Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

BIOLOGIA Klasa 5
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY IRENA REŚ
Numer i temat Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe
lekcji Uczeń: Uczeń:
Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca
Dział 1. PODSTAWYBIOLOGII. STRUKTURA KOMÓRKI
1. Powitanie biologii  podaje cechy  określa, czym  określa, co to  podaje  przedstawia
odróżniające organizmy zajmuje się biologia jest komórka, tkanka, przykłady zastosowania hierarchiczną
od materii jako nauka oraz jej narząd i układ wiedzy biologicznej organizację budowy
nieożywionej wybrane działy narządów w życiu człowieka organizmów roślinnych
z uwzględnieniem i zwierzęcych
przykładów

2. Badanie świata  przeprowadza  wymienia  formułuje problem  planuje prostą  uzasadnia potrzebę
organizmów obserwację i proste podstawowe etapy badawczy i hipotezę na obserwację lub przestrzegania procedur
doświadczenie planowania podstawie doświadczenie badawczych podczas
biologiczne zgodnie doświadczenia przykładowego biologiczne obserwacji
z instrukcją  określa warunki doświadczenia z uwzględnieniem i doświadczeń
 dokumentuje przeprowadzania biologicznego procedury badawczej biologicznych
obserwacje i proste obserwacji  rozróżnia próbę i zasad bezpieczeństwa  przeprowadza
doświadczenia i doświadczeń kontrolną i próbę  analizuje wyniki samodzielnie
biologiczne biologicznych badawczą i formułuje wnioski zaplanowane
z przeprowadzonej doświadczenie
obserwacji lub i obserwację
doświadczenia
biologicznego
3. Budowa  podaje  wymienia we  opisuje przebieg  określa funkcje  dokonuje samodzielnie
mikroskopu. przykłady obiektów właściwej kolejności przygotowania poszczególnych obserwacji mikroskopowej

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

1
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

Obserwacje przyrodniczych, które etapy prowadzenia preparatu elementów budowy w celu określenia cech
mikroskopowe mogą być przedmiotem obserwacji mikroskopowego mikroskopu optycznego obrazu obiektu i jego
obserwacji mikroskopowej świeżego powiększenia
mikroskopowych  oblicza
 rozpoznaje powiększenia obrazu
elementy budowy oglądanego obiektu
mikroskopu optycznego uzyskiwane w
 prawidłowo mikroskopie
posługuje się optycznym
mikroskopem
4. Chemiczne  określa funkcje  wymienia  podaje  określa, co to  określa znaczenie
podstawy życia wody w organizmach najważniejsze podstawowe funkcje są sole mineralne i jaką podstawowych grup
i w środowisku pierwiastki i grupy białek, cukrów, pełnią funkcję związków chemicznych
przyrodniczym związków chemicznych tłuszczów i kwasów w organizmach w życiu organizmów
wchodzących w skład nukleinowych
organizmów w organizmach
5. Budowa komórki  określa, co to  dokonuje  rozpoznaje  podaje  wykazuje związek
zwierzęcej jest komórka obserwacji podstawowe elementy przykłady komórek budowy komórek
 wymienia mikroskopowych budowy komórki zwierzęcych budujących zwierzęcych z ich funkcją
podstawowe elementy komórek zwierzęcych na zwierzęcej (pod organizmy oraz ich w organizmie
budowy komórki preparatach trwałych mikroskopem, na funkcje w organizmie
zwierzęcej z zachowaniem zasad schemacie, na zdjęciu  porównuje
mikroskopowania lub na podstawie budowę komórek
 określa podstawowe opisu) zwierzęcych
funkcje elementów
budowy komórki
zwierzęcej
6. Komórka roślinna  przygotowuje  dokonuje obserwacji  opisuje budowę  porównuje komórki  wyjaśnia związek
i bakteryjna. samodzielnie preparat mikroskopowej komórki bakteryjnej rośliną i zwierzęcą oraz elementów budowy
mikroskopowy świeży komórek roślinnych na komórki jądrową komórki roślinnej
AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

2
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

Porównanie budowy z tkanki roślinnej preparacie świeżym z  rozpoznaje i bakteryjną, wskazując i komórki zwierzęcej z ich
komórek  wymienia zachowaniem zasad podstawowe cechy umożliwiające funkcją
podstawowe elementy mikroskopowania elementy budowy rozróżnienie tych
budowy komórki  określa funkcje komórki roślinnej komórek
roślinnej i komórki podstawowych i komórki bakteryjnej
bakteryjnej elementów budowy
 odróżnia komórkę komórki roślinnej
roślinną od komórki i komórki bakteryjnej
zwierzęcej oraz
komórki jądrowe od
komórek bezjądrowych
(bakteryjnych)
7. Podsumowanie
działu 1: Podstawy wszystkie wymagania z lekcji 1–6
biologii. Struktura
komórki
Dział 2. CZYNNOŚCI ŻYCIOWE ORGANIZMÓW I SYSTEMATYKA ORGANIZMÓW. WIRUSY. BAKTERIE
8. Czynności życiowe  przedstawia  krótko  określa, na czym  przedstawia rodzaje  określa różnice
organizmów czynności życiowe jako charakteryzuje polega rozmnażanie się rozmnażania się między rozmnażaniem się
cechy właściwe tylko podstawowe czynności płciowe i bezpłciowe bezpłciowego (podział, płciowym i rozmnażaniem
organizmom życiowe organizmów pączkowanie, się bezpłciowym
(odżywianie się, fragmentację, przez
oddychanie, wydalanie, zarodniki)
wrażliwość na bodźce,
wzrost i rozwój, ruch,
rozmnażanie się)

9. Odżywianie się  wyjaśnia, co to jest  dokonuje podziału  określa rolę  przeprowadza

organizmów. odżywianie się i jakie organizmów  wyjaśnia, na chlorofilu w doświadczenie wskazujące

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

3
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

Fotosynteza jest jego znaczenie w cudzożywnych ze czym polega fotosyntezie (wiązanie na wpływ wybranego
życiu organizmów względu na rodzaj fotosynteza energii słonecznej) czynnika na intensywność
 wyjaśnia, na czym pobieranego pokarmu  określa warunki  planuje fotosyntezy
polega samożywność  wymienia przebiegu fotosyntezy doświadczenie
i cudzożywność substraty i produkty (w odniesieniu do wskazujące na wpływ
 wyjaśnia znaczenie fotosyntezy światła i temperatury) wybranego czynnika na
fotosyntezy dla życia na intensywność
Ziemi fotosyntezy

10. Oddychanie  określa znaczenie  określa różnice  zapisuje słownie  planuje  przeprowadza
organizmów procesów pozyskiwania między oddychaniem równanie oddychania doświadczenie doświadczenie fermentacji
energii dla organizmów komórkowym tlenowego, określając wykazujące, że podczas u drożdży
(oddychanie tlenowe a wymianą gazową substraty, produkty fermentacji drożdże  porównuje
i fermentacja)  podaje przykłady oraz warunki przebiegu wydzielają dwutlenek oddychanie tlenowe
 przedstawia zastosowania tego procesu węgla z fermentacją pod kątem
oddychanie jako fermentacji  określa substraty  określa końcowe substratów, produktów,
sposób uwalniania w przemyśle i produkty fermentacji produkty fermentacji ilości uwalnianej energii
energii potrzebnej do i gospodarstwie na podstawie i lokalizacji w komórce
życia domowym przeprowadzonego
doświadczenia
 określa warunki
przebiegu fermentacji

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

4
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

11.Zasady  określa, w jakim  wyjaśnia, co  wykorzystuje  klasyfikuje  konstruuje prosty

klasyfikowania celu klasyfikuje się rozumiemy pod prosty klucz do organizmy na dwudzielny klucz do
organizmów organizmy pojęciem oznaczanie klasyfikowania podstawie przyjętego oznaczania przykładowych
 określa, co to jest organizmów organizmów kryterium organizmów
gatunek  podaje przykład z najbliższego
kryterium pomocnego otoczenia
w klasyfikacji
12. Systematyka  określa, czym  przedstawia zasady  wyjaśnia  podaje ogólną  przedstawia
organizmów. Przegląd zajmuje się systemu klasyfikacji zastosowanie pojęcia charakterystykę charakterystyczne cechy
królestw systematyka biologicznej „układ hierarchiczny” każdego z pięciu organizmów pozwalające
 podaje przykłady  wymienia w odniesieniu do królestw organizmów, przyporządkować je do
jednostek w kolejności główne klasyfikacji organizmów ze wskazaniem na jednego z królestw
systematycznych jednostki  określa, jak istotne cechy różniące
systematyczne tworzy się nazwę te królestwa
królestwa zwierząt gatunkową (podwójne  rozpoznaje
i królestwa roślin nazewnictwo) organizmy
z najbliższego
otoczenia, posługując
się prostym kluczem do
ich oznaczania
13. Bakterie i wirusy  przedstawia przedstawia znaczenie  przedstawia drogi  przedstawia  uzasadnia, dlaczego
znaczenie bakterii bakterii w przyrodzie rozprzestrzeniania się czynności życiowe wirusów nie można
w życiu człowieka  określa rozmiary i zasady profilaktyki bakterii: zaklasyfikować do
 podaje przykłady bakterii i środowisko chorób bakteryjnych – sposoby odżywiania organizmów
chorób bakteryjnych ich życia (gruźlica, borelioza, się bakterii:  wskazuje na związki
i wirusowych człowieka  rozróżnia formy tężec, salmonelloza) cudzożywne (pasożyty, pomiędzy środowiskiem
 przedstawia ogólne komórek bakteryjnych i wirusowych (grypa, saprotrofy, symbionty) życia, czynnościami
zasady profilaktyki (kuliste, pałeczkowate, ospa, różyczka, świnka, i samożywne życiowych i znaczeniem
chorób bakteryjnych przecinkowate odra, AIDS) – sposoby oddychania bakterii

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

5
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

i chorób wirusowych i spiralne) (tlenowe i beztlenowe)

– rozmnażanie się
(przez podział)
14. Podsumowanie wszystkie wymagania z lekcji 9–13
działu 2: Czynności
życiowe organizmów
i systematyka
organizmów. Wirusy.
Bakterie
Dział 3. PROTISTY. GRZYBY. ROŚLINY ZARODNIKOWE
15. Protisty –  odróżnia protisty  określa środowisko  wyjaśnia, dlaczego  przedstawia  wskazuje cechy grupy
charakterystyka, jedno- od i tryb życia protistów, euglena zielona jest wybrane czynności organizmów tworzących
czynności życiowe wielokomórkowych podając przykłady nazywana organizmem życiowe protistów królestwo protistów
 wymienia cechy organizmów zmiennożywnym (oddychanie,
umożliwiające odżywianie się,
zakwalifikowanie rozmnażanie się)
organizmu do protistów
roślinnych oraz
protistów zwierzęcych
 zakłada hodowlę
protistów zgodnie
z podaną instrukcją
16. Przegląd protistów.  wskazuje elementy  podaje cechy  dokonuje  wykazuje  porównuje tryb życia i
Protisty budowy protista plechowców obserwacji różnorodność budowy budowę protistów
chorobotwórcze wielokomórkowego na  przedstawia mikroskopowej protistów roślinopodobnych
przykładzie morszczynu czynności życiowe protistów – budowy (jednokomórkowe, i zwierzęcych
 przedstawia zasady pantofelka i sposobu poruszania wielokomórkowe) na
profilaktyki chorób się wybranych przykładach
wywoływanych przez  przedstawia drogi
protisty zakażenia chorobami
AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

6
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

(toksoplazmoza, wywoływanymi przez

malaria) protisty
(toksoplazmoza,
malaria)
17. Grzyby –  przedstawia  wyjaśnia, dlaczego  opisuje wybrane  wykazuje  wskazuje cechy
różnorodność, różnorodność budowy porosty określamy jako czynności życiowe różnorodność budowy odróżniające grzyby od
grzybów organizmy grzybów (odżywianie grzybów na wybranych organizmów innych
budowa, czynności
(jednokomórkowe, symbiotyczne się, oddychanie przykładach królestw
życiowe wielokomórkowe) i rozmnażanie się)
18. Grzyby –  przedstawia,  przedstawia  przedstawia  wyjaśnia, w jaki  wskazuje cechy
środowisko życia, podając przykłady, środowiska życia znaczenie grzybów sposób można umożliwiające
i znaczenie pozytywne i negatywne grzybów, w tym w przyrodzie wykorzystać grzyby zakwalifikowanie
znaczenie grzybów dla grzybów porostowych porostowe do oceny organizmu do grzybów
człowieka jakości powietrza
19. Budowa  określa środowiska  odróżnia mchy od  przedstawia cechy  wyjaśnia, dlaczego  wymienia
i różnorodność mchów życia mchów innych roślin na budowy zewnętrznej torfowiec może charakterystyczne cechy
 przeprowadza rysunkach, fotografiach płonnika gromadzić duże ilości mchów pozwalające na ich
doświadczenie i okazach naturalnych wody identyfikację wśród
wykazujące zdolność  przedstawia nieznanych organizmów
mchów do chłonięcia znaczenie mchów
wody, zgodnie w przyrodzie i życiu
z podaną instrukcją. człowieka
20. Paprociowe,  wskazuje  opisuje znaczenie  rozpoznaje  podaje  wskazuje podobieństwa
widłakowe i skrzypowe środowiska życia paprociowych, przedstawicieli charakterystyczne i różnice między
paprociowych, widłakowych paprociowych, cechy paprociowych, paprociami, skrzypami
widłakowych i skrzypowych widłakowych widłakowych i widłakami
i skrzypowych w przyrodzie i skrzypowych na i skrzypowych
rysunkach, fotografiach
i okazach naturalnych

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

7
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

21. Podsumowanie
działu 3: Protisty. wszystkie wymagania z lekcji 15–20
Grzyby. Rośliny
zarodnikowe

Dział 4. ROŚLINY NASIENNE. TKANKI I ORGANY ROŚLINNE

22. Budowa roślin.  rozpoznaje na  klasyfikuje tkanki  opisuje położenie  wykazuje związek  porównuje budowę
Tkanki roślinne okazie żywym lub roślinne tkanek twórczych i ich między budową zewnętrzną mchów,
zielnikowym, na rycinie  rozpoznaje na rysunku, rolę we wzroście rośliny a funkcjami tkanek paprociowych,
lub zdjęciu organy zdjęciu, preparacie okrywających, widłakowych
rośliny okrytonasiennej mikroskopowym, modelu miękiszowych, i skrzypowych,
i określa ich tkankę okrywającą, przewodzących nagonasiennych oraz
podstawowe funkcje miękiszową, przewodzącą, i wzmacniających okrytonasiennych,
 dokonuje obserwacji wzmacniającą rozróżniając ich organy
mikroskopowej
wybranych tkanek
roślinnych

23. Rośliny  przedstawia cechy  rozpoznaje rodzime  uzasadnia, jakie  identyfikuje  wyjaśnia znaczenie
nagonasienne budowy zewnętrznej gatunki nagonasiennych na korzyści przyniosło nieznany organizm jako nagonasiennych
rośliny nagonasiennej podstawie pędów z roślinom wytworzenie przedstawiciela w przyrodzie i dla
na przykładzie sosny szyszkami/szyszkojagodami nasion nagonasiennych na człowieka jako
i igłami podstawie jego cech gatunków
budowy zewnętrznej lasotwórczych

24. Cechy  rozróżnia formy  uzasadnia, że życie  rozpoznaje pospolite  identyfikuje  uzasadnia, że cechy
charakterystyczne okrytonasiennych: człowieka nie byłoby gatunki rodzimych nieznany organizm jako roślin okrytonasiennych
i znaczenie drzewa, krzewy, możliwe bez roślin drzew liściastych na przedstawiciela przyczyniły się do ich
okrytonasiennych krzewinki i rośliny okrytonasiennych podstawie pędów okrytonasiennych na dominacji we florze

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

8
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

zielne podstawie jego cech świata

budowy zewnętrznej
25. Korzeń i pęd  opisuje budowę  rozpoznaje  określa funkcje  uzasadnia, że  opisuje modyfikacje
okrytonasiennych zewnętrzną korzenia, systemy korzeniowe – poszczególnych stref budowa liścia stanowi korzeni, łodyg i liści
łodygi i liścia palowy i wiązkowy budowy korzenia przystosowanie do jako adaptacje roślin
przeprowadzania okrytonasiennych do
fotosyntezy życia w określonych
środowiskach
26. Budowa kwiatu.  rozróżnia elementy  określa rolę  wyjaśnia, na czym  wskazuje przykłady  wyjaśnia, w jaki
Rozmnażanie się budowy kwiatu rośliny poszczególnych polega rozmnażanie się roślin użytkowych sposób powstają
okrytonasiennych okrytonasiennej elementów budowy kwiatu płciowe roślin rozmnażanych nasiona i owoce
 odróżnia zapylenie  wyjaśnia, na czym  rozróżnia wegetatywnie okrytonasiennych
i zapłodnienie polega rozmnażanie się i obserwuje sposoby i sposobu, w jaki
wegetatywne roślin rozmnażania się można je rozmnożyć
wegetatywnego roślin

27. Nasiona i owoce  podaje przykłady  opisuje rolę  opisuje przebieg  planuje  uzasadnia potrzebę
okrytonasiennych przystosowań poszczególnych części kiełkowania nasion doświadczenie przestrzegania
w budowie owoców do nasienia i warunki niezbędne do sprawdzające wpływ procedur badawczych
rozprzestrzeniania się tego procesu wybranego czynnika na podczas obserwacji
za pośrednictwem  wykonuje kiełkowanie nasion i doświadczeń
zwierząt, wiatru i wody doświadczenie biologicznych
sprawdzające wpływ
wybranego czynnika na
kiełkowanie nasion

28. Posumowanie
działu 4: Rośliny wszystkie wymagania z lekcji 22–27
nasienne. Tkanki
i organy roślinne
AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

9
 Biologia | Klasa 5 Plan wynikowy

AUTORZY: Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska

10