Roczny plan dydaktyczny przedmiotu biologia dla klasy I szkoły ponadpodstawowej w zakresie rozszerzonym, uwzględniający

kształcone umiejętności i treści podstawy programowej

Temat (rozumiany Liczba Treści Cele ogólne Kształcone Propozycje metod Propozycje Uwagi
jako lekcja) godzin podstawy umiejętności nauczania środków
programowej dydaktycznych
CZĘŚĆ I

I. BADANIA BIOLOGICZNE

1. Metody w 1 ‒ kształtowanie – wyjaśnia znaczenie wykonanie wyposażanie Doświadczenie w

badaniach umiejętności metod badawczych w doświadczenia: pracowni ramach zajęć na
biologicznych obserwacji, poznawaniu przyrody sformułowanie problemu biologicznej; lekcji biologii lub
przeprowadzania – tłumaczy, czym jest badawczego, postawienie materiały źródłowe, do wykonania w
doświadczeń i obserwacja i hipotezy, planowanie np. przykładowy domu.
eksperymentów doświadczenie jego przebiegu, opis projektu
– omawia etapy potrzebnych materiałów, przyrodniczego;
doświadczenia wykonanie pomiaru, podręcznik
– omawia zasady zebranie wyników i
obserwacji i notowania wyciągnięcie wniosków
wyników omówienie
– rozróżnia próbę doświadczenia:
kontrolą od badanej znalezienie wszystkich
– planuje i przeprowadza etapów doświadczenia na
doświadczenie podanym, wybranym
– wyciąga wnioski z samodzielnie przykładzie
przebiegu obserwacji i
doświadczania
2. Metody badawcze 1 – przedstawienie – omawia budowę i praca w grupach – mikroskopy
stosowane w podstawowych funkcję układu przypomnienie budowy optyczne w
biologii technik badań optycznego i układu mikroskopu optycznego i pracowni
komórek in vitro i techniki biologicznej,
mechanicznego
in vivo, poznanie mikroskopowania, preparaty trwałe,
podstawowych mikroskopu optycznego oglądanie pod sprzęt do
typów – definiuje zdolność mikroskopem preparatów mikroskopowania i
mikroskopów rozdzielczą mikroskopu trwałych materiały niezbędne
do przygotowania
– omawia cechy obrazu preparatów

1
 mikroskopowego przygotowanie nietrwałych,
– omawia budowę i preparatów nietrwałych i podręcznik
wyjaśnia zasadę oglądanie ich pod
działania mikroskopów
mikroskopem,
kontrastowo-fazowych,
fluorescencyjnych, pogadanka, pokaz
mikroskopów
elektronowych (TEM,
SEM)

– wskazuje zalety i wady

mikroskopów
optycznych i
elektronowych

‒ przedstawia wybrane
przykłady obiektów
obserwowanych za
pomocą mikroskopu
optycznego i
mikroskopów
elektronowych
– omawia inne metody
badania komórek:
frakcjonowanie,
autoradiografię

– wskazuje rolę hodowli

tkankowych in vitro w
badaniach biologicznych

II. BUDOWA CHEMICZNA ORGANIZMÓW

1.Skład chemiczny 1 I.1.1., I.1.2, – klasyfikowanie – przedstawia podział na prezentacja wybranych muszle ślimaków i
organizmu związków na związki organiczne i makro- i małży, kości i
organiczne i nieorganiczne mikroelementów – praca szkielety zwierząt,
nieorganiczne, – klasyfikuje pierwiastki w grupach, praca podręcznik
– wyróżnianie na makroelementy i zespołowa równym

2
 pierwiastków mikroelementy frontem, praca z
biogennych – wymienia pierwiastki podręcznikiem,
– przedstawienie biogenne pogadanka
znaczenia – wyjaśnia znaczenie
makroelementów oraz objawy niedoboru
i mikroelementów wybranych makro- i
– przedstawienie
mikroelementów
znaczenia soli
mineralnych dla
organizmów
– wyjaśnia znaczenie soli
mineralnych
2. Rodzaje wiązań 1 – poznanie – przedstawia rodzaje analiza modeli związków modele związków z Zajęcia można
chemicznych najważniejszych wiązań słabych i silnych z różnego rodzaju różnego typu przeprowadzić z
rodzajów wiązań w cząsteczkach wiązaniami, pogadanka, wiązaniami, wykorzystaniem
chemicznych biologicznych i podaje pokaz, modelowanie wykonanie modelu zasobów pracowni
występujących w ich przykłady (rodzajów wiązań) wiązania, schematy chemicznej.
makrocząsteczkac – wyjaśnia istotę
h biologicznych wiązania
kowalencyjnego i
jonowego
– wskazuje wiązania
stabilizujące strukturę
makrocząsteczek
biologicznych
3. Budowa i 1 I.1.3. – poznanie – przedstawia budowę praca w grupach – materiały do
właściwości wody budowy i wody konstruowanie modelu wykonania modelu
właściwości wody – wyjaśnia znaczenie budowy cząsteczki budowy cząsteczki
– omówienie właściwości fizyczno- wody, prezentacja
wody, talerz, woda,
znaczenia wody w chemicznych wody w zjawiska napięcia
życiu organizmów życiu organizmów powierzchniowego – szpilka, film
pokaz, fragment filmu o dydaktyczny,
właściwościach podręcznik
fizyczno-chemicznych
wody, praca zespołowa
równym frontem, praca z
podręcznikiem,
pogadanka

3
4. Organiczne 1 I. 2.1, 2.2., 2.3. – przedstawienie – wyjaśnia cechy węgla pogadanka, pokaz, podręcznik, plansze Zajęcia pozwolą na
związki węgla 2.4 budowy i organicznego modelowanie różnych z wzorami poznanie
znaczenia – podaje znaczenie i form związków związków różnorodności
organicznych rodzaje grup organicznych (łańcuchy, organicznych strukturalno-
związków węgla funkcyjnych pierścienie), funkcjonalnych
jako składnika – tłumaczy istotę reakcji modelowanie reakcji organicznych
makrocząsteczek polimeryzacji i tłumaczy polimeryzacji związków węgla.
biologicznych ją w kontekście
komórkowych
makrocząsteczek
5. Węglowodany – 2 I.2.1 – poznanie – przedstawia podział pogadanka, praca z mikroskop, zestaw Zwrócenie uwagi
budowa i znaczenie budowy, węglowodanów podręcznikiem w materiałów i uczniów na
rodzajów i – wyjaśnia naturę grupach (budowa i odczynników do powszechność
chemiczną cukrów funkcje mono-, di- i doświadczenia, węglowodanów w
znaczenia
prostych polisacharydów), schematy pokarmach i na ich
biologicznego – omawia budowę wykonanie preparatu istotną rolę w
węglowodanów disacharydów i wskazuje mikroskopowego i metabolizmie.
wiązanie glikozydowe obserwacja ziaren skrobi;
– omawia funkcje doświadczenie
cukrów prostych, (wykrywanie skrobi)
disacharydów i
polisacharydów
– wskazuje na rysunku,
do której grupy
węglowodanów należy
dany cukier
– wyjaśnia różnice w
budowie i funkcjach
polisacharydów
– przedstawia znaczenie
błonnika pokarmowego
oraz jego pokarmowe
źródła
– wymienia przykłady i
zastosowania
pochodnych
polisacharydów
– wykonuje samodzielnie

4
 preparat mikroskopowy
ziaren skrobi i prowadzi
obserwację
– przeprowadza
doświadczenie w celu
identyfikacji skrobi w
materiale biologicznym
6. Lipidy – budowa 2 I.2.3. – poznanie – przedstawia podział pogadanka, pokaz, zestaw materiałów i
i znaczenie budowy, lipidów na proste i doświadczenie odczynników do
rodzajów i złożone oraz związki (wykrywanie lipidów), doświadczania, film
tłuszczopodobne film edukacyjny dotyczący
znaczenia
– objaśnia funkcje dotyczący transportu cholesterolu;
biologicznego lipidów cholesterolu we krwi, przykładowy wynik
lipidów – przedstawia budowę jego metabolizmu i badania lipogramu
triacylogliceroli oraz udziału diety z krwi
rodzaje wchodzących w wysokocholesterolowej
ich skład kwasów w rozwoju miażdżycy,
tłuszczowych praca w grupach
– omawia woski (pochodne lipidów i ich
– wyjaśnia udział zastosowania)
tłuszczów w trans w
patogenezie chorób serca
– wskazuje związek
budowy i cech
fosfolipidów w
kontekście budowy
błony biologicznej
– przedstawia dobre i złe
strony cholesterolu
– podaje przykłady
steroidów i karotenoidów
jako związków
tłuszczopodobnych
– wymienia przykładowe
metody analizy lipidów
– wykrywa lipidy w
materiale biologicznym
– wykazuje amfipatyczne
właściwości lecytyny

5
7. Białka – budowa i 2 I.2.2. – poznanie – przedstawia pogadanka, opis, pokaz, zestaw przyrządów Zwrócenie uwagi
znaczenie budowy, różnicowanie funkcji mapa mentalna „Białka i odczynników do ucznia na istotną
rodzajów i białek krwi”, doświadczenia przeprowadzenia rolę białek w
– omawia podział białek (reakcja biuretowa i doświadczeń budowie i
znaczenia
i podaje przykłady wydzielanie kazeiny), (reakcja biuretowa i funkcjach
biologicznego – omawia zróżnicowanie modelowanie rzędowości wydzielanie organizmów.
białek strukturalno- białek i ich analiza, kazeiny), modele
funkcjonalne białek krwi prezentacja na temat budowy
– poznanie istoty – przedstawia metod analizy białek lub aminokwasów i
uniwersalnej, aminokwasy jako wykonanie np. modele struktury
białkowej formy monomery białkowe i elektroforezy (jeśli przestrzennej białek
życia podaje ich przykłady możliwe), praca z
– omawia rzędowość dostępnymi w internecie
białek i wyjaśnia jej katalogami białek,
znaczenia programami do
– wyjaśnia pojęcie modelowania ich
konformacji w struktury itp.
kontekście aktywności
białka
– wyjaśnia istotę
denaturacji i wymienia
czynniki denaturujące
– wymienia metody
badania białek
– wykrywa wiązanie
peptydowe w białku jaja
kurzego
– wydziela kazeinę z
mleka
8. Budowa i funkcje 1 I.2.4. – zapoznanie się z – omawia budowę pogadanka, pokaz model budowy Zajęcia można
kwasów budową i kwasów nukleinowych struktur RNA, DNA, plansze połączyć z
nukleinowych znaczeniem – wyjaśnia różnicę modelowanie struktur obrazujące ręcznym
pomiędzy DNA i RNA DNA i RNA, struktury RNA, wykonaniem
biologicznym
– podaje cechy struktury modelowanie zasady zestaw przyrządów modeli struktur, co
kwasów DNA komplementarności do modelowanie da uczniom
nukleinowych – wyjaśnia znaczenie zasad azotowych w struktury DNA i wyobrażenie o ich
DNA i RNA w DNA, burza mózgów RNA (kolorowy budowie
przepływie informacji „Rozszyfrowanie papier, plastelina, strukturalnej i
genetycznej struktury DNA kolorowe koraliki) przestrzennej.

6
 kamieniem milowym
nauki XX wieku”
KOMÓRKA JAKO PODSTAWOWA JEDNOSTKA BUDULCOWA ORGANIZMÓW
1. Komórkowa 1 II.1. – zapoznanie z – definiuje pojęcie analizowanie kształtów i plansze lub
budowa rodzajami komórek komórka wymiarów komórek na foliogramy
organizmów podstawie planszy (prezentacje) z
– przedstawienie – wyjaśnia zależności (foliogramu) lub kształtami różnych
wymiarów i między wymiarami prezentacji, obserwacja rodzajów komórek
kształtów komórek komórki a jej mikroskopowa eukariotycznych,
powierzchnią i objętością wybranych komórek mikroskopy, trwałe
eukariotycznych na preparaty
podstawie preparatów mikroskopowe,
trwałych i nietrwałych, materiały do
wykonanie ilustracji wykonania
komórek na podstawie preparatów
obrazu spod mikroskopu mikroskopowych

2. Porównanie 1 II.1., II,13, – przedstawienie – klasyfikuje komórki ze porównanie budowy modele komórki
komórki II.14 porównania względu na komórek prokariotycznej prokariotycznej i
eukariotycznej i komórki występowanie jądra i eukariotycznej eukariotycznej,
prokariotycznej prokariotycznej z komórkowego roślinnej, zwierzęcej i plansze lub
komórką grzybowej na podstawie foliogramy z
eukariotyczną – porównuje budowę planszy (foliogramu) i budową komórki
komórki prokariotycznej modelu, obserwacja prokariotycznej i
– poznanie budowy i eukariotycznej, mikroskopowa poszczególnych
komórek: bakterii, roślinnej, zwierzęcej i wybranych komórek rodzajów komórek
zwierząt, roślin i grzybowej zwierząt, roślin i eukariotycznych,
grzybów grzybów na podstawie mikroskopy, trwałe
– podaje przykłady
preparatów trwałych i preparaty
– obserwacje komórek
nietrwałych – praca w mikroskopowe,
mikroskopowe prokariotycznych i
komórek grupach, obserwacja materiały do

7
 prokariotycznych i eukariotycznych mikroskopowa komórek wykonania
eukariotycznych roślinnych, zwierzęcych i bakterii na podstawie preparatów
grzybowych preparatów trwałych – mikroskopowych,
praca w grupach, podręcznik
wykonanie ilustracji
komórek na podstawie
obrazu spod mikroskopu,
praca zespołowa równym
frontem, praca z
podręcznikiem,
pogadanka

3. Budowa i funkcje 1 II.2. – zapoznanie z – wskazuje na schemacie analizowanie budowy plansza (foliogram)
błon biologicznych budową błon składniki błon błony biologicznej na lub prezentacja
biologicznych biologicznych planszy (foliogramie) lub przedstawiająca
prezentacji, budowę błony
– omówienie – omawia budowę i przeprowadzenie biologicznej,
właściwości i właściwości lipidów doświadczenia materiały potrzebne
funkcji błon błony biologicznej wykazującego do wykonania
biologicznych selektywną doświadczenia
– wskazuje budowę i
przepuszczalność błony, sprawdzającego
– badanie funkcji białek błonowych
pogadanka selektywną
selektywnej
– analizuje model przepuszczalność
przepuszczalności
płynnej mozaiki błony (cylindry,
błon
roztwór sacharozy,
– planuje i przeprowadza pęcherz wieprzowy
doświadczenie mającego lub celofan)
na celu udowodnienie
selektywnej
przepuszczalności błony

8
4. Transport przez 1 II.3., II.4. – przedstawienie – charakteryzuje – charakteryzowanie mikroskop i
błonę komórkową transportu przez poszczególne rodzaje rodzajów transportu na materiały do
błony biologiczne transportu przez błony podstawie planszy obserwacji
plazmolizy i
(foliogramu) lub
– omówienie – wyjaśnia różnicę deplazmolizy w
prezentacji komórkach skórki
osmozy między transportem
liścia spichrzowego
biernym a transportem – przeprowadzenie cebuli
– przedstawienie czynnym obserwacji plazmolizy i
plazmolizy i deplazmolizy pod
deplazmolizy – porównuje zjawiska mikroskopem – praca w
osmozy i dyfuzji grupach

– wskazuje różnice – wykonanie rysunków

między endocytozą a na podstawie obrazu
egzocytozą spod mikroskopu

– potrafi definiować – praca zespołowa

pojęcia: osmoza, turgor, równym frontem
plazmoliza – praca z podręcznikiem
– pogadanka
– wskazuje na skutki
umieszczenia komórki
roślinnej oraz komórki
zwierzęcej w
roztworach:
hipotonicznym,
izotonicznym i
hipertonicznym

– planuje i przeprowadza
doświadczenie mające na
celu obserwację
plazmolizy i
deplazmolizy w
komórkach roślinnych

9
5. Jądro komórkowe 1 II.5 – wskazanie funkcji – wskazuje na schemacie analizowanie budowy plansza (foliogram)
– centrum jądra komórkowego elementy budowy jądra jądra komórkowego na lub prezentacja z
informacji komórki komórkowego podstawie planszy budową jądra
– wskazanie na (foliogramu) lub komórkowego,
różnice między – omawia budowę jądra prezentacji, analizowanie ilustracje lub
komórkami komórkowego kariotypów i schematów foliogramy
bezjądrowymi a komórek, tworzenie prezentujące
bezjądrzastymi – przedstawia skład
papierowego modelu kariotypy,
chemiczny chromatyny
chromosomu schematy
– przedstawienie
– wyjaśnia różnicę metafazowego przedstawiające
budowa jądra
między kariotyp komórki
komórkowego
heterochromatyną i haploidalnej i
– omówienie składu euchromatyną diploidalnej,
chemicznego materiały do
chromatyny – wyjaśnia sposób wykonania modelu
upakowania DNA w chromosomu
– przedstawienie jądrze komórkowym metafazowego
budowy
chromosomu – przedstawia znaczenie
metafazowego jąderka i otoczki
jądrowej
– zrozumienie
kariotypu
człowieka
– definiuje następujące
pojęcia: chromatyna,
nukleosom, chromosom,
kariotyp, chromosomy
homologiczne , komórka
bezjądrowa i
bezjądrzasta

– przedstawia budowę
chromosomu

10
 metafazowego

– wyjaśnia różnice
między komórką
haploidalną a komórką
diploidalną

– przedstawia przykłady
komórek haploidalnych i
komórek diploidalnych

6. Cytoplazma – 1 II.12 – przedstawienie – podaje skład i omawia tworzenie mapy materiały do mapy
wewnętrzne składu cytozolu znaczenie cytozolu mentalnej prezentującej mentalnej,
środowisko komórki elementy cytozolu i ich mikroskop, żywe
– omówienie – wskazuje elementy funkcje, obserwowanie
okazy moczarki
budowy i roli cytoszkieletu i wyjaśnia pod mikroskopem ruchu
cytozolu w komórkach kanadyjskiej oraz
elementów ich funkcje sprzęt do
liści moczarki
cytoszkieletu kanadyjskiej, wykonanie wykonania
– omawia budowę wici i
rysunków na podstawie preparatów
– przedstawienie rzęski obrazu spod mikroskopu, mikroskopowych,
ruchów cytozolu i praca z podręcznikiem,
– omawia ruchy podręcznik
ich mikroskopowa pogadanka
obserwacja cytozolu

– przeprowadza
obserwację ruchów
cytozolu w komórkach
moczarki kanadyjskiej

7. System 1 II.6., II.7 – przedstawienie – przedstawia budowę i analizowanie schematu schemat

wewnątrzkomórkow budowy i roli rolę siateczki przedstawiającego przedstawiający
ych błon siateczki śródplazmatycznej, syntezę i modyfikację syntezę i
białek na podstawie

11
plazmatycznych śródplazmatycznej, rybosomów, aparatu planszy (foligramu) lub modyfikację białek,
rybosomów, Golgiego i lizosomów prezentacji, plansza, foliogram,
aparatu Golgiego, przeprowadzenie prezentacja,
– analizuje schemat doświadczenia
lizosomów, materiały niezbędne
syntezy i modyfikacji dotyczącego badania
peroksysomów i aktywności katalazy w do wykonania
glioksysomów białek wydzielanych doświadczenia
komórkach bulwy
przez komórkę ziemniaka, pogadanka mającego na celu
– omówienie zbadanie
syntezy i – wyjaśnia rolę
aktywności
modyfikacji białek peroksysomów i
katalazy w
wydzielanych przez glioksysomów
komórkach bulwy
komórkę ziemniaka
– dokonuje porównania
elementów cytoszkieletu (probówki, bulwy
– badanie
pod względem budowy, ziemniaka, palnik,
aktywności
katalazy w funkcji i rozmieszczenia woda utleniona)
komórkach bulwy
ziemniaka – planuje i przeprowadza
doświadczenie mające na
celu zbadanie
aktywności katalazy w
bulwie ziemniaka

8. Organelle 1 II.8., II.9. – zrozumienie – omawia budowę analizowanie budowy plansze

komórkowe budowy i roli mitochondriów mitochondrium i (foliogramy) lub
otoczone dwiema mitochondrium chloroplastu na prezentacja
błonami – wyjaśnia rolę podstawie planszy przedstawiające
– przedstawienie mitochondriów jako (foliogramu) lub budowę
charakterystyki centrów energetycznych prezentacji, tworzenie mitochondrium i
plastydów mapy mentalnej chloroplastu,
– przedstawia
porównującej typy materiały do mapy
– omówienie klasyfikację i funkcje
plastydów, mentalnej,
budowy różnych plastydów
przeprowadzenie mikroskop, glony,
chloroplastów
– przedstawia sposoby obserwacji na bulwy ziemniaka,
powstawania plastydów i preparatach liście, kwiaty,

12
 – przedstawienie możliwości mikroskopowych owoce roślin oraz
teorii przekształcania różnych różnych typów materiały niezbędne
endosymbiozy rodzajów plastydów plastydów, wykonanie do przygotowania
rysunków na podstawie preparatów
– omawia budowę obrazu spod mikroskopu, mikroskopowych,
chloroplastu pogadanka podręcznik

– planuje i przeprowadza
obserwacje
mikroskopowe różnych
rodzajów plastydów

– wskazuje, dlaczego
mitochondria i plastydy
nazywa się organellami
półautonomicznymi

– wyjaśnia teorię
endosymbiozy i podaje
potwierdzające ją
argumenty

9. Organelle 1 II.10., II.11. – przedstawienie – klasyfikuje składniki tworzenie mapy materiały do mapy
właściwe tylko dla budowy i funkcji komórki na mentalnej dotyczącej mentalnej, schemat
niektórych typów wakuoli plazmatyczne i budowy i roli wakuoli, budowy ściany
komórek. nieplazmatyczne analizowanie schematu komórkowej –
Połączenia między – przedstawienie budowy ściany plansza, foliogram
komórkami budowy i funkcji – omawia występowanie, komórkowej na lub prezentacja,
ściany komórkowej budowę i funkcję wakuol podstawie planszy mikroskop oraz
i ściany komórkowej (foliogramu) lub materiały niezbędne
– wskazanie zmian
prezentacji, do obserwacji
o charakterze – wymienienia
obserwowanie pod mikroskopowej
inkrustacji i podstawowe składników
mikroskopem
adkrustacji w ściany komórkowej u
szczawianów w wakuoli
ścianie komórkowej bakterii, roślin i grzybów

13
 – omówienie – przedstawia budowę
połączeń pierwotnej i wtórnej
międzykomórkowy ściany komórkowej
ch u roślin i roślin
zwierząt
– wskazuje, na czym
polegają wtórne zmiany
o charakterze inkrustacji
i adkrustacji

– przedstawia
umiejscowienia, budowę
i funkcję połączeń
między komórkami u
roślin i zwierząt

– planuje i przeprowadza
obserwacje wakuol

IV. METABOLIZM
1. Podstawowe 1 III.1.1, III.1.2. – zrozumienie – wyjaśnia pojęcie burza mózgów: plansze Udział ATP w
zasady metabolizmu III.2.1, III.2.2 istoty metabolizmu w Aktywność metaboliczna przedstawiajcie metabolizmie
komplementarności kontekście komórki jak mapa aktywność można zobrazować
przemian funkcjonowania komórki drogowa; pogadanka, metaboliczne przykładzie
metabolicznych i organizmu opis, analiza schematu komórki i budowy pieniędzy.
– poznanie – tłumaczy różnicę budowy ATP, ATP
biologicznej roli pomiędzy anabolizmem, modelowanie reakcji
ATP i NADH katabolizmem a ATP – ADP
amfibolizmem i podaje
przykłady tych reakcji
– rozróżnia szlak od
cyklu metabolicznego
– zna budowę i
znaczenie biologiczne
ATP
– wyjaśnia rolę NADH,
NADPH i FADH2 w

14
 oddychaniu tlenowym
– wyjaśnia rolę cyklu
ATP – ADP w przebiegu
reakcji metabolicznych
2. Enzymy – 2 III.3.1, III.3.2, – zrozumienie – omawia cechy pokaz, pogadanka, animacja Animacje dostępne
biologiczne III.3.3, III.3.4, istoty katalizy enzymów i ich udział w analiza schematów komputerowa, na naukowych
katalizatory III.3.5. enzymatycznej jako obniżaniu energii (budowa enzymów, plansze, zestaw stronach
procesu aktywacji reakcji kinetyka reakcji) analiza materiałów i internetowych
warunkującego chemicznej animacji komputerowych odczynników do pozwolą na
życie – omawia budowę i (dostępnych m.in. w przeprowadzenia łatwiejsze
sposób działania internecie) obrazujących doświadczenia, zrozumienie
enzymów (centrum budowę i mechanizm przykładowy wynik przebiegu katalizy
aktywne, kompleks działania enzymów, badania krwi z enzymatycznej.
enzym – substrat) doświadczenie (wpływ oznaczeniem
– wyjaśnia, na czym temperatury na enzymów (np.
polega specyficzność aktywność katalaza) enzymów
substratowa wątrobowych)
– wymienia klasy
enzymów
– wyjaśnia wpływ
temperatury, pH,
inhibitorów i
aktywatorów na
aktywność enzymatyczną
– odczytuje z wykresu
optimum temperaturowe
i pH dla wybranych
enzymów i tłumaczy
biologiczne znaczenie
denaturacji enzymów
– na podstawie analizy
schematu omawia
kinetykę reakcji
enzymatycznej
– wyjaśnia znaczenie
pojęć: stała Michaelisa,
szybkość maksymalna,
szybkość początkowa i
używa ich w objaśnianiu

15
 mechanizmu reakcji
enzymatycznej
– wyjaśnia różnicę
pomiędzy inhibicją
kompetycyjną i
niekompetycyjną
– objaśnia biologiczny
sens sprzężenia
zwrotnego ujemnego
– przedstawia, na czym
polega regulacja
allosteryczna
– wymienia metody
badania enzymów
– podaje przykłady
innych niż białkowe
biokatalizatorów
– przedstawia znaczenie i
wykorzystanie enzymów
– przeprowadza
doświadczenia
wykazujące wpływ
temperatury na
aktywność katalazy
3. Oddychanie 3 III. 5.1, III.5.2, – zrozumienie – wyjaśnia termin pogadanka, opis, analiza plansze, Zaleca się
komórkowe III.5.3, III.5.4, istoty i znaczenia oddychanie komórkowe plansz, ikonografik, ikonografik, model korzystnie z dużej
III.5.5 tlenowego – przedstawia etapy analiza schematów budowy ilości schematów i
oddychania oddychania (przebieg etapów mitochondrium obrazów, które
komórkowego dla komórkowego i ich oddychania ułatwiają
funkcjonowania lokalizację komórkowego), praca z zrozumienie
organizmu – omawia budowę karty pracy do trudnych dla
mitochondrium z wyliczania bilansu ucznia zagadnień
uwzględnieniem etapów energetycznego związanych z
oddychania tlenowego oddychania oddychaniem
– przedstawia przebieg komórkowego komórkowym.
glikolizy, reakcji
pomostowej, cyklu
Krebsa i łańcucha
oddechowego

16
 – wyjaśnia istotę
fosforylacji substratowej
i oksydacyjnej
– podaje wyjściowe
substraty i końcowe
produkty etapów
oddychania
komórkowego
– wymienia czynniki
wpływające na proces
oddychania
komórkowego
– tłumaczy istotę
paradoksu tlenowego
– tłumaczy, skąd wynika
wartość zysku
energetycznego
oddychania tlenowego
4. Oddychanie 1 III.5.5, III.5.6 – zrozumienie – wyróżnia grupy analiza schematów, zdjęć plansze, schematy,
beztlenowe i istoty oddychania w organizmów pod i ikonografik produkty
fermentacja warunkach względem ich tolerancji przestawiających fermentacji: jogurt,
beztlenowych na tlen przebieg oddychania kwaśna śmietana,
– poznanie różnicy – podaje istotę beztlenowego, ogórki kiszone,
pomiędzy oddychania pogadanka, mapa zestaw przyrządów
oddychaniem beztlenowego i mentalna „Produkty i odczynników do
tlenowym a fermentacji fermentacji mlekowej w wykonania
beztlenowym – wyjaśnia przebieg i naszym życiu”, doświadczenia
sens biologiczny eksperyment obrazujący
fermentacji mlekowej i przebieg fermentacji
alkoholowej
– porównuje zysk
energetyczny w
komórkach włókien
mięśni szkieletowych w
warunkach tlenowych i
beztlenowych
– omawia bilans
energetyczny oddychania
tlenowego i

17
 beztlenowego
– wyjaśnia biologiczne
znaczenie procesów
beztlenowych
5. Inne procesy 1 III. 5.7 – zrozumienie – przedstawia na pogadanka, opis, schematy, Na zajęciach
metaboliczne złożoności i schemacie drogi prezentacja (udział prezentacja należy
komplementarności włączania składników innych procesów multimedialna podsumować treści
procesów pokarmowych w proces metabolicznych w związane z
metabolicznych oddychania przemianach całościowymi
(glukoneogenezy, komórkowego energetycznych) przemianami
glikogenolizy i – wyjaśnia biologiczne metabolicznymi
utleniania kwasów znaczenie glikogenolizy przedstawiając je
tłuszczowych) w okresie między jako procesy
posiłkami nakładające się a
– tłumaczy fizjologiczny nie oderwane od
sens glukoneogenezy siebie.
– wyjaśnia na schemacie
mechanizm cyklu Corich
– objaśnia przebieg i
znacznie utleniania
kwasów tłuszczowych
– omawia syntezę
kwasów tłuszczowych
– porównuje wydajność
energetyczną utleniania
cukrów (glukozy) i
kwasów tłuszczowych
– wyjaśnia sens
fizjologiczny cyklu
pentozofosforanowego
6. Fotosynteza 3 III.4.1, III.4.2, – zrozumienie – wykazuje związek pogadanka, opis, analiza plansze, schematy, Zaleca się
III.4.3, III.4.4, istoty procesu pomiędzy fotosyntezą a schematów, interpretacja animacja wykorzystanie jak
III.4.5 fotosyntezy oraz oddychaniem animacji komputerowych komputerowa, największej liczby
fundamentalnego komórkowym przedstawiających jasną pryzmat, zestaw plansz, schematów,
jej znaczenia dla – dokonuje podziału fazą fotosyntezy, analiza przyrządów i animacji w celu
życia człowieka organizmów na auto- i schematów (budowa odczynników do zobrazowania
oraz heterotrofy chloroplastu, natura przeprowadzenia przebiegu
funkcjonowania – omawia budowę światła, barwniki doświadczenia, fotosyntezy.
całej biosfery chloroplastu z fotosyntetyczne, budowa animacja

18
 uwzględnieniem liście roślin C3 i C4), komputerowa
lokalizacji jasnej i praca w grupach
ciemnej fazy fotosyntezy (czynniki wpływające na
– na podstawie schematu fotosyntezę)
omawia budowę
chlorofilu
– podaje przykłady i
funkcje karotenoidów
– wyjaśnia przebieg
jasnej fazy fotosyntezy,
jej substraty i produkty
– tłumaczy różnicę
pomiędzy fosforylacją
cykliczną i niecykliczną
– wyjaśnia mechanizm
syntezy ATP i tłumaczy
teorię chemioosmotyczną
– omawia cykl Krebsa
– wyjaśnia różnicę
między metabolizmem
roślin C3, C4 i CAM
– omawia najważniejsze
czynniki wpływające na
tempo fotosyntezy
– wyjaśnia znaczenie
fotosyntezy
– wymienia metody
badania fotosyntezy
– izoluje i rozdziela
barwniki na bibule
– przeprowadza
doświadczenie wpływu
natężenia światła na
fotosyntezę
7. Chemosynteza 1 – zrozumienie – rozróżnia pogadanka, opis, burza zdjęcia organizmów Zajęcia można
istoty chemoorganotrofy i mózgów: zastosowania chemosyntetyzując uatrakcyjnić
chemosyntezy chemolitotrofy organizmów ych filmem
– przedstawia przebieg chemosyntetyzujacych edukacyjnym
chemosyntezy dotyczycącym

19
 – podaje przykłady bakterii
organizmów metanowych czy
chemosyntetyzujących wodorowych.
– omawia możliwe
zastosowania
chemosyntezy
V. PODZIAŁY KOMÓRKOWE
1. Przebieg cyklu IV.1, IV.2, – zrozumienie – omawia fazy cyklu – analizowanie schematu – schemat cyklu
komórkowego IV.3 cyklu życiowego komórkowego cyklu komórkowego na komórkowego –
komórki podstawie planszy plansza, foliogram
– definiuje pojęcia: (foliogramu) lub lub prezentacja
– wskazanie różnic kariokineza, cytokineza prezentacji
między cytokinezą i – podręcznik
kariokinezą – wyjaśnia rolę interfazy
w cyklu życiowym
– przedstawienie komórki
faz interfazy

2. Mitoza IV.4, IV.5, – zrozumienie – omawia fazy podziału analizowanie schematu schemat cyklu
IV.6 etapów i znaczenia mitotycznego cyklu komórkowego na komórkowego –
mitozy podstawie planszy plansza, foliogram
– wskazanie różnic – wskazuje znaczenie (foliogramu) lub lub prezentacja,
w wrzeciona
przebiegu prezentacji, obserwacje podręcznik,
kariokinetycznego mikroskopowe mikroskopy i
cytokinezy w
komórce roślinnej i preparaty trwałe
– wyjaśnia i porównuje
zwierzęcej mitozy
przebieg cytokinezy
w komórkach roślinnej
i zwierzęcej

3. Inne sposoby IV.1, IV.9 – przedstawienie – porównuje znaczenie analizowanie schematu schemat apoptozy i
podziału jądra amitozy i amitozy i endomitozy apoptozy i nekrozy na nekrozy – plansza,
komórkowego endomitozy podstawie planszy foliogram lub

20
 – zrozumienie – wyjaśnienia, na czym (foliogramu) lub prezentacja,
programowanej polega programowana prezentacji, burza podręcznik
śmierci komórki śmierć komórki – mózgów „Czynniki
apoptoza i nekroza wywołujące
– zrozumienie transformację
skutków – określa skutki zaburzeń nowotworową”
niekontrolowanych cyklu komórkowego
podziałów komórek
– wskazuje przykłady
czynników
wywołujących
transformację
nowotworową

4. Mejoza IV.4, IV.5, – zrozumienie – wyjaśnia przebieg i analizowanie schematu schemat mejozy –
IV.7, IV.8 etapów i znaczenia znaczenie mejozy mejozy na podstawie plansza, foliogram
mejozy planszy (foliogramu) lub lub prezentacja,
– wyjaśnienia znaczenie prezentacji, obserwacje podręcznik,
zjawiska crossing-over mikroskopowe mikroskop i
preparaty trwałe
– porównuje przebieg i
mejozy
znaczenie mitozy i
mejozy

– wyjaśnia różnice
między mejozą
pregamiczną, pośrednią i
postgamiczną

21