PROJEKTOWANIE I BADANIA

Projekt oraz weryfikacja

dr inż. Marek Kalita
wytrzymałościowa skrzyni mgr inż. Andrzej Mazurkiewicz
mgr inż. Artur Tarkowski
akumulatorowej i aparaturowej Instytut Techniki Górniczej KOMAG
górniczej maszyny mobilnej

Design and strength verification of the battery and apparatus boxes for the
mining mobile machine
Streszczenie: Abstract:
W artykule przedstawiono wyniki prac projektowych Results of the design work on the structure of
konstrukcji skrzyń akumulatorowej i aparaturowej, battery and apparatus boxes intended for the mining
przeznaczonych dla górniczej maszyny mobilnej. Prace mobile machine are presented. The work was
realizowano w ramach projektu HYDKOM 75 pt.: carried out as part of the HYDKOM 75 project
„Innowacyjna maszyna mobilna z uniwersalnym entitled "Innovative mobile machine with a
układem napędu elektrycznego, podwyższającym universal electric drive system, increasing the level
poziom bezpieczeństwa technicznego" of technical safety" co-financed from the European
współfinansowanego ze środków Europejskiego Regional Development Fund. The project is
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt jest implemented on the basis of co-financing from the
realizowany na podstawie umowy o dofinansowanie National Centre for Research and Development
z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju w ramach under the Operational Programme Innovative
Programu Operacyjnego Innowacyjny Rozwój, Development, Measure 4. 1. 2 Regional Science
Działanie 4.1.2 Regionalne agendy naukowo- and Research Agendas. The co-contractor of the
badawcze. Współwykonawcą projektu jest project is Hydrotech S.A. The structure of boxes
przedsiębiorstwo Hydrotech S.A. W artykule and the results of strength verification using the
omówiono budowę skrzyń oraz przedstawiono wyniki finite element method is discussed. The formal and
weryfikacji wytrzymałościowej metodą elementów legal requirements as well as the conditions
skończonych. Przedstawiono wymagania formalno- necessary to meet the essential requirements
prawne oraz warunki niezbędne do spełnienia included in the ATEX Directive are presented.
wymagań zasadniczych ujętych w Dyrektywie ATEX.
Słowa kluczowe: projektowanie, skrzynia akumulatorowa, skrzynia aparaturowa, ognioszczelność, ATEX
Keywords: design, battery box, apparatus box, containment of flames, ATEX

1. Wprowadzenie
Zmiana przekroju poprzecznego wyrobiska poprzez wypiętrzanie spągu zmienia między
innymi jego warunki wentylacyjne. W związku z powyższym, w celu przywrócenia
pierwotnego przekroju poprzecznego wyrobiska konieczna jest przybierka spągu. Ingerencja
w profil wyrobiska zachodzi również podczas drążenia wyrobisk korytarzowych techniką
strzelniczą, gdzie wymagane jest usunięcie pozostawionych po odstrzeleniu fragmentów skały
płonnej i węgla. Do utrzymania wymaganego stanu spągu stosowane są między innymi
spągoładowarki [2, 3].
Na rynku maszyn górniczych przeznaczonych do eksploatacji w podziemnych
wyrobiskach górniczych istnieje szereg rozwiązań spągoładowarek. Maszyny te, poruszające
się na podwoziu gąsienicowym, oprócz czerpaka pozwalającego na realizację przybierki
spągu, często wyposażane są w narzędzia dodatkowe zwiększające funkcjonalność maszyny.
Cechą wspólną tych maszyn jest ich układ napędowy, w postaci agregatu elektro-
hydraulicznego. Agregat napędzany silnikiem elektrycznym, jest zasilany przewodem

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 3

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

elektrycznym z wyłączników stycznikowych zlokalizowanych w wyrobisku. Taki układ

zasilający ogranicza mobilność maszyny długością przewodu zasilającego [2, 15].
W ramach projektu HYDKOM 75, pt.: „Innowacyjna maszyna mobilna z uniwersalnym
układem napędu elektrycznego, podwyższającym poziom bezpieczeństwa technicznego"
współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Instytut
Techniki Górniczej KOMAG oraz firma Hydrotech S.A. opracowały spągoładowarkę,
z napędem akumulatorowym, przeznaczoną do mechanizacji prac związanych z utrzymaniem
spągu wyrobisk chodnikowych z atmosferą potencjalnie zagrożoną wybuchem metanu i/lub
pyłu węglowego.
Innowacyjny układ zasilający maszyny bazuje na ogniwach litowo-żelazowo-
fosforanowych. Zabudowa zespołu zasilającego na maszynie wymagała podjęcia prac
projektowych, mających na celu opracowanie postaci konstrukcyjnej części mechanicznej
skrzyni akumulatorowej i aparaturowej, stanowiących moduł zasilająco-sterujący HK-1.
Proponowane rozwiązania skrzyń konsultowano z zespołem specjalistów ITG KOMAG
odpowiedzialnym za opracowanie części elektrycznej maszyny oraz z konsorcjantem
przemysłowym i producentem maszyny, tj. firmą Hydrotech S.A. Kolejne wersje
konstrukcyjne skrzyń elektrycznych poddawano weryfikacji wytrzymałościowej metodą
elementów skończonych w środowisku oprogramowania Ansys. Efektem końcowym prac
była postać konstrukcyjna oraz dokumentacja techniczna części mechanicznej obydwu
skrzyń, na podstawie której partner przemysłowy wyprodukował egzemplarze prototypowe.

2. Wymagania formalno-prawne w zakresie projektowania skrzyń aparatury

elektrycznej

Projektowane skrzynie aparatury elektrycznej, z racji stosowania w gazowych atmosferach

wybuchowych, podlegają dyrektywie Unii Europejskiej ATEX 2014/34/UE [1]. Dyrektywa
ATEX (ATmospheres EXplosibles) definiuje wymagania zasadnicze jakie musi spełniać
każdy produkt przeznaczony do stosowania w strefach zagrożonych wybuchem i obejmuje
swym zakresem:
- urządzenia i systemy ochronne przeznaczone do użytkowania w atmosferze
wybuchowej,
- komponenty bez funkcji samodzielnych,
- sprzęt przeznaczony do użytku poza atmosferą wybuchową, który wymagany jest lub
przyczynia się do bezpiecznego funkcjonowania sprzętu wobec zagrożeń wybuchowych.
Wymagania szczegółowe dotyczące konstrukcji spełniającej wymagania dyrektywy ATEX
podane są w normach zharmonizowanych. Wykaz norm zharmonizowanych z dyrektywą
ATEX podaje komunikat UE z dnia 09.03.2018 r. [4].
Projektowane skrzynie aparatury elektrycznej podlegają wymaganiom normy
PN-EN 60079-0:2013-03 [9], która określa wymagania ogólne dotyczące konstrukcji, badań
i znakowania urządzeń elektrycznych oraz komponentów przeznaczonych do stosowania
w atmosferach wybuchowych. Skrzynie, w rozumieniu przedmiotowej normy, są osłonami
ognioszczelnymi i podlegają również szczegółowym wymaganiom dotyczącym konstrukcji
i badań wg normy PN-EN 60079-1:2014-12 [10].

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 4

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Ww. normy, oprócz określenia odpowiednich terminów, pojęć i definicji w zakresie

konstruowania, stosowania i badania osłon ognioszczelnych eksploatowanych w atmosferach
wybuchowych, zawierają wytyczne i wymagania dla projektowanych skrzyń. Wytyczne te
dotyczą między innymi takich elementów konstrukcyjnych skrzyń jak:
- złącza ognioszczelne i uszczelnione,
- drążki sterownicze,
- wałki i łożyska,
- części przepuszczające światło,
- urządzenia oddechowe i odwadniania,
- elementy mocujące i otwory,
- materiały,
- wprowadzenia do osłon ognioszczelnych,
- aparatura łączeniowa,
- osłony niemetalowe i niemetalowe części osłon.
Normy definiują również zakres badań wyrobu i badania typu (badania wytrzymałości
osłony na ciśnienie oraz badanie nieprzenoszenia się wewnętrznego zapłonu).
Zachowanie ognioszczelności w zakresie złączy gwintowanych wymaga, aby otwory
gwintowane posiadały pełny zarys na całej długości i były wykonane w klasie 6H
(średniodokładnie) wg normy PN ISO 965-1:2001 [13].
Ponadto kadłuby skrzyń aparatury elektrycznej powinny spełniać wymagania techniczne
umieszczone na rysunkach dokumentacji konstrukcyjnej oraz wymagania norm [5, 7, 8]
w zakresie tolerancji wymiarów kątowych i liniowych oraz chropowatości powierzchni.
Wymagania techniczne dotyczą również rodzaju stosowanych materiałów i ich zgodności w
zakresie składu chemicznego, własności wytrzymałościowych oraz dokładności wykonania
spoin, konstrukcji spawanych jak i innych nietolerowanych wymiarów konstrukcyjnych.
Wymagania techniczne w zakresie spawania kadłubów definiują zasady przygotowania do
spawania oraz wykonania spawania i są powiązane z instrukcją technologiczną spawania
WPS (ang. Welding Procedure Specyfication) wykonawcy. Jeśli dokumentacja konstrukcyjna
nie stanowi inaczej należy spełnić wymagania norm [6, 7, 8, 11, 12] dla spawanych kadłubów
skrzyń aparatury elektrycznej w zakresie:
- klasy wykonania konstrukcji spawanej (1 klasa wg PN-87/M-69008),
- jakości spoin (klasa B lub C wg PN-EN ISO 5817:2014-05),
- tolerancji wymiarów liniowych (klasa B wg PN-EN ISO 13920:2000),
- tolerancji prostoliniowości, płaskości i równoległości (klasa F wg PN-EN ISO
13920:2000),
- wymiarów nietolerowanych (wykonanie jako ISO 2786 m K wg PN-EN 22768-1:1999
i PN-EN 22768-2:1999).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 5

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

3. Założenia konstrukcyjne
Prace projektowe prowadzono w oparciu o następujące założenia konstrukcyjne:
1. Moduł zasilająco sterujący powinien składać się z dwóch skrzyń: akumulatorowej
i aparaturowej.
2. Skrzynie powinny spełniać wymagania stosowania w przestrzeniach zagrożonych
wybuchem metanu i/lub pyłu węglowego.
3. Kadłuby skrzyń powinny być niezależnymi konstrukcjami spawanymi połączonymi są
ze sobą za pomocą śrub i podkładek.
4. Kadłub skrzyni aparaturowej powinien być zakończony czopem, który pozwoli na
centrowanie względem niego skrzyni z akumulatorami.
5. Szczelina pomiędzy czopem kadłuba skrzyni aparaturowej, a otworem kadłuba skrzyni
akumulatorów powinna stanowić przejście ognioszczelne.
6. Podział modułu zasilająco sterującego na dwie skrzynie wynika z wymiarów
gabarytowych przestrzeni przeznaczonej do jego zabudowy na spągoładowarce oraz z
aspektów wykonawczych, obróbczych i montażowych.
7. Wewnątrz skrzyni akumulatorowej należy umieścić czternaście pakietów bateryjnych.
8. Każdy pakiet bateryjny składa się z szesnastu ogniw.
9. Wewnątrz skrzyni aparaturowej należy zabudować elementy wyposażenia
elektrycznego takie jak: falownik i ładowarka, zasilacze, sterowniki oraz szereg
komponentów drobnych wytypowanych przez zespół odpowiedzialny za projekt
części elektrycznej skrzyń.
10. Zabudowane w skrzyni zasilającej falownik i ładowarka należy wyposażyć
w wymiennik ciepła.
11. Obydwie skrzynie, pod względem elektrycznym, będą połączone ze sobą za pomocą
izolatorów spełniających wymagania ognioszczelności.
12. Rozmieszczenie elementów wyposażenia elektrycznego powinno w możliwie
największym stopniu ułatwiać montaż i prowadzenie czynności serwisowych.
13. Wymiary gabarytowe zespołu zasilająco sterującego nie mogą powodować
zwiększenia wymiarów gabarytowych maszyny.
Na podstawie ww. założeń oraz w oparciu o prowadzone na bieżąco uzgodnienia
techniczne pomiędzy zespołami projektowymi, opracowano postać konstrukcyjną (części
mechanicznej) skrzyni akumulatorowej i aparaturowej wraz z wizualizacją zabudowy
poszczególnych jej podzespołów.

4. Budowa zespołu zasilająco-sterującego

Zespół zasilająco-sterujący HK-1 spągoładowarki składa się z dwóch niezależnych,
połączonych ze sobą mechaniczne i elektrycznie skrzyń: akumulatorowej i aparaturowej
(rys. 1).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 6

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 1. Model przestrzenny zespołu zasilająco-sterującego HK-1 spągoładowarki [14]

Większa gabarytowo skrzynia akumulatorowa przeznaczona jest do zabudowy w jej

wnętrzu ogniw bateryjnych. W skrzyni mniejszej zabudowane jest wyposażenie elektryczne
niezbędne do prawidłowego działania ogniw oraz do zasilania maszyny. Na rysunku 2
pokazano sposób zabudowy zespołu zasilająco sterującego HK-1 na podwoziu gąsienicowym
spągoładowarki.

Rys. 2. Sposób zabudowy zespołu zasilająco-sterującego HK-1 na podwoziu spągoładowarki [14]

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 7
 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Konstrukcja zespołu HK-1 umożliwia jego zabudowę na prawym boku maszyny, w tylnej
części jej kadłuba napędowego. Część akumulatorową zespołu dostosowano do wymiarów
kadłuba napędu maszyny nie zwiększając wymiaru szerokościowego maszyny. Górna
powierzchnia całego zespołu zasilająco sterującego stanowi maksymalny wymiar
wysokościowy maszyny. Zamocowana do skrzyni akumulatorowej skrzynia aparaturowa
zajmuje miejsce nad prawym błotnikiem wózka gąsienicowego maszyny.
Zabudowa zespołu zasilająco sterującego zajmuje niespełna połowę szerokości maszyny
dzieląc jej kadłub napędu na dwie części. Wszystkie wpusty kablowe wchodzące do
i wychodzące ze skrzyni aparaturowej zwrócone są w kierunku osi podłużnej maszyny. Taka
ich zabudowa umożliwia łatwe doprowadzenie przewodów zasilających do wszystkich
podzespołów elektrycznych maszyny, tj.: silnika elektrycznego, wyłączników awaryjnych,
oświetlenia, itp.
Od strony osi maszyny zlokalizowano zintegrowany ze skrzynią zasilającą wymiennik
ciepła, odpowiedzialny za chłodzenie zabudowanych wewnątrz skrzyni falownika
i ładowarki.
Po zabudowaniu zespołu zasilająco sterującego HK-1 na podwoziu maszyny, pokrywy
dostępowe obydwu skrzyń zlokalizowano na prawym boku maszyny (czworo otwieranych
drzwi) oraz na powierzchni górnej (pokrywy przykręcane śrubami).
W trakcie procesu projektowania prowadzono analizy wytrzymałościowe metodą
elementów skończonych w celu weryfikacji konstrukcji i ewentualnej jej modyfikacji,
w aspekcie zachowania właściwej wytrzymałości i spełnienia wymagań w zakresie
ognioszczelności.

4.1. Skrzynia akumulatorowa

Na podstawie wymiarów gabarytowych ogniw oraz w oparciu o przeprowadzone

analizy wytrzymałościowe MES opracowano postać konstrukcyjną skrzyni
akumulatorowej (rys. 3).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 8

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 3. Skrzynia akumulatorowa [14]

Skrzynia jest konstrukcją spawaną z blach stalowych. Powierzchnia górna skrzyni posiada
dwie, przykręcane śrubami, pokrywy dostępowe. Boczna ściana skrzyni posiada dwoje
otwieranych drzwi. W tylnej górnej części skrzyni umieszczono wyłącznik awaryjny.
Skrzynię podzielono na dwie części. W dolnej wykonano miejsca montażu modułów
bateryjnych, a górną przeznaczono na montaż modułów BMS (ang. Building Management
System). Na rysunku 4 pokazano widok kadłuba skrzyni, a na rysunku 5 widok skrzyni
z zabudowanym wyposażeniem.

Rys. 4. Kadłub skrzyni akumulatorowej [14] Rys. 5. Skrzynia akumulatorowa z zabudowanym

wyposażeniem [14]

Skrzynię wzmocniono poprzez wspawanie w jej wnętrzu żebra dzielącego komorę

akumulatorową na dwie części. W przestrzeni zarezerwowanej pod montaż modułów
bateryjnych umieszczono półki umożliwiające montaż modułów bateryjnych. Integralną
częścią skrzyni są szufladowe moduły bateryjne (rys. 6).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 9

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 6. Kompletny szufladowy moduł bateryjny [14]

Skrzynia akumulatorowa wyposażona jest w 14 modułów bateryjnych. Pojedynczy moduł
bateryjny składa się z 16 ogniw litowo-żelazowo-fosforanowych. Ogniwa w module są
montowane posobnie. Każde z ogniw w górnej części posiada styki: dodatni i ujemny. Styki
łączone są ze sobą w górnej części modułu za pomocą specjalnej płyty przekazującej napięcie
do złączy zlokalizowanych w przedniej górnej części modułu. Wszystkie moduły bateryjne
połączono są ze sobą za pomocą przewodów elektrycznych.
Przednia część skrzyni akumulatorowej posiada kołnierz przeznaczony do mocowania
skrzyni aparaturowej (rys. 7). Kołnierz, oprócz otworów przeznaczonych pod montaż śrub,
wyposażono w otwór centrujący skrzynię aparaturową względem skrzyni akumulatorowej.
Otwór, w połączniu z czopem skrzyni aparaturowej, stanowi przejście ognioszczelne.

Rys. 7. Sposób połączenia skrzyni akumulatorowej i aparaturowej [14]

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 10

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

4.2. Skrzynia aparaturowa

Ze skrzynią akumulatorową współpracuje skrzynia aparaturowa, która podobnie jak

akumulatorowa, jest również konstrukcją spawaną z blach i profili stalowych. Na bocznej
ścianie skrzyni zabudowano, otwierane na zawiasach, drzwi dostępowe (rys. 8). Do tylnej
ściany skrzyni przykręcono wymiennik ciepła (rys. 9). Obok wymiennika zabudowano
również wpusty kablowe.

Rys. 8. Skrzynia aparaturowa [14] Rys. 9. Skrzynia aparaturowa z zabudowanym

wymiennikiem ciepła oraz wpustami [14]
Widok konstrukcji spawanej skrzyni aparaturowej przedstawiono na rysunku 10.
Wewnątrz oraz na zewnątrz skrzyni zabudowano żebra wzmacniające. Ze względu na
zabudowę skrzyni na maszynie, jej przednia część jest węższa, co umożliwia montaż
siedzenia operatora.

Rys. 10. Konstrukcja spawana skrzyni aparaturowej [14]

Na ścianie kołnierza skrzyni aparaturowej zabudowano cztery izolatory przepustowe, które

umożliwiają połączenie elektryczne części akumulatorowej z aparaturową (rys. 11).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 11

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 11. Izolatory przepustowe zabudowane na kołnierzu mocującym [14]

Montaż podzespołów elektrycznych skrzyni odbywa się poprzez płyty montażowe.
Zastosowanie płyt mocowanych we wnętrzu skrzyni za pomocą śrub pozwala na dowolne
przemieszczanie mocowanych elementów, bez konieczności ingerencji w konstrukcję kadłuba
skrzyni.
Na rysunku 12 pokazano zabudowę elementów wyposażenia elektrycznego skrzyni.
Główne elementy jej wyposażenia, w postaci falownika i ładowarki, zabudowano w głębi
skrzyni, na ścianie wymiennika ciepła. Na dolnych i bocznych płytach montażowych
przymocowano podzespoły mniejsze gabarytowo. Na drzwiach skrzyni zabudowano elementy
sterujące oraz wzierniki pod montaż lamp sygnalizacyjnych (rys. 13).

Rys. 12. Zabudowa elementów wyposażenia elektrycznego w skrzyni aparaturowej [14]

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 12

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 13. Elementy sterownicze zabudowane na drzwiach skrzyni aparaturowej [14]

5. Weryfikacja wytrzymałościowa skrzyń

W trakcie obliczeń numerycznych wyznaczano wartości naprężeń zredukowanych
powstających w wyniku poddania konstrukcji obciążeniu ciśnieniem potencjalnego,
wewnętrznego wybuchu metanu oraz przemieszczeń poszczególnych elementów
konstrukcyjnych skrzyń. Sposób obciążenia konstrukcji oraz wartość zadanego ciśnienia
odwzorowywały warunki potencjalnego wybuchu metanu wewnątrz konstrukcji każdej ze
skrzyń. Miejscem utwierdzenia każdej ze skrzyń były ich powierzchnie wzajemnego łączenia.
Przeprowadzone analizy wskazały najbardziej wytężone węzły konstrukcyjne oraz nakreśliły
kierunki modyfikacji docelowej konstrukcji obydwu skrzyń. W artykule przedstawiono
ostateczne wyniki weryfikacji wytrzymałościowej obydwu skrzyń.
Ponieważ każda ze skrzyń jest konstrukcją spawaną z blach, to do obliczeń przyjęto
następujące własności mechaniczne odpowiadające stali S355JR:
- gęstość 7,85 g/cm3
- granica plastyczności 355 MPa
- wytrzymałość na rozciąganie 600 MPa
- moduł Younga 220 GPa
- współczynnik Poissona 0,3
- moduł sprężystości 76,9073 GPa.
Obliczenia numeryczne skrzyni akumulatorowej odzwierciedlały próbę ciśnieniową,
w której na wewnętrzne powierzchnie ścianek skrzyni działało ciśnienie o wartości 0,8 MPa.
W wyniku obliczeń otrzymano mapy przemieszczeń konstrukcji skrzyni. Maksymalna
wartość przemieszczeń wyniosła 5,03 mm i była zlokalizowana w centralnej części lewej
pokrywy frontowej skrzyni (rys. 14).

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 13

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 14. Mapy przemieszczeń konstrukcji skrzyni akumulatorowej [14]

Na rysunku 15 przedstawiono wyniki symulacji numerycznej modelu skrzyni w postaci

map naprężeń zredukowanych.

Rys. 15. Mapy naprężeń zredukowanych konstrukcji skrzyni akumulatorowej [14]

Najwyższe wartości naprężeń występowały wewnątrz skrzyni, na jej dnie oraz w obrębie
bocznych pokryw dostępowych na żebrach wzmacniających. Maksymalna wartość naprężeń

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 14

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

wynosząca 855 MPa występowała na żebrze wewnętrznym pokrywy. Naprężenia występujące

na pozostałych elementach skrzyni nie przekraczały wartości odpowiadających granicy
plastyczności materiału.
Podczas analizy wytrzymałościowej MES skrzyni aparaturowej, podobnie jak we
wcześniej opisywanym przypadku, w pierwszej kolejności zdefiniowano obciążenia, jakie na
nią działają. W analizie wytrzymałościowej przyjęto obciążenie naciskiem powierzchniowym
o wartości P = 0,8 MPa. Model utwierdzono na powierzchni łączenia ze sobą obydwu skrzyń.
W wyniku przeprowadzonych obliczeń otrzymano mapy przemieszczeń konstrukcji
skrzyni. Maksymalna wartość przemieszczeń wyniosła 2,4 mm i była zlokalizowana na dolnej
blasze skrzyni (rys. 16).

Rys. 16. Mapy przemieszczeń konstrukcji skrzyni aparaturowej [14]

Na rysunku 17 przedstawiono wyniki symulacji numerycznej modelu skrzyni w postaci

map naprężeń zredukowanych.

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 15

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

Rys. 17. Mapy naprężeń zredukowanych konstrukcji skrzyni aparaturowej [14]

Przeprowadzone obliczenia wytrzymałościowe MES skrzyni aparaturowej wykazały

największe naprężenia w rejonie użebrowania podstawy skrzyni. Maksymalna wartość tych
naprężeń wyniosła 620 MPa. Naprężenia pozostałych elementów skrzyni nie przekroczyły
granicy plastyczności materiału.

6. Podsumowanie
W artykule przedstawiono wyniki prac projektowych zespołu zasilająco sterującego HK-1,
składającego się ze skrzyń akumulatorowej i aparaturowej, przeznaczonego dla
spągoładowarki górniczej. Prace realizowano w ramach projektu HYDKOM 75
pt.: „Innowacyjna maszyna mobilna z uniwersalnym układem napędu elektrycznego,
podwyższającym poziom bezpieczeństwa technicznego". Projekt współfinansowano ze
środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na podstawie umowy
o dofinansowanie z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju nr POIR.04.01.02-00-0102/16
w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjny Rozwój, Działanie 4.1.2 Regionalne agendy
naukowo-badawcze. Współwykonawcą projektu jest przedsiębiorstwo Hydrotech S.A.
Praca obejmowała wszystkie etapy projektowania rozpoczynając od koncepcji poprzez
projekty wstępne, modelowanie przestrzenne, weryfikację konstrukcji z zastosowaniem
numerycznych metod obliczeniowych MES, kończąc na opracowaniu ostatecznych modeli
przestrzennych i dokumentacji wykonawczej. Wyniki realizacji prac przestawiono
w poniższych punktach:
1. Opracowano wstępne koncepcje skrzyń akumulatorowej i aparaturowej w oparciu
o uproszczony model przestrzenny podwozia spągoładowarki, udostępniony przez
konsorcjanta przemysłowego projektu, tj. firmę Hydrotech S.A. Opracowane
rozwiązania uwzględniały, między innymi, ograniczenia wynikające z możliwości
zabudowy skrzyń na maszynie.
2. Rozwiązania konstrukcyjne skrzyń uszczegóławiano w toku kolejnych analiz
numerycznych, jednocześnie uwzględniając zabudowę ich wyposażenia
elektrycznego. Ze względu na nowatorski charakter rozwiązania zespołu zasilająco
sterującego proces projektowania wymagał wprowadzania szeregu zmian

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 16

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

konstrukcyjnych, które omawiano w gronie specjalistów z zakresu wyposażenia

elektrycznego oraz producenta spągoładowarki.
3. Do opracowania ostatecznej postaci konstrukcyjnej skrzyni akumulatorowej
wymagane było zaprojektowanie konstrukcji modułów bateryjnych z zabudowanymi
ogniwami litowo-żelazowo-fosforanowymi. Cały zasób energii niezbędnej do
zasilania spągoładowarki został zgromadzony w czternastu modułach, w których
zabudowano po szesnaście ogniw bateryjnych. W celu ułatwienia montażu
i prowadzenia prac serwisowych konstrukcje nośne modułów bateryjnych wykonano
w formie szuflad wsuwanych do wnętrza skrzyni, przez otwierane drzwi zewnętrzne.
4. Ustalenie postaci geometrycznej skrzyni aparaturowej poprzedziła analiza
rozmieszczenia i zabudowy wszystkich jej podzespołów elektrycznych. Budowa
skrzyni zasilającej zdeterminowana była wielkością i wymaganym sposobem montażu
falownika i ładowarki bateryjnej. Konieczność odbierania ciepła z powierzchni ww.
zespołów wymagała opracowania wymiennika ciepła chłodzonego wodą.
5. Wykonywano numeryczne analizy wytrzymałościowe MES z użyciem
oprogramowania Ansys. Przeprowadzone obliczenia wskazały najbardziej wytężone
węzły konstrukcji skrzyń oraz wskazały zakres modyfikacji.
6. Opracowano wszystkie przejścia ognioszczelne, uwzględniając przy tym wymagania
dyrektywy ATEX. Szczegóły dotyczące przejść ognioszczelnych wykazano
w dokumentacji technicznej przedmiotowych skrzyń.

Literatura
[1] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/34/UE z dnia 26 lutego 2014 r.
w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do
urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie
wybuchowej
[2] Kalita M.: Proces projektowania spągoładowarki z wymiennym osprzętem roboczym,
Maszyny Górnicze 2011 nr 3 (127)
[3] Klich A.: Praca zbiorowa. Maszyny i urządzenia dla inżynierii budownictwa
podziemnego. Wyrobiska korytarzowe i szybowe w górnictwie, Katowice 1999
[4] Komunikat Komisji w ramach wdrażania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/34/UE w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich
odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku
w atmosferze potencjalnie wybuchowej, Dziennik Urzędowy Unii Europejskie C 92/87
z dnia 09.03.2018 r.
[5] Norma PN-87/M-04251 Struktura geometryczna powierzchni – Chropowatość
powierzchni – Wartości liczbowe parametrów
[6] Norma PN-87/M-69008 Spawalnictwo – Klasyfikacja konstrukcji spawanych
[7] Norma PN-EN 22768-1:1999 Tolerancje ogólne – Tolerancje wymiarów liniowych
i kątowych bez indywidualnych oznaczeń tolerancji
[8] Norma PN-EN 22768-2:1999 Tolerancje ogólne – Tolerancje geometryczne elementów
bez indywidualnych oznaczeń tolerancji

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 17

 PROJEKTOWANIE I BADANIA

[9] Norma PN-EN 60079-0:2013-03 Atmosfery wybuchowe – Część 0: Urządzenia –

Podstawowe wymagania
[10] Norma PN-EN 60079-1:2014-12 Atmosfery wybuchowe – Część 1: Zabezpieczenie
urządzeń za pomocą osłon ognioszczelnych „d”
[11] Norma PN-EN ISO 13920:2000 Spawalnictwo – Tolerancje ogólne dotyczące
konstrukcji spawanych – Wymiary liniowe i kąty – Kształt i położenie
[12] Norma PN-EN ISO 5817:2014-05 Spawanie – Złącza spawane ze stali, niklu, tytanu
i ich stopów (z wyjątkiem spawanych wiązką) – Poziomy jakości według niezgodności
spawalniczych
[13] Norma PN-ISO 965-1:2001 Gwinty metryczne ISO ogólnego przeznaczenia –
Tolerancje – Część 1: Zasady i dane podstawowe
[14] Projekt HYDKOM 75 pt.: Innowacyjna maszyna mobilna z uniwersalnym układem
napędu elektrycznego, podwyższającym poziom bezpieczeństwa technicznego,
Sprawozdanie z realizacji zadania nr 3 pt.: Opracowanie i wykonanie modelu modułu
zasilającego, Gliwice, maj 2018, ITG KOMAG (materiały niepublikowane)
[15] Rozumek D., Marek P., Tokarczyk J., Kalita M.: Ładowarka górnicza
ŁBT-1200EH/LS-A wraz z konstrukcją ochronną operatora. Transport Przemysłowy
Maszyny Robocze 2009 nr 4 s. 64-67

Czy wiesz, że ....

…cztery wiodące uczelnie górnicze Europy: Clausthal University of Technology (Niemcy),

Luleå University of Technology (Szwecja), RWTH Aachen University (Niemcy) oraz
Montanuniversität Leoben (Austria), tworząc konsorcjum zainicjowały projekt finansowany
przez Europejski Instytut Innowacji i Technologii. W ten sposób powstała agenda Unii
Europejskiej o nazwie SafeMine, której celem jest kształcenie, na poziomie studiów
doktoranckich, przyszłej kadry profesjonalistów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
dla europejskiego przemysłu górniczego. W pierwszej, pilotowej fazie projektu trwającej
2 lata, weźmie udział 4 studentów, po jednym z każdej uczelni. W trakcie tego etapu
programu, opracowany zostanie jego ostateczny zakres oraz forma kształcenia przyszłych
studentów. Zainteresowane firmy będą miały możliwość przyłączenia się do tej inicjatywy.
Również absolwenci studiów magisterskich, którzy są zainteresowani doktoratem w tej
dziedzinie, mogą wziąć udział w projekcie SafeMine.

Mining Report. Glückauf 2018 nr 5 s.400-405

ISSN 2450-9442 MASZYNY GÓRNICZE NR 4/2018 18