Na lekcji wykorzystasz:

Podręcznik Multiteka Maturalne karty pracy

Temat: 3.3. Tkanki roślinne (s. 99 – pokaz slajdów: Tkanki twórcze, Zadania 9 – 15 (s. 45 – 49)
110) Epiderma i ryzoderma,

animacja: Korek, Budowa aparatów

szparkowych, Tkanki
wzmacniające – kolenchyma i
sklerenchyma, Budowa i działanie
drewna, Budowa i działanie łyka

film: Czym jest drewno?, Czym jest

łyko?

3.3. Tkanki roślinne

 3 x 45 min

■ Cel ogólny
Poznanie budowy i funkcji tkanek roślinnych. Rozpoznawanie poszczególnych tkanek na
schematach i preparatach mikroskopowych.

■ Cele operacyjne
Uczeń potrafi:
• podać definicję tkanki,
• wymienić rodzaje tkanek roślinnych,
• dokonać podziału tkanek roślinnych według różnych kryteriów: na tkanki twórcze i stałe,
martwe i żywe oraz wśród tkanek stałych wyróżnić tkanki jednorodne i niejednorodne,
• określić rolę tkanek twórczych,
• wymienić cechy budowy i funkcje poszczególnych typów tkanek roślinnych
• rozpoznać tkanki roślinne na preparatach mikroskopowych oraz schematycznych
rysunkach,
• wykonać preparaty wybranych tkanek roślinnych,
• wykazać związek budowy poszczególnych tkanek roślinnych z pełnionymi przez nie
funkcjami.

■ Środki dydaktyczne
Podręcznik (s. 99 – 110), mapa skojarzeń do uzupełnienia dla każdego ucznia (załącznik nr
1), karty pracy dla każdego ucznia (załącznik nr 2), mikroskopy, szkiełka podstawowe i
nakrywkowe, preparaty stałe tkanek roślinnych, przybory do mikroskopowania.

■ Zastosowanie narzędzi ICT do realizacji lekcji

Multiteka Nowej Ery, komputer, rzutnik multimedialny.

1
■ Formy pracy
indywidualna, zbiorowa.

■ Metody pracy
wykład, pogadanka, praca z podręcznikiem, obserwacja mikroskopowa, pokaz animacji i
slajdów interaktywnych, karty pracy.

■ Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
1. Czynności organizacyjne.
2. Definicja tkanki i różnorodność tkanek roślinnych – pogadanka (10 min).
Uczniowie wraz z nauczycielem definiują pojęcie „tkanka”. Wymieniają tkanki roślinne,
które pamiętają ze szkoły podstawowej. Nauczyciel uzupełnia wiedzę uczniów w oparciu o
wyświetloną mapę skojarzeń (załącznik nr 1).

Faza realizacyjna
1. Tkanki twórcze – wykład (10 min).
Nauczyciel wyświetla pokaz slajdów Tkanki twórcze. Omawia podział tkanek na twórcze i
stałe. Podaje przykłady merystemów pierwotnych i wtórnych oraz wskazuje ich lokalizacje w
roślinie. Przedstawia charakterystyczne cechy tkanek twórczych. Razem z uczniami analizuje
związek budowy tkanek twórczych z funkcjami, jakie te tkanki pełnią w organizmie rośliny.

2. Stożek wzrostu pędu moczarki kanadyjskiej – przygotowanie i obserwacja preparatu

mikroskopowego (15 min).
Uczniowie przygotowują preparaty ze stożka wzrostu pędu moczarki kanadyjskiej zgodnie z
instrukcją zamieszczoną w karcie pracy (załącznik nr 2). Przeprowadzają obserwację
mikroskopową wykonanego preparatu i wybranych preparatów stałych tkanek twórczych.
Analizują zdjęcia spod mikroskopu i schematyczne rysunki tkanek twórczych
zamieszczonych w podręczniku (s. 101). Uzupełniają karty pracy (załącznik nr 2).
Wraz z nauczycielem sprawdzają poprawność wykonanych zadań.

3. Tkanki okrywające – wykład (10 min).

Nauczyciel wyświetla slajdy i animacje: Epiderma i ryzoderma, Korek, Budowa aparatów
szparkowych. Omawia charakterystyczne cechy tkanek stałych. Przedstawia budowę oraz
funkcje tkanek okrywających pierwotnych i wtórnych. Zwraca uwagę na wytwory epidermy i
korka, budowę aparatów szparkowych oraz niejednorodny charakter budowy korkowicy.
Nauczyciel razem z uczniami analizuje związek budowy tkanek okrywających z funkcjami,
jakie te tkanki pełnią w organizmie rośliny.

4. Skórka pędu liścia trzykrotki i korek bulwy ziemniaka – przygotowanie i obserwacja

preparatów mikroskopowych (20 min).
Uczniowie przygotowują preparaty: skórki pędu liścia trzykrotki i korka bulwy ziemniaka
zgodnie z instrukcją zamieszczoną w karcie pracy (załącznik nr 2). Przeprowadzają
obserwację mikroskopową wykonanego preparatu i wybranych preparatów stałych tkanek
okrywających. Analizują zdjęcia spod mikroskopu i schematyczne rysunki tkanek
okrywających zamieszczonych w podręczniku (s. 103). Uzupełniają karty pracy (załącznik nr
2). Wraz z nauczycielem sprawdzają poprawność wykonanych zadań.
2
5. Tkanki miękiszowe – wykład (10 min).
Nauczyciel wyświetla fragment flipbooka dotyczący tkanek miękiszowych (s. 105). Omawia
budowę i rodzaje tkanek miękiszowych. Wraz z uczniami analizuje związek budowy
poszczególnych tkanek miękiszowych z funkcjami, jakie te tkanki pełnią w organizmie
rośliny.

6. Miękisz spichrzowy bulwy ziemniaka – przygotowanie i obserwacja preparatu

mikroskopowego (15 min).
Uczniowie przygotowują preparaty z miękiszu spichrzowego bulwy ziemniaka zgodnie z
instrukcją zamieszczoną w karcie pracy (załącznik nr 2). Przeprowadzają obserwację
mikroskopową wykonanego preparatu i wybranych preparatów stałych tkanek miękiszowych.
Analizują zdjęcia spod mikroskopu i schematyczne rysunki tkanek miękiszowych
zamieszczonych w podręczniku (s. 105). Uzupełniają karty pracy (załącznik nr 2).
Wraz z nauczycielem uczniowie sprawdzają poprawność wykonanych zadań.

7. Tkanki wzmacniające – wykład (10 min).

Nauczyciel wyświetla animację Tkanki wzmacniające – kolenchyma i sklerenchyma. Omawia
budowę i rodzaje tkanek wzmacniających. Wraz uczniami analizuje związek budowy
poszczególnych tkanek wzmacniających z funkcjami jakie pełnią, zwracając szczególną
uwagę na struktury martwe i żywe.

8. Komórki kamienne owocu gruszy – przygotowanie i obserwacja preparatu

mikroskopowego (15 min).
Uczniowie przygotowują preparaty komórek kamiennych owocu gruszy zgodnie z instrukcją
zamieszczoną w karcie pracy (załącznik nr 2). Przeprowadzają obserwację mikroskopową
wykonanego preparatu i wybranych preparatów stałych tkanek wzmacniających. Analizują
zdjęcia spod mikroskopu i schematyczne rysunki tkanek wzmacniających zamieszczonych w
podręczniku (s. 106–107). Uzupełniają karty pracy (załącznik nr 2). Wraz z nauczycielem
uczniowie sprawdzają poprawność wykonanych zadań.

9. Tkanki przewodzące – wykład (10 min).

Nauczyciel wyświetla animacje i filmy: Budowa i działanie drewna, Czym jest drewno?,
Budowa i działanie łyka, Czym jest łyko?. Przedstawia budowę oraz funkcje drewna i łyka.
Wraz z uczniami analizuje związek budowy tkanek przewodzących z funkcjami, jakie te
tkanki pełnią. Zwraca uwagę na cechy budowy komórek drewna i łyka, które umożliwiają im
przewodzenie substancji oraz podkreśla niejednorodny charakter budowy drewna i łyka.

10. Mapa skojarzeń – tkanki roślinne (10 min).

Uczniowie na podstawie zdobytej podczas lekcji wiedzy oraz przeprowadzonych obserwacji
uzupełniają mapę skojarzeń. Na koniec nauczyciel przedstawia wzór mapy, dzięki czemu
uczniowie mogą sprawdzić poprawność wykonanego przez siebie zadania.
Alternatywnym wariantem w pracy z mapą skojarzeń jest wypełnianie jej na bieżąco podczas
toku lekcji lub wykorzystanie jej jako pracy domowej.

3
Faza podsumowująca
Podsumowanie wiadomości zdobytych na lekcji (10 min).
Nauczyciel zadaje uczniom krótkie pytania sprawdzające lub prosi o rozwiązanie
przykładowych poleceń kontrolnych z podręcznika (s. 110).

■ Zadanie domowe
1. Wykonaj zadania 9–15 ze stron 45–49 w Maturalnych kartach pracy.
2. Wykonaj swoją własną Mapę skojarzeń dotyczącą tkanek roślinnych.

4
■ Załącznik nr 1. Mapa skojarzeń

1. Przeanalizuj niedokończoną mapę skojarzeń. Zwróć uwagę na podział tkanek na twórcze i

stałe, a wśród tkanek twórczych – podział na pierwotne i wtórne.
2. Na podstawie informacji zdobytych podczas lekcji oraz korzystając z informacji zawartych
w podręczniku (s. 99 – 110) uzupełnij mapę skojarzeń.
3. Pokoloruj odpowiednio wszystkie struktury martwe (np. na niebiesko) i niejednorodne (np.
na żółto) znajdujące się w mapie skojarzeń. Pozostałe, niepokolorowane struktury będą
należały do żywych i jednorodnych.
4. Przedstaw wyniki swojej pracy i porównaj z wzorcem zaproponowanym przez nauczyciela.

5
 MERYSTEM ARCHESPORIALNY
MERYSTEMY WIERZCHOŁKOWE
MERYSTEMY BOCZNE (ZARODNIKOTWÓRCZY)
(STOŻKI WZROSTU)

MERYSTEMY WTÓRNE

MERYSTEMY WSTAWOWE TWÓRCZE

(INTEKALARNE) TKANKA PRZYRANNA (KALUS)
(MERYSTEMATYCZNE)

TKANKI ROŚLINNE

MIĘKISZ ASYMILACYJNY STAŁE PIERWOTNE

(SKÓRKA)

MIĘKISZOWE OKRYWAJĄCE

WODONOŚNY
FELOGEN
MIĘKISZ
DRZEWNY PRZEWODZĄCE

WZMACNIAJĄCE

TWARDZICA
(SKLERENCHYMA)
CEWKI NACZYNIA

WŁÓKNA ŁYKOWE
KOMÓRKI RURKI
SITOWE SITOWE
6
 PĘDU KORZENIA MIAZGA FELOGEN

MERYSTEM ARCHESPORIALNY
MERYSTEMY WIERZCHOŁKOWE
MERYSTEMY BOCZNE (ZARODNIKOTWÓRCZY)
(STOŻKI WZROSTU)

MERYSTEMY PIERWOTNE MERYSTEMY WTÓRNE

MERYSTEMY WSTAWOWE TWÓRCZE

(INTEKALARNE) TKANKA PRZYRANNA (KALUS)
(MERYSTEMATYCZNE)

TKANKI ROŚLINNE PĘDU KORZENIA

PALISADOWY GĄBCZASTY (EPIDERMA) (RYZODERMA)

MIĘKISZ ASYMILACYJNY STAŁE PIERWOTNE

(SKÓRKA)
WIELORAMIENNY
MIĘKISZOWE OKRYWAJĄCE

MIĘKISZ SPICHRZOWY
WTÓRNE
MIĘKISZ MIĘKISZ (KORKOWICA)
POWIETRZNY ZASADNICZY
KOREK FELODERMA
WODONOŚNY
FELOGEN
WŁÓKNA MIĘKISZ
DRZEWNE DRZEWNY PRZEWODZĄCE

DREWNO (KSYLEM) WZMACNIAJĄCE

KOMÓRKI PRZEWODZĄCE
ŁYKO (FLOEM) TWARDZICA
ZWARCICA
(KOLENCHYMA) (SKLERENCHYMA)
CEWKI NACZYNIA

MIĘKISZ ŁYKOWY KOMÓRKI PRZEWODZĄCE

WŁÓKNA SKLEREIDY
WŁÓKNA ŁYKOWE
KOMÓRKI RURKI SKLERENCHYMATYCZNE
KOMÓRKI PRZYRURKOWE SITOWE SITOWE
7
■ Załącznik nr 2. Karta pracy

Zgodnie z zawartymi w tabeli instrukcjami wykonaj preparaty mikroskopowe odpowiednich

tkanek roślinnych. Uzupełnij tabelę, wykonując schematyczne rysunki odpowiednich tkanek
(wraz z oznaczeniami widocznych elementów) oraz wykonaj polecenia w ostatniej kolumnie
tabeli.

Merystem wierzchołkowy pędu moczarki kanadyjskiej

Instrukcja: Rysunek: 1. Uzupełnij poniższe zdania tak,

aby zawierały one informacje
Na szkiełko podstawowe prawdziwe. W każdym nawiasie
nanieś kroplę wody. Przy
podkreśl właściwe określenie.
pomocy nożyka odetnij
szczytową część pędu Komórki merystematyczne mają
moczarki i odszukaj w niej
( cienkie / grube ) ściany
pąk wierzchołkowy.
komórkowe o budowie ( pierwotnej
Używając nożyka lub
żyletki, wykrój z pąka
/ wtórnej ). Stożek wzrostu pędu
szczytowego cienki jest zaliczany do merystemów
plasterek i umieść go w ( pierwotnych / wtórnych )
kropli wody na szkiełku i warunkuje przyrost rośliny
podstawowym. Przykryj na ( długość / grubość ).
preparat szkiełkiem
nakrywkowym i
przeprowadź obserwację
mikroskopową.

Skórka pędu liścia trzykrotki

Instrukcja: Rysunek: 1. Podaj nazwy dwóch procesów,

które zachodzą dzięki aparatom
Na szkiełko podstawowe szparkowym.
nanieś kroplę wody.
Odetnij liść trzykrotki. ………………………………………………………
Używając nożyka natnij liść
i przy pomocy pęsety ………………………………………………........
zerwij fragment skórki z
dolnej powierzchni liścia. 2. Podaj dwie funkcje, jakie pełni
Umieść fragment w kropli kutykula obecna na powierzchni
wody na szkiełku skórki liścia.
podstawowym. Przykryj
preparat szkiełkiem ………………………………………………………
nakrywkowym i
przeprowadź obserwację ………………………………………………………
mikroskopową.
………………………………………………………

……………………………………………………...

8
 Korek bulwy ziemniaka

Instrukcja: Rysunek: 1. Podaj nazwę substancji, którą

adkrustowane (powleczone) są
Na szkiełko podstawowe komórki korka.
nanieś kroplę wody.
Używając nożyka, odetnij ………………………………………………………
cienką warstwę z
powierzchni bulwy 2. Podaj dwie funkcje, jakie pełnią
ziemniaka. Umieść przetchlinki obecne w warstwie
uzyskany fragment na korka.
szkiełku podstawowym.
Przykryj preparat ………………………………………………………
szkiełkiem nakrywkowym i
przeprowadź obserwację ………………………………………………………
mikroskopową.

Miękisz spichrzowy bulwy ziemniaka

Instrukcja: Rysunek: 1. Podaj nazwę związku

chemicznego obecnego w bulwie
Na szkiełko podstawowe ziemniaka, który uległ reakcji
nanieś kroplę wody.
barwnej z jodyną.
Używając nożyka przekrój
bulwę ziemniaka i zeskrob ………………………………………………………
niewielką ilość miękiszu.
Umieść zeskrobany miękisz 2. Podaj nazwę typu plastydów
w kropli wody na szkiełku obecnych w komórkach bulwy
podstawowym i dodaj
ziemniaka.
kroplę płynu Lugola /
jodyny. Przykryj preparat ………………………………………………………
szkiełkiem nakrywkowym i
przeprowadź obserwację
mikroskopową.

Komórki kamienne owocu gruszy

Instrukcja: 1. Określ prawdziwość poniższych

zdań (A – C), wpisując „P” przy
Na szkiełko podstawowe zdaniu prawdziwym lub „F” przy
nanieś kroplę wody.
zdaniu fałszywym.
Używając nożyka odkrój
fragment owocu gruszki. A. Komórki kamienne to jedna z
Zeskrob odrobinę miąższu i
form kolenchymy (zwarcicy). ..………
umieść go w kropli wody
na szkiełku podstawowym. B. Ściany komórek kamiennych są
Przykryj preparat
wysycone krzemionką. …………
szkiełkiem nakrywkowym i
przeprowadź obserwację C. Komórki kamienne zwiększają
mikroskopową.
wytrzymałość mechaniczną
struktur rośliny. …………

9
10