Rozklad Materialu Tajemnice Przyrody Edycja 2023 2025

1
Rozkład materiału do serii „Tajemnice przyrody”

Zawiera 65 jednostek lekcyjnych, w tym 5 lekcji w terenie.
* Treści nadobowiązkowe, wykraczające poza podstawę programową.
Treści nauczania w podstawie
Tytuł rozdziału Numer Treści nauczania Warunki i sposoby realizacji Pomoce dydaktyczne
programowej – wymagania
w podręczniku i temat lekcji w podręczniku (procedury osiągania celów) i materiały pomocnicze
szczegółowe. Uczeń:
Dział 1. Poznajemy warsztat przyrodnika
1. Przyroda i jej 1. Poznajemy składniki  nieożywione składniki przyrody VI.1. rozpoznaje składniki przyrody ożywionej  wskazywanie w najbliższym  okazy lub zdjęcia roślin,
składniki przyrody  ożywione składniki przyrody i nieożywionej w najbliższej okolicy szkoły otoczeniu składników zwierząt, skał i innych
 czynności życiowe VII.1. wskazuje w terenie składniki środowiska przyrody i wytworów elementów przyrody oraz
 wytwory działalności człowieka antropogenicznego w najbliższej okolicy działalności człowieka wytworów działalności
 wskazywanie różnic między człowieka
nieożywionymi a ożywionymi  „Atlas przyroda. Świat
składnikami przyrody wokół nas”, s. 3
 Multibook – pokaz slajdów
„Inspiracje z natury”
2. Jak poznawać 2. Jakimi sposobami  rola zmysłów w poznawaniu I.1. opisuje sposoby poznawania przyrody,  rozpoznawanie elementów  roślina doniczkowa
przyrodę? poznajemy przyrodę? przyrody podaje różnice między eksperymentem, przyrody i ich cech  owoce
 obserwacje przyrodnicze doświadczeniem a obserwacją za pomocą zmysłów  nagrania głosów
 plan doświadczenia przyrodniczego I.3. podaje przykłady wykorzystania zmysłów  omówienie sposobów zwierząt
 źródła wiedzy o przyrodzie do prowadzenia obserwacji przyrodniczych obserwowania przyrody  zwierzęta hodowane
 bezpieczeństwo podczas I.4. stosuje zasady bezpieczeństwa podczas  analiza etapów w pracowni
prowadzenia obserwacji obserwacji i doświadczeń przyrodniczych planowania,  podręcznik
i doświadczeń I.5. wymienia różne źródła wiedzy o przyrodzie przeprowadzania  Multibook – pokazy
I.6. korzysta z różnych źródeł wiedzy i dokumentowania slajdów: „Węch
o przyrodzie doświadczeń oraz u zwierząt”, „Miejsca,
eksperymentów w których dowiesz się
 samodzielne zaplanowanie więcej o przyrodzie”
i przeprowadzenie
doświadczenia
 rozmowa na temat
bezpieczeństwa podczas
prowadzenia doświadczeń
i eksperymentów
2

3. Przyrządy 3. Przyrządy i pomoce  przyrządy i pomoce niezbędne I.2. podaje nazwy przyrządów stosowanych  rozmowa na temat  mapa
i pomoce ułatwiające podczas obserwacji terenowych w poznawaniu przyrody, określa ich przeznaczenia i możliwości  kompas
przyrodnika prowadzenie  taśma miernicza – przeznaczenie tego przeznaczenie (lupa, kompas, taśma miernicza) wykorzystania  lupa
obserwacji przyrządu i sposób posługiwania się I.4. stosuje zasady bezpieczeństwa podczas poszczególnych przyrządów  taśma miernicza
nim obserwacji i doświadczeń przyrodniczych  obserwacja obiektów  mikroskopy
 obserwacje z wykorzystaniem lupy przyrodniczych  preparaty mikroskopowe
 mikroskop – budowa i przeznaczenie z wykorzystaniem lupy  lornetka
 wykonanie rysunku obiektu  ołówek
obserwowanego  Multibook – pokaz slajdów
z wykorzystaniem lupy „Świat widziany pod
 omówienie budowy mikroskopem świetlnym”
mikroskopu
 pokaz przygotowania
mikroskopu do obserwacji
 samodzielna obserwacja
mikroskopowa
4. Określamy 4. W jaki sposób  widnokrąg II.1. opisuje przebieg linii widnokręgu, wymienia  pogadanka na temat  kompasy
kierunki określamy kierunki  nazwy głównych kierunków nazwy kierunków głównych głównych kierunków  Multibook – rysunek
geograficzne geograficzne? geograficznych II.2. wyznacza kierunki główne za pomocą geograficznych interaktywny „Co to jest
 sposoby wyznaczania kierunków kompasu oraz kierunek północny za pomocą  wskazywanie przez uczniów widnokrąg?”, animacja
geograficznych w terenie (za gnomonu i wskazuje je w terenie głównych kierunków „Wyznaczanie północy
pomocą kompasu, za pomocą geograficznych geograficznej nocą”
gnomonu)  omówienie budowy kompasu  „Atlas przyroda. Świat
 nazwy pośrednich kierunków wokół nas”, s. 4–5
geograficznych
 róża kierunków geograficznych
 *wyznaczanie kierunków
geograficznych w terenie za pomocą
Gwiazdy Polarnej i innych obiektów
w otoczeniu
3

5. Określamy kierunki  etapy wyznaczania głównych II.2. wyznacza kierunki główne za pomocą  omówienie sposobu  materiały do ćwiczeń:
geograficzne za kierunków geograficznych kompasu oraz kierunek północny za pomocą wyznaczania głównych kompasy, kartki z bloku
pomocą kompasu za pomocą kompasu gnomonu i wskazuje je w terenie kierunków geograficznych technicznego, duży cyrkiel,
i gnomonu – lekcja  wyznaczanie kierunków za pomocą kompasu kijek
w terenie geograficznych w terenie
 wyznaczanie głównych o długości 10 cm,
 etapy wyznaczania kierunków
geograficznych za pomocą kierunków geograficznych w plastelina, ołówek, linijka
gnomonu terenie za pomocą kompasu  „Atlas przyroda. Świat
 wyznaczanie kierunków pośrednich (zgodnie z instrukcją z wokół nas”, s. 4–5
podręcznika)
 omówienie etapów
wyznaczania głównych
kierunków geograficznych
za pomocą gnomonu (zgodnie
z instrukcją z podręcznika)
 wyznaczanie głównych
kierunków geograficznych w
terenie za pomocą gnomonu
Podsumowanie 6. Poznajemy warsztat Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, II.1, II.2, VI.1, VII.1  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 1 przyrodnika – z działu 1 opanowania wymagań wykorzystywane w trakcie
podsumowanie działu szczegółowych realizacji lekcji z działu 1
1  pogadanka uzupełniająca  Multibook – ćwiczenia
 rozwiązywanie zadań interaktywne
utrwalających w zeszycie  „Atlas przyroda. Świat
ćwiczeń wokół nas”, s. 3–8
7. Sprawdzian z działu Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: I.1, I.2, I.3, I.4, I.5, I.6, II.1,
1 II.2, VI.1, VII.1
Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze
1. Substancje 8. Otaczają nas  stany skupienia substancji V.3. podaje przykłady przedmiotów wykonanych  obserwacja substancji  plastelina
wokół nas substancje  przykłady substancji występujących z substancji sprężystych, kruchych i plastycznych w różnych stanach skupienia  kreda
w stanie stałym, ciekłym i gazowym i uzasadnia ich zastosowanie w przedmiotach (ciało stałe, ciecz i gaz – inne  gąbka
 właściwości substancji występujących codziennego użytku niż woda)  blaszka lub drut
w stanie stałym, ciekłym i gazowym  badanie właściwości aluminiowy
 wpływ temperatury na ciała stałe, wybranych substancji:  sok
ciecze i gazy plasteliny, kredy lub innych  gaz (np. tlenek siarki)
przedmiotów (np. gąbki)  Multibook – pokazy
 rozmowa na temat slajdów: „Ile jest stanów
występowania w najbliższym skupienia?”, Zastosowanie
otoczeniu przedmiotów sprężystych materiałów
wykonanych z różnych w sporcie”
substancji
4

2. Woda 9. Poznajemy stany  stany skupienia wody III.4. podaje przykłady opadów i osadów  doświadczalne wykazanie  termometr zaokienny
występuje skupienia wody  budowa i zasada działania termometru atmosferycznych oraz wskazuje ich stan wpływu temperatury  materiały do doświadczeń:
w trzech  zjawiska parowania, skraplania, skupienia na szybkość parowania wody dwa spodki, łyżka, woda,
stanach krzepnięcia i topnienia III.5. podaje przykłady zastosowania termometru zgodnie z instrukcją szklanka, płaski talerz,
skupienia  czynniki wpływające na szybkość w różnych sytuacjach życia codziennego z podręcznika pisak wodoodporny, trzy
parowania  obserwacja zjawiska kostki lodu, woda,
 *obieg wody w przyrodzie skraplania pary wodnej termometr laboratoryjny,
niewielki słoik
 Multibook – animacja
„Szybkość parowania”,
ciekawostka „Skraplanie
a życie roślin na
pustyniach”, rysunek
interaktywny „Obieg wody
w przyrodzie”
3. Składniki 10. Poznajemy  pogoda III.1. wymienia składniki pogody i podaje nazwy  wyjaśnienie pojęcia pogody  termometr zaokienny
pogody składniki pogody  składniki pogody: temperatura przyrządów służących do ich pomiaru  omówienie składników i termometr pokojowy
powietrza, ciśnienie atmosferyczne, (temperatura powietrza, zachmurzenie, opady pogody  deszczomierz
kierunek i prędkość wiatru, i osady atmosferyczne, ciśnienie atmosferyczne,  wskazanie przykładów  Multibook – pokazy
zachmurzenie, opady atmosferyczne i kierunek wiatru) wpływu zmian temperatury slajdów: „Zjawiska
osady atmosferyczne III.4. podaje przykłady opadów i osadów powietrza na organizmy pogodowe”, „Rodzaje
 rodzaje opadów i osadów atmosferycznych oraz wskazuje ich stan (w tym na człowieka) chmur”; animacje: „Jak
atmosferycznych skupienia  prezentacja termometru powstaje wiatr?”, „Jak
 zjawiska pogodowe: deszcze nawalne, III.6. nazywa zjawiska pogodowe: burza, tęcza, powstają chmury?”;
zamieć, burza, tęcza deszcze nawalne, huragan, zawieja śnieżna ciekawostka „Skala
i opisuje ich następstwa Beauforta”
4. Obserwujemy 11. Obserwujemy  przyrządy służące do pomiaru III.2. odczytuje wartości pomiaru składników  pogadanka na temat  termometr zaokienny
pogodę pogodę składników pogody: termometr, pogody, stosując właściwe jednostki przyrządów służących  deszczomierz
deszczomierz, wiatromierz III.3. prowadzi obserwacje składników pogody, do pomiaru składników  wiatromierz
 prognoza pogody zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega pogody  mapa pogody
zależności  konstruowanie wiatromierza  Multibook – film „Pomiary
III.5. podaje przykłady zastosowania termometru i deszczomierza składników pogody”,
w różnych sytuacjach życia codziennego  odczytywanie prognozy ciekawostka „Wnętrze
pogody z mapy pogody klatki meteorologicznej”
5

12. Obserwacja  obserwacja składników pogody III.2. odczytuje wartości pomiaru składników  odczytywanie i zapisywanie  termometr zaokienny
i pomiar składników  pomiary: temperatury, ilości opadów, pogody, stosując właściwe jednostki wskazań termometru  deszczomierz
pogody – lekcja kierunku i siły wiatru III.3. prowadzi obserwacje składników pogody,  obserwacja i określanie  wiatromierz
w terenie  dziennik pogody zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega stopnia zachmurzenia  ciśnieniomierz
zależności  rozpoznawanie rodzajów  dzienniczek pogody
III.5. podaje przykłady zastosowania termometru opadów i osadów zamieszczony w zeszycie
w różnych sytuacjach życia codziennego atmosferycznych ćwiczeń
 pomiar ilości opadów
 zapisywanie wyników
pomiarów temperatury
powietrza i ilości opadów
 określanie kierunku wiatru
z wykorzystaniem
wiatromierza
 omówienie zasad
prowadzenia dziennika
pogody
5. „Wędrówka” 13. „Wędrówka”  wschód, górowanie i zachód Słońca II.9. wyjaśnia zależność między wysokością  pogadanka objaśniająca  materiały do prowadzenia
Słońca po niebie Słońca po niebie  południe słoneczne Słońca a długością i kierunkiem cienia „wędrówkę” Słońca po niebie obserwacji: gnomon,
 doba II.10. opisuje zmiany w położeniu Słońca nad  omówienie zmian długości centymetr krawiecki
 zmiany długości cienia w ciągu dnia widnokręgiem w ciągu doby i w ciągu roku cienia w ciągu dnia  notatnik
 zmiany temperatury powietrza w ciągu II.11. wskazuje w terenie oraz na schemacie  omówienie zmian  Multibook – animacje:
dnia (lub horyzontarium) miejsca wschodu, zachodu temperatury powietrza w „Wędrówka Słońca w ciągu
 cztery pory roku i górowania Słońca w ciągu dnia i w różnych ciągu dnia dnia”, „Wędrówka Słońca
 daty rozpoczęcia pór roku porach roku w ciągu roku”; pokazy
 równonoc jesienna III.8. opisuje i porównuje cechy pogody w różnych slajdów: „Najzimniejsze
 przesilenie zimowe porach roku i najcieplejsze miejsca
 równonoc wiosenna w Polsce”, „Ptaki
 przesilenie letnie przylatujące na zimę”;
 przyczyny zmian temperatury rysunek interaktywny
w poszczególnych porach roku „Temperatura w ciągu
 przyroda ożywiona jesienią, zimą, roku”; film „Obserwujemy
wiosną i latem pory roku”
 „Atlas przyroda. Świat
wokół nas”, s. 40–41
14. Jak zmieniają się  obserwacje wysokości Słońca nad II.10. opisuje zmiany w położeniu Słońca nad  rozmowa na temat przyczyn  materiały do prowadzenia
pogoda i przyroda widnokręgiem, pogody oraz roślin widnokręgiem w ciągu doby i w ciągu roku zmian pór roku oraz obserwacji: gnomon,
w ciągu roku? – lekcja i zwierząt III.2. odczytuje wartości pomiaru składników związanych z nimi zmian centymetr krawiecki
w terenie pogody, stosując właściwe jednostki zachodzących w pogodzie  notatnik
III.3. prowadzi obserwacje składników pogody, i przyrodzie  „Atlas przyroda. Świat
zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega  pogadanka objaśniająca wokół nas”, s. 42–43
zależności zależność między
wysokością Słońca a
długością dnia
w ciągu roku
6

Podsumowanie 15. Poznajemy pogodę  utrwalenie i uzupełnienie wiadomości II.9, II.10, II.11, III.1, III.2, III.3, III.4, III.5,  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 2 i inne zjawiska z działu 2 III.6, III.8, V.3 opanowania wymagań wykorzystywane
przyrodnicze – szczegółowych w trakcie realizacji
podsumowanie działu  pogadanka uzupełniająca lekcji z działu 2
2  rozwiązywanie zadań  Multibook – ćwiczenia
utrwalających w zeszycie interaktywne
ćwiczeń  „Atlas przyroda. Świat
16. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: II.9, II.10, II.11, III.1, III.2,
z działu 2 III.3, III.4, III.5, III.6, III.8, V.3
Dział 3. Poznajemy świat organizmów
1. Organizmy mają 17. Poznajemy budowę  budowa komórkowa organizmów VI.1 rozpoznaje składniki przyrody ożywionej  obserwacja organizmu  mikroskop
wspólne cechy i czynności życiowe  hierarchiczna budowa organizmów i nieożywionej w najbliższej okolicy szkoły jednokomórkowego  preparat mikroskopowy
organizmów wielokomórkowych: komórka, VI.6. wymienia i opisuje czynniki warunkujące  omówienie hierarchicznej organizmu
tkanka, narząd, organizm życie na lądzie oraz przystosowania organizmów budowy organizmów jednokomórkowego (np.
 czynności życiowe organizmów do życia  obserwacja organizmu chlorella)
 *podział organizmów na pięć zwierzęcego hodowanego  organizm zwierzęcy
królestw w pracowni – omówienie hodowany w pracowni
czynności życiowych  Multibook – pokazy
 *pogadanka na temat slajdów: Niezwykłe
różnorodności organizmów sposoby poruszania się
i konieczności ich zwierząt, „Niezwykłe
pogrupowania organizmy
 obserwacja przedstawicieli z różnych królestw”
wybranych królestw –  „Atlas przyroda. Świat
wskazywanie ich wokół nas”, s. 44–47
charakterystycznych cech
7

2. Organizmy 18. W jaki sposób  organizmy samożywne lub cudzożywne VI.9. odróżnia organizmy samożywne  wyjaśnienie istoty  okazy roślin
różnią się organizmy zdobywają  sposób wytwarzania pokarmu przez i cudzożywne, podaje podstawowe różnice samożywności doniczkowych, zdjęcia
sposobem pokarm? rośliny w sposobie ich odżywiania się, wskazuje i cudzożywności zwierząt roślinożernych
odżywiania  roślinożercy przystosowania w budowie organizmów  wskazywanie w najbliższym  Multibook – animacja
 zwierzęta mięsożerne: drapieżniki do zdobywania pokarmu otoczeniu przykładów „Samożywność
i padlinożercy organizmów samożywnych i cudzożywność”;
 wszystkożercy  wskazywanie przykładów ciekawostki: „Fotosynteza
 przykłady organizmów odżywiających i cech roślinożerców u krasnorostów”,
się szczątkami glebowymi  rozmowa na temat „Biczogony – drapieżniki
 pasożyty klasyfikacji zwierząt czy roślinożercy”,
 przystosowania zwierząt do pobierania mięsożernych „Pasożytnictwo przyjazne
pokarmu  wskazywanie cech człowiekowi”; filmy:
„Wilki i rysie”, „Bobry”
drapieżników i padlinożerców
 przygotowane przez
 obserwacja organizmów
uczniów koła z rysunkami
glebowych
lub zdjęciami organizmów
 podawanie przykładów
roślinnych i zwierzęcych
organizmów wszystkożernych
 pogadanka na temat
pasożytów
19. Poznajemy  zależności pokarmowe VI.9. odróżnia organizmy samożywne  omówienie struktury łańcucha  prostokąty z nazwami
zależności pokarmowe  producenci i konsumenci i cudzożywne, podaje podstawowe różnice pokarmowego ogniw łańcucha
między organizmami  ogniwa łańcucha pokarmowego w sposobie ich odżywiania się, wskazuje  układanie przykładowych pokarmowego
przystosowania w budowie organizmów
 rola destruentów do zdobywania pokarmu
łańcuchów i sieci  Multibook – ciekawostka
 *sieć pokarmowa pokarmowych „Mimikra”, pokaz slajdów
 *sposoby obrony przed naturalnymi  analiza sytuacji, w których „Współpraca zwierząt”,
zostaje wyeliminowane któreś rysunek interaktywny „Kto
wrogami
ogniwo łańcucha co zjada”
pokarmowego
 omówienie roli destruentów
w przyrodzie
 rozmowa na temat sposobów
obrony różnych organizmów
przed naturalnymi wrogami
 wskazywanie przykładów
obrony
8

3. Rośliny 20. Obserwujemy  rośliny doniczkowe uprawiane w domu VI.7. rozpoznaje i nazywa pospolite organizmy  rozmowa na temat roślin  rośliny doniczkowe
i zwierzęta wokół rośliny i zwierzęta  zwierzęta hodowane przez człowieka występujące w najbliższej okolicy szkoły uprawianych przez człowieka znajdujące się w pracowni
nas wokół nas  przykłady innych zwierząt w domu i ogrodzie przyrodniczej
występujących w domach  rozmowa na temat zasad  zdjęcia lub okazy
 rośliny i zwierzęta naszych ogrodów pielęgnacji roślin wybranych roślin trujących
 dzikie zwierzęta w mieście doniczkowych  okazy zwierząt
 omówienie zasad pielęgnacji hodowanych w pracowni
roślin  zdjęcia zwierząt
 rozmowa na temat hodowanych przez uczniów
hodowanych zwierząt,  atlasy zwierząt
ich wymagań i zasad opieki  Multibook – pokazy
nad nimi slajdów: „Zioła, które
możesz uprawiać w
kuchni”, „Rośliny
mięsożerne – ciekawy
obiekt obserwacji”, „Pies
pomocnikiem człowieka”,
„Rośliny
w parkach i ogrodach”
Podsumowanie 21. Poznajemy świat Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości VI.1, VI.6, VI.7, VI.9  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 3 organizmów – z działu 3 opanowania wymagań wykorzystywane w trakcie
podsumowanie działu 3 szczegółowych realizacji lekcji z działu 3
 pogadanka uzupełniająca  Multibook – ćwiczenia
22. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: VI.1, VI.6, VI.7, VI.9
z działu 3
Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
1. Trawienie 23. Poznajemy  podział składników pokarmowych V.10. opisuje zasady zdrowego stylu życia  omówienie klasyfikacji  produkty spożywcze bogate
i wchłanianie składniki pokarmu  źródła składników pokarmowych (w tym zdrowego odżywiania się) pokarmów ze względu na ich w wybrane składniki
pokarmu  znaczenie poszczególnych składników pochodzenie pokarmowe
pokarmowych dla organizmu  pokaz przykładowych (lub opakowania po tych
produktów żywnościowych produktach) oraz ich
 omówienie roli zdjęcia
poszczególnych składników  Multibook – pokazy
pokarmowych oraz skutków slajdów: „Witaminy”, „Sole
ich niedoboru i nadmiaru mineralne”
9

24. Jak przebiega  narządy budujące układ pokarmowy IV.1. wymienia układy budujące organizm  analiza położenia  plansza dydaktyczna
trawienie i wchłanianie  rola poszczególnych narządów człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, poszczególnych narządów „Układ pokarmowy”
pokarmu? przewodu pokarmowego krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich układu pokarmowego  model tułowia człowieka
 etapy trawienia pokarmu podstawowe funkcje  opis etapów trawienia  Multibook – animacja
 wchłanianie pokarmu IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym pokarmu „Trawienie i wchłanianie
 podstawowe zasady higieny układu ciele układy budujące organizm człowieka oraz  omówienie procesu pokarmu”, pokaz slajdów
pokarmowego narządy zmysłów wchłaniania pokarmu „Układ pokarmowy
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało  wskazywanie na planszy lub w powiększeniu”, film „Jak
 *rola narządów wspomagających i otoczenie modelu położenia narządów działa układ pokarmowy?”
trawienie
przewodu pokarmowego  „Atlas przyroda. Świat
i narządów wspomagających wokół nas”, s. 81
trawienie
 rozmowa na temat zasad
higieny układu pokarmowego
 *omówienie roli narządów
wspomagających trawienie
2. Układ 25. Jaką rolę odgrywa  rodzaje i funkcje naczyń krwionośnych IV.1. wymienia układy budujące organizm  wskazywanie na planszy  zegarek z sekundnikiem lub
krwionośny układ krwionośny?  rola serca człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, narządów budujących układ stoper
transportuje krew  tętno krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich krwionośny  stetoskop
 zadania układu krwionośnego podstawowe funkcje  pomiar tętna własnego oraz  model tułowia człowieka
 higiena układu krwionośnego IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym tętna kolegi  model serca człowieka
ciele układy budujące organizm człowieka oraz  „wysłuchanie” pracy serca  plansza dydaktyczna
narządy zmysłów  pogadanka na temat zadań „Układ krążenia”
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało układu krwionośnego  „Atlas przyroda. Świat
i otoczenie
 rozmowa na temat zasad wokół nas”, s. 83
higieny układu krwionośnego  Multibook – animacja
„Krążenie krwi”, pokaz
slajdów „Układ krwionośny
w powiększeniu”
10

3. Układ 26. Jak oddychamy?  budowa układu oddechowego IV.1. wymienia układy budujące organizm  omówienie położenia i roli  model tułowia człowieka
oddechowy  rola układu oddechowego człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, poszczególnych narządów  plansza dydaktyczna
zapewnia wymianę  budowa i rola płuc krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich układu oddechowego „Układ oddechowy”
gazową  wymiana gazowa w płucach podstawowe funkcje  wskazywanie na planszy  Multibook – animacje:
 higiena układu oddechowego IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym „Wymiana gazowa”,
położenia narządów układu „Wdech i wydech”
ciele układy budujące organizm człowieka oraz oddechowego
narządy zmysłów
 analiza schematu wdechu wokół nas”, s. 82
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało i wydechu
i otoczenie  obserwacja ruchów klatki
piersiowej podczas wdechu
i wydechu
 omówienie przebiegu
wymiany gazowej w płucach
 rozmowa na temat zasad
higieny układu oddechowego
4. Szkielet 27. Jakie układy  elementy budujące układ ruchu IV.1. wymienia układy budujące organizm  omówienie współdziałania  plansza dydaktyczna
i mięśnie narządów  główne elementy szkieletu człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, układów kostnego „Budowa oka”
umożliwiają ruch umożliwiają  połączenia kości krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich i mięśniowego podczas  model budowy oka
organizmowi ruch?  kształty kości podstawowe funkcje wykonywania ruchów  Multibook – rysunek
 rola szkieletu IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym  wskazywanie na modelu lub interaktywny „Szkielet
 praca mięśni szkieletowych ciele układy budujące organizm człowieka oraz planszy dydaktycznej człowieka”, pokaz slajdów
 higiena układu ruchu
 *przykłady pracy mięśni budujących narządy zmysłów głównych elementów „Układ ruchu
narządy wewnętrzne IV.6 opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało szkieletu, przykładów w powiększeniu”, film
i otoczenie połączeń kości oraz kości „Praca mięśni
o różnych kształtach szkieletowych”
 omówienie sposobu pracy  „Atlas przyroda. Świat
mięśni szkieletowych wokół nas”, s. 87
 omówienie zasad higieny
układu ruchu
 *omówienie przykładów
działania mięśni budujących
narządy wewnętrzne
11

5. Układ nerwowy 28. Jak organizm  budowa układu nerwowego IV.1. wymienia układy budujące organizm  omówienie zadań nerwów  plansza dydaktyczna
kontroluje pracę odbiera informacje  zadania nerwów i mózgu człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, i mózgu „Budowa ucha”
organizmu z otoczenia? Narząd  rola narządów zmysłów krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich  omówienie roli narządów  model budowy ucha
wzroku  budowa oka podstawowe funkcje zmysłów  Multibook – film „Praca
 droga promieni świetlnych w oku IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym
 powstawanie obrazu  wskazywanie na planszy organizmu jest pod
ciele układy budujące organizm człowieka oraz dydaktycznej lub na modelu kontrolą”, pokaz slajdów
narządy zmysłów głównych elementów oka „Układ nerwowy
IV.4. wymienia podstawowe zasady ochrony
 objaśnienie mechanizmu w powiększeniu”
zmysłów wzroku i słuchu
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało widzenia – analiza drogi  „Atlas przyroda. Świat
i otoczenie promienia świetlnego wokół nas”, s. 84–86
29. Jak organizm  budowa i rola ucha IV.1. wymienia układy budujące organizm  omówienie roli narządów  klips do zatkania nosa
odbiera informacje  droga dźwięku w uchu człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, zmysłów: słuchu, dotyku,  szalik do przewiązania oczu
z otoczenia? Narządy  rola skóry w procesie odbierania krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich smaku i węchu  łyżeczka, nóż, widelec,
węchu, smaku, słuchu wrażeń czuciowych podstawowe funkcje  współdziałanie zmysłów tarka, kilka miseczek
i dotyku  rola narządów odbierających IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym
wrażenia smakowe i węchowe smaku i węchu – wykonanie  kilka świeżych owoców
ciele układy budujące organizm człowieka oraz doświadczenia i warzyw (np. brzoskwinia,
 higiena narządów zmysłów
narządy zmysłów  wskazywanie na planszy banan, marchewka, ogórek)
IV.4. wymienia podstawowe zasady ochrony głównych elementów budowy
zmysłów wzroku i słuchu
 Multibook – animacje: „Jak
ucha działa oko?”, Jak działa
IV.5. bada współdziałanie zmysłu smaku i węchu  omówienie drogi dźwięku
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości ucho?”; film „Zagrożenia
w uchu dla pracy układu
o ciało i otoczenie
 rozmowa na temat roli nerwowego”
zmysłów w odbieraniu
wrażeń ze środowiska
zewnętrznego
 rozmowa na temat higieny
narządów wzroku i słuchu
12

6. Układ rozrodczy 30. Jak jest zbudowany  budowa i funkcje męskiego układu IV.1. wymienia układy budujące organizm  omówienie różnic w budowie  plansza dydaktyczna
umożliwia układ rozrodczy? rozrodczego człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, sylwetki kobiety i mężczyzny „Budowa układu
wydawanie na świat  budowa i funkcje żeńskiego układu krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich  wskazywanie na planszy rozrodczego”
potomstwa rozrodczego podstawowe funkcje położenia narządów  Multibook – animacje: „Jak
 zapłodnienie i ciąża IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym
 higiena układu rozrodczego rozrodczych żeńskich funkcjonuje żeński układ
ciele układy budujące organizm człowieka oraz i męskich rozrodczy?”, „Jak
narządy zmysłów  omówienie funkcji układów funkcjonuje męski układ
IV.3. opisuje zmiany zachodzące w organizmach rozrodczych rozrodczy?”; pokazy
podczas dojrzewania płciowego  rozmowa na temat zasad slajdów: „Komórki
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości higieny układu rozrodczego rozrodcze w
o ciało i otoczenie powiększeniu”, „Rozwój
zarodkowy
i płodowy”; film „Dziecko
widoczne w czasie badania
USG”
wokół nas”, s. 80
7. Dojrzewanie 31. Dojrzewanie  cechy kobiety i mężczyzny IV.1. wymienia układy budujące organizm  spotkanie z pielęgniarką –  artykuły higieniczne
to czas wielkich to czas wielkich  zmiany fizyczne w okresie człowieka: układ kostny, oddechowy, pokarmowy, rozmowa na temat zmian  Multibook – film
zmian zmian dojrzewania u chłopców krwionośny, rozrodczy, nerwowy i podaje ich zachodzących w organizmie „Dojrzewanie”
i dziewcząt podstawowe funkcje w okresie dojrzewania
 dojrzewanie psychiczne IV.2. wskazuje na planszy, modelu i własnym oraz na temat zasad higieny
i emocjonalne ciele układy budujące organizm człowieka oraz
 higiena okresu dojrzewania
narządy zmysłów
IV.3. opisuje zmiany zachodzące w organizmach
podczas dojrzewania płciowego
IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało
i otoczenie
Podsumowanie 32. Odkrywamy Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości IV.1, IV.2, IV.3, IV.4, IV.5, IV.6, V.10  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 4 tajemnice ciała z działu 4 opanowania wymagań wykorzystywane w trakcie
człowieka – szczegółowych realizacji lekcji z działu 4
podsumowanie  pogadanka uzupełniająca  Multibook – ćwiczenia
działu 4  rozwiązywanie zadań interaktywne
33. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: IV.1, IV.2, IV.3, IV.4, IV.5,
z działu 4 IV.6, V.10
Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia
13

1. Zdrowy styl 34. Na czym polega  zasady zdrowego stylu życia V.1. proponuje rodzaje wypoczynku i określa  pogadanka na temat zdrowego  kosmetyki do pielęgnacji
życia zdrowy styl życia?  odpoczynek aktywny i bierny zasady bezpieczeństwa z nimi związane stylu życiu skóry w okresie
 racjonalne odżywianie się V.10. opisuje zasady zdrowego stylu życia (w tym  omówienie zasad dojrzewania
 znaczenie aktywności fizycznej zdrowego odżywiania się) prawidłowego żywienia  preparaty do pielęgnacji
w profilaktyce zdrowia  zademonstrowanie cery trądzikowej (zdjęcia
 higiena jamy ustnej przykładowej gimnastyki lub ulotki tych produktów)
 pielęgnacja skóry, włosów i paznokci porannej  pasty do zębów, szczotki,
nici dentystyczne
 model czaszki (do pokazu
mycia zębów)
 Multibook – pokazy
slajdów: „Sen u zwierząt”,
„Zasady skutecznego
mycia rąk”, „Rzeczy
osobiste konieczne w
podróży”; filmy:
„Zbilansowana dieta”,
„Zdrowe zęby”;
ciekawostka „Czego nie
widać na rękach?”
2. Choroby 35. Poznajemy choroby  przyczyny chorób zakaźnych V.2. opisuje drogi wnikania czynników  rozmowa na temat  plansze dydaktyczne
zakaźne zakaźne i pasożytnicze i pasożytniczych chorobotwórczych do organizmu człowieka, drobnoustrojów przedstawiające kleszcze
i pasożytnicze  drogi wnikania drobnoustrojów opisuje sposoby zapobiegania chorobom chorobotwórczych i dróg  preparat mokry kleszcza
chorobotwórczych wnikania ich do organizmu  opakowania po różnych
 choroby przenoszone z wdychanym  omówienie objawów grypy, produktach spożywczych
powietrzem i sposoby zapobiegania ospy, anginy  Multibook – filmy:
im  sporządzenie mapy myśli pt. „Antybiotyki”, „Drogi
 zatrucia pokarmowe, pasożyty „Choroby zakaźne” wnikania drobnoustrojów
przewodu pokarmowego i sposoby  odczytywanie informacji chorobotwórczych do
ich unikania z opakowań produktów organizmu”, „Dbajmy o
 choroby wywoływane przez spożywczych higienę”; pokazy slajdów:
drobnoustroje wnikające  rozmowa na temat „Wirusy”, „Bakterie
do organizmu przez uszkodzoną właściwego postępowania chorobotwórcze”
skórę i zapobieganie im z produktami spożywczymi
 omówienie objawów zatruć
 rozmowa na temat chorób
wywoływanych przez
drobnoustroje wnikające
przez uszkodzoną skórę
i sposobów zabezpieczania
się przed nimi
14

3. Jak postępować 36. Jak uniknąć  niebezpieczne zjawiska pogodowe III.7. opisuje zasady bezpiecznego zachowania się  rozmowa na temat przyczyn  trójkątna chusta
w niebezpiecznych niebezpiecznych i unikanie ich skutków podczas występowania niebezpiecznych zjawisk i skutków upadków  deszczułki
sytuacjach? sytuacji w naszym  zagrożenia ze strony jadowitych pogodowych (burzy, huraganu, zamieci śnieżnej)  pokaz unieruchamiania  bandaż
otoczeniu? zwierząt V.5. podaje zasady zachowania się i udzielania kończyny, pokaz zakładania  plansze dydaktyczne
 pierwsza pomoc w przypadku pierwszej pomocy w wypadku ugryzienia, opatrunku z opisami trujących roślin
użądlenia użądlenia, oraz spożycia lub kontaktu z roślinami  spotkanie z pielęgniarką i grzybów
 postępowanie w przypadku ukąszenia trującymi  wskazywanie przykładowych  Multibook – pokazy
przez żmiję V.6. rozpoznaje rośliny trujące oraz zwierzęta sytuacji, w których należy slajdów: „Niebezpieczne
 zatrucia grzybami jadowite i inne stanowiące zagrożenie dla życia zadzwonić pod numer zjawiska”, „Grzyby trujące
 przykłady roślin trujących i zdrowia alarmowy i niejadalne”, „Dzikie
V.7. prezentuje podstawowe zasady opatrywania  odgrywanie scenek rośliny trujące”; film
uszkodzeń skóry kształcących umiejętność „Żądło pszczoły”
informowania o urazach
(rodzaj urazu, zachowanie
poszkodowanego, pomoc,
która już została udzielona
itp.)
37.  niebezpieczne substancje w domu V.4. interpretuje oznaczenia substancji  analiza zagrożeń  opakowania po środkach
Niebezpieczeństwa i  zatrucia: znaczenie wybranych szkodliwych dla zdrowia: drażniących, trujących, występujących w domu czystości
pierwsza pomoc symboli umieszczanych żrących i wybuchowych i sposobów zapobiegania im  plansze dydaktyczne
w domu na opakowaniach środków V.5. podaje zasady zachowania się i udzielania  rozmowa na temat zagrożeń z instrukcjami udzielania
chemicznych używanych w domu pierwszej pomocy w wypadku ugryzienia, wynikających pierwszej pomocy
 pierwsza pomoc w przypadku użądlenia oraz spożycia lub kontaktu z roślinami z niewłaściwego używania  Multibook – film „Krwotok
skaleczenia i oparzenia trującymi urządzeń elektrycznych z nosa”, rysunek
V.7. prezentuje podstawowe zasady opatrywania  odczytywanie symboli interaktywny „Jak uniknąć
uszkodzeń skóry umieszczanych sytuacji niebezpiecznych
V.9. odszukuje na opakowaniach oznaczenia na opakowaniach wybranych w domu?”
substancji szkodliwych dla zdrowia: drażniących, środków chemicznych
trujących, żrących i wybuchowych, i wyjaśnia ich  rozmowa na temat sposobu
znaczenie udzielania pierwszej pomocy
VI.10. rozpoznaje pospolite grzyby jadalne w przypadku zatruć środkami
i trujące, opisuje znaczenie grzybów w przyrodzie chemicznymi
i życiu człowieka  prezentacja zdjęć trujących
roślin doniczkowych
 przekazanie informacji
na temat postępowania
z roślinami trującymi
15

4. Czym jest 38. Uzależnienia i  uzależnienia IV.6. opisuje podstawowe zasady dbałości o ciało  spotkanie z psychologiem  materiały do wykonania
uzależnienie? ich skutki  wpływ na organizm: dymu i otoczenie lub pielęgniarką – rozmowa plakatu
papierosowego, alkoholu, V.8. wyjaśnia, co to są uzależnienia, podaje ich na temat szkodliwości  ulotki i artykuły na temat
narkotyków przykłady i opisuje konsekwencje; uzasadnia, uzależnień uzależnień
 uzależnienie od internetu i telefonu dlaczego nie należy przyjmować używek  sporządzenie listy przyczyn,  Multibook – ciekawostka
 asertywność i środków energetyzujących oraz zbyt długo dla których dzieci i młodzież „Historia palenia tytoniu”,
 wybrane sposoby zachowań korzystać z telefonów komórkowych sięgają po środki film „Wpływ alkoholu
asertywnych niedozwolone i papierosów na organizm”
 analiza negatywnego
wpływu na organizm
substancji uzależniających
 ćwiczenie zachowań
asertywnych
 wykonanie plakatu „Stop
uzależnieniom”
Podsumowanie 39. Odkrywamy Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości III.7, IV.6, V.1, V.2, V.4, V.5, V.6, V.7, V.8,  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 5 tajemnice zdrowia – z działu 5 V.9, V.10, VI.10 opanowania wymagań wykorzystywane
podsumowanie szczegółowych w trakcie realizacji lekcji
działu 5  pogadanka uzupełniająca z działu 5
 rozwiązywanie zadań  Multibook – ćwiczenia
ćwiczeń
40. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: III.7, IV.6, V.1, V.2, V.4, V.5,
z działu 5 V.6, V.7, V.8, V.9, V.10, VI.10
Dział 6. Orientujemy się w terenie
1. Co pokazujemy 41. Co to jest plan?  plan przedmiotu II.3. podaje różnice między planem a mapą  pogadanka wyjaśniająca  linijka, taśma miernicza
na planach?  przedstawianie przedmiotów II.4. rysuje plan różnych przedmiotów pojęcie planu  kartki z bloku, ołówki
i obiektów na planie II.5. wykonuje i opisuje szkic okolicy szkoły  wykonywanie pomiarów  Multibook – ciekawostka
 plany niewielkich obszarów Ziemi przedmiotów, „Plan miasta w sieci”,
rysowanie szkicu okolic szkoły np. podręcznika, ławki film „Mapa i plan”,
 rysowanie planów pokaz slajdów „Jak
wybranych przedmiotów powstaje mapa?”
 rysowanie szkicu okolic  „Atlas przyroda. Świat
szkoły wokół nas”, s. 6–7
16

2. Jak czytamy 42. Czytamy plan  mapa II.6. odczytuje informacje z planu i mapy,  pogadanka wyjaśniająca  plan miejscowości
plany i mapy? miasta i mapę  znaki kartograficzne na mapie posługując się legendą pojęcie mapy  mapa turystyczna
turystyczną  elementy mapy: tytuł, skala, legenda  omówienie legendy mapy  Multibook – film
 rodzaje map: plan, mapa turystyczna  odszukiwanie na mapie „Tworzenie map”
 zasady korzystania z planu miasta wskazanych obiektów przy  „Atlas przyroda. Świat
i mapy turystycznej wykorzystaniu legendy wokół nas”, s. 10–11
mapy
 prezentacja różnych
rodzajów map
 porównanie zakresu
informacji (legend)
przedstawionych na
poszczególnych rodzajach
map
 omówienie zasad
korzystania z planu miasta
i mapy turystycznej
 planowanie trasy pieszej
wycieczki z wykorzystaniem
planu
3. Jak się 43. Jak się orientować  kierunek północny i pozostałe kierunki II.7. wskazuje na planie i mapie miejsce  wskazywanie głównych  mapa lub plan miasta,
orientować w w terenie? geograficzne na mapie obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu kierunków geograficznych okolicy
terenie? szkoły na mapie  kompas
II.8. korzysta z planu i mapy wielkoskalowej  omówienie sposobu  Multibook – film „Jak
podczas planowania wycieczki orientowania mapy za posługiwać się mapą?”
pomocą kompasu  „Atlas przyroda. Świat
 omówienie sposobu wokół nas”, s. 4, 8
orientowania mapy za
pomocą obiektów w terenie
44. Ćwiczymy • sposoby orientowania mapy: za pomocą II.7. wskazuje na planie i mapie miejsce  praktyczne ćwiczenia  mapa lub plan miasta albo
orientowanie się kompasu i za pomocą obiektów w obserwacji i obiekty w najbliższym otoczeniu najbliższej okolicy
w orientowaniu mapy
w terenie – lekcja terenie szkoły  kompas
w terenie za pomocą kompasu  „Atlas przyroda. Świat
II.8. korzysta z planu i mapy wielkoskalowej
i obiektów w terenie wokół nas”, s. 8
podczas planowania wycieczki
Podsumowanie 45. Poznajemy Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 6 warsztat przyrodnika – z działu 6 opanowania wymagań wykorzystywane w trakcie
podsumowanie działu szczegółowych realizacji lekcji z działu 1
6  pogadanka uzupełniająca  Multibook – ćwiczenia
ćwiczeń wokół nas”, s. 6 –11
17

46. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: II.3, II.4, II.5, II.6, II.7, II.8
z działu 6
Dział 7. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy
1. Rodzaje 47. Co to jest  elementy krajobrazu: naturalne VI.1. rozpoznaje składniki przyrody ożywionej  rozmowa na temat  zdjęcia wybranych
krajobrazów krajobraz? i antropogeniczne i nieożywionej w najbliższej okolicy szkoły składników krajobrazu typów krajobrazów
 zmiany w krajobrazie VII.1. wskazuje w terenie składniki środowiska  rozpoznawanie  Multibook –
 rodzaje krajobrazu: naturalny antropogenicznego w najbliższej okolicy i wskazywanie cech ciekawostki: „Czy
i kulturowy VII.2. rozpoznaje w terenie i nazywa składniki charakterystycznych pogoda jest składnikiem
 rodzaje krajobrazów kulturowych środowiska antropogenicznego i określa ich różnych rodzajów krajobrazu?”, „Wysyłaj
funkcje krajobrazu widokówki”
VII.3. określa zależności między składnikami  omówienie cech  „Atlas przyroda. Świat
środowiska przyrodniczego i krajobrazu naturalnego i wokół nas”, s. 2, 54–55
antropogenicznego kulturowego
 wskazywanie korzystnych
i niekorzystnych zmian,
które zaszły w krajobrazie
najbliższej okolicy pod
wpływem działalności
człowieka
2. Ukształtowanie 48. Poznajemy  formy terenu VI.2. rozpoznaje główne formy ukształtowania  pogadanka na temat  podręcznik
terenu formy terenu  rodzaje form terenu: formy wypukłe powierzchni w najbliższej okolicy szkoły rodzajów form terenu  plastelina, masa solna
i formy wklęsłe i miejscu zamieszkania  wskazywanie przykładów lub glina
 elementy wzniesienia oraz doliny VI.3. tworzy model pagórka i doliny rzecznej form wypukłych i form  podkładki
rzecznej oraz wskazuje ich elementy wklęsłych  Multibook – ciekawostka
 równiny  podpisywanie elementów „Pomiar wysokości
 wykonywanie modeli wzniesienia pagórka i doliny rzecznej wzniesienia”
i doliny  wykonanie modelu
wzniesienia i doliny
 wskazywanie poznanych
form terenu na mapie
hipsometrycznej
18

3. Czy wszystkie 49. Czy wszystkie  składniki skał – minerały VI.4. rozpoznaje skały występujące w okolicy  oglądanie kolekcji skał  kolekcja skał i minerałów
skały są twarde? skały są twarde?  podział skał swojego miejsca zamieszkania w pracowni przyrodniczej znajdująca się w pracowni
 cechy oraz przykłady skał litych,  omówienie przyrodniczej
zwięzłych i luźnych charakterystycznych cech  „Atlas przyroda. Świat
 gleba i jej składniki poszczególnych grup skał wokół nas”, s. 56, 58
 znaczenie gleby  obserwacja skał w najbliższej  Multibook – pokazy
okolicy slajdów: „Zastosowanie
 pogadanka na temat budowy skał”, „Kwarc – minerał
i rodzajów skał o wielu odmianach”,
 przygotowanie kolekcji skał animacja „Jak powstaje
występujących w najbliższej gleba?”
okolicy
4. Wody słodkie 50. Wody słodkie  występowanie wód słonych i wód VI.5. rozróżnia wody stojące i płynące, podaje  pogadanka na temat  mapa
i wody słone i wody słone słodkich na Ziemi ich nazwy oraz wskazuje naturalne i sztuczne rodzajów wód na Ziemi ogólnogeograficzna
 klasyfikacja wód słonych zbiorniki wodne  wskazywanie na mapie świata
 klasyfikacja wód słodkich rzek, jezior, mórz  podręcznik
 wody stojące i wody płynące i oceanów  Multibook – film
 *lądolody i lodowce górskie  odczytywanie nazw „Morze Bałtyckie”;
oceanów, jezior i rzek pokazy slajdów:
 wykonanie schematu „Wielkie rzeki”,
przedstawiającego podział „Lodowce”
wód występujących  „Atlas przyroda. Świat
na Ziemi wokół nas”, s. 57
5. Krajobraz 51. Krajobraz  krajobraz kulturowy VII.4. charakteryzuje współczesny krajobraz  rozmowa na temat zmian  fotografie i widokówki
wczoraj i dziś wczoraj i dziś  zmiany w krajobrazie kulturowym najbliższej okolicy w krajobrazie najbliższej miejscowości dawniej
spowodowane działalnością człowieka VII.5. opisuje dawny krajobraz najbliższej okolicy spowodowanych i dziś
 pochodzenie nazw miejscowości okolicy, np. na podstawie opowiadań działalnością człowieka  projektor
 najbliższa okolica w przeszłości rodzinnych, starych fotografii  wyróżnienie pozytywnych  laptop
i obecnie VII.6. ocenia zmiany zagospodarowania terenu i negatywnych zmian  pamiątki przyniesione
wpływające na wygląd krajobrazu najbliższej w krajobrazie najbliższej przez uczniów
okolicy okolicy  Multibook – pokaz
VII.7. wyjaśnia pochodzenie nazwy własnej  prezentacja historii slajdów „Co się stało
miejscowości miejscowości (prezentacje z puszczami?”, film
VII.9. ocenia krajobraz pod względem jego przygotowane przez „Warszawa”
piękna oraz dziedzictwa kulturowego uczniów w ramach pracy  „Atlas przyroda. Świat
i przyrodniczego „małej ojczyzny” w grupach, zapowiedziane wokół nas”, s. 63, 59
z odpowiednim
wyprzedzeniem)
 pogadanka lub wywiad
na temat historii
miejscowości – spotkanie
z regionalistą
19

6. Obszary 52. Obszary i obiekty  sposoby ochrony obszarów cennych VII.8. wskazuje miejsca występowania  pogadanka na temat form  zdjęcia chronionych
i obiekty chronione przyrodniczo obszarów chronionych, pomników przyrody, ochrony przyrody w Polsce gatunków roślin
chronione  ochrona całkowita i częściowa obiektów zabytkowych w najbliższej okolicy,  wskazywanie na mapie i zwierząt występujących
 obiekty i obszary chronione w Polsce uzasadnia potrzebę ich ochrony położenia wybranych w najbliższej okolicy
 zasady zachowywania się na obszarze obszarów i obiektów  Multibook – filmy:
chronionym chronionych „Parki narodowe”,
 opracowanie zasad „Brudzeński Park
zachowywania się Krajobrazowy”;
na obszarach chronionych ciekawostki: „Wpisanie
 rozpoznawanie gatunków obiektu na listę
roślin i zwierząt pomników przyrody”;
chronionych „Interaktywna mapa
występujących w ochrony przyrody”
najbliższej okolicy  Atlas przyroda. Świat
Podsumowanie 53. Poznajemy Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości VI.1, VI.2, VI.3, VI.4, VI.5, VII.1, VII.2, VII.3,  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 7 krajobraz najbliższej z działu 7 VII.4, VII.5, VII.6, VII.7, VII.8, VII.9 opanowania wymagań wykorzystywane
okolicy – szczegółowych w trakcie realizacji lekcji
podsumowanie  pogadanka uzupełniająca z działu 6
działu 7  rozwiązywanie zadań  Multibook – ćwiczenia
ćwiczeń  „Atlas przyroda. Świat
wokół nas”, s. 54–59,
64–65
54. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: VI.1, VI.2, VI.3, VI.4, VI.5,
z działu 7 VII.1, VII.2, VII.3, VII.4, VII.5, VII.6, VII.7, VII.8, VII.9
Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie
1. Warunki życia 55. Poznajemy  czynniki warunkujące życie w wodzie VI.12. określa warunki życia w wodzie  pogadanka na temat  plansza dydaktyczna
w wodzie warunki życia  opór wody (nasłonecznienie, zawartość tlenu, opór wody) warunków życia w wodzie przedstawiająca budowę
w wodzie  ruch wody i wskazuje przystosowania organizmów (np. ryby)  obserwacja przystosowań zewnętrzną ryby
 zasoby tlenowe wód do środowiska życia ryby do życia w wodzie  podręcznik
 zmiany temperatury w środowisku  obserwacja sposobu  akwarium, w którym żyją
wodnym poruszania się ryby ryby
 warunki świetlne panujące w wodzie  obserwacja wody z jeziora  woda z jeziora (stawu)
i ich wpływ na występowanie (stawu) i porównanie jej  woda wodociągowa
organizmów wyglądu z wyglądem wody  zlewki
wodociągowej  Multibook – rysunek
interaktywny
„Przystosowania ryb do
życia w wodzie”,
ciekawostka „Strzałka
wodna ma trzy rodzaje
liści”
20

2. Z biegiem rzeki 56. Poznajemy rzekę  odcinki rzeki: bieg górny, bieg VI.5. rozróżnia wody stojące i płynące, podaje  rozmowa na temat  Multibook – film „Rzeki
środkowy, bieg dolny ich nazwy oraz wskazuje naturalne i sztuczne elementów doliny rzeki Wigierskiego Parku
 przystosowania organizmów do życia zbiorniki wodne  pogadanka na temat Narodowego”; pokazy
w poszczególnych odcinkach rzeki VI.13. rozpoznaje organizmy żyjące w wodzie warunków panujących slajdów: „Ryby górnego
 organizmy charakterystyczne dla w poszczególnych biegu rzeki”, „Ryby
poszczególnych odcinków rzeki odcinkach rzeki środkowego biegu rzeki”,
 rozpoznawanie organizmów „Ryby dolnego biegu
żyjących w poszczególnych rzeki”; ciekawostka
odcinkach rzeki „Dlaczego nartnik chodzi
 wskazywanie przystosowań po wodzie?”
organizmów do warunków
panujących w górnym,
środkowym i dolnym biegu
rzeki
 omówienie rzeźbotwórczej
działalności rzeki
3. Życie w jeziorze 57. Poznajemy warunki  strefy życia w jeziorze: strefa VI.5. rozróżnia wody stojące i płynące, podaje  rozmowa na temat warunków  zdjęcia lub plansze
życia w jeziorze przybrzeżna, strefa otwartej toni ich nazwy oraz wskazuje naturalne i sztuczne życia w jeziorze dydaktyczne
wodnej, strefa wód głębokich zbiorniki wodne w poszczególnych porach przedstawiające organizmy
 czynniki warunkujące życie VI.13. rozpoznaje organizmy żyjące w wodzie roku żyjące w jeziorze
w poszczególnych strefach życia  omówienie warunków  Multibook – film „Życie
w jeziorze panujących w poszczególnych w jeziorze”; pokazy
 cechy charakterystyczne organizmów strefach życia w jeziorze slajdów: „Rośliny strefy
żyjących w poszczególnych strefach  wskazywanie cech przybrzeżnej jeziora”,
życia w jeziorze organizmów żyjących „Organizmy planktonowe”,
 organizmy charakterystyczne w poszczególnych strefach „Ryby polskich jezior”;
dla poszczególnych stref życia życia w jeziorze nagranie „Głosy ptaków
w jeziorze żyjących nad jeziorami”
21

4. Warunki życia 58. Warunki  czynniki warunkujące życie na lądzie VI.6. wymienia i opisuje czynniki warunkujące  rozmowa na temat cech  okazy zielnikowe roślin
na lądzie życia na lądzie  przystosowania organizmów lądowych życie na lądzie oraz przystosowania organizmów budowy umożliwiających wykazujących wybrane
do oszczędnego gospodarowania wodą do życia roślinom i zwierzętom przystosowania
 przystosowania organizmów do zmian lądowym oszczędne  zdjęcia zwierząt lądowych,
temperatury gospodarowanie wodą u których dobrze widać
 wpływ wiatru na życie organizmów  obserwacja przystosowań przystosowania
 wymiana gazowa wybranych organizmów do środowiska życia
 dostęp do światła roślinnych do warunków  Multibook – pokazy
środowiska lądowego (krótka slajdów: „Rośliny dobrze
wycieczka do parku lub znoszące suszę”,
ogrodu szkolnego albo „Zwierzęta dobrze znoszące
wykorzystanie okazów brak wody”; ciekawostka
znajdujących się w pracowni „Lęgi pingwinów
przyrodniczej) cesarskich”
 omówienie cech budowy
i przykładów zachowań
zwierząt związanych
ze środowiskiem lądowym
5. Las ma budowę 59. Poznajemy budowę  znaczenie lasu VI.8. podaje nazwy warstw lasu,  rozmowa na temat  Multibook – film
warstwową lasu i panujące w nim  budowa lasu porównuje warunki abiotyczne w nich znaczenia lasów „Życie w lesie”;
warunki  charakterystyka warunków panujących panujące; rozpoznaje podstawowe  analiza budowy lasu pokazy slajdów:
w poszczególnych warstwach lasu gatunki roślin i zwierząt żyjących w lesie – wyróżnianie „Ptasie gniazda”,
 przykładowe organizmy żyjące oraz przyporządkowuje je do warstw lasu Krzewy rosnące
w poszczególnych warstwach lasu odpowiednich warstw lasu; wymienia  określanie w lasach”,
 pospolite grzyby jadalne zasady właściwego zachowywania w warunków „Grzyby trujące
 zasady zachowywania się w lesie lesie abiotycznych i niejadalne”;
VI.10. rozpoznaje pospolite grzyby panujących w lesie nagranie „Głosy
jadalne i trujące, opisuje znaczenie  wskazywanie leśnych ptaków”;
grzybów w przyrodzie i dla człowieka organizmów film „Jak rosną
roślinnych grzyby
i zwierzęcych kapeluszowe?”,
występujących  „Atlas przyroda.
w poszczególnych Świat wokół nas”,
warstwach lasu s. 14–15
 sformułowanie zasad
zachowywania się
w lesie
22

60. Jakie organizmy  obserwacja organizmów VI.8. podaje nazwy warstw lasu, porównuje  wycieczka do pobliskiego  materiały do prowadzenia
spotykamy w lesie? – poszczególnych warstw lasu warunki abiotyczne w nich panujące; rozpoznaje lasu obserwacji: papier
lekcja w terenie podstawowe gatunki roślin i zwierząt żyjących w  rozpoznawanie roślin śniadaniowy, taśma
lesie oraz przyporządkowuje je do odpowiednich i zwierząt leśnych samoprzylepna, kredka
warstw lasu; wymienia zasady właściwego  wyróżnianie warstw lasu świecowa, ołówek, notes
zachowania w lesie  wykonywanie dokumentacji  atlasy drzew
VI.10. rozpoznaje pospolite grzyby jadalne z wycieczki (karty pracy,  lornetki, lupy, kompasy
i trujące, opisuje znaczenie grzybów w przyrodzie zdjęcia, zielniki, opisy)  kartki i przybory
i dla człowieka  obserwacja drzew w lesie do pisania
 atlasy roślin i zwierząt,
aparaty fotograficzne
6. Jakie drzewa 61. Poznajemy różne  cechy drzew liściastych i iglastych VI.7. rozpoznaje i nazywa pospolite organizmy  wyróżnianie cech  zdjęcia pospolitych drzew
rosną w lesie? drzewa  typy lasów w Polsce występujące w najbliższej okolicy szkoły charakterystycznych roślin iglastych i liściastych
 cechy budowy wybranych drzew iglastych i liściastych  okazy zielnikowe
iglastych  przyporządkowywanie
 Multibook – pokazy
 cechy budowy wybranych drzew wybranych gatunków drzew
liściastych do typów lasów slajdów: „Rekordy wśród
 charakterystyczne drzewa lasów  zbieranie informacji na temat drzew iglastych”, „Rekordy
liściastych i iglastych w Polsce lasów rosnących w najbliższej wśród polskich drzew
 *typy lasów występujących w Polsce okolicy liściastych”, „Typy lasów”
 rozpoznawanie pospolitych  „Atlas przyroda. Świat
drzew iglastych i liściastych wokół nas”, s. 18–21, 23
 gromadzenie informacji
na temat typów lasów
w najbliższej okolicy
 *omówienie cech
charakterystycznych borów,
grądów, łęgów i buczyny
7. Na łące 62. Na łące  wygląd łąki w różnych porach roku VI.11. obserwuje i podaje nazwy typowych  pogadanka na temat cech łąki  okazy zielnikowe
 przykłady roślin łąkowych organizmów łąki i pola uprawnego, podaje ich  rozpoznawanie wybranych pospolitych roślin
 cechy budowy wybranych roślin znaczenie dla człowieka roślin łąkowych łąkowych
łąkowych  rozpoznawanie wybranych  zdjęcia zwierząt
 zwierzęta żyjące na łące zwierząt łąkowych mieszkających na łące
 znaczenie łąk  wskazywanie zależności i zwierząt żerujących
 zagrożenia dla organizmów łąkowych pokarmowych między na niej
organizmami żyjącymi  Multibook – film „Życie
na łące na łące”; pokazy
slajdów: „Niezwykłe
trawy”, „Dzikie rośliny
jadalne”, „Owady
zapylające rośliny”
wokół nas”, s. 24, 27, 28,
31, 32, 34, 36–39
23

8. Na polu 63. Na polu uprawnym  uprawy zbożowe VI.11. obserwuje i podaje nazwy typowych  pogadanka na temat  kłosy zbóż
uprawnym  cechy budowy zbóż organizmów łąki i pola uprawnego, podaje ich klasyfikacji roślin  zdjęcia lub okazy warzyw,
 warzywa uprawiane na polach i ich znaczenie dla człowieka uprawianych przez człowieka roślin oleistych
wykorzystanie (zboża, warzywa, rośliny  przykładowe produkty
 rośliny oleiste oleiste) spożywcze uzyskiwane
 chwasty i szkodniki  rozpoznawanie zbóż i warzyw z upraw
 ochrona upraw uprawianych przez rolników  zdjęcia szkodników
 zależności pokarmowe między  rozmowa na temat zagrożeń i sprzymierzeńców
organizmami żyjącymi na polu upraw (chwastów, człowieka w walce
szkodników) i sposobów ich ze szkodnikami
zwalczania  Multibook – ciekawostka
 wskazywanie zależności „Uprawa ryżu”; pokazy
pokarmowych między slajdów „Kasze i płatki”,
organizmami żyjącymi „Odmiany buraka”
na polach  „Atlas przyroda. Świat
wokół nas”, s. 25, 29, 33,
34, 36, 38
Podsumowanie 64. Odkrywamy Utrwalenie i uzupełnienie wiadomości VI.5, VI.6, VI.7, VI.8, VI. 10, VI.11, VI. 12,  sprawdzenie stopnia  pomoce dydaktyczne
działu 8 tajemnice życia z działu 8 VI.13 opanowania wymagań wykorzystywane w trakcie
w wodzie i na lądzie – szczegółowych realizacji lekcji z działu 7
podsumowanie działu 8  pogadanka uzupełniająca  Multibook – ćwiczenia
65. Sprawdzian Badanie stopnia opanowania treści nauczania (wymagań szczegółowych) ujętych w następujących punktach podstawy programowej: VI.5, VI.6, VI.7, VI.8, VI. 10,
z działu 8 VI.11, VI. 12, VI.13
* Treści nadobowiązkowe, wykraczające poza podstawę programową.

Rozklad Materialu Tajemnice Przyrody Edycja 2023 2025

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rozklad Materialu Tajemnice Przyrody Edycja 2023 2025

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Rozkład materiału do serii „Tajemnice przyrody”

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Dział 3. Poznajemy świat organizmów

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Dział 7. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Dział 8. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

Treści nauczania w podstawie

You might also like