Lknª fhu ? (30) yLku òu y{u RåAíkk íkku íku{Lku
y{u ík{Lku çkíkkðe Ëuíkk. ÃkAe ík{u íku{Lke rLkþkLkeykuÚke íku{Lku yku¤¾e uíkk,
yLku ík{u íku{Lke ðkík fhðkLke heíkÚke yð~Þ íku{Lku yku¤¾e ÷uþku, yLku
yÕ÷kn ík{khkt f{kuoLku òýu Au.
(31) yLku y{u yð~Þ ík{khe Ãkheûkk fheþwt, suÚke y{u yu ÷kufkuLku òýe
÷Eyu, suyku ík{khk rsnkË (òLk-{k÷Úke Mkt½»ko) fhðkðk¤k Au yLku yzøk
hnuðkðk¤k Au yLku ík{khe ÂMÚkríkLke íkÃkkMk fhe ÷Eyu. (32) rLk:þtf su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkuõÞk yLku EþËqíkLkku rðhkuÄ
fÞkuo, òu fu {køkoËþoLk íku{Lkk Mkk{u MÃkü ÚkE [qõÞwt níkwt, íkuyku yÕ÷knLku ftE
LkwfMkkLk Lknª ÃknkU[kze þfu yLku yÕ÷kn íku{Lkkt fkÞkuoLku æðMík fhe Lkk¾þu.
(33) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku EþËqíkLkwt
Ãkkhk-26 [539] Mkqh: y÷-Vín (48)
yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku ÃkkuíkkLkkt f{kuoLku ÔÞÚko Lk fhku. (34) rLk:þtf, su ÷kufkuyu
RLfkh fÞkuo yLku yÕ÷knLkk {køkoÚke hkuõÞk, ÃkAe íkuyku fkrVh (RLfkh
fhLkkhktLke nurMkÞíku) s {]íÞw ÃkkBÞk, yÕ÷kn íku{Lku fËkrÃk {kV Lknª fhu.
(35) íkuÚke ík{u rnt{ík Lk nkhku yLku Mkw÷unLke Ëh¾kMík Lk fhku, yLku ík{u s
ð[oMð «kó fhþku, yLku yÕ÷kn ík{khk MkkÚku Au, yLku íku fËkrÃk ík{khkt
f{kuoLku ykuAk Lknª fhu.
(36) ËwrLkÞkLkwt SðLk íkku fuð¤ yuf ¾u÷-ík{kþku Au yLku òu ík{u E{kLk
÷kðku yLku íkfðk (EþrLkck) yÃkLkkðku, íkku yÕ÷kn ík{Lku ík{khkt ð¤íkh
«ËkLk fhþu yLku íku ík{khe ÄLkMktÃkr¥k{ktÚke ftE Lknª {ktøku. (37) òu íku ík{khe
ÄLkMktÃkr¥k {ktøku, ÃkAe ytrík{ ûký MkwÄe {ktøkíkku hnu, íkku ík{u ftsqMke fhðk
÷køkþku yLku yÕ÷kn ík{khk fÃkxLku ònuh fhe Ëuþu. (38) nk, ík{u yu ÷kufku
Aku fu ík{Lku yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[o fhðk {kxu çkku÷kððk{kt ykðu Au, ÃkAe
ík{khk{ktÚke fux÷kf ÷kufku Au suyku ftsqMke fhu Au, yLku su ÔÞÂõík ftsqMke fhu Au
íkku íku ÃkkuíkkLkk MkkÚku s ftsqMke fhu Au, yLku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, ík{u {kuníkks
(ðtr[ík yLku sYhík{tË) Aku, yLku òu ík{u Vhe òyku, íkku yÕ÷kn ík{khe
søÞkyu çkeS òríkLku ÷E ykðþu, ÃkAe íku ík{khk suðk Lknª nkuÞ.
–•–
48. Mkqh: y÷-Vín
(1) rLk:MktËun, y{u ík{Lku MÃkü rðsÞ «ËkLk fhe ËeÄku, (2) suÚke
yÕ÷kn ík{khk ykøk¤ yLku ÃkkA¤Lke ¼q÷kuLku {kV fhe Ëu, yLku ík{khk Ãkh
ÃkkuíkkLke f]ÃkkLku ÃkrhÃkqýo fhe Ëu, yLku ík{Lku MkL{køko çkíkkðu (3) yLku ík{Lku
¼hÃkqh MknkÞíkk «ËkLk fhu.
(4) yu s Au, suýu E{kLkðk¤kykuLkkt ÓËÞ{kt þktrík Wíkkhe, suÚke íku{Lkk
E{kLkLke MkkÚku íku{Lkwt E{kLk ðÄe òÞ, yLku ykfkþku yLku ÄhíkeLkkt ÷~fhku
yÕ÷knLkkt s Au, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au, (5) suÚke
yÕ÷kn E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku E{kLkðk¤e †eykuLku yuðkt çkkøkku{kt Ëk¾÷
fhu, sLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu, yLku yux÷k
{kxu fu yÕ÷kn íku{Lke çkqhkEyku íku{LkkÚke Ëqh fhe Ëu, yLku yk yÕ÷knLkk
LkSf {kuxe MkV¤íkk Au, (6) yLku yux÷k {kxu fu yÕ÷kn {wLkkrVf (Ët¼e)
Ãkwhw»kku yLku {wLkkrVf †eykuLku íkÚkk {wþTrhf Ãkwhw»kku yLku {wþTrhf †eykuLku
ÞkíkLkk ykÃku, suyku yÕ÷kn rðþu ¾hkçk Äkhýkyku hk¾u Au. çkqhkELkwt [¬h
íku{Lkkt Ãkh s Au, yLku íku{Lkk Ãkh yÕ÷knLkku «fkuÃk ÚkÞku yLku íku{Lkk Ãkh
íkuýu ©kÃk fÞkuo, yLku íku{Lkk {kxu Lkfo íkiÞkh hk¾e Au yLku íku ¾qçk s ¾hkçk
Xufkýwt Au. (7) yLku ykfkþku yLku ÄhíkeLkkt ÷~fhku yÕ÷knLkkt s Au, yLku
yÕ÷kn «¼wíðþk¤e yLku ík¥ðËþeo Au.
(8) rLk:þtf y{u ík{Lku Mkkûke ykÃkðkðk¤k yLku ¾wþ¾çkh ykÃkðkðk¤k
yLku zhkðLkkh çkLkkðeLku {kufÕÞk Au, (9) suÚke ík{u ÷kufku yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk ÷kðku yLku íkuLke {ËË fhku yLku íkuLkwt MkL{kLk fhku, yLku
ík{u yÕ÷knLkku {rn{køkkLk fhku Mkðkh yLku Mkkts. (10) su ÷kufku ík{khkÚke
çkiík («rík¿kk, þÃkÚk) fhu Au íkuyku ðkMíkð{kt yÕ÷knÚke çkiík fhu Au.
yÕ÷knLkku nkÚk íku{Lkk nkÚkkuLkk WÃkh Au. ÃkAe su ÔÞÂõík íkuLku íkkuzþu, íkuLkk
íkkuzðkLke ykVík íkuLkk Ãkh s Ãkzþu, yLku su ÔÞÂõík «rík¿kkLku Ãkqhe fhþu, su
íkuýu yÕ÷knÚke fhe Au, íkku yÕ÷kn íkuLku {kuxwt RLkk{ «ËkLk fhþu.
(11) su økúk{ðkMkeyku ÃkkA¤ hne økÞk íkuyku nðu ík{Lku fnuþu fu y{Lku
y{khe ÄLkËku÷íku yLku y{khk çkk¤çkå[kykuyu ÔÞMík hkÏÞk. íkuÚke ík{u
y{khk {kxu {kVeLke Ëwyk fhku. yk ÷kufku ÃkkuíkkLkkt {kuZuÚke yu ðkík fnu Au,
su íku{Lkkt ÓËÞku{kt LkÚke. ík{u fnku fu fkuý Au, su yÕ÷knLke Mkk{u ík{khk
{kxu ftE yrÄfkh Ähkðíkku nkuÞ, òu íku ík{Lku fkuE LkwfMkkLk ÃknkU[kzðk {køku.
çkÕfu yÕ÷kn íkuLkkÚke Mkw{krníkøkkh Au, su ík{u fhe hÌkk Aku, (12) çkÕfu
ík{u yu rð[kh fÞkuo fu ÃkÞøktçkh yLku E{kLkðk¤kyku õÞkhuÞ ÃkkuíkkLkk
½hðk¤kyku íkhV ÃkkAk Lknª ykðu, yLku yk rð[kh ík{khkt ÓËÞkuLku ¾qçk s
Mkkhku ÷køÞku yLku ík{u ¾qçk ¾hkçk rð[khku fÞko, yLku ík{u Lkü Úkðkðk¤k
÷kufku çkLke økÞk, (13) yLku su E{kLk Lk ÷kÔÞku yÕ÷kn Ãkh yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkh Ãkh, íkku y{u yuðk RLfkh fhLkkhkyku {kxu ¼zfu çk¤íke ykøk íkiÞkh
fhe hk¾e Au, (14) yLku ykfkþku yLku ÄhíkeLke Mk¥kk yÕ÷kn {kxu s Au.
íku suLku RåAu {kV fhu yLku suLku RåAu ÞkíkLkk ykÃku, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷,
ËÞk¤w Au.
(15) ßÞkhu ík{u ‘økLke{ík’ (ÞwØ ÃkùkíkT «kó ÚkÞu÷ {k÷Mkk{kLk) ÷uuðk
{kxu [k÷þku, íkku ÃkkA¤ hne økÞu÷k ÷kufku fnuþu fu y{Lku Ãký ÃkkuíkkLke MkkÚku
[k÷ðk Ëku. íkuyku RåAu Au fu yÕ÷knLke ðkíkLku çkË÷e Lkk¾u. fnku fu ík{u
fËkrÃk y{khk MkkÚku [k÷e LkÚke þfíkk. yÕ÷kn Ãknu÷kÚke s yk Vh{kðe
[qõÞku Au. íkku íkuyku fnuþu fu çkÕfu ík{u ÷kufku y{khkÚke E»Þko fhku Aku, çkÕfu
yk s ÷kufku ¾qçk ykuAe Mk{s hk¾u Au.
(16) ÃkkA¤ hne sLkkhkt økúk{ðkMkeykuLku fnku fu xqtf Mk{Þ{kt s ík{Lku
yuðk ÷kufku íkhV çkku÷kððk{kt ykðþu, suyku ¾qçk þÂõíkþk¤e Au, ík{u íku{Lkk
MkkÚku ÷zþku yÚkðk íkuyku RM÷k{Lkku Mðefkh fhþu. ÃkAe òu ík{u ykËuþ
{kLkþku, íkku yÕ÷kn ík{Lku Mkkhku çkË÷ku ykÃkþu yLku òu ík{u yðøkýLkk
fhþku, su{ fu ík{u ykLkkÚke Ãknu÷k yðøkýLkk fhe [qõÞk Aku, íkku íku ík{Lku
ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk ykÃkþu. (17) Lk yktÄ¤k Ãkh fkuE økwLkku Au yLku Lk ÷tøkzk
Ãkh fkuE økwLkku Au yLku Lk çke{kh Ãkh fkuE økwLkku Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn
yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhþu, íkuLku yÕ÷kn yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷
fhþu, suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu, yLku su ÔÞÂõík {kuZwt Vuhðþu íkuLku íku Ãkezk-
ËkÞf ÞkíkLkk ykÃkþu.
(18) yÕ÷kn E{kLkðk¤kykuÚke «MkÒk ÚkE økÞku, ßÞkhu íkuyku ík{khkÚke
ð]ûkLkk Lke[u çkiík (þÃkÚk) ÷E hÌkk níkk. yÕ÷knu òýe ÷eÄwt, su ftE íku{Lkkt
ÓËÞku{kt níkwt. çkMk, íkuýu íku{Lkk Ãkh þktrík yðíkrhík fhe yLku íku{Lku RLkk{{kt
LkSf{kt {¤Lkkhku rðsÞ «ËkLk fhe ËeÄku, (19) yLku yÃkkh ‘økLke{ík’ (ÞwØ
ÃkùkíkT {¤u÷ {k÷Mkk{kLk) Ãký, suLku íkuyku {u¤ðþu, yLku yÕ÷kn «¼wíð-
þk¤e Au, ík¥ðËþeo Au, (20) yLku yÕ÷knu ík{Lku yMktÏÞ økLke{íkLkwt ð[Lk
ykÃÞwt Au, suLku ík{u «kó fhþku. ÃkAe yk íkuýu ík{Lku ÍzÃkÚke ykÃke ËeÄku, yLku
÷kufkuLkk nkÚkkuLku ík{khkÚke hkufe ËeÄk yLku yux÷k {kxu fu E{kLkðk¤kyku {kxu
yk yuf rLkþkLke çkLke òÞ, yLku yux÷k {kxu fu íku ík{Lku MkeÄk {køko Ãkh [÷kðu,
(21) yLku yuf rðsÞ yLÞ Ãký Au, suLkk Ãkh ík{u nsw Mk{Úko çkLÞk LkÚke.
yÕ÷knu íkuLku ½uhe hk¾u÷ Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(22) yLku òu yk RLfkh fhLkkhkt ÷kufku ík{khkÚke ÞwØ fhíkk, íkku íkuyku
yð~Þ ÃkeX VuhðeLku ¼køkíkk, ÃkAe íku{Lku Lk fkuE Mk{Úkof {¤þu yLku Lk
{ËËøkkh. (23) yk yÕ÷knLkku rLkÞ{ Au, su Ãknu÷kÚke [k÷e ykðe hÌkku
Au, yLku ík{u yÕ÷knLkk rLkÞ{{kt fkuE ÃkrhðíkoLk Lknª swyku, (24) yLku
yu s Au, suýu {¬kLke ¾eý{kt íku{Lkkt nkÚk ík{khkÚke yLku ík{khk nkÚk
íku{LkkÚke hkufe ÷eÄk, yu ÃkAe fu ík{Lku íku{Lkk Ãkh fkçkq ykÃke ËeÄku níkku,
yLku yÕ÷kn ík{khk fkÞkuoLku òuE hÌkku Au.
(25) yu s ÷kufku Au, su{ýu RLfkh fÞkuo yLku ík{Lku ‘{ÂMsËu nhk{’
(fkçkk)Úke hkuõÞk yLku fwhçkkLkeLkk ÃkþwykuLku Ãký hkufe hkÏÞk fu íkuyku ÃkkuíkkLke
søÞkyu Lk ÃknkU[u, yLku òu ({¬k{kt) ½ýkt E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku
E{kLkðk¤e †eyku Lk nkuík, su{Lku ík{u yòýíkk{kt f[ze Lkk¾íkk, ÃkAe
íkuLkk fkhýu ík{khk Ãkh y¿kkLkíkkðþ ykhkuÃk ykðíkku, suÚke yÕ÷kn suLku
RåAu ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷ fhu, yLku òu yu ÷kufku y÷øk ÚkE økÞk nkuík
íkku íku{kt suyku RLfkh fhLkkhkt níkk, íku{Lku y{u ÃkezkËkÞf Mkò ykÃkíkk.
(26) ßÞkhu RLfkh fhLkkhkykuyu ÃkkuíkkLkkt ÓËÞku{kt ÃkûkÃkkík ÃkuËk fÞkuo,
y¿kkLkíkk-fk¤Lkku ÃkûkÃkkík, ÃkAe yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk íkhVÚke þktrík yðíkrhík
fhe ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkh Ãkh yLku E{kLkðk¤kyku Ãkh, yLku yÕ÷knu íku{Lku
EþrLkck yLku MktÞ{Lke ðkík Ãkh yx÷ hkÏÞk yLku íkuyku íkuLkk ðÄkhu nfËkh
yLku Ãkkºk níkk, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au.
(27) rLk:þtf, yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku Mkk[wt Mð¡ çkíkkÔÞwt, su
nfefík yLkwMkkh Au. [ku¬Mk yÕ÷knu RåAâwt íkku ík{u {ÂMsËu-nhk{{kt
yð~Þ Ëk¾÷ Úkþku, þktríkLke MkkÚku, ðk¤ {wtzkððkLkku ÃkkuíkkLkk {kÚkkLkk yLku
fÃkkððkLkku, ík{Lku fkuE zh Lknª nkuÞ. çkMk, yÕ÷knLku yu ðkíkLke ¾çkh Au,
suLke ík{Lku ¾çkh LkÚke, ÃkAe íkuLkk Ãknu÷k íkuýu rðsÞ «ËkLk fhe ËeÄku.
(28) yLku yÕ÷kn s Au, suýu ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku {køkoËþoLk yLku MkíÞ
ËeLk (Ä{o) ykÃkeLku {kufÕÞku, suÚke íku íkuLku ík{k{ Ä{kuo (yLku SðLk-
ÔÞðMÚkkyku) Ãkh ð[oMð «ËkLk fhe Ëu, yLku yÕ÷kn Mkkûke {kxu Ãkqhíkku Au.
(29) {wnB{Ë yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh Au yLku su ÷kufku íku{Lkkt MkkÚku Au íkuyku
fkrVhku (yÄ{eoyku) Ãkh fXkuh Au yLku ÃkhMÃkh {nuhçkkLk Au. ík{u íku{Lku hwfqy
yLku rMksËk{kt òu þ ku . íku y ku yÕ÷knLke f] Ã kk yLku íku L ke «MkÒkíkkLke
Ãkkhk-26 [544] Mkqh: y÷-nwswhkík (49)
yr¼÷k»kk{kt ÷køku÷k hnu Au. íku{ Lke rLkþkLke íku{ Lkkt [nuh kyku Ãkh Au
rMksËkLke yMkh Au. íku{Lkwt áüktík íkkihkík{kt Au, yLku $S÷{kt íku{Lkwt áüktík yu
Au fu òýu ¾uíke, íkuýu ÃkkuíkkLke fwtÃk¤ fkZe, ÃkAe íkuLku {sçkqík fhe, ÃkAe íku ðÄw
{kuxe ÚkE, ÃkAe ÃkkuíkkLkk Úkz Ãkh Q¼e nþu. íku ¾uzqíkkuLku ¼÷e ÷køku Au, suÚke
íkuLkkÚke fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku)Lku çkku÷kðu. íku{ktÚke su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk
yLku MkËTfkÞkuo fÞko, yÕ÷knu íku{Lku {kVeLkwt yLku {kuxk ÃkwÛÞLkwt ð[Lk ykÃÞwt Au.
–•–
49. Mkqh: y÷-nwswhkík
(1) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhÚke ykøk¤ Lk
ðÄku, yLku yÕ÷knÚke zhku. rLk:þtf yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(2) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u ÃkkuíkkLkku yðks ÃkÞøktçkhLkk yðksÚke
Ÿ[ku Lk fhku yLku Lk íkuLku yu heíku yðks ËELku Ãkkufkhku, su heíku ík{u ÃkhMÃkh
yuf-çkeòLku Ãkkufkhku Aku. õÞktf yuðwt Lk ÚkkÞ fu ík{khkt f{kuo ÔÞÚko ÚkE òÞ
yLku ík{Lku ¾çkh Ãký Lk nkuÞ. (3) su ÷kufku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLke ykøk¤
ÃkkuíkkLkku yðks Lke[ku hk¾u Au, yu s yu ÷kufku Au su{Lkkt ÓËÞku{kt yÕ÷knu
íkfðk (EþrLkck yLku MktÞ{) {kxu Ãkkh¾e ÷eÄk Au. íku{Lkk {kxu {kVe Au
yLku {kuxwt ÃkwÛÞ Au. (4) su ÷kufku ík{Lku nwshk (ykuhzk)Lkk çknkhÚke Ãkkufkhu
Au, íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku Mk{s LkÚke hk¾íkk. (5) òu íkuyku Äehs
hk¾íkk, íÞkt MkwÄe fu ík{u MðÞt íku{Lkk ÃkkMku Lkef¤eLku ykðe òyku, íkku yk
íku{Lkk {kxu W¥k{ nkuík, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(6) nu E{kLkðk¤kyku ! òu fkuE VkrMkf (yð¿kkfkhe) ík{khk ÃkkMku
Mk{k[kh ÷kðu, íkku ík{u Mkkhe heíku íkÃkkMk fhe ÷uðkLkwt hk¾ku, õÞktf yuðwt Lk
çkLku fu ík{u fkuE Mk{qnLku yòýíkk{kt fkuE LkwfMkkLk ÃknkU[kze Ëku. ÃkAe ík{Lku
Ãkkuíku fhu÷ f]íÞ Ãkh ÃkMíkkðwt Ãkzu, (7) yLku òýe ÷ku fu ík{khk ðå[u yÕ÷knLkku
ÃkÞøktçkh Au. òu íku ½ýk¾hk {k{÷kyku{kt ík{khe ðkík {kLke ÷u, íkku ík{u
{kuxe {w~fu÷e{kt Ãkze òyku, Ãkhtíkw yÕ÷knu ík{Lku E{kLkLkku «u{ «ËkLk fÞkuo
yLku íkuLku ík{khk ÓËÞku{kt {LkÃkMktË çkLkkðe ËeÄwt, yLku yÄ{o yLku Ëwhk[kh
yLku yð¿kkÚke ík{Lku rð{w¾ fhe ËeÄk. (8) ykðk s ÷kufku yÕ÷knLke f]Ãkk
yLku RLkk{Úke MkL{køko Ãkh Au, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au.
(9) yLku òu {wMk÷{kLkkuLkk çku Mk{qnku ÃkhMÃkh ÷ze Ãkzu, íkku íku{Lkk ðå[u
Mkw÷un fhkðku. ÃkAe òu íku{ktÚke yuf Mk{qn çkeò Mk{qn Ãkh yríkhuf fhu, íkku
yu Mk{qnÚke ÷zku su yríkhuf fhu Au, íÞkt MkwÄe fu íku yÕ÷knLkk ykËuþ íkhV
ÃkkAku Vhu. ÃkAe òu íku ÃkkAku Vhu íkku íku{Lkk ðå[u Mk{kLkíkk yLku rLk»ÃkûkíkkLke
MkkÚku Mkw÷un fhkðku yLku LÞkÞ fhku. rLk:þtf yÕ÷kn LÞkÞ fhLkkhkykuLku ÃkMktË
fhu Au. (10) E{kLkðk¤kt Mkki ¼kE-¼kE Au. íkuÚke ÃkkuíkkLkk ¼kEyku ðå[u
{u¤{u¤kÃk fhkðku yLku yÕ÷knÚke zhku, suÚke ík{khk Ãkh ËÞk fhðk{kt ykðu.
(11) nu E{kLkðk¤kyku ! Lk Ãkwhw»kku çkeò Ãkwhw»kkuLke {òf Wzkðu, çkLke
þfu Au fu íkuyku íku{LkkÚke ©uc nkuÞ, yLku Lk †eyku çkeS †eykuLke {òf
Wzkðu, çkLke þfu Au fu íkuýeyku íku{LkkÚke ©uc nkuÞ, yLku Lk yuf-çkeò Ãkh
ÔÞtøk fhku (yÚkðk Lk yuf-çkeòLku {nuýk {khku) yLku Lk yuf-çkeòLku ¾hkçk
R÷fkçkku (WÃkLkk{ku)Úke Ãkkufkhku. E{kLk ÷kÔÞk ÃkAe økwLkkLkwt Lkk{ fhðwt ¾hkçk
Au, yLku suyku yxfu Lknª íkku yu s ÷kufku yíÞk[khe Au.
(12) nu E{kLkðk¤kyku ! ðÄkhu yLkw{kLkkuÚke çk[ku, fu{ fu fux÷kf
yLkw{kLkku økwLkku nkuÞ Au yLku ¾ý¾kuË Lk fhku, yLku ík{khk{ktÚke fkuE fkuE
çkeòLke ®LkËk Lk fhu. þwt ík{khk{ktÚke fkuE yu ðkíkLku ÃkMktË fhþu fu íku ÃkkuíkkLkk
{]ík ¼kELkwt {ktMk ¾kÞ ! ykLku ík{u MðÞt yr«Þ Mk{òu Aku, yLku yÕ÷knÚke
zhku. rLk:þtf yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(13) nu ÷kufku ! y{u ík{Lku yuf Ãkwhw»k yLku yuf †eÚke ÃkuËk fÞko, yLku
ík{Lku òríkyku yLku Ãkrhðkhku{kt ðnU[e LkkÏÞk, suÚke ík{u yuf-çkeòLku
yku¤¾ku. rLk:MktËun, yÕ÷knLkk LkSf ík{khk{kt MkkiÚke ðÄkhu «ríkrcík yu
Au su MkkiÚke ðÄkhu EþrLkc yLku MktÞ{e Au. rLk:þtf, yÕ÷kn Mkðo¿k yLku ¾çkh
hk¾ðkðk¤ku Au.
(14) ykhçk økúk{ðkMkeyku fnu Au fu y{u E{kLk ÷kÔÞk. fnku fu ík{u
E{kLk LkÚke ÷kÔÞk, çkÕfu yu{ fnku fu y{u RM÷k{Lkku Mðefkh fÞkuo, yLku
nsw E{kLk ík{khkt ÓËÞku{kt Ëk¾÷ ÚkÞwt LkÚke, yLku òu ík{u yÕ÷kn yLku
íkuLkk ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku íkku yÕ÷kn ík{khkt f{kuo{ktÚke ftE ykuAwt
Lknª fhu. rLk:þtf, yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au. (15) E{kLkðk¤k íkku çkMk
íkuyku Au, suyku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk ÷kðu, ÃkAe íku{ýu
MktËun Lk fÞkuo yLku ÃkkuíkkLkkt ÄLk yLku ÃkkuíkkLkkt «kýÚke yÕ÷knLkk {køko{kt
rsnkË (íkLk-{LkÚke Mkt½»ko) fÞkuo. yk s Mkk[k ÷kufku Au.
(16) fnku, þwt ík{u yÕ÷knLku ÃkkuíkLkk ËeLk (Ä{o)Lke òýfkhe ykÃkku Aku ?
òu fu yÕ÷kn òýu Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt Au, yLku
yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwÚke {krníkøkkh Au. (17) yk ÷kufku ík{khk Ãkh WÃkfkh hk¾u
Au fu íku{ýu RM÷k{Lkku Mðefkh fÞkuo Au. fnku fu ÃkkuíkkLkk RM÷k{Lkku WÃkfkh {khk
Ãkh Lk {qfku, çkÕfu yÕ÷knLkku ík{khk Ãkh WÃkfkh Au fu íkuýu ík{Lku E{kLkLke
«uh ýk ykÃke, òu ík{u Mkk[k Aku. (18) rLk:þtf, yÕ÷kn ykfkþku yLku
ÄhíkeLke AqÃke ðkíkkuLku òýu Au, yLku yÕ÷kn swyu Au su ftE ík{u fhku Aku.
–•–
Ãkkhk-26 [547] Mkqh: fkìV (50)
50. Mkqh: fkìV
(1) fkìV. MkkuøktË Au {rn{kðkLk fwykoLkLkk, (2) çkÕfu yk{Lku ykùÞo
ÚkÞwt fu íku{Lkk ÃkkMku íku{Lkk{ktÚke s yuf zhkðLkkh ykÔÞku. ÃkAe RLfkh
fhLkkhkykuyu fÌkwt fu yk ykùÞoLke ðkík Au, (3) þwt ßÞkhu y{u {]íÞw Ãkk{eþwt
yLku {kxe çkLke sEþwt ? yk Vheðkh Sðtík Úkðwt ¾qçk yMkt¼ð Au. (4) y{Lku
¾çkh Au sux÷wt Ähíke ÃkkuíkkLkk ytËhÚke ½xkzu Au yLku y{khk ÃkkMku ÃkwMíkf Au
su{kt çkÄwt s Mkwhrûkík Au, (5) çkÕfu yk{ýu MkíÞLku ¾kuxwt XuhÔÞwt Au, ßÞkhu fu
íku íku{Lkk ÃkkMku ykðe [qõÞwt Au. íkuÚke íkuyku rîÄk{kt Ãkzu÷k Au.
(6) þwt yk ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkk WÃkh ykfkþLku LkÚke òuÞwt, y{u fuðwt íkuLku
çkLkkÔÞwt yLku íkuLku þku¼k «ËkLk fhe yLku íku{kt fkuE rðf]rík LkÚke (7) yLku
ÄhíkeLku y{u Vu÷kðe yLku íku{kt Ãknkzku {qfe ËeÄk yLku íku{kt Ëhuf «fkhLke
þku¼kLke ðMíkwyku Qøkkze (8) Mk{òððk {kxu yLku ÞkË Ëuðzkððk {kxu,
Ëhuf yu çktËk {kxu su hsq ÚkkÞ, (9) yLku y{u ykfkþÚke çkhfíkðk¤wt
(Mk{]rØðk¤wt) Ãkkýe WíkkÞwO, ÃkAe íkuLkkÚke y{u çkkøk Qøkkzâk yLku ÷ýðk{kt
ykðíke ¾uíkeyku, (10) yLku ¾sqhkuLkk ÷ktçkk ð]ûkku su{kt WÃkhík¤u økwåAkyku
÷køku Au, (11) çktËkykuLke hkuS {kxu, yLku y{u íkuLkk îkhk {]ík s{eLkLku
Sðtík fhe. yk s heíku s{eLk{ktÚke Lkef¤ðkLkwt nþu.
(12) íku{LkkÚke Ãknu÷k LkqnLke òrík yLku yMnkçkw÷-hMk yLku Mk{qË
(13) yLku ykË yLku rVhykiLk yLku ÷qíkLkk ¼kEyku (14) yLku yifkðk¤k
yLku íkwççkkLke òríkyu Ãký ¾kuxwt VuhÔÞwt, Mkkiyu ÃkÞøktçkhkuLku ¾kuxk XuhÔÞk. ÃkAe
{khku zh íku{Lkk Ãkh ðkMíkð{kt ½rxík ÚkELku hÌkku. (15) þwt y{u Ãknu÷e ðkh ÃkuËk
fhðk {kxu rððþ hÌkk ? çkÕfu yk ÷kufku LkðuMkhÚke ÃkuËk fhðk rðþu MktËun{kt Au.
(16) yLku y{u {kLkðeLku ÃkuËk fÞkuo yLku y{u òýeyu Aeyu yu ðkíkkuLku,
su íkuLkk {Lk{kt ykðu Au, yLku y{u Äkuhe LkMkÚke Ãký ðÄkhu íkuLkkÚke LkSf
Aeyu. (17) ßÞkhu çku ÷uðkðk¤k ÷u Au suyku zkçke yLku s{ýe íkhV çkuMku÷k
Au. (18) fkuE þçË íkuyku LkÚke çkku÷íkk, Ãkhtíkw íkuLkk ÃkkMku yuf Mk[uík rLkheûkf
nkuÞ Au.
(19) yLku {]íÞwLke çkunkuþe MkíÞLke MkkÚku ykðe ÃknkU[e. yk yu s ðMíkw
Au suLkkÚke íkwt ¼køkíkku níkku. (20) yLku hý®þøkw Vqtfðk{kt ykðþu. yk
zhkððkLkku rËðMk nþu, (21) «íÞuf ÔÞÂõík yuðe heíku ykðe økÞku fu íkuLkk
MkkÚku yuf nktfðkðk¤ku Au yLku yuf Mkkûke ykÃkðkðk¤ku. (22) ík{u íkuLkkÚke
çkuÃkhðk hÌkk. nðu y{u ík{khk ÃkhÚke ÃkhËku nxkðe ËeÄku. nðu yksu ík{khe
Lksh íkus Au, (23) yLku íkuLkk MkkÚkuLkku Vrh~íkku fnuþu, yk su {khk ÃkkMku
níkku, nksh Au. (24) Lkfo{kt Lkk¾e Ëku f]íkÎLk, rðhkuÄeLku, (25) ¼÷kEÚke
hkufðkðk¤ku, nË ðxkðe sLkkhku, MktËun Lkk¾ðkðk¤ku, (26) suýu yÕ÷knLke
MkkÚku çkeòykuLku WÃkkMÞ çkLkkÔÞk. nðu ykLku Lkk¾e Ëku fXkuh ÞkíkLkk{kt.
(27) íkuLkku MkkÚke þiíkkLk fnuþu fu nu {khk {kr÷f ! {U ykLku rðÿkune LkÚke
çkLkkÔÞku, çkÕfu íku MðÞt {køko ¼q÷u÷ku, Ëqh Ãkzâku níkku. (28) RhþkË Úkþu,
{khk Mkk{u Í½zku Lknª yLku {U Ãknu÷kÚke s ík{Lku ÞkíkLkkÚke zhkÔÞk níkk.
(29) {khk íÞkt ðkík çkË÷ðk{kt ykðíke LkÚke yLku þwt çktËkyku Ãkh yíÞk[kh
fhðkðk¤ku LkÚke.
(30) su rËðMku y{u LkfoLku fneþwt, þwt íkwt ¼hkE økE ? yLku íku fnuþu fu
nsw ftE Au ? (31) yLku Mðøko Eþ¼Þ hk¾LkkhkykuLkk LkSf ÷E ykððk{kt
ykðþu, ftE Ëqh Lknª hnu. (32) yk Au yu ðMíkw suLkwt ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt
ykðíkwt níkwt, Ëhuf hsq Úkðkðk¤k yLku ÞkË hk¾ðkðk¤k {kxu. (33) su ÔÞÂõík
hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)Úke ËuÏÞk ðøkh zÞkuo yLku hsq Úkðkðk¤wt ÓËÞ
÷ELku ykÔÞku. (34) Ëk¾÷ ÚkE òyku yk{kt Mk÷k{íkeLke MkkÚku, yk rËðMk
nt{uþk hnuþu, (35) íÞkt íku{Lkk {kxu yu çkÄwt s nþu, suLke íkuyku RåAk fhu,
yLku y{khk ÃkkMku (íkuLkkÚke Ãký) ðÄkhu Au.
(36) yLku y{u íku{LkkÚke Ãknu÷k fux÷eÞ òríkykuLku Lkü fhe [qõÞk
Aeyu, íkuyku þÂõík{kt yk{LkkÚke ðÄkhu níke. ÃkAe íku{ýu ËuþkuLku ¾qtËe LkkÏÞk
fu Au fkuE þhý ÷uðkLke søÞk ! (37) yk{kt yLkwM{hý Au yu ÔÞÂõík {kxu
suLkk ÃkkMku ÓËÞ nkuÞ yÚkðk íku fkLk ÷økkðu yufkøkúr[¥k ÚkELku.
(38) yLku y{u ykfkþku yLku ÄhíkeLku yLku su ftE íkuLkk ðå[u Au, A
rËðMkku{kt çkLkkÔÞk yLku y{Lku ftE Úkkf Lk ÷køÞku. (39) ÃkAe su ftE íkuyku
fnu Au íkuLkk Ãkh ÄiÞo hk¾ku yLku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkku {rn{køkkLk
fhku «þtMkkÚke MkkÚku, MkqÞo Lkef¤ðkÚke Ãknu÷k yLku íkuLkk zqçkðkÚke Ãknu÷k,
(40) yLku hkºku íkuLkku {rn{køkkLk fhku yLku rMksËkyku ÃkAe.
(41) yLku fkLk ÷økkðe hk¾ku fu su rËðMku ÃkkufkhLkkh ¾qçk LkSfÚke
Ãkkufkhþu. (42) su rËðMku ÷kufku rðïkMkLke MkkÚku íkeðú [eMkLku Mkkt¼¤þu, íku
Lkef¤ðkLkku rËðMk nþu. (43) rLk:MktËun, y{u s Sðkzeyu Aeyu yLku y{u
s {]íÞw ykÃkeyu Aeyu yLku y{khk íkhV s ÃkkAk VhðkLkwt Au. (44) su rËðMku
s{eLk íku{Lkk Mkk{u ¾w÷e sþu, íku Mkki zhíkk nþu, yk yufºk fhðwt y{khk
{kxu Mkh¤ Au.
(45) y{u òýeyu Aeyu su ftE yk ÷kufku fne hÌkk Au, yLku ík{u íku{Lkk
MkkÚku çk¤sçkhe fhðkðk¤k LkÚke. íkuÚke ík{u fwykoLk îkhk yu ÔÞÂõíkLku
rþ¾k{ý ykÃkku, suyku {khk zhkððkÚke zhu.
–•–
Ãkkhk-26 [550] Mkqh: yÍT-ÍkrhÞkík (51)
51. Mkqh: yÍT-ÍkrhÞkík
(1) MkkuøktË Au yu nðkykuLkk, su Äq¤ Wzkððkðk¤e Au. (2) ÃkAe íku
WXkðe ÷u Au çkkus. (3) ÃkAe íku [k÷ðk ÷køku Au Äe{u-Äe{u. (4) ÃkAe y÷øk-
y÷øk fhu Au {k{÷kLku. (5) rLk:þtf, ík{Lku su ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt
Au íku Mkk[wt Au, (6) yLku rLk:þtf LÞkÞ yð~Þ Úkþu. (7) MkkuøktË Au ò¤eðk¤k
ykfkþLkk ! (8) [ku¬Mk ík{u yuf {ík¼uË{kt Ãkzu÷k Aku. (9) ykLkkÚke yu
Vhu Au suLku Vuhððk{kt ykðu.
(10) {kÞko økÞk yxf¤Úke ðkíkku fhðkðk¤k, (11) suyku økV÷ík{kt
¼q÷e økÞu÷k Au. (12) íkuyku ÃkqAu Au fu õÞkhu Au çkË÷kLkku rËðMk ? (13) su
rËðMku íku{ Lku ykøk Ãkh {qfðk{kt ykðþu. (14) [k¾ku {ò ÃkkuíkkLke
½]üíkkLke. yk Au yu ðMíkw, suLke ík{u Wíkkð¤ fhe hÌkk níkk. (15) rLk:þtf,
zhðkðk¤k ÷kufku çkkøkku{kt yLku Íhýkyku{kt nþu, (16) ÷E hÌkk nþu su
ftE íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lku ykÃÞwt, íkuyku ykLkkÚke Ãknu÷k ¼÷kE
fhðkðk¤k níkk. (17) íkuyku hkrºkyku{kt ykuAwt Ÿ½íkk níkk (18) yLku
MkðkhLkk Mk{Þu íkuy ku {kVe {ktøkíkk níkk, (19) yLku íku{ Lkkt ÄLk{kt
{ktøkLkkhkyku yLku ðtr[íkkuLkku rnMMkku níkku.
(20) yLku Ähíke{kt rLkþkLkeyku Au rðïkMk fhLkkhkyku {kxu (21) yLku
MðÞt ík{khk ytËh Ãký, þwt ík{u òuíkk LkÚke ? (22) yLku ykfkþ{kt ík{khe hkuS
Au yLku yu ðMíkw Ãký suLkwt ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au. (23) ÃkAe
ykfkþ yLku ÄhíkeLkk hçkLkk MkkuøktË ! yu rLkrùík Au su{ fu ík{u çkku÷ku Aku.
(24) þwt ík{Lku Rçkúkne{Lkk ykËhýeÞ {nu{kLkkuLke ðkík ÃknkU[e,
(25) ßÞkhu íkuyku íkuLkk ÃkkMku ykÔÞk. ÃkAe íku{Lku Mk÷k{ fÞkuo. íkuýu fÌkwt,
ík{Lku ÷kufkuLku Ãký Mk÷k{ Au – ftE yòÛÞk ÷kufku Au. (26) ÃkAe íku ÃkkuíkkLkk
½h íkhV [kÕÞku yLku yuf ðkAhzwt þufu÷wt ÷E ykÔÞku. (27) ÃkAe íkuLku íku{Lkk
ÃkkMku {qõÞwt, íkuýu fÌkwt - ík{u ÷kufku ¾kíkk fu{ LkÚke ? (28) ÃkAe íku {Lk{kt
íku{LkkÚke zÞkuo. íku{ýu fÌkwt fu zhku Lknª, yLku íku{Lku ¿kkLke ÃkwºkLke ¾wþ¾çkh
ykÃke. (29) ÃkAe íkuLke ÃkíLke çkku÷íke-çkku÷íke ykðe, ÃkAe {kÚkk Ãkh nkÚk
{kÞkuo yLku fnuðk ÷køke fu ½hze, ðktÍýe ! (30) íku{ýu fÌkwt fu ykðwt s
Vh{kÔÞwt Au íkkhk «¼w-Ãkk÷Lknkhu. rLk:þtf íku ík¥ðËþeo, òýðkðk¤ku Au.
*(31) Rçkúkne{u fÌkwt fu nu Vrh~íkkyku ! ík{khk Mkk{u þwt yr¼ÞkLk
Au ? (32) íku{ýu fÌkwt fu y{u yuf økwLkuøkkh òrík (÷qíkLke òrík) íkhV
{kuf÷ðk{kt ykÔÞk Aeyu, (33) suÚke íkuLkk Ãkh Ãkkfu÷e {kxeLkk ÃkÚÚkhku
ðhMkkðeyu, (34) su rLkþkLk ÷økkðu÷k Au ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÃkkMku
yu ÷kufku {kxu suyku nË ðxkðe sLkkhk Au. (35) ÃkAe íÞkt sux÷k E{kLkðk¤k
níkk íku{Lku y{u fkZe ÷eÄk. (36) ÃkAe íÞkt y{u yuf ½hLkk rMkðkÞ fkuE
{wÂM÷{ ½h Lk òuÞwt, (37) yLku y{u íku{kt yuf rLkþkLke Akuze yu ÷kufku {kxu
suyku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkÚke zhu Au.
(38) yLku {qMkk{kt Ãký yuf rLkþkLke Au, ßÞkhu y{u íkuLku rVhykiLk ÃkkMku
yuf ¾wÕ÷e Ë÷e÷Lke MkkÚku {kufÕÞku. (39) íkku íku ÃkkuíkkLke þÂõíkLke MkkÚku Vhe
økÞku, yLku fÌkwt fu yk òËwøkh Au yÚkðk Ãkkøk÷ Au. (40) ÃkAe y{u íkuLku
yLku íkuLkk ÷~fhLku Ãkfzâk, ÃkAe íku{Lku Mk{wÿ{kt VUfe ËeÄk yLku íkuyku
®LkËkÃkkºk níkk, (41) yLku ykË{kt Ãký rLkþkLke Au, ßÞkhu y{u íku{Lkk
Ãkh yuf yþw¼ nðk {kuf÷e ËeÄe. (42) íku su ðMíkw ÃkhÚke Ãký ÃkMkkh ÚkE,
íkuLku [qhu[qhk fheLku {qfe ËeÄe, (43) yLku Mk{qË{kt rLkþkLke Au, ßÞkhu íku{Lku
fnuðk{kt ykÔÞwt fu Úkkuze {wÆík {kxu ÷k¼ WXkðe ÷ku. (44) ÃkAe íku{ýu
ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk ykËuþÚke rðÿkun fÞkuo, ÃkAe íku{ýu fzkfkyu
ÍzÃke ÷eÄk, yLku íkuyku òuE hÌkk níkk. (45) ÃkAe íkuyku WXe Lk þõÞk,
yLku Lk ÃkkuíkkLkku çk[kð fhe þõÞk, (46) yLku LkqnLke òríkLku Ãký ykLkkÚke
Ãknu÷k. rLk:þtf íkuyku yð¿kkfkhe níkk.
(47) yLku y{u ykfkþLku y{khk Mkk{ÚÞoÚke çkLkkÔÞwt yLku y{u rðMík]ík
fhðkðk¤k Aeyu, (48) yLku s{eLkLku y{u rçkAkðe, ÃkAe y{u fux÷k Mkkhk
rçkAkððkðk¤k Aeyu, (49) yLku y{u Ëhuf ðMíkwLkk òuzkt çkLkkÔÞk, suÚke
ík{u æÞkLk ykÃkku. (50) ÃkAe Ëkuzku yÕ÷kn íkhV, nwt íkuLkk íkhVÚke yuf MÃkü
zhkðLkkh Awt, (51) yLku yÕ÷knLke MkkÚku fkuE yLÞ WÃkkMÞ Lk çkLkkðku. nwt
íkuLkk íkhVÚke ík{khk {kxu yuf MÃkü zhkðLkkh Awt.
(52) yk s heíku íku{Lkk Ãknu÷ktLkk ÷kufkuLke ÃkkMku fkuE ÃkÞøktçkh yuðku LkÚke
ykÔÞku suLku íku{ýu òËwøkh fu WL{kËe Lk fÌkku nkuÞ. (53) þwt yk ÷kufku yuf-
çkeòLke ykLke ðrMkÞík fhíkk ykÔÞk Au, çkÕfu yk Mkki rðÿkune ÷kufku Au.
(54) íkuÚke ík{u íku{Lke WÃkuûkk fhku. ík{khk Ãkh fkuE ykhkuÃk LkÚke (55) yLku
Mk{òðíkk hnku fu{ fu Mk{òððwt E{kLkðk¤kykuLku ÷k¼ ykÃku Au.
(56) yLku {U rsÒkkíkku yLku {Lkw»ÞkuLku fuð¤ yux÷k {kxu ÃkuËk fÞko Au fu
íkuyku {khe WÃkkMkLkk fhu. (57) nwt íku{LkkÚke hkuS LkÚke RåAíkku yLku Lk yu
RåAwt Awt fu íkuyku {Lku ¾ðzkðu. (58) rLk:MktËun yÕ÷kn s hkuS ykÃkLkkh,
þÂõíkþk¤e yLku «¼wíðþk¤e Au. (59) ÃkAe su ÷kufkuyu yíÞk[kh fÞkuo
íku{Lkku ½zku ¼hkE [qõÞku Au, su heíku íku{Lkk MkkÚkeykuLkku ½zku ¼hkE [qõÞku
níkku, çkMk íkuyku Wíkkð¤ Lk fhu.(60) ÃkAe RLfkh fhLkkhkyku {kxu rðLkkþ
Au íku{Lkk yu rËðMku suLkwt íku{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au.
•
Ãkkhk-27 [553] Mkqh: yíkT-íkqh (52)
52. Mkqh: yíkT-íkqh
(1) MkkuøktË Au íkqhLkk, (2) yLku ÷¾ðk{kt ykðu÷ økútÚkLkk, (3) rðMík]ík
Ãk]cku{kt, (4) yLku ykçkkË ½hLkk, (5) yLku Ÿ[e AíkLkk, (6) yLku WA¤íkk
Mk{wÿLkk. (7) rLk:þtf ík{khk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke ÞkíkLkk ½rxík ÚkELku
hnuþu. (8) íkuLku fkuE xk¤ðkðk¤wt LkÚke. (9) su rËðMku ykfkþ zøk{økþu,
(10) yLku Ãknkzku [k÷ðk ÷køkþu, (11) ÃkAe rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt
XuhðLkkhkyku {kxu, (12) suyku ðkíkku çkLkkðu Au h{ík{kt. (13) su rËðMku
LkfoLke ykøk íkhV Äfu÷ðk{kt ykðþu, (14) yk Au yu ykøk, suLku ík{u ¾kuxe
Xuhðíkk níkk. (15) þwt yk òËq Au fu ík{Lku Ëu¾kíkwt LkÚke ? (16) yk{kt Ëk¾÷
ÚkE òyku, ÃkAe ík{u ÄiÞo fhku fu ÄiÞo Lk fhku, ík{khk {kxu Mkh¾wt Au. ík{u yu
s çkË÷ku Ãkk{e hÌkk Aku, su ík{u fhíkk níkk.
(17) rLk:þtf, E»krLkc-MktÞ{e ÷kufku çkkøkku{kt yLku f]Ãkkyku{kt nþu.
(18) íkuyku «VwÂÕ÷ík nþu yu ðMíkwykuÚke su íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lku
ykÃke nþu, yLku íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lku LkfoLke ÞkíkLkkÚke çk[kðe
÷eÄk. (19) ¾kð yLku Ãkeðku {òLke MkkÚku ÃkkuíkkLkkt f{kuoLkk çkË÷k{kt.
(20) xuf ÷økkðeLku fíkkhçkØ ykMkLkku Ãkh, yLku y{u {kuxe ykt¾kuðk¤e nqhku
íku{Lku Ãkhýkðeþwt.
(21) yLku su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{Lkk MktíkkLkku Ãký íku{Lkk {køkuo
E{kLkLke MkkÚku [kÕÞk, íku{Lkk MkkÚku y{u íku{Lkkt MktíkkLkkuLku Ãký yufºk fhe
ËEþwt, yLku íku{Lkk f{kuo{kt y{u fkuE ½xkzku Lknª fheyu. Ëhuf ÔÞÂõík ÃkkuíkkLke
f{kýe{kt VMkkÞu÷ Au, (22) yLku y{u íku{Lke ÃkMktËLkk {uðk yLku {ktMk íku{Lku
rLkhtíkh ykÃkíkk hneþwt. (23) íku{Lkk ðå[u {rËhkLkk ÃÞk÷kykuLke ykÃk-÷u
Ãkkhk-27 [554] Mkqh: yíkT-íkqh (52)
ÚkE hne nþu, su ðkrnÞkíkÃkýk yLku økwLkkÚke Ãkrðºk nþu, (24) yLku íku{Lke
Mkuðk{kt rfþkuhku Ëkuzíkk Vhe hÌkk nþu, òýu Mkwhrûkík hk¾ðk{kt ykðu÷ {kuíke
Au ! (25) íkuyku yuf-çkeò íkhV Mkt{w¾ ÚkELku ðkík fhþu. (26) íkuyku fnuþu
fu y{u ykLkkÚke Ãknu÷k y{khk ½hðk¤kyku{kt (yÕ÷knÚke) zheLku hnuíkk
níkk. (27) ÃkAe yÕ÷knu y{khk Ãkh f]Ãkk fhe yLku y{Lku ÷qLke ÞkíkLkkÚke
çk[kðe ÷eÄk. (28) y{u ykLkkÚke Ãknu÷k íkuLku s Ãkkufkhíkk níkk. rLk:þtf
íku ¼÷wt fhLkkh, {nuhçkkLk Au.
(29) íkuÚke ík{u rþ¾k{ý ykÃkíkk hnku, ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
f]ÃkkÚke Lk ík{u ßÞkurík»k Aku yLku Lk WL{kËe. (30) þwt íkuyku fnu Au fu yk yuf
frð Au. y{u íku{Lkk {kxu fk¤[¢Lke hkn òuE hÌkk Aeyu. (31) fnku fu hkn
swyku, nwt Ãký ík{khk MkkÚku hkn òuðkðk¤kyku{ktÚke Awt. (32) þwt íku{Lke
çkwrØyku íku{Lku ykðwt s þe¾ðkzu Au fu yk ÷kufku rðÿkune Au ? (33) þwt íkuyku fnu
Au fu yk fwykoLkLku MðÞt ½ze ÷eÄwt Au ? çkÕfu íkuyku E{kLk ÷kððk LkÚke {køkíkk.
(34) ÃkAe íkuyku ykLkk suðe fkuE ðkýe ÷E ykðu, òu íkuyku Mkk[k Au.
(35) þwt íkuyku fkuE MksoLknkh ðøkh ÃkuËk ÚkE økÞk fu íkuyku Ãkkuíku s Mk]ük
Au ? (36) þwt Ähíke yLku ykfkþLku íku{ýu ÃkuËk fÞko Au ? çkÕfu íkuyku rðïkMk
LkÚke hk¾íkk. (37) þwt íku{Lkk ÃkkMku ík{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk ¾òLkk Au,
fu íkuyku nðk÷Ëkh Au ? (38) þwt íku{Lkk ÃkkMku fkuE Mkeze Au, suLkk Ãkh ([ZeLku)
íkuyku ðkíkku Mkkt¼¤e ÷u Au ? íkku íkuLku Mkkt¼¤Lkkh fkuE MÃkü Ë÷e÷ ÷ELku ykðu.
(39) þwt yÕ÷kn {kxu Ãkwºkeyku Au yLku ík{khk {kxu Ãkwºkku ?
(40) þwt ík{u íku{LkkÚke ð¤íkh {ktøkku Aku fu íkuyku ËtzLkk çkkusÚke ËçkkE
sE hÌkk Au ? (41) þwt íku{Lkk ÃkkMku yá~Þ (Lke ðkíkku) Au fu íkuyku ÷¾e ÷u
Au ? (42) þwt íkuyku fkuE ÞwÂõík fhðk {køku Au ? ÃkAe RLfkh fhLkkhkt Ãkkuíku
Ãkkhk-27 [555] Mkqh: yLkT-LksT{ (53)
s yu ÞwÂõík{kt ÃkfzkE sþu. (43) þwt yÕ÷kn rMkðkÞ íku{Lkku yLÞ fkuE
WÃkkMÞ Au ? yÕ÷kn Ãkrðºk Au yu{Lkk rþfo (çknwËuððkË)Úke.
(44) yLku òu íkuyku ykfkþÚke fkuE xwfzku Ãkzíkku swyu, íkku íkuyku fnuþu
fu yk WÃkh-Lke[u ðkË¤ku Au. (45) nðu íku{Lku Akuzku, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ÃkkuíkkLkk
yu rËðMkLkku Mkk{Lkku fhu, su{kt íku{Lkk nkuþ Qze sþu, (46) su rËðMku íku{Lke
ÞwÂõíkyku íku{Lkk ftE fk{ Lknª ÷køku yLku Lk íku{Lku fkuE {ËË {¤þu.
(47) yLku yk yíÞk[kheyku {kxu ykLkk rMkðkÞ Ãký ÞkíkLkk Au, Ãkhtíkw
íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku òýíkk LkÚke.
(48) yLku ík{u ÄiÞoLke MkkÚku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk rLkýoÞLke hkn
swyku. rLkrùíkÃkýu ík{u y{khe Lksh{kt Aku, yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku
{rn{køkkLk fhku íkuLke MíkwríkLke MkkÚku, su Mk{Þu ík{u WXku Aku, (49) yLku hkºku
Ãký íkuLkku {rn{køkkLk fhku, yLku íkkhkykuLkk ÃkkA¤ nxíkk Mk{Þu Ãký.
•
53. Mkqh: yLkT-LksT{
(1) MkkuøktË Au íkkhkykuLkk ßÞkhu fu íku zqçke òÞ, (2) ík{khku MkkÚke Lk
¼xfu÷ku Au yLku Lk ÃkÚk¼úü ÚkÞku Au, (3) yLku íku ÃkkuíkkLkk {LkÚke LkÚke
çkku÷íkku. (4) yk yuf ðne (rËÔÞ «fkþLkk) Au su íkuLkk Ãkh {kuf÷ðk{kt ykðu
Au. (5) íkuLku «¼wíðþk¤e, þÂõíkþk¤eyu rþûkk ykÃke Au, (6) çkwrØ-
{¥kkðk¤k yLku ík¥ðËþeoyu. (7) ÃkAe íku «økx ÚkÞku yLku íku ykfkþLkk Wå[
rfLkkhk Ãkh níkku. (8) ÃkAe íku Mk{eÃk ÚkÞku. (9) ÃkAe íku Wíkhe ykÔÞku. ÃkAe
çku f{kLkkuLkk çkhkçkh yÚkðk íkuLkkÚke Ãký ykuAk ytíkhu hne økÞku. (10) ÃkAe
yÕ÷knu ðne fhe ÃkkuíkkLkk çktËk íkhV, su Ãký ðne fhe. (11) sqX LkÚke
fÌkwt EþËqíkLkk ÓËÞu, su íkuýu òuÞwt. (12) nðu þwt ík{u yu ðMíkw {kxu íkuLkkÚke
Í½zku fhku Aku, su íkuýu òuE Au. (13) yLku íkuýu ðÄw yuf ðkh íkuLku Wíkhíke
òuE Au, (14) rMkËhíkw÷ {wLíknk (ytrík{ rfLkkhk Ãkh ÂMÚkík çkkuhzeLkk ð]ûk)
ÃkkMku, (15) íkuLkk ÃkkMku s sÒkík Au ykhk{Úke hnuðk {kxu, (16) ßÞkhu fu
çkkuhze Ãkh AðkE hÌkwt níkwt, su ftE AðkE hÌkwt níkwt, (17) árü ¼xfe Lknª
yLku Lk nËÚke ykøk¤ ðÄe, (18) íkuýu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke
{kuxe-{kuxe rLkþkLkeyku òuE.
(19) þwt ík{u ‘÷kík’ yLku ‘WÍTÍk’ Ãkh rð[kh fÞkuo Au, (20) yLku ºkeò
yuf ðÄw ‘{Lkkík’ Ãkh ? (21) þwt ík{khk {kxu Ãkwºkku Au yLku yÕ÷kn {kxu
Ãkwºkeyku ? (22) yk íkku ¾qçk fZtøke ðnU[ýe ÚkE. (23) yk fuð¤ Lkk{ku
Au, su ík{u yLku ík{khk Ãkqðoòuyu hk¾e ÷eÄk Au. yÕ÷knu íku{Lkk {kxu fkuE
Ë÷e÷ LkÚke Wíkkhe. íkuyku {kºk fÕÃkLkkLkwt yLkwMkhý fhe hÌkk Au yLku
{LkuåAkLkwt, òu fu íku{Lkk ÃkkMku íku{Lkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke {køkoËþoLk ykðe
[qõÞwt Au. (24) þwt {kLkðe yu çkÄwt Ãkk{e ÷u Au su íku RåAu ? (25) ÃkAe
yÕ÷knLkk yrÄfkh{kt Au ykr¾hík (Ãkh÷kuf) yLku ËwrLkÞk.
(26) yLku ykfkþku{kt fux÷kÞ Vrh~íkkyku Au, suLke ¼÷k{ý ftE fk{
LkÚke ÷køke þfíke, Ãkhtíkw yu ÃkAe fu yÕ÷kn yLkw{rík ykÃku, suLkk {kxu íku
RåAu yLku ÃkMktË fhu. (27) rLk:þtf, su ÷kufku ykr¾hík Ãkh E{kLk LkÚke
hk¾íkk, íkuyku Vrh~íkkykuLku †eykuLkk Lkk{Úke òuzu Au, (28) òu fu íku{Lkk
ÃkkMku ykLkk {kxu fkuE Ë÷e÷ LkÚke. íkuyku fuð¤ yxf¤ ÃkkA¤ [k÷e hÌkk
Au, yLku yxf¤ MkíÞLkk {k{÷k{kt Mknus Ãký ÷k¼«Ë LkÚke. (29) íkuÚke
ík{u yuðk ÔÞÂõíkLke WÃkuûkk fhku, su y{khe rþ¾k{ýÚke {kuZwt Vuhðu, yLku
íkuyku ËwrLkÞkLkk SðLk rMkðkÞ çkeswt ftE Lknª [knu. íku{Lke Mk{s çkMk ynª
MkwÄe ÃknkU[u÷e Au. (30) ík{khku hçk Mkkhe heíku òýu Au fu fkuý íkuLkk {køkoÚke
¼xfu÷ku Au, yLku íku íku{Lku Ãký çkhkçkh òýu Au suyku MkL{køko Ãkh Au.
(31) yLku yÕ÷knLkwt s Au, su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE Ähíke{kt
Au, suÚke íku çkË÷ku ykÃku Ëw»f{o fhLkkhkykuLku íku{ýu fhu÷ f{kuoLkku yLku çkË÷ku
ykÃku ¼÷kE fhLkkhkykuLku ¼÷kELkku, (32) suyku {kuxk økwLkkykuÚke yLku
rLk÷oßsíkkÚke çk[u Au, Ãkhtíkw Úkkuzef øktËfe. rLk:þtf, ík{khk Ãkk÷LknkhLke
f]Ãkk rðþk¤ Au. íku ík{Lku Mkkhe heíku òýu Au, ßÞkhu fu íkuýu ík{Lku Ähíke Ãkh
ÃkuËk fÞko, yLku ßÞkhu ík{u ÃkkuíkkLke {kíkkykuLkk øk¼o{kt ¼úqýLkk YÃk{kt níkk.
íkku ík{u ÃkkuíkkLku Ãkrðºk Lk Mk{òu. íku EþrLkckuLku çkhkçkh òýu Au.
(33) þwt ík{u yu ÔÞÂõíkLku òuÞku, suýu yðøkýLkk fhe ? (34) Úkkuzwtf
ykÃÞwt yLku hkufkE økÞku ? (35) þwt íkuLkk ÃkkMku yá~ÞLkwt ¿kkLk Au ? ÃkAe íku
òuE hÌkku Au. (36) þwt íkuLku Mk{k[kh LkÚke ÃknkUåÞk yu ðkíkLkk fu su {qMkkLke
ÃkwÂMíkfkyku{kt Au (37) yLku Rçkúkne{Lke, suýu ÃkkuíkkLkwt fÚkLk Ãkqhwt fhe ËeÄwt
(38) fu fkuE WXkðLkkh fkuE çkeòLkku çkkus Lknª WXkðu, (39) yLku yu fu
{kLkðe {kxu yu s Au su íkuýu f{kÔÞwt, (40) yLku yu fu íkuLke f{kýe xqtf
Mk{Þ{kt òuðk{kt ykðþu. (41) ÃkAe íkuLku ÃkqhuÃkqhku çkË÷ku ykÃkðk{kt ykðþu,
(42) yLku yu fu çkÄkLku ík{khk hçk ÃkkMku ÃknkU[ðkLkwt Au.
(43) rLk:þtf, yu s nMkkðu Au yLku hzkðu Au, (44) yLku yu s {khu Au
yLku Sðkzu Au, (45) yLku íkuýu s çktLku «fkh, Lkh yLku {kËkLku ÃkuËk fÞko
(46) yu xeÃkkÚke, ßÞkhu íku xÃkfkððk{kt ykðu, (47) yLku íkuLkk s rþhu
Au çkeS ðkh WXkððwt, (48) yLku íkuýu s ÄLk ykÃÞwt yLku ÄLkðkLk çkLkkÔÞk
(49) yLku yu s ‘rþyThk’ (yuf íkkhku)Lkku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au.
(50) yLku yÕ÷knu s rðLkü fÞko «Úk{ ykËLku (51) yLku Mk{qËLku.
Ãkkhk-27 [558] Mkqh: y÷-f{h (54)
ÃkAe fkuELku çkkfe Lk Akuzâk, (52) yLku LkqnLke òríkLku íku{LkkÚke Ãknu÷k,
rLk:þtf íkuyku yíÞtík yíÞk[khe yLku rðÿkune ÷kufku níkk, (53) yLku
Q÷xÃkw÷x ÚkE økÞu÷ ðMíkeykuLku Ãký VUfe ËeÄe. (54) ÃkAe íku{Lku Zktfe
÷eÄe, su ðMíkwyu Ãký Zktfe ÷eÄe. (55) ÃkAe ík{u ík{khk Ãkk÷LknkhLke fE-
fE ðMíkwykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(56) yk yu f zhkðLkkh Au yøkkWLkk zhkðLkkhkyku L ke su { .
(57) LkSf ykððkðk¤e LkSf ykðe økE. (58) yÕ÷kn rMkðkÞ fkuE
íkuLku Ëqh fhLkkh LkÚke. (59) þwt ík{Lku yk ðkíkLkwt ykùÞo ÚkkÞ Au, (60) yLku
ík{u nMkku Aku yLku ík{u hzíkk LkÚke, (61) yLku ík{u ½{tz fhku Aku. (62) ÃkAe
yÕ÷kn {kxu rMksËku (ËtzðíkT) fhku yLku íkuLke s WÃkkMkLkk fhku.
•
54. Mkqh: y÷-f{h
(1) fÞk{ík LkSf ykðe økE yLku [tÿ Vkxe økÞku, (2) yLku íkuyku
fkuEÃký rLkþkLke swyu, íkku íkuyku yðøkýLkk s fhþu, yLku fnuþu fu yk íkku
òËq Au su Ãknu÷kÚke [k÷íkwt ykðe hÌkwt Au, (3) yLku íku{ýu ¾kuxwt XuhÔÞwt yLku
ÃkkuíkkLke {LkuåAkykuLkwt yLkwMkhý fÞwO yLku Ëhuf fkÞoLkku Mk{Þ rLkrùík Au,
(4) yLku íku{Lku yu Mk{k[khku ÃknkU[e [qõÞk Au, su{kt ÃkÞkoó çkkuÄÃkkX Au.
(5) Wå[ík{T ËhßòLke ík¥ðËŠþíkk, Ãkhtíkw [uíkðýeyku íku{Lku ÷k¼ LkÚke
ÃknkU[kzíke. (6) íkuÚke íku{Lke WÃkuûkk fhku, su rËðMku ÃkkufkhLkkh yuf yr«Þ
ðMíkw íkhV Ãkkufkhþu, (7) ykt¾ku ÍwfkðeLku fçkhkuÚke Lkef¤e Ãkzþu, òýu íkuyku
rð¾uhkÞu÷ nkzfkt Au ! (8) ¼køkíkkt ÃkkufkhLkkh íkhV. RLfkh fhLkkhkyku
fnuþu fu yk rËðMk ¾qçk frXLk Au.
Ãkkhk-27 [559] Mkqh: y÷-f{h (54)
(9) íku{LkkÚke Ãknu÷k LkqnLke òríkyu ¾kuxwt XuhÔÞwt. íku{ýu y{khk çktËkLku
¾kuxku XuhÔÞku yLku fÌkwt fu ËeðkLkku Au, yLku Íkxfe LkkÏÞku. (10) ÃkAe íkuýu
ÃkkuíkkLkk hçkLku ÃkkufkÞkuo fu nwt ËçkkE økÞku Awt, íkwt çkË÷ku ÷u. (11) ÃkAe y{u
ykfkþLkk Ëhðkòyku {wþ¤Äkh ðhMkkËÚke ¾ku÷e LkkÏÞk, (12) yLku
ÄhíkeÚke Íhýkyku ðnkðe ËeÄk. ÃkAe çkÄwt Ãkkýe yuf fk{ {kxu ÷køke økÞwt,
su ¼køÞ çkLke [qõÞwt níkwt, (13) yLku y{u íkuLku yuf íkgk yLku ¾e÷kðk¤e
(Lkkifk) Ãkh WXkðe ÷eÄku. (14) íku y{khe ykt¾kuLke Mkk{u [k÷íke hne. yu
ÔÞÂõíkLkku çkË÷ku ÷uðk {kxu, suLkku yLkkËh fhðk{kt ykÔÞku níkku, (15) yLku
íkuLku y{u rLkþkLke {kxu Akuze ËeÄe. ÃkAe Au fkuE rð[kh fhðkðk¤ku ?
(16) ÃkAe fuðe níke {khe ÞkíkLkk yLku fu ðe níke {khe [uí kðýe !
(17) yLku y{u fwykoLkLku rþ¾k{ý {kxu Mkh¤ fhe ËeÄwt Au, íkku þwt fkuE Au
rþ¾k{ý «kó fhðkðk¤wt ?
(18) ykËu ¾kuxwt XuhÔÞwt. íkku fuðe níke {khe ÞkíkLkk yLku fuðe níke {khe
[uíkðýe ! (19) yLku íku{Lkk Ãkh yuf íkeðú nðk {kuf÷e rLkhtíkh yþw¼
(Mk¾ík XtzeLkk) rËðMku. (20) íku ÷kufkuLku W¾kzeLku VUfe Ëuíke níke, òýu íkuyku
W¾zu÷k ¾sqhkuLkk Úkz nkuÞ ! (21) ÃkAe fuðe níke {khe ÞkíkLkk yLku {khe
[uíkðýe ! (22) yLku y{u fwykoLkLku rþ¾k{ý {kxu Mkh¤ fhe ËeÄwt Au, íkku
þwt fkuE Au rþ¾k{ý «kó fhLkkh ?
(23) Mk{qËu zh Mkt¼¤kððkLku ¾kuxwt XuhÔÞwt. (24) ÃkAe íku{ýu fÌkwt, y{u
y{khk s ytËhLkk {kýMkLkk fnuðk Ãkh [k÷eþwt ? yk ÂMÚkrík{kt íkku y{u ¼q÷
yLku ÍLkqLk{kt Ãkze sEþwt. (25) þwt y{khk Mkki{kt ykLkk s WÃkh rþ¾k{ý
yðíkrhík ÚkE Au ? çkÕfu íku sqXku Au, {kuxku çkLkðkðk¤ku. (26) nðu íkuyku fk÷Lkk
rËðMku òýe ÷uþu fu fkuý sqXku Au yLku {kuxku çkLkðkðk¤ku Au. (27) y{u
Ãkkhk-27 [560] Mkqh: y÷-f{h (54)
ŸxýeLku {kuf÷ðkLkk Aeyu íku{Lkk {kxu Ãkheûkk çkLkkðeLku. ÃkAe ík{u íkuLke hkn
swyku, yLku ÄiÞo hk¾ku, (28) yLku íku{Lku MkkðÄkLk fhe Ëku fu Ãkkýe íku{Lkk ðå[u
ðnU[e Lkk¾ðk{kt ykÔÞwt Au. Ëhuf ÃkkuíkkLkk ðkhk Ãkh nksh ÚkkÞ. (29) ÃkAe
íku{ýu ÃkkuíkkLkk yuf {kýMkLku ÃkkufkÞkuo, ÃkAe íkuýu «nkh fÞkuo yLku ŸxýeLku fkÃke
Lkk¾e. (30) ÃkAe fuðe níke {khe ÞkíkLkk yLku {khe [uíkðýe ! (31) y{u
íku{Lkk Ãkh yuf Äzkfku {kufÕÞku, íkku íkuyku ¾uíkhLkk XqtXkykuLke [økËkE økÞu÷
ðkzLke su{ çkLkeLku hne økÞk. (32) yLku y{u fwykoLkLku rþ¾k{ý {kxu Mkh¤
fhe ËeÄwt, íkku þwt fkuE Au rþ¾k{ý «kó fhLkkh ?
(33) ÷qíkLke òríkyu zhkðLkkhkykuLku ¾kuxk XuhÔÞk. (34) y{u íku{Lkk
Ãkh ÃkÚÚkhku ðhMkkðLkkh nðk {kuf÷e. {kºk ÷qíkLkk ½hðk¤k íkuLkkÚke çkåÞk.
íku{Lku y{u çk[kðe ÷eÄk ÃkhkuZ ð¾íku, (35) y{khk íkhVÚke f]Ãkk fheLku.
y{u yk s heíku çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu íkuLku su yk¼kh ÔÞõík fhu, (36) yLku
÷qíku íku{Lku y{khe ÃkfzÚke zhkÔÞk, ÃkAe íku{ýu yk zhkððk{kt Í½zkyku ÃkuËk
fÞko, (37) yLku íkuyku íkuLkk {nu{kLkkuLku íkuLkkÚke ÷uðk ÷køÞk. ÃkAe y{u
íku{Lke árü AeLkðe ÷eÄe. nðu [k¾ku {khe ÞkíkLkk yLku {khe [uíkðýe,
(38) yLku ðnu÷e Mkðkhu íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkk ykðe Ãkze, su Úkku¼e økE níke.
(39) nðu [k¾ku {khe ÞkíkLkk yLku {khe [uíkðýe. (40) yLku y{u fwykoLkLku
rþ¾k{ý {kxu Mkh¤ fhe ËeÄwt Au, íkku þwt fkuE Au rþ¾k{ý «kó fhLkkh ?
(41) yLku rVhyki L kðk¤kykuL ke ÃkkMku ÃknkU å Þk zhkðLkkhkyku .
(42) íku{ýu y{khe ík{k{ rLkþkLkeykuLku ¾kuxe Xuhðe, íkku y{u íku{Lku yuf
«¼wíðþk¤e yLku þÂõíkþk¤eLke ÃkfzLke su{ Ãkfzâk.
(43) þwt ík{khku RLfkh fhLkkhk yk ÷kufkuÚke Mkkhk Au fu ík{khk {kxu
ykfkþe økútÚkku{kt {kVe ÷¾e Ëuðk{kt ykðe Au ? (44) þwt íkuyku fnu Au fu
Ãkkhk-27 [561] Mkqh: yhT-hn{kLk (55)
y{u yuðku Mk{qn Aeyu, su ð[oMðþk¤e hnuþu. (45) xqtf Mk{Þ{kt yk Mk{qn
Ãkhkrsík Úkþu yLku ÃkeX VuhðeLku ¼køkþu, (46) çkÕfu fÞk{ík íku{Lkk ð[LkLkku
Mk{Þ Au yLku fÞk{ík ¾qçk s frXLk yLku yíÞtík fzðe ðMíkw Au. (47) rLk:þtf
økwLkuøkkh ÷kufku ÃkÚk¼úüíkk{kt yLku {q¾oíkk{kt Au. (48) su rËðMku íkuyku ŸÄk
{kuZu ykøk{kt ½Mkzðk{kt ykðþu. [k¾ku {ò ykøkLke.
(49) y{u Ëhuf ðMíkw ÃkuËk fhe Au «{kýMkh (50) yLku y{khku ykËuþ
çkMk yufkyuf ykðe sþu, òýu ykt¾Lkku Ãk÷fkhku, (51) yLku y{u Lkü fhe
[qõ Þk Aeyu ík{khk MkkÚkeyku Lku , ÃkAe þw t fkuE Au rð[kh fhðkðk¤ku ,
(52) yLku su ftE íku{ýu fÞwO, çkÄwt s ÃkwMíkfku{kt LkkUÄu÷wt Au, (53) yLku Ëhuf
LkkLke yLku {kuxe ðkík ÷¾u÷e Au. (54) rLk:þtf, Eþ¼Þ hk¾ðkðk¤k
çkkøkku{kt yLku Lknuhku{kt nþu. (55) íkuyku çkuMku÷k nþu Mkk[k ykMkLkku{kt,
Mkk{ÚkoÞðkLk çkkËþknLke ÃkkMku.
•
55. Mkqh: yhT-hn{kLk
(1) hn{kLku (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷knu) (2) fwy koLkLke rþûkk ykÃke.
(3) íkuýu {Lkw»ÞLkwt MksoLk fÞwO. (4) íkuLku çkku÷íkk þe¾ðkzâwt. (5) MkqÞo yLku [tÿ
{kxu yuf rnMkkçk Au (6) yLku íkkhkyku yLku ð]ûkku rMksËk fhu Au (7) yLku íkuýu
ykfkþLku Ÿ[wt fÞwO yLku íkuýu íkw÷k {qfe ËeÄe (8) fu ík{u íkku÷ðk{kt yLÞkÞ Lk
fhku, (9) yLku LÞkÞLke MkkÚku MkeÄk ºkksðkÚke íkku÷ku yLku íkku÷{kt ykuAwt Lk fhku.
(10) yLku ÄhíkeLku íkuýu MksoLk fhðk {kxu {qfe ËeÄe. (11) íku{kt {uðk
Au yLku ¾sqh Au, suLkk WÃkh ykðhý nkuÞ Au, (12) yLku ¼qMkkðk¤k yLkks
Ãký Au yLku MkwøktÄeËkh Vq÷ Ãký. (13) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh)Lke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (14) íkuýu ÃkuËk fÞkuo
{Lkw»ÞLku Xefhk suðk Mkqfk økkhk{ktÚke, (15) yLku íkuýu rsÒkkíkLku ykøkLke
ßðk¤kykuÚke ÃkuËk fÞko. (16) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku
¾kuxe Xuhðþku. (17) yLku íku {kr÷f Au çktLku Ãkqðo rËþkykuLkku yLku çktLku Ãkrù{
rËþkykuLkku. (18) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe
Xuhðþku. (19) íkuýu [÷kÔÞk çku Mk{wÿku {¤eLku [k÷ðkðk¤k. (20) çktLku
Mk{wÿku ðå[u yuf ykz Au, suLkwt íkuyku WÕ÷t½Lk LkÚke fhíkk.
(21) ÃkAe ík{u Ãkkuí kkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuh ðþku.
(22) yk çktLkuÚke {kuíke yLku Ãkhðk¤kt Lkef¤u Au. (23) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk
hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (24) yLku íkuLkwt s Au ðnký, Mk{wÿ{kt
Ÿ[u Q¼u÷ku òýu Ãknkz ! (25) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku
¾kuxe Xuhðþku. (26) su Ãký Ähíke Ãkh Au, íku Lkkþ Ãkk{ðkLkwt Au (27) yLku
íkkhk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke òík çkkfe hnuþ,u {rn{kðkLk yLku «ríkrcík.
(28) ÃkAe ík{u Ãkku í kkLkk hçkLke fE-fE f] Ã kkyku L ku ¾ku x e Xu h ðþku .
(29) íkuLkkÚke s {ktøku Au su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au. Ëhhkus íkuLkwt yuf
fk{ Au. (30) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(31) y{u xqtf Mk{Þ{kt s rLkð]¥k ÚkðkLkk Aeyu ík{khk {kxu, nu çku ¼khu
fkV÷kyku ! (32) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(33) nu rsÒkkíkku yLku {Lkw»ÞkuLkk Mk{qn ! òu ík{khkÚke Mkt¼ð nkuÞ fu ík{u
ykfkþku yLku ÄhíkeLke Mke{kykuÚke Lkef¤e òyku, íkku Lkef¤e òyku, ík{u
LkÚke Lkef¤e þfíkk fkuE MkLkË ðøkh. (34) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-
fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (35) ík{khk Ãkh Akuzðk{kt ykðþu ykøkLke
ßðk¤kyku yLku Äq{kzku, íkku ík{u çk[kð Lknª fhe þfku. (36) ÃkAe ík{u
ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(37) ÃkAe ßÞkhu ykfkþ VkxeLku [k{ze su ð w t ÷k÷ ÚkE sþu .
(38) ÃkAe ík{u Ãkkuí kkLkk hçkLke fE-fE f] ÃkkykuL ku ¾kux e Xuh ðþku .
(39) ÃkAe yu rËðMku fkuE {Lkw»Þ fu rsÒkkíkLku íkuLkk økwLkk rðþu ÃkqAðk{kt Lknª
ykðu. (40) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(41) økwLkuøkkh yku¤¾kE sþu ÃkkuíkkLke rLkþkLkeykuÚke, ÃkAe ÃkfzkE sþu
fÃkk¤Lkk ðk¤Úke yLku ÃkøkÚke. ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku
¾kuxe Xuhðþku. (42) yk Lkfo Au, suLku økwLkuøkkh ÷kufku sqX çkíkkðíkk níkk.
(43) ÃkAe ík{u Ãkku í kkLkk hçkLke fE-fE f]Ã kkykuL ku ¾ku xe Xuh ðþku .
(44) íkuyku Vhþu íkuLkk ðå[u yLku Wf¤íkk ÃkkýeLke ðå[u. (45) ÃkAe ík{u
ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(46) yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk hçkLke Mkk{u Q¼k hnuðkÚke zhu, íkuLkk {kxu
çku çkkøk Au. (47) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(48) çktLku ¾qçk s þk¾kykuðk¤k. (49) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-
fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (50) íku{Lkk ðå[u çku Íhýkyku ðne hÌkk nþu.
(51) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (52) çktLku
çkkøkku{kt Ëhuf V¤Lkk çku «fkhku. (53) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE
f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (54) íkuyku xuf ÷økkðeLku yuðk ykMkLkku Ãkh çkuMku÷k
nþu, suLkk yMíkh òzk huþ{Lkk nþu, yLku V¤ku yu çkkøkku{kt ÷[e Ãkzíkk nþu.
(55) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (56) íku{kt
þh{k¤ LkÞLkkuðk¤e †eyku nþu, su{Lku yu ÷kufkuLkk Ãknu÷kt Lk fkuE {Lkw»Þyu
MÃkþo fÞkuo nþu, Lk fkuE rsÒkkíku. (57) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE
f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (58) íkuýeyku yuðe nþu, òýu nehk-{kýuf yLku
Ãkkhk-27 [564] Mkqh: y÷-ðkrfyk (56)
Ãkhðk¤kt. (59) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(60) ¼÷kELkku çkË÷ku ¼÷kE rMkðkÞ çkeòu þwt Au. (61) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk
hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(62) yLku íku WÃkhktík çku çkkøk ðÄkhu nþu. (63) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke
fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (64) çktLku ½e[ ÷e÷kA{. (65) ÃkAe
ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (66) íku{kt çku
Íhýkyku nþu çknkh WA¤eLku Lkef¤íkk. (67) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke
fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku. (68) íku{kt V¤ku yLku ¾sqh yLku Ëkz{
nþu. (69) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe Xuhðþku.
(70) íku{kt Mkwþe÷, MkwtËh †eyku nþu. (71) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-
fE f] Ã kkyku L ku ¾ku x e Xu h ðþku . (72) nq h ku (yÃMkhkyku ) íkt ç kw y ku { kt
hnuðkðk¤e. (73) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe
Xuhðþku. (74) íku{LkkÚke Ãknu÷k íku{Lku Lk fkuE {Lkw»Þyu MÃkþo fÞkuo nþu yLku
Lk fkuE rsÒkkíku. (75) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe
Xuhðþku. (76) xuf ÷økkðeLku ÷e÷k ykMkLkku Ãkh yLku fe{íke Mkðkuo¥k{-yrík
MkwtËh çkuXfku Ãkh. (77) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk hçkLke fE-fE f]ÃkkykuLku ¾kuxe
Xuhðþku. (78) yíÞtík çkhfíkðk¤wt Au íkkhk hçkLkwt Lkk{ yLku {rn{kðkLk.
•
56. Mkqh: y÷-ðkrfyk
(1) ßÞkhu ½rxík ÚkLkkh ½rxík ÚkE sþu. (2) íkuLkk ½rxík Úkðk{kt ftE
sqX LkÚke. (3) íku Lke[k fhe Lkk¾Lkkhe (yÃk{krLkík fhLkkhe) yLku Wå[
fhðkðk¤e nþu, (4) ßÞkhu ÄhíkeLku n[{[kðe Lkk¾ðk{kt ykðþu,
(5) yLku Ãknkzku íkqxeLku fý-fý ÚkE sþu. (6) ÃkAe íku rð¾uhkÞu÷ Äq¤ çkLke
sþu, (7) yLku ík{u ÷kufku ºký «fkhLkk çkLke sþku.
(8) ÃkAe s{ýe çkkswðk¤k, ÃkAe fux÷k Mkkhk Au s{ýe çkkswðk¤k !
(9) yLku zkçke çkkswðk¤k, fuðk ¾hkçk ÷kufku Au zkçke çkkswðk¤k ! (10) yLku
ykøk¤ðk¤k íkku ykøk¤ðk¤k s Au. (11) íkuy ku rLkfxðíkeo ÷kufku Au.
(12) Lku’{íkku (f]Ãkkyku)Úke ¼hÃkqh çkkøkku{kt, (13) íku{Lke {kuxe MktÏÞk
ykøk¤ðk¤kyku{ktÚke nþu, (14) yLku Úkkuzk ÃkkA¤ðk¤kyku{ktÚke nþu,
(15) híLk-srzík ykMkLkku Ãkh (16) xuf ÷økkðeLku yk{Lku-Mkk{Lku çkuMku÷k
nþu. (17) Vhe hÌkk nþu íku{Lkk ÃkkMku þkïík çkk¤fku (18) Mkwhkneyku yLku
ÃÞk÷kyku ÷ELku yLku ò{ MðåA {rËhkLkkt. (19) íkuLkkÚke Lk {kÚkwt Ëw:¾þu yLku
Lk çkwrØ{kt rðfkh ykðþu (20) yLku {uðk fu su RåAu, ÃkMktË fhe ÷u (21) yLku
ÃkûkeykuLkwt {ktMk, su íku{Lku ¼kðíkwt nkuÞ, (22) yLku {kuxe ykt¾kuðk¤e nqhku
(yÃMkhkyku) (23) òýu {kuíkeLkk Ëkýk ÃkkuíkkLkk ykðhý{kt ! (24) çkË÷ku
íku{Lkk f{kuoLkku, su íkuyku fhíkk níkk. (25) íku{kt íkuyku fkuE ÔÞÚko yLku økwLkkLke
ðkík Lknª Mkkt¼¤u, (26) Ãkhtíkw {kºk Mk÷k{Lkku çkku÷.
(27) yLku s{ýe çkkswðk¤k, fux÷k Mkkhk Au s{ýe çkkswðk¤k.
(28) çkkuhLkk ð]ûkku{kt, su{kt fktxk Lknª nkuÞ, (29) yLku fu¤kt WÃkh-ík¤u,
(30) yLku Vu÷kÞu÷ AktÞzku, (31) yLku ðnuíkwt Ãkkýe, (32) yLku Ãkw»f¤
{uðk, (33) su Lk Mk{kó Úkþu yLku Lk fkuE hkufxkuf nþu, (34) yLku Wå[
ykMkLkku. (35) y{u yu †eykuLku rðrþü YÃku çkLkkðe Au. (36) ÃkAe íku{Lku
fwtðkhe hk¾e Au (37) {LkLku {kune ÷uLkkhe yLku Mk{ðÞMf (38) s{ýe
çkkswðk¤kyku {kxu. (39) ykøk¤Lkkyku{ ktÚke yuf {kuxku Mk{qn nþu
(40) yLku ÃkkA¤Lkkyku{ktÚke Ãký yuf {kuxku Mk{qn.
(41) yLku zkçke çkksw ð k¤kt , fu ð k ¾hkçk Au zkçke çkksw ð k¤kt .
(42) ykøk{kt yLku Wf¤íkk Ãkkýe{kt (43) yLku fk¤k Äq{kzkLkk AktÞzk{kt,
(44) Lk Xtzku yLku Lk MkL{kLkðk¤ku. (45) yk ÷kufku ykLkkÚke Ãknu÷k Mkw¾e
níkk (46) yLku íkuyku {kuxk økwLkkyku Ãkh nXkøkún fhíkk hÌkk, (47) yLku
fnuíkk níkk, þwt ßÞkhu y{u {he sEþwt yLku y{u {kxe yLku nkzfkt çkLke sEþwt,
íkku þwt y{Lku Vhe WXkððk{kt ykðþu ? (48) yLku þwt y{khk ÃkqðoòuLku Ãký ?
(49) fnku fu ykøk¤Lkk yLku ÃkkA¤Lkk (50) MkkiLku yufºk fhðk{kt ykðþu
yuf rLkrùík rËðMkLkk Mk{Þu. (51) ÃkAe ík{u ÷kufku, nu çknufe økÞu÷k yLku
¾kuxwt XuhðLkkhkyku ! (52) Í¬w{Lkk ð]ûk{ktÚke ¾kþku. (53) ÃkAe íkuLkkÚke
ÃkkuíkkLkwt Ãkux ¼hþku. (54) ÃkAe íkuLkk Ãkh Wf¤íkwt Ãkkýe Ãkeþku. (55) ÃkAe
íkhMÞk ŸxkuLke su{ Ãkeþku. (56) yk íku{Lkwt ykríkÚÞ nþu LÞkÞLkk rËðMku.
(57) y{u ík{Lku ÃkuËk fÞko Au. ÃkAe ík{u Ãkwrü fu{ fhíkk LkÚke ? (58) þwt
ík{u rð[kh fÞkuo yu ðMíkwLkku, su ík{u xÃkfkðku Aku ? (59) þwt ík{u íkuLku çkLkkðku
Aku fu y{u Aeyu çkLkkðLkkhk ? (60) y{u ík{khk ðå[u {]íÞw rLkÄkorhík fhe
ËeÄwt Au yLku y{u íkuLkkÚke rððþ LkÚke (61) fu ík{khe søÞkyu ík{khk suðk
ÃkuËk fhe ËEyu yLku ík{Lku yuðk htøk-YÃkLkk çkLkkðe ËEyu, su{Lku ík{u òýíkk
LkÚke, (62) yLku ík{u Ãknu÷k sL{Lku òýku Aku, ÃkAe fu{ çkkuÄÃkkX ÷uíkk
LkÚke ? (63) þwt ík{u rð[kh fÞkuo yu ðMíkwLkku su ík{u ðkðku Aku ? (64) þwt
ík{u íkuLku Qøkkzku Aku fu y{u Aeyu QøkkzLkkhk ? (65) òu y{u RåAeyu íkku
íkuLku fý-fý çkLkkðe ËEyu. ÃkAe ík{u ðkíkku çkLkkðíkk hne òyku (66) fu
y{u Ëtrzík ÚkE økÞk, (67) çkÕfu y{u íkÆLk ðtr[ík ÚkE økÞk. (68) þwt ík{u
rð[kh fÞkuo yu ÃkkýeLkku su ík{u Ãkeðku Aku ? (69) þwt ík{u íkuLku ðkË¤{ktÚke
WíkkÞwO Au (70) fu y{u Aeyu WíkkhLkkhk ? òu y{u RåAeyu íkku íkuLku íkÆLk
¾khwt çkLkkðe ËEyu. ÃkAe ík{u yk¼kh ÔÞõík fu{ fhíkk LkÚke. (71) þwt ík{u
rð[kh fÞkuo yu ykøkLkku suLku ík{u Mk¤økkðku Aku ? (72) þwt ík{u ÃkuËk fhu÷ Au
íkuLkk ð]ûkLku fu y{u Aeyu íkuLku ÃkuËk fhLkkhk ? (73) y{u íkuLku yLkwM{hý
çkLkkðu÷ Au, yLku {wMkkVhku {kxu ÷k¼Lke ðMíkw. (74) íkuÚke ík{u ÃkkuíkkLkk
{nkLk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk Lkk{Lkku {rn{køkkLk fhku.
(75) íkku Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt íkkhkykuLke ÂMÚkríkykuLkk ! (76) yLku
òu ík{u rð[kh fhku íkku yk ¾qçk {kuxk MkkuøktË Au. (77) rLk:þtf, yk yuf
«ríkrcík fwykoLk Au. (78) yuf Mkwhrûkík økútÚk{kt. (79) íkuLku yu s MÃkþeo þfu
Au su{Lku Ãkrðºk çkLkkððk{kt ykðu÷ Au. (80) yðíkrhík ÚkÞu÷ Au Mk]rüLkk
«¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke. (81) ÃkAe þwt ík{u yk ðkýeLke yðøkýLkk fhku
Aku ? (82) yLku ÃkkuíkkLkku rnMMkku yu s ÷ku Aku fu ík{u íkuLku ¾kuxwt Xuhðku Aku.
(83) ÃkAe fu{ Lknª, ßÞkhu «ký øk¤k{kt ÃknkU[u Au (84) yLku ík{u íku
ð¾íku òuE hÌkk nkuð Aku (85) yLku y{u ík{khkÚke ðÄkhu yu ÔÞÂõíkLkk LkSf
nkuEyu Aeyu, Ãkhtíkw ík{u òuíkk LkÚke. (86) ÃkAe fu{ Lknª, òu ík{u ykÄeLk
LkÚke, (87) íkku ík{u yu «kýLku fu{ ÃkkAku ÷kðe þfíkk LkÚke, òu ík{u Mkk[k
Aku. (88) ÃkAe òu íkuyku rLkfxðíkeoyku{ktÚke nkuÞ.
(89) íkku hkník Au yLku W¥k{ hkuS Au yLku f]ÃkkykuÚke ¼hÃkqh çkkøk Au,
(90) yLku òu íkuyku s{ýe çkkswðk¤kyku{ktÚke nkuÞ, (91) íkku ík{khk {kxu
Mk÷k{íke, ík{u s{ýe çkkswðk¤kyku{ktÚke Au, (92) yLku òu íkuyku ¾kuxwt
XuhðLkkh, ÃkÚk¼úü ÷kufku{ktÚke nkuÞ, (93) íkku økh{ ÃkkýeLke çkktnuÄhe Au,
(94) yLku Lkfo{kt Ëk¾÷ Úkðwt. (95) rLk:þtf, yk íkÆLk MkíÞ Au. (96) ÃkAe
ík{u ÃkkuíkkLkk {rn{kðkLk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk økwýøkkLk (íkMçken) fhku.
•
Ãkkhk-27 [568] Mkqh: y÷-nËeË (57)
57. Mkqh: y÷-nËeË
(1) yÕ÷knLkku {rn{køkkLk fhu Au Ëhuf ðMíkw, su ykfkþku yLku Ähíke{kt
Au yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (2) ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt hkßÞ
íkuLkwt s Au. íku s Sðkzu Au yLku {khu Au yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu
Au. (3) yu s «Úk{ Au yLku ytrík{ Ãký yLku «íÞûk Ãký Au yLku Ãkhkuûk
Ãký, yLku íku Ëhuf ðMíkwLkku ¿kkíkk Au. (4) yu s Au, suýu ykfkþku yLku ÄhíkeLkwt
MksoLk fÞwO A rËðMkku{kt, ÃkAe íku yþo (hks-®MknkMkLk) Ãkh rçkhks{kLk ÚkÞku.
íku òýu Au su ftE s{eLkLkk ytËh òÞ Au yLku su ftE íkuLkkÚke Lkef¤u Au yLku
su ftE ykfkþ{ktÚke Wíkhu Au yLku su ftE íku{kt [Zu Au, yLku íku ík{khk MkkÚku
Au ßÞkt Ãký ík{u Aku, yLku yÕ÷kn swyu Au su ftE ík{u fhku Aku. (5) ykfkþku
yLku ÄhíkeLkwt hkßÞ íkuLkwt s Au yLku yÕ÷kn íkhV s ÃkkAk Vhu Au çkÄk
{k{÷kyku. (6) íku hkíkLku rËðMk{kt Ëk¾÷ fhu Au yLku rËðMkLku hkík{kt Ëk¾÷
fhu Au, yLku íku ÓËÞLke ðkíkkuLku òýu Au.
(7) E{kLk ÷kðku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh Ãkh yLku ¾[o fhku yu
ðMíkw { kt Ú ke su { kt íku ý u ík{Lku y{kLkíkËkh çkLkkÔÞk Au , ÃkAe su ÷ku f ku
ík{khk{ktÚke E{kLk ÷kðu yLku ¾[o fhu íku{Lkk {kxu {kuxwt ð¤íkh Au (8) yLku
ík{Lku þwt ÚkÞwt fu ík{u yÕ÷kn Ãkh E{kLk LkÚke ÷kðíkk, òu fu ÃkÞøktçkh ík{Lku
çkku÷kðe hÌkku Au fu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Ãkh E{kLk ÷kðku yLku íku
ík{khkÚke «rík¿kk ÷E [qõÞku Au, òu ík{u E{kLkðk¤k nkuð. (9) yu s Au, su
ÃkkuíkkLkk çktËk Ãkh MÃkü ykÞíkku yðíkrhík fhu Au, suÚke ík{Lku ytÄfkh{ktÚke
«fkþ íkhV ÷E ykðu, yLku yÕ÷kn ík{khk Ãkh Lkh{e fhðkðk¤ku Au,
{nuhçkkLk Au, (10) yLku ík{Lku þwt ÚkÞwt fu ík{u yÕ÷knLkk {køko{kt ¾[o LkÚke
fhíkk, òu fu ík{k{ ykfkþku yLku Ähíke Auðxu yÕ÷knLkk s hne sþu.
ík{khk{ktÚke su ÷kufku rðsÞ ÃkAe ¾[o fhu yLku ÞwØ fhu íkuyku yu ÷kufkuLkk Mk{kLk
LkÚke nkuE þfíkk, su{ýu rðsÞ Ãknu÷k ¾[o fÞkuo yLku ÞwØ fÞwO, yLku yÕ÷knu
MkkiLku ¼÷kELkwt ð[Lk ykÃÞwt Au, yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u fhku Aku.
(11) fkuý Au su yÕ÷knLku Éý ykÃku, W¥k{ Éý, fu íkuLkk {kxu íku íkuLku
ðÄkhu , yLku íku L kk {kxu MkL{kLkLkeÞ ð¤íkh Au . (12) su rËðMku ík{u
E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku E{kLkðk¤e †eykuLku òuþku fu íku{Lkku «fkþ íku{Lkk
ykøk¤ yLku íku{ Lke s{ýe çkksw [k÷e hÌkku nþu. yksLkk rËðMku ík{Lku
¾wþ¾çkh Au çkkøkkuLke, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu. yk {kuxe MkV¤íkk Au.
(13) su rËðMku {wLkkrVf (Ët¼ e) Ãkwh w»kku yLku {wLkkrVf †eyku E{kLk-
ðk¤kykuLku fnuþu fu y{Lku íkf ykÃkku fu y{u Ãký ík{khk «fkþÚke Úkkuzkuf VkÞËku
WXkðe ÷Eyu. fnuðk{kt ykðþu fu ík{u ÃkkuíkkLkk ÃkkA¤ ÃkkAk Vhe òyku, ÃkAe
«fkþ þkuÄku. ÃkAe íku{Lkk ðå[u yuf Ëeðk÷ Q¼e fhe Ëuðk{kt ykðþu, su{kt
yuf Ëhðkòu nþu. íkuLkk ytËhLke çkksw ËÞk nþu yLku íkuLkk çknkhLke çkksw
ÞkíkLkk nþu. (14) íkuyku íku{Lku Ãkkufkhþu fu þwt y{u ík{khk MkkÚku Lknkuíkk ? íkuyku
fnuþu fu nk, Ãkhtíkw ík{u ÃkkuíkkLku Ãkheûkk{kt LkkÏÞk yLku hkn òuíkk hÌkk yLku
MktËun{kt Ãkzu÷k hÌkk yLku sqXe ykþkykuyu ík{Lku Äkufk{kt hkÏÞk, íÞkt MkwÄe fu
yÕ÷knLkku rLkýoÞ ykðe økÞku yLku Äkufkçkksu ík{Lku yÕ÷knLkk {k{÷k{kt
Äkufku ykÃÞku. (15) nðu yksu Lk ík{khk ÃkkMkuÚke fkuE rVËÞk (yÚkoË tz)
Mðefkhðk{kt ykðþu yLku Lk yu ÷kufku ÃkkMkuÚke su{ýu RLfkh fÞkuo. ík{khwt Xufkýwt
ykøk Au. yu s ík{khku MkkÚke Au, yLku íku ¾hkçk Xufkýwt Au.
(16) þwt E{kLkðk¤kyku {kxu yu Mk{Þ ykÔÞku LkÚke fu íku{Lkkt ÓËÞ
yÕ÷knLke rþ¾k{ýLke Mkk{u Íqfe òÞ, yLku yu MkíÞLke ykøk¤ su yðíkrhík
ÚkE [qõÞwt Au, yLku íkuyku yu ÷kufku suðk Lk ÚkE òÞ su{Lku Ãknu÷k økútÚk
ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku, ÃkAe íku{Lkk Ãkh ÷ktçke {wÆík rðíke økE íkku íku{Lkkt
ÓËÞ fXkuh ÚkE økÞk, yLku íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku yð¿kkfkhe Au.
(17) òýe ÷ku fu yÕ÷kn s{eLkLku SðLk «ËkLk fhu Au íkuLkk {]íÞw ÃkAe,
y{u ík{khk {kxu rLkþkLkeyku çkíkkðe ËeÄe Au, suÚke ík{u Mk{òu.
(18) rLk:þtf, ËkLk ykÃkðkðk¤k Ãkwhw»kku yLku ËkLk ykÃkðkðk¤e †eyku,
yLku yu ÷kufku su{ýu yÕ÷knLku Éý ykÃÞwt, W¥k{ Éý, íkku íku{Lkk {kxu
ðÄkhðk{kt ykðþu yLku íku{Lkk {kxu «ríkrcík ð¤íkh Au, (19) yLku su ÷kufku
E{kLk ÷kÔÞk yÕ÷kn Ãkh yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhku Ãkh, yu s ÷kufku ÃkkuíkkLkk hçkLkk
LkSf rMkÆef (MkíÞ-rLkc) yLku þneË (íkLk-{Lk-ÄLkÚke MkíÞLke Mkkûke
ykÃkLkkhkt) Au. íku{Lkk {kxu íku{Lkwt ð¤íkh yLku íku{Lkku «fkþ Au, yLku su
÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku y{khe ykÞíkkuLku ¾kuxe Xuhðe íkuyku LkfoLkk ÷kufku Au.
(20) òýe ÷ku fu ËwrLkÞkLkwt SðLk íkuLkk rMkðkÞ ftE LkÚke fu ¾u÷ yLku
ík{kþku Au yLku þku¼k yLku ÃkhMÃkh økðo yLku þu¾e fhðwt yLku ÄLk yLku
MktíkkLk{kt yuf-çkeòÚke ðÄe sðkLke fkurþþ fhðwt Au; su{ fu ð»kko fu íkuLke
WÃks ¾uzqíkkuLku Mkkhe ÷køku Au, ÃkAe íku MkqfkE òÞ Au, ÃkAe íkwt íkuLku Ãke¤e Ãkzu÷e
swyu Au, ÃkAe íku ¼qMkwt çkLke òÞ Au, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt fXkuh ÞkíkLkk
Au yLku yÕ÷kn íkhVÚke {kVe yLku «MkÒkíkk Ãký, yLku ËwrLkÞkLkwt SðLk
ÄkufkLke ÃkqtS rMkðkÞ çkeswt ftE LkÚke. (21) Ëkuzku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke
{kVe íkhV yLku yuðe sÒkík íkhV suLke rðþk¤íkk ykfkþ yLku ÄhíkeLke
rðþk¤íkkLkk çkhkçkh Au. íku yu ÷kufku {kxu íkiÞkh fhðk{kt ykðe Au, suyku
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk ÷kðu. yk yÕ÷knLke f]Ãkk Au. íku
íkuLku ykÃku Au suLku íku RåAu Au yLku yÕ÷kn yíÞtík f]Ãkk¤w Au.
(22) fkuE {wMkeçkík Lk Ähíke{kt ykðu Au yLku ík{khk «kýku{kt, Ãkhtíkw
íku yuf ÃkwMíkf{kt ÷¾u÷ nkuÞ Au yu Ãknu÷k fu y{u íkuLku ÃkuËk fheyu. rLk:þtf,
yk yÕ÷kn {kxu Mkh¤ Au, (23) suÚke ík{u Ëw:¾ Lk fhku íkuLkk Ãkh su ík{khkÚke
¾kuðkE økÞwt, yLku Lk yu ðMíkw Ãkh yr¼{kLk fhku su íkuýu ík{Lku ykÃÞwt, yLku
yÕ÷kn RíkhkLkkh, yr¼{kLk fhLkkhLku ÃkMktË LkÚke fhíkku, (24) suyku
ftsqMke fhu Au yLku çkeòykuLku Ãký ftsqMkeLke rþ¾k{ý ykÃku Au, yLku su
ÔÞÂõík yðøkýLkk fhþu, íkku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, ¾qçkeykuðk¤ku Au.
(25) y{u y{khk EþËqíkkuLku rLkþkLkeykuLke MkkÚku {kufÕÞk yLku íku{Lkk
MkkÚku økútÚk yLku íkw÷k WíkkÞko, suÚke ÷kufku LÞkÞ Ãkh MÚkkrÃkík ÚkkÞ, yLku y{u
÷ku¾tz WíkkÞwO su{kt ¾qçk þÂõík Au yLku ÷kufku {kxu VkÞËk Au, yLku yux÷k
{kxu fu yÕ÷kn òýe ÷u fu fkuý íkuLke yLku íkuLkk EþËqíkkuLke {ËË fhu Au òuÞk
ðøkh. rLk:þtf, yÕ÷kn þÂõíkþk¤e, «¼wíðþk¤e Au.
(26) yLku y{u LkqnLku yLku Rçkúkne{Lku {kufÕÞk, yLku íku{Lke MktíkkLk{kt
y{u ÃkÞøktçkhe yLku økútÚk {qfe ËeÄk. ÃkAe íku{ktÚke fkuE {køko Ãkh Au yLku íku{ktÚke
½ýkt¾hk yð¿kkfkhe Au. (27) ÃkAe íku{Lkk s ÃkËr[öku Ãkh y{u y{khk
EþËqíkku {kufÕÞk yLku íku{Lkk s ÃkËr[öku Ãkh {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkk Lku {kufÕÞku
yLku y{u íkuLku $S÷ «ËkLk fhe, yLku su ÷kufkuyu íkuLkwt yLkwMkhý fÞwO y{u
íku{Lkkt ÓËÞku{kt «u{ yLku ËÞk {qfe ËeÄk, yLku MktLÞkMk (MktMkkh-íÞkøk yLku
ðihkøÞ)Lku íku{ýu MðÞt ½ze ÷eÄwt Au, y{u íkuLku íku{Lkk {kxu ÷ÏÞwt Lknkuíkwt. Ãkhtíkw
íku{ýu yÕ÷knLke «MkÒkíkk {kxu íkuLku yÃkLkkðe ÷eÄwt. ÃkAe íku{ýu íkuLkwt çkhkçkh
æÞkLk Lk hkÏÞwt. ÃkAe íku{ktÚke su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk íku{Lku y{u íkuLkwt ð¤íkh
«ËkLk fÞwO, yLku íku{ktÚke {kuxk¼køkLkk ÷kufku yð¿kkfkhe Au.
(28) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku yLku íkuLkk EþËqík Ãkh E{kLk
Ãkkhk-28 [572] Mkqh: y÷-{wòrË÷n (58)
÷kðku. yÕ÷kn ík{Lku ÃkkuíkkLke ËÞk{ktÚke çku ¼køk «ËkLk fhþu, yLku ík{Lku
«fkþ «ËkLk fhþu, suLku ÷ELku ík{u [k÷þku, yLku ík{Lku {kV fhe Ëuþu, yLku
yÕ÷kn ûk{kþe÷ yLku {nuhçkkLk Au, (29) suÚke økútÚkðk¤k (ÞnqËeyku yLku
r¾úMíkeyku) òýe ÷u fu íkuyku yÕ÷knLke f]Ãkk{ktÚke fkuE ðMíkw Ãkh yrÄfkh
LkÚke Ähkðíkk yLku yu fu f]Ãkk yÕ÷knLkk nkÚk{kt Au. íku suLku RåAu Au «ËkLk
fhu Au, yLku yÕ÷kn yíÞíkt f]Ãkk¤w Au.
•
58. Mkqh: y÷-{wòrË÷n
*(1) yÕ÷knu Mkkt¼¤e ÷eÄe yu †eLke ðkík, su ÃkkuíkkLkk ÃkríkLkk
{k{÷k{kt ík{khkÚke íkfhkh fhíke níke yLku yÕ÷knÚke VrhÞkË fhe hne
níke, yLku yÕ÷kn ík{khk çktLkuLke ðkík[eík Mkkt¼¤e hÌkku níkku, rLk:þtf
yÕ÷kn Mkkt¼¤Lkkh, òýðkðk¤ku Au.
(2) ík{khk{ktÚke su ÷kufku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuÚke ‘rÍnkh’* fhu Au, íkuyku
íku{Lke {kíkkyku LkÚke. íku{Lke {kíkkyku íkku yu s Au su{ýu ík{Lku sÛÞk, yLku
yk ÷kufku rLkrùíkÃkýu yuf çkwrØneLk yLku sqXe ðkík fnu Au, yLku yÕ÷kn
{kV fhðkðk¤ku, ûk{kþe÷ Au. (3) yLku su ÷kufku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuÚke
‘rÍnkh’ fhu, ÃkAe íkuLkkÚke ÃkkAku Vhu su íkuýu fÌkwt níkwt, íkku yuf ËkMkLku Mðíktºk
fhðku Ãkzþu, yu Ãknu÷k fu íkuyku ÃkhMÃkh MÃkþo fhu. ykLkkÚke ík{Lku rþ¾k{ý
ykÃkðk{kt ykðu Au, yLku yÕ÷kn òýu Au su ftE ík{u fhku Aku. (4) ÃkAe su
ÔÞÂõík ÃkkMku Lk nkuÞ, íkku hkuÍk Au çku {rnLkkLkk ÷økkíkkh, íkuLkkÚke Ãknu÷k fu
íkuyku ÃkhMÃkh yuf-çkeòLku MÃkþo fhu. ÃkAe su ÔÞÂõík Lk fhe þfu, íkku MkkEX
* yuf «fkhLke ík÷kf, su{kt Ãkrík ÃkkuíkkLke ÃkíLkeLku fnu Au fu íkwt {khe {kíkkLke ÃkeXLke su{ Au.
økheçkkuLku ¼kusLk fhkððkLkwt Au. yk yux÷k {kxu fu ík{u yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkh Ãkh E{kLk ÷kðku, yLku yk yÕ÷knLke Mke{kyku Au yLku RLfkh
fhLkkhkyku {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au.
(5) su ÷kufku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fhu Au íkuyku
yÃk{krLkík Úkþu, su heíku yu ÷kufku yÃk{krLkík ÚkÞk níkk su íku{LkkÚke Ãknu÷k
níkk yLku y{u MÃkü ykÞíkku yðíkrhík fhe ËeÄe Au, yLku RLfkh fhLkkhkyku
{kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk Au, (6) su rËðMku yÕ÷kn yu MkkiLku yufºk
fhþu yLku íku{ýu fhu÷k f{kuo íku{Lku çkíkkðþu. yÕ÷knu íkuLku økýe hkÏÞk Au,
yLku yu ÷kufku íkuLku ¼q÷e økÞk, yLku yÕ÷knLke Mkk{u Au Ëhuf ðMíkw.
(7) ík{u LkÚke òuÞwt fu yÕ÷kn òýu Au su ftE ykfkþku{kt Au yLku su ftE
Ähíke{kt Au. fkuE økwMkÃkwMk ºký {kýMkkuLke LkÚke nkuíke, su{kt [kuÚkku yÕ÷kn Lk
nkuÞ, yLku Lk Ãkkt[Lke økwMkÃkwMk nkuÞ Au su{kt Aêku íku Lk nkuÞ yLku Lk íkuLkkÚke
ykuAkLke fu ðÄkhuLke. Ãkhtíkw íku íku{Lkk MkkÚku nkuÞ Au ßÞkt Ãký íkuyku nkuÞ, ÃkAe
íku íku{ýu fhu÷k f]íÞkuÚke íku{Lku ðkfuV fhþu fÞk{íkLkk rËðMku. rLk:þtf, yÕ÷kn
Ëhuf ðkíkLkwt ¿kkLk hk¾ðkðk¤ku Au. (8) þwt ík{u LkÚke òuÞwt, su{Lku økwMkÃkwMkÚke
hkufðk{kt ykÔÞk níkk, íku{ Aíkkt Ãký íkuyku yu s fhe hÌkk Au suLkkÚke íku{Lku
hkufðk{kt ykÔÞk níkk, yLku íkuyku økwLkk yLku yríkhuf yLku ÃkÞøktçkhLke
yð¿kkLke økwMkÃkwMk fhu Au, yLku ßÞkhu íkuyku ík{khk ÃkkMku ykðu Au íkku ík{Lku
yuðe heíku Mk÷k{ fhu Au su heíku yÕ÷knu ík{Lku Mk÷k{ LkÚke fÞkuo, yLku ÃkkuíkkLkk
{Lk{kt fnu Au fu y{khe yk ðkíkku Ãkh yÕ÷kn y{Lku ÞkíkLkk fu{ LkÚke
ykÃkíkku. íku{Lkk {kxu Lkfo ÃkÞkoó Au, íkuyku íku{kt Ãkzâk hnuþu, ÃkAe íku ¾hkçk
Xufkýwt Au.
(9) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{u økwMkÃkwMk (økwó ðkík[eík) fhku, íkku
økwLkk yLku yríkhuf yLku ÃkÞøktçkhLke yð¿kkLke økwMkÃkwMk Lk fhku, yLku ík{u
¼÷kE yLku EþrLkckLke økwMkÃkwMk fhku, yLku yÕ÷knÚke zhku, suLkk ÃkkMku ík{Lku
yufºk fhðk{kt ykðþu. (10) yk økwMkÃkwMk þiíkkLk íkhVÚke Au, suÚke íku
E{kLkðk¤kykuLku Ëw:¾ ÃknkU[kzu, yLku íku íku{Lku shk Ãký Ëw:¾ ÃknkU[kze þfíkku
LkÚke, Ãkhtíkw yÕ÷knLkk ykËuþÚke, yLku E{kLkðk¤kykuLku yÕ÷kn Ãkh s
¼hkuMkku fhðku òuEyu.
(11) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{Lku fnuðk{kt ykðu fu Mk¼kyku{kt
{kuf¤kþÚke çkuMkku, íkku ík{u {kuf¤kþ fhe Ëku. yÕ÷kn ík{Lku rðþk¤íkk «ËkLk
fhþu, yLku ßÞkhu fnuðk{kt ykðu fu Q¼k ÚkE òyku íkku ík{u Q¼k ÚkE òyku.
ík{khk{ktÚke su ÷kufku E{kLkðk¤k Au, yLku su{Lku ¿kkLk ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au,
yÕ÷kn íku{Lkkt Ëhßò Wå[ fhþu, yLku su ftE ík{u fhku Aku, yÕ÷kn íkuLkkÚke
ðkfuV Au.
(12) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ÃkÞøktçkhÚke ík{u økwó ðkík fhku, íkku
ÃkkuíkkLke økwó ðkíkÚke Ãknu÷k ftEf ËkLk fhku. yk ík{khk {kxu W¥k{ Au yLku
ðÄkhu Ãkrðºk Au. ÃkAe òu ík{khk ÃkkMku Lk nkuÞ íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷,
{nuhçkkLk Au. (13) þwt ík{u zhe økÞk yu ðkíkÚke fu ík{Lku ík{khe økwó
ðkík[eíkÚke Ãknu÷k ËkLk ykÃkðwt Ãkzþu. ÃkAe òu ík{u ykðwt Lk fhku, yLku
yÕ÷knu ík{Lku {kV fhe ËeÄk, íkku ík{u Lk{kÍ MÚkkrÃkík fhku yLku Ífkík yËk
fhku yLku yÕ÷kn yLku ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku, yLku su ftE ík{u fhku
Aku, yÕ÷kn íkuLkkÚke ðkfuV Au. (14) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, suyku
yuðk ÷kufku MkkÚku r{ºkíkk fhu Au su{Lkk Ãkh yÕ÷knLkku «fkuÃk ÚkÞku. íkuyku Lk
ík{khk{ktÚke Au yLku Lk ík{u íku{Lkk{ktÚke, yLku íkuyku sqXe ðkík Ãkh MkkuøktË
¾kÞ Au, òu fu íkuyku òýu Au. (15) yÕ÷knu yu ÷kufku {kxu fXkuh ÞkíkLkk
íkiÞkh fhe hk¾e Au. rLk:þtf, íku Ëw»f{kuo Au su íkuyku fhu Au. (16) íku{ýu
ÃkkuíkkLke MkkuøktËkuLku Zk÷ çkLkkðe hk¾u÷ Au. ÃkAe íkuyku hkufu Au yÕ÷knLkk
{køkoÚke, çkMk íku{Lkk {kxu yÃk{krLkík fhLkkh ÞkíkLkk Au.
(17) íku{Lkwt ÄLk yLku íku{Lke MktíkkLk íku{Lku Mknus Ãký yÕ÷knÚke çk[kðe
þfþu Lknª. yk ÷kufku Lkfoðk¤k Au. íkuyku íku{kt hnuþu. (18) su rËðMku yÕ÷kn
MkkiLku yufºk fhþu, íkku íkuyku íkuLkk Mkk{u Ãký yu heíku MkkuøktË ¾kþu su heíku ík{khk
Mkk{u ¾kíkk níkk, yLku íkuyku Mk{su Au fu íkuyku fkuE ðMíkw Ãkh Au. Mkkt¼¤e
÷ku fu yk s ÷kufku sqXk Au. (19) þiíkkLku íku{Lkk Ãkh fkçkq «kó fhe ÷eÄku Au.
ÃkAe íkuýu íku{Lku yÕ÷knLkwt M{hý ¼w÷kðe ËeÄwt Au. yk ÷kufku þiíkkLkLkwt sqÚk
Au. Mkkt¼¤e ÷ku fu þiíkkLkLkwt sqÚk yð~Þ Lkü Úkðkðk¤wt Au. (20) su ÷kufku
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fhu Au, yu s ÷kufku MkkiÚke ðÄkhu
yÃk{krLkík ÷kufku Au. (21) yÕ÷knu ÷¾e ËeÄwt Au fu nwt yLku {khku ÃkÞøktçkh
s «¼wíðþk¤e hneþwt. rLk:þtf þÂõíkþk¤e, «¼wíðþk¤e Au.
(22) ík{u yuðe òrík òuE LkÚke þfíkk, su yÕ÷kn Ãkh yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾íke nkuÞ yLku íku yuðk ÷kufkuÚke r{ºkíkk
hk¾u suyku yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLkk rðhkuÄe Au, [knu íkuyku íku{Lkk
rÃkíkk fu íku{Lkk Ãkwºkku fu íku{Lkk ¼kE fu íku{Lkk Ãkrhðkhðk¤k fu{ Lk nkuÞ. yk
s ÷kufku Au su{Lkk ÓËÞku{kt yÕ÷knu E{kLk ÷¾e ËeÄwt Au, yLku íku{Lku ÃkkuíkkLke
f]ÃkkÚke þÂõík «ËkLk fhe Au, yLku íku íku{Lku yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu suLkk
Lke[u Lknuhku ðne hne nþu, íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu. yÕ÷kn íku{LkkÚke «MkÒk
ÚkÞku yLku íkuyku yÕ÷knÚke «MkÒk ÚkÞk. yk s ÷kufku yÕ÷knLkku Mk{qn Au,
yLku yÕ÷knLkku Mk{qn s MkV¤íkk Ãkk{ðkðk¤ku Au.
•
Ãkkhk-28 [576] Mkqh: y÷-n© (59)
59. Mkqh: y÷-n©
(1) yÕ÷knLke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk fhu Au Mkðuo ðMíkwyku, su ykfkþku yLku
Ähíke{kt Au, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (2) yu s Au, suýu
økútÚkðk¤k (ÞnqËe yLku r¾úMíke) yÄ{eoykuLku íku{Lkk ½hku{ktÚke Ãknu÷e ðkh
yufe MkkÚku çknkh fkZe {qõÞk. ík{Lku yLkw{kLk Lknkuíkwt fu íkuyku Lkef¤þu yLku
íkuyku rð[khíkk níkk fu íku{Lkkt rfÕ÷kyku íku{Lku yÕ÷knÚke çk[kðe ÷uþu, ÃkAe
yÕ÷kn íku{Lkk Ãkh íÞktÚke ÃknkUåÞku, ßÞktÚke íku{Lku fÕÃkLkk Ãký Lknkuíke, yLku
íku{Lkkt ÓËÞku{kt Äkf çkuMkkze ËeÄe. íkuyku ÃkkuíkkLkk ½hkuLku Ãkkuíku ÃkkuíkkLkk nkÚku
ðuhkLk fhe hÌkk níkk yLku {wMk÷{kLkkuLkk nkÚku Ãký. íkuÚke nu árüðkLkku !
çkkuÄÃkkX ÷ku.
(3) yLku òu yÕ÷knu íku{Lkk Ãkh ËuþrLkfk÷ Lk ÷¾e ËeÄku nkuík, íkku íku
ËwrLkÞk{kt s íku{Lku ÞkíkLkk ykÃkíkku, yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf){kt íku{Lkk {kxu
ykøkLke ÞkíkLkk Au. (4) yk yux÷k {kxu fu íku{ýu yÕ÷kn yLku íkuLkk
ÃkÞøktçkhLkku rðhkuÄ fÞkuo, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLkku rðhkuÄ fhu Au, íkku yÕ÷kn
fXkuh ÞkíkLkk ykÃkðkðk¤ku Au. (5) ¾sqhkuLkk su ð]ûkku ík{u fkÃke LkkÏÞk
yÚkðk íku{Lku íku{Lkk {q¤{ktÚke Q¼k hnuðk ËeÄk, íkku íku yÕ÷knLkk ykËuþÚke,
yLku yux÷k {kxu fu íkuyku yð¿kkfkheykuLku yÃk{krLkík fhu.
(6) yLku yÕ÷knu íku{LkkÚke su ftE ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkh íkhV ÃkkAwt VuhÔÞwt,
íkku ík{u Lk íkuLkk {kxu ½kuzk ËkuzkÔÞk yLku Lk Ÿx, Ãkhtíkw yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk
ÃkÞøktçkhkuLku suLkk Ãkh RåAu Au ð[oMð ykÃke Ëu Au, yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw
Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (7) su ftE yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk ÃkÞøktçkhLku ðMíkeðk¤kyku
íkhVÚke ÃkkAwt Vuhðu, íkku íku yÕ÷kn {kxu Au yLku ÃkÞøktçkh {kxu Au yLku
Ãkkhk-28 [577] Mkqh: y÷-n© (59)
Mkøkkðnk÷kyku yLku yLkkÚkku yLku økheçkku yLku {wMkkVhku {kxu Au, yux÷k
{kxu fu íku ík{khk ÄLkðkLkku ðå[u s Vhíkwt Lk hnu, yLku ÃkÞøktçkh ík{Lku su ftE
ykÃku íkuLku ík{u ÷E ÷ku yLku íku su ðMíkwÚke ík{Lku hkufu íkuLkkÚke ík{u hkufkE òyku
yLku yÕ÷knÚke zhku, yÕ÷kn fXkuh Mkò ykÃkðkðk¤ku Au. (8) yk økheçk
{wnkrshku {kxu, su{Lku ÃkkuíkkLkk ½hçkkh yLku ÃkkuíkkLkk ÄLk-MktÃkr¥k{ktÚke fkZe
{qfðk{kt ykÔÞk Au, íkuyku yÕ÷knLke f]Ãkk yLku «MkÒkíkk [knu Au, yLku íkuyku
yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLke {ËË fhu Au. yk s ÷kufku Mkk[k Au.
(9) yLku su ÷kufku Ãknu÷kÚke {ËeLkk{kt MÚkkÞe hne hÌkk Au yLku E{kLk
Ãkh {¬{ Au, suyku íku{Lkk ÃkkMku rnshík fheLku ykðu Au íkuLkkÚke íkuyku «u{
fhu Au yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk rË÷ku{kt íkuLkkÚke Mktfeýoíkk LkÚke yLkw¼ðíkk, su
{wnkrshkuLku ykÃkðk{kt ykðu Au, yLku íkuyku íku{Lku ÃkkuíkkLkk Ãkh «kÄkLÞíkk
ykÃku Au, [knu íkuyku Ãkkuíku ¼qÏÞk nkuÞ, yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk {LkLke
÷k÷MkkÚke çk[kðe ÷uðk{kt ykÔÞku íkku yu s ÷kufku MkV¤íkk Ãkk{ðkðk¤k Au,
(10) yLku suyku íku{Lkk ÃkAe ykÔÞk, íkuyku fnu Au fu nu y{khk {kr÷f !
y{Lku {kV fhe Ëu yLku y{khk yu ¼kEykuLku, suyku y{khkÚke Ãknu÷k E{kLk
÷kðe [qõÞk Au, yLku y{khk ÓËÞku{kt E{kLkðk¤kyku {kxu îu»k Lk hk¾, nu
y{khk «¼w ! íkwt ¾qçk fhwýk{Þ yLku {nuhçkkLk Au.
(11) þwt ík{u yu ÷kufkuLku LkÚke òuÞk, suyku rLkVkf (Ët¼){kt økúMík Au.
íkuyku ÃkkuíkkLkk ¼kEykuLku fnu Au, su{ýu økútÚkðk¤kyku{ktÚke yÄ{oLkwt yk[hý
fÞwO Au, òu ík{Lku fkZe {qfðk{kt ykÔÞk, íkku ík{khk MkkÚku y{u Ãký Lkef¤e
sEþwt, yLku ík{khk {k{÷k{kt y{u fkuELke ðkík Lknª {kLkeyu, yLku òu
ík{khk MkkÚku ÷zkE ÚkE íkku y{u ík{khe {ËË fheþwt, yLku yÕ÷kn Mkkûke ykÃku
Au fu íkuyku sqXk Au. (12) òu íku{Lku fkZe {qfðk{kt ykÔÞk íkku íkuyku íku{Lkk
Ãkkhk-28 [578] Mkqh: y÷-n© (59)
MkkÚku Lknª Lkef¤u, yLku òu íku{Lkk MkkÚku ÷zkE ÚkE íkku yk ÷kufku íku{Lke {ËË
Lknª fhu, yLku òu íku{Lke {ËË fhþu íkku yð~Þ ÃkeX VuhðeLku ¼køke sþu,
ÃkAe íku{Lku õÞktÞÚke {ËË Lknª {¤u.
(13) rLk:þtf, ík{khk ÷kufkuLkku zh yu ÷kufkuLkk ÓËÞku{kt yÕ÷knÚke ðÄkhu
Au. yk yux÷k {kxu fu íkuyku Mk{s LkÚke hk¾íkk. (14) yk ÷kufku Mkki {¤eLku
ík{khk Mkk{u õÞkhuÞ Lknª ÷zu, Ãkhtíkw Mkwhrûkík ðMíkeyku{kt yÚkðk Ëeðk÷kuLke
ykz{kt. íku{Lke ÷zkE ÃkhMÃkh ðÄkhu Au. ík{u íku{Lku MktøkrXík {kLkku Aku yLku
íku{Lkk ÓËÞ y÷øk-y÷øk ÚkE hÌkk Au. yk yux÷k {kxu fu yu ÷kufku çkwrØ
LkÚke hk¾íkk.
(1Ãk) yk ÷kufku yu{Lkk suðk Au, suyku íku{Lkk Úkkuzkf Mk{Þ Ãknu÷k s
ÃkkuíkkLkk fhíkqfkuLke {ò [k¾e [qõÞk Au, yLku íku{Lkk {kxu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk
Au. (16) su{ fu þiíkkLk, su {Lkw»ÞLku fnu Au fu fkrVh (RLfkh fhLkkh ) çkLke
ò, ÃkAe ßÞkhu íku fkrVh çkLke òÞ Au íkku íku fnu Au fu nwt ík{khkÚke rð{wõík
Awt. nwt yÕ÷knÚke zhwt Awt, su Mk{økú Mk]rüLkku «¼w-Ãkk÷Lknkh Au. (17) ÃkAe
Ãkrhýk{ çktLkuLkwt yu ykÔÞwt fu çktLku Lkfo{kt økÞk, ßÞkt íkuyku nt{uþk hnuþu, yLku
yíÞk[kheykuLke Mkò yk s Au.
(18) nu E{kLkðk¤kyku ! yÕ÷knÚke zhku, yLku Ëhuf ÔÞÂõík swyu fu
íkuýu fk÷ {kxu þwt {kufÕÞwt Au, yLku yÕ÷knÚke zhku. rLk:þtf, yÕ÷kn
{krníkøkkh Au íkuLkkÚke su ík{u fhku Aku. (10) yLku ík{u yu ÷kufkuLkk suðk Lk
çkLke òyku, suyku yÕ÷knLku ¼q÷e økÞk, íkku yÕ÷knu íku{Lku MðÞt íku{Lke
òíkÚke çkuÃkhðk fhe ËeÄk. yk s ÷kufku yð¿kkfkhe Au. (20) Lkfoðk¤k yLku
Mðøkoðk¤k Mk{kLk LkÚke nkuE þfíkk. Mðøkoðk¤k s ðkMíkð{kt MkV¤ Au.
(21) òu y{u yk fwykoLkLku Ãknkz Ãkh yðíkrhík fhíkk, íkku ík{u òuíkk fu
Ãkkhk-28 [579] Mkqh: y÷-{wBíkrnLkk (60)
íku yÕ÷knLkk zhÚke ËçkkE síkku yLku Vkxe síkku, yLku yk áüktíkku y{u ÷kufku
{kxu ðýoðeyu Aeyu, suÚke íkuyku rð[khu. (22) yu s yÕ÷kn Au, suLkk
rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke. Ãkhkuûk yLku «íÞûkLku òýðkðk¤ku, íku yíÞtík
{nuhçkkLk Au, yíÞtík ËÞk¤w Au. (23) yu s yÕ÷kn Au, suLkk rMkðkÞ fkuE
WÃkkMÞ LkÚke, çkkËþkn, Mkðo ºkwrxykuÚke Ãkrðºk, MkhkMkh Mk÷k{íke, þktrík
«ËkLk fhLkkh, Mkthûkf, «¼wíðþk¤e, þÂõíkþk¤e, {rn{kðkLk, yÕ÷kn yu
rþfo (yLkufuïkðkË)Úke Ãkrðºk yLku Ãkh Au, su ÷kufku fhe hÌkk Au. (24) yu
s yÕ÷kn Au, MksoLknkh, yÂMíkíð{kt ÷kðLkkh, YÃk-htøk ykÃkLkkh, íkuLkk s
{kxu Au çkÄk W¥k{ Lkk{ku. Ëhuf ðMíkw su ykfkþku yLku Ähíke{kt Au íkuLkku
{rn{køkkLk fhe hne Au, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
•
60. Mkqh: y÷-{wBíkrnLkk
(1) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u {khk Ëw~{Lkku yLku ÃkkuíkkLkk Ëw~{LkkuLku r{ºk
Lk çkLkkðku. ík{u íku{Lkk Mkk{u r{ºkíkk «økx fhku Aku, òu fu íku{ýu yu MkíÞLkku
RLfkh fÞkuo, su ík{khk ÃkkMku ykÔÞwt. íkuyku ÃkÞøktçkhLku yLku ík{Lku yux÷k {kxu
ËuþrLkfk÷ fhu Au fu ík{u ÃkkuíkkLkk hçk yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞk – òu ík{u {khk
{køko{kt rsnkË (íkLkíkkuz Mkt½»ko) fhku yLku {khe «MkÒkíkkLke yr¼÷k»kk {kxu
LkeféÞk Aku. ík{u AqÃke heíku íku{Lku r{ºkíkkLkku MktËuþku {kuf÷ku Aku, yLku nwt òýwt
Awt su ftE ík{u AwÃkkðku Aku yLku su ftE ík{u ònuh fhku Aku, yLku su ÔÞÂõík
ík{khk{ktÚke ykðwt fhþu íku MkL{køkoÚke ¼xfe økÞku. (2) òu íkuyku ík{khk Ãkh
fkçkq {u¤ðe ÷u, íkku íkuyku ík{khk Ëw~{Lk çkLke sþu, yLku íkuyku ÃkkuíkkLkk nkÚk
yLku ÃkkuíkkLkk {kuZuÚke ík{Lku Ròyku ÃknkU[kzþu, yLku RåAþu fu ík{u Ãký
fkuEÃký heíku RLfkh fhLkkhkt çkLke òyku. (3) ík{khk Mkøkk-MktçktÄeyku yLku
ík{khe MktíkkLk fÞk{íkLkk rËðMku ík{Lku ftE fk{ Lknª ÷køku, íku ík{khk ðå[u
rLkýoÞ fhþu, yLku yÕ÷kn òuðkðk¤ku Au su ftE ík{u fhku Aku.
(4) ík{khk {kxu Rçkúkne{ yLku íkuLkk MkkÚkeyku{kt W¥k{ Lk{qLkku Au, ßÞkhu
fu íku{ýu Ãkkuí kkLke òríkLku fÌkwt fu y{u y÷øk Aeyu ík{khkÚke yLku yu
ðMíkwykuÚke suLke ík{u yÕ÷kn rMkðkÞ WÃkkMkLkk fhku Aku, y{u ík{khku RLfkh
fhLkkhk Aeyu yLku y{khk yLku ík{khk ðå[u ði{LkMÞ yLku íkeðú yýøk{ku
ònuh ÚkE økÞku, íÞkt MkwÄe fu ík{u yuf yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kðku. Ãkhtíkw
Rçkúkne{Lkwt ÃkkuíkkLkk rÃkíkk rðþu yu{ fnuðwt fu nwt ík{khk {kxu {kVe {ktøkeþ,
yLku nwt ík{khk {kxu yÕ÷kn Mk{ûk fkuE ðkíkLkku yrÄfkh Ähkðíkku LkÚke. nu
y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh ! y{u íkkhk Ãkh ¼hkuMkku fÞkuo yLku y{u íkkhk íkhV
s hsq ÚkÞk yLku íkkhk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au. (5) nu y{khk {kr÷f !
y{Lku fkrVhku (yÄ{eoyku) {kxu Ãkheûkk Lk çkLkkð, yLku nu y{khk «¼w !
y{Lku {kV fhe Ëu. rLk:þtf íkwt «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (6) rLk:þtf,
ík{khk {kxu íku{Lkk ytËh yuf W¥k{ Lk{qLkku Au, yu ÔÞÂõík {kxu su yÕ÷knLkku
yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lkk rËðMkLkku yr¼÷k»ke nkuÞ, yLku su ÔÞÂõík {kuZwt
Vuhðþu, íkku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, «þtMkLkeÞ Au. (7) ykþk Au fu yÕ÷kn
ík{khk yLku yu ÷kufku ËhBÞkLk r{ºkíkk ÃkuËk fhe Ëu, suLkkÚke ík{u Ëw~{Lke fhe,
yLku yÕ÷kn çkÄwt s fhe þfu Au, yLku yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(8) yÕ÷kn ík{Lku yu ÷kufkuÚ ke LkÚke hkufíkku , su{ ýu ËeLk (Ä{o) Lkk
{k{÷k{kt ík{khkÚke ÞwØ LkÚke fÞwO, yLku ík{Lku ík{khk ½hkuÚke çknkh fkZâk LkÚke
fu ík{u íku{LkkÚke ¼÷kE fhku yLku ík{u íku{Lkk MkkÚku LÞkÞ fhku. rLk:þtf, yÕ÷kn
LÞkÞ fhðkðk¤kykuLku ÃkMktË fhu Au. (9) yÕ÷kn çkMk yu ÷kufkuÚke ík{Lku {LkkE
fhu Au, suyku Ä{oLkk {k{÷k{kt ík{khk MkkÚku ÷zu yLku ík{Lku ík{khk ½hku{ktÚke
çknkh fkZâk, yLku ík{Lku çknkh fkZðk{kt {ËË fhe fu ík{u íku{Lkk MkkÚku r{ºkíkk
fhku, yLku suyku íku{Lkk MkkÚku r{ºkíkk fhu, íkku yu s ÷kufku yíÞk[khe Au.
(10) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu ík{khk ÃkkMku {wMk÷{kLk †eyku rnshík
fheLku ykðu, íkku ík{u íku{Lke íkÃkkMk fhe ÷ku, yÕ÷kn íku{Lkk E{kLkLku çkhkçkh
òýu Au. ÃkAe ßÞkhu ík{u òýe ÷ku fu íkuýeyku E{kLkðk¤e Au, íkku íku{Lku
fkrVhku (yÄ{eoyku, rðhkuÄeyku) íkhV ÃkkAe Lk {kuf÷ku. Lk yu †eyku íku{Lkk
{kxu n÷k÷ (ðiÄ) Au yLku Lk íkuyku yu †eyku {kxu n÷k÷ Au, yLku fkrVh
Ãkríkykuyu su ftE ¾[o fÞkuo íku íku{Lku yËk fhe Ëku, yLku ík{khk Ãkh fkuE økwLkku
LkÚke òu ík{u íku{Lkk MkkÚku rLkfkn (÷øLk) fhe ÷ku, ßÞkhu ík{u íku{Lke {nTh
yËk fhe Ëku, yLku ík{u fkrVh †eykuLku ÃkkuíkkLkk rLkfkn{kt Lk hkufe hk¾ku,
yLku su ftE ík{u ¾[o fÞkuo Au íku {ktøke ÷ku, yLku su ftE fkrVhkuyu ¾[o fÞkuo
íkuyku Ãký ík{khk ÃkkMku {ktøke ÷u. yk yÕ÷knLkku ykËuþ Au, íku ík{khk ðå[u
rLkýoÞ fhu Au, yLku yÕ÷kn òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au, (11) yLku òu
ík{khe ÃkíLkeykuLkk {nTh{ktÚke ftEf fkrVhku íkhV hne òÞ, ÃkAe ík{khku ðkhku
ykðu íkku íku{Lke ÃkíLkeyku økE Au íku{Lku yËk fhe Ëku su ftE íku{ýu ¾[o fÞkuo,
yLku yÕ÷knÚke zhku suLkk Ãkh ík{u E{kLk ÷kÔÞk Aku.
(12) nu ÃkÞøktçkh ! ßÞkhu ík{khk ÃkkMku E{kLkðk¤e †eyku yu ðkík Ãkh
«rík¿kk {kxu ykðu fu íkuýeyku yÕ÷knLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh Lknª çkLkkðu,
yLku íkuýeyku [kuhe Lknª fhu, yLku íkuýeyku ÔÞr¼[kh Lknª fhu, yLku íkuýeyku
ÃkkuíkkLkk MktíkkLkLke níÞk Lknª fhu, yLku íkuýeyku ÃkkuíkkLkk nkÚk yLku ÃkkuíkkLkk
ÃkøkLke ykøk¤ fkuE ykhkuÃk ½zeLku Lknª ÷kðu, yLku íkuýeyku ¼÷kELkk fkÞo{kt
ík{khe yð¿kk Lknª fhu, íkku ík{u íku{LkkÚke «rík¿kk ÷E ÷ku yLku íku{Lkk {kxu
Ãkkhk-28 [582] Mkqh: yMkT-MkV (61)
yÕ÷knÚke {kVeLke «kÚkoLkk fhku, rLk:þtf yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
(13) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u yu ÷kufkuLku r{ºk Lk çkLkkðku, su{Lkk WÃkh
yÕ÷knLkku «fkuÃk ÚkÞku, íkuyku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Úke rLkhkþ ÚkE økÞk Au,
su heíku fçkhku{kt Ãkzu÷k fkrVhku (RLfkh fhLkkhkyku) rLkhkþ Au.
•
61. Mkqh: yMkT-MkV
(1) yÕ÷knLkku {rn{køkkLk fhe hne Au Ëhuf ðMíkw su ykfkþku yLku
Ähíke{kt Au, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au. (2) nu E{kLkðk¤kyku !
ík{u yuðe ðkík fu{ fnku Aku, su ík{u fhíkk LkÚke. (3) yÕ÷knLkk LkSf yu
ðkík ¾qçk s yr«Þ Au fu ík{u yuðe ðkík fhku su ík{u fhku Lknª. (4) yÕ÷kn
íkku yu ÷kufkuLku ÃkMktË fhu Au, suyku íkuLkk {køko{kt yu heíku {¤eLku ÷zu Au, òýu
íkuyku yuf MkeMkw ÃkkÞu÷ Ëeðk÷ Au.
(5) yLku ßÞkhu {qMkkyu ÃkkuíkkLke òríkLku fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku !
ík{u ÷kufku fu{ {Lku Mkíkkðku Aku, òu fu ík{Lku ¾çkh Au fu nwt ík{khk íkhV yÕ÷knu
{kuf÷u÷ ÃkÞøktçkh Awt. ÃkAe ßÞkhu íkuyku Vhe økÞk, íkku yÕ÷knu íku{Lkkt ÓËÞ
Vuhðe ËeÄk, yLku yÕ÷kn yð¿kkfkhe ÷kufkuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku.
(6) yLku ßÞkhu {hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkyu fÌkwt fu nu EMkhkE÷Lke MktíkkLk !
nwt ík{khk íkhV yÕ÷knu {kuf÷u÷ ÃkÞøktçkh Awt, Ãkwrü fhðkðk¤ku Awt yu
íkkihkíkLke su {khkÚke Ãknu÷k {kusqË Au, yLku ¾wþ¾çkh ykÃkðkðk¤ku Awt yuf
EþËqíkLke su {khk ÃkkAe ykðþu, íkuLkwt Lkk{ yn{Ë nþu. ÃkAe ßÞkhu íku íku{Lke
ÃkkMku MÃkü rLkþkLkeyku ÷ELku ykÔÞku, íkku íku{ýu fÌkwt, yk íkku ¾qÕ÷ku òËq
Au, (7) yLku íkuLkkÚke ðÄkhu yíÞk[khe fkuý nþu, su yÕ÷kn rðþu sqX ½zu,
Ãkkhk-28 [583] Mkqh: yMkT-MkV (61)
òu fu íkuLku RM÷k{ íkhV çkku÷kððk{kt ykðe hÌkku nkuÞ, yLku yÕ÷kn yíÞk-
[kheykuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku. (8) íkuyku RåAu Au fu yÕ÷knLkk «fkþLku
ÃkkuíkkLkk {kuZkLke VqtfkuÚke çkwÍkðe Ëu, òu fu yÕ÷kn ÃkkuíkkLkk «fkþLku ÃkrhÃkqýo
fheLku hnuþu, [knu fkrVhku (yÄ{eoyku)Lku yk øk{u íkux÷wt yr«Þ nkuÞ. (9) yu
s Au suýu {kufÕÞku ÃkkuíkkLkk EþËqíkLku {køkoËþoLk yLku MkíÞ-ËeLk (MkíÞ-
Ä{o)Lke MkkÚku, suÚke íku íkuLku ík{k{ Ä{kuo (yLku SðLk-ÔÞðMÚkkyku) Ãkh «¼wíð
yÃkkðe Ëu, [knu {wþTrhfku (yLkufuïkðkËeyku)Lku yk øk{u íkux÷wt yr«Þ nkuÞ.
(10) nu E{kLkðk¤kyku ! þwt nwt ík{Lku yuf yuðku ðuÃkkh çkíkkðwt, su ík{Lku
yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkÚke çk[kðe ÷u. (11) ík{u yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh
Ãkh E{kLk ÷kðku yLku yÕ÷knLkk {køko{kt ÃkkuíkkLkk ÄLk yLku ÃkkuíkkLkk «kýÚke
rsnkË (Mkt½»ko) fhku, yk ík{khk {kxu W¥k{ Au, òu ík{u òýku. (12) yÕ÷kn
ík{khk økwLkkyku {kV fhe Ëuþu yLku ík{Lku yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu, suLkk
Lke[u Lknuhku ðne hne nþu, yLku W{Ëk {fkLkku{kt su nt{uþk hnuðkðk¤k
çkkøkku{kt nþu, yk Au {nkLk MkV¤íkk ! (13) yLku yuf yLÞ ðMíkw Ãký,
suLke ík{u yr¼÷k»kk fhku Aku, yÕ÷knLke {ËË yLku íðheík «kó ÚkLkkh
rðsÞ, yLku E{kLkðk¤kykuLku ¾wþ¾çkh ykÃke Ëku.
(14) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{u yÕ÷knLkk {ËËøkkh çkLkku, su heíku
{hÞ{Lkk Ãkwºk EMkkyu nðkheyku (MkkÚkeyku)Lku fÌkwt, fkuý yÕ÷kn fksu {khku
{ËËøkkh çkLku Au ? nðkheykuyu fÌkwt, y{u Aeyu yÕ÷knLkk {ËËøkkh. ÃkAe
RMkhkE÷Lke MktíkkLk{ktÚke fux÷kf ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku fux÷kf ÷kufkuyu
RLfkh fÞkuo. ÃkAe y{u E{kLk ÷kðLkkhkykuLke íku{Lkk þºkwykuLke Mkk{u {ËË
fhe, ÃkAe íkuyku rðsÞe ÚkÞk.
•
Ãkkhk-28 [584] Mkqh: y÷-sw{wyk (62)
62. Mkqh: y÷-sw{wyk
(1) yÕ÷knLkku {rn{køkkLk fhe hne Au yu ðMíkwyku su ykfkþku yLku
Ähíke{kt Au, su çkkËþkn Au, Ãkrðºk Au, «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(2) yu s Au, suýu WB{eyku (rLkhûkhku){kt yuf EþËqík íku{Lkk{ktÚke s
WËÞ{kLk fÞkuo, íku íku{Lku íkuLke ykÞíkku ðkt[eLku Mkt¼¤kðu Au, yLku íku{Lku Ãkrðºk
fhu Au yLku íku{Lku økútÚk yLku çkwrØ{¥kkLkwt rþûký ykÃku Au, yLku íkuyku ykLkkÚke
Ãknu÷k MÃkü ÃkÚk¼úüíkk{kt níkk, (3) yLku çkeòyku {kxu Ãký íku{Lkk{ktÚke
suyku nsw íku{kt Mkk{u÷ LkÚke ÚkÞk, yLku íku «¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
(5) su ÷kufkuLku íkkihkík (økútÚk)Lkk ðknf çkLkkððk{kt ykÔÞk, ÃkAe íku{ýu
íkuLku Lk WXkÔÞku, íku{Lkwt áüktík yu økÄuzk suðwt Au, suýu ÃkwMíkfkuLkku çkkus WXkðu÷
nkuÞ. fux÷wt ¾hkçk áüktík Au yk ÷kufku {kxu su{ýu yÕ÷knLke ykÞíkkuLku ¾kuxe
Xuhðe yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku {køkoËþoLk LkÚke ykÃkíkku. (6) fnku fu
nu ÞnqËeyku ! òu ík{khwt yLkw{kLk Au fu ík{u çkeòykuLke íkw÷Lkk{kt yÕ÷knLkk
r«Þ Aku, íkku ík{u {]íÞwLke fk{Lkk fhku, òu ík{u Mkk[k Aku. (7) yLku íkuyku
fËkrÃk íkuLke fk{Lkk Lknª fhu, yu f{kuoLkk fkhýu suLku íku{Lkk nkÚkku ykøk¤
{kuf÷e [qõÞk Au, yLku yÕ÷kn yíÞk[kheykuLku çkhkçkh òýu Au. (8) fnku
fu su {]íÞwÚke ík{u ¼køkku Aku íku ík{Lku ykðeLku hnuþu, ÃkAe ík{Lku Ãkhkuûk yLku
«íÞûkLku òýðkðk¤kLke ÃkkMku ÷E sðk{kt ykðþu, ÃkAe íku ík{Lku çkíkkðe
Ëuþu su ík{u fhíkk hÌkk Aku.
(9) nu E{kLkðk¤kyku ! ßÞkhu sw{TykLkk rËðMku Lk{kÍ {kxu Ãkkufkhðk{kt
ykðu, íkku yÕ÷knLke ÞkË íkhV [k÷e Lkef¤ku yLku ¾heË-ðu[ký Akuze Ëku,
yk ík{khk {kxu W¥k{ Au òu ík{u òýku. (10) ÃkAe ßÞkhu Lk{kÍ Ãkqhe ÚkE
Ãkkhk-28 [585] Mkqh: y÷-{wLkkrVfqLk (63)
òÞ, íkku s{eLk{kt Vu÷kE òyku yLku yÕ÷knLke f]ÃkkLke þkuÄ fhku, yLku
yÕ÷knLku Ãkw»f¤ «{ký{kt ÞkË fhku, suÚke ík{u MkV¤íkk Ãkk{ku, (11) yLku
ßÞkhu íkuyku fkuE ðuÃkkh fu ¾u÷-ík{kþku swyu Au íkku íkuLkk íkhV Ëkuze Ãkzu Au,
yLku ík{Lku Q¼k-Lku-Q¼k Akuze Ëu Au. fnku fu su yÕ÷knLke ÃkkMku Au íku ¾u÷-
ík{kþk yLku ðuÃkkhÚke W¥k{ Au, yLku yÕ÷kn ©uc hkuS ykÃkðkðk¤ku Au.
•
63. Mkqh: y÷-{wLkkrVfqLk
(1) ßÞkhu {wLkkrVfku (Ët¼eyku) ík{khk ÃkkMku ykðu Au, íkku íkuyku fnu Au
fu y{u Mkkûke ykÃkeyu Aeyu fu ík{u rLk:þtf, yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkh Aku, yLku
yÕ÷kn òýu Au fu rLk:þtf ík{u íkuLkk ÃkÞøktçkh Aku, yLku yÕ÷kn Mkkûke ykÃku
Au fu yk Ët¼eyku sqXk Au. (2) íku{ýu ÃkkuíkkLke MkkuøktËkuLku Zk÷ çkLkkðe hk¾e
Au, ÃkAe íkuyku hkufu Au yÕ÷knLkk {køkoÚke, rLk:þtf yíÞtík ¾hkçk Au su íkuyku
fhe hÌkk Au. (3) ykðwt yu fkhýMkh Au fu íkuyku E{kLk ÷kÔÞk, ÃkAe íku{ýu
fw£ (yÄ{o) yk[ÞwO, ÃkAe íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh {nkuh {khe Ëuðk{kt ykðe, nðu
íkuyku LkÚke Mk{síkk.
(4) yLku ßÞkhu ík{u íku{Lku swyku, íkku íku{Lkkt þheh ík{Lku Mkkhk ÷køku
Au, yLku òu íkuyku ðkík fhu Au íkku ík{u íku{Lke ðkík Mkkt¼¤ku Aku, òýu fu íkuyku
÷kfzkt Au xufkÚke Q¼u÷kt. íkuyku Ëhuf ðsLkËkh yðksLku ÃkkuíkkLkk rðhwØ Mk{su
Au. yk s ÷kufku Ëw~{Lk Au, íkuÚke yk{LkkÚke çk[ku. yÕ÷kn íku{Lkku Lkkþ fhu,
íkuyku õÞkt Vhe hÌkk Au. (5) yLku ßÞkhu íku{Lku fnuðk{kt ykðu Au fu ykðku,
yÕ÷knLkku ÃkÞøktçkh ík{khk {kxu {kVeLke «kÚkoLkk fhu, íkku íkuyku ÃkkuíkkLkwt {kÚkwt
Vuhðe ÷u Au, yLku ík{u íku{Lku òuþku fu íkuyku ½{tz fhíkkt {kuZwt Vuhðu Au.
Ãkkhk-28 [586] Mkqh: yíkT-íkøkkçkwLk (64)
(6) íku{Lkk {kxu Mkh¾wt Au, ík{u íku{Lkk {kxu {kVeLke «kÚkoLkk fhku fu {kVeLke
«kÚkoLkk Lk fhku. yÕ÷kn fËkrÃk íku{Lku {kV Lknª fhu. yÕ÷kn yð¿kkfkhe
÷kufkuLku {køkoËþoLk ykÃkíkku LkÚke.
(7) yk s ÷kufku Au, suyku fnu Au fu su ÷kufku yÕ÷knLkk ÃkÞøktçkhLke
ÃkkMku Au íku{Lkk Ãkh ¾[o Lk fhku, íÞkt MkwÄe fu íkuyku rð¾uhkE òÞ, yLku ykfkþku
yLku ÄhíkeLkk ¾òLkk yÕ÷knLkk s Au, Ãkhtíkw {wLkkrVfku (Ët¼eyku) Mk{síkk
LkÚke. (8) íkuy ku fnu Au fu ßÞkhu ykÃkýu {ËeLkk ÃkkAk Vheyu , íkku
Rßsíkðk¤ku íÞktÚke yÃk{krLkíkLku fkZe {qfþu; òu fu Rßsík yLku MkL{kLk
yÕ÷kn {kxu yLku íkuLkk ÃkÞøktçkh {kxu yLku E{kLkðk¤kyku {kxu Au, Ãkhtíkw
{wLkkrVfku (Ët¼eyku) òýíkk LkÚke.
(9) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khwt ÄLk yLku ík{khe MktíkkLk ík{Lku yÕ÷knLkk
M{hýÚke çkuÃkhðk Lk fhðk Ãkk{u, yLku su ykðwt fhþu íkku yu s LkwfMkkLk{kt
Ãkzðkðk¤k ÷kufku Au, (10) yLku y{u su ftE ík{Lku ykÃÞwt Au íku{ktÚke ¾[o
fhku yu Ãknu÷k fu ík{khk{ktÚke fkuELkwt {]íÞw ykðe òÞ, ÃkAe íku fnu fu nu {khk
{kr÷f ! íkU {Lku Úkkuzef ðÄkhu {nuík÷ fu{ Lk ykÃke fu nwt ËkLk fhíkku yLku
Mkíf{eoyku{kt Mkk{u÷ ÚkE síkku, (11) yLku yÕ÷kn fËkrÃk fkuE «kýLku
{nuík÷ LkÚke ykÃkíkku, ßÞkhu fu íkuLkku Mk{Þ ykðe òÞ, yLku yÕ÷kn òýu
Au su íktfE ík{u fhku Aku.
•
64. Mkqh: yíkT-íkøkkçkwLk
(1) yÕ÷knLkku {krn{køkkLk fhe hne Au Ëhuf ðMíkw su ykfkþku{kt
yLku Ëhuf ðMíkw su Ähíke{kt Au. íkuLke s Mk¥kk Au yLku íkuLkk s {kxu «þtMkk Au
yLku íku Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au. (2) yu s Au, suýu ík{Lku ÃkuËk
fÞko, ÃkAe ík{khk{ktÚke fkuE fkrVh (RLfkh fhLkkh) Au yLku fkuE
E{kLkðk¤ku, yLku yÕ÷kn òuE hÌkku Au su ftE ík{u fhku Aku. (3) íkuýu
ykfkþku yLku ÄhíkeLku çkhkçkh ÃkuËk fÞko yLku íkuýu ík{khkt YÃk-htøk çkLkkÔÞk,
íkku yíÞtík MkhMk htøk-YÃk çkLkkÔÞk, yLku íkuLkk s íkhV ÃkkAk VhðkLkwt Au.
(4) íku òýu Au su ftE ykfkþku yLku Ähíke{kt Au, yLku íku òýu Au su ftE
ík{u AwÃkkðku Aku yLku su ftE ík{u ònuh fhku Aku, yLku yÕ÷kn ÓËÞku MkwØktLke
ðkíkkuLku òýðkðk¤ku Au.
(5) þwt ík{Lku yu ÷kufkuLkk Mk{k[kh ÃknkUåÞk Au, su{ýu ykLkkÚke Ãknu÷k
RLfkh fÞkuo, ÃkAe íku{ýu Ãkkuíku fhu÷k (fkÞkuo)Lke ykVíkLke {ò [k¾e yLku
íku{Lkk {kxu yuf ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (6) yk yux÷k {kxu fu íku{Lkk ÃkkMku
íku{Lkkt ÃkÞøktçkhku ¾wÕ÷e rLkþkLkeykuLke MkkÚku ykÔÞk, íkku íku{ýu fÌkwt fu {Lkw»Þ
y{khwt {køkoËþoLk fhþu ? ÃkAe íku{ýu RLfkh fÞkuo yLku {kuZwt Vuhðe ÷eÄwt, yLku
yÕ÷kn íku{LkkÚke çkuÃkhðk ÚkE økÞku, yLku yÕ÷kn rLkhÃkuûk Au, «þtMkLkeÞ Au.
(7) RLfkh fhLkkhkykuyu Ëkðku fÞkuo fu íkuyku fËkrÃk VheÚke WXkððk{kt
Lknª ykðu. fnku fu nk, {khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk MkkuøktË ! ík{Lku yð~Þ
WXkððk{kt ykðþu, ÃkAe ík{Lku çkíkkððk{kt ykðþu, su ftE ík{u fÞwO Au, yLku
yk yÕ÷kn {kxu ¾qçk Mkh¤ Au. (8) íkuÚke yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kðku yLku
íkuLkk EþËqík Ãkh yLku yu «fkþ Ãkh, su y{u yðíkrhík fhu÷ Au, yLku yÕ÷kn
òýu Au su ftE ík{u fhku Aku. (9) su rËðMku íku ík{Lku MkkiLku yuf yufºk ÚkðkLkk
rËðMku yufºk fhþu, yu s rËðMk nkh-SíkLkku rËðMk nþu, yLku su ÔÞÂõík
yÕ÷kn Ãkh E{kLk ÷kÔÞku nþu yLku íkuýu MkËTfkÞkuo fÞko nþu, yÕ÷kn íkuLkk
økwLkkykuLku íku{LkkÚke Ëqh fhe Ëuþu yLku íkuLku yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu, suLkk
Lke[u Lknuhku ðne hne nþu, íkuyku nt{uþk íku{kt hnuþu. yk s Au ¾qçk {kuxe
MkV¤íkk ! (10) yLku su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo yLku y{khe ykÞíkkuLku ¾kuxe
Xuhðe, yu s ÷kufku ykøkðk¤k Au, íku{kt íkuyku nt{uþk hnuþu, yLku íku ¾qçk s
¾hkçk Xufkýwt Au.
(11) su {wMkeçkík Ãký ykðu Au, yÕ÷knLke {hSÚke ykðu Au, yLku su
ÔÞÂõík yÕ÷kn Ãkh E{kLk hk¾u Au, yÕ÷kn íkuLkk ÓËÞLku {køko çkíkkðu Au,
yLku yÕ÷kn Ëhuf ðMíkwLku òýðkðk¤ku Au, (12) yLku ík{u yÕ÷knLkwt
yk¿kkÃkk÷Lk fhku yLku ÃkÞøktçkhLkwt yk¿kkÃkk÷Lk fhku, ÃkAe òu ík{u yðøkýLkk
fhþku, íkku y{khk ÃkÞøktçkh Ãkh çkMk MkkV-MkkV ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au.
(13) yÕ÷kn, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, yLku E{kLk ÷kðLkkhkykuyu
yÕ÷kn Ãkh s ¼hkuMkku fhðku òuEyu.
(14) nu E{kLkðk¤kyku ! ík{khe fux÷ef ÃkíLkeyku yLku fux÷kf MktíkkLkku
ík{khkt Ëw~{Lk Au, ÃkAe ík{u íku{LkkÚke MkkðÄkLk hnku, yLku òu ík{u {kV fhe
Ëku yLku Ëhøkwsh fhku yLku çkûke Ëku, íkku yÕ÷kn ûk{kþe÷, ËÞk¤w Au.
(15) ík{khwt ÄLk yLku ík{khe MktíkkLk ÃkheûkkLke ðMíkw Au, yLku yÕ÷knLke
ÃkkMku ¾qçk {kuxwt ð¤íkh Au. (16) ÃkAe ík{u yÕ÷knÚke zhku, ßÞkt MkwÄe Mkt¼ð
nkuÞ, yLku Mkkt¼¤ku yLku {kLkku yLku ¾[o fhku, yk ík{khk {kxu W¥k{ Au,
yLku su ÔÞÂõík ÓËÞLke MktfeýoíkkÚke Mkwhrûkík hÌkku, íkku yuðk s ÷kufku MkV¤íkk
Ãkk{ðkðk¤k Au. (18) òu ík{u yÕ÷knLku W¥k{ Éý ykÃkþku, íkku íku íkuLku
ík{khk {kxu yLkuføkýwt ðÄkhþu yLku ík{Lku {kV fhe Ëuþu, yLku yÕ÷kn
fËhËkLk Au, MknLkþe÷ Au. (18) Ãkhkuûk yLku «íÞûkLku òýðkðk¤ku,
«¼wíðþk¤e Au, ík¥ðËþeo Au.
•
Ãkkhk-28 [589] Mkqh: yíkT-ík÷kf (65)
65. Mkqh: yíkT-ík÷kf
(1) nu ÃkÞøktçkh ! ßÞkhu ík{u ÷kufku †eykuLku ík÷kf ykÃkku, íkku íku{Lke
RÆík (rLkÄkorhík {wÆík) Ãkh ykÃkku yLku RÆíkLku økýíkk hnku, yLku yÕ÷knÚke
zhku su ík{khku hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) Au. yu †eykuLku íku{Lkkt ½hkuÚke Lk fkZku
yLku Lk íkuyku Ãkkuíku Lkef¤u, rMkðkÞ fu íku fkuE ¾wÕ÷e rLk÷oßsíkk fhu, yLku
yk yÕ÷knLke Mke{kyku Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knLke Mke{kykuLkwt WÕ÷t½Lk
fhþu, íkku íkuýu ÃkkuíkkLkk WÃkh yíÞk[kh fÞkuo, ík{u LkÚke òýíkk fËk[ yÕ÷kn
yk ík÷kf ÃkAe fkuE Lkðe ÂMÚkrík ÃkuËk fhe Ëu. (2) ÃkAe ßÞkhu íku ÃkkuíkkLke
{wÆíku ÃknkU[e òÞ, íkku íku{Lku fkt íkku «[÷Lk yLkwMkkh ¼÷e heíku hk¾e ÷ku
yÚkðk «[÷Lk yLkwMkkh ¼÷e heíku íku{Lku Akuze Ëku yLku ÃkkuíkkLkk{ktÚke çku
rðïMkLkeÞ Mkkûkeyku çkLkkðe ÷ku yLku yÕ÷kn {kxu çkhkçkh Mkkûke ykÃkku.
yk yu ÔÞÂõíkLku rþ¾k{ý ykÃkðk{kt ykðu Au, su yÕ÷kn yLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf)Lkk rËðMk Ãkh E{kLk hk¾íkku nkuÞ, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knÚke zhu,
yÕ÷kn íkuLkk {kxu {køko fkZþu, (3) yLku íkuLku yu çkkswÚke hkuS ykÃkþu,
ßÞktÚke íkuýu fÕÃkLkk Ãký fhe Lknª nkuÞ, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn Ãkh ¼hkuMkku
fhþu, íkku yÕ÷kn íkuLkk {kxu Ãkqhíkku Au. rLk:þtf, yÕ÷kn ÃkkuíkkLkwt fk{ Ãkqhwt
fheLku hnu Au. yÕ÷knu Ëhuf ðMíkw {kxu yuf «{ký rLkÄkorhík fhe hkÏÞwt Au.
(4) yLku ík{khe †eyku{ktÚke su {krMkf-Ä{oÚke rLkhkþ ÚkE [qfe Au, òu
ík{Lku MktËun nkuÞ íkku íku{Lke RÆík ºký {rnLkk Au, yLku yu s heíku íku{Lke
Ãký RÆík, su{Lku {krMkf-Ä{o LkÚke ykÔÞwt, yLku øk¼oðíke {rn÷kykuLke RÆík
yu øk¼oLkwt sL{ ÷uðwt Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knÚke zhþu, yÕ÷kn íkuLkk {kxu
íkuLkk fk{{kt Mkh¤íkk fhe Ëuþ.u (5) yk yÕ÷knLkku ykËuþ Au, su íkuýu ík{khk
Ãkkhk-28 [590] Mkqh: yíkT-ík÷kf (65)
íkhV yðíkrhík fhu÷ Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷knÚke zhþu, yÕ÷kn íkuLkk
økwLkkyku {kV fhe Ëuþu yLku íkuLku {kuxku çkË÷ku ykÃkþu.
(6) ík{u yu †eykuLku ÃkkuíkkLke þÂõík yLkwMkkh hnuðkLkwt {fkLk ykÃkku,
ßÞkt ík{u hnku Aku yLku íku{Lku ÃkhuþkLk fhðk {kxu íku{Lku íkf÷eV Lk ykÃkku,
yLku òu íkuýeyku øk¼oðíke nkuÞ íkku íku{Lkk Ãkh ¾[o fhku, íÞkt MkwÄe fu íku{Lke
«Mkqrík ÚkE òÞ. ÃkAe òu íku ík{khk {kxu ËqÄ Ãkeðzkðu, íkku íkuLkwt ð¤íkh íku{Lku
ykÃkku, yLku ík{u ÃkhMÃkh yuf-çkeòLku MkËk[kh þe¾ðkzku, yLku òu ík{u
ÃkhMÃkh SË fhku íkku fkuE yLÞ †e ËqÄ Ãkeðzkðþu. (7) Mkk{ÚÞoðkLku ÃkkuíkkLkk
Mkk{ÚÞo yLkwMkkh ¾[o fhðku òuEyu yLku suLke ykðf ykuAe nkuÞ íkuýu
yÕ÷knu íkuLku sux÷wt ykÃÞwt Au íku{ktÚke ¾[o fhðku òuEyu. yÕ÷kn fkuELkk
Ãkh çkkus LkÚke Lkk¾íkku, Ãkhtíkw yux÷ku s sux÷wt íkuLku ykÃÞwt Au. yÕ÷kn frXLkkE
ÃkAe sÕËe s Mkh¤íkk ÃkuËk fhe Ëuþu.
(8) yLku fux÷eÞ ðMíkeyku yuðe Au, su{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk
ykËuþÚke {kÚkwt ô[õÞwt, ÃkAe y{u íku{Lkku fXkuh rnMkkçk ÷eÄku yLku y{u íku{Lku
¼ÞkLkf Mkò ykÃke. (9) ÃkAe íku{ýu Ãkkuíku fhu÷kt (fkÞkuo)Lke ykVík (Lke
{ò) [k¾e yLku íku{Lkwt Ãkrhýk{ LkwfMkkLk{kt ykÔÞwt.
(10) yÕ÷knu íku{Lkk {kxu yuf fXkuh ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au. íkuÚke
yÕ÷knÚke zhku nu çkwrØþk¤eyku, suyku E{kLk ÷kÔÞk Aku ! yÕ÷knu ík{khk
íkhV yuf rþ¾k{ý Wíkkhu÷ Au. (11) yuf ÃkÞøktçkh, su ík{Lku yÕ÷knLke
MÃkü ykÞíkku ðkt[eLku Mkt¼¤kðu Au, suÚke yu ÷kufkuLku ytÄfkh{ktÚke «fkþ íkhV
fkZe ÷kðu, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, yLku su ÔÞÂõík
yÕ÷kn E{kLk ÷kÔÞku yLku MkËTfkÞkuo fÞko íkuLku íku yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhþu,
suLkk Lke[u Lknuhku ðnuíke nþu, íkuyku íku{kt nt{uþk hnuþu. yÕ÷kn íku{Lku ¾qçk
Ãkkhk-28 [591] Mkqh: yíkT-íknhe{ (66)
Mkkhe hkuS ykÃkþu.
(12) yÕ÷kn s Au, suýu çkLkkÔÞk Mkkík ykfkþ yLku íku{Lke su{ s
Ãk]Úðe Ãký. íku{Lkk ytËh íkuLkku ykËuþ yðíkrhík ÚkkÞ Au, suÚke ík{u òýe
÷ku fu yÕ÷kn Ëhuf ðMíkw Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au, yLku yÕ÷knu ÃkkuíkkLkk ¿kkLkÚke
Ëhuf ðMíkwLku ½uhe hk¾e Au.
•
66. Mkqh: yíkT-íknhe{
(1) nu ÃkÞøktçkh ! ík{u fu{ yu ðMíkwLku nhk{ (yðiÄ) fhku Aku, su yÕ÷knu
ík{khk {kxu n÷k÷ (ðiÄ) fhe Au, ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuLke ¾wþe {kxu, yLku
yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au. (2) yÕ÷knu ík{khk ÷kufku {kxu ík{khe
MkkuøktËkuLku ¾ku÷ðkLkwt rLkÄkorhík fhe ËeÄwt Au, yLku yÕ÷kn ík{khku fkÞoMkkÄf
Au, yLku íku òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au.
(3) yLku ßÞkhu ÃkÞøktçkhu ÃkkuíkkLke fkuE ÃkíLkeLku yuf ðkík AqÃkkðeLku fne,
íkku ßÞkhu íkuýu íkuLku çkíkkðe ËeÄe yLku yÕ÷knu ÃkÞøktçkhLku íkuLkkÚke {krníkøkkh
fhe ËeÄk, íkku ÃkÞøktçkhu y{wf ðkík çkíkkðe yLku Úkkuzef xk¤e ËeÄe. ÃkAe
ßÞkhu ÃkÞøktçkhu íkuLku yu ðkík çkíkkðe, íkku íkuýu fÌkwt fu ík{Lku fkuýu yk Mk{k[kh
ykÃÞk. ÃkÞøktçkhu fÌkwt fu {Lku çkíkkÔÞwt òýðkðk¤kyu, {krníkøkkhu. (4) òu
ík{u çktLku yÕ÷kn íkhV Ãk÷xku, íkku ík{khkt ÓËÞ Íqfe økÞk Au, yLku òu ík{u
çktLku ÃkÞøktçkhLke Mkh¾k{ýe{kt fkÞoðkneyku fhþku, íkku íkuLkku MkkÚke yÕ÷kn
Au yLku rsçkúE÷ yLku MkËk[khe E{kLkðk¤k yLku íku{Lkk WÃkhktík Vrh~íkkyku
íkuLkk {ËËøkkh Au. (5) òu ÃkÞøktçkh ík{Lku MkkiLku ík÷kf ykÃke Ëu, íkku íkuLkku
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh) ík{khk çkË÷k{kt ík{khkÚke W¥k{ ÃkíLkeyku íkuLku ykÃke
Ãkkhk-28 [592] Mkqh: yíkT-íknhe{ (66)
Ëu, {wÂM÷{k (yk¿kktrfík), E{kLkðk¤e, f]ík¿k, íkkiçkk (ÃkùkíkkÃk) fhLkkhe,
WÃkkMkLkk fhðkðk¤e, hkuÍk hk¾ðkðk¤e, rðÄðk yLku fwtðkhe.
(6) nu E{kLkðk¤kyku ! ÃkkuíkkLku yLku ÃkkuíkkLkk ½hðk¤kykuLku yu ykøkÚke
çk[kðku, suLkwt #Äý {Lkw»Þ yLku ÃkÚÚkh nþu, íkuLkk Ãkh íkeðú Mð¼kðLkk yLku
fzf Vrh~íkkyku rLkÞwõík Au. yÕ÷kn íku{Lku su ykËuþ ykÃku íku{kt íkuyku íkuLke
yð¿kk LkÚke fhíkk, yLku íkuyku yu s fhu Au suLkku íku{Lku ykËuþ {¤u Au. (7) nu
÷kufku ! su{ýu RLfkh fÞkuo Au, yksu çknkLkwt «Míkwík Lk fhku, ík{Lku yu s çkË÷ku
{¤e hÌkku Au, su ík{u fhíkk níkk.
(8) yÕ÷kn Mk{ûk Mkk[e íkkiçkk fhku. ykþk Au fu ík{khku hçk ík{khk
økwLkkyku {kV fhe Ëu yLku ík{Lku yuðk çkkøkku{kt Ëk¾÷ fhu, suLkk Lke[u Lknuhku
ðnuíke nþu, su rËðMku yÕ÷kn ÃkÞøktçkhLku yLku íkuLkk MkkÚku E{kLkðk¤kykuLku
yÃk{krLkík Lknª fhu. íku{Lkku «fkþ íku{Lkk ykøk¤ yLku íku{Lke s{ýe çkksw
Ëkuze hÌkku nþu, íkuyku fne hÌkk nþu fu nu y{khk {kr÷f ! y{khk {kxu
y{khk «fkþLku ÃkrhÃkqýo fhe Ëu yLku y{Lku {kV fh. rLk:þtf íkwt Ëhuf ðMíkw
Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au.
(9) nu ÃkÞøktçkh ! RLfkh fhLkkhkyku yLku {wLkkrVfku (Ët¼eyku)Úke
rsnkË (ÞwØ) fhku yLku íku{Lkk Ãkh MkgkE fhku, yLku íku{Lkwt Xufkýwt Lkfo Au
yLku íku ¾hkçk Xufkýwt Au. (10) yÕ÷kn RLfkh fhLkkhkyku {kxu áüktík ðýoðu
Au LkqnLke ÃkíLkeLkwt yLku ÷qíkLke ÃkíLkeLkwt. çktLku y{khk çktËkyku{ktÚke çku MkËk[khe
çktËkykuLkk ËktÃkíÞ{kt níke. ÃkAe íkuýeykuyu íku{Lkk MkkÚku rðïkMk½kík fÞkuo,
íkku íku çktLku yÕ÷knLke Mkk{u íku{Lkk ftE fk{ Lk ykðe þõÞk, yLku çktLkuLku fne
Ëuðk{kt ykÔÞwt fu ykøk{kt Ëk¾÷ ÚkE òyku, Ëk¾÷ Úkðkðk¤kykuLke MkkÚku.
(11) yLku yÕ÷kn E{kLkðk¤kyku {kxu áüktík ðýoðu Au rVhykiLkLke
Ãkkhk-29 [593] Mkqh: y÷-{wÕf (67)
ÃkíLkeLkwt, ßÞkhu fu íkuýeyu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! {khk {kxu ÃkkuíkkLkk ÃkkMku
sÒkík (Mðøko){kt yuf ½h çkLkkðe Ëu yLku {Lku rVhykiLk yLku íkuLkk f]íÞkuÚke
çk[kðe ÷u yLku {Lku yíÞk[khe òríkÚke {wÂõík ykÃk, (12) yLku R{hkLkLke
Ãkwºke {hÞ{, suýu ÃkkuíkkLkk þe÷Lke hûkk fhe. ÃkAe y{u íku{kt y{khe Yn
Vqtfe ËeÄe yLku íkuýu ÃkkuíkkLkk hçkLkk f÷u{kyku (ðkýe)Lke yLku íkuLkk økútÚkkuLke
Ãkwrü fhe, yLku íku yk¿kktrfíkku{ktÚke níke.
•
67. Mkqh: y÷-{wÕf
*(1) {kuxku çkhfíkðk¤ku Au yu suLkk nkÚk{kt Mk¥kk Au yLku íku Ëhuf ðMíkw
Ãkh Mkk{ÚÞo Ähkðu Au, (2) suýu {]íÞw yLku SðLk ÃkuËk fÞko, suÚke ík{khe
Ãkheûkk fhu fu ík{khk{ktÚke fkuý Mkkhkt fkÞkuo fhu Au, yLku íku «¼wíðþk¤e Au,
ûk{kþe÷ Au, (3) suýu çkLkkÔÞk Mkkík ykfkþku WÃkh-Lke[u, ík{u hn{kLk
(Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn)Lke h[Lkk{kt fkuE rðf]rík Lknª swyku, ÃkAe Lksh
Lkk¾eLku òuE ÷ku, õÞktÞ ík{Lku fkuE rðûkuÃk Ëu¾kÞ Au. (4) ÃkAe ðkhtðkh
Lksh Lkk¾eLku swyku, Lksh rLk»V¤, ÚkkfeLku ík{khk íkhV ÃkkAe ykðe sþu.
(5) yLku y{u LkSfLkk ykfkþLku ËeÃkfkuÚke MkòÔÞwt Au, yLku y{u íkuLku
þiíkkLkkuLku {khðkLkwt MkkÄLk çkLkkðu÷ Au, yLku y{u íku{Lkk {kxu LkfoLke ÞkíkLkk
íkiÞkh hk¾e Au, (6) yLku su ÷kufkuyu ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkku
RLfkh fÞkuo, íku{Lkk {kxu LkfoLke ÞkíkLkk Au, yLku ¾qçk s ¾hkçk Xufkýwt Au.
(7) ßÞkhu íku{Lku íku{kt Lkk¾ðk{kt ykðþu, íkuyku íkuLke øksoLkk Mkkt¼¤þu,
(8) yLku íku WAk¤k {khíke nþu, yuðwt ÷køkþu fu íku økwMMkk{kt Vkxe Ãkzþu.
ßÞkhu íku{kt fkuE Mk{qnLku Lkk¾ðk{kt ykðþu, íkuLkku ËhðkLk íkuLku ÃkqAþu, þwt
Ãkkhk-29 [594] Mkqh: y÷-{wÕf (67)
ík{khk ÃkkMku fkuE zhkðLkkh LkÚke ykÔÞku ? (9) íkuyku fnuþu fu nk, y{khk
ÃkkMku zhkðLkkh ykÔÞku. ÃkAe y{u íkuLku ¾kuxku Xuhðe ËeÄku yLku y{u fÌkwt fu
yÕ÷knu fkuE ðMíkw yðíkrhík fhe LkÚke, ík{u ÷kufku {kuxe ÃkÚk¼úüíkk{kt Ãkzu÷k
Aku, (10) yLku íkuyku fnuþu fu òu y{u Mkkt¼¤íkk fu Mk{síkk íkku y{u
Lkfoðk¤kyku{ktÚke Lk nkuík. (11) yk{, íkuyku ÃkkuíkLkk økwLkkykuLkku Mðefkh
fhþu. ÃkAe rÄ¬kh ÚkkÞ Lkfoðk¤kyku Ãkh.
(12) su ÷kufku ÃkkuíkkLkk hçkÚke òuÞk ðøkh zhu Au, íku{Lkk {kxu {kVe yLku
{kuxwt ð¤íkh Au, (13) yLku ík{u ÃkkuíkkLke ðkík AwÃkkðeLku fnku fu ÃkkufkheLku
fnku, íku ÓËÞkuLke ðkík Ãký òýu Au. (14) þwt íku Lknª òýu, suýu ÃkuËk fÞko
Au, yLku íku Mkqû{Ëþeo Au, Mkw{krníkøkkh Au.
(15) yu s Au, suýu ÄhíkeLku ík{khk {kxu ykÄeLk fhe ËeÄe, íkku ík{u
íkuLkk {køkkuo{kt [k÷ku yLku íkuLke hkuS{ktÚke ¾kð yLku íkuLkk s íkhV WXðkLkwt
Au. (16) þwt ík{u íkuLkkÚke rLk¼oÞ ÚkE økÞk Aku, su ykfkþ{kt Au fu íku ík{Lku
s{eLk{kt ÄMkkðe Ëu, ÃkAe íkuyku Äúwsðk ÷køku. (17) þwt ík{u íkuLkkÚke, su
ykfkþ{kt Au, rLk®ùík ÚkE økÞk Aku fu íku ík{khk Ãkh ÃkÚÚkhku ðhMkkðLkkh nðk
{kuf÷e Ëu, ÃkAe ík{u òýe ÷ku fu fuðe Au {khe [uíkðýe ! (18) yLku íku{ýu
¾kuxwt XuhÔÞwt, su yk{LkkÚke Ãknu÷k níkk. íkku fuðe níke {khe rVxfkh !
(19) þwt íkuyku ÃkûkeykuLku ÃkkuíkkLkk WÃkh LkÚke òuíkk Ãkkt¾ku Vu÷kðu÷k ?
yLku íkuyku íkuLku Mk{uxe Ãký ÷u Au. hn{kLk (Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn) rMkðkÞ
fkuE LkÚke suýu íku{Lku Ãkfze hkÏÞk nkuÞ. rLk:þtf, íku Ëhuf ðMíkwLku òuE hÌkku
Au. (20) Auðxu fkuý Au fu suyku ík{khwt ÷~fh çkLkeLku hn{kLkLke Mkk{u ík{khe
{ËË fhe þfu ? RLfkh fhLkkhkyku Äkufk{kt Ãkzu÷k Au. (21) Auðxu fkuý Au
su ík{Lku hkuS ykÃku, òu yÕ÷kn ÃkkuíkkLke hkuS hkufe ÷u ? çkÕfu íkuyku rðÿkun
Ãkkhk-29 [595] Mkqh: y÷-f÷{ (68)
Ãkh ðÄkhu WA¤ðk {kxu nXkøkún fhu Au.
(22) þwt su ÔÞÂõík ŸÄk {kuZu [k÷e hÌkku nkuÞ íku ðÄkhu Mkk[ku {køko
Ãkk{ðkðk¤ku Au fu yu ÔÞÂõík su MkeÄku yuf MkL{køko Ãkh [k÷e hÌkku nkuÞ Au ?
(23) fnku fu yu s Au suýu ík{Lku ÃkuËk fÞko yLku ík{khk {kxu fkLk yLku ykt¾ku
yLku ÓËÞ çkLkkÔÞk. ík{u ÷kufku ¼køÞu s yk¼kh ÔÞõík fhku Aku. (24) fnku
fu yu s Au, suýu ík{Lku Ähíke{kt Vu÷kÔÞk yLku ík{u íkuLkk s íkhV yufºk fhðk{kt
ykðþku.
(25) yLku íkuyku fnu Au fu yk ð[Lk õÞkhu Ãkqhwt Úkþu, òu ík{u Mkk[k Aku.
(26) fnku fu ykLkwt ¿kkLk yÕ÷knLke ÃkkMku Au yLku nwt fuð¤ MÃkü YÃku zhkðLkkh
Awt. (27) ÃkAe ßÞkhu íkuyku íkuLku LkSf ykðíke òuþ,u íkku íku{Lkk [nuhk çkøkze
sþu su{ýu RLfkh fÞkuo, yLku fnuðk{kt ykðþu fu yk s Au yu ðMíkw su ík{u
{ktøÞk fhíkk níkk. (28) fnku fu òu yÕ÷kn {Lku Lkü fhe Ëu yLku yu ÷kufkuLku
suyku {khk MkkÚku Au, yÚkðk y{khk Ãkh ËÞk fhu, íkku RLfkh fhLkkhkykuLku
ÞkíkLkkÚke fkuý çk[kðþu. (29) fnku, yu hn{kLk Au, y{u íkuLkk Ãkh s E{kLk
÷kÔÞk yLku íkuLkk Ãkh s y{u ¼hkuMkku fÞkuo. ÃkAe xqtf Mk{Þ{kt ík{u òýe ÷uþku
fu ¾wÕ÷e ÃkÚk¼ú»xíkk{kt fkuý Au ? (30) fnku fu çkíkkðku, òu ík{khwt Ãkkýe
Lke[u Wíkhe òÞ, íkku fkuý Au su ík{khk {kxu MðåA Ãkkýe ÷E ykðu ?
•
68. Mkqh: y÷-f÷{
(1) LkqLk. MkkuøktË Au f÷{Lkk, yLku su ftE ÷kufku ÷¾u Au. (2) ík{u
ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke f]ÃkkÚke ËeðkLkk LkÚke, (3) yLku rLk:MktËun
ík{khk {kxu RLkk{ Au õÞkhuÞ Mk{kó Lk ÚkLkkh, (4) yLku rLk:MktËun ík{u yuf
Ãkkhk-29 [596] Mkqh: y÷-f÷{ (68)
Wå[ Lkiríkfíkk Ãkh Aku. (5) ÃkAe xqtf Mk{Þ{kt ík{u òuþku yLku íkuyku Ãký òuþu
(6) fu ík{khk{ktÚke fkuLku Ãkkøk÷ÃkLk níkwt ? (7) ík{khku hçk s çkhkçkh òýu
Au su íkuLkk {køkoÚke ¼xfu÷ku Au, yLku íku {køko Ãkh [k÷ðkðk¤kykuLku Ãký Mkkhe
heíku òýu Au.
(8) íkuÚke ík{u yu ¾kuxwt XuhðLkkhkykuLkwt fnuðwt Lk {kLkku. (9) íkuyku RåAu
Au fu ík{u Lkh{ Ãkze òyku, íkku íkuyku Ãký Lkh{ Ãkze òÞ, (10) yLku ík{u
yuðk ÔÞÂõíkLkwt fnuðwt Lk {kLkku, su ¾qçk s MkkuøktËku ¾kðkðk¤ku nkuÞ,
(11) neLk nkuÞ, {nuýk {khðkðk¤ku nkuÞ, [kze ¾kíkku Vhíkku nkuÞ,
(12) MkËTTfkÞoÚke hkufðkðk¤ku nkuÞ, nË ðxkðe sLkkhku nkuÞ, n¬ {khðk-
ðk¤ku nkuÞ, (13) Ãkk»kký-ÓËÞe nkuÞ, ðÄw{kt fw¤neLk (nhk{òËku) nkuÞ
(14) yu fkhýu fu íku ÄLkðkLk yLku MktíkkLkkuðk¤ku Au. (15) ßÞkhu íkuLku y{khe
ykÞíkku ÃkZeLku Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, íkku íku fnu Au fu yk yøkkWLkk ÷kufkuLke
y«{krýík ðkíkku Au. (16) xqtf Mk{Þ{kt s y{u íkuLkk Lkkf Ãkh zk{ ykÃkeþwt.
(17) y{u íku{Lku Ãkheûkk{kt LkkÏÞk Au, su heíku y{u çkkøkðk¤kykuLku
Ãkheûkk{kt LkkÏÞk níkk, ßÞkhu íku{ýu MkkuøktË ¾kÄk fu íkuyku ðnu÷e Mkðkhu
yð~Þ íkuLkwt V¤ íkkuzþu, (18) yLku íku{ýu ‘RLþk-yÕ÷kn’ (òu RåAâwt íkku)
Lk fÌkwt. (19) ÃkAe y{u yu çkkøk Ãkh íkkhk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke yuf
Vhðkðk¤ku Vhe økÞku yLku íkuyku Ÿ½e hÌkk níkk. (20) ÃkAe Mkðkhu íku yuðku
hne økÞku òýu fkÃku÷ku Ãkkf ! (21) ÃkAe ðnu÷e Mkðkhu íku{ýu yuf-çkeòLku
ÃkkufkÞko (22) fu ÃkkuíkkLkk ¾uíkh Ãkh Mkðkh-Mkðkh{kt s [k÷ku, òu ík{Lku V¤
íkkuzðk Au. (23) ÃkAe íkuyku [k÷e LkeféÞk yLku íkuyku ÃkhMÃkh [wÃkfu-[wÃkfu
fne hÌkk níkk (24) fu yksu fkuE ðtr[ík yLku rLkÄoLk ík{khk ÃkkMku çkkøk{kt
Lk ykððk Ãkk{u, (25) yLku íkuyku ÃkkuíkkLku Lk ykÃkðk {kxu Mk{Úko Mk{SLku
Ãkkhk-29 [597] Mkqh: y÷-f÷{ (68)
[kÕÞk. (26) ÃkAe ßÞkhu çkkøkLku òuÞku, íkku fÌkwt fu ykÃkýu hMíkku ¼q÷e økÞk,
(27) çkÕfu ykÃkýu ðtr[ík ÚkE økÞk. (28) íku{kt su Mkkhku {kýMk níkku íkuýu
fÌkwt, {U ík{Lku Lknkuíkwt fÌkwt fu ík{u ÷kufku íkMçken (yÕ÷knLkku {rn{køkkLk)
fu{ LkÚke fhíkk ? (29) íku{ýu fÌkwt fu ykÃkýku hçk Ãkrðºk Au. rLk:þtf ykÃkýu
yíÞk[khe níkk. (30) ÃkAe íkuyku ÃkhMÃkh yuf-çkeò Ãkh ykhkuÃk {qfðk
÷køÞk. (31) íku{ýu fÌkwt, yVMkkuMk Au ykÃkýk Ãkh, [ku¬Mk ykÃkýu nË
ðxkðe sLkkhk ÷kufku níkk. (32) fËk[, ykÃkýku hçk ykÃkýLku ykLkkÚke
Mkkhku çkkøk ykLkk çkË÷k{kt yke Ëu, ykÃkýu íkuLkk s íkhV ÃkkAk ð¤eyu Aeyu.
(33) yk s heíku ykðu Au ÞkíkLkk yLku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Lke ÞkíkLkk
ykLkkÚke Ãký {kuxe Au, fËk[ yk ÷kufku òýíkk.
(34) rLk:þtf, zhðkðk¤kyku {kxu íku{Lkk hçkLke ÃkkMku f]ÃkkykuÚke ¼hÃkqh
çkkøk Au. (35) þwt y{u yk¿kktrfíkkuLku yð¿kkfkheykuLkk Mk{kLk fhe ËEþwt ?
(36) ík{Lku þwt ÚkÞwt, ík{u fuðkt rLkýoÞku fhku Aku ? (37) þwt ík{khk ÃkkMku fkuE
økútÚk Au, su{kt ík{u ðkt[ku Aku ? (38) yk{kt ík{khk {kxu yu Au, suLku ík{u
ÃkMktË fhku Aku. (39) þwt ík{khk {kxu y{khk Ãkh MkkuøktËku Au fÞk{ík MkwÄe
çkkfe hnuðkðk¤e fu ík{khk {kxu yu s çkÄwt Au su ík{u rLkýoÞ fhku. (40) íku{Lku
ÃkqAku fu yk{ktÚke fkuý ykLkku sðkçkËkh Au ? (41) þwt íku{Lkkt y{wf
¼køkeËkhku Au ? íkku íkuyku ÃkkuíkkLkk ¼køkeËkhkuLku ÷kðu, òu íkuyku Mkk[k Au.
(42) su rËðMku nfefíkÚke ÃkhËku WXkððk{kt ykðþu yLku ÷kufkuLku rMksËk
(ËtzðíkT) {kxu çkku÷kððk{kt ykðþu, íkku íkuyku rMksËku Lknª fhe þfu.
(43) íku{Lke Lkshku Íqfu÷e nþu, íku{Lkk Ãkh yÃk{kLk AðkÞu÷wt nþu, yLku
íku{Lku rMksËk {kxu çkku÷kððk{kt ykðíkk níkk yLku íkuyku ÓüÃkwü-íktËwhMík
níkk. (44) ÃkAe Akuzku {Lku yLku íku{Lku, suyku yk ðkýeLku ¾kuxe Xuhðu Au,
Ãkkhk-29 [598] Mkqh: y÷-nk¬k (69)
y{u íku{ Lku Äe{u-Äe{u ÷kðe hÌkk Aeyu ßÞktÚke íkuy ku LkÚke òýíkk,
(45) yLku nwt íku{Lku {nuík÷ ykÃke hÌkku Awt. rLk:þtf {khe ÞwÂõík áZ Au.
(46) þwt ík{u íku{LkkÚke ð¤íkh {ktøkku Aku fu íkuyku íkuLkk ËtzÚke ËçkkE sE
hÌkk Au ? (47) fu íku{Lkk ÃkkMku yá~Þ (Lkwt ¿kkLk) Au ? ÃkAe íkuyku ÷¾e hÌkk
Au. (48) íkuÚke ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk rLkýoÞ MkwÄe ÄiÞo hk¾ku yLku
{kA÷eðk¤kLke su{ Lk çkLke òyku, ßÞkhu íkuýu ÃkkufkÞkuo yLku íku Ëw:¾Úke ¼hu÷ku
níkku. (49) òu íkuLkk hçkLke {nuhçkkLke íkuLkk MkkÚku Lk nkuík, íkku íku ®LkËkÃkkºk
çkLkeLku MkÃkkx {uËkLk{kt VUfe Ëuðk{kt ykðíkku. (50) ÃkAe íkuLkk «¼w-
Ãkk÷Lknkhu íkuLku LkðkßÞku, ÃkAe íkuLku MkËk[kheyku{kt Mkk{u÷ fhe ËeÄku,
(51) yLku yk RLfkh fhLkkhkt ÷kufku ßÞkhu rþ¾k{ýLku Mkkt¼¤u Au, íkku yu
heíku ík{Lku swyu Au, òýu ÃkkuíkkLke LkshkuÚke ík{Lku Mkhfkðe Ëuþu, yLku fnu Au
fu yk yð~Þ ËeðkLkku Au, (52) yLku yk søkíkðkMkeyku {kxu fuð¤ yuf
yLkwM{hý Au.
•
69. Mkqh: y÷-nk¬k
(1) íku ½rxík ÚkLkkh ! (2) þwt Au íku ½rxík ÚkLkkh ? (3) yLku ík{u þwt òýku
fu þwt Au íku ½rxík ÚkLkkh ? (4) Mk{qË yLku ykË (Lke òríkyu) yk ¾¾zkðLkkhe
ðMíkwLku ¾kuxe Xuhðe. (5) ÃkAe Mk{qË, íkku íku{Lku yuf ¼ÞkLkf Ëw½oxLkkÚke Lkü
fhe Ëuðk{kt ykÔÞk, (6) yLku ykË, íkku íku{Lku yuf íkeðú yLku «[tz nðkÚke
Lkü fhe Lkk¾ðk{kt ykÔÞk. (7) íkuLku yÕ÷knu Mkkík hkík yLku Mkkík rËðMk
íku{Lkk Ãkh ÔÞkó hk¾e. ÃkAe ík{u swyku Aku fu íÞkt íkuyku yu heíku Ãkzu÷k Au,
òýu fu íkuyku ¾sqhkuLkk çkkuËkt Úkz nkuÞ ! (8) íkku þwt ík{Lku íku{ktÚke fkuE çk[u÷ku
Ãkkhk-29 [599] Mkqh: y÷-nk¬k (69)
Ëu¾kÞ Au ? (9) yLku rVhykiLk yLku íkuLkkÚke yøkkWLkk ÷kufkuLku yLku ŸÄe
Ãkzu÷e ðMíkeykuyu yÃkhkÄ fÞkuo. (10) íku{ýu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk
ÃkÞøktçkhkuLke yð¿kk fhe, íkku yÕ÷knu íku{Lku ¾qçk s fXkuh heíku Ãkfzâk,
(11) yLku ßÞkhu Ãkkýe nËÚke WÃkh síkwt hÌkwt, íkku y{u íku{Lku Lkkifk{kt Mkðkh
fhe ËeÄk, (12) suÚke y{u íkuLku ík{khk {kxu ÞkËøkkh çkLkkðe ËEyu, yLku
ÞkË hk¾ðkðk¤k fkLk íku{Lku ÞkË hk¾u.
(13) ÃkAe ßÞkhu hý®þøkk{kt Vqtf {khðk{kt ykðþu, (14) yLku Ähíke
yLku ÃknkzkuLku WXkðeLku yuf s ðkh{kt fý-fý fhe Ëuðk{kt ykðþu, (15) íkku
yu rËðMku ½rxík ÚkLkkh ½rxík ÚkE sþu (16) yLku ykfkþ Vkxe sþu, íkku íku
yu rËðMku íkÆLk çkkuËwt nþu, (17) yLku Vrh~íkkyku íkuLkk rfLkkhkyku Ãkh nþu,
yLku íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk hks-®MknkMkLk (yþo)Lku yu rËðMku ykX
Vrh~íkkykuyu ÃkkuíkkLkk WÃkh WXkðe hkÏÞwt nþu. (18) yu rËðMku ík{Lku hsq
fhðk{kt ykðþu. ík{khe fkuE ðkík AwÃke Lknª nkuÞ.
(19) ÃkAe su ÔÞÂõíkLku íkuLkwt f{o-Ãkºkf íkuLkk s{ýk nkÚk{kt ykÃkðk{kt
ykðþu, íkku íku fnuþu fu ÷ku, {khwt f{o-Ãkºkf ðkt[ku. (20) {U rð[kÞwO níkwt fu
{khku rnMkkçk hsq ÚkðkLkku Au. (21) ÃkAe íku yuf {Lkøk{íkk ykLktË{kt nþu,
(22) Wå[ çkkøkku{kt, (23) íkuLkk V¤ku Íqfe Ãkzíkk nþu. (24) ¾kð yLku
Ãkeðku {òLke MkkÚku, yu f{kuoLkk çkË÷k{kt su ík{u rðíku÷k rËðMkku{kt fÞko Au,
(25) yLku su ÔÞÂõíkLkwt f{o-Ãkºkf íkuLkk zkçkk nkÚk{kt ykÃkðk{kt ykðþu,
íkku íku fnuþu, fkþ ! {khwt f{o-Ãkºkf {Lku ykÃkðk{kt s Lk ykÔÞwt nkuík !
(26) yLku nwt Lk òýíkku fu {khku rnMkkçk þwt Au. (27) fkþ ! yu s {]íÞw
ytrík{ yLku rLkýkoÞf nkuík ! (28) {khwt ÄLk {khk fk{ Lk ykÔÞwt.(29) {khe
Mk¥kk Mk{kó ÚkE økE. (30) yk ÔÞÂõíkLku Ãkfzku, ÃkAe íkuLku íkkuf Ãknuhkðku.
Ãkkhk-29 [600] Mkqh: y÷-{ykrhs (70)
(31) ÃkAe íkuLku Lkfo{kt Ëk¾÷ fhe Ëku. (32) ÃkAe yuf stSh{kt, suLke
÷tçkkE rMk¥kuh nkÚk Au, sfze Ëku. (33) yk ÔÞÂõík {nkLk yÕ÷kn Ãkh E{kLk
Lknkuíkku hk¾íkku, (34) yLku økheçkkuLku ¼kusLk fhkððk {kxu «kuíMkknLk Lknkuíkku
ykÃkíkku. (35) íkuÚke yksu ynª íkuLkku fkuE n{ËËo LkÚke, (36) yLku
s¾{kuLkk Äkuðký rMkðkÞ íkuLkk {kxu fkuE ¼kusLk LkÚke. (37) íkuLku økwLkuøkkhku
rMkðkÞ fkuE Lknª ¾kÞ.
(38) ÃkAe Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt yu ðMíkwykuLke suLku ík{u swyku Aku,
(39) yLku suLku ík{u LkÚke òuíkk. (40) rLk:þtf, yk yuf «ríkrcík MktËuþ-
ðknfLke ðkýe Au, (41) yLku íku fkuE þkÞh (frð)Lke ðkýe LkÚke. ík{u
¼køÞu s E{kLk ÷kðku Aku, (42) yLku yk fkuE ßÞkurík»keLke ðkýe LkÚke.
ík{u ¼køÞu s rð[kh fhku Aku. (43) Mk]rüLkk {kr÷f yLku Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
Wíkkhu÷ Au (44) yLku òu íku fkuE ðkík ½zeLku y{khk MkkÚku òuzíkku (45) íkku
y{u íkuLkku s{ýku nkÚk Ãkfzíkk, (46) ÃkAe y{u íkuLke ÓËÞLke LkMk fkÃke
Lkk¾íkk, (47) ÃkAe ík{khk{ktÚke fkuE íkuLkkÚke y{Lku hkufðkðk¤k Lk nkuík,
(48) yLku rLk:þtf yk yLkwM{hý Au zhðkðk¤kyku {kxu, (49) yLku y{u
òýeyu Aeyu fu ík{khk{kt íkuLku ¾kuxwt XuhðLkkhkt Au, (50) yLku íku RLfkh
fhLkkhkyku {kxu ÃkMíkkðku Au, (51) yLku yk rLkrùík yLku rðïMkLkeÞ MkíÞ
Au. (52) íkuÚke ík{u ÃkkuíkkLkk {nkLk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku {rn{køkkLk fhku.
•
70. Mkqh: y÷-{ykrhs
(1) {ktøkðkðk¤kyu ÞkíkLkk {ktøke ½rxík ÚkLkkh. (2) RLfkh fhLkkhkyku
{kxu fkuE íkuLku nxkðLkkh LkÚke. (3) yÕ÷kn íkhVÚke su MkezeykuLkku {kr÷f
Ãkkhk-29 [601] Mkqh: y÷-{ykrhs (70)
Au. (4) íkuLkk íkhV Vrh~íkkyku yLku rsçkúE÷ [ZeLku òÞ Au, yuf yuðk rËðMku
suLkwt «{ký Ãk[kMk nòh ð»ko Au. (5) íkuÚke ík{u ÄiÞo hk¾ku, W{Ëk heíku ÄiÞo.
(6) íkuyku íkuLku Ëqh swyu Au, (7) yLku y{u íkuLku LkSf òuE hÌkk Aeyu, (8) su
rËðMku ykfkþ íku÷Lkk fexk suðwt ÚkE sþu, (9) yLku Ãknkzku Ãkªsu÷k QLkLke
su{, (10) yLku fkuE r{ºk fkuE r{ºkLku Lknª ÃkqAu, (11) (ßÞkhu fu) íkuyku
íku{Lku çkíkkððk{kt ykðþu. økwLkuøkkh RåAþu fu fkþ, yu rËðMkLke ÞkíkLkkÚke
çk[ðk {kxu Ãkwºkku (12) yLku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeyku yLku ÃkkuíkkLkk ¼kE (13)
yLku ÃkkuíkkLkk ÃkrhðkhLku, su íkuLku þhý ykÃkðkðk¤wt níkk, (14) yLku ík{k{
søkíkðkMkeykuLku rVËÞk (yÚko-Ëtz){kt ykÃkeLku ÃkkuíkkLku çk[kðe ÷u.
(15) fËkrÃk Lknª, íku íkku ¼zfu çk¤íke ykøkLke ßðk¤kyku nþu,
(16) su [k{ze Wíkkhe Lkk¾þu. (17) íku Ëhuf yu ÔÞÂõíkLku çkku÷kðþu suýu
ÃkeX Vuhðe yLku yðøkýLkk fhe, (18) s{k fÞwO yLku økýe-økýeLku hkÏÞwt.
(19) rLk:þtf, {Lkw»Þ fk[k {LkLkku ÃkuËk ÚkÞku Au. (20) ßÞkhu íkuLku íkf÷eV
ÃknkU[u Au íkku íku øk¼hkE òÞ Au (21) yLku ßÞkhu íkuLku MktÃkÒkíkk «kó ÚkkÞ
Au, íkku ftsqMke fhðk ÷køku Au, (22) Ãkhtíkw yu Lk{kÍ ÃkZLkkh, (23) suyku
ÃkkuíkkLke Lk{kÍLke ÃkkçktËe fhu Au, (24) yLku su{Lkkt ÄLk{kt rLkÄkorhík n¬
Au (25) {ktøkLkkhkykuLkku yLku rLkÄoLkkuLkku, (26) yLku suyku LÞkÞLkk rËðMk
Ãkh rðïkMk hk¾u Au, (27) yLku suyku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÞkíkLkkÚke
zhu Au. (28) rLk:þtf, íku{Lkk «¼w-Ãkk÷LknkhLke ÞkíkLkkÚke fkuEyu Lkezh
Lk nkuðwt òuEyu, (29) yLku suyku ÃkkuíkkLke økwÌkurLÿÞkuLke hûkk fhu Au,
(30) Ãkhtíkw ÃkkuíkkLke ÃkíLkeykuÚke yÚkðk ÃkkuíkkLkk ykÄeLk †eykuÚke, ÃkAe
íku{Lkk {kxu íku{Lkk Ãkh fkuE Ëku»k LkÚke. (31) ÃkAe su ÔÞÂõík íkuLkk rMkðkÞ
ftE yLÞ [knu, íkku yu s ÷kufku nË ðxkðe sLkkhkt Au, (32) yLku suyku
Ãkkhk-29 [602] Mkqh: Lkqn (71)
ÃkkuíkkLke y{kLkíkku yLku ÃkkuíkkLke «rík¿kkLku rLk¼kðu Au, (33) yLku suyku
ÃkkuíkkLke Mkkûkeyku Ãkh yx÷ hnu Au, (34) yLku suyku ÃkkuíkkLke Lk{kÍLke
hûkk fhu Au. (35) yk s ÷kufku sÒkíkku{kt MkL{kLkLke MkkÚku hnuþu.
(36) ÃkAe yk RLfkh fhLkkhkykuLku þwt ÚkE økÞwt Au fu íkuyku ík{khk íkhV
Ëkuzíkk ykðe hÌkk Au, (37) s{ýe çkkswÚke yLku zkçke çkkswÚke xku¤u-xku¤k.
(38) þwt íku{ktÚke Ëhuf ÔÞÂõík yu ÷k÷Mkk hk¾u Au fu íkuLku f]ÃkkykuÚke ¼hÃkqh
çkkøk{kt Ëk¾÷ fhe Ëuðk{kt ykðþu. (39) fËkrÃk Lknª, y{u íku{Lku ÃkuËk
fÞko Au yu ðMíkwÚke suLku íkuyku òýu Au.
(40) ÃkAe Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt Ãkqðo rËþkyku yLku Ãkrù{ rËþkykuLkk
«¼w-Ãkk÷LknkhLkk, y{u íkuLkk Ãkh Mk{Úko Aeyu (41) fu çkË÷eLku íku{LkkÚke
ðÄkhu W¥k{ ÷E ykðeyu, yLku y{u rððþ LkÚke. (42) íkuÚke íku{Lku Akuze
Ëku fu íkuyku ðkíkku çkLkkðu yLku h{ík fhu, íÞkt MkwÄe fu íkuyku ÃkkuíkkLkk yu rËðMkLkku
Mkk{Lkku fhu, suLkwt íku{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, (43) su rËðMku
fçkhkuÚke Lkef¤e Ãkzþu Ëkuzíkkt, òýu íkuyku fkuE ÷ûÞ íkhV ¼køke hÌkk nkuÞ,
(44) íku{Lke Lkshku Íqfu÷e nþu, íku{Lkk Ãkh yÃk{kLk AðkÞu÷wt nþu, yk Au
yu rËðMk suLkwt íku{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykÔÞwt níkwt.
•
71. Mkqh: Lkqn
(1) y{u LkqnLku íkuLke òrík íkhV ÃkÞøktçkh çkLkkðeLku {kufÕÞku fu ÃkkuíkkLke
òríkLkk ÷kufkuLku MkkðÄkLk fhe Ëku, yuLkkÚke Ãknu÷k fu íku{Lkk Ãkh yuf ÃkezkËkÞf
ÞkíkLkk ykðe òÞ. (2) íkuýu fÌkwt fu nu {khe òríkLkk ÷kufku ! nwt ík{khk {kxu
yuf MÃkü zhkðLkkh Awt (3) fu ík{u yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhku yLku íkuLkkÚke
Ãkkhk-29 [603] Mkqh: Lkqn (71)
zhku yLku {khwt yLkwMkhý fhku. (4) yÕ÷kn ík{khk økwLkkykuÚke Ëhøkwsh fhþu
yLku ík{Lku yuf rLkrùík Mk{Þ MkwÄe çkkfe hk¾þu. rLk:þtf, ßÞkhu yÕ÷knLkku
rLkÄkorhík fhu÷ Mk{Þ ykðe òÞ Au, íkku ÃkAe íku xk¤e þfkíkku LkÚke. fËk[,
ík{u íkuLku òýíkk.
(5) Lkqnu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! {U {khe òríkLku hkík-rËðMk Ãkkufkhe,
(6) Ãkhtíkw {khe Ãkkufkhu íku{Lkk Ëqh Úkðk{kt s ðÄkhku fÞkuo, (7) yLku {U ßÞkhu
Ãký íku{Lku çkku÷kÔÞk fu íkwt íku{Lku {kV fhe Ëu, íkku íku{ýu ÃkkuíkkLkk fkLkku{kt
yktøk¤eyku Lkk¾e ËeÄe yLku ÃkkuíkkLkk WÃkh ÃkkuíkkLkk fÃkzkt ÷Ãkuxe ÷eÄk yLku
SË Ãkh yze økÞk yLku ¾qçk ½{tz fÞkuo. (8) ÃkAe {U íku{Lku ¾wÕ÷t¾wÕ÷k
ÃkkufkÞko, (9) ÃkAe {U íku{Lkk{kt ònuh «[kh fÞkuo, yLku íku{Lku [wÃkfuÚke
Mk{òÔÞk. (10) {U fÌkwt fu ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhÚke {kVe {ktøkku, rLk:MktËun
íku {kuxku {kV fhLkkh Au. (11) íku ík{khk Ãkh ykfkþÚke ¾qçk ðhMkkË
ðhMkkðþu, (13) yLku ík{khk ÄLkËku÷ík yLku MktíkkLk{kt ð]rØ fhþu, yLku
ík{khk {kxu çkøke[kyku ÃkuËk fhþu, yLku ík{khk {kxu Lknuhku ðnkðe Ëuþu.
(13) ík{Lku þwt ÚkE økÞwt Au fu ík{u yÕ÷kn {kxu økkihðLke ykþk hk¾íkk LkÚke,
(14) ßÞkhu fu íkuýu ík{Lku rðr¼Òk heíku çkLkkÔÞk. (15) þwt ík{u òuÞwt LkÚke
fu yÕ÷knu fuðe heíku Mkkík ykfkþ WÃkh-Lke[u çkLkkÔÞk, (16) yLku íku{kt [tÿLku
«fkþ yLku MkqÞoLku ËeÃkf çkLkkÔÞku, (17) yLku yÕ÷knu ík{Lku s{eLk{ktÚke
rðrþü YÃku Qøkkzâk. (18) ÃkAe íku ík{Lku s{eLk{kt ÃkkAku ÷E sþu, yLku
ÃkAe íkuLkkÚke ík{Lku çknkh ÷E ykðþu, (19) yLku yÕ÷knu s{eLkLku ík{khk
{kxu Mk{ík¤ çkLkkðe, (20) suÚke ík{u íkuLkk ¾wÕ÷k {køkkuo Ãkh [k÷ku.
(21) Lkqnu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! yk{ýu {khwt fÌkwt Lk {kLÞwt yLku yuðk
{kýMkkuLkwt yLkwMkhý fÞwO, su{Lkk ÄLk yLku MktíkkLkkuyu íku{Lkk LkwfMkkLk{kt ðÄkhku
Ãkkhk-29 [604] Mkqh: y÷-rsÒk (72)
fÞkuo, (22) yLku íku{ýu {kuxe-{kuxe ÞwÂõíkyku fhe, (23) yLku íku{ýu fÌkwt
fu ík{u ÃkkuíkkLkk WÃkkMÞkuLku fËkrÃk Lk Akuzòu, yLku ík{u fËkrÃk Lk Akuzòu ‘ðÆ’Lku
yLku ‘Mkwðky’Lku yLku ‘Þøkq»k’Lku yLku ‘LkMkú’Lku, (24) yLku íku{ýu ½ýk ÷kufkuLku
çknufkÔÞk, yLku nðu íkwt yu ÃkÚk¼úü ÷kufkuLke ÃkÚk¼úüíkk{kt ðÄkhku fh.
(25) ÃkkuíkkLkk økwLkkykuLkk fkhýu íku{Lku zqçkkze Ëuðk{kt ykÔÞk, ÃkAe íku{Lku
ykøk{kt Ëk¾÷ fhe Ëuðk{kt ykÔÞk. ÃkAe íku{Lku ÃkkuíkkLkk {kxu yÕ÷knÚke
çk[kðLkkh fkuE {ËËøkkh Lk {éÞku.
(26) yLku Lkqnu fÌkwt fu nu {khk {kr÷f ! íkwt yk RLfkh fhLkkhkyku{ktÚke
fkuELku Ähíke Ãkh ðMkLkkhku Lk Akuz. (27) òu íkU íku{Lku Akuze ËeÄk íkku yk ÷kufku
íkkhk çktËkykuLku ÃkÚk¼úü fhþu yLku íku{Lkk ðtþ{ktÚke su Ãký ÃkuËk Úkþu íku
Ëwhk[khe yLku ÔÞr¼[khe yLku Mk¾ík RLfkh fhLkkh s nþu. (28) nu {khk
{kr÷f ! {Lku {kV fh, yLku {khk {kíkk-rÃkíkkLku {kV fh yLku su {khk ½h{kt
E{kLkðk¤ku çkLkeLku Ëk¾÷ ÚkÞku, íkku íkuLku {kV fh, yLku Mkki E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku
yLku E{kLkðk¤e †eykuLku {kV fhe Ëu, yLku yíÞk[kheyku {kxu rðLkkþ
rMkðkÞ fkuE ðMíkw{kt ð]rØ Lk fh.
•
72. Mkqh: y÷-rsÒk
(1) fnku fu {Lku ðne (rËÔÞ «fkþLkk) fhðk{kt ykðe Au fu rsÒkkíkLkk
yuf Mk{qnu fwykoLk Mkkt¼éÞwt, íkku íku{ýu fÌkwt fu y{u yuf yLkku¾wt fwykoLk Mkkt¼éÞwt
Au, (2) su {køkoËþoLkLkku hMíkku çkíkkðu Au, íkku y{u íkuLkk Ãkh E{kLk ÷kÔÞk
yLku y{u y{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLke MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh Lknª çkLkkðeyu,
(3) yLku yu fu y{khk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku «íkkÃk ¾qçk s Wå[ Au. íkuýu Lk
fkuE ÃkíLke çkLkkðe Au yLku Lk MktíkkLk, (4) yLku yu fu ykÃkýku {q¾o ÔÞÂõík
yÕ÷kn rðþu ¾qçk s MkíÞ-rðhwØ ðkíkku fnuíkku níkku, (5) yLku y{u fÕÃkLkk
fhe níke fu {Lkw»Þ yLku rsÒk, yÕ÷knLke þkLk{kt fËe sqX ðkík Lknª fnu,
(6) yLku yu fu {Lkw»Þku{kt y{wf yuðk níkk suyku rsÒkkík{ktÚke fux÷kfLkwt
þhý ÷uíkk níkk, íkku íku{ýu rsÒkkíkLkku ½{tz ¾qçk ðÄkhe ËeÄku, (7) yLku yu
fu íku{ýu Ãký yLkw{kLk fÞwO, su{ fu ík{khwt yLkw{kLk níkwt fu yÕ÷kn fkuELku
Lknª WXkðu.
(8) yLku y{u ykfkþLkwt yð÷kufLk fÞwO, íkku y{u òuÞwt fu íku fXkuh
ÃknuhuË khku yLku ßðk¤kykuÚke ¼hu÷wt Au, (9) yLku y{u íkuLkk fux÷kf
Xufkýkyku{kt Mkkt¼¤ðk {kxu çkuMkíkk níkk, íkku nðu òu fkuE Mkkt¼¤ðk RåAu
Au íkku íkuyku ÃkkuíkkLkk {kxu yuf ßðk¤k íkiÞkh swyu Au, (10) yLku y{u LkÚke
òýíkk fu yk Ähíkeðk¤kyku {kxu fkuE çkqhkE fhðkLkku RhkËku Au fu íku{Lkk
«¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lkk MkkÚku ¼÷kELkku RhkËku fÞkuo Au, (11) yLku yu fu
ykÃkýk{ktÚke fux÷kf MkËk[khe Au yLku fux÷kf çkeò «fkhLkk. ykÃkýu swËe-
swËe ÃkØríkyku Ãkh Aeyu, (12) yLku yu fu y{u Mk{S ÷eÄwt fu ykÃkýu
Ähíke{kt yÕ÷knLku nhkðe þfíkk LkÚke, yLku Lk ¼køkeLku íkuLku nhkðe þfeyu
Aeyu, (13) yLku yu fu y{u ßÞkhu {køkoËþoLkLke ðkík Mkkt¼¤e íkku y{u íkuLkk
Ãkh E{kLk ÷kÔÞk. ÃkAe su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh Ãkh E{kLk
÷kðþu, íkku íkuLku Lk fkuE y¼kðLke ykþtfk nþu yLku Lk fkuE yríkþÞkuÂõíkLke,
(14) yLku yu fu ykÃkýk{kt fux÷kf yk¿kktrfík Au yLku ykÃkýk{kt fux÷kf
{køko¼úü Au. ÃkAe su{ýu yk¿kkÃkk÷Lk fÞwO, íkku íku{ýu ¼÷kELkku {køko þkuÄe
÷eÄku, (15) yLku su ÷kufku {køko¼úü Au, íkku íkuyku LkfoLkwt #Äý nþu.
(16) yLku ({Lku ðne fhðk{kt ykðe Au fu) yk ÷kufku òu {køko Ãkh yzøk
ÚkE òÞ íkku y{u íku{Lku ¾qçk Mktík]ó fhíkk, (17) suÚke íku{kt íku{Lke Ãkheûkk
fheyu, yLku su ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk M{hýÚke {kuZwt Vuhðþu, íkku
íku íkuLku fXkuh ÞkíkLkk{kt økúMík fhþu, (18) yLku yu fu {ÂMsËku yÕ÷kn {kxu Au,
ÃkAe ík{u yÕ÷knLke MkkÚku fkuE Lku Lk Ãkkuf khku, (19) yLku yu fu ßÞkhu
yÕ÷knLkku çktËku íkuLku Ãkkufkhðk {kxu Q¼ku ÚkkÞ, íkku ÷kufku íkuLkk Ãkh íkqxe Ãkzðk
íkiÞkh ÚkE økÞk, (20) fu{ fu nwt fuð¤ {khk «¼w-Ãkk÷LknkhLku Ãkkufkhwt Awt yLku
íkuLkk MkkÚku fkuELku ¼køkeËkh LkÚke çkLkkðíkku. (21) fnku fu nwt ík{khk ÷kufku {kxu
Lk fkuE LkwfMkkLkku yrÄfkh hk¾wt Awt yLku Lk fkuE ¼÷kELkku. (22) fnku fu {Lku
yÕ÷knÚke fkuE çk[kðe þfíkwt LkÚke, yLku Lk nwt íkuLkk rMkðkÞ fkuE þhý {u¤ðe
þfwt Awt. (23) çkMk, yÕ÷kn íkhVÚke s ÃknkU[kze ËuðkLkwt Au yLku íkuLkk MktËuþLku
yËk fhe ËuðkLkwt Au, yLku su ÔÞÂõík yÕ÷kn yLku íkuLkk ÃkÞøktçkhLke yð¿kk
fhþu, íkku íkuLkk {kxu LkfoLke ykøk Au, su{kt íkuyku nt{uþk hnuþu.
(24) íÞkt MkwÄe fu ßÞkhu íkuyku òuþu yu ðMíkwLku, suLkwt íku{Lku ð[Lk
ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, íkku íkuyku òýe ÷uþu fu fkuLkk MknkÞfku yMk{Úko Au
yLku fkuý MktÏÞk{kt ykuAk Au. (25) fnku fu nwt LkÚke òýíkku fu su ðMíkwLkwt
ík{Lku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au íku LkSf Au fu {khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu
íkuLkk {kxu ÷ktçke {wÆík rLkÄkorhík fhe hk¾e Au. (26) økiçk (yá~Þ)Lku
òýðkðk¤ku yu s Au. íku ÃkkuíkkLkk ‘økiçk’Úke fkuELku {krníkøkkh fhíkku LkÚke,
(27) rMkðkÞ yu ÃkÞøktçkhLkk suLku íkuýu ÃkMktË fÞkuo nkuÞ, íkku íku íkuLkk ykøk¤
yLku ÃkkA¤ Mkthûkfku ÷økkðe Ëu Au, (28) suÚke yÕ÷kn òýe ÷u fu íku{ýu
ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk MktËuþkyku ÃknkU[kze ËeÄk Au yLku íkuýu íku{Lkk
ðkíkkðhýLku ½uhe hkÏÞwt Au yLku íkuýu Ëhuf ðMíkwLku økýe hk¾e Au.
•
Ãkkhk-29 [607] Mkqh: y÷-{wÍTÍÂB{÷ (73)
51. Mkqh: y÷-{wÍTÍÂB{÷
(1) nu fÃkzkt{kt ÷ÃkuxkLkkhkt ! (2) hkºku rfÞk{ fhku (Q¼k hnku), Ãkhtíkw
Úkkuzku ¼køk, (3) yzÄe hkík yÚkðk íkuLkkÚke Úkkuzwtf ykuAwt fhe ÷ku, (4) yÚkðk
íkuLkkÚke Úkkuzwtf ðÄkhe Ëku, yLku fwykoLk Úkku¼e-Úkku¼eLku ÃkZku. (5) y{u ík{khk
Ãkh yuf ¼khu ðkík Lkk¾ðkLkk Aeyu.
(6) rLkrùíkÃkýu, (WÃkkMkLkk {kxu) hkºku WXðwt ¾qçk s frXLk Au (Ãký {LkLku
ðþ{kt fhðk ¾qçk s ©uÞMfh Au) yLku ðkík çkhkçkh Lkef¤u Au. (7) rLk:þtf
ík{Lku rËðMku ¾qçk s fk{ hnu Au, (8) yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkwt Lkk{
ÞkË fhku yLku íkuLkk íkhV yufkøkúr[¥k ÚkE òyku MkkiÚke y÷øk ÚkELku. (9) íku
Ãkqðo yLku Ãkrù{Lkku {kr÷f Au, íkuLkk rMkðkÞ fkuE WÃkkMÞ LkÚke, íkuÚke ík{u íkuLku
ÃkkuíkkLkku fkÞoMkkÄf çkLkkðe ÷ku, (10) yLku ÷kufku su ftE fnu Au íkuLkk Ãkh ÄiÞo
hk¾ku, yLku ¼÷e heíku íku{LkkÚke y÷øk ÚkE òyku, (11) yLku ¾kuxwt XuhðLkkh
Mkw¾e-MktÃkÒk ÷kufkuLkku {k{÷ku {khk Ãkh Akuze Ëku, yLku íku{Lku Úkkuze Ze÷ ykÃke
Ëku. (12) y{khk ÃkkMku çkuzeyku Au yLku Lkfo Au, (13) yLku øk¤k{kt VMkkE
sLkkh ¼kusLk Au yLku ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk Au. (14) su rËðMku s{eLk yLku
Ãknkzku n÷ðk ÷køkþu yLku Ãknkzku huíkeLkk ÷ÃkMkýk Zøk÷k ÚkE sþu.
(15) y{u ík{khk íkhV yuf ÃkÞøktçkh {kufÕÞku Au, ík{khk Ãkh Mkkûke
çkLkkðeLku, su heíku y{u rVhykiLk íkhV yuf ÃkÞøktçkh {kufÕÞku. (16) ÃkAe
rVhykiLku ÃkÞøktçkhLkwt fnuðwt Lk {kLÞwt, íkku y{u íkLku Ãkfzâku, fXkuh heíku Ãkfzâku.
(17) íkuÚke òu ík{u RLfkh fÞkuo, íkku ík{u yu rËðMkLke ÞkíkLkkÚke fuðe heíku
çk[þku su çkk¤fkuLku ð]Ø fhe Lkk¾þu, (18) su{kt ykfkþ Vkxe sþu. rLk:þtf,
íkuLkwt ð[Lk Ãkqhwt ÚkELku hnuþu. (19) yk yuf rþ¾k{ý Au, ÃkAe su RåAu
Ãkkhk-29 [608] Mkqh: y÷-{wÆÂMMkh (74)
ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV sðkLkku {køko yÃkLkkðe ÷u.
(20) rLk:þtf, ík{khku «¼w-Ãkk÷Lknkh òýu Au fu ík{u çku-ík]íÞktþ hkík
sux÷ku fu yzÄe fu yuf-ík]íÞktþ hkík sux÷ku rfÞk{ fhku Aku (çktËøke{kt Q¼k
hnku Aku), yLku yuf Mk{qn ík{khk MkkÚkeyku{ktÚke Ãký, yLku yÕ÷kn s hkík
yLku rËðMkLkku ytËks rLkrùík fhu Au. íkuýu òÛÞwt fu ík{u íkuLku rLk¼kðe Lknª þfku.
íkuÚke íkuýu ík{khk Ãkh {nuhçkkLke fhe. nðu fwykoLk{ktÚke ÃkZku sux÷wt ík{khk {kxu
Mkh¤ nkuÞ. íkuýu òÛÞwt fu ík{khk{kt çke{kh nþu yLku fux÷kf ÷kufku yÕ÷knLke
f]ÃkkLke þkuÄ{kt ¼qr{{kt MkVh fhþu, yLku çkeò yuðk ÷kufku Ãký nþu suyku
yÕ÷knLkk {køko{kt rsnkË fhþu. íkuÚke íku{ktÚke ÃkZku sux÷wt ík{Lku Mkh¤ nkuÞ,
yLku Lk{kÍLke MÚkkÃkLkk fhku yLku Ífkík (Ä{oËkLk) ykÃkku yLku yÕ÷knLku Éý
ykÃkku, W¥k{ Éý; yLku su ¼÷kE ík{u ÃkkuíkkLkk {kxu {kuf÷þku íkuLku yÕ÷knLkk
íÞkt nksh òuþku. íku W¥k{ Au yLku Mkðkçk (ÃkwÛÞ){kt ðÄkhu, yLku yÕ÷knÚke
{kVe {ktøkku. rLk:þtf yÕ÷kn ûk{kþe÷, {nuhçkkLk Au.
•
74. Mkqh: y÷-{wÆÂMMkh
(1) nu fÃkzkt{kt ÷ÃkuxkLkkhkt ! (2) QXku yLku ÷kufkuLku zhkðku, (3) yLku
ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke {nkLkíkkLkwt ðýoLk fhku, (4) yLku ÃkkuíkkLkk
fÃkzkt Ãkrðºk hk¾ku, (5) yLku øktËfeLku Akuze Ëku (6) yLku yuðwt Lk fhku fu
WÃkfkh fhku yLku ðÄkhu çkË÷kLke RåAk fhku, (7) yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷Lknkh {kxu ÄiÞo hk¾ku.
(8) ÃkAe ßÞkhu hý®þøkw Vqtfðk{kt ykðþu, (9) íkku íku ¾qçk frXLk rËðMk
nþu (10) RLfkh fhLkkhkyku {kxu Mkh¤ Lknª nkuÞ. (11) Akuzku {Lku yLku
Ãkkhk-29 [609] Mkqh: y÷-{wÆÂMMkh (74)
yu ÔÞÂõíkLku, suLku {U ÃkuËk fÞkuo yuf÷ku (12) yLku íkuLku Ãkw»f¤ ÄLk ykÃÞwt
(13) yLku ÃkkMku hnuðkðk¤k Ãkwºkku (14) yLku çkÄk «fkhLkku Mkk{kLk íkuLku
WÃk÷çÄ fhe ËeÄku. (15) ÃkAe íku ÷k÷[ hk¾u Au fu nwt íkuLku nsw ðÄkhu ykÃkwt.
(16) fËkrÃk Lknª, íku y{khe ykÞíkkuLkku rðhkuÄe Au. (17) xqtf Mk{Þ{kt
íkuLku yuf frXLk [ZkE [Zkðeþ.
(18) íkuýu rð[kÞwO yLku ðkík çkLkkðe. (19) ÃkAe íkuLkku Lkkþ ÚkkÞ, íkuýu fuðe
ðkík çkLkkðe. (20) ÃkAe íkuLkku Lkkþ ÚkkÞ, íkuýu fuðe ðkík çkLkkðe. (21) ÃkAe
íkuýu òuÞwt. (22) ÃkAe íkuýu ¼ðkt [ZkÔÞk yLku {kuZwt çkLkkÔÞwt. (23) ÃkAe ÃkeX
Vuhðe yLku ½{tz fÞkuo. (24) ÃkAe çkkuÕÞku, yk íkku {kºk yuf òËq Au su yøkkWÚke
[k÷íkwt ykðe hÌkwt Au. (25) yk íkku çkMk {Lkw»ÞLke ðkýe Au.
(26) nwt íkuLku xqtf Mk{Þ{kt Lkfo{kt Ëk¾÷ fheþ, (27) yLku ík{u þwt òýku
fu þwt Au Lkfo ? (28) Lk çkkfe hnuðk Ëuþu yLku Lk Akuzþu. (29) [k{ze çkk¤e
Lkk¾Lkkhe (30) íkuLkk Ãkh ykuøkýeMk Vrh~íkkyku Au, (31) yLku y{u LkfoLkk
f{o[kheyku {kºk Vrh~íkkykuLku çkLkkÔÞk Au, yLku y{u íku{Lke su økýíkhe
hk¾e Au íku fuð¤ RLfkh fhLkkhkykuLke Ãkheûkk fhðk {kxu, suÚke rðïkMk «kó
fhu yu ÷kufku su{Lku økútÚk «ËkLk fhðk{kt ykÔÞku Au, yLku E{kLkðk¤k ÃkkuíkkLkk
E{kLkLku ðÄkhu yLku økútÚkðk¤k yLku E{kLkðk¤kyku MktËun Lk fhu, yLku yux÷k
{kxu fu su ÷kufkuLkk ÓËÞku{kt çke{khe Au (íkuyku) yLku RLfkh fhLkkhkyku fnuþu
fu ykLkkÚke yÕ÷knLkku þwt ykþÞ Au. yk heíku yÕ÷kn ÃkÚk¼úü fhu Au suLku
RåAu Au yLku {køkoËþoLk «ËkLk fhu Au suLku RåAu Au, yLku íkkhk hçkLkk ÷~fhkuLku
{kºk yu òýu Au, yLku yk íkku {kºk Mk{òððkLkwt Au ÷kufku {kxu.
(32) fËkrÃk Lknª, MkkuøktË Au [tÿLkk (33) yLku hkíkLkk fu ßÞkhu íku sðk
÷køku, (34) yLku ÃkhkuZLkk fu ßÞkhu íku «fkrþík ÚkE òÞ. (35) [ku¬Mk
Ãkkhk-29 [610] Mkqh: y÷-rfÞk{k (75)
Lkfo ¾qçk {kuxe ðMíkwyku{ktÚke Au, (36) {kLkðe {kxu [uíkðýe, (37) íku{Lkk
{kxu suyku ík{khk{ktÚke ykøk¤Lke íkhV ðÄu yÚkðk ÃkkA¤Lke íkhV nxu. Ëhuf
ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk f{kuoLkk çkË÷k{kt økehku Au. (39) s{ýe çkkswðk¤kyku
rMkðkÞ. (40) íkuyku çkkøkku{kt nþu, ÃkqAe hÌkk nþu (41) økwLkuøkkhkuLku,
(42) ík{Lku fE ðMíkw Lkfo{kt ÷E økE ? (43) íkuyku fnuþu, y{u Lk{kÍ
ÃkZðkðk¤k ÃkifeLkk Lknkuíkk (44) yLku y{u økheçkkuLku ¼kusLk fhkðíkk Lknkuíkk
(45) yLku y{u ðkË-rððkË fhLkkhkykuLke MkkÚku ðkË-rððkË fhíkk níkk
(46) yLku y{u LÞkÞLkk rËðMkLku ¾kuxku Xuhðíkk níkk, (47) íÞkt MkwÄe fu yu
rðïMkLkeÞ ðkík y{khk Ãkh ykðe økE, (48) íkku íku{Lku ¼÷k{ýfíkkoykuLke
fkuE ¼÷k{ý ftE fk{ Lknª ÷køku.
(49) ÃkAe íku{Lku þwt ÚkE økÞwt Au fu íkuyku rþ¾k{ýÚke {kuZwt Vuhðu Au,
(50) òýu íkuyku støk÷e økÄuzk Au, (51) suyku ®MknÚke ¼køke hÌkk Au,
(52) çkÕfu íku{ktÚke Ëhuf ÔÞÂõík yu RåAu Au fu íku{Lku ¾wÕ÷k ÃkwMíkfku ykÃke
Ëuðk{kt ykðu. (53) fËkrÃk Lknª, çkÕfu yk ÷kufku ykr¾hík (Ãkh÷kuf)Úke
LkÚke zhíkk. (54) fËkrÃk Lknª, yk íkku yuf yLkwM{hý Au. (55) çkMk,
suLkwt {Lk fhu, ykLkkÚke çkkuÄ økúný fhu, (56) yLku ykLkkÚke çkkuÄ økúný
Lknª fhu, Ãkhtíkw yu fu yÕ÷kn RåAu. yu s Au suLkkÚke zhðwt òuEyu yLku yu
s Au ûk{k «ËkLk fhðk ÞkuøÞ.
•
75. Mkqh: y÷-rfÞk{k
(1) Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt fÞk{íkLkk rËðMkLkk, (2) yLku Lknª, nwt
MkkuøktË ¾kô Awt XÃkfku ykÃkLkkh Lk^Mk ({Lk)Lkk. (3) þwt {kLkðe rð[khu Au fu
Ãkkhk-29 [611] Mkqh: y÷-rfÞk{k (75)
y{u íkuLkk nkzfktLku yufºk Lknª fheyu. (4) fu{ Lknª, y{u íkuLkk Ãkh Mk{Úko Aeyu
fu íkuLke yktøk¤eykuLkk xuhðkt MkwØkt çkhkçkh fhe ËEþwt. (5) çkÕfu {kLkðe RåAu
Au fu íku ½]üíkk fhíkku hnu íkuLkk Mkk{u. (6) íku ÃkqAu Au fu fÞk{íkLkku rËðMk õÞkhu
ykðþu. (7) ÃkAe ßÞkhu ykt¾ku ÃkÚkhkE sþu (8) yLku [tÿ «fkþneLk ÚkE sþu
(9) yLku MkqÞo yLku [tÿLku yuf fhe Ëuðk{kt ykðþu, (10) yu rËðMku {Lkw»Þ fnuþu
fu õÞkt ¼køkwt ! (11) fËkrÃk Lknª, õÞktÞ þhý LkÚke. (12) yu rËðMku íkkhk
«¼w-Ãkk÷Lknkh ÃkkMku s Xufkýwt Au. (13) yu rËðMku {Lkw»ÞLku çkíkkððk{kt
ykðþu fu íkuýu þwt ykøk¤ {kufÕÞwt yLku þwt ÃkkA¤ Akuzâwt, (14) çkÕfu {Lkw»Þ
MðÞt ÃkkuíkkLku òýu Au, (15) [knu íku øk{u íkux÷k çknkLkk fhu.
(16) ík{u íkuLku ÃkZðk {kxu ÃkkuíkkLke S¼ Lk [÷kðku fu ík{u íkuLku sÕËe
þe¾e ÷ku. (17) y{khk rþhu Au íkuLku yufºk (Mktfr÷ík) fhðwt yLku íkuLku
Mkt¼ ¤kððw t. (18) ÃkAe ßÞkhu y{u íkuLku Mkt¼ ¤kðeþwt, íkku ík{u yk
Mkt¼¤kððkLkwt yLkwÃkk÷Lk fhku. (19) ÃkAe y{khk rþhu Au íkuLku ðýoðe Ëuðwt.
(20) fËkrÃk Lknª, çkÕfu ík{u RåAku Aku su sÕËe ykðu (21) yLku ík{u
Akuzku Aku su rð÷tçkÚke ykðu. (22) fux÷kf [nuhkyku yu rËðMku Í¤n¤íkk
nþu. (23) ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV òuE hÌkk nþu, (24) yLku
fux÷kf [nuhkyku yu rËðMku WËkMk nþu, (25) yLkw{kLk fhe hÌkk nþu fu
íku{Lkk MkkÚku f{h íkkuze Lkk¾u yuðku {k{÷ku fhðk{kt ykðþu. (26) fËkrÃk
Lknª, ßÞkhu «ký øk¤k MkwÄe ÃknkU[e sþu, (27) yLku fnuðk{kt ykðþu fu
fkuý Au {tºk-íktºk fhðkðk¤ku, (28) yLku íkuyku yLkw{kLk fhþu fu yk
swËkELkku Mk{Þ Au, (29) yLku ®ÃkzeÚke ®Ãkze òuzkE sþu. (30) íku rËðMk
nþu íkkhk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV sðkLkku.
(31) íkku íkuýu Lk Mkk[wt {kLÞwt yLku Lk Lk{kÍ ÃkZe, (32) çkÕfu ¾kuxwt XuhÔÞwt
Ãkkhk-29 [612] Mkqh: yËT-ËnTh (76)
yLku {kuZwt VuhÔÞwt, (33) ÃkAe yfzkE fhíkku ÃkkuíkkLkk ÷kufku íkhV [kÕÞku økÞku.
(34) yVMkkuMk Au íkkhk Ãkh, yVMkkuMk Au. (35) ÃkAe yVMkkuMk Au íkkhk
Ãkh, yVMkkuMk Au. (36) þwt {kLkðe rð[khu Au fu íkuLku çkMk yk{ s Akuze Ëuðk{kt
ykðþu. (37) þwt íku xÃkfkððk{kt ykðu÷ ðeÞoLkwt yuf ®çkËw Lknkuíkku ?
(38) ÃkAe íku {ktMkLkku yuf ÷ku[ku çkLke økÞku, ÃkAe yÕ÷knu çkLkkÔÞku, ÃkAe
ytøkkuLku çkhkçkh fÞko. (39) ÃkAe íkuLkkt çku «fkh fhe ËeÄk, Ãkwhw»k yLku †e.
(40) þwt íku íkuLkk Ãkh Mk{Úko LkÚke fu {zËkykuLku MkSð fhu ?
•
76. Mkqh: yËT-ËnTh
(1) õÞkhuf {kLkðe Ãkh yu s{kLkk{ktÚke yuf Mk{Þ yu Ãký rðíÞku Au fu
íku fkuE LkkUÄÃkkºk ðMíkw Lknkuíkku. (2) y{u {kLkðeLku yuf r{r©ík ®çkËwÚke ÃkuËk
fÞkuo, y{u íkuLku Ãk÷xíkk hÌkk. ÃkAe y{u íkuLku Mkkt¼¤ðkðk¤ku, òuðkðk¤ku
çkLkkðe ËeÄku. (3) y{u íkuLku {køko Mk{òÔÞku, [knu íku f]ík¿k çkLku fu f]íkÎLk.
(4) y{u RLfkh fhLkkhkyku {kxu stShku yLku íkkuf yLku ¼zfu çk¤íke
ykøk íkiÞkh fhe hk¾e Au. (5) MkËk[khe ÷kufku yuðk ÃÞk÷kykuÚke Ãkeþu,
su{kt fMíkqheLkwt r{©ý nþu. (6) yk †kuíkÚke yÕ÷knLkk çktËkyku Ãkeþu.
(7) íku íkuLke þk¾kyku fkZþu. yu ÷kufku yrLkðkÞo f{kuoLku Ãkqhk fhu Au, yLku
yuðk rËðMkÚke zhu Au suLke MkgkE [kuíkhV nþu, (8) yLku íkuLkk «u{{kt ¼kusLk
fhkðu Au økheçkLku yLku yLkkÚkLku yLku fuËeLku. (9) y{u su ík{Lku ¼kusLk
fhkðeyu Aeyu íkku yÕ÷knLke «MkÒkíkk {kxu. y{u Lk ík{khkÚke ð¤íkh
RåAeyu Aeyu yLku Lk yk¼kh. (10) y{u y{khk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhVÚke
yuf frXLk yLku fxw rËðMkLkku ¼Þ hk¾eyu Aeyu. (11) ÃkAe yÕ÷knu íku{Lku
Ãkkhk-29 [613] Mkqh: yËT-ËnTh (76)
yu rËðMkLke MkgkEÚke çk[kðe ÷eÄk, yLku íku{Lku íkksøke yLku «MkÒkíkk «ËkLk
fhe, (12) yLku íku{Lkkt ÄiÞoLkk çkË÷k{kt íku{Lku sÒkík yLku huþ{Lkk Ãkkuþkf
«ËkLk fÞko. (13) xuf ÷økkðu÷k nþu íkuyku íku{kt ykMkLkku Ãkh, íku{kt íku{Lku
Lk økh{e ÷køkþu yLku Lk Xtze. (14) sÒkíkLkk AktÞzkyku íku{Lkk Ãkh Íwfu÷k
nþu yLku íkuLkk V¤ku íku{Lkk ðþ{kt nþu, (15) yLku íku{Lkk ykøk¤ [ktËeLkk
ðkýMkku yLku fk[Lkk ÃÞk÷kyku Vhíkk nþu, (16) þeþkyku [ktËeLkk nþu,
suLku ¼hðkðk¤kykuyu ÞkuøÞ ytËksÚke ¼Þko nþu.
(17) yLku íÞkt íku{Lku yuf ò{ Ãkeðzkððk{kt ykðþu, su{kt MkqtXLkwt
r{©ý nþu. (18) yLku íku{kt yuf Íhýwt Au, suLku ‘Mk÷Mkçke÷’ fnuðk{kt ykðu
Au, (19) yLku íku{Lkk ÃkkMku Vhe hÌkk nþu yuðk rfþkuhku suyku nt{uþk rfþkuhku
s hnuþu. ík{u íku{Lku swyku íkku Mk{òu fu {kuíke Au, su rð¾uhe Ëuðk{kt ykÔÞk
Au, (20) yLku ík{u ßÞkt òuþku íÞkt {nkLk f]Ãkkyku yLku {nkLk çkkËþkne
òuþku. (21) íku{Lkk WÃkh Íeýk huþ{Lkk ÷e÷k Ãkkuþkf nþu yLku Mkqû{
huþ{Lkk fÃkzkt Ãký, yLku íku{Lku [ktËeLkk ftøkLk Ãknuhkððk{kt ykðþu, yLku
íku{Lkku «¼w-Ãkk÷Lknkh íku{Lku Ãkrðºk þhçkík Ãkeðzkðþu. (22) rLk:MktËun,
yk ík{khku çkË÷ku Au yLku ík{khe fkurþþ MðefkÞo hne.
(23) y{u ík{khk Ãkh fwykoLk Úkkuzwt-Úkkuzwt fheLku yðíkrhík fÞwO Au.
(24) ÃkAe ík{u ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkk ykËuþ Ãkh ÄiÞo hk¾ku yLku
íku{ktÚke fkuE økwLkuøkkh yLku f]íkÎLkLke ðkík Lk {kLkku, (25) yLku ÃkkuíkkLkk «¼w-
Ãkk÷LknkhLkwt Lkk{ Mkðkh yLku Mkkts ÞkË fhku, (26) yLku hkºku Ãký íkuLku
rMksËku fhku, yLku íkuLkku {rn{køkkLk fhku hkíkLkk ÷ktçkk ¼køk{kt. (27) yk
÷kufku sÕËeÚke {¤ðkðk¤e ðMíkwLku «u{ fhu Au yLku íku{ýu Akuze hk¾u÷ Au
ÃkkuíkkLkk ÃkkA¤ yuf ¼khu rËðMkLku. (28) y{u s íku{Lku ÃkuËk fÞko yLku y{u
Ãkkhk-29 [614] Mkqh: y÷-{whMk÷kík (77)
s íku{Lkk ytøk-WÃkktøkkuLku {sçkqík fÞko, yLku ßÞkhu y{u RåAeþwt yk{Lkk
suðk ÷kufku íku{Lke søÞkyu çkË÷e Lkk¾eþwt. (29) yk yuf çkkuÄ Au. çkMk su
ÔÞÂõík RåAu, ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV ykððkLkku {køko yÃkLkkðe ÷u,
(30) yLku ík{u LkÚke RåAe þfíkk, Ãkhtíkw yu fu yÕ÷kn RåAu. rLk:þtf yÕ÷kn
òýðkðk¤ku, ík¥ðËþeo Au. (31) íku suLku RåAu Au ÃkkuíkkLke ËÞk{kt Ëk¾÷
fhu Au, yLku yíÞk[kheyku {kxu íkuýu ÃkezkËkÞf ÞkíkLkk íkiÞkh fhe hk¾e Au.
•
77. Mkqh: y÷-{whMk÷kík
(1) MkkuøktË Au nðkykuLkk, su Akuze Ëuðk{kt ykðu Au. (2) ÃkAe íku íkkuVkLke
økríkÚke [k÷u Au, (3) yLku ðkË¤kuLku WXkðeLku Vu÷kðu Au. (4) ÃkAe {k{÷kLku
y÷øk fhu Au. (5) ÃkAe yLkwM{hý fhkðu Au, (6) çknkLkk YÃku fu [uíkðýe
YÃku. (7) su ð[Lk ík{Lku ykÃkðk{kt ykðe hÌkwt Au, íku yð~Þ ½rxík ÚkðkLkwt Au.
(8) ÃkAe ßÞkhu íkkhkyku «fkþneLk ÚkE sþu (9) yLku ßÞkhu ykfkþ
Vkxe sþu (10) yLku ßÞkhu ÃknkzkuLku [qhu[qhk fhe Ëuðk{kt ykðþu (11) yLku
ßÞkhu ÃkÞøktçkhkuLku rLkÄkorhík Mk{Þu yufºk fhðk{kt ykðþu. (12) fÞk rËðMk
{kxu íku{Lku hkufðk{kt ykÔÞk Au. (13) rLkýoÞLkk rËðMk {kxu, (14) yLku ík{Lku
þw t ¾çkh fu rLkýo Þ Lkku rËðMk þw t Au ? (15) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾ku x w t
XuhðLkkhkyku {kxu. (16) þwt y{u yøkkWLkkykuLku Lkü LkÚke fÞko ? (17) ÃkAe
y{u íku{Lkk ÃkkA¤ {kuf÷eyu Aeyu ÃkkA¤LkkykuLku. (18) y{u økwLkuøkkhkuLke
MkkÚku ykðwt s fheyu Aeyu. (19) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu.
(20) þwt y{u ík{Lku yuf íkwåA ÃkkýeÚke ÃkuËk LkÚke fÞko ? (21) ÃkAe
íkuLku yuf Mkwhrûkík Xufkýuu hkÏÞk, (22) yuf rLkrùík {wÆík MkwÄe. (23) ÃkAe
Ãkkhk-29 [615] Mkqh: y÷-{whMk÷kík (77)
y{u yuf ytËks XhkÔÞku. y{u fux÷ku Mkkhku ytËks XhkðLkkhk Aeyu !
(24) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu. (25) þwt y{u ÄhíkeLku
Mk{uxðkðk¤e LkÚke çkLkkðe, (26) MkSðku {kxu yLku rLkSoðku {kxu,
(27) yLku y{u íku{kt Ÿ[k Ãknkzku çkLkkÔÞk yLku ík{Lku {eXwt Ãkkýe ÃkeðzkÔÞwt.
(28) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu.
(29) [k÷ku yu ðMíkw íkhV suLku ík{u ¾kuxe Xuhðíkk níkk. (30) [k÷ku
ºký þk¾kykuðk¤k AktÞzk íkhV, (31) su{kt Lk AktÞzku Au yLku Lk íku økh{eÚke
çk[kðu Au. (32) íku ytøkkhkyku ðhMkkðþu, su{ fu Ÿ[ku {nu÷, (33) ÷k÷
ŸxkuLke su{. (34) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu. (35) yk
yu rËðMk Au, su{kt ÷kufku çkku÷e Lknª þfu, (36) yLku Lk íku{Lku ÃkhðkLkøke
nþu fu íkuyku çknkLkk hsq fhu. (37) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku
{kxu. (38) yk rLkýoÞLkku rËðMk Au. y{u ík{Lku yLku yøkkWLkk ÷kufkuLku yufºk
fhe ÷eÄk. (39) ÃkAe òu fkuE ÞwÂõík nkuÞ íkku {khk Ãkh ÞwÂõík [÷kðku.
(40) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu.
(41) rLk:þt f zhðkðk¤kyku Akt Þ zkyku{ kt yLku †ku í kku { kt nþu ,
(42) yLku V¤ku{kt, su íkuyku RåAþu. (43) ykLktËLke MkkÚku ¾kð yLku Ãkeðku,
yu f{kuoLkk çkË÷k{kt su ík{u fhíkk níkk. (44) y{u MkËk[khe ÷kufkuLku ykðku
s çkË÷ku ykÃkeyu Aeyu. (45) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu.
(46) ¾kð yLku {ò fhe ÷ku Úkkuzkf rËðMk, rLk:þtf ík{u økwLkuøkkh Aku.
(47) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu. (48) yLku ßÞkhu íku{Lku
fnuðk{kt ykðu Au fu Íqfku,íkku LkÚke Íwfíkk. (49) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt
XuhðLkkhkyku {kxu. (50) nðu ykLkk ÃkAe íkuyku fE ðkík Ãkh E{kLk ÷kðþu ?
•
Ãkkhk-30 [616] Mkqh: yLkT-Lkçkk (78)
78. Mkqh: yLkT-Lkçkk
*(1) ÷kufku fE ðMíkw rðþu ÃkqAe hÌkk Au. (2) yu {kuxk Mk{k[kh rðþu,
(3) su{kt yu ÷kufku r¼Òk-r¼Òk Au. (4) fËkrÃk Lknª, xqtf Mk{Þ{kt íkuyku
òýe ÷uþu. (5) fËkrÃk Lknª, xqtf Mk{Þ{kt íkuyku òýe ÷uþu. (6) þwt y{u
s{eLkLku Vþo LkÚke çkLkkðe, (7) yLku ÃknkzkuLku ¾e÷k, (8) yLku ík{Lku y{u
çkLkkÔÞk òuzk-òuzk, (9) yLku rLkÿkLku çkLkkðe ík{khku Úkkf Ëqh fhðk {kxu,
(10) yLku y{u hkíkLku ÃkhËku çkLkkðe (11) yLku y{u rËðMkLku ykSrðfkLkku
Mk{Þ çkLkkÔÞku, (12) yLku y{u ík{khk WÃkh Mkkík {sçkqík ykfkþ çkLkkÔÞk,
(13) yLku y{u íku{kt yuf [{fíkku ËeÃkf {qfe ËeÄku, (14) yLku y{u Ãkkýe
¼hu÷k ðkË¤kuÚke {wþ¤Äkh Ãkkýe ðhMkkÔÞwt, (15) suÚke y{u íkuLkk ðzu
Qøkkzeyu yLkks yLku þkf¼kS, (16) yLku ½e[ çkøke[kyku .
(17) rLk:þtf, rLkýoÞLkku rËðMk yuf rLkÄkorhík Mk{Þ Au.
(18) su rËðMku ‘Mkqh’ (hý®þøkwt) Vqfðk{kt ykðþu, ÃkAe ík{u xku¤u-xku¤k
ykðþku, (19) yLku ykfkþ ¾ku÷e Ëuðk{kt ykðþu, ÃkAe íku{kt Ëhðkò s
Ëhðkò çkLke sþu, (20) yLku ÃknkzkuLku [÷kððk{kt ykðþu, íkku íku huíkLke
su{ çkLke sþu. (21) rLk:þtf, Lkfo ½kík{kt Au, (22) rðÿkuneykuLkwt Xufkýwt,
(23) íku{kt íkuyku {wÆíkku MkwÄe Ãkzâk hnuþu, (24) íku{kt íkuyku Lk fkuE XtzfLku
[k¾þu yLku Lk ÃkeðkLke ðMíkwLku, (25) Ãkhtí kw økh{ Ãkkýe yLku Ãkhw,
(26) çkË÷ku íku{Lkkt f{kuo yLkwMkkh. (27) íkuyku rnMkkçkLkku ¼Þ Lknkuíkk
hk¾íkk, (28) yLku íku{ýu y{khe ykÞíkkuLku íkÆLk ¾kuxe Xuhðe ËeÄe,
(29) yLku y{u Ëhuf ðMíkwLku ÷¾eLku økýe hk¾e Au. (30) ÃkAe [k¾ku fu
y{u ík{khe Mkò ðÄkhíkk s sEþwt.
Ãkkhk-30 [617] Mkqh: yLkT-LkkrÍykík (79)
(31) rLk:þtf zhðkðk¤kyku {kxu MkV¤íkk Au. (32) çkkøk yLku ÿkûk
(33) yLku LkðÞwðkLk Mk{ðÞMf Akufheyku, (34) yLku ¼hu÷k ò{,
(35) íÞkt íkuyku yÄ{ yLku sqXe ðkík Lknª Mkkt¼¤u. (36) çkË÷ku íkkhk hçk
(«¼w-Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke nþu, íku{Lkk f{kuoLkk rnMkkçkÚke. (37) hn{kLk
(Ãkh{T f]Ãkk¤w yÕ÷kn) íkhVÚke su ykfkþku yLku Ähíke yLku íkuLkk ðå[uLke
ðMíkwykuLkku hçk Au, fkuE Mkk{ÚÞo LkÚke Ähkðíkku fu íkuLkkÚke ðkík fhu. (38) su
rËðMku Yn (Vrh~íkk rsçkúE÷) yLku Vrh~íkkyku fíkkhçkØ Q¼k nþu, fkuE
Lknª çkku÷u, Ãkhtíkw suLku hn{kLk yLkw{rík ykÃku, yLku íku çkhkçkh ðkík fnuþu.
(39) yk rËðMk MkíÞ Au, ÃkAe su RåAu ÃkkuíkkLkk hçk ÃkkMku Xufkýwt çkLkkðe
÷u. (40) y{u ík{Lku LkSf ykðLkkhe ÞkíkLkkÚke zhkðe ËeÄk Au. íku rËðMku
{Lkw»Þ íkuLku òuE ÷uþu su íkuLkk nkÚkkuyu ykøk¤ {kufÕÞwt Au, yLku RLfkh
fhLkkhkyku fnuþu - fkþ, nwt {kxe nkuík !
•
51. Mkqh: yLkT-LkkrÍykík
(1) MkkuøktË Au {q¤{ktÚke W¾kze ËuLkkhe nðkykuLkk (2) yLku MkkuøktË Au Äe{u
[k÷ðkðk¤e nðkykuLkk (3) yLku MkkuøktË Au íkhðkðk¤k ðkË¤kuLkk. (4) ÃkAe
yu f-çkeòÚke ykøk¤ ðÄe sLkkhkyku Lkk, (5) ÃkAe {k{÷kLkku WÃkkÞ
fhLkkhkykuLkk, (6) su rËðMku n[{[kðe ËuLkkhe n[{[kðe Lkk¾þu, (7) íkuLkk
ÃkkA¤ yuf ðÄkhu ykðLkkh ðMíkw ykðþu. (8) fux÷kÞ ÓËÞ yu rËðMku ÄúwS
hÌkk nþu. (9) íku{Lke ykt¾ku Íqfe hne nþu. (10) íkuyku fnu Au, þwt y{u Ãknu÷e
nk÷ík{kt Vhe ÃkkAk sEþwt. (11) þwt ßÞkhu y{u Íeýo nkzfkt çkLke sEþwt.
(12) íku{ýu fÌkwt fu yk ÃkkAwt Vhðwt íkku {kuxk LkwfMkkLkLkwt nþu. (13) íku íkku çkMk
Ãkkhk-30 [618] Mkqh: yLkT-LkkrÍykík (79)
yuf XÃkfkh nþu. (14) ÃkAe yufkyuf íkuyku {uËkLk{kt nksh nþu.
(15) þwt ík{Lku {qMkkLke ðkík ÃknkU[e Au, (16) ßÞkhu íkuLkk hçku («¼w-
Ãkk÷Lknkhu) íkuLku íkqðkLke Ãkrðºk ¾eý{kt ÃkkufkÞkuo, (17) rVhykiLkLke ÃkkMku
òyku, íku rðÿkune ÚkE økÞku Au. (18) ÃkAe íkuLku fnku, þwt íkLku yu ðkíkLke
RåAk Au fu íkwt MkwÄhe òÞ, (19) yLku nwt ík{Lku íkkhk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku {køko
çkíkkðwt, ÃkAe íkwt zhu ? (20) ÃkAe {qMkkyu íkuLku {kuxe rLkþkLke çkíkkðe.
(21) ÃkAe íkuýu ¾kuxwt XuhÔÞwt yLku Lk {kLÞwt. (22) ÃkAe íku Ãk÷xâku fkurþþ
fheLku, (23) ÃkAe íkuýu yufXk fÞko, ÃkAe íkuýu çkku÷kÔÞk, (24) ÃkAe íkuýu
fÌkwt fu nwt ík{khku MkkiÚke {kuxku hçk Awt. (25) íkuÚke yÕ÷knu íkuLku ykr¾hík
(Ãkh÷kuf) yLku ËwrLkÞkLke ÞkíkLkk{kt Ãkfzâku. (26) rLk:þtf, yk{kt çkkuÄÃkkX
Au Ëhuf yu ÔÞÂõík {kxu su zhu.
(27) þwt ík{Lku çkLkkððwt ðÄkhu {w~fu÷ Au fu ykfkþLku ? yÕ÷knu íkuLku
çkLkkÔÞwt. (28) íkuLke AíkLku Wå[ fhe, ÃkAe íkuLku ÔÞðÂMÚkík fÞwO, (29) yLku
íkuLke hkíkLku ytÄkhe çkLkkðe yLku íkuLkk rËðMkLku «økx fÞkuo, (30) yLku
s{eLkLku íkuLkk ÃkAe Vu÷kðe. (31) íkuLkkÚke íkuLkwt Ãkkýe yLku [khku fkZâku,
(32) yLku ÃknkzkuLku MÚkkrÃkík fÞko, (33) SðLk-Mkk{økúeLkk YÃk{kt ík{khk
{kxu yLku ík{khk Zkuhku {kxu.
(34) ÃkAe ßÞkhu íku {kuxe WÚk÷ÃkkÚk÷ ykðþu, (35) íku rËðMku {kLkðe
Ãkkuíku fhu÷kt (f{kuo)Lku ÞkË fhþu, (36) yLku òuðkðk¤kykuLke Mkk{u Lkfo ònuh
fhe Ëuðk{kt ykðþu. (37) ÃkAe suýu rðÿkun fÞkuo, (38) yLku ËwrLkÞkLkk
SðLkLku «kÚkr{fíkk ykÃke, (39) íkku Lkfo íkuLkwt Xufkýwt nþu, (40) yLku su
ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkk hçkLke Mkk{u Q¼k ÚkðkÚke zÞkuo yLku {LkLku RåAkykuÚke hkuõÞwt,
(41) íkku Mðøko íkuLkwt Xufkýwt nþu. (42) íkuyku fÞk{ík rðþu ÃkqAu Au fu íku õÞkhu
Ãkkhk-30 [619] Mkqh: yçkMk (80)
ykðþu ? (43) ík{Lku þwt fk{ Au íkuLkk WÕ÷u¾Úke ? (44) yk {k{÷ku íkkhk
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk nðk÷u Au. (45) ík{u íkku çkMk zhkðLkkh Aku yu
ÔÞÂõíkLku, su zhu. (46) su rËðMku yk ÷kufku íkuLku òuþu, íkku òýu íkuyku
ËwrLkÞk{kt LkÚke hkufkÞk, Ãkhtíkw yuf Mkkts yÚkðk íkuLke Mkðkh !
•
80. Mkqh: yçkMk
(1) ¼ðkt [ZkÔÞk yLku WÃkuûkk fhe (2) yu ðkík Ãkh fu ytÄ íkuLkk ÃkkMku
ykÔÞku, (3) yLku ík{Lku þwt ¾çkh fu íku MkwÄhe òÞ, (4) yÚkðk rþ¾k{ýLku
Mkkt¼¤u, íkku rþ¾k{ý íkuLkk fk{ ykðu. (5) su ÔÞÂõík çkuÃkhðkE fhu Au,
(6) ík{u íkuLke ®[íkk{kt Ãkzku Aku, (7) ßÞkhu fu ík{khk Ãkh fkuE sðkçkËkhe
LkÚke òu íku Lk MkwÄhu, (8) yLku su ÔÞÂõík ík{khk ÃkkMku zhíkku ykðu Au, (9) yLku
íku zhu Au (10) íkku ík{u íkuLkkÚke çkuÃkhðkE Ëk¾ðku Aku. (11) fËkrÃk Lknª,
yk íkku yuf rþ¾k{ý Au, (12) íkuÚke su RåAu yLkwM{hý «kó fhu. (13) íku
yuðe ÃkwÂMíkfkyku{kt Au, su «ríkrcík Au, (14) Wå[ Ëhßòðk¤wt Au, Ãkrðºk
Au, (15) ÷rnÞkykuLkk nkÚkku{kt, (16) MkL{kLkLkeÞ, MkËk[khe.
(17) Lkkþ ÚkkÞ {kLkðeLkku, íku fuðku yÃkfkhe yLku f]íkÎLk Au. (18) íkuLku
yÕ÷knu fE ðMíkwÚke ÃkuËk fÞkuo Au ? (19) yuf xeÃkkÚke, íkuLku ÃkuËk fÞkuo. ÃkAe
íkuLkk {kxu ¼køÞ rLkrùík fÞwO. (20) ÃkAe íkuLkk {kxu {køko Mkh¤ fhe ËeÄku.
(21) ÃkAe íkuLku {]íÞw ykÃÞwt, ÃkAe fçkh{kt ÷E økÞku. (22) ÃkAe ßÞkhu íku
RåAþu íkuLku VheÚke Sðtík fhe Ëuþu. (23) fËkrÃk Lknª, íkuýu Ãkqhwt Lk fÞwO, suLkku
yÕ÷knu íkuLku ykËuþ ykÃÞku níkku. (24) íkuÚke {kLkðe ÃkkuíkkLkk ¼kusLkLku swyu.
(25) y{u Ãkkýe ðhMkkÔÞwt Mkkhe heíku. (26) ÃkAe y{u s{eLkLku çkhkçkh Vkze.
Ãkkhk-30 [620] Mkqh: yíkT-íkfðeh (81)
(27) ÃkAe Qøkkzâwt íku{kt yLkks (28) yLku ÿkûk yLku þkf¼kS (29) yLku
siíkwLk yLku ¾sqh (30) yLku ½e[ çkkøk (31) yLku V¤ku yLku ðLkMÃkrík,
(32) ík{khk {kxu yLku ík{khk Zkuhku {kxu SðLk-Mkk{økúe YÃku.
(33) ÃkAe ßÞkhu fkLkLku çknuhk fhe Lkk¾u yuðku þkuh WXþu, (34) íku
rËðMku {kLkðe ¼køkþu ÃkkuíkkLkk ¼kEÚke, (35) yLku ÃkkuíkkLke {kíkk yLku
Ãkkuí kkLkk rÃkíkkÚke, (36) yLku ÃkkuíkkLke ÃkíLkeÚke yLku ÃkkuíkkLkkt ÃkwºkkuÚke.
(37) íku{ktÚke ËhufLku yu rËðMku yu ®[íkk nþu, su íkuLku fkuE çkeS çkksw æÞkLk
Lknª fhðk Ëu, (38) fux÷kf [nuhkyku yu rËðMku «fkrþík nþu, (39) nMkíkk
yLku ykLktË fhíkk nþu, (40) yLku fux÷kf [nuhkyku Ãkh yu rËðMku Äq¤ Qze
hne nþu. (41) íku{Lkk Ãkh fkr÷{k AðkÞu÷e nþu. (42) yk s ÷kufku RLfkh
fhLkkhkt Au, çkuþh{.
•
81. Mkqh: yíkT-íkfðeh
(1) ßÞkhu MkqÞoLku ÷Ãkuxe Ëuðk{kt ykðþu (2) yLku ßÞkhu íkkhkyku
«fkþneLk ÚkE sþu (3) yLku ßÞkhu ÃknkzkuLku [÷kððk{kt ykðþu (4) yLku
ßÞkhu ËMk {rnLkkLke øk¼oðíke Ÿxýeyku rLkhtfwþ Vhþu (5) yLku ßÞkhu
støk÷e «kýeyku yufºk ÚkE sþu (6) yLku ßÞkhu Mk{wÿkuLku Mk¤økkðe Ëuðk{kt
ykðþu (7) yLku ßÞkhu Ëhuf «fkhLkkt ÷kufkuLku yufXk fhðk{kt ykðþu
(8) yLku ßÞkhu Sðíke Ëkxe Ëuðk{kt ykðu÷ çkk¤feLku ÃkqAðk{kt ykðþu
(9) fu íkuLku fÞk økwLkkMkh {khe Lkk¾ðk{kt ykðe ? (10) yLku ßÞkhu f{oLkkUÄku
¾ku÷ðk{kt ykðþu (11) yLku ßÞkhu ykfkþ ¾q÷e sþu (12) yLku LkfoLku
(ykøkÚke) ¼zfkððk{kt ykðþu (13) yLku ßÞkhu MðøkoLku LkSf ÷E
Ãkkhk-30 [621] Mkqh: y÷-RLkTrVíkkh (82)
ykððk{kt ykðþu, (14) Ëhuf ÔÞÂõík òýe ÷uþu fu íku þwt ÷ELku ykÔÞku Au ?
(15) ÃkAe Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt ÃkkA¤ nxðkðk¤k, (16) [k÷ðk-
ðk¤k yLku AwÃkkE sðkðk¤k íkkhkykuLkk, (17) yLku hkíkLkk ßÞkhu íku sðk
÷køku, (18) yLku ÃkhkuZLkk ßÞkhu ykððk ÷køku, (19) fu yk yuf «ríkrcík
MktËuþðknfLke ÷kðu÷ ðkýe Au, (20) þÂõíkþk¤e, hks-®MknkMkLkðk¤kLkk
LkSf Wå[ Ëhßòðk¤ku Au, (21) íkuLke ðkík {kLkðk{kt ykðu Au yLku
rðïMkLkeÞ Au, (22) yLku ík{khku MkkÚke WL{kËøkúMík LkÚke, (23) yLku íkuýu
íkuLku ¾wÕ÷e rûkríksu òuÞku Au, (24) yLku íku yá~ÞLke ðkíkkuLkku yrík-WíMkwf
LkÚke, (25) yLku yk ríkhMf]ík þiíkkLkLkwt fÚkLk LkÚke. (26) ÃkAe ík{u õÞkt
sE hÌkk Aku ? (27) yk íkku çkMk søkíkðkMkeyku {kxu yuf rþ¾k{ý Au,
(28) íkuLkk {kxu su ík{khk Ãkife MkeÄku [k÷ðk {ktøku, (29) yLku ík{u LkÚke
RåAe þfíkk, Ãkhtíkw yu fu Mk]rüLkku Mðk{e yLku Ãkk÷Lknkh RåAu.
82. Mkqh: y÷-RLkTrVíkkh
(1) ßÞkhu ykfkþ Vkxe sþu (2) yLku ßÞkhu íkkhkyku rð¾uhkE sþu
(3) yLku ßÞkhu Mk{wÿku ðne Lkef¤þu (4) yLku ßÞkhu fçkhkuLku ¾ku÷e Ëuðk{kt
ykðþu, (5) Ëhuf ÔÞÂõík òýe ÷uþu fu íkuýu ykøk¤ þwt {kufÕÞwt yLku þwt ÃkkA¤
Akuzâwt. (6) nu {Lkw»Þ ! íkLku fE ðMíkwyu ÃkkuíkkLkk f]Ãkk¤w hçk («¼w-
Ãkk÷Lknkh) íkhVÚke Äkufk{kt Lkk¾e hkÏÞku Au ? (7) suýu íkLku ÃkuËk fÞkuo, ÃkAe
íkkhk ytøkku MkwáZ fÞko, ÃkAe íkLku Mk«{ký çkLkkÔÞku. (8) íkuýu su MðYÃk{kt
RåAâku, íkLku òuzeLku íkiÞkh fhe ËeÄku. (9) fËkrÃk Lknª, çkÕfu ík{u LÞkÞLkk
rËðMkLku ¾kuxwt Xuhðku Aku, (10) ßÞkhu fu ík{khk Ãkh rLkheûkfku rLkÞwõík Au,
(11) MkL{kLkLkeÞ ÷¾ðkðk¤k, (12) íkuyku òýu Au su ftE ík{u fhku Aku.
Ãkkhk-30 [622] Mkqh: y÷-íkíkTVeLk (83)
(13) rLkrùíkÃkýu MkËk[khe ÷kufku ykLktË{kt nþu, (14) yLku rLkrùíkÃkýu
økwLkuøkkhku Lkfo{kt nþu. (15) LÞkÞLkk rËðMku íku{Lku íku{kt Lkk¾ðk{kt ykðþu.
(16) íkuyku íkuLkkÚke y÷øk Úkðkðk¤k LkÚke, (17) yLku ík{Lku þwt ¾çkh fu
LÞkÞLkku rËðMk þwt Au ? (18) ÃkAe ík{Lku þwt ¾çkh fu LÞkÞLkku rËðMk þwt Au ?
(19) yu rËðMku fkuE Sð fkuE çkeò Sð {kxu ftE Lknª fhe þfu, yLku
{k{÷ku yu rËðMku yÕ÷knLkk s yrÄfkh{kt nþu.
•
83. Mkqh: y÷-íkíkTVeV
(1) rðLkkþ Au íkku÷-{kÃk{kt ½xkzku fhLkkhkyku {kxu, (2) suyku ÷kufkuÚke
{kÃkeLku ÷u íkku Ãkqhwt ÷u, (3) yLku ßÞkhu íku{Lku {kÃkeLku fu íkku÷eLku ykÃku íkku
½xkzeLku ykÃku. (4) þwt yk ÷kufku LkÚke Mk{síkk fu íku{Lku WXkððk{kt ykðþu,
(5) yuf {kuxk rËðMk {kxu, (6) su rËðMku ík{k{ ÷kufku Mk]rüLkk Mðk{eLke Mkk{u
Q¼k nþu. (7) fËkrÃk Lknª, rLkrùíkÃkýu økwLkuøkkhkuLke f{oLkkUÄ ‘rMkßSLk’{kt
nþu, (8) yLku ík{u þwt òýku fu ‘rMkßSLk’ þwt Au ? (9) yuf ÷¾u÷wt Ãkºkf Au.
(10) rðLkkþ Au yu rËðMku ¾kuxwt XuhðLkkhkyku {kxu, (11) suyku LÞkÞLkk
rËðMkLku ¾kuxku Xuhðu Au, (12) yLku íkuLku yu s ÔÞÂõík ¾kuxku Xuhðu Au, su nË
ðxkðe sLkkhku nkuÞ, økwLkuøkkh nkuÞ. (13) ßÞkhu íkuLku y{khe ykÞíkku
Mkt¼¤kððk{kt ykðu Au, íkku íku fnu Au fu yk yøkkWLkk ÷kufkuLke fÚkkyku Au.
(14) fËkrÃk Lknª, çkÕfu íku{Lkkt ÓËÞku Ãkh íku{Lkkt f{kuoLkku fkx [Ze økÞku Au.
(15) fËkrÃk Lknª, çkÕfu yu rËðMku íku{Lku ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Úke
ykz{kt hk¾ðk{kt ykðþu. (16) ÃkAe Lkfo{kt Ëk¾÷ Úkþu. (17) ÃkAe
fnuðk{kt ykðþu fu yk s yu ðMíkw Au suLku ík{u ¾kuxe Xuhðíkk níkk.
Ãkkhk-30 [623] Mkqh: y÷-RLkTrþfkf (84)
(18) fËkrÃk Lknª, rLk:MktËun MkËk[kheykuLke f{oLkkUÄ ‘RÂÕ÷ÞeLk’{kt
Au, (19) yLku ík{u þwt òýku ‘RÂÕ÷ÞeLk’ þwt Au. (20) ÷¾u÷wt Ãkºkf Au,
(21) rLkfxðíkeo Vrh~íkkykuLkk rLkheûký{kt. (22) rLk:þtf MkËk[khe ÷kufku
ykhk{{kt nþu, (23) íkuyku ykMkLkku Ãkh çkuMkeLku òuíkk nþu. (24) íku{Lkk
[nuhkyku Ãkh ík{u ykhk{Lke íkksøke yLkw¼ðþku. (25) íku{Lku rðþwØ
{rËhk, {nkuhçktÄ Ãkeðzkððk{kt ykðþu, (26) suLkk Ãkh fMíkqheLke {nkuh
nþu, yLku yk ðMíkw Au suLke fk{Lkk fhLkkhkykuyu fk{Lkk fhðe òuEyu,
(27) yLku yk {rËhk{kt ‘íkMLke{’Lkwt r{©ý nþu. (28) yuf yuðwt Íhýwt,
su{ktÚke rLkfxðíkeo ÷kufku Ãkeþu. (29) rLk:þtf su ÷kufku økwLkuøkkh níkk íkuyku
E{kLkðk¤kyku Ãkh nMkíkk níkk (30) yLku ßÞkhu íkuyku íku{Lkk Mkk{uÚke ÃkMkkh
Úkíkk, íkku íkuyku ÃkhMÃkh ykt¾kuÚke Rþkhkyku fhíkk níkk, (31) yLku ßÞkhu
íkuyku ÃkkuíkkLkk ÷kufku{kt ÃkkAk Vhíkk íkku ¾qçk {ò ÷ELku ÃkkAk Vhíkk níkk,
(32) yLku ßÞkhu íkuyku íku{Lku òuíkk íkku fnuíkk fu yk çknufe økÞu÷k ÷kufku
Au, (33) òu fu íku{Lku íku{Lkk Ãkh rLkheûkf çkLkkðeLku {kuf÷ðk{kt LkÚke ykÔÞk.
(34) nðu yksu E{kLkðk¤k RLfkh fhLkkhkyku Ãkh nMkíkk nþu. (35) íkuyku
ykMkLkku Ãkh çkuMkeLku òuE hÌkk nþu. (36) ¾hu¾h RLfkh fhLkkhkykuLku íku{ýu
Ãkkuíku fhu÷k (f{kuo)Lkku çkË÷ku {¤e økÞku.
•
84. Mkqh: y÷-RLkTrþfkf
(1) ßÞkhu ykfkþ Vkxe sþu (2) yLku íku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku
ykËuþ Mkkt¼¤e ÷uþu yLku íku yuLkk s ÞkuøÞ Au, (3) yLku ßÞkhu ÄhíkeLku
Vu÷kðe Ëuðk{kt ykðþu (4) yLku íku ÃkkuíkkLkk ytËhLke ðMíkwykuLku çknkh fkZe
Ãkkhk-30 [624] Mkqh: y÷-çkwYs (85)
Lkk¾þu yLku ¾k÷e ÚkE sþu (5) yLku íku ÃkkuíkkLkk «¼w-Ãkk÷LknkhLkku ykËuþ
Mkkt¼¤e ÷uþu yLku íku yuLkk s ÞkuøÞ Au. (6) nu {kLkðe ! íkwt Äe{u-Äe{u ÃkkuíkkLkk
«¼w-Ãkk÷Lknkh íkhV sE hÌkku Au, ÃkAe íkuLkkÚke {¤ðkLkku Au. (7) íkku suLku
íkuLke f{oLkkUÄ íkuLkk s{ýk nkÚk{kt ykÃkðk{kt ykðþu (8) íkuLkkÚke Mkh¤
rnMkkçk ÷uðk{kt ykðþu (9) yLku íku ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLke ÃkkMku ¾wþ-¾wþ ykðþu,
(10) yLku suLke f{oLkkUÄ íkuLke ÃkeX ÃkkA¤Úke ykÃkðk{kt ykðþu, (11) íku
{]íÞwLku Ãkkufkhþu (12) yLku Lkfo{kt Ëk¾÷ Úkþu. (13) íku ÃkkuíkkLkk ÷kufku{kt
rLk®ùík hnuíkku níkku. (14) íkuýu rð[kÞwO níkwt fu íkuLku ÃkkAk VhðkLkwt LkÚke.
(15) fu{ Lknª, íkuLkku «¼w-Ãkk÷Lknkh íkuLku òuE hÌkku níkku. (16) ÃkAe
Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt MktæÞkLke ÷kr÷{kLkk (17) yLku hkíkLkk yLku yu
ðMíkwykuLkk suLku íku Mk{uxe ÷u Au (18) yLku [tÿLkk ßÞkhu íku Ãkqýo ÚkE òÞ,
(19) fu ík{Lku yð~Þ yuf ÂMÚkríkÚke ÃkAe çkeS ÂMÚkríkyu ÃknkU[ðkLkwt Au.
(20) íkku íku{Lku þwt ÚkE økÞwt Au fu íkuyku E{kLk LkÚke ÷kðíkk, (21) yLku
ßÞkhu íku{Lkk Mkk{u fwykoLk ÃkZðk{kt ykðu Au íkku íkuyku yÕ÷kn Mkk{u Íwfíkk
LkÚke, (22) çkÕfu RLfkh fhLkkhkyku ¾kuxwt Xuhðe hÌkk Au, (23) yLku
yÕ÷kn òýu Au su ftE íkuyku yufºk fhe hÌkk Au. (24) íkuÚke íku{Lku yuf
ÃkezkËkÞf ÞkíkLkkLke þw¼Mkq[Lkk ykÃke Ëku. (25) Ãkhtíkw su ÷kufku E{kLk ÷kðu
yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, íku{Lkk {kxu õÞkhuÞ Mk{kó Lk ÚkLkkh ð¤íkh Au.
•
85. Mkqh: y÷-çkwYs
(1) MkkuøktË Au çkwYòuðk¤k ykfkþLkk (2) yLku ð[Lk ykÃkðk{kt ykðu÷
rËðMkLkk (3) yLku òuðkðk¤kykuLkk yLku su òuðk{kt ykðu Au íkuLkk. (4) Lkkþ
Ãkkhk-30 [625] Mkqh: yíkT-íkkrhf (86)
ÃkkBÞk ¾kzkðk¤k, (5) su{kt ¼zfu çk¤íkk #ÄýLke ykøk níke, (6) ßÞkhu
íkuyku íkuLkk Ãkh çkuMku÷k níkk (7) yLku su ftE íkuyku E{kLkðk¤kykuLke MkkÚku fhe
hÌkk níkk, íkuyku íkuLku òuE hÌkk níkk (8) yLku íku{Lkk MkkÚku íku{Lke Ëw~{Lke yu
rMkðkÞ fkuE yLÞ fkhýMkh Lknkuíke fu íkuyku E{kLk ÷kÔÞk yÕ÷kn Ãkh, su
«¼wíðþk¤e Au, «þtMkLkeÞ Au. (9) íkuLke s Mk¥kk ykfkþku yLku Ähíke{kt Au,
yLku íku Ëhuf ðMíkwLku òuE hÌkku Au. (10) su ÷kufkuyu E{kLkðk¤k Ãkwhw»kku yLku
E{kLkðk¤e †eykuLku MkíkkÔÞk, ÃkAe «kÞrùík Lk fÞwO, íkku íku{Lkk {kxu Lkfo Au,
(11) yLku íku{Lkk {kxu çk¤ðkLke ÞkíkLkk Au. rLk:þtf su ÷kufku E{kLk ÷kÔÞk
yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko íku{Lkk {kxu çkkøk Au, suLkk Lke[u Lknuhku ðne hne nþu,
yk {kuxe MkV¤íkk Au. (12) rLk:þtf, íkkhk hçkLke Ãkfz ¾qçk fXkuh Au.
(13) yu s ykht¼ fhu Au yLku yu s ÃkkAwt Vuhðþu, (14) yLku íku ûk{kþe÷
Au, «u{ fhðkðk¤ku Au, (15) yþoLkku {kr÷f, (16) fhe Lkk¾Lkkhku su RåAu.
(17) þwt ík{Lku ÷~fhkuLkk Mk{k[kh ÃknkUåÞk Au ? (18) rVhykiLk yLku
Mk{qËLkk ? (19) çkÕfu yk RLfkh fhLkkhkyku ¾kuxwt Xuhððk{kt ÷køku÷k Au,
(20) yLku yÕ÷knu íku{Lku Ëhuf çkkswÚke ½uhe hkÏÞk Au, (21) çkÕfu íku yuf
{rn{kðkLk fwykoLk Au, (22) ÷kinu-{nVqÍ (Mkwhrûkík Ãkkxe){kt ÷¾u÷.
•
51. Mkqh: yíkT-íkkrhf
(1) MkkuøktË Au ykfkþLkk yLku hkºku «økx ÚkLkkhLkk, (2) yLku ík{u þwt
òýku fu yu hkºku «økx ÚkLkkh þwt Au ? (3) [{fíkku íkkhku. (4) fkuE {Lkw»Þ
yuðku LkÚke suLkk Ãkh rLkheûkf Lk nkuÞ. (5) íkku {Lkw»Þyu òuðwt òuEyu fu íkuLku
fE ðMíkwÚke ÃkuËk fhðk{kt ykÔÞku Au. (6) íkuLku yuf WA¤íkk ÃkkýeÚke ÃkuËk
Ãkkhk-30 [626] Mkqh: y÷-yk’÷k (87)
fhðk{kt ykÔÞku Au, (7) su Lkef¤u Au ÃkeX yLku AkíkeLke ðå[uÚke. (8) rLk:þtf
íku íkuLku VheÚke ÃkuËk fhðk Ãkh Mk{Úko Au. (9) su rËðMku AqÃke ðkíkkuLku Ãkkh¾ðk{kt
ykðþu, (10) íku rËðMku {Lkw»ÞLke ÃkkMku fkuE òuh Lknª nkuÞ yLku Lk fkuE
{ËËøkkh. (11) MkkuøktË Au Ãkrh¼ú{ý fhíkk ykfkþLkk (12) yLku Vqxe
Lkef¤Lkkh s{eLkLkk. (13) rLk:þtf yk MÃkü yLku [kuÏ¾e ðkík Au,
(14) yLku íku nMkðkLke ðkík LkÚke. (15) íkuyku ÞwÂõíkyku fhðk{kt ÷køku÷k
Au, (16) yLku nwt Ãký ÞwÂõík fhðk{kt ÷køku÷ku Awt. (17) ÃkAe RLfkh
fhLkkhkykuLku Ze÷ ykÃk, íku{Lku Ze÷ ykÃk Úkkuzkf rËðMk.
•
87. Mkqh: y÷-yk’÷k
(1) ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkk Lkk{Lke ÃkrðºkíkkLkwt ðýoLk fhku,
su Mkðkuoå[ Au, (2) suýu çkLkkÔÞwt, ÃkAe XefXkf fÞwO, (3) yLku suýu Úkku¼kÔÞwt,
ÃkAe {køko çkLkkÔÞku, (4) yLku suýu [khku fkZâku, (5) ÃkAe íkuLku fk¤wt ¼qMkwt
çkLkkðe ËeÄwt. (6) y{u ík{Lku ÃkZkðeþwt, ÃkAe ík{u Lknª ¼q÷ku, (7) Ãkhtíkw
yÕ÷kn RåAu. íku òýu Au ònuhLku Ãký yLku íkuLku Ãký su AwÃkkÞu÷ Au, (8) yLku
y{u ík{Lku ÷E sEþwt Mkh¤ hMíkk Ãkh. (9) íkuÚke rþ¾k{ý ykÃkku, òu
rþ¾k{ý ÷k¼ ÃknkU[kzu. (10) yu ÔÞÂõík rþ¾k{ý Mðefkhþu su zhu Au,
(11) yLku íkuLkkÚke WÃkuûkk fhþu íku su Ëw¼koøke nþu. (12) yu Ãkzþu {kuxe
ykøk{kt, (13) ÃkAe Lk íku íku{kt {hþu yLku Lk Sðþu. (14) MkV¤íkk «kó
fhe suýu ÃkkuíkkLku Ãkrðºk fÞkuo, (15) yLku ÃkkuíkkLkk hçkLkwt Lkk{ ÷eÄwt, ÃkAe
Lk{kÍ ÃkZe, (16) çkÕfu ík{u ËwrLkÞkLkk SðLkLku «kÄkLÞíkk ykÃkku Aku,
(17) yLku ykr¾hík ©uc Au yLku MÚkkÞe Au. (18) yk s yøkkWLkk
Ãkkhk-30 [627] Mkqh: y÷-økkrþÞn (88)
ÃkwMíkfku{kt Ãký Au, (19) {qMkk yLku Rçkúkne{Lkk ÃkwMíkfku{kt.
•
88. Mkqh: y÷-økkrþÞn
(1) þwt ík{Lku yu AqÃkkE sLkkhLkk Mk{k[kh ÃknkUåÞk Au ? (2) fux÷kf
[nuhkyku yu rËðMku yÃk{krLkík nþu, (3) {nuLkík fhðkðk¤k Úkkfu÷kt,
(4) íkuyku ¼zfu çk¤íke ykøk{kt Ãkzþu, (5) Wf¤íkk ÍhýkykuÚke Ãkkýe
Ãkeðzkððk{kt ykðþu. (6) íku{Lkk {kxu fktxkðk¤e Íkzeyku rMkðkÞ fkuE
¼kusLk Lknª nkuÞ, (7) su Lk ÓüÃkwü fhu yLku Lk ¼q¾ {xkzu. (8) fux÷kf
[nuhkyku yu rËðMku Í¤n¤íkk nþu. (9) ÃkkuíkkLke f{kýe Ãkh ¾wþ nþu.
(10) Ÿ[k çkøke[kyku{kt, (11) íkuyku íku{kt fkuE Lkfk{e yLku y¼ÿ ðkík
Lknª Mkkt¼¤u. (12) íku{kt ðnuíkk Íhýkyku nþu. (13) íku{kt ykMkLkku nþu
Ÿ[kE Ãkh rçkAkðu÷k (14) yLku ò{ {qfu÷k, [qtxu÷k, (15) yLku çkhkçkh
rçkAkðu÷k økkË÷kt (16) yLku økk÷e[k Ëhuf çkksw Ãkzu÷k. (17) íkku þwt íkuyku
ŸxLku LkÚke òuíkk fu íku{Lku fuðe heíku ÃkuËk fhðk{kt ykÔÞk ? (18) yLku
ykfkþLku fu íku{Lku fuðe heíku Wå[ fÞko ? (19) yLku ÃknkzkuLku fu íku{Lku fuðe
heíku Q¼k fhðk{kt ykÔÞk ? (20) yLku s{eLkLku fu íkuLku fuðe heíku
rçkAkððk{kt ykðe ? (21) íkuÚke ík{u M{hý fhkðku, ík{u çkMk yLkwM{hý
fhkðLkkh Aku, (22) ík{u íku{Lkk Ãkh ËhðkLk LkÚke. (23) Ãkhtíkw suýu
yðøkýLkk fhe yLku RLfkh fÞkuo, (24) íkku yÕ÷kn íkuLku {kuxe ÞkíkLkk
ykÃkþu. (25) y{khk s íkhV íku{Lku ÃkkAk VhðkLkwt Au. (26) ÃkAe y{khk
rþhu Au íku{Lkku rnMkkçk ÷uðku.
•
Ãkkhk-30 [628] Mkqh: y÷-V@ (89)
89. Mkqh: y÷-V@
(1) MkkuøktË Au ÃkhkuZLkk (2) yLku ËMk hkíkkuLkk (3) yLku yufe yLku çkufeLkk
(4) yLku hkíkLkk ßÞkhu [k÷ðk ÷køku. (5) fu{, yk{kt çkwrØþk¤eyku {kxu
ÃkÞkoó MkkuøktË LkÚke ? (6) ík{u LkÚke òuÞwt, ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu ykËLke
MkkÚku þwt {k{÷ku fÞkuo, (7) Míkt¼kuðk¤k Rh{Lke MkkÚku (8) suLkk Mk{kLk fkuE
òrík Ëuþku{kt ÃkuËk fhðk{kt LkÚke ykðe, (9) yLku Mk{qËLke MkkÚku su{ýu
¾eýku { kt Ãkðo í kku fku í kÞko, (10) yLku ¾q txkðk¤k rVhyki LkLke MkkÚku,
(11) su{ýu Ëuþku{kt rðÿkun fÞkuo, (12) ÃkAe íku{kt ¾qçk WÃkÿð Vu÷kÔÞku.
(13) íkku ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lkk Ãkh ÞkíkLkkLkku fkuhzku ðhMkkÔÞku.
(14) rLk:þtf ík{khku hçk ½kík{kt Au. (15) ÃkAe {kLkðeLke ÂMÚkrík yuðe
Au fu ßÞkhu íkuLkku Ãkk÷Lknkh íkuLke Ãkheûkk fhu Au yLku íkuLku «ríkck yLku f]Ãkkyku
«ËkLk fhu Au, íkku íku fnu Au fu {khk Ãkk÷Lknkhu {Lku «ríkck «ËkLk fhe.
(16) yLku ßÞkhu íku íkuLke Ãkheûkk fhu Au yLku íkuLke ykSrðfk íkuLkk Ãkh íktøk
fhe Ëu Au, íkku íku fnu Au fu {khk Ãkk÷Lknkhu {Lku yÃk{krLkík fhe ËeÄku.
(17) fËkrÃk Lknª, çkÕfu ík{u yLkkÚkLkwt MkL{kLk LkÚke fhíkk, (18) yLku ík{u
økheçkLku ¼kusLk fhkððk çkeòykuLku «kuíMkknLk LkÚke ykÃkíkk, (19) yLku
ðkhMkkLku Mk{uxeLku ¾kE òyku Aku, (20) yLku ík{u ÄLkÚke ¾qçk ðÄkhu «u{ fhku
Aku. (21) fËkrÃk Lknª, ßÞkhu s{eLkLku íkkuzeLku fý-fý çkLkkðe Ëuðk{kt
ykðþu, (22) yLku ík{khku hçk ykðþu yLku Vrh~íkkyku ykðþu fíkkhçkØ,
(23) yLku yu rËðMku LkfoLku ÷kððk{kt ykðþu, yu rËðMku {Lkw»ÞLku Mk{s
ykðþu, yLku nðu Mk{s ykððkLkku yðfkþ fuðku ! (24) íku fnuþu, fkþ ! nwt
{khk SðLk{kt ftEf ykøk¤ {kuf÷íkku ! (25) ÃkAe yu rËðMku Lk íkku yÕ÷kn
Ãkkhk-30 [629] Mkqh: y÷-çk÷Ë (90) , yþT-þBMk (91)
suðe fkuE ÞkíkLkk ykÃkþu, (26) yLku Lk íkuLkk çkktÄðk suðwt fkuE çkktÄþu.
(27) nu Mktíkwü ykí{k ! (28) [k÷ ÃkkuíkkLkk hçk íkhV, íkwt íkuLkkÚke ¾wþ, íku
íkkhkÚke ¾wþ. (29) yLku Ëk¾÷ ÚkE ò {khe sÒkík{kt.
•
90. Mkqh: y÷-çk÷Ë
(1) Lknª, nwt MkkuøktË ¾kô Awt yk þnuhLkk, (2) yLku ík{u yk{kt hnku
Aku, (3) yLku MkkuøktË Au rÃkíkkLkk yLku íkuLke MktíkkLkLkk. (4) y{u {Lkw»ÞLku
fü{kt ÃkuËk fÞkuo Au. (5) þwt íku rð[khu Au fu íkuLkk Ãkh fkuELkwt òuh LkÚke ?
(6) fnu Au fu {U Ãkw»f¤ ÄLk ¾[eo LkkÏÞwt. (7) þwt íku yu{ Mk{su Au fu fkuEyu
íkuLku LkÚke òuÞku ? (8) þwt y{u íkuLku çku ykt¾ku LkÚke ykÃke ? (9) yLku yuf
S¼ yLku çku nkuX ? (10) yLku y{u íkuLku çktLku {køkkuo çkíkkðe ËeÄk.
(11) ÃkAe íku [zkð Ãkh Lk [Zâku (12) yLku ík{u þwt òýku fu þwt íku [zkð ?
(13) økhËLkLku Akuzkððwt , (14) yÚkðk ¼q¾Lkk økk¤k{kt ¼kusLk fhkððwt,
(15) LkSfLkk yLkkÚkLku (16) yÚkðk Äq¤{kt høkËku¤kíkk rLkÄoLkLku.
(17) ÃkAe íku yu ÷kufku{kt Mkk{u÷ nkuÞ suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku yuf-çkeòLku
ÄiÞoLke yLku MknkLkw¼qríkLke rþ¾k{ý ykÃke. (18) yk s ÷kufku Mkki¼køÞ-
þk¤e Au (19) yLku suyku y{khe ykÞíkkuLkku RLfkh fhLkkhkt çkLÞk, íkuyku
Ëw¼koøke ÷kufku Au. (20) íku{Lkk Ãkh ykøk AðkÞu÷ nþu.
•
91. Mkqh: yþT-þBMk
(1) MkkuøktË Au MkqÞoLkk yLku íkuLkku íkzfku [ZðkLkk, (2) yLku [tÿLkk, ßÞkhu
Ãkkhk-30 [630] Mkqh: y÷-÷i÷ (92)
íku MkqÞoLkk ÃkkA¤ ykðu, (3) yLku rËðMkLkk, ßÞkhu íku íkuLku «fkrþík fhu,
(4) yLku hkíkLkk, ßÞkhu íku íkuLkk AwÃkkðu, (5) yLku ykfkþLkk yLku suðwt íkuýu
çkLkkÔÞwt, (6) yLku ÄhíkeLkk, suðe íkuýu Vu÷kðe, (7) yLku ykí{kLkk, suðku
íkuýu íkuLku XefXkf fÞkuo. (8) ÃkAe íkuLku MkqÍçkqÍ ykÃke, íkuLke çkqhkELke yLku
íkuLke ¼÷kELke. (9) MkV¤ ÚkÞku, suýu íkuLku Ãkrðºk fÞkuo, (10) yLku rLkhkþ
ÚkÞku, suýu íkuLku Ëqr»kík fÞkuo. (11) Mk{qËu ÃkkuíkkLkk rðÿkunLkk fkhýu ¾kuxwt XuhÔÞwt,
(12) ßÞkhu Q¼ku ÚkÞku íku{Lkku MkkiÚke {kuxku Ëw¼koøke, (13) íkku yÕ÷knLkk
ÃkÞøktçkhu íku{Lku fÌkwt fu yÕ÷knLke Ÿxýe yLku íkuLkk Ãkkýe ÃkeðkÚke MkkðÄkLk.
(14) íkku íku{ýu íkuLku ¾kuxku XuhÔÞku, ÃkAe ŸxýeLku {khe Lkk¾e, ÃkAe íku{Lkk
«¼w-Ãkk÷Lknkhu íku{Lkk Ãkh rðLkkþ WíkkÞkuo, ÃkAe MkkiLku çkhkçkh fhe ËeÄk.
(15) íku LkÚke zhíkku fu íkuLkk ÃkkA¤ þwt Úkþu ?
•
92. Mkqh: y÷-÷i÷
(1) MkkuøktË Au hkrºkLkk ßÞkhu íku AðkE òÞ, (2) yLku rËðMkLkk ßÞkhu
íku «fkrþík ÚkkÞ, (3) yLku íkuLkk, su íkuýu ÃkuËk fÞko Lkh yLku {kËk (4) fu
ík{khk «ÞíLkku r¼Òk-r¼Òk Au. (5) ÃkAe suýu ykÃÞwt yLku íku zÞkuo (6) yLku
íkuýu ¼÷kELku MkíÞ {kLke, (7) íkku íkuLku y{u Mkh¤ {køko {kxu Mknw÷ík fhe
ykÃkeþwt, (8) yLku suýu ftsqMke fhe yLku çkuÃkhðk hÌkku, (9) yLku ¼÷kELku
¾kuxe Xuhðe, (10) íkku y{u íkuLku {w~fu÷ {køko {kxu Mknw÷ík fhe ykÃkeþwt.
(11) yLku íkuLkwt ÄLk íkuLku ftE fk{ Lknª ÷køku, ßÞkhu íku ¾kE{kt Ãkzþu.
(12) rLk:þtf, y{khk rþhu Au {køko çkíkkððku, (13) yLku rLk:þtf, y{khk
yrÄfkh{kt Au ykr¾hík (Ãkh÷kuf) yLku ËwrLkÞk. (14) ÃkAe {U ík{Lku zhkðe
Ãkkhk-30 [631] Mkqh: yÍT-Íwnk (93), y÷-Lkþhkn (94)
ËeÄk ¼zfu çk¤íke ykøkÚke, (15) íku{kt yu s Ãkzþu su {kuxku Ëw¼koøke Au,
(16) suýu ¾kuxwt XuhÔÞwt yLku {kuZwt VuhÔÞwt, (17) yLku y{u íkuLkkÚke çk[kðe
÷Eþwt ðÄkhu zhðkðk¤kLku, (18) su ÃkkuíkkLkwt ÄLk ykÃku Au Ãkrðºkíkk «kó fhðk
{kxu, (19) yLku íkuLkk Ãkh fkuELkku WÃkfkh LkÚke suLkku çkË÷ku íkuLku ykÃkðkLkku
nkuÞ, (20) Ãkhtíkw fuð¤ ÃkkuíkkLkk Mkðkuoå[ «¼w-Ãkk÷LknkhLke «MkÒkíkk {kxu,
(21) yLku xqtf Mk{Þ{kt íku ¾wþ ÚkE sþu.
•
93. Mkqh: yÍT-Íwnk
(1) MkkuøktË Au «fkrþík rËðMkLkk, (2) yLku hkrºkLkk ßÞkhu íku AðkE
òÞ. (3) ík{khk «¼w-Ãkk÷Lknkhu ík{Lku Akuzâk LkÚke, yLku Lk ík{khkÚke
Lkkhks ÚkÞku, (4) yLku [ku¬Mk ykr¾hík (Ãkh÷kuf) ík{khk {kxu ËwrLkÞkÚke
©uc Au (5) yLku xqtf Mk{Þ{kt yÕ÷kn ík{Lku ykÃkþu, ÃkAe íkwt hkS ÚkE
sEþ. (6) þwt yÕ÷knu ík{Lku yLkkÚk Lk òuÞk, ÃkAe íkuýu ík{Lku Xufkýwt ykÃÞwt,
(7) yLku ík{Lku yr¼÷k»ke òuÞk, íkku ík{Lku {køko çkíkkÔÞku, (8) yLku ík{Lku
rLkÄoLk òuÞk, íkku ík{Lku MktÃkÒk fhe ËeÄk. (9) íkuÚke ík{u yLkkÚk Ãkh MkgkE
Lk fhku, (10) yLku ík{u {ktøkLkkhLkku yLkkËh Lk fhku, (11) yLku ík{u ÃkkuíkkLkk
hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke f]ÃkkLku «økx fhku.
•
94. Mkqh: y÷-Lkþhkn
(1) þwt y{u ík{khwt ÓËÞ ¾ku÷e LkÚke ËeÄwt, (2) yLku ík{khku yu çkkus
Wíkkhe ËeÄku, (3) suýu ík{khe ÃkeX Íwfkðe ËeÄe níke, (4) yLku y{u ík{khe
Ãkkhk-30 [632] Mkqh: yíkT-íkeLk (95) , y÷-y÷f (96)
feŠík Wå[ fhe. (5) ÃkAe {w~fu÷eLkk MkkÚku ykMkkLke Au. (6) rLk:þtf,
{w~fu÷eLke MkkÚku ykMkkLke Au. (7) ÃkAe ßÞkhu ík{u rLkð]¥k ÚkE òyku, íkku
{nuLkík fhku, (8) yLku ÃkkuíkkLkk hçkLke íkhV yufkøkúr[¥k Úkkyku.
•
95. Mkqh: yíkT-íkeLk
(1) MkkuøktË Au ytSh yLku siíkqLkLkk, (2) yLku MkeLkk ÃkðoíkLkk, (3) yLku
yk þktríkðk¤k þnuhLkk. (4) y{u {kLkðeLku Mkðkuo¥k{ çktÄkhý Ãkh ÃkuËk fÞkuo.
(5) ÃkAe íkuLku MkkiÚke Lke[u VUfe ËeÄku. (6) rMkðkÞ yu ÷kufku suyku E{kLk
÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko, íkku íku íku{Lkk {kxu õÞkhuÞ Mk{kó Lk ÚkLkkh ð¤íkh
Au, (7) íkku nðu þwt Au, ík{u çkË÷ku {¤ðkLke ðkíkLku ¾kuxe Xuhðku Aku ? (8) þwt
yÕ÷kn Mkki þkMkfkuÚke {kuxku þkMkf LkÚke ?
•
96. Mkqh: y÷-y÷f
(1) ÃkZku Ãkkuí kkLkk hçkLkk Lkk{ MkkÚku, suýu ÃkuËk fÞkuo, (2) ÃkuË k fÞkuo
{kLkðeLku Úkesu÷k ÷kuneLkk ÷ku[kÚke. (3) ÃkZku yLku íkkhku hçk yíÞtík f]Ãkk¤w Au,
(4) suýu ¿kkLk þe¾ðkzâwt f÷{Úke. (5) {kLkðeLku yu þe¾ðkzâwt su íku òýíkku
Lknkuíkku. (6) fËkrÃk Lknª, {kLkðe rðÿkun fhu Au, (7) yu fkhýu fu íku ÃkkuíkkLku
rLkhÃkuûk swyu Au. (8) rLk:þtf íkkhk hçkLkk íkhV s ÃkkAk VhðkLkwt Au. (9) þwt ík{u
òuÞku yu ÔÞÂõíkLku su {LkkE fhu Au, (10) yuf çktËkLku ßÞkhu íku Lk{kÍ ÃkZíkku
nkuÞ. (11) ík{khku þwt rð[kh Au, òu íku {køkoËþoLk Ãkh nkuÞ, (12) yÚkðk
zhðkLke ðkík rþ¾ðkzíkku nkuÞ. (13) ík{khku þwt rð[kh Au, òu íkuýu ¾kuxwt XuhÔÞwt
Ãkkhk-30 [633] Mkqh: y÷-fÿ (97) , y÷-çkÂGÞLkn (98)
yLku yðøkýLkk fhe. (14) þwt íkuLku ¾çkh LkÚke fu yÕ÷kn òuE hÌkku Au.
(15) fËkrÃk Lknª, òu íku yxõÞku Lknª, íkku y{u fÃkk¤Lkk ðk¤ ÃkfzeLku íkuLku
¾U[eþwt, (16) yu fÃkk¤Lku su sqXwt, økwLkuøkkh Au. (17) nðu íku çkku÷kðu ÃkkuíkkLkk
Mk{ÚkofkuLku, (18) y{u Ãký LkfoLkk Vrh~íkkykuLku çkku÷kðeþwt. (19) fËkrÃk
Lknª, íkuLke ðkík Lk {kLk, yLku rMksËku fh yLku rLkfxðíkeo çkLke ò.
•
97. Mkqh: y÷-fÿ
(1) y{u ykLku yðíkrhík fhu÷ Au þçku-fÿ{kt, (2) yLku ík{u þwt òýku fu
þçk-fÿ þwt Au ? (3) þçku-fÿ nòh {rnLkkykuÚke W¥k{ Au. (4) Vrh~íkkyku
yLku Yn (rsçkúE÷) yk{kt ÃkkuíkkLkk hçkLke yLkw{ríkÚke Wíkhu Au Ëhuf ykËuþ
÷ELku. (5) íku hkrºk MkhkMkh Mk÷k{íke Au, ÃkhkuZ Lkef¤ðk MkwÄe.
•
98. Mkqh: y÷-çkÂGÞLkn
(1) økútÚkðk¤k yLku yLkufuïhðkËeyku{ktÚke su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo,
íkuyku yxfðkLkk LkÚke, ßÞkt MkwÄe íku{Lkk ÃkkMku MÃkü Ë÷e÷ Lk ykðe òÞ,
(2) yÕ÷kn íkhVÚke yuf ÃkÞøktçkh, su Ãkrðºk Ãk]cku ðkt[e Mkt¼¤kðu,
(3) su{kt Wr[ík rð»kÞku ÷¾u÷k nkuÞ. (4) yLku su ÷kufku økútÚkðk¤k níkk,
íkuyku MÃkü Ë÷e÷ ykðe økÞk ÃkAe s {ík¼uËku{kt Ãkze økÞk, (5) òu fu íku{Lku
yu s ykËuþ ykÃkðk{kt ykÔÞku níkku fu íkuyku yÕ÷knLke WÃkkMkLkk fhu, íkuLkk
{kxu ËeLk (Ä{o)Lku rðþwØ fhe Ëu, yufkøkúr[¥k ÚkELku yLku Lk{kÍ MÚkkrÃkík
fhu yLku Ífkík ykÃku, yLku yk s ÞkuøÞ ËeLk Au. (6) rLk:þtf, økútÚkðk¤k
Ãkkhk-30 [634] Mkqh: y÷-Íe÷Ík÷(99), y÷-ykrËÞkík(100)
yLku yLkufuïhðkËeyku{ktÚke su ÷kufkuyu RLfkh fÞkuo, íkuyku LkfoLke ykøk{kt
Ãkzþu, íkuyku nt{uþk íku{kt hnuþu. yk ÷kufku MkkiÚke ¾hkçk MksoLkku Au. (7) su
÷kufku E{kLk ÷kÔÞk yLku íku{ýu MkËTfkÞkuo fÞko, yu ÷kufku MkkiÚke Mkkhk MksoLkku
Au. (8) íku{Lkku çkË÷ku íku{Lkk hçkLkk ÃkkMku þkïík çkkøk Au, suLkk Lke[u Lknuhku
ðne hne nþu. íku{kt íkuyku nt{uþk-nt{uþk hnuþu. yÕ÷kn íku{LkkÚke hkS ÚkÞku
yLku íkuyku yÕ÷knÚke hkS, yk yu ÔÞÂõík {kxu Au, su ÃkkuíkkLkk hçkÚke zhu
•
99. Mkqh: y÷-Íe÷Ík÷
(1) ßÞkhu Ähíke MktÃkqýo íkeðúíkkÚke n÷kðe Lkk¾ðk{kt ykðþu (2) yLku
Ähíke ÃkkuíkkLkku çkkus çknkh fkZe Lkk¾þu, (3) yLku {kLkðe fnuþu fu íkuLku þwt
ÚkÞwt. (4) yu rËðMku íku ÃkkuíkkLke ÂMÚkrík ðýoðþu. (5) fu{ fu ík{khk hçkLkku
íkuLku yk s ykËuþ nþu. (6) yu rËðMku ÷kufku y÷øk-y÷øk Lkef¤þu, suÚke
íku{Lkk f{kuo íku{Lku çkíkkððk{kt ykðu. (7) ÃkAe su ÔÞÂõíkyu fý çkhkçkh
¼÷kE fhe nþu, íku íkuLku òuE ÷uþ,u (8) yLku su ÔÞÂõíkyu fý çkhkçkh çkqhkE
fhe nþu, íku íkuLku òuE ÷uþu.
•
100. Mkqh: y÷-ykrËÞkík
(1) MkkuøktË Au yu ½kuzkykuLkk su nktVíkk Ëkuzu Au, (2) ÃkAe xkÃkku {kheLku
®[økkheyku fkZðkðk¤k, (3) ÃkAe ÃkhkuZLkk Mk{Þu AkÃkku {khðkðk¤k,
(4) ÃkAe íku{kt Äq¤Lke z{heyku WzkðLkkhkt, (5) ÃkAe íku ð¾íku MkiLÞ{kt ½qMke
sðkðk¤kt. (6) rLk:þtf {kLkðe ÃkkuíkkLkk hçkLkku f]íkÎLk Au, (7) yLku íku MðÞt
Ãkkhk-30 [635] Mkqh: y÷-fkrhyk(101), yíkT-íkfkMkwh(102)
íkuLkk Ãkh Mkkûke Au, (8) yLku íku ÄLkLkk «u{{kt ¾qçk økúMík Au. (9) þwt íku yu
ð¾íkLku LkÚke òýíkku ßÞkhu íkuLku fçkhku{ktÚke fkZðk{kt ykðþu, (10) yLku
fkZðk{kt ykðþu su ftE ÓËÞku{kt Au. (11) rLk:þtf yu rËðMku íku{Lkku hçk
íku{LkkÚke çkhkçkh ðkfuV nþu.
•
101. Mkqh: y÷-fkrhyk
(1) ¾z¾zkðLkkh ! (2) þwt Au ¾z¾zkðLkkh ? (3) yLku ík{u þwt òýku
fu þwt Au yu ¾z¾zkðLkkh ? (4) su rËðMku ÷kufku ÃkíktøkkuLke su{ rð¾uhkÞu÷k
nþu, (5) yLku Ãknkzku Ãkªsu÷k htøkeLk QLkLke su{ ÚkE sþu. (6) ÃkAe su
ÔÞÂõíkLkwt ÃkÕ÷wt ¼khu nþu, (7) íku {LkÃkMktË ykhk{{kt nþu, (8) yLku su
ÔÞÂõíkLkwt ÃkÕ÷wt n÷fwt nþu, (9) íkku íku{Lkwt Xufkýwt ¾kE Au, (10) yLku ík{u
þwt òýku fu íku þwt Au ? (11) ¼zfu çk¤íke ykøk !
•
102. Mkqh: yíkT-íkfkMkwh
(1) yrÄfÚke yrÄfLke ÷k÷[u ík{Lku økV÷ík{kt hkÏÞk, (2) íÞkt MkwÄe
fu ík{u fçkhku{kt sE ÃknkUåÞk. (3) fËkrÃk Lknª, ík{u ¾qçk sÕËe òýe ÷uþku.
(4) ÃkAe fËkrÃk Lknª, ík{u ¾qçk sÕËe òýe ÷uþku. (5) fËkrÃk Lknª, òu
ík{u rðïkMkÃkqðof òýíkk (6) fu ík{u yð~Þ LkfoLku òuþku. (7) ÃkAe ík{u
íkuLku rðïkMkLke ykt¾kuÚke òuþku. (8) ÃkAe yu rËðMku [ku¬Mk ík{Lku f]Ãkkyku
rðþu yð~Þ ÃkqAðk{kt ykðþu.
•
Ãkkhk-30 Mkqh: y÷-yMkú(103) [636] y÷-nw{Ín(104), y÷-Ve÷(105)
103. Mkqh: y÷-yMkú
(1) MkkuøktË Au ÞwøkLkk ! (2) rLk:þtf, {kLkðe LkwfMkkLk{kt Au, (3) rMkðkÞ
yu ÷kufkuLkk, suyku E{kLk ÷kÔÞk yLku MkËTfkÞkuo fÞko yLku íku{ýu yuf-çkeòLku
MkíÞLke rþ¾k{ý ykÃke yLku íku{ýu yuf-çkeòLku ÄiÞoLke rþ¾k{ý ykÃke.
•
104. Mkqh: y÷-nw{Ín
(1) rðLkkþ Au Ëhuf {nuýk {khLkkhLkku, Ëku»k fkZðkðk¤kLkku, (2) suýu
ÄLk Mk{uxâwt yLku økýe-økýeLku hkÏÞwt. (3) íku rð[khu Au fu íkuLkwt ÄLk nt{uþk
íkuLkk MkkÚku hnuþu. (4) fËkrÃk Lknª, íkuLku VUfe Ëuðk{kt ykðþu høkËku¤e
Lkk¾Lkkh søÞk{kt, (5) yLku ík{u þwt òýku fu høkËku¤e Lkk¾Lkkh søÞk þwt
Au ? (6) yÕ÷knu ¼zfkðu÷ ykøk ! (7) su ÓËÞku MkwÄe ÃknkU[þu. (9) íku
íku{Lkk Ãkh çktÄ fhe Ëuðk{kt ykðþu, (9) Ÿ[k-Ÿ[k Míkt¼ku{kt.
•
105. Mkqh: y÷-Ve÷
(1) þwt ík{u òuÞwt Lknª fu ík{khk hçku nkÚkeykuðk¤kLke MkkÚku þwt fÞwO ?
(2) þwt íkuýu íku{Lke ÞwÂõíkLku rLk»V¤ Lk fhe ËeÄe ? (3) yLku íku{Lkk Ãkh
Ãkûkeyku {kufÕÞk xku¤u-xku¤k, (4) su íku{Lkk Ãkh fktfheykuLkk ÃkÚÚkhku VUfíkk
níkk. (5) ÃkAe yÕ÷knu íku{Lku ¾kÄu÷k ¼qMkkLke su{ fhe ËeÄk.
•
Ãkkhk-30 Mkqh: fwhiþ (106) [637] y÷-{kQLk(107), y÷-fkiMkh(108)
106. Mkqh: fwhiþ
(1) yu fkhýu fu fwhiþ xuðkE økÞk (2) Xtze yLku økh{eLkk MkVhÚke xuðkE
økÞk. (3) íkku íku{ýu yk ½hLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lke WÃkkMkLkk fhðe
òuEyu, (4) suýu íku{Lku ¼q¾{kt ¼kusLk ykÃÞwt yLku ¼ÞÚke íku{Lku þktrík
«ËkLk fhe.
•
107. Mkqh: y÷-{kQLk
(1) þwt ík{u òuE yu ÔÞÂõíkLku, su LÞkÞLkk rËðMkLku ¾kuxku Xuhðu Au ?
(2) yu s íkku Au su yLkkÚkLku Ä¬k {khu Au, (3) yLku rLkÄoLk-økheçkLkwt ¼kusLk
ykÃkðk «kuíMkknLk LkÚke ykÃkíkku. (4) ÃkAe rðLkkþ Au yu Lk{kÍ ÃkZðk-
ðk¤kyku {kxu (5) suyku ÃkkuíkkLke Lk{kÍÚke çkuÃkhðk Au, (6) yu su Ëu¾kzku
fhu Au (7) yLku {k{q÷e sYhíkLke ðMíkwyku Ãký LkÚke ykÃkíkku.
•
108. Mkqh: y÷-fkiMkh
(1) y{u ík{Lku ‘fkiMkh’ ykÃke ËeÄe, (2) íkuÚke ÃkkuíkkLkk hçk {kxu Lk{kÍ
ÃkZku yLku fwhçkkLke fhku. (3) rLk:þtf ík{khku þºkw s {q¤ fÃkkÞu÷ku (rLk{qo¤)
Au.
•
Ãkkhk-30 Mkqh: fkrVYLk (109) [638] yLkT-LkMkú (110), y÷-÷nçk(111)
109. Mkqh: y÷-fkrVYLk
(1) fnku fu nu fkrVhku (RLfkh fhLkkhyku) ! (2) nwt íku{Lke WÃkkMkLkk
Lknª fhwt suLke WÃkkMkLkk ík{u fhku Aku, (3) yLku Lk ík{u íkuLke WÃkkMkLkk fhðk-
ðk¤k Aku suLke WÃkkMkLkk nwt fhwt Awt, (4) yLku nwt íku{Lke WÃkkMkLkk fhðkðk¤ku
LkÚke suLke WÃkkMkLkk ík{u fhe Au, (5) yLku Lk ík{u íkuLke WÃkkMkLkk fhðkLkk
Aku suLke WÃkkMkLkk nwt fhwt Awt. (6) ík{khk {kxu ík{khku ËeLk (Ä{o) yLku {khk
{kxu {khku ËeLk.
•
110. Mkqh: yLkT-LkMkú
(1) ßÞkhu yÕ÷knLke {ËË ykðe òÞ yLku rðsÞ, (2) yLku ík{u òuþku
fu ÷kufku yÕ÷knLkk ËeLk (Ä{o){kt Ëk¾÷ ÚkE hÌkk Au xku¤u-xku¤k. (3) íkku
ÃkkuíkkLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkku {rn{køkkLk fhku íkuLke «þtMkkLke MkkÚku yLku
íkuLkkÚke ûk{kÞk[Lkk fhku. rLk:þtf, íku yíÞtík ûk{kþe÷ Au.
•
111. Mkqh: y÷-÷nçk
(1) yçkq ÷nçkLkk nkÚk íkqxe økÞk yLku íku Lkkþ Ãkk{u. (2) Lk íkuLkwt ÄLk
íkuLku fk{ ÷køÞwt yLku Lk íku su íkuýu f{kÔÞwt. (3) íku xqtf Mk{Þ{kt ¼zfu çk¤íke
ykøk{kt Ãkzþu, (4) yLku íkuLke ÃkíLke Ãký, su #Äý ÷ELku Vhu Au {kÚkk Ãkh.
(5) íkuLke økhËLk{kt hMMke Au çkktÄu÷e.
•
Ãkkhk-30 Mkqh: y÷-RÏ÷kMk (112) [639] y÷-V÷f (113), yLkT-LkkMk(114)
112. Mkqh: y÷-RÏ÷kMk
(1) fnku yÕ÷kn yuf Au. (2) yÕ÷kn rLkhÃkuûk-rLkMÃk]n Au. (3) Lk
íkuLke fkuE MktíkkLk Au yLku Lk íku fkuELke MktíkkLk. (4) yLku fkuE íkuLkk Mk{fûk-
Mk{kLk LkÚke.
•
113. Mkqh: y÷-V÷f
(1) fnku, nwt þhý {ktøkwt Awt ÃkhkuZLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkwt, (2) Ëhuf
yu ðMíkwLke çkqhkEÚke su íkuýu ÃkuËk fhe, (3) yLku ytÄfkhLke çkqhkEÚke, ßÞkhu
íku AðkE òÞ, (4) yLku økktXku{kt Vqtf {khLkkhkykuLke çkqhkEÚke, (5) yLku
E»Þko fhLkkhLke çkqhkEÚke, ßÞkhu íku E»Þko fhu.
•
111. Mkqh: yLkT-LkkMk
(1) fnku, nwt þhý {ktø kwt Awt ÷kufkuLkk hçk («¼w-Ãkk÷Lknkh)Lkwt,
(2) ÷kufkuLkk çkkËþknLkwt, (3) ÷kufkuLkk WÃkkMÞLkwt, (4) íkuLke çkqhkEÚke su
ðMkðMkku (þtfk-fwþtfk) Lkk¾u yLku AwÃkkE òÞ, (5) su ÷kufkuLkk {Lk{kt
ðMkðMkku Lkk¾u Au, (6) rsLk{ktÚke yLku {Lkw»Þ{ktÚke.
–*–*–*–
ISBN 978-93-5179-170-6
Goodword
www.goodwordbooks.com
www.cpsglobal.org 9 789351 791706

Gujarati Quran

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gujarati Quran

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GUJARATI

fwykoLkLkk yLkwðkËLkk yk ÃkwMíkfLkkt fkuÃkehkEx LkÚke.

Translated from Urdu to Gujarati by

Goodword Books, Chennai

You might also like